Verpakking en verpakkingsafval

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn 94/62/EG betreffende verpakking en verpakkingsafval

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

In Richtlijn 94/62/EG worden de regels van de EU met betrekking tot het beheer van verpakkingen en verpakkingsafval vastgesteld.

Richtlijn 94/62/EG heeft tot doel:

de nationale maatregelen betreffende het beheer van verpakking en verpakkingsafval te harmoniseren; en

de kwaliteit van het milieu te verbeteren door milieu-effecten van verpakking en verpakkingsafval te voorkomen en te beperken.

Richtlijn (EU) 2018/852 is de laatste wijziging van Richtlijn 94/62/EG en bevat bijgewerkte maatregelen die gericht zijn op:

de preventie van verpakkingsafval, en

de bevordering van het hergebruik, de recycling en andere vormen van nuttige toepassing van verpakkingsafval, in plaats van de definitieve verwijdering ervan, waardoor wordt bijgedragen tot de overgang naar een circulaire economie*.

KERNPUNTEN

Toepassingsgebied

Deze richtlijn geldt voor alle in de Europese Unie in de handel gebrachte verpakkingen en alle verpakkingsafval, gebruikt of ontstaan op industrieel, commercieel, kantoor-, winkel-, diensten-, huishoudelijk of enig ander niveau, ongeacht het gebruikte materiaal.

Maatregelen

De EU-landen moeten op grond van de richtlijn, zoals gewijzigd, maatregelen nemen, zoals nationale programma’s, stimulansen via regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid en andere economische instrumenten, om het ontstaan van verpakkingsafval te voorkomen en om de effecten van verpakkingen op het milieu zoveel mogelijk te beperken.

De EU-landen moeten de toename van het aandeel herbruikbare verpakkingen* dat in de handel wordt gebracht en van systemen voor het op een milieuvriendelijke manier hergebruiken van verpakkingen bevorderen, zonder de voedselveiligheid of de veiligheid van consumenten in gevaar te brengen. Dit kan het volgende omvatten:

statiegeldregelingen
doelstellingen
economische prikkels
een minimumpercentage herbruikbare verpakking dat in de handel wordt gebracht voor elk type verpakking, enz.

De EU-landen moeten ook de nodige maatregelen nemen om recyclingdoelstellingen, die variëren afhankelijk van een verpakkingsmateriaal, te halen. Hiertoe moeten zij de nieuwe berekeningsregels toepassen voor de verslaglegging over de nieuwe recyclingdoelstellingen die in 2025 en 2030 bereikt moeten zijn.

Doelstellingen

Uiterlijk 31 december 2025 moet ten minste 65 gewichtsprocent van alle verpakkingsafval worden gerecycleerd. De recyclingdoelstellingen per materiaal zijn:

50 gewichtsprocent van het kunststof
25 gewichtsprocent van het hout
70 gewichtsprocent van de ferrometalen
50 gewichtsprocent van het aluminium
70 gewichtsprocent van het glas en
75 gewichtsprocent van het papier en karton.

Uiterlijk 31 december 2030 moet ten minste 70 gewichtsprocent van alle verpakkingsafval worden gerecycleerd. Dit omvat:

55 gewichtsprocent van het kunststof
30 gewichtsprocent van het hout
80 gewichtsprocent van de ferrometalen
60 gewichtsprocent van het aluminium
75 gewichtsprocent van het glas en
85 gewichtsprocent van het papier en karton.

Essentiële eisen

De EU-landen moeten ervoor zorgen dat de in de handel gebrachte verpakkingen voldoen aan de essentiële eisen in bijlage II bij de richtlijn:

beperking van het gewicht en het volume van de verpakking tot de minimale hoeveelheid die nodig is om het vereiste niveau van veiligheid, hygiëne en aanvaardbaarheid voor het verpakte product en voor de consument te handhaven;
beperking tot een minimum van de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen en materialen als bestanddeel van verpakkingsmateriaal of van de verpakkingscomponenten;
het ontwerp van herbruikbare verpakking of van verpakking die kan worden teruggewonnen, zoals ontwerp voor materiaal- of organische recycling en ontwerp voor energieterugwinning.

In de gewijzigde richtlijn wordt het verschil tussen nuttige toepassing van verpakking in de vorm van compostering en biologisch afbreekbaar verpakkingsafval verduidelijkt, en bepaald dat onder invloed van zuurstof afbreekbare kunststofverpakking (kunststofverpakking met toevoegingsmiddelen waardoor zij uiteenvalt in microscopisch kleine deeltjes en bijdraagt tot de aanwezigheid van microplastics in het milieu) niet als biologisch afbreekbare verpakking wordt beschouwd.

De Europese Commissie onderzoekt momenteel hoe de essentiële eisen kunnen worden verscherpt teneinde het ontwerp van verpakkingen voor hergebruik te verbeteren en recycling van hoge kwaliteit te bevorderen, en om de handhaving van de essentiële eisen te versterken.

Systemen voor nuttige toepassing van verpakkingen

De EU-landen moeten zorgen voor systemen die voorzien in de terugname en/of inzameling van gebruikte verpakkingen en/of verpakkingsafval, en het hergebruik of de nuttige toepassing, met inbegrip van recycling, van de ingezamelde verpakkingen en/of het ingezamelde verpakkingsafval.

Producentenverantwoordelijkheid

Tegen eind 2024 moeten de EU-landen ervoor zorgen dat voor alle verpakkingen regelingen voor producentenverantwoordelijkheid* zijn ingesteld. Regelingen voor producentenverantwoordelijkheid voorzien in de financiering of de financiering en organisatie van de terugname en/of inzameling van gebruikte verpakkingen en/of verpakkingsafval en regelen dat deze naar de meest geschikte afvalbeheeralternatieven worden geleid, en voorzien in het hergebruik of de recycling van de ingezamelde verpakkingen en het ingezamelde verpakkingsafval.
Deze regelingen moeten voldoen aan de minimumeisen van de kaderrichtlijn afvalstoffen (Richtlijn 2008/98/EG, zie samenvatting). De regelingen moeten helpen bij het stimuleren om verpakkingen zodanig te ontwerpen, te vervaardigen en in de handel te brengen dat hergebruik en hoogwaardige recycling van verpakkingen wordt bevorderd, en dat het milieueffect van verpakking en verpakkingsafval tot een minimum wordt beperkt.

Informatiesystemen en verslaglegging

Bij een uitvoeringshandeling, Beschikking 2005/270/EG, worden de tabellen vastgesteld, evenals de regels voor de berekening, verificatie en verslaglegging van de gegevens die door de EU-landen jaarlijks aan de Commissie moeten worden verstrekt om toe te zien op de uitvoering van Richtlijn 94/62/EG.
Besluit (EU) 2019/665 strekt tot wijziging van Beschikking 2005/270/EG en bevat nieuwe regels om de bepalingen ervan in overeenstemming te brengen met de nieuwe regels in Richtlijn 94/62/EG wat betreft de berekening van de verwezenlijking van de recyclingdoelstellingen inzake:
- de mogelijkheid om rekening te houden — tot maximaal 5 % van de recyclingdoelstelling — met herbruikbare verkoopverpakkingen (artikel 5, lid 2),
- de mogelijkheid om rekening te houden met houten verpakkingen die met het oog op hergebruik zijn hersteld (in artikel 5, lid 3),
- de berekening van de hoeveelheid metalen in verpakkingsafval die na verbranding zijn gescheiden van de AVI-bodemas (artikel 6 bis),
- samengestelde verpakkingen, die niet langer dienen te worden gerapporteerd op basis van het materiaal dat in gewicht overheerst, maar per materiaal dat deel uitmaakt van de verpakking, met een mogelijke afwijking voor materialen die minder dan 5 % van de totale massa van de verpakkingseenheid uitmaken.

De nieuwe berekeningsregels moeten ervoor zorgen dat er voor de berekening van de recyclingdoelstelling alleen gebruik wordt gemaakt van afval dat een recyclingshandeling heeft ondergaan of afval dat de eindeafvalstatus heeft bereikt en dat het meten van de hoeveelheid afval in de regel plaatsvindt op het moment dat het afval de recyclingshandeling wordt ingebracht.
Het besluit voorziet in een verbeterd systeem voor kwaliteitscontrole van de gerapporteerde gegevens (gegevens rechtstreeks van ondernemingen, gebruik van elektronische registers) en zorgt derhalve voor een betere traceerbaarheid van de gerapporteerde gegevens, onder meer over afval dat voor recycling wordt uitgevoerd naar niet-EU-landen.
In Besluit (EU) 2019/665 zijn ook wijzigingen opgenomen met betrekking tot de modellen voor de verslaglegging van gegevens krachtens artikel 12 van Richtlijn 94/62/EG. In de verslagleggingsmodellen moet rekening worden gehouden met de informatie over herbruikbare verpakkingen die voor het eerst in de handel worden gebracht en met het aantal omlopen van een verpakking per jaar, wat essentieel is om te bepalen wat het aandeel is van herbruikbare verpakkingen, vergeleken met verpakkingen voor eenmalig gebruik. Aangezien in het kader van de recyclingdoelstellingen rekening kan worden gehouden met herbruikbare verkoopverpakkingen, moet ook een onderscheid worden gemaakt tussen herbruikbare verkoopverpakkingen en andere herbruikbare verpakkingen.

VANAF WANNEER IS DE RICHTLIJN VAN TOEPASSING?

Richtlijn 94/62/EG is sinds 31 december 1994 van toepassing en moest vóór 30 juni 1996 in de EU-landen zijn omgezet in nationale wetgeving.
Wijzigingsrichtlijn (EU) 2018/852 is sinds 4 juli 2018 van toepassing en moest vóór 5 juli 2020 in de EU-landen zijn omgezet in nationale wetgeving.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

Verpakking en verpakkingsafval (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Circulaire economie: in een circulaire economie worden grondstoffengebruik, afval, emissies en lekkage van energie zoveel mogelijk beperkt. Dit kan worden verwezenlijkt door duurzaam ontwerp, onderhoud, reparatie, hergebruik en recycling. De circulaire economie staat in contrast met een lineaire economie, waarin grondstoffen worden gewonnen, gebruikt en vervolgens weggegooid.

Herbruikbare verpakking: verpakking die is bestemd, is ontworpen en in de handel is gebracht om binnen haar levensduur verscheidene omlopen te maken door opnieuw te worden gevuld of gebruikt voor hetzelfde doel als waarvoor zij is ontworpen.

Regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid: systemen die zijn opgezet om ervoor te zorgen dat producenten de financiële of financiële en organisatorische verantwoordelijkheid dragen voor het beheer van de afvalfase van de levenscyclus van een product. Door de differentiëring van de vergoedingen die producenten moeten betalen voor het in de handel brengen van verpakkingen, bieden regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid producenten en EU-landen de mogelijkheid het ontwerp van milieuvriendelijkere producten en onderdelen daarvan te stimuleren.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn 94/62/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 1994 betreffende verpakking en verpakkingsafval (PB L 365 van 31.12.1994, blz. 10-23)

De opeenvolgende wijzigingen aan Richtlijn 94/62/EG zijn opgenomen in de basistekst. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad van 19 november 2008 betreffende afvalstoffen en tot intrekking van een aantal richtlijnen (PB L 312 van 22.11.2008, blz. 3-30)

Zie geconsolideerde versie.

Beschikking 2005/270/EG van de Commissie van 22 maart 2005 tot vaststelling van de tabellen voor het databanksysteem overeenkomstig Richtlijn 94/62/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende verpakking en verpakkingsafval (PB L 86 van 5.4.2005, blz. 6-12)

Zie geconsolideerde versie.

Laatste bijwerking 15.06.2020