Een nieuwe strategische benadering op het gebied van gezondheid voor de EU (2008-2013)
In dit witboek wordt een nieuwe communautaire strategie voor de gezondheid gedefinieerd tot 2013. Europa ziet zich in toenemende mate voor problemen gesteld op het gebied van de volksgezondheid, zoals vergrijzing, gezondheidsbedreigingen die zich niet aan de landsgrenzen houden en aandoeningen die verband houden met ongezonde levenswijzen. Met deze strategie wordt beoogd binnen één strategisch kader de communautaire samenwerking te versterken op terreinen waarop de lidstaten alleen niet doeltreffend kunnen optreden, het inzicht in gezondheidsvraagstukken op Europees niveau en wereldwijd te vergroten en in alle beleidsvormen meer plaats in te ruimen voor gezondheid. Hiertoe worden in het witboek voor de komende jaren vier beginselen en drie strategische doelstellingen voorgesteld.
MAATREGEL
Witboek van de Commissie van 23 oktober 2007: "Samen werken aan gezondheid: een EU-strategie voor 2008-2013" [COM(2007) 630 definitief - Niet in het Publicatieblad verschenen].
SAMENVATTING
Gezondheid is een terrein dat voornamelijk onder de bevoegdheid van de lidstaten valt. De rol van de Europese Unie bestaat er op grond van Europese verdragen in maatregelen te treffen als aanvulling op de werkzaamheden van de lidstaten. Deze zorgen voor een Europese toegevoegde waarde, met name voor ernstige gezondheidsbedreigingen, kwesties die verder reiken dan de landsgrenzen en zaken die verband houden met vrij verkeer van goederen, diensten en personen.
Dit vergt een sectoroverschrijdende aanpak. In alle onderdelen van communautair beleid dient de bescherming van de gezondheid aan bod te komen.
De nieuwe strategie in het witboek heeft dus betrekking op gezondheid in alle sectoren. Binnen een enkel strategisch kader moet worden ingespeeld op toenemende problemen voor de volksgezondheid, zoals demografische veranderingen, pandemieën, bioterrorisme en ziekten die verband houden met ongezonde levensgewoonten.
In het witboek worden voor de komende jaren vier beginselen voorgesteld.
Beginsel I: Een strategie op basis van gemeenschappelijke gezondheidswaarden
De Commissie heeft in samenwerking met de lidstaten een op gemeenschappelijke waarden gebaseerde aanpak voor de gezondheidszorgstelsels in de EU vastgesteld.
In juni 2006 heeft de Raad een verklaring over deze waarden aangenomen, waarin universaliteit, toegang tot hoogwaardige zorg, rechtvaardigheid en solidariteit als overkoepelende waarden worden vermeld.
Op basis van deze verklaring zal een nieuwe verklaring over de gemeenschappelijke waarden van het gezondheidsbeleid in brede zin worden aangenomen.
De rechten van patiënten, zoals deelname aan de besluitvorming en kennis op het gebied van gezondheid, moeten eveneens worden meegenomen in het communautaire gezondheidsbeleid. Daarom dienen programma's die de zogeheten gezondheidsgeletterdheid voor verschillende leeftijdsgroepen bevorderen, door de Commissie te worden ondersteund.
Tussen de lidstaten en de regio's en wereldwijd bestaan nog veel ongelijkheden op gezondheidsgebied. De levensverwachting bij de geboorte is in ieder Europees land verschillend. Aangezien de terugdringing van ongelijkheden een waarde is die verband houdt met gezondheidsverbetering, zal de Commissie maatregelen voorstellen die ertoe moeten bijdragen dat deze kloof wordt gedicht.
Het gezondheidsbeleid moet worden gebaseerd op de beste wetenschappelijke gegevens. Hiertoe moet de Commissie vergelijkbare gegevens over de lidstaten verzamelen. Er is dan ook een systeem van gezondheidsindicatoren geboden met gemeenschappelijke mechanismen voor de verzameling van vergelijkbare gegevens op alle niveaus.
Beginsel II: Gezondheid is het grootste goed
Een gezonde bevolking is een eerste vereiste voor economische productiviteit en welvaart. De levensverwachting in goede gezondheid, dat wil zeggen het aantal jaren gedurende welke de bevolking in goede gezondheid leeft, vormt een belangrijke factor voor economische groei.
De kosten die verband houden met gezondheidsproblemen vormen een ware last voor de samenleving. Gezondheidsuitgaven moeten dan ook in eerste instantie zijn gericht op preventie om de algehele gezondheid van de bevolking te beschermen.
De uitwerking die een betere gezondheid heeft op de economie en de economische factoren die verband houden met gezondheid en ziekte zijn niet altijd even inzichtelijk. De Commissie en de lidstaten moeten een programma van analytische studies opzetten betreffende de economische relaties tussen gezondheidstoestand, gezondheidsinvesteringen en economische groei.
Beginsel III: Gezondheid op alle beleidsgebieden (HIAP: Health in All Policies)
De volksgezondheid moet niet alleen in het gezondheidsbeleid aan de orde komen. Ook ander Gemeenschapsbeleid speelt een belangrijke rol. Hierbij valt te denken aan regionaal en milieubeleid, onderzoek, geneesmiddelen- en levensmiddelenwetgeving, coördinatie van de stelsels van sociale zekerheid en heffingen op tabak. Synergievorming met alle sectoren is dan ook cruciaal voor het gezondheidsbeleid.
Wanneer gezondheid in alle beleidsonderdelen wordt geïntegreerd, kunnen communautaire maatregelen meer effect sorteren.
Ook door globalisering ontkomt de EU er niet aan om gezondheid mee te nemen in het buitenlands beleid, zoals voor ontwikkelingssamenwerking en handel.
De Commissie en de lidstaten moeten gezondheid dan ook beter integreren in beleid op Europees, nationaal en regionaal niveau.
Beginsel IV: Grotere EU-inbreng in de wereldgezondheid
De EU moet een grotere bijdrage leveren aan de wereldgezondheid om de gezondheid van burgers uit landen binnen de EU en daarbuiten beter te beschermen. EU-maatregelen mogen niet los worden gezien van het mondiale beleid.
De positie van de EU binnen internationale organisaties moet worden verbeterd en de samenwerking met partners moet worden versterkt.
Gezondheidsaspecten moeten adequaat worden geïntegreerd in de externe steun van de EU en internationale gezondheidsovereenkomsten, met name de Internationale Gezondheidsregeling, moeten ten uitvoer worden gelegd.
Naast deze beginselen zijn drie strategische doelstellingen geformuleerd voor communautaire maatregelen op gezondheidsgebied in de komende jaren.
Doelstelling I: Gezondheidsbevordering in een vergrijzend Europa
De Europese bevolking vergrijst door het lage geboortecijfer en de toenemende levensverwachting. In de komende jaren zal de vraag naar gezondheidszorg door de vergrijzing toenemen.
Als gevolg daarvan kunnen de uitgaven voor de gezondheidszorg stijgen. Deze stijging van de uitgaven kan niettemin worden gehalveerd als de bevolking gezond ouder kan worden.
De Commissie moet dan ook gepaste maatregelen ondersteunen waarmee de gezondheid van ouderen, werkenden en kinderen wordt verbeterd, om de bevolking te helpen productiever te worden en mensen gezond ouder te laten worden.
Tevens moeten andere maatregelen worden ontwikkeld op het gebied van tabak, voeding, alcohol en geestelijke gezondheid. Er wordt een gids opgesteld voor de opsporing van kanker.
Doelstelling II: Burgers beschermen tegen bedreigingen van de gezondheid
Gezondheidsbescherming is in de Europese verdragen verankerd. De Gemeenschap is onder meer actief op het gebied van wetenschappelijke risicobeoordelingen, de paraatheid voor en reacties op epidemieën en bioterrorisme, verbetering van de veiligheid van werknemers en maatregelen in verband met ongelukken.
Samenwerking op Gemeenschapsniveau en coördinatie tussen de lidstaten en internationale actoren zijn echter noodzakelijk ter bestrijding van pandemieën, biologische ongevallen en bioterrorisme.
Ook moeten de gevolgen van nieuwe bedreigingen voor de volksgezondheid, bijvoorbeeld in verband met klimaatverandering, worden beoordeeld en moeten de toezichts- en reactiemechanismen voor bedreigingen van de gezondheid worden versterkt.
Doelstelling III: Ondersteuning van dynamische gezondheidsstelsels en nieuwe technologieën
Door nieuwe technologieën kunnen ziekten beter worden voorkomen en kan de veiligheid van patiënten beter worden gegarandeerd.
Er moet dan ook een communautair kader worden gecreëerd voor veilige en hoogwaardige gezondheidsdiensten. Tevens dienen maatregelen te worden getroffen waarmee de lidstaten en de regio's de vernieuwing van de gezondheidsstelsels in goede banen kunnen leiden.
Implementatiemechanismen en financiering
De lidstaten moeten nauw samenwerken om de doelstellingen van deze strategie te verwezenlijken. De Commissie zal daarom met een mechanisme voor gestructureerde samenwerking voor de tenuitvoerlegging van de strategie komen om samenwerking tussen de lidstaten te bevorderen.
De strategie wordt gefinancierd met de instrumenten van het huidige financiële kader, dat in 2013 afloopt.
Laatste wijziging: 17.05.2011