Rechten van slachtoffers van misdrijven (voorstel)

De Commissie stelt minimumnormen voor met betrekking tot slachtoffers van misdrijven. De voorgestelde richtlijn moet garanderen dat de specifieke behoeften van slachtoffers in aanmerking worden genomen in strafprocedures, ongeacht de aard van het misdrijf en de plaats waar het in de Europese Unie (EU) is gepleegd.

VOORSTEL

Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van minimumnormen voor de rechten en de bescherming van slachtoffers van misdrijven en voor slachtofferhulp [COM(2011) 275 definitief – Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

De Commissie heeft een voorstel ingediend voor een richtlijn die ervoor moet zorgen dat slachtoffers * van misdrijven in alle landen van de Europese Unie (EU) eenzelfde niveau van bescherming en steun genieten en zich even vlot tot de rechter kunnen wenden. Deze richtlijn komt in de plaats van Kaderbesluit 2001/220/JBZ inzake de status van het slachtoffer in de strafprocedure en maakt deel uit van een wetgevingspakket ter versterking van de rechten van slachtoffers.

De richtlijn voorziet niet alleen in erkenning als slachtoffer van personen die schade hebben geleden door een misdrijf, maar ook van bepaalde familieleden * indien de betrokken persoon ten gevolge van het misdrijf overlijdt.

Verstrekking van informatie en steun aan slachtoffers

Slachtoffers moeten voldoende informatie krijgen op een manier die zij kunnen verstaan om hun rechten te kunnen uitoefenen. Zij moeten tevens toegang hebben tot psychologische en praktische bijstand. Het voorstel heeft ten doel de volgende rechten te waarborgen:

• recht op informatie bij het eerste contact met een gerechtelijke instantie, met name over de manier waarop een klacht kan worden ingediend, het verloop van de procedure en de stappen die het slachtoffer in voorkomend geval moet ondernemen om bescherming te krijgen;
• recht op informatie over de zaak, met name over de beslissing om het onderzoek te stoppen of voort te zetten, de datum en de plaats van het proces en, onder bepaalde voorwaarden, de invrijheidstelling van de vervolgde persoon;
• recht te verstaan en te worden verstaan;
• recht op vertolking en vertaling: indien een slachtoffer de taal van de procedure niet spreekt, moet hij kosteloos door een tolk worden bijgestaan en een vertaling ontvangen van de ingediende klacht, van alle beslissingen waarmee een einde komt aan de procedure alsmede van informatie over hun rechten;
• recht op slachtofferhulp: deze diensten moeten kosteloos worden aangeboden en ook toegankelijk zijn voor bepaalde familieleden. Zij omvatten emotionele en psychologische steun en praktische hulp met betrekking tot onder meer financiële kwesties en de rol van het slachtoffer in een strafprocedure.

Deelname van slachtoffers aan strafprocedures

Slachtoffers hebben er een gerechtvaardigd belang bij dat rechtvaardigheid geschiedt. Bovendien moeten zij kunnen deelnemen aan de strafprocedure die op hen betrekking heeft. Daarom voorziet de Commissie in haar voorstel in een aantal rechten dat voor slachtoffers moet worden gewaarborgd:

• recht om een bevestiging te krijgen van hun klacht;
• recht te worden gehoord tijdens de procedure;
• recht om beroep aan te tekenen in geval van een beslissing tot niet-vervolging;
• recht op waarborgen in het kader van bemiddeling en andere vormen van herstelrecht: de bedoeling hiervan is slachtoffers tijdens de procedure te beschermen tegen elke vorm van intimidatie en verdere schade te voorkomen. Deze diensten kunnen slechts worden gebruikt wanneer het slachtoffer daarmee heeft ingestemd en correct werd voorgelicht. Het slachtoffer kan zijn toestemming te allen tijde intrekken;
• recht op rechtsbijstand en vergoeding van de kosten wanneer het slachtoffer aan de strafprocedure deelneemt;
• recht op teruggave van de voorwerpen die in het kader van de strafprocedure in beslag zijn genomen;
• recht op een beslissing inzake schadeloosstelling door de dader in het kader van de strafprocedure;
• voor slachtoffers die in een ander land van de EU wonen moeten de problemen die voortvloeien uit het feit dat zij in een ander EU-land wonen zo beperkt mogelijk gehouden worden, met name door een onmiddellijke afname van hun verklaring na de indiening van de klacht en door zoveel mogelijk gebruik te maken van video- en telefoonconferentie om hen te verhoren. Wanneer een slachtoffer geen klacht heeft kunnen indienen in het land waar het misdrijf is gepleegd, moet hij dat kunnen doen in het land van zijn woonplaats, dat de klacht vervolgens aan het betrokken land overmaakt.

Erkenning van de kwetsbaarheid en bescherming van slachtoffers

De Commissie stelt voor maatregelen vast te stellen die slachtoffers en hun familieleden beschermen tegen eventuele vergeldingsacties of intimidatie door de dader van het misdrijf. De autoriteiten zorgen er dan ook voor dat contact tussen dader en slachtoffer zoveel mogelijk wordt vermeden, met name binnen het gebouw waar het strafproces plaatsvindt.

Slachtoffers worden in het kader van het onderzoek zo snel mogelijk en niet vaker dan nodig verhoord. Indien gewenst, kunnen zij zich laten vergezellen door een wettelijke vertegenwoordiger of een persoon naar keuze. Hun privacy alsook die van hun familie moet worden beschermd.

In het voorstel voor een richtlijn wordt erkend dat bepaalde personen in het kader van gerechtelijke procedures een bijzonder groot risico op bijkomende schade lopen. Deze kwetsbare slachtoffers kunnen na een beoordeling van hun individuele behoeften bepaalde extra rechten genieten en een beroep doen op aanvullende diensten. Kinderen, gehandicapten en slachtoffers van seksueel geweld of mensenhandel worden in het voorstel als kwetsbare slachtoffers beschouwd.

Teneinde functionarissen van gerechtelijke instanties en politiediensten alsook verleners van slachtofferhulp beter in staat te stellen aan de behoeften van slachtoffers tegemoet te komen, krijgen zij een passende opleiding.

GERELATEERDE BESLUITEN

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de wederzijdse erkenning van beschermingsmaatregelen in burgerlijke zaken [COM(2011) 276 definitief – Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad]. De voorgestelde verordening moet ervoor zorgen dat door een lidstaat genomen beschermingsmaatregelen gemakkelijk in de andere landen van de EU worden erkend zonder andere formaliteiten dan een gestandaardiseerd, meertalig certificaat. Medebeslissingsprocedure (2011/0130/COD)

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economische en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s van 18 mei 2011 – Betere rechtspositie voor slachtoffers in de EU [COM(2011) 274 definitief – Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad].

Laatste wijziging: 11.07.2011