Kaderstrategie inzake de gelijkheid van vrouwen en mannen (2001-2005)

1) DOELSTELLING

Opstellen van een actiekader waarmee het vraagstuk van gelijke kansen voor vrouwen en mannen in alle communautaire activiteiten kan worden opgenomen zodat deze een bijdrage leveren aan het behalen van de doelstelling om de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen op te heffen en de gelijkheid te bevorderen.

2) MAATREGEL

Mededeling van de Commissie van 7 juni 2000 "Naar een communautaire kaderstrategie inzake de gelijkheid van vrouwen en mannen (2001-2005)" [COM(2000) 335 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

03) SAMENVATTING

Deze mededeling heeft ten doel een bijdrage te leveren aan het bestrijden van de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen in het economische, politieke, burgerlijke en maatschappelijke leven. De voorgestelde raamstrategie is tweeledig. Enerzijds heeft deze ten doel de genderdimensie in alle communautaire beleidsterreinen te integreren die een directe dan wel indirecte invloed hebben op de doelstelling van de gelijkheid van vrouwen en mannen (beginsel van mainstreaming, pro-actieve interventie: integratie van de genderdimensie). Parallel aan deze algemene benadering gaat het in de raamstrategie om specifieke acties ten behoeve van vrouwen, die noodzakelijk blijven om de bestaande ongelijkheid op te heffen. Deze geïntegreerde benadering houdt derhalve een belangrijke verandering in ten opzichte van de vorige communautaire actie op dit gebied, die grotendeels berustte op gesegmenteerde activiteiten en programma's.

Teneinde horizontale en coördinatieacties te ontwikkelen stelt de Commissie bovendien voor de raamstrategie vergezeld te laten gaan van een steunprogramma om bewustmakingscampagnes te organiseren, de verzameling van gegevens te verbeteren en transnationale projecten ten uitvoer te leggen.

De voorgestelde raamstrategie is toegespitst op vijf werkterreinen die onderling van elkaar afhangen en elk uit verschillende operationele doelstellingen bestaan: het economische leven, gelijke deelneming en vertegenwoordiging, sociale rechten, het burgerlijke leven en de mannelijke en vrouwelijke rollen en stereotypen.

Gelijkheid van vrouwen en mannen in het economisch leven bevorderen

De Europese Raad van Lissabon van maart 2000 heeft de Commissie en de lidstaten verzocht alle aspecten van gelijke kansen op het gebied van de werkgelegenheid te bevorderen, met inbegrip van het verminderen van de segregatie op de arbeidsmarkt, en de combinatie van werk en gezin te vergemakkelijken. In dit kader bestaat de strategie van de Commissie uit drie operationele doelstellingen:

• de gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese werkgelegenheidsstrategie versterken. Het gaat er met name om levenslang leren van vrouwen te stimuleren en de inzetbaarheid van vrouwen en hun toegang tot banen in de IT-sector te bevorderen;
• het gebruik van de structuurfondsen verbeteren om de gelijkheid van vrouwen en mannen te bevorderen, met name middels de fondsen EQUAL, INTERREG, URBAN en LEADER;
• uitwerken van strategieën om de integratie van de genderdimensie te bevorderen in alle beleidsvormen die gevolgen hebben voor de plaats van vrouwen in de economie. In dit kader is het noodzakelijk een dialoog aan te gaan met de bestuurders van actieve ondernemingen in Europa over hun bijdrage aan de gelijkheid van vrouwen en mannen in het economische leven. Tevens wordt voorgesteld jaarlijks een Europees label (prijs of certificaat) toe te kennen aan ondernemingen die hun beste beentje hebben voorgezet op het gebied van het bevorderen van de gelijkheid van vrouwen en mannen.

Gelijke deelneming en vertegenwoordiging bevorderen

Doordat vrouwen op verschillende politieke besluitvormingsgebieden nog steeds ondervertegenwoordigd zijn, wordt een democratisch tekort in stand gehouden waarvoor verschillende acties nodig zijn die de volgende doelstellingen hebben:

• verbeteren van een evenwichtige deelneming van vrouwen en mannen in de politieke besluitvorming. De acties zullen onder meer gericht zijn op een evaluatie van de invloed van kiesstelsels, wetten, quota en andere maatregelen met betrekking tot een evenwichtige deelneming van vrouwen en mannen in gekozen politieke organen. Tevens hebben ze ten doel Europese burgers bewust te maken van de noodzaak van een evenwichtige vertegenwoordiging, zowel in gekozen publieke instellingen als binnen de gelederen van politieke partijen;
• verbeteren van een evenwichtige deelneming van vrouwen en mannen in de economische en sociale besluitvorming. De Commissie doet hiertoe de aanbeveling de overgang van onderwijs en opleiding naar het beroepsleven, alsmede de aanwerving en de carrière van hoogopgeleide vrouwen te volgen en te evalueren. Tevens stelt zij voor een volledig overzicht van regelmatig bijgewerkte statistieken op te stellen en bij te houden over het aantal vrouwen dat besluitvormingsfuncties bezet;
• verbeteren van een evenwichtige deelneming van vrouwen en mannen binnen de Europese Commissie.

Gelijke toegang en volledig genot van sociale rechten van vrouwen en mannen bevorderen

Gelijke toegang van vrouwen en volledig genot van sociale rechten vormen de grondslag van iedere democratische maatschappij. Desondanks profiteren veel vrouwen niet van gelijke toegang tot sociale rechten, aangezien een aantal van deze rechten op het masculiene model van gezinssteun gefundeerd blijft en geen rekening houdt met het feit dat vrouwen een overheersend aandeel hebben in het combineren van werk en gezin. Dit ouderwetse model blijft voortbestaan in vele stelsels van sociale bescherming, hetgeen tevens gedeeltelijk verklaart waarom armoede in de Europese Gemeenschap vooral een vrouwenaangelegenheid blijft. De communautaire acties hebben derhalve ten doel:

• de toepassing van de Europese wetgeving te verbeteren, met name op het gebied van sociale bescherming, ouderschaps- en moederschapsverlof en arbeidsduur. Hiertoe dient de tenuitvoerlegging van deze wetgeving in de lidstaten te worden gevolgd en geëvalueerd. Daarnaast dienen de niet-gouvernementele organisaties (NGO's), sociale partners, arbeidsinspecties en juridische beroepsgroepen bewust te worden gemaakt van de wetgeving en jurisprudentie van de Europese Unie (EU) op sociaal gebied. De Commissie is tevens voornemens een op artikel 13 van het Verdrag gebaseerde richtlijn voor te stellen om de gelijke behandeling van vrouwen en mannen op andere gebieden dan werk te kunnen waarborgen;
• voorlichtings- en verspreidingsactiviteiten met betrekking tot de sociale wetgeving van de EU ten behoeve van de Europese burger te ondersteunen;
• erop toe te zien dat een genderdimensie wordt opgenomen in het ontwerp, de tenuitvoerlegging en de evaluatie van communautair beleid dat invloed heeft op het dagelijks leven van vrouwen en mannen, zoals vervoer, openbare gezondheidszorg en buitenlandse betrekkingen, met inbegrip van het mensenrechtenbeleid, en het op artikel 13 van het Verdrag gefundeerde communautaire programma ter bestrijding van discriminatie.

Gelijkheid van vrouwen en mannen in het burgerlijke leven bevorderen

Dit onderdeel heeft ten doel de mechanismen voor toepassing van de wetgeving inzake gelijke behandeling te versterken en te ontwikkelen, waarbij een grotere bewustmaking en scholing in gelijke rechten en mensenrechten van vrouwen worden gewaarborgd. De acties richten zich op de scholing van juridische beroepsgroepen met betrekking tot de wetgeving inzake gelijkheid, alsmede de voorlichting van NGO's over deze wetgeving. Bijzondere aandacht zal worden besteed aan vrouwen die het slachtoffer zijn van meervoudige discriminatie (zoals gehandicapte migrantenvrouwen), dan wel van geweld of seksuele uitbuiting. Op het niveau van de EU is een communautair beleid ter bestrijding van geweld jegens vrouwen en vrouwenhandel opgesteld, met name via het STOP-programma (), en tevens via het Daphne-initiatief en het nieuwe Daphne-programma (2002-2003). Het blijft echter noodzakelijk acties op dit gebied te ondernemen. Het gaat hierbij derhalve om:

• het volgen van de communautaire wetgeving en jurisprudentie op het gebied van gelijke behandeling van vrouwen en mannen, en indien nodig, het voorstellen van nieuwe wetgeving. Met name wordt voorzien dat Richtlijn 75/117/EEG tot invoering van het beginsel van gelijke beloning wordt geanalyseerd teneinde te bekijken of deze kan worden verbeterd. De Commissie stelt tevens voor de rol en bevoegdheden van de instellingen voor arbeidsinspectie te versterken inzake de wetgeving over dit onderwerp. Bovendien zullen acties worden gevoerd ter ondersteuning van voorlichting en specifieke scholing van juridische beroepsgroepen, arbeidsinspecties en sociale partners over de wetgeving inzake gelijkheid en de mensenrechten van vrouwen.
• het bevorderen van de mensenrechten van vrouwen door binnen de EU en de kandidaat-lidstaten acties en bewustmakingscampagnes te voeren. Het is tevens noodzakelijk netwerken te ondersteunen teneinde vergelijkende gegevens te kunnen verzamelen over de schending van mensenrechten op grond van geslacht, alsmede over discriminatie op grond van geslacht. Daarnaast wordt beoogd erop toe te zien dat op de juiste wijze rekening wordt gehouden met de specifieke behoeften en/of bijzondere situaties van vrouwen, en eventueel met de initiatieven op het gebied van het asiel- en verblijfsrecht van onderdanen uit derde landen op het grondgebied van de lidstaten;
• het bestrijden van geweld op grond van geslacht en mensenhandel met als doel seksuele uitbuiting. Hiertoe wordt met name voorzien dat scholing en bewustmaking van de politie en de rechterlijke macht worden bevorderd en dat steun wordt verleend aan hun grensoverschrijdende samenwerking, alsmede aan de uitwisseling van informatie en goede praktijken binnen de EU, en in het bijzonder tussen de EU en de kandidaat-lidstaten.

Doorbreken van mannelijke en vrouwelijke rollen en stereotypen bevorderen

Dit werkterrein heeft tot doel te voorzien in de noodzaak veranderingen te bewerkstelligen in gedrag, houding, normen en waarden, waardoor de rol van mannen en vrouwen in de maatschappij wordt bepaald en beïnvloed via met name onderwijs, media, cultuur en wetenschap. Het onderuithalen van bestaande vooroordelen en stereotypen is essentieel om gelijkheid van vrouwen en mannen te kunnen bewerkstelligen. De Commissie stelt dan ook voor acties te ondernemen met het doel:

• mensen bewust te maken van de gelijkheid van vrouwen en mannen. Met name wordt voorgesteld meer inspanningen aan de dag te leggen om discriminatie op grond van seksistische stereotypen in het onderwijs - in schoolboeken bijvoorbeeld - uit te bannen en om op dit gebied goede praktijken op te stellen.
• seksistische stereotypen in en door de betreffende beleidsgebieden uit te bannen. Met name wordt aanbevolen om met de bestaande nationale ethische comités te overwegen de gelijkheid van vrouwen en mannen in hun mandaat op te nemen, alsmede de netwerken van deze comités te ondersteunen. Tevens wordt de uitwisseling van ervaringen en goede praktijken in de media bevorderd en wordt een groep mediavertegenwoordigers opgericht om de Commissie te ondersteunen bij het organiseren van debatten in het kader van deze doelstelling.

Laatste wijziging: 08.05.2003