Reglement van orde van de Raad van de Europese Unie

SAMENVATTING VAN:

Besluit 2009/937/EU houdende vaststelling van het reglement van orde van de Raad

WAT IS HET DOEL VAN HET REGLEMENT VAN ORDE?

• Het reglement van orde bevat bepalingen betreffende de werkzaamheden van de Raad van de Europese Unie (de Raad).
• De bevoegdheid om een reglement van orde vast te stellen wordt aan de Raad verleend door artikel 240, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.
• Bijlage III wordt elkaar jaar aangepast, voor het laatst in december 2022, om de wijzigingen in de bevolking van lidstaten in de Europese Unie (EU) en de bevolking van elke lidstaat weer te geven voor de toepassing van de voorschriften inzake het stemmen met gekwalificeerde meerderheid in de Raad.
• De voorschriften zijn ook twee keer uitvoeriger aangepast: in 2014 (Besluit 2014/692/EU, Euratom), met betrekking tot stemming met een gekwalificeerde meerderheid, en in 2022 (Besluit (EU) 2022/1242), met betrekking tot de stemvoorschriften voor besluiten van het Comité van permanente vertegenwoordigers van de regeringen van de lidstaten (Coreper) voor het gebruik van de gewone schriftelijke procedure.

KERNPUNTEN

De Raad is de EU-instelling waar de vertegenwoordigers van de lidstaten bijeenkomen. Elke lidstaat wordt vertegenwoordigd door één vertegenwoordiger op ministerieel niveau die gemachtigd is om de regering van dat land te binden. Samen met het Europees Parlement oefent de Raad wetgevingsbevoegdheden uit. Hij neemt wetgevingshandelingen aan volgens de gewone of bijzondere wetgevingsprocedure. De Raad oefent samen met het Parlement begrotingsbevoegdheden uit. Tot slot oefent de Raad beleidsbepalende en coördinerende taken uit.

De Raadsformaties

• De Raad komt in tien verschillende formaties bijeen, afhankelijk van de besproken aangelegenheden.
• Het mandaat van elke formatie, met uitzondering van twee formaties (de Raad Algemene Zaken en de Raad Buitenlandse Zaken), wordt niet bepaald door de verdragen en volgt uit de praktijk.
  • De Raad Algemene Zaken zorgt voor de samenhang van de werkzaamheden van de verschillende Raadsformaties. De Raad Algemene Zaken bereidt de bijeenkomsten van de Europese Raad voor. Hij is verantwoordelijk voor de algehele coördinatie van het beleid, voor institutionele en administratieve vraagstukken en horizontale dossiers die gevolgen hebben voor verschillende beleidsterreinen van de EU.
  • De Raad Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor het gehele externe optreden van de EU, namelijk het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid, het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid, de gemeenschappelijke handelspolitiek, ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp.

Het voorzitterschap van de Raad

• Het voorzitterschap van de Raad, met uitzondering van de formatie Buitenlandse Zaken, wordt gedurende 18 maanden door vooraf bepaalde groepen van drie lidstaten vervuld. Ieder lid van de groep zit bij toerbeurt gedurende een periode van zes maanden alle Raadsformaties voor, met uitzondering van de formatie Buitenlandse Zaken. De groep van drie lidstaten stelt een ontwerpprogramma van de Raadswerkzaamheden voor een periode van 18 maanden op, dat door de Raad Algemene Zaken wordt goedgekeurd nadat er een publiek debat over is gevoerd.
• De Raad Buitenlandse Zaken heeft een permanente voorzitter: de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. De hoge vertegenwoordiger kan zich laten vervangen door de lidstaat dat het voorzitterschap van de Raad bekleedt. Dit gebeurt doorgaans wanneer de Raad wordt bijeengeroepen om aangelegenheden betreffende de gemeenschappelijke handelspolitiek te bespreken.
• Het voorzitterschap is de drijvende kracht achter de uitvoering van de werkzaamheden van de Raad.

Coreper, comités en werkgroepen

• De Raad wordt ondersteund door Coreper en door meer dan 150 gespecialiseerde werkgroepen en comités die de voorbereidende instanties van de Raad vormen.
• Het Coreper bereidt de werkzaamheden van de Raad voor en voert de door de Raad verstrekte opdrachten uit. Het Coreper 2 bestaat uit permanente vertegenwoordigers, terwijl het Coreper 1 bestaat uit plaatsvervangende permanente vertegenwoordigers.
• Het Coreper:
  • ziet toe op de samenhang van het beleid en het optreden van de EU en de inachtneming van de beginselen van wettigheid, subsidiariteit, evenredigheid, van de regels tot vaststelling van de bevoegdheden van de instellingen, organen en instanties van de EU, alsmede de voorschriften ten aanzien van procedures, transparantie en redactionele kwaliteit;
  • behandelt vooraf alle agendapunten van een Raadszitting en is verantwoordelijk voor de voorbereiding van alle dossiers voor de Raad;
  • poogt voor elk punt op zijn niveau een akkoord te bereiken, dat aan de Raad wordt voorgelegd;
  • kan comités of werkgroepen oprichten om voorbereidende taken of studies uit te voeren;
  • kan een aantal procedurebesluiten aannemen, zoals het besluit om een Raadszitting op een andere plaats dan Brussel of Luxemburg te houden en het besluit om een schriftelijke procedure te volgen.

De werking van de Raad

• De Raad heeft zijn zetel te Brussel, maar houdt in de maanden april, juni en oktober zijn zittingen in Luxemburg.
• De Raad wordt door zijn voorzitter, op diens initiatief, op initiatief van een van zijn leden of van de Europese Commissie, in vergadering bijeengeroepen. De voorzitter stelt voor elke Raadszitting de voorlopige agenda op.
• Voordat er wordt gestemd, moet er worden gecontroleerd of het quorum is bereikt. Dat is het geval als de meerderheid van de leden van de Raad fysiek aanwezig is. De Raad stemt op initiatief van zijn voorzitter. Bovendien zal de voorzitter laten stemmen op initiatief van een lid van de Raad of van de Commissie, voor zover een meerderheid van de leden van de Raad zich in die zin uitspreekt.

Stemming met gekwalificeerde meerderheid

Op 1 november 2014 werd een nieuwe procedure voor dubbele meerderheid ingevoerd.

• Wanneer de Raad stemt over een voorstel van de Commissie of van de hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, wordt een gekwalificeerde meerderheid behaald wanneer aan twee voorwaarden wordt voldaan:
  • 55 % van de leden van de Raad stemt voor — d.w.z. 15 van de 27 (sinds de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de EU);
  • het voorstel wordt gesteund door de leden van de Raad die ten minste 65 % van de EU-bevolking vertegenwoordigen.
• Wanneer de Raad niet besluit op voorstel van de Commissie of de hoge vertegenwoordiger, wordt een beschikking gegeven indien:
  • 72 % van de leden van de Raad voor stemt; en
  • zij ten minste 65 % van de EU-bevolking vertegenwoordigen.

Schriftelijke stemming (gewone schriftelijke procedure)

• De besluiten van de Raad over een dringende aangelegenheid kunnen worden aangenomen door middel van een schriftelijke stemming, indien de Raad of het Coreper met eenparigheid van stemmen besluit van deze procedure gebruik te maken of wanneer Coreper besluit om gebruik te maken van deze procedure in overeenstemming met de stemvoorschriften die van toepassing zijn voor het aannemen van dergelijke besluiten de Raad.
• Ook de voorzitter kan, in bijzondere omstandigheden, voorstellen van deze procedure gebruik te maken, in welk geval de schriftelijke stemming kan plaatsvinden indien alle leden van de Raad deze procedure aanvaarden.

Transparantie en de bekendmaking van de handelingen van de Raad

• De beraadslagingen en stemmingen over wetgevingshandelingen zijn openbaar.
• De eerste beraadslaging van de Raad over belangrijke nieuwe niet-wetgevende voorstellen voor bindende rechtsregels in of voor lidstaten is openbaar.
• Op grond van een door de Raad of het Coreper genomen besluit houdt de Raad openbare debatten over gewichtige aangelegenheden die de belangen van de EU en haar burgers betreffen. De Raad voert ook een aantal openbare oriënterende debatten.
• Wetgevingshandelingen moeten worden bekendgemaakt in het Publicatieblad (PB), net als verordeningen en richtlijnen die tot alle lidstaten gericht zijn, besluiten waarin geen adressaten zijn vermeld en door de EU gesloten internationale overeenkomsten. In artikel 17 van het reglement van orde worden andere handelingen genoemd die in het Publicatieblad moeten worden bekendgemaakt, onder meer wanneer de Raad of het Coreper hiertoe beslist.

VANAF WANNEER IS HET REGLEMENT VAN ORDE VAN TOEPASSING?

Het Reglement voor de procesvoering is van toepassing sinds 1 december 2009.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

• Wat doet de Raad van de EU? (Raad van de Europese Unie).

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Besluit 2009/937/EU van de Raad van 1 december 2009 houdende vaststelling van zijn reglement van orde (PB L 325 van 11.12.2009, blz. 35-61)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Besluit 2009/937/EG werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Laatste bijwerking 01.01.2023