Doorreis van Kaliningrad naar continentaal Rusland: voorstellen en maatregelen

In de mededeling waarover het hier gaat wordt een inventarisatie gemaakt van de punten die besproken zijn tussen de Europese Unie (EU) en Rusland over de kwestie van de doorreis van personen en de doorvoer van goederen van en naar de oblast Kaliningrad. Ook wordt in de mededeling een hele reeks aanbevelingen aangedragen ten aanzien van het standpunt van de Unie over deze kwestie.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad - Kaliningrad: doorreis [COM(2002) 510 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen].

SAMENVATTING

In de mededeling waarover het hier gaat wordt een inventarisatie gemaakt van de punten die besproken zijn tussen de Europese Unie (EU) en Rusland over de kwestie van de doorreis van personen en de doorvoer van goederen van en naar de oblast Kaliningrad. De mededeling gaat niet over klein grensverkeer, omdat die kwestie niet specifiek is voor de situatie van Kaliningrad.

Beoordeling

Het belangrijkste politieke vraagstuk is het verkeer van personen. Het acquis op het gebied van Schengen gaat uit van het beginsel dat de veiligheid van de EU het best kan worden beschermd door van personen die over het grondgebied van de lidstaten van de EU reizen adequate documenten te verlangen. De visumplicht voor Russen blijft van kracht zolang Rusland is opgenomen op de lijst van derde landen waarvan de onderdanen bij overschrijding van de buitengrenzen in het bezit moeten zijn van een visum.

Behalve de mogelijkheden die in de "gemeenschappelijke gedragslijn" * zijn vastgesteld (kosteloze of laaggeprijsde verstrekking van "meervoudige visa" - doorreisvisa waarmee vaker dan eens over EU-gebied kan worden gereisd), denkt de Commissie dat moet worden overwogen te voorzien in de mogelijkheid een speciaal doorreisdocument ("vereenvoudigd doorreisdocument") af te geven. Dit document zou gelijkwaardig zijn met een meervoudig doorreisvisum voor Russische staatsburgers die te goeder trouw zijn en frequent rechtstreeks tussen Kaliningrad en de rest van Rusland reizen. De Russische autoriteiten zouden van tevoren lijsten van frequente reizigers kunnen verstrekken. Het doorreisdocument zou kosteloos of tegen lage kosten worden verstrekt door de consulaten van de betrokken kandidaat-lidstaten.

De Commissie is bereid nader onderzoek te verrichten naar de haalbaarheid van vrijstelling van de visumplicht voor reizigers in doorgaande treinen zonder tussenstop. Ter beveiliging zouden deze treinen snel genoeg moeten rijden en zouden de rijtuigen zo moeten zijn geconstrueerd dat reizigers de trein niet zonder toestemming van de Litouwse autoriteiten kunnen verlaten.

Invoering van het vereenvoudigde doorreisdocument vereist:

de volledige medewerking van de kandidaat-lidstaten en voldoende administratieve en financiële steun van EU-zijde;
de volledige medewerking van Rusland, met name waar het gaat om:
de opening van nieuwe consulaten;
de verstrekking van lijsten van Russische staatsburgers die voor het vereenvoudigde doorreisdocument in aanmerking komen;
de overname van illegalen door sluiting en uitvoering van een overnameovereenkomst en ratificatie van de grensovereenkomst met Litouwen;
de versnelling van de afgifte van internationale paspoorten voor zijn burgers, volgens een vast tijdschema. Gedurende een korte overgangsperiode kunnen interne Russische paspoorten worden aanvaard, in combinatie met een visum of een vereenvoudigd doorreisdocument.

De EU zou de kandidaat-lidstaten moeten garanderen dat aanvaarding en uitvoering van de genoemde flexibiliteitsbepalingen op zich geen risicofactor vormt voor de afschaffing van de controles aan de binnengrenzen, d.w.z. de volledige integratie in het Schengengebied.

De Commissie beveelt aan dat het standpunt van de EU wordt gebaseerd op het volgende maatregelenpakket, ter aanvulling op de maatregelen waarin de gemeenschappelijke gedragslijn van 13 mei 2001 voorziet:

de consulaire autoriteiten in de EU of de kandidaat-lidstaten zouden overeenkomstig de voorwaarden van bijlage I een "vereenvoudigd doorreisdocument" kunnen verstrekken aan Russische staatsburgers die over de weg of per spoor reizen. Dit veronderstelt dat Rusland medewerking verleent door op korte termijn nieuwe consulaten te openen, overeenkomstig het verzoek van Litouwen;
het vereenvoudigde doorreisdocument zal niet aan de grens worden afgegeven;
de EU moet het Russische voorstel bestuderen om besprekingen te openen teneinde vast te stellen aan welke voorwaarden moet zijn voldaan voor de uiteindelijke totstandkoming van een visumvrije regeling;
oplossingen voor de problemen in verband met het verkeer van personen en goederen moeten gepaard gaan met intensievere samenwerking inzake de toekomst van de regio Kaliningrad.

Context

De Europese Raad van Sevilla heeft de Commissie gevraagd een aanvullende studie voor te leggen over mogelijke oplossingen voor de kwestie van de doorreis/doorvoer van en naar Kaliningrad. De hier besproken mededeling is het antwoord van de Commissie over deze kwestie.

Belangrijkste begrippen

Gemeenschappelijke gedragslijn: de gemeenschappelijke gedragslijn die door de Raad Algemene Zaken op 13 mei 2002 is goedgekeurd (document 8304/02) en waarin de basislijn van het Schengen-acquis wordt uiteengezet, en waarin met name tot de volgende maatregelen is besloten: afgifte van "meervoudige visa" (doorreisvisa waarmee vaker dan eens over EU-gebied kan worden gereisd) met een langere geldigheidsduur; een soepeler behandeling voor bepaalde beroepsgroepen, zoals vrachtwagenchauffeurs; deze visa zouden per geval kunnen worden afgegeven; soepelheid ten aanzien van de visumkosten totdat de interne grenscontroles zijn afgeschaft; vrijstelling van de visumplicht voor bepaalde categorieën personen (bijvoorbeeld houders van een diplomatiek paspoort of een dienstpaspoort, en leden van vliegtuig- of scheepsbemanningen).
FRTD: doorreisfaciliteringsdocument voor treinreizigers
FTD: doorreisfaciliteringsdocument

GERELATEERDE BESLUITEN

Verslag van de Commissie van 22 december 2006 over de werking van de doorreisfaciliteringsregeling voor personen die reizen tussen de regio Kaliningrad en het overige deel van de Russische Federatie [COM(2006) 840 def. - Niet in het Publicatieblad bekendgemaakt].

Het doet de Commissie genoegen te kunnen vaststellen dat de doorreisfaciliteringsregeling drie jaar na de inwerkingtreding ervan goed functioneert en dat beide partners ingenomen zijn met de tenuitvoerlegging ervan. De FTD/FRTD-regeling * lijkt eveneens te voldoen aan de verplichtingen van het Schengenacquis, aangezien in het kader van deze regeling geen illegale immigratie is vastgesteld.

De Commissie ziet derhalve geen reden om het systeem te wijzigen. Op de lange termijn zal de doorreisfacilitering afhangen van de toekomstige ontwikkeling van de regelingen op het gebied van het visumbeleid tussen de EU en Rusland.

De Commissie zal voor de doorreisregeling financiële steun uit het Buitengrenzenfonds blijven verlenen.

Twee punten verdienen nadere aandacht:

het FRTD * wordt op een afzonderlijk formulier aangebracht en niet, zoals vereist volgens Verordening (EG) nr. 693/2003, in het paspoort van de reiziger. Daarom kan niet worden vastgesteld of het FRTD wordt gebruikt voor een enkele heen- en terugreis, of voor veelvuldig reizen. De juiste toepassing van die verordening zou de aanvragen voor FTD's * doen toenemen, aangezien deze tegen een kostprijs van 5 euro voor meerdere reizen kunnen worden verkregen (frequente reiziger);
de kwestie van de verkorting van de grenscontroleformaliteiten zou bilateraal verder kunnen worden besproken, indien de Litouwse, Russische en Wit-Russische overheden daar belangstelling voor hebben. Twee mogelijkheden lijken realiseerbaar:
in plaats van twee stops (een aan elke kant van de grens) zou bij elke grensovergang slechts één enkele stop kunnen worden behouden. De grensautoriteiten van beide landen zouden hun controles dan gelijktijdig kunnen uitvoeren;
invoering van een regeling waarbij beide zijden hun controles tijdens de treinreis verrichten.

Laatste wijziging: 22.05.2007