Tsjechische Republiek

1) REFERENTIES

Advies van de Commissie [COM(97) 2009 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad]Verslag van de Commissie [COM(98) 708 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad]Verslag van de Commissie [COM(1999) 503 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad]Verslag van de Commissie [COM(2000) 703 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad]Verslag van de Commissie [COM(2001) 700 def. - SEC(2001) 1746 - Niet verschenen in het Publicatieblad]Verslag van de Commissie [COM(2002) 700 def. - SEC(2002) 1402 - Niet verschenen in het Publicatieblad]Verslag van de Commissie [COM(2003) 675 def. - SEC(2003) 1200 - Niet verschenen in het Publicatieblad]Verdrag betreffende de toetreding tot de Europese Unie [Publicatieblad L 236 van 23.9.2003]

2) SAMENVATTING

In haar advies van juli 1997 stelde de Commissie dat de Tsjechische Republiek, indien de huidige inspanningen worden voortgezet, in staat moet zijn om in de komende jaren aan de meeste EG-bepalingen inzake energie te voldoen. De vooruitgang op het gebied van kwesties als de aanpassing van de monopolies moet evenwel van nabij worden gevolgd. Inzake de naleving van de Euratom-bepalingen worden geen wezenlijke problemen verwacht, hoewel in het advies het belang wordt onderstreept van voortgezette aandacht op het gebied van de nucleaire veiligheidsnormen teneinde alle kerncentrales op het vereiste peil te brengen. Voorts moeten er langetermijnoplossingen worden uitgewerkt voor de afvalverwijdering.

In het verslag van november 1998 werd deze eerste evaluatie in grote lijnen bevestigd, meer in het bijzonder wat de follow-up en de vereiste extra inspanningen betreft op het gebied van onder meer de aanpassing van de monopolies. Voorts werd de aandacht gevestigd op het probleem van de nucleaire veiligheid en het beheer van afvalstoffen.

In het verslag van oktober 1999 werd gevraagd meer inspanningen te leveren om de bestaande wetgeving aan te passen aan het acquis. Wat de nucleaire energiesector betreft, werden er geen problemen verwacht bij de aanpassing aan het Euratom-acquis. Verbetering van de kernveiligheid moest verder worden nagestreefd, ook wat de versterking van de veiligheidsautoriteit betreft en om een langetermijnoplossing te vinden voor kernafval.

In haar verslag van november 2000 heeft de Commissie opgemerkt dat, ondanks enige vooruitgang op wetgevend gebied, er grote inspanningen noodzakelijk bleven om de Tsjechische wetgeving aan te passen aan het energie-acquis. Het in januari 2000 vastgestelde energiebeleid, waarin de sectorale strategie op langere termijn wordt omschreven, zou echter de grondslagen leggen voor een betere aanpassing aan het acquis.

In haar verslag van november 2001 verheugde de Commissie zich over de grote vooruitgang die de Tsjechische Republiek had gemaakt ten opzichte van het laatste verslag, meer bepaald door de vaststelling van een nieuwe energiewet die de Tsjechische wetgeving harmoniseert met het communautair acquis en een belangrijke ontwikkeling geeft aan de energiesector. Er werd met name voorzien in een geleidelijke liberalisering van de elektriciteits- en gasmarkten. De Tsjechische Republiek had tevens een aantal agentschappen opgericht die moesten toezien op de naleving van de desbetreffende wetgeving. Er was echter nog grotere vooruitgang nodig op het gebied van de energie-efficiëntie. Wat de kernenergiesector betreft, konden er verbeteringen worden aangemerkt inzake de nucleaire veiligheid, met name in de kerncentrale van Temelin. De Tsjechische Republiek heeft over die centrale een overeenkomst bereikt met het buurland Oostenrijk. Aangezien de veiligheid van genoemde centrale in dat laatste land ongerustheid heeft opgewekt, moesten de inspanningen op dit gebied worden voortgezet.

In het verslag van oktober 2002 werd opgemerkt dat er grote vooruitgang was geboekt bij de voorbereiding op de interne markt voor energie. De gas- en elektriciteitssectoren waren goed voorbereid op de interne energiemarkt en op de concurrentie, dit dankzij de privatisering van de voornaamste spelers in de gassector, de herstructurering van de elektriciteitsdistributiemaatschappijen en de betere verwerking van de reële productiekosten in de elektriciteitstarieven.

In het verslag van 2003 wordt onderstreept dat de Tsjechische Republiek de meeste van zijn uit de toetredingsonderhandelingen voortvloeide verbintenissen en verplichtingen inzake de energiesector nakomt. Het land moet geleidelijk de vereiste olievoorraden opbouwen overeenkomstig het bij de onderhandelingen afgesproken tijdschema en het moet de aanpassing van zijn wetgeving afronden met de vaststelling van de nodige uitvoeringsbepalingen in de sector van de gasmarkt.

Het toetredingsverdrag is ondertekend op 16 april 2003 en de toetreding vond plaats op 1 mei 2004.

ACQUIS COMMUNAUTAIRE

De fundamentele elementen van het communautair acquis op energiegebied zijn de bepalingen van het Verdrag en het afgeleid recht, met name inzake mededinging en staatssteun, de interne markt voor energie - meer bepaald richtlijnen op het gebied van elektriciteit, transparante prijzen, de doorvoer van gas en elektriciteit, vergunningen voor koolwaterstoffen, de aanpak van noodsituaties en, in het bijzonder, de verplichtingen inzake minimumvoorraden (esdeenfr), enz. - kernenergie, energie-efficiëntie en milieuvoorschriften.

Op kernenergiegebied heeft het "communautair acquis" zich ontwikkeld tot een breed kader van juridische en politieke instrumenten, met inbegrip van internationale overeenkomsten. Op dit ogenblik worden vraagstukken aangepakt op het gebied van veiligheid en gezondheid (met name bescherming tegen straling), de veiligheid van kerncentrales, het beheer van radioactieve afvalstoffen, de investeringen, de bevordering van het onderzoek, de totstandbrenging van een gemeenschappelijke markt voor kernenergie, de splijtstofvoorziening, de veiligheidscontrole en de internationale betrekkingen.

In het Witboek (Voorbereiding van de geassocieerde landen in Midden- en Oost-Europa op integratie in de interne markt van de Unie) wordt in het hoofdstuk over energie onderstreept dat het noodzakelijk is de hoofdbeginselen met betrekking tot de interne markt en de daarmee samenhangende bepalingen inzake het concurrentierecht van de Europese Gemeenschap integraal toe te passen. Wat de nucleaire sector betreft, worden in het witboek de problemen van de splijtstofvoorziening, de veiligheidscontrole en de overdracht van nucleaire afvalstoffen aangestipt.

EVALUATIE

In januari 2001 is een nieuwe energiewet in werking getreden, die een belangrijke etappe vormt in het proces van aanpassing van de Tsjechische wetgeving aan het acquis inzake de interne energiemarkt. In deze wet wordt het kader vastgelegd voor de regulering van de markt en worden verschillende technische kwesties behandeld voor de sectoren gas, elektriciteit en verwarming.

De Tsjechische Republiek heeft het huidige acquis op dit gebied grotendeels in nationale wetgeving omgezet en moet er nu over waken dat de desbetreffende wetgeving volledig wordt uitgevoerd binnen de vastgestelde termijnen. Daartoe moet de bestuurlijke capaciteit van de nieuwe instanties worden versterkt.

Met betrekking tot de aanbodzekerheid zijn er vorderingen gemaakt. De wet op de noodolievoorraden is in november 1999 van kracht geworden. Krachtens die wet moet het door het acquis vereiste niveau van 90 dagen in 2005 worden bereikt. De Tsjechische Republiek heeft haar aardolievoorraden nog vergroot zodat deze nu reeds bijna het vereiste peil bereiken (80 dagen).

De Tsjechische Republiek heeft vooruitgang geboekt op het gebied van het concurrentievermogen en de interne markt. De energiewet voorziet in een geleidelijke liberalisering van de elektriciteitmarkt vanaf 2002. De markt moet volledig worden opengesteld in 2006. Er zijn instanties in het leven geroepen die belast zijn met het toezicht op de naleving van de mededingingsregels, de bescherming van de consument en de toepassing van de energiewet. De verlenging van de termijnen voor de privatisering van de gas- en -elektriciteitsbedrijven van de overheid en van de regionale gas- en elektriciteitsdistributiebedrijven dreigt echter de inspanningen van de particuliere sector met het oog op de voorbereiding op de openstelling van de markt in het gedrang te brengen. Het ministerie van Industrie en handel en het Bureau voor energieregelgeving hebben een groot aantal toepassingsteksten uitgewerkt en gepubliceerd met het oog op de toepassing van de energiewet.

In 2003 heeft de Tsjechische Republiek uitvoeringswetgeving vastgesteld in overeenstemming met het acquis. In de gassector is de aanpassing nog slechts gedeeltelijk gebeurd en moet de omzetting worden voltooid met het oog op de voorbereiding op de opening van de gasmarkt. De opening van de gas- en elektriciteitsmarkten verloopt overeenkomstig de bij de toetredingsonderhandelingen aangegane verbintenissen.

Met betrekking tot kernenergie heeft de EU herhaaldelijk benadrukt dat groot belang wordt gehecht aan een hoog niveau van nucleaire veiligheid in de kandidaat-lidstaten. De Tsjechische Republiek werkt voort aan de afwerking van de kerncentrale van Temelin en aan het grootschalige opwaarderingsprogramma daarvoor. Er wordt gewerkt aan de modernisering van de centrale van Dukovany. De eerste proeven in de vernieuwde centrale van Temelin en de vragen betreffende het ontwerp van de centrale hebben een heftige polemiek opgewekt, voornamelijk in het buurland Oostenrijk. De Tsjechische Republiek en Oostenrijk hebben in december 2000 een overeenkomst gesloten waarbij de Tsjechische Republiek op vrijwillige basis een grondiger en vollediger evaluatie zal maken van de milieueffecten van de centrale van Temelin. Voorts heeft de Commissie een team van deskundigen naar de centrale gestuurd om de veiligheid ervan te beoordelen. Voortaan zijn de proeven dan ook aan een grotere controle onderworpen. In juni 2001 heeft de Europese Raad een verslag aangenomen betreffende de nucleaire veiligheid in de context van de uitbreiding van de Unie. Dit verslag bevat behartenswaardige aanbevelingen voor alle kandidaat-lidstaten, onder meer inzake de centrales van Dukovany en Temelin. In het algemeen zijn de veiligheidsregels in de Tsjechische Republiek gelijkwaardig met die welke in West-Europa gelden. In 2002 is een wijziging van de wet inzake kernenergie aangenomen en in werking getreden.

Toch moet de Tsjechische Republiek waken over de conformiteit van haar regelgeving met de Euratom-eisen en -procedures, met name wat de veiligheidscontrole van Euratom betreft.

Wat de vaste brandstoffen betreft moet de Tsjechische Republiek de voorbereidende werkzaamheden voortzetten met het oog op de toepassing van de EU-verordeningen inzake staatssteun in de steenkoolsector en moet zij bij de toetreding alle beperkingen op de invoer van steenkool opheffen.

Op het gebied van de energie-efficiëntie heeft de regering een eerste programma aangenomen van overheidssteun voor energiebesparing en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen, dat gebaseerd is op het nationale programma voor een rationeel gebruik van energie en de bevordering van duurzame energiebronnen. De nodige administratieve structuren op dit gebied zijn opgericht maar moeten worden versterkt.

De Tsjechische Republiek neemt deel aan het communautaire programma ter bevordering van de energie-efficiëntie SAVE II (esdeenfr) (1)

(1) Besluit nr. 4/98 van de Associatieraad, associatie tussen de Europese Gemeenschappen en hun lidstaten, enerzijds, en de Tsjechische Republiek, anderzijds, van 27 november 1998, tot vaststelling van de voorwaarden voor de deelname van de Tsjechische Republiek aan het meerjarenprogramma ter bevordering van de energie- efficiëntie in de Gemeenschap (Save II).

Laatste wijziging: 08.03.2004