Bescherming van werknemers tegen blootstelling aan biologische agentia

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn 2000/54/EG – de bescherming van werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan biologische agentia op het werk

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

De richtlijn bevat regels voor het beoordelen en beperken van risico’s wanneer het niet mogelijk is om blootstelling van de gezondheid en veiligheid van werknemers aan biologische agentia te vermijden.

KERNPUNTEN

Deze richtlijn beschermt de gezondheid en veiligheid van werknemers die bij de uitvoering van hun werkzaamheden worden blootgesteld aan biologische agentia* (bijvoorbeeld micro-organismen* of celculturen*).

Biologische agentia worden op grond van het risico op infectie dat zij met zich meebrengen, ingedeeld in vier risicogroepen:

groep 1 betreft agentia waarvan het onwaarschijnlijk is dat zij bij de mens een ziekte kunnen veroorzaken;
groep 2 betreft agentia die bij de mens een ziekte kunnen veroorzaken, maar waarvan het onwaarschijnlijk is dat zij zich onder de bevolking verspreiden en waarvoor een effectieve behandeling bestaat;
groep 3 omvat agentia die bij de mens een ernstige ziekte kunnen veroorzaken en zich onder de bevolking kunnen verspreiden, maar waarvan voorkoming of waarvoor behandeling mogelijk is;
groep 4 betreft agentia die bij de mens een ernstige ziekte kunnen veroorzaken. Er is een grote kans dat deze ziekte zich onder de bevolking verspreidt en er bestaat geen effectieve behandeling.

Risicobeoordeling

Er moet een risicobeoordeling worden uitgevoerd voor alle beroepsmatige werkzaamheden waarbij werknemers kunnen worden blootgesteld aan biologische agentia. Voor het nemen van preventieve maatregelen is het nodig om de aard, de mate en de duur van de blootstelling te bepalen.

De werkgever moet regelmatig risicobeoordelingen (laten) uitvoeren.

Verplichtingen van de werkgevers

Indien het werk dit toelaat, moet de werkgever de schadelijke agentia vervangen door agentia die niet of minder gevaarlijk zijn, waarbij rekening moet worden gehouden met de omstandigheden waaronder ze worden gebruikt en met de stand van de wetenschappelijke kennis.

Bovendien moet de werkgever, indien er een risico bestaat voor de veiligheid of gezondheid van werknemers, ervoor zorgen dat dit risico wordt beperkt tot een voldoende laag niveau. De werkgever kan:

het aantal werknemers dat wordt blootgesteld tot een minimum beperken;
het vrijkomen van agentia op de arbeidsplaats beheersen door middel van technische maatregelen;
collectieve en/of individuele beschermingsmaatregelen invoeren;
het per ongeluk vrijkomen buiten de arbeidsplaats voorkomen of terugdringen door middel van hygiënische maatregelen;
waarschuwingstekens plaatsen;
actieplannen opstellen voor gebruik bij ongevallen;
voorzien in het verzamelen, opslaan en verwijderen van afvalstoffen;
regelingen treffen voor een veilige omgang met en veilig vervoer van biologische agentia.

De werkgever is verplicht om een lijst van werknemers bij te houden die zijn blootgesteld aan agentia uit groep 3 en/of groep 4. Deze lijst kan in sommige gevallen tot wel 40 jaar worden bewaard.

Daarnaast moet de werkgever de bevoegde nationale instantie op de hoogte stellen wanneer biologische agentia uit groep 2, groep 3 of groep 4 voor de eerste maal worden gebruikt.

Ten slotte moet de werkgever ervoor zorgen dat werknemers en/of hun vertegenwoordigers voldoende zijn geïnformeerd en opgeleid met betrekking tot:

mogelijke gevaren voor de gezondheid;
voorzorgsmaatregelen om blootstelling te voorkomen;
hygiënevoorschriften;
het gebruik van beschermende uitrusting en kleding;
de te nemen maatregelen in geval van incidenten.

Indien er sprake is van een ongeval of incident moet de werkgever de werknemers en/of hun vertegenwoordigers zo snel mogelijk informeren over de oorzaken, risico’s en de te nemen maatregelen.

Gezondheidstoezicht

EU-landen moeten maatregelen nemen met het oog op de medische controle van werknemers, voorafgaand aan en na afloop van blootstelling aan biologische agentia.

Wijzigingen

De bijlagen bij Richtlijn 2000/54/EG zijn aanzienlijk bijgewerkt door Wijzigingsrichtlijn (EU) 2019/1833 tot wijziging van de bijlagen I, III, V en VI bij Richtlijn 2000/54/EG van het Europees Parlement en de Raad wat betreft zuiver technische aanpassingen.

Met Wijzigingsrichtlijn (EU) 2020/739 wordt SARS-CoV-2 toegevoegd aan de lijst van biologische agentia waarvan bekend is dat zij de mens kunnen infecteren, en wordt bijlage III bij Richtlijn 2000/54/EG dienovereenkomstig gewijzigd.

VANAF WANNEER IS DE RICHTLIJN VAN TOEPASSING?

De richtlijn is van toepassing sinds 6 november 2000.

KERNBEGRIPPEN

Biologische agentia: micro-organismen, met inbegrip van die welke genetisch zijn gemodificeerd, celculturen en menselijke endoparasieten die een infectie, allergie of toxiciteit kunnen veroorzaken.

Micro-organisme: een al dan niet cellulaire microbiologische entiteit, met het vermogen van replicatie of overdracht van genetisch materiaal.

Celcultuur: het in vitro kweken van geïsoleerde cellen afkomstig van meercellige organismen.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn 2000/54/EG van het Europees Parlement en de Raad van 18 september 2000 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan biologische agentia op het werk (zevende bijzondere richtlijn in de zin van artikel 16, lid 1, van Richtlijn 83/391/EEG) (PB L 262 van 17.10.2000, blz. 21-45)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Richtlijn 2000/54/EG werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Richtlijn (EU) 2020/739 van de Commissie van 3 juni 2020 tot wijziging van bijlage III bij Richtlijn 2000/54/EG van het Europees Parlement en de Raad wat betreft de opneming van SARS‐CoV‐2 in de lijst van biologische agentia waarvan bekend is dat zij bij de mens infectieziekten kunnen verwekken, en tot wijziging van Richtlijn (EU) 2019/1833 van de Commissie (PB L 175 van 4.6.2020, blz. 11-14)

Richtlijn (EU) 2019/1833 van de Commissie van 24 oktober 2019 tot wijziging van de bijlagen I, III, V en VI bij Richtlijn 2000/54/EG van het Europees Parlement en de Raad wat betreft zuiver technische aanpassingen (PB L 279 van 31.10.2019, blz. 54–79)

Richtlijn 2010/32/EU van de Raad van 10 mei 2010 tot uitvoering van de door HOSPEEM en EPSU gesloten kaderovereenkomst inzake de preventie van scherpe letsels in de ziekenhuis- en gezondheidszorgbranche (PB L 134 van 1.6.2010, blz. 66-72)

Richtlijn 89/391/EEG van de Raad van 12 juni 1989 betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op het werk (PB L 183 van 29.6.1989, blz. 1-8)

Zie de geconsolideerde versie.

Laatste bijwerking 18.06.2020