Controle op de uitvoer van producten voor tweeërlei gebruik (tot en met 8 september 2021)

SAMENVATTING VAN:

Verordening (EG) nr. 428/2009 — EU-regeling voor controle op de uitvoer, de overbrenging, de tussenhandel en de doorvoer van producten voor tweeërlei gebruik

Opmerking: Verordening (EU) 2021/821 strekt tot herschikking en intrekking van Verordening (EG) nr. 428/2009. Overeenkomstig artikel 31 van Verordening (EU) 2021/821 blijven voor vergunningsaanvragen die vóór 9 september 2021 werden ingediend, de desbetreffende bepalingen van Verordening (EG) nr. 428/2009 evenwel van toepassing.

WAT IS HET DOEL VAN DE VERORDENING?

Bij de verordening wordt een uniform systeem van de Europese Unie (EU) ingesteld voor de controle op de uitvoer, de overbrenging, de doorvoer en de tussenhandel* van producten voor tweeërlei gebruik*. Deze controles moeten ervoor zorgen dat de EU aan haar internationale verplichtingen en verantwoordelijkheden voldoet, met name wat non-proliferatie betreft (d.w.z. het voorkomen van de verspreiding van kernwapens).
De verordening bevat een gemeenschappelijke EU-controlelijst en de regels voor de uitvoering ervan. Er is een uitvoervergunning nodig voor de uitvoer van producten voor tweeërlei gebruik uit de EU naar een niet-EU-land.

KERNPUNTEN

Producten voor tweeërlei gebruik zijn goederen en technologie voor civiel, maar ook voor militair gebruik, met inbegrip van producten die mogelijk zouden kunnen bijdragen aan de vervaardiging van nucleaire wapens of andere nucleaire explosiemiddelen.
De handel in producten voor tweeërlei gebruik vertegenwoordigt een aanzienlijk deel van de externe handel van de EU; uit de recentste gegevens blijkt dat de uitvoer van aan vergunningsplicht onderworpen producten voor tweeërlei gebruik vanuit de EU een waarde van 85 miljard euro had.

EU-lijst van producten voor tweeërlei gebruik

Bijlage I bij de verordening bevat een lijst van producten voor tweeërlei gebruik waarvoor een vergunning vereist is. Middels door de Europese Commissie vastgestelde gedelegeerde handelingen wordt bijlage I jaarlijks aangepast aan de internationale voorschriften en verplichtingen van:
- de Australiëgroep,
- het “Missile Technology Control Regime”,
- de Groep van Nucleaire Exportlanden,
- het Wassenaar Arrangement betreffende de controle op de uitvoer van conventionele wapens en van goederen en technologieën voor tweeërlei gebruik, en
- het Verdrag inzake chemische wapens.
De uitvoer van bepaalde niet in bijlage I vermelde producten voor tweeërlei gebruik kan toch onder de vergunningsplicht vallen wanneer er reden is om aan te nemen dat ze bestemd zijn voor gebruik in verband met programma’s voor biologische of chemische wapens, kernwapens of ballistische raketten, of voor militair gebruik in landen waarop een wapenembargo rust.
In uitzonderlijke gevallen kunnen lidstaten van de EU aanvullende controles opleggen voor niet-vermelde producten om redenen van openbare veiligheid of uit mensenrechtenoverwegingen.
Lidstaten passen ook beperkingen toe op de tussenhandeldiensten van producten voor tweeërlei gebruik en op de doorvoer door de EU van dergelijke producten.
Met uitzondering van een aantal gevoelige producten uit bijlage IV bij de verordening (zoals elektrisch aangedreven explosieve detonatoren) mogen producten voor tweeërlei gebruik vrij binnen de EU worden verhandeld.

Uitvoervergunningen

Er zijn vier soorten uitvoervergunningen, zoals hieronder vermeld.

Algemene uitvoervergunningen van de EU staan de uitvoer toe van bepaalde producten voor tweeërlei gebruik naar bepaalde landen en onder bepaalde omstandigheden (zie bijlage II bij de verordening). Zij omvatten bijvoorbeeld:
- uitvoer van bepaalde producten voor tweeërlei gebruik naar landen als Australië, Canada, Japan, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Zwitserland en de Verenigde Staten;
- uitvoer van bepaalde producten voor tweeërlei gebruik na reparatie/vervanging;
- tijdelijke uitvoer van bepaalde producten voor tweeërlei gebruik voor tentoonstellingen/beurzen;
- uitvoer van bepaalde telecommunicatieproducten en chemicaliën naar bepaalde bestemmingen.
Nationale algemene uitvoervergunningen kunnen worden afgegeven door lidstaten indien ze overeenstemmen met bestaande algemene uitvoervergunningen van de EU en niet verwijzen naar in bijlage II bij de verordening opgenomen producten (bv. uranium of humane pathogenen of dierpathogenen, zoals bepaalde virussen met inbegrip van ebola).
Globale vergunningen worden afgegeven door nationale autoriteiten aan één exporteur en kunnen voor meerdere producten voor meerdere landen of eindgebruikers gelden.
Individuele vergunningen worden door nationale autoriteiten afgegeven voor één exporteur voor de uitvoer van een of meerdere producten voor tweeërlei gebruik aan één eindgebruiker of ontvanger in een niet-EU-land.

Netwerk van exportcontrole-instanties

Met de verordening wordt een netwerk van bevoegde uitvoercontrole-instanties opgezet, gecoördineerd door de coördinatiegroep tweeërlei gebruik, voor de uitwisseling van informatie over uitvoercontroles en voor de ontwikkeling van hulpmiddelen ter ondersteuning van de uitvoering daarvan.

De herziening van het uitvoercontrolebeleid

Op grond van de verordening moet de Commissie een herziening van het Europese uitvoercontrolebeleid uitvoeren. In oktober 2013 heeft de Commissie een uitvoerings- en effectbeoordelingsverslag aan het Europees Parlement en de Europese Raad gepresenteerd. Hierin wordt geconcludeerd dat het huidige systeem, hoewel het een solide wettelijke en institutionele grondslag heeft, moet worden geactualiseerd om de moderne controlecapaciteiten voort te brengen waaraan de EU in de toekomst behoefte heeft.
In april 2014 werd een mededeling goedgekeurd met daarin een langetermijnvisie voor strategische uitvoercontrole van de EU en concrete beleidsopties voor de modernisering van het uitvoercontrolesysteem. In 2015 heeft de Commissie een effectbeoordeling uitgevoerd en in september 2016 heeft zij een wetsvoorstel ingediend voor de modernisering van de Europese uitvoercontrole.

Intrekking van Verordening (EG) nr. 428/2009

Verordening (EU) 2021/821 strekt tot herschikking en intrekking van Verordening (EG) nr. 428/2009 met ingang van 9 september 2021.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

De verordening is van toepassing sinds 27 augustus 2009.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

Controle op de uitvoer van producten voor tweeërlei gebruik (Europese Commissie)
Maatregelen van de Commissie voor de uitvoering van de nieuwe Europese uitvoercontroleverordening — Memo (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Tussenhandel. Het werk van tussenpersonen die namens anderen kopen en verkopen.

Producten voor tweeërlei gebruik. Producten die zowel een civiele als een militaire bestemming kunnen hebben, zoals uranium, dat zowel voor krachtopwekking als in nucleaire wapens kan worden gebruikt.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verordening (EG) nr. 428/2009 van de Raad van 5 mei 2009 tot instelling van een communautaire regeling voor controle op de uitvoer, de overbrenging, de tussenhandel en de doorvoer van producten voor tweeërlei gebruik (PB L 134 van 29.5.2009, blz. 1–269)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EG) nr. 428/2009 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verordening (EU) 2021/821 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2021 tot instelling van een Unieregeling voor controle op de uitvoer, de tussenhandel, de technische bijstand, de doorvoer en de overbrenging van producten voor tweeërlei gebruik (herschikking) (PB L 206 van 11.6.2021, blz. 1–461)

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement — De herziening van het uitvoercontrolebeleid: waarborgen van veiligheid en concurrentievermogen in een veranderende wereld (COM(2014) 244 final van 24.4.2014)

Laatste bijwerking 22.10.2021