De interne markt voor elektriciteit

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn 2009/72/EG – regels voor de interne EU-markt voor elektriciteit

SAMENVATTING

WAT DOET DEZE RICHTLIJN?

• Deze richtlijn beoogt gemeenschappelijke regels op te stellen voor de opwekking, transmissie, distributie en levering van elektriciteit.
• In de richtlijn worden ook de verplichtingen op het gebied van de universele dienstverlening en consumentenrechten vastgesteld, en verplichtingen op het gebied van mededinging verduidelijkt.

KERNPUNTEN

Regels voor de organisatie van de sector

De regels voor de organisatie van de sector hebben tot doel om een concurrerende, zekere en in milieuopzicht duurzame elektriciteitsmarkt te ontwikkelen.

EU-landen mogen aan elektriciteitsbedrijven openbaredienstverplichtingen opleggen die betrekking hebben op zekerheid, waaronder de leveringszekerheid, de regelmaat en de kwaliteit van de dienstverlening, de bescherming van het milieu en energie-efficiëntie.

EU-landen zorgen ervoor dat alle afnemers het recht hebben om hun energieleverancier te kiezen en om gemakkelijk, binnen drie weken en met hulp van de beheerder van leverancier te kunnen veranderen. Zij moeten er ook voor zorgen dat afnemers relevante verbruiksgegevens ontvangen.

Elektriciteitsleveranciers zijn verplicht om hun eindafnemers informatie te verstrekken over:

• het aandeel van elke energiebron;
• de gevolgen voor het milieu van de elektriciteitsproductie;
• hun rechten in het geval van een geschil.

EU-landen moeten zorgen dat er een onafhankelijk mechanisme is (een energieombudsman of een consumentenorgaan) voor de efficiënte afhandeling van klachten en geschillen.

EU-landen zijn ook verplicht om ervoor te zorgen dat er toezicht is op de leveringszekerheid. Zij moeten technische veiligheidscriteria opstellen voor de integratie van hun nationale markten op een of meer regionale niveaus. Bovendien moeten de nationale regulerende instanties samenwerken met het Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators om de compatibiliteit van de regelgevingskaders tussen de regio's te waarborgen.

Opwekking

EU-landen moeten criteria opstellen voor de bouw van opwekkingscapaciteit op hun grondgebied. Daarbij moeten ze rekening houden met aspecten als:

• de veiligheid en zekerheid van elektriciteitsnetwerken;
• de bescherming van de volksgezondheid en de openbare veiligheid;
• de bijdrage aan de 20-20-20-doelstellingen van de Commissie.

Werking van het transmissiesysteem

Per 3 maart 2012 moesten EU-landen de transmissiesystemen en de transmissiesysteembeheerders ontvlechten.

Voordat een bedrijf officieel wordt aangewezen als transmissiesysteembeheerder, moet het eerst worden gecertificeerd. Een lijst van door EU-landen aangewezen transmissiesysteembeheerders moet in het Publicatieblad van de Europese Unie worden gepubliceerd.

Een transmissiesysteembeheerder heeft de volgende verantwoordelijkheden:

• ervoor zorgen dat het systeem op lange termijn kan voldoen aan de vraag naar elektriciteit;
• zorgen voor afdoende middelen om te voldoen aan de dienstverplichtingen;
• bijdragen tot de leveringszekerheid;
• beheren van de elektriciteitsstromen op het systeem;
• de beheerders van andere systemen van informatie voorzien over de exploitatie, ontwikkeling en interoperabiliteit van het stelsel van systemen;
• zich onthouden van discriminatie tussen gebruikers van het systeem;
• gebruikers van het systeem van de informatie voorzien die zij nodig hebben voor toegang tot het systeem;
• innen van congestielasten en betalingen in het kader van het vergoedingsmechanisme tussen transmissiesysteembeheerders.

Werking van het distributienetwerk

EU-landen moeten distributiesysteembeheerders aanwijzen of dat verlangen van bedrijven die distributiesystemen bezitten of daar verantwoordelijkheid voor zijn.

Een distributiesysteembeheerder heeft de volgende verantwoordelijkheden:

• waarborgen van het vermogen van het systeem op lange termijn in termen van de distributie van elektriciteit, beheer, onderhoud, ontwikkeling en milieubescherming;
• waarborgen van transparantie ten aanzien van de gebruikers van het systeem;
• gebruikers van het systeem voorzien van informatie;
• energieverliezen dekken en elektrische reservecapaciteit aanhouden.

EU-landen mogen een gesloten distributiesysteem voor de distributie van elektriciteit opzetten in een geografisch afgebakende industriële of commerciële locatie of een locatie met gedeelde diensten.

Ontvlechting en transparantie van de boekhouding

EU-landen en de bevoegde instanties hebben recht op inzage in de boekhouding van elektriciteitsbedrijven maar moeten de vertrouwelijkheid van bepaalde informatie eerbiedigen.

Elektriciteitsbedrijven moeten afzonderlijke boekhoudingen voeren voor hun transmissie- en distributieactiviteiten.

Organisatie van de toegang tot het systeem

EU-landen moeten zorg dragen voor een systeem voor toegang van derden tot de transmissie- en distributiesystemen. De tarieven waarop dit systeem is gebaseerd moeten worden bekendgemaakt.

EU-landen moeten ook criteria vaststellen voor de toekenning van vergunningen voor de aanleg van directe lijnen op hun grondgebied. Deze criteria moeten objectief en niet-discriminerend zijn.

Nationale regulerende instanties

EU-landen moeten op nationaal niveau een regulerende instantie aanwijzen. Deze instantie moet onafhankelijk zijn en haar bevoegdheden op onpartijdige wijze uitoefenen. Zij heeft de volgende taken:

• vaststellen van transmissie of distributietarieven;
• zorgen voor samenwerking bij grensoverschrijdende kwesties;
• toezicht houden op de investeringsplannen van de transmissiesysteembeheerders;
• waarborgen van de toegang tot de verbruiksgegevens van de consument.

Kleinhandelsmarkten

Contractuele regelingen, klantgerichtheid, gegevensuitwisseling en geschillenbeslechting, gegevenseigendom en meteropneming moeten goed worden omschreven.

Niet-huishoudelijke afnemers hebben het recht om met meerdere leveranciers gelijktijdig contracten af te sluiten.

Ontheffingsmaatregelen

Een EU-land mag de nodige beschermingsmaatregelen nemen in het geval zich op de markt plotseling een crisis voordoet of als de veiligheid van personen in gevaar is. Een ontheffing kan ook worden verleend als zich beheersproblemen voordoen in geïsoleerde systemen.

Met Richtlijn 2009/72/EG wordt Richtlijn 2003/54/EG per 3 maart 2011 ingetrokken.

Slimme metersystemen – gemaakte vorderingen

In 2012 nam de Europese Commissie Aanbeveling 2012/148/EU aan. Deze bevatte gedetailleerde aanbevelingen over:

• databescherming en -zekerheid,
• de methodiek voor de economische beoordeling van de kosten en baten op lange termijn van de uitrol van slimme metersystemen, en tevens
• gemeenschappelijke minimale functionele vereisten voor slimme metersystemen voor elektriciteit.

Overeenkomstig Richtlijn 2009/72/EG hebben EU-landen in 2012 aan de Commissie verslag uitgebracht over de uitkomsten van hun kosten-batenanalyses van de invoering van slimme metersystemen. De resultaten van dit onderzoek naar de stand van zaken werden in 2014 in een verslag van de Commissie gepubliceerd.

VANAF WANNEER IS DE RICHTLIJN VAN TOEPASSING?

De verordening is vanaf 3 september 2009 van toepassing. EU-landen moesten de richtlijn voor 3 maart 2011 in nationaal recht omzetten.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie de website van de Europese Commissie over regelgeving ten aanzien van de markt

BESLUIT

Richtlijn 2009/72/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en tot intrekking van Richtlijn 2003/54/EG (PB L 211 van 14.8.2009, blz. 55-93)

GERELATEERDE BESLUITEN

Aanbeveling 2012/148/EU van de Commissie van 9 maart 2012 inzake de voorbereiding van de uitrol van slimme metersystemen (PB L 73 van 13.3.2012, blz. 9-22)

Verslag van de Commissie: Stand van zaken bij de invoering van slimme metersystemen in de EU-27 met bijzondere aandacht voor elektriciteitsmeters (COM(2014) 356 final van 17.6.2014)

Laatste bijwerking 08.05.2016