Geïntegreerd productbeleid

De Commissie stelt een strategie voor om een productgerelateerd milieubeleid aan te scherpen en beter te richten op de bevordering van de ontwikkeling van een markt voor groenere producten, alsook de algemene discussie te stimuleren over de voorgestelde strategie.

BESLUIT

Groenboek geïntegreerd productbeleid van 7 februari 2001 (door de Commissie ingediend) [COM(2001) 68 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

In beginsel vallen alle producten en diensten onder het toepassingsgebied van het groenboek.

De voorgestelde strategie vergt de betrokkenheid van alle partijen op alle mogelijke actieniveaus en dit gedurende de gehele levenscyclus van producten. De producenten moeten ertoe worden aangespoord hun producten milieuvriendelijk te ontwerpen. De distributeurs moeten groene producten op de schappen zetten en moeten de consument beter voorlichten over het bestaan en de voordelen ervan. De consumenten moeten kiezen voor milieuvriendelijke producten en moeten die zo gebruiken dat hun levensduur wordt gemaximaliseerd en hun effect op het milieu wordt geminimaliseerd. De NGO's kunnen bijdragen tot de omschrijving van de problemen en oplossingen zodat producten op de markt komen die minder schadelijk zijn voor het milieu.

De geïntegreerd productbeleid-benadering (Integrated Product Policy - IPP) is gericht op de drie etappes van het besluitvormingsproces die bepalend zijn voor het milieueffect van de levenscyclus van producten, namelijk de toepassing van het beginsel dat de vervuiler betaalt bij de vaststelling van de prijzen, de groene keuze van de consument en het ecologisch ontwerp van de producten.

De vaststelling van de prijs van producten

De milieueigenschappen van producten kunnen het beste door de markt worden gewaardeerd als alle prijzen de werkelijke milieukosten van die producten weerspiegelen. Dit is echter niet altijd het geval, maar de toepassing van het beginsel van 'de vervuiler betaalt' kan dit probleem oplossen door ervoor te zorgen dat de werkelijke milieukosten gedurende de gehele levenscyclus van een product in de prijs ervan worden geïntegreerd.

Om het beginsel van de vervuiler betaalt ten uitvoer te leggen, stelt het groenboek in de eerste plaats voor om gedifferentieerde heffingen op te leggen naar gelang van de milieuprestaties van producten. Er kunnen bijvoorbeeld lagere BTW-tarieven worden gehanteerd voor producten die een milieukeur dragen of er kunnen andere milieubelastingen of -heffingen worden ingevoerd.

Het beginsel van de verantwoordelijkheid van de producent is al geïntegreerd in de richtlijn betreffende afgedankte motorvoertuigen en in het voorstel betreffende afval van elektrische of elektronische apparatuur, maar het is nodig dit beginsel ook in andere sectoren toe te passen.

De groene vraag van de consument

In het groenboek wordt ervan uitgegaan dat een belangrijk middel om de vraag naar groene producten te doen toenemen en de consumptie dus milieuvriendelijker te maken, is de consument (met inbegrip van kinderen) en de ondernemingen beter te informeren.

Een ander middel om de keuze van de consument in positieve zin te beïnvloeden is hun begrijpelijke, relevante en geloofwaardige technische informatie te verstrekken door een goede etikettering van producten of via andere gemakkelijk toegankelijke informatiebronnen. Teneinde de effecten op het milieu te minimaliseren moeten de geschikte gebruiksmethoden goed worden uiteengezet. Internet en andere nieuwe informatietechnieken bieden nieuwe mogelijkheden om informatie, zoals evaluatieresultaten en beste praktijken, uit te wisselen.

De Europese milieukeur is reeds een informatiebron voor de consument, maar de toepassing ervan moet worden uitgebreid tot andere producten. De openbare financiering van deze milieuetikettering moet worden verbeterd, zowel op Europees als op nationaal niveau.

Andere instrumenten om een milieuvriendelijkere consumptie te bevorderen zijn milieulabels, verklaringen van de producent en etikettering van het type ISO III (EN, FR). De Commissie publiceert weldra richtsnoeren voor het maken en beoordelen van eigenverklaringen op milieugebied (milieuclaims) door producenten en distributeurs. In het groenboek wordt aangestipt dat samenwerking op communautair niveau gewenst is teneinde het gebruik van de ISO-etikettering te bevorderen.

Aangezien overheidsopdrachten 12 % van het BBP van de Europese Unie uitmaken, kunnen dergelijke opdrachten via de aankoop van milieuvriendelijke producten de producenten ertoe aansporen om meer groene producten te produceren. De Europese Commissie buigt zich momenteel over de publicatie van twee mededelingen inzake openbare aanbestedingen en het milieu en goede milieupraktijken bij overheidsopdrachten. Zij bestudeert ook de mogelijkheid om het voorbeeld te geven door bij haar overheidsopdrachten de voorkeur geven aan milieuvriendelijke producten en door toe te treden tot het EMAS-systeem.

Milieuvriendelijk ontwerp van producten

Voor een duurzame omkering in de markt, waarbij rekening wordt gehouden met milieuaspecten, is het belangrijk dat de belanghebbenden informatie hebben en gebruiken over de milieueffecten gedurende de gehele levenscyclus van producten. Goede instrumenten daartoe zijn levenscyclusinventarisaties (Life Cycle Inventories - LCI's) en levenscyclusanalyses (Life Cycle Analyses - LCA's).

In het groenboek wordt aangestipt dat de krachtlijnen op het gebied van het milieuvriendelijk ontwerp van producten en de algemene strategie voor de integratie van de milieuaspecten in het ontwerpproces kunnen worden gebruikt als instrumenten ter bevordering van het levenscyclusconcept in de ondernemingen.

Het is ten zeerste aanbevolen om bij normalisering meer met de milieuaspecten rekening te houden. Ook het gebruik van de nieuwe aanpak met het oog op de bevordering van een milieuvriendelijker ontwerp van producten vormt een mogelijk actiepunt.

In het groenboek wordt voorgesteld om groepen ter bestudering van producten op te richten, bestaande uit vertegenwoordigers van de betrokken partijen, die zouden trachten om voor elke specifieke productengroep de milieudoelstellingen te bereiken en de belemmeringen weg te werken.

Overige instrumenten

Milieuaudit en -beheersystemen, zoals het EMAS-systeem, zijn belangrijke instrumenten om de milieueffecten van producten te beheersen. Zij kunnen ertoe bijdragen de geïntegreerd productbeleid-benadering (IPP) te verspreiden.

Ook andere communautaire instrumenten, zoals de onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma's en het LIFE -instrument, kunnen worden gebruikt om de IPP te bevorderen. In die zin wordt aanbevolen om IPP op te nemen in het zesde kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling van de Europese Unie.

De mogelijkheid van normalisering en milieuboekhouding, teneinde het milieuaspect te laten meetellen in de financiële verslagen van ondernemingen, wordt momenteel bestudeerd in het kader van een door de Commissie gefinancierde studie.

Deelname aan het debat

De Commissie organiseert raadplegingen over het groenboek met alle betrokken partijen. Deze raadplegingen, alsook de resultaten en conclusies ervan, worden op de internetsite van DG Milieu (EN) aangekondigd en gepubliceerd.

De resultaten van dit publieke debat hebben de basis gelegd voor de in juni 2003 gepubliceerde mededeling van de Commissie inzake IPP.

GERELATEERDE BESLUITEN

Mededeling van de Commissie van 21 december 2005: "Werk maken van duurzaam hulpbronnengebruik; een thematische strategie inzake afvalpreventie en afvalrecycling" [COM(2005) 666 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Mededeling van de Commissie van 21 december 2005: "Thematische strategie inzake het duurzame gebruik van de natuurlijke hulpbronnen" [COM(2005) 670 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement van 18 juni 2003 "Geïntegreerd productbeleid - Voortbouwen op een milieugericht levenscyclusconcept" [COM(2003) 302 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad]. In deze mededeling wordt de communautaire strategie ontvouwd die erop gericht is producten milieuvriendelijker te maken. Om dit doel te bereiken worden twee actielijnen ontwikkeld:

• de kadervoorwaarden vaststellen voor de op het milieu gerichte verbetering van alle producten gedurende heel hun levenscyclus;
• een aanpak ontwikkelen voor producten met het grootste potentieel voor op het milieu gerichte verbetering.

In de mededeling worden de instrumenten belicht om de strategie ten uitvoer te leggen:

• creëren van het juiste economische en juridische raamwerk: daaronder vallen maatregelen met betrekking tot belastingen en subsidies, normalisatie, convenanten en overheidsopdrachten;
• bevordering van de toepassing van het levenscyclusconcept: dit instrument omvat de terbeschikkingstelling van levenscyclusinformatie, de integratie van de productdimensie in milieubeheersystemen en de bevordering van de IPP-benadering door bedrijven en voor specifieke producten;
• consumenten de nodige productinformatie geven om te kunnen beslissen: dit omvat het groener maken van overheidsopdrachten en de bedrijfsaankopen, alsmede maatregelen met betrekking tot milieuetikettering.

Deze strategie wordt aangevuld met andere concrete acties:

• proefprojecten met toepassing van de IPP-benadering voor specifieke producten zoals energieverbruikende producten;
• periodieke vergaderingen van de betrokken partijen;
• een studie om de integratie van de milieudimensie bij overheidsopdrachten (EN) te evalueren, een handleiding inzake groene overheidsopdrachten ten behoeve van overheidsinstanties (EN) en een productgegevensbank (alledrie te realiseren in 2003);
• een internetsite over milieu en overheidsopdrachten (EN);
• een studie met het oog op de selectie van die producten die het grootste potentieel voor milieuverbetering hebben;
• een verslag over de toepassing van de IPP-benadering (gepland vanaf 2006).

Laatste wijziging: 27.11.2007