1.7.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 204/1

DEEL I.

Hoofdstuk 1.

Hoofdstuk 2.

2.1.

2.2.

2.3.

2.4.

2.5.

Hoofdstuk 3.

3.1.

3.2.

3.3.

3.4.

3.5.

3.6.

3.7.

DEEL II.

Hoofdstuk 1.

1.1.

1.1.1.

1.1.1.1.

1.1.1.2.

1.1.1.3.

1.1.1.4.

1.1.2.

1.1.3.

1.1.4.

1.1.5.

1.1.5.1.

1.1.5.2.

1.1.6.

1.1.7.

1.1.8.

1.1.9.

1.1.10.

1.1.10.1.

1.1.10.2.

1.1.10.3.

1.1.11.

1.2.

1.2.1.

1.2.1.1.

1.2.1.2.

1.2.1.3.

1.2.1.4.

1.2.1.5.

1.2.1.6.

1.2.1.7.

1.2.2.

1.2.2.1.

1.2.2.2.

1.3.

1.3.1.

1.3.2.

1.3.3.

1.3.4.

1.3.5.

1.3.6.

Hoofdstuk 2.

2.1.

2.1.1.

2.1.2.

2.1.3.

2.1.4.

2.1.5.

2.1.6.

2.2.

2.3.

2.4.

2.5.

2.6.

2.7.

2.8.

2.8.1.

2.8.2.

2.8.3.

2.8.4.

2.8.5.

2.8.6.

2.9.

2.9.1.

2.9.2.

Hoofdstuk 3.

3.1.

3.2.

3.3.

3.4.

3.5.

3.6.

3.7.

3.8.

3.9.

3.10.

3.11.

DEEL III.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

(1)

In artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna „het Verdrag” genoemd) is het volgende bepaald: „Behoudens de afwijkingen waarin de Verdragen voorzien, zijn steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt.”

(2)

Ondanks dat algemene verbod kan staatssteun noodzakelijk zijn om tekortkomingen in de marktwerking te verhelpen met het oog op een goed functionerende en billijke economie. Daarom laat het Verdrag met betrekking tot verschillende beleidsdoelstellingen ruimte voor de toekenning van staatssteun. Voor de landbouw- en de bosbouwsector is vooral van belang, ten eerste, dat steun tot herstel van schade die door natuurrampen of buitengewone gebeurtenissen wordt veroorzaakt, overeenkomstig artikel 107, lid 2, onder b), van het Verdrag verenigbaar is met de interne markt. Ten tweede kan de Commissie op grond van artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag staatssteun om de economische ontwikkeling van de landbouw- en de bosbouwsector en van plattelandsgebieden te bevorderen, aanmerken als verenigbaar met de interne markt voor zover die steun de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt, niet ongunstig beïnvloedt.

(3)

Voorts is, wegens de specifieke kenmerken van de landbouwsector, in artikel 42 van het Verdrag bepaald dat de mededingingsregels slechts in zoverre op de productie van en de handel in landbouwproducten van toepassing zijn als door het Europees Parlement en de Raad wordt bepaald.

(4)

In deze richtsnoeren omschrijft de Commissie de voorwaarden en de criteria waaraan moet worden voldaan opdat steun voor de landbouw- en de bosbouwsector en voor plattelandsgebieden als verenigbaar met de interne markt wordt beschouwd en legt zij de criteria vast om de domeinen af te bakenen die voldoen aan de voorwaarden van artikel 107, lid 3, van het Verdrag. Met betrekking tot steun die krachtens artikel 107, lid 2, onder b), wordt toegekend, zet de Commissie hier de voorwaarden uiteen die zullen worden afgetoetst om te bepalen of een maatregel in het kader waarvan steun wordt verleend tot herstel van schade die door een natuurramp of een buitengewone gebeurtenis is veroorzaakt, inderdaad onder dat artikel valt.

(5)

Staatssteun om de economische ontwikkeling van de landbouw- en de bosbouwsector en van plattelandsgebieden te bevorderen is ingebed in het ruimere gemeenschappelijk landbouwbeleid (hierna het „GLB” genoemd). In het kader van het GLB verleent de Unie financiële bijstand voor de landbouw- en de bosbouwsector en voor plattelandsgebieden. Aangezien de economische gevolgen van staatssteun niet anders zijn naargelang die steun (zelfs gedeeltelijk) door de Unie dan wel door een lidstaat alleen wordt gefinancierd, acht de Commissie het van belang dat haar beleid inzake staatssteuncontrole in beginsel samenhang vertoont met de bijstand die in het kader van het eigen gemeenschappelijk landbouwbeleid van de Unie wordt toegekend. Bijgevolg kan het gebruik van staatssteun alleen gerechtvaardigd zijn als het in overeenstemming is met de doelstellingen van dit beleid, en met name met de onderliggende doelstellingen van het hervormde GLB voor de periode tot 2020 (1). Bijgevolg houdt de Commissie, wanneer zij de regels van deze richtsnoeren op specifieke steunregelingen toepast en met het oog daarop interpreteert, rekening met de regels en de beleidsmaatregelen van het GLB.

(6)

De volgende Europese instrumenten zijn van bijzonder belang voor met het GLB verband houdende staatssteunkwesties:

(7)

Het GLB steunt op twee pijlers: de eerste pijler bestaat uit instrumenten die verband houden met de werking van de landbouwmarkten en de voedselvoorzieningsketen (Verordening (EU) nr. 1308/2013, Verordening (EG) nr. 3/2008, Verordening (EU) nr. 228/2013 en Verordening (EU) nr. 229/2013) en met de rechtstreekse betalingen (Verordening (EU) nr. 1307/2013), waarvoor moet worden voldaan aan uit de regelgeving voortvloeiende beheerseisen en aan eisen inzake een goede landbouw- en milieuconditie. Samen bieden die maatregelen de landbouwers van de Unie fundamentele bijstand, die de basis vormt voor de instandhouding van een duurzame landbouw in de hele Unie. De maatregelen van de eerste pijler zijn voor de lidstaten verplicht en op een zeer beperkt aantal uitzonderingen na vindt er geen cofinanciering plaats. Dit zorgt ervoor dat in de interne markt een gemeenschappelijk beleid wordt toegepast. De tweede pijler van het GLB is het plattelandsontwikkelingsbeleid dat onder Verordening (EU) nr. 1305/2013 valt en waarbij wordt gestreefd naar een verhoging van de concurrentiekracht van de landbouw, een duurzamer beheer van de natuurlijke hulpbronnen, een betere klimaataanpak en een evenwichtiger territoriale ontwikkeling van de plattelandsgebieden. Plattelandsontwikkelingsmaatregelen zijn grotendeels vrijwillig, van contractuele aard, worden gecofinancierd, worden opgezet binnen een strategisch kader en worden ten uitvoer gelegd via plattelandsontwikkelingsprogramma's die beantwoorden aan de prioriteiten van de Unie voor plattelandsontwikkeling op nationaal, regionaal en lokaal niveau.

(8)

Overeenkomstig artikel 39, lid 1, van het Verdrag heeft het GLB de volgende doelstellingen: de productiviteit van de landbouw te doen toenemen, de landbouwbevolking een redelijke levensstandaard te verzekeren, de markten te stabiliseren, de voorziening veilig te stellen en redelijke prijzen bij de levering aan verbruikers te verzekeren. Overeenkomstig artikel 39, lid 2, van het Verdrag moet bij het tot stand brengen van het GLB en van de daarvoor te treffen bijzondere voorzieningen rekening worden gehouden met de bijzondere aard van het landbouwbedrijf, die voortvloeit uit de maatschappelijke structuur van de landbouw en uit de structurele en natuurlijke ongelijkheid tussen de verschillende landbouwgebieden, met de noodzaak de dienstige aanpassingen geleidelijk te doen verlopen en met het feit dat de landbouwsector nauw verweven is met de hele economie.

(9)

De landbouw moet zich aan de nieuwe realiteiten aanpassen en uitdagingen aangaan op het gebied van de voedselzekerheid, het milieu, de klimaatverandering en het leefbaar houden van de plattelandseconomie. Om op deze belangrijke uitdagingen in te spelen heeft de Commissie in haar mededeling „Het GLB tot 2020” (10) de volgende doelstellingen voor het GLB 2014-2020 aangegeven: 1) rendabele voedselproductie, 2) duurzaam beheer van de natuurlijke hulpbronnen en klimaataanpak en 3) evenwichtige territoriale ontwikkeling.

(10)

Als integrerend deel van het GLB draagt het plattelandsontwikkelingsbeleid 2014-2020 bij tot de verwezenlijking van de volgende doelstellingen: 1) stimuleren van een concurrerende landbouw, 2) zorgen voor een duurzaam beheer van de natuurlijke hulpbronnen en klimaatactie, en 3) realiseren van een evenwichtige territoriale ontwikkeling van plattelandseconomieën en ‐gemeenschappen, met inbegrip van het scheppen en behouden van werkgelegenheid. De verwezenlijking van deze plattelandsontwikkelingsdoelstellingen wordt nagestreefd aan de hand van de volgende prioriteiten van de Unie voor plattelandsontwikkeling: 1) bevordering van de kennisoverdracht en innovatie in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden, 2) het versterken van de levensvatbaarheid van het landbouwbedrijf en het concurrentievermogen van alle landbouwtypen in alle regio's en het bevorderen van innovatieve landbouwtechnologieën en het duurzaam bosbeheer, 3) bevordering van de organisatie van de voedselketen, met inbegrip van de verwerking en afzet van landbouwproducten, dierenwelzijn en het risicobeheer in de landbouw, 4) herstel, instandhouding en verbetering van ecosystemen die verbonden zijn met de landbouw en de bosbouw, 5) bevordering van het efficiënte gebruik van hulpbronnen en steun voor de omslag naar een koolstofarme en klimaatbestendige economie in de landbouw-, de voedings- en de bosbouwsector, en 6) bevordering van sociale inclusie, armoedebestrijding en economische ontwikkeling in plattelandsgebieden (11).

(11)

De doelstellingen van het GLB vallen ook onder de reikwijdte van de doelstellingen die zijn omschreven in de mededeling van de Commissie van 3 maart 2010„Europa 2020 — Een strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei” (12) en haar vlaggenschipinitiatief „Efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa” (13), in het kader waarvan streefdoelen zijn vooropgesteld op gebieden als concurrentievermogen, klimaat, energie en biodiversiteit.

(12)

Het staatssteunbeleid in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden moet ook worden ingebed in het algemene initiatief van de Commissie om de staatssteun te moderniseren. In haar mededeling over de modernisering van het EU-staatssteunbeleid (14) heeft de Commissie aangekondigd dat zij met de modernisering van het staatssteuntoezicht inzet op drie doelstellingen: 1) duurzame, slimme en inclusieve groei bevorderen op een concurrerende interne markt, 2) het voorafgaande onderzoek door de Commissie concentreren op zaken die de grootste impact op de interne markt hebben en tegelijk de samenwerking met de lidstaten versterken op het gebied van de handhaving van de staatssteunregels, en 3) de regels stroomlijnen en sneller tot beslissingen komen. Met name wordt in die mededeling gepleit voor een gemeenschappelijke benadering bij de herziening van de verschillende richtsnoeren en kaderregelingen, met als doel de interne markt te versterken, een doeltreffender gebruik van overheidsmiddelen te bevorderen door een betere bijdrage van de staatssteun aan doelstellingen van gemeenschappelijk belang, het stimulerende effect diepgaander af te toetsen, de steun tot een minimum te beperken en mogelijke negatieve effecten van steun op de mededinging en het handelsverkeer te voorkomen. De verenigbaarheidsvoorwaarden die in deze richtsnoeren worden uiteengezet, zijn gebaseerd op die gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen en gelden voor steunregelingen en individuele steun die moeten worden aangemeld.

(13)

Met betrekking tot in bijlage I bij het Verdrag vermelde landbouwproducten gelden, overeenkomstig artikel 42 van het Verdrag, de in de artikelen 107 tot en met 109 van het Verdrag vastgestelde staatssteunregels slechts in zoverre als door het Europees Parlement en de Raad wordt bepaald.

(14)

Krachtens artikel 211, lid 1, van Verordening (EU) nr. 1308/2013 geldt, als algemene regel, dat de staatssteunregels van toepassing zijn op de productie en de verhandeling van landbouwproducten. Er zijn evenwel tal van afwijkingen van dat algemene beginsel, die onder meer zijn vastgesteld in artikel 211, lid 2, van Verordening (EU) nr. 1308/2013, artikel 13 van Verordening (EU) nr. 1307/2013, artikel 13, lid 6, van Verordening (EG) nr. 3/2008, artikel 23 van Verordening (EU) nr. 228/2013 en artikel 17 van Verordening (EU) nr. 229/2013.

(15)

Met betrekking tot bijstand voor plattelandsontwikkeling is het algemene beginsel van de toepasbaarheid, in die context, van de staatssteunregels uiteengezet in artikel 81, lid 1, van Verordening (EU) nr. 1305/2013. In artikel 81, lid 2, en artikel 82 van die verordening is bepaald dat de staatssteunregels niet van toepassing zijn op onder artikel 42 van het Verdrag vallende betalingen die de lidstaten op grond van en in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 1305/2013 verrichten en evenmin op onder artikel 42 van het Verdrag vallende aanvullende nationale financiering.

(16)

Bijgevolg zijn de staatssteunregels niet van toepassing op cofinanciering van bijstand voor plattelandsontwikkeling (het ELFPO-gedeelte, noch het nationale gedeelte) of op aanvullende nationale financiering bovenop dergelijke bijstand, voor zover de betrokken maatregel verband houdt met een landbouwactiviteit die onder het toepassingsgebied van artikel 42 van het Verdrag valt en deel uitmaakt van het plattelandsontwikkelingsprogramma.

(17)

In de volgende gevallen zijn de staatssteunregels evenwel volledig van toepassing op alle gecofinancierde steunmaatregelen (zowel het ELFPO-gedeelte als het nationale gedeelte) en de aanvullende nationale financiering bij dergelijke maatregelen waarin Verordening (EU) nr. 1305/2013 voorziet, maar die niet onder artikel 42 van het Verdrag vallen: a) maatregelen voor de ondersteuning van activiteiten in plattelandsgebieden en b) maatregelen voor de bosbouw.

(18)

Als een lidstaat van plan is een maatregel die grotendeels volgens de voorwaarden van een bepaalde plattelandsontwikkelingsmaatregel is opgezet („op een plattelandsontwikkelingsmaatregel lijkende maatregel”), uitsluitend uit nationale middelen te financieren (d.w.z. zonder enige cofinanciering uit het ELFPO), zijn de staatssteunregels volledig van toepassing, ongeacht of die maatregel onder artikel 42 van het Verdrag valt of niet.

(19)

De Commissie past deze richtsnoeren toe op steunregelingen en op individuele steun.

(20)

Deze richtsnoeren gelden voor staatssteun voor de primaire landbouwproductie, de verwerking van landbouwproducten die resulteert in een ander landbouwproduct, en de afzet van landbouwproducten.

(21)

Uitgaande van de in afdeling 2.1. van deel I van deze richtsnoeren uiteengezette algemene beschouwingen is het, met het oog op coherentie met het plattelandsontwikkelingsbeleid en om de naleving van de staatssteunregels te vereenvoudigen, dienstig ook sommige niet onder het toepassingsgebied van artikel 42 van het Verdrag vallende plattelandsontwikkelingsmaatregelen in deze richtsnoeren op te nemen; hierbij kan het gaan om maatregelen die uit het ELFPO worden gecofinancierd, om maatregelen waarvoor aanvullende nationale financiering wordt verleend of om op plattelandsontwikkelingsmaatregelen lijkende maatregelen die uitsluitend uit nationale middelen worden gefinancierd. Daarom worden in deze richtsnoeren, naast de verenigbaarheidscriteria voor de landbouwsector, ook verenigbaarheidscriteria vastgesteld voor staatssteun in de bosbouwsector en voor steun aan ondernemingen die in plattelandsgebieden actief zijn, welke steun anders buiten de werkingssfeer van artikel 42 van het Verdrag valt.

(22)

Bij het toetsen van staatssteun en de verenigbaarheid ervan met de algemene beginselen inzake staatssteun houdt de Commissie, voor zover mogelijk, rekening met de voorwaarden die zijn vastgesteld in Verordening (EU) nr. 1305/2013 en in de uitvoeringsbepalingen en de gedelegeerde handeling daarbij.

(23)

In het licht van de bovenstaande overwegingen hebben de richtsnoeren betrekking op de volgende categorieën steun:

(24)

Steun voor plaatselijke ontwikkeling in het kader van Leader als bedoeld in artikel 35 van Verordening (EU) nr. 1303/2013 en de artikelen 42 tot en met 45 van Verordening (EU) nr. 1305/2013, waarbij lokale partnerschappen individuele projecten opzetten en uitvoeren om specifieke lokale problemen aan te pakken, kan onder deze richtsnoeren vallen voor zover die steun voldoet aan de in deze richtsnoeren vastgestelde voorwaarden voor de hiermee verband houdende plattelandsontwikkelingsmaatregelen.

(25)

Deze richtsnoeren zijn in beginsel van toepassing op steun voor kmo's en grote ondernemingen. Grote ondernemingen worden doorgaans minder door marktfalen getroffen dan kmo's. Bovendien is de kans groter dat grote ondernemingen in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden belangrijke marktspelers zijn, waardoor steun die aan grote ondernemingen wordt verleend, in specifieke gevallen kan leiden tot een grondige verstoring van de mededinging en het handelsverkeer op de interne markt. Aangezien steun aan grote ondernemingen in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden enerzijds en aan andere grote ondernemingen anderzijds de mededinging op soortgelijke wijze kan verstoren, moeten de staatssteunregels voor grote ondernemingen die in deze richtsnoeren worden vastgesteld, met de algemene staatssteunregels worden geharmoniseerd en moeten voor die staatssteunregels de in hoofdstuk 3 van deel I van deze richtsnoeren vastgestelde gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen gelden. Wat maatregelen voor plattelandsontwikkeling betreft, moeten de staatssteunregels voor grote ondernemingen, onverminderd die gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen, met het oog op consistentie en coherentie met het plattelandsontwikkelingsbeleid worden afgestemd op de betrokken voorschriften van Verordening (EU) nr. 1305/2013. Met betrekking tot steunmaatregelen voor de sector van de dierlijke productie, die niet onder Verordening (EU) nr. 1305/2013 vallen, blijft de Commissie haar vorige beleid hanteren dat grote ondernemingen in staat moeten zijn de kosten van deze maatregelen zelf te financieren. Daarom moet steun in de sector van de dierlijke productie beperkt blijven tot kmo's.

(26)

Ondernemingen in moeilijkheden (15) zijn in beginsel uitgesloten van de werkingssfeer van deze richtsnoeren. De Commissie is van mening dat een onderneming in financiële moeilijkheden, aangezien haar bestaan zelf in het gedrang is, niet kan worden beschouwd als een passend instrument om tot de verwezenlijking van andere beleidsdoelstellingen van de overheid bij te dragen zolang niet vaststaat dat die onderneming zal overleven. Daarom zal de steun, als de begunstigde ervan in financiële moeilijkheden verkeert in de zin van punt (35)15, worden beoordeeld overeenkomstig de communautaire richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden (16), als gewijzigd of vervangen. Dit beginsel geldt niet voor compenserende steun voor schade als gevolg van natuurrampen en buitengewone gebeurtenissen als bedoeld in de afdelingen 1.2.1.1 en 2.1.3 van deel II van deze richtsnoeren, die verenigbaar is met de interne markt krachtens artikel 107, lid 2, onder b), van het Verdrag. Als de financiële moeilijkheden van een onderneming die in de landbouw- of de bosbouwsector actief is, zijn veroorzaakt door een risicogebeurtenis als bedoeld in de afdelingen 1.2.1.2., 1.2.1.3, 1.2.1.5, 2.1.3 of 2.8.5 van deel II van deze richtsnoeren, is het nog steeds mogelijk steun voor de vergoeding of het herstel van verliezen of schade als gevolg van dergelijke risicogebeurtenissen of steun voor de kosten van de uitroeiing van plantenplagen te verlenen overeenkomstig deze richtsnoeren en aan te merken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag. Voorts mag, met het oog op de bescherming van de volksgezondheid en gezien de noodsituatie, onder bepaalde voorwaarden geen onderscheid worden gemaakt naargelang van de economische situatie van een onderneming voor wat betreft de in afdeling 1.2.1.4 bedoelde steun voor het afvoeren en vernietigen van gestorven dieren en voor de in punt (375)(c) van afdeling 1.2.1.3. bedoelde steun voor uitroeiingsmaatregelen in het geval van dierziekten.

(27)

Bij het beoordelen van steun voor een onderneming ten aanzien waarvan een bevel tot terugvordering uitstaat ingevolge een eerder besluit van de Commissie waarin steun als onrechtmatig en onverenigbaar met de interne markt is aangemerkt, zal de Commissie rekening houden met het bedrag aan steun dat nog moet worden teruggevorderd (17). Dit geldt krachtens artikel 107, lid 2, onder b), van het Verdrag niet voor steun voor het herstel van schade als gevolg van natuurrampen.

(28)

De Commissie zal geen toestemming geven voor steun voor op derde landen of lidstaten gerichte uitvoergerelateerde activiteiten die rechtstreeks gekoppeld is aan de uitgevoerde hoeveelheden, noch voor steun die afhankelijk wordt gesteld van het gebruik van binnenlandse goederen in plaats van ingevoerde goederen, noch voor steun voor de oprichting en exploitatie van een distributienetwerk of voor de financiering van andere uitgaven in verband met uitvoeractiviteiten. Steun voor de financiering van de kosten van deelname aan handelsbeurzen of van studies of consultancydiensten die noodzakelijk zijn om een nieuw of een bestaand product op een nieuwe markt te introduceren, is in de regel geen exportsteun.

(29)

De lidstaten worden eraan herinnerd dat het financieringssysteem, bijvoorbeeld een systeem op basis van parafiscale heffingen, moet worden aangemeld wanneer dit systeem integraal deel uitmaakt van de steunmaatregel (zie zaak T-275/11, de punten 41 tot en met 44) (18).

(30)

De Commissie zal steunmaatregelen die niet onder deze richtsnoeren of andere toepasselijke staatssteunregels vallen, per geval rechtstreeks beoordelen op basis van artikel 107, lid 3, van het Verdrag en daarbij voor zover mogelijk rekening houden met de voorschriften die zijn vastgesteld in de artikelen 107, 108 en 109 van het Verdrag, het GLB en, naar analogie, deze richtsnoeren. Lidstaten die staatssteun aanmelden die niet binnen de werkingssfeer van deze richtsnoeren valt, zullen moeten aantonen dat die staatssteun voldoet aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen die in hoofdstuk 3 van deel I van deze richtsnoeren zijn vastgesteld. De Commissie zal dergelijke maatregelen slechts goedkeuren als de positieve bijdrage ervan tot de ontwikkeling van de sector duidelijk groter is dan het gevaar dat de mededinging op de interne markt wordt verstoord en het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig wordt beïnvloed.

(31)

Om de staatssteunregels te stroomlijnen zijn, mede gelet op de gelijkenissen tussen ondernemingen die in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden actief zijn en andere ondernemingen, de algemene staatssteuninstrumenten tot vaststelling van de criteria voor de verenigbaarheid van steun in beginsel van toepassing op de sectoren die onder deze richtsnoeren vallen. Met name gaat het hierbij om de communautaire richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden, de kaderregeling inzake staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (19), als gewijzigd of vervangen, de richtsnoeren betreffende staatssteun ten behoeve van milieubescherming en energie voor 2014-2020 (20), als gewijzigd of vervangen, de EU-richtsnoeren voor de toepassing van de staatssteunregels in het kader van de snelle uitrol van breedbandnetwerken (21), als gewijzigd of vervangen, de richtsnoeren inzake staatssteun ter bevordering van risicofinancieringsinvesteringen (22), als gewijzigd of vervangen, de mededeling van de Commissie — Criteria voor de beoordeling van de verenigbaarheid van individueel aan te melden staatssteun ten behoeve van opleiding (23), als gewijzigd of vervangen, de mededeling van de Commissie — Criteria voor de beoordeling van de verenigbaarheid van individueel aan te melden staatssteun voor de indienstneming van kwetsbare en gehandicapte werknemers (24), als gewijzigd of vervangen, en de instrumenten in verband met de diensten van algemeen economisch belang (25).

(32)

De genoemde horizontale instrumenten gelden voor de productie, de verwerking en de afzet van landbouwproducten, tenzij in deze richtsnoeren specifieke regels zijn vastgesteld. Deze richtsnoeren voorzien in specifieke steunmaatregelen voor het milieu, zoals steun voor agromilieuklimaatverbintenissen en dierenwelzijnsverbintenissen (afdeling 1.1.5 van deel II), steun voor het opvangen van nadelen in verband met Natura 2000-gebieden en de kaderrichtlijn water (26) (afdeling 1.1.6 van deel II) en steun voor de biologische landbouw (afdeling 1.1.8 van deel II). Steun voor investeringen voor milieudoeleinden op het gebied van de primaire landbouwproductie wordt getoetst aan de voorschriften van afdeling 1.1.1.1 van deel II van deze richtsnoeren. Steun voor milieubescherming ten behoeve van ondernemingen die actief zijn in de verwerking van landbouwproducten en de afzet van landbouwproducten, zal worden aangemerkt als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als hij voldoet aan de voorwaarden van de richtsnoeren betreffende staatssteun ten behoeve van milieubescherming en energie voor 2014-2020. Steun voor investeringen in energiebesparing, biobrandstoffen en energie uit hernieuwbare bronnen is uitgesloten van de werkingssfeer van de hoofdstukken 2 en 3 van deel II van deze richtsnoeren, aangezien die steun aan de richtsnoeren betreffende staatssteun ten behoeve van milieubescherming en energie voor 2014-2020 moet voldoen, tenzij die van de aanmeldingsverplichting is vrijgesteld. Steun voor investeringen met betrekking tot de primaire landbouwproductie die verband houden met de productie, op de bedrijven, van energie uit hernieuwbare bronnen of van biobrandstoffen, kan evenwel onder deze richtsnoeren vallen mits die productie niet groter is dan het gemiddelde jaarlijkse brandstof- of energieverbruik van het betrokken landbouwbedrijf (afdeling 1.1.1.1).

(33)

De richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen 2014-2020 (27) gelden niet voor steun voor de productie van primaire landbouwproducten, gezien de specifieke kenmerken van de sector. Zij zijn evenwel, in de mate waarin dat in de onderhavige richtsnoeren wordt vastgesteld, van toepassing op de verwerking van landbouwproducten en de afzet van landbouwproducten.

(34)

Zowel de algemene staatssteunregels als de specifiekere bepalingen van deze richtsnoeren kunnen betrekking hebben op ondernemingen die actief zijn in de bosbouwsector of in plattelandsgebieden. Voor zover van toepassing kan steun aan ondernemingen die in de bosbouwsector of in plattelandsgebieden actief zijn, ook worden geacht verenigbaar te zijn onder de voorwaarden en met inachtneming van de algemene staatssteunregels van de Unie (met name van de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen 2014-2020, de kaderregeling inzake staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie en de richtsnoeren betreffende staatssteun ten behoeve van milieubescherming en energie voor 2014-2020).

(35)

In deze richtsnoeren wordt verstaan onder:

(36)

Als de voorwaarden van artikel 107, lid 1, van het Verdrag vervuld zijn, moeten de lidstaten steun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden bij de Commissie aanmelden krachtens artikel 108, lid 3, van het Verdrag en mogen zij de voorgestelde maatregel niet ten uitvoer leggen voordat in het kader van deze procedure een definitief besluit is genomen; dit geldt evenwel niet voor maatregelen die voldoen aan de voorwaarden van de groepsvrijstellingsverordening.

(37)

Voor individuele steun die wordt toegekend op grond van een steunregeling, blijft de aanmeldingsverplichting op grond van artikel 108, lid 3, van het Verdrag gelden als de steun de volgende aanmeldingsdrempels overschrijdt:

(38)

Om te kunnen beoordelen of een aangemelde steunmaatregel kan worden aangemerkt als verenigbaar met de interne markt op grond van artikel 107, lid 3, gaat de Commissie in de regel na of de steunmaatregel zo is opgezet dat de positieve effecten van de steun voor het behalen van een doelstelling van gemeenschappelijk belang opwegen tegen de mogelijke negatieve effecten ervan op het handelsverkeer en de mededinging.

(39)

In de mededeling over de modernisering van het staatssteunbeleid is ervoor gepleit om gemeenschappelijke beginselen uit te werken en vast te stellen voor alle beoordelingen van de verenigbaarheid van steunmaatregelen die de Commissie uitvoert. Met het oog daarop zal de Commissie een steunmaatregel alleen als verenigbaar met het Verdrag beschouwen als die aan elk van de volgende criteria voldoet:

(40)

De volledige afwegingstoets kan voor bepaalde categorieën steunregelingen verder afhankelijk worden gesteld van de eis dat een evaluatie achteraf wordt uitgevoerd, zoals beschreven in de punten (720) en (723). In dergelijke gevallen kan de Commissie de looptijd van die regelingen beperken (in de regel tot vier jaar of minder), met de mogelijkheid om nadien verlenging daarvan aan te melden.

(41)

Bovendien kan, als een staatssteunmaatregel of de daaraan verbonden voorwaarden (met inbegrip van de financieringswijze wanneer die een integrerend onderdeel van de maatregel vormt) leiden tot een daaraan onlosmakelijk verbonden schending van het Unierecht, de steun niet als verenigbaar met de interne markt worden aangemerkt (38). Met name wordt de volgende steun geacht tot een daaraan onlosmakelijk verbonden schending van het EU-recht te leiden:

(42)

De gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen moeten in de specifieke context van het GLB worden gezien. Deze algemene overwegingen in het kader van het mededingingsbeleid gelden voor alle steun op grond van deze richtsnoeren, tenzij in de afdelingen 3.1. tot en met 3.7 van deel I van deze richtsnoeren afwijkingen zijn vastgesteld wegens specifieke, voor de landbouwsector geldende overwegingen.

(43)

Steun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden moet tot doel hebben voor een rendabele voedselproductie te zorgen en een efficiënt en duurzaam gebruik van de hulpbronnen te bevorderen om tot intelligente en duurzame groei te komen.

(44)

De steun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden moet nauw op het GLB aansluiten, in overeenstemming zijn met de in punt (10) van deze richtsnoeren bedoelde doelstellingen inzake plattelandsontwikkeling en verenigbaar zijn met de voorschriften van de gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten.

(45)

Bij de beoordeling van de verenigbaarheid van de steun wordt rekening gehouden met de doelstellingen inzake plattelandsontwikkeling, in samenhang met de algemene staatssteunbeginselen.

(46)

De Commissie is van mening dat maatregelen die ten uitvoer worden gelegd op grond van en in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 1305/2013 en de uitvoerings- en gedelegeerde handelingen daarbij of de vorm aannemen van aanvullende nationale financiering in het kader van een plattelandsontwikkelingsprogramma, vanzelf met de doelstellingen inzake plattelandsontwikkeling in overeenstemming zijn en daartoe bijdragen.

(47)

Met betrekking tot op plattelandsontwikkelingsmaatregelen lijkende maatregelen die uitsluitend uit nationale middelen worden gefinancierd, moeten de lidstaten, met het oog op coherentie met de plattelandsontwikkelingsmaatregelen die in het kader van plattelandsontwikkelingsprogramma's uit het ELFPO worden gecofinancierd, aantonen hoe de voorgenomen staatssteun past in en strookt met de desbetreffende plattelandsontwikkelingsprogramma's. Elke aanmelding moet van dergelijke documentatie vergezeld gaan.

(48)

De Commissie is van mening dat aan het beginsel van de bijdrage aan de doelstellingen inzake plattelandsontwikkeling wordt voldaan voor de steunmaatregelen van de afdelingen 1.2, 1.3, 2.8 en 2.9 van deel II van deze richtsnoeren, die buiten de werkingssfeer van de plattelandsontwikkeling vallen; de Commissie heeft immers voldoende ervaring opgedaan wat de bijdrage van deze maatregelen tot de plattelandsontwikkelingsdoelstellingen betreft.

(49)

Wanneer steun wordt toegekend voor individueel aan te melden investeringsprojecten op grond van een regeling, moet de steunverlenende autoriteit aantonen dat het geselecteerde project zal bijdragen aan de doelstelling van de regeling en dus aan de doelstellingen van in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden verleende steun. Daarvoor kunnen de lidstaten zich baseren op de door de steunaanvrager verstrekte informatie, die onder meer een beschrijving van de positieve effecten van de investering moet bevatten.

(50)

Hoewel de staatssteunregels doorgaans van toepassing zijn op de landbouwsector, blijft de toepassing ervan, wegens de specificiteit van deze sector (39), onderworpen aan de verordeningen van de eerste pijler van het GLB. Met andere woorden, de staatssteunmaatregelen die een lidstaat neemt, kunnen niet prevaleren boven Verordening (EU) nr. 1308/2013 (40). Daarom zal de Commissie geen staatssteun goedkeuren die onverenigbaar is met de bepalingen betreffende de gemeenschappelijke marktordening of die een belemmering voor de goede werking van de gemeenschappelijke marktordening zou vormen.

(51)

Voorts worden specifieke voorwaarden inzake de inachtneming van de beginselen van de gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten uiteengezet in deel II van deze richtsnoeren, namelijk in afdeling 1.1.1.1 inzake steun voor met de primaire landbouwproductie verband houdende investeringen op landbouwbedrijven, afdeling 1.1.4 inzake aanloopsteun voor producentengroeperingen en ‐organisaties en afdeling 1.2.2. inzake steun voor de sluiting van productiecapaciteit.

(52)

In artikel 11 van het Verdrag is het volgende bepaald: „De eisen inzake milieubescherming moeten worden geïntegreerd in de omschrijving en uitvoering van het beleid en het optreden van de Unie, in het bijzonder met het oog op het bevorderen van duurzame ontwikkeling.” De rechtsgrondslag voor de niet-onaanzienlijke milieumaatregelen in de eerste en de tweede pijler van het GLB is artikel 11 van het Verdrag. Overeenkomstig deze eis moeten de prioriteiten van de Unie voor plattelandsontwikkeling worden nagestreefd in het kader van de duurzame ontwikkeling. Bij het bevorderen van het doel van de milieubescherming als uiteengezet in artikel 11 van het Verdrag, houdt de Unie ook rekening met het beginsel dat de vervuiler betaalt (41). Daarom moet in toekomstige aanmeldingen van staatssteun bijzondere aandacht worden besteed aan de milieuaspecten. Alle aanmeldingen van staatssteun moeten in de toekomst een beoordeling bevatten waarin wordt aangegeven of de gesteunde activiteit naar verwachting gevolgen voor het milieu zal hebben of niet. Als er gevolgen voor het milieu zijn, moet in de aanmelding van de staatssteun informatie worden verstrekt waaruit blijkt dat de steunmaatregel niet tot een inbreuk op de toepasselijke milieubeschermingswetgeving van de Unie zal leiden. Zo moet bij steunregelingen voor investeringen die bedoeld zijn om de productie op te voeren en die het gebruik van schaarse hulpbronnen of de vervuiling doen toenemen, worden aangetoond dat deze regelingen niet leiden tot een inbreuk op de toepasselijke Uniewetgeving, waaronder de milieubeschermingswetgeving (42) en de goede landbouw- en milieuconditie (GLMC) in het kader van de randvoorwaardenregeling van Verordening (EU) nr. 1307/2013. Als staatssteun wordt aangemeld die deel uitmaakt van het plattelandsontwikkelingsprogramma, moet de milieuvereiste voor een dergelijke staatssteunmaatregel gelijk zijn aan de milieuvereiste van de plattelandsontwikkelingsmaatregel.

(53)

Om te kunnen beoordelen of staatssteun noodzakelijk is voor het bereiken van de doelstelling van gemeenschappelijk belang, is het nodig om eerst een diagnose te stellen van het aan te pakken probleem. Staatssteun moet gericht zijn op situaties waar die steun kan zorgen voor een wezenlijke verbetering die de markt op eigen kracht niet tot stand kan brengen.

(54)

Staatssteunmaatregelen kunnen immers, onder bepaalde voorwaarden, marktfalen corrigeren en zodoende bijdragen tot het doelmatige functioneren van de markten en het versterken van het concurrentievermogen. Voorts kan staatssteun, wanneer de markten doeltreffende resultaten opleveren die echter uit het oogpunt van rechtvaardigheid of cohesie onbevredigend worden geacht, worden gebruikt om tot meer gewenste en rechtvaardiger marktuitkomsten te komen.

(55)

Voor de toepassing van deze richtsnoeren is de Commissie van mening dat de markt in het geval van steunmaatregelen die aan de specifieke voorwaarden van deel II van deze richtsnoeren voldoen, de verwachte doelstellingen niet zonder overheidsmaatregelen verwezenlijkt. Daarom moet dergelijke steun worden geacht noodzakelijk te zijn voor het bereiken van de doelstellingen van gemeenschappelijk belang die in afdeling 3.1 van deel I van deze richtsnoeren zijn omschreven.

(56)

De voorgestelde steunmaatregel moet een geschikt beleidsinstrument zijn om de betrokken beleidsdoelstelling te helpen bereiken. Een steunmaatregel wordt als onverenigbaar beschouwd als dezelfde positieve bijdrage aan de doelstellingen van het GLB en met name van de plattelandsontwikkeling met andere, minder verstorende beleidsinstrumenten of andere, minder verstorende soorten steun kan worden geleverd. Het is van belang voor ogen te houden dat er voor de verwezenlijking van deze doelstellingen andere, meer geschikte instrumenten kunnen zijn, zoals regulering, marktgebaseerde instrumenten, infrastructuurontwikkeling en verbeteringen in het ondernemingsklimaat.

(57)

De Commissie beschouwt steun die in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden wordt verleend en aan de specifieke voorwaarden van de desbetreffende afdelingen van deel II van deze richtsnoeren voldoet, als een geschikt beleidsinstrument.

(58)

Wanneer een lidstaat besluit een op een plattelandsontwikkelingsmaatregel lijkende steunmaatregel op te zetten die uitsluitend uit nationale middelen wordt gefinancierd, terwijl diezelfde maatregel ook in het desbetreffende plattelandsontwikkelingsprogramma voorkomt, moet de lidstaat aantonen dat een dergelijk nationaal steuninstrument voordelen oplevert ten opzichte van de betrokken maatregel in het plattelandsontwikkelingsprogramma.

(59)

De steun kan in verschillende vormen worden toegekend. De lidstaat moet er evenwel voor zorgen dat de steun wordt toegekend in de vorm die naar verwachting het minste risico op verstoringen van het handelsverkeer en van de mededinging oplevert.

(60)

Als voor een steunmaatregel een specifieke vorm is vastgelegd als omschreven in deel II van deze richtsnoeren, wordt die vorm beschouwd als een geschikt steuninstrument voor de toepassing van deze richtsnoeren.

(61)

Met betrekking tot plattelandsontwikkelingsmaatregelen die uit het ELFPO worden gecofinancierd of de vorm aannemen van aanvullende financiering bij dergelijke gecofinancierde plattelandsontwikkelingsmaatregelen, is de Commissie voorts van oordeel dat steun die wordt toegekend in de vorm waarin de betrokken plattelandsontwikkelingsmaatregel voorziet, een geschikt steuninstrument is.

(62)

Met betrekking tot investeringssteun die niet onder Verordening (EU) nr. 1305/2013 valt als onderdeel van het plattelandsontwikkelingsprogramma of als aanvullende financiering bij een dergelijke plattelandsmaatregel, moet de lidstaat, als de steun wordt toegekend in een vorm die een direct financieel voordeel oplevert (bijv. rechtstreekse subsidies, vrijstellingen of verlagingen van belastingen, socialezekerheidsbijdragen of andere verplichte bijdragen enz.), aantonen waarom andere, potentieel minder verstorende vormen van steun zoals terugbetaalbare voorschotten of vormen van steun die gebaseerd zijn op schuld- of vermogensinstrumenten (bijv. leningen tegen verlaagde rente of met rentesubsidie, overheidsgaranties of een andere vorm van kapitaalverschaffing tegen gunstige voorwaarden), minder geschikt zijn.

(63)

Met betrekking tot de bosbouwmaatregelen van afdeling 2.8 van deel II van deze richtsnoeren moeten de lidstaten aantonen dat de hiermee beoogde milieu‐, beschermings‐en recreatiedoelstellingen niet kunnen worden bereikt met op plattelandsontwikkelingsmaatregelen lijkende bosbouwmaatregelen van de hoofdstukken 2.1 tot en met 2.7 van deel II van deze richtsnoeren.

(64)

Bij tal van steuncategorieën, zoals steun voor de financiering van kosten van marktonderzoek en productontwerp en ‐design en steun voor de opstelling van aanvragen voor de erkenning van kwaliteitsregelingen, steun voor acties inzake kennisoverdracht en voorlichting, steun voor adviesdiensten, steun voor bedrijfsvervangingsdiensten in de landbouw, steun voor afzetbevorderingsmaatregelen, steun ter compensatie van de kosten van de preventie en uitroeiing van dierziekten en plantenplagen en steun voor de sector dierlijke productie, moet de steun in natura, via gesubsidieerde diensten, onrechtstreeks aan de eindbegunstigden van de steun worden verleend. In deze gevallen wordt de steun betaald aan de aanbieder van de betrokken dienst of activiteit.

(65)

Bij de beoordeling van de verenigbaarheid van een steunmaatregel met de interne markt wordt ook rekening gehouden met de toepasselijke voorschriften voor het plaatsen van overheidsopdrachten en de beginselen van transparantie, openheid en non-discriminatie bij de selectie van een dienstverlener.

(66)

Steun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden kan alleen als verenigbaar met de interne markt worden aangemerkt als hij een stimulerend effect heeft. Een stimulerend effect doet zich voor wanneer de steun het gedrag van de onderneming zodanig verandert dat zij extra activiteiten onderneemt die aan de ontwikkeling van de sector bijdragen en die zij zonder de steun niet, of slechts in beperktere mate of op een andere wijze zou hebben uitgevoerd. De steun mag evenwel niet de kosten subsidiëren van een activiteit die een onderneming sowieso zou hebben verricht, en mag evenmin het normale bedrijfsrisico van een economische activiteit compenseren.

(67)

Tenzij de Uniewetgeving of deze richtsnoeren uitdrukkelijk in uitzonderingen voorzien, wordt eenzijdige staatssteun die louter bedoeld is om de financiële situatie van ondernemingen te verbeteren, maar op geen enkele wijze tot de ontwikkeling van de sector bijdraagt, en vooral steun die uitsluitend op basis van prijzen, hoeveelheden, productie-eenheden of eenheden van productiemiddelen wordt toegekend, als exploitatiesteun beschouwd, die onverenigbaar is met de interne markt. Voorts heeft dit soort steun, door de aard ervan, waarschijnlijk een verstorend effect op de mechanismen van de gemeenschappelijke marktordening.

(68)

Om diezelfde redenen heeft de Commissie besloten steun die de naleving van verplichte normen vergemakkelijkt, slechts goed te keuren voor zover aan de doelstellingen van het plattelandsontwikkelingsbeleid wordt voldaan.

(69)

Nog om die redenen moet steun die in het kader van de afdelingen 1.2 en 2.8.5 van deel II van deze richtsnoeren wordt verleend, worden beperkt tot het helpen van ondernemingen die in de landbouw- en de bosbouwsector actief zijn en ondanks hun redelijke inspanningen om die risico’s zo veel mogelijk te beperken, tal van moeilijkheden ondervinden. Staatssteun mag er niet toe leiden dat de ondernemingen onnodige risico’s nemen. Ondernemingen die actief zijn in de landbouw- en de bosbouwsector, moeten zelf de gevolgen dragen van onvoorzichtige keuzen met betrekking tot productiemethoden of producten.

(70)

Om diezelfde redenen is de Commissie van oordeel dat de steun voor de begunstigde geen stimulerend effect heeft wanneer het betrokken project of de betrokken activiteit reeds is gestart voordat de begunstigde zijn steunaanvraag bij de nationale autoriteiten heeft ingediend.

(71)

De steunaanvraag moet ten minste het volgende bevatten: de naam van de aanvrager en de grootte van de onderneming, een beschrijving van het project of de activiteit, met vermelding van de locatie en de start- en einddatum, het steunbedrag dat nodig is om het project of de activiteit uit te voeren en de in aanmerking komende kosten.

(72)

Bovendien moeten grote ondernemingen in de aanvraag de situatie beschrijven als er geen steun zou worden verleend (deze situatie moet worden aangeduid als het contrafeitelijke scenario, het alternatieve project of de alternatieve activiteit) en moeten zij bewijsstukken voorleggen om het in de aanvraag beschreven contrafeitelijke scenario te staven.

(73)

Wanneer de steunverlenende autoriteit een aanvraag ontvangt, moet zij het contrafeitelijke scenario op zijn geloofwaardigheid toetsen en bevestigen dat de steun het vereiste stimulerende effect heeft. Een contrafeitelijk scenario is geloofwaardig als het reëel is en verband houdt met factoren die meespeelden in de besluitvorming op het tijdstip waarop de begunstigde het besluit nam ten aanzien van het betrokken project of de betrokken activiteit.

(74)

In afwijking van de punten (70) tot en met (73) wordt steun in de vorm van aan kmo's verleende belastingvoordelen geacht een stimulerend effect te hebben als in het kader van de steunregeling recht op steun wordt verleend op basis van objectieve criteria en zonder verdere uitoefening van discretionaire bevoegdheden door de lidstaat en als de steunregeling is goedgekeurd en in werking is getreden voordat de werkzaamheden in het kader van het gesteunde project of de gesteunde activiteit van start zijn gegaan. Deze laatste vereiste geldt niet in het geval van fiscale vervolgregelingen voor zover de activiteit al onder voorafgaande regelingen in de vorm van belastingvoordelen viel.

(75)

In afwijking van de punten (70) tot en met (74) hoeven de volgende in deze richtsnoeren opgenomen steuncategorieën geen stimulerend effect te hebben of worden zij geacht een stimulerend effect te hebben:

(76)

Voor individueel aan te melden investeringssteun moet de lidstaat niet alleen aan de reeds genoemde voorwaarden voldoen, maar ook duidelijk bewijsmateriaal overleggen waaruit blijkt dat de steun de investeringskeuze werkelijk beïnvloedt. Om een omvattende beoordeling mogelijk te maken moet de lidstaat niet alleen informatie over het gesteunde project verstrekken, maar ook een uitgebreide beschrijving van het contrafeitelijke scenario waarin de begunstigde van geen enkele overheidsinstantie steun toegekend krijgt.

(77)

De lidstaten wordt gevraagd om zich te baseren op documenten, zoals officiële documenten van de raad van bestuur, risicobeoordelingen, met onder meer een beoordeling van de locatiegebonden risico's, financiële rapporten, interne bedrijfsplannen, adviezen van deskundigen en andere studies met betrekking tot het investeringsproject dat ter beoordeling voorligt. Documenten die informatie bevatten over vraagprognoses, kostenprognoses en financiële prognoses, documenten die aan een investeringscomité worden overgelegd en waarin verschillende investeringsscenario's zijn uitgewerkt, of documenten die aan de financiële instellingen worden verstrekt, kunnen de lidstaten helpen om het stimulerende effect aan te tonen.

(78)

In dit verband kan de rentabiliteit worden beoordeeld aan de hand van methoden die in de betrokken sector gebruikelijk zijn, zoals bijvoorbeeld methoden om de netto contante waarde (NPV) van het project (43), de interne opbrengstvoet (IRR) (44) of het gemiddelde rendement van geïnvesteerd kapitaal (return on capital employed - ROCE) te bepalen. De winstgevendheid van het project moet worden vergeleken met normale rendementspercentages die de onderneming hanteert bij andere soortgelijke investeringsprojecten. Wanneer die percentages niet beschikbaar zijn, moet de winstgevendheid van het project worden vergeleken met de kapitaalkosten van de onderneming als geheel of met de rendementspercentages die doorgaans in de betrokken sector worden waargenomen.

(79)

Wanneer er geen specifiek contrafeitelijk scenario bekend is, kan worden aangenomen dat er een stimulerend effect is wanneer er een financieringskloof is, d.w.z. wanneer de investeringskosten hoger uitvallen dan de netto contante waarde van de verwachte exploitatiebaten van de investering op basis van een vooraf opgesteld ondernemingsplan.

(80)

Als de steun het gedrag van de begunstigde niet verandert in die zin dat hij tot aanvullende investeringen aanzet, heeft hij geen positieve gevolgen voor de ontwikkeling van de betrokken sector. Daarom wordt steun niet goedgekeurd in gevallen waarin blijkt dat dezelfde investering ook zonder die steun zou plaatsvinden.

(81)

Steun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden wordt geacht evenredig te zijn als het steunbedrag per begunstigde beperkt blijft tot het minimum dat voor het behalen van de nagestreefde gemeenschappelijke doelstelling nodig is.

(82)

In de regel gaat de Commissie ervan uit dat steun slechts evenredig is als het steunbedrag niet hoger is dan de in aanmerking komende kosten. Dit geldt onverminderd de regels voor milieu- en andere overheidsstimulansen die uitdrukkelijk zijn vermeld in de afdelingen 1.1.3 en 1.2.2 van deel II van deze richtsnoeren.

(83)

Met het oog op voorspelbaarheid en om een gelijk speelveld te garanderen blijft de Commissie in deze richtsnoeren maximale steunintensiteiten voor steun toepassen. Wanneer de maximale steunintensiteit niet kan worden vastgesteld, bijvoorbeeld in het geval van aanloopsteun voor jonge landbouwers en voor de ontwikkeling van kleine landbouwbedrijven, worden maximale steunbedragen in de vorm van nominale bedragen vastgesteld om de evenredigheid van de steun te garanderen.

(84)

Als de in aanmerking komende kosten juist zijn berekend en de in deel II van deze richtsnoeren vastgestelde maximale steunintensiteiten of maximale steunbedragen in acht worden genomen, wordt het evenredigheidscriterium geacht te zijn vervuld.

(85)

De steunverlenende autoriteit moet de maximale steunintensiteit en het maximale steunbedrag berekenen bij de toekenning van de steun. De in aanmerking komende kosten moeten worden gestaafd met bewijsstukken die duidelijk, specifiek en actueel zijn. De bedragen die voor de berekening van de steunintensiteit en de in aanmerking komende kosten worden gebruikt, moeten de bedragen zijn vóór aftrek van belastingen of andere heffingen.

(86)

De belasting over de toegevoegde waarde (btw) komt niet voor steun in aanmerking, behalve wanneer zij niet terugvorderbaar is uit hoofde van de nationale btw-wetgeving.

(87)

Wordt de steun in een andere vorm dan een subsidie verleend, dan is het steunbedrag het brutosubsidie-equivalent van de steun.

(88)

Steun die in meerdere tranches wordt betaald, wordt gedisconteerd tot de waarde ervan op het tijdstip van de toekenning van de steun. De in aanmerking komende kosten worden gedisconteerd tot de waarde ervan op het tijdstip van de toekenning van de steun. De rentevoet die voor de discontering wordt gehanteerd, is de disconteringsvoet die op de datum van de toekenning van de steun van toepassing is.

(89)

Wanneer steun wordt toegekend in de vorm van belastingvoordelen, worden de steuntranches gedisconteerd aan de hand van de disconteringsvoeten die gelden op de verschillende tijdstippen waarop de belastingvoordelen beginnen te spelen.

(90)

Wat investeringssteun in plattelandsgebieden betreft, moet de maximale steunintensiteit voor grote investeringsprojecten worden verlaagd tot het bijgestelde steunbedrag als omschreven in punt (35)31. Voorts komen grote investeringsprojecten niet in aanmerking voor de verhoogde steunintensiteiten voor kmo's.

(91)

Als de verbintenissen in het kader van de afdelingen 1.1.5.1, 1.1.8, 2.3 en 3.4 van deel II van deze richtsnoeren worden uitgedrukt in andere eenheden dan die welke zijn vermeld in bijlage II bij Verordening (EU) nr. 1305/2013, mogen de lidstaten de betalingen berekenen op basis van die andere eenheden. In die gevallen moeten de lidstaten ervoor zorgen dat de maximumbedragen per jaar in acht worden genomen.

(92)

Met uitzondering van steun voor verbintenissen om lokale rassen te fokken die voor de veehouderij verloren dreigen te gaan, als bedoeld in afdeling 1.1.5.1, kan steun in het kader van de afdelingen 1.1.5.1, 1.1.8, 2.3 en 3.4 van deel II van deze richtsnoeren niet per grootvee-eenheid worden toegekend. De percentages voor de omrekening van de verschillende categorieën dieren in grootvee-eenheden zijn opgenomen in bijlage II bij de uitvoeringshandeling bij Verordening (EU) nr. 1305/2013.

(93)

De lidstaten kunnen het steunbedrag voor de maatregelen of soorten concrete acties als bedoeld in de afdelingen 1.1.5, 1.1.6, 1.1.7, 1.1.8, 2.3, 3.4 en 3.5 van deel II van deze richtsnoeren vaststellen op basis van de standaardveronderstellingen betreffende de extra kosten en de gederfde inkomsten. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat de berekeningen en de overeenkomstige steun a) alleen verifieerbare elementen bevatten, b) gebaseerd zijn op cijfers die met de nodige expertise zijn opgesteld; c) duidelijk de bron van de gebruikte cijfers aangeven, d) indien van toepassing, zijn gedifferentieerd om rekening te houden met de regionale of plaatselijke terreingesteldheid en het werkelijke grondgebruik en e) geen elementen bevatten die met investeringskosten samenhangen.

(94)

Bij de beoordeling van de verenigbaarheid van de steun houdt de Commissie rekening met de verzekeringen die de begunstigde van de steun heeft afgesloten of had kunnen afsluiten. Met betrekking tot steun voor de vergoeding van verliezen als gevolg van ongunstige weersomstandigheden die met een natuurramp kunnen worden gelijkgesteld, wordt, om het gevaar van mededingingsverstoring te voorkomen, steun ten belope van de maximale steunintensiteit slechts toegekend aan een onderneming die voor dergelijke verliezen niet door een verzekering kan worden gedekt. Daarom moeten de begunstigden, om het risicobeheer nog verder te verbeteren, worden aangemoedigd om zich te verzekeren waar dat mogelijk is.

(95)

Als algemene regel geldt dat individueel aan te melden investeringssteun zal worden geacht tot het minimum beperkt te blijven als het steunbedrag overeenstemt met de nettomeerkosten van de tenuitvoerlegging van de investering in het betrokken gebied vergeleken met het contrafeitelijke scenario waarin geen steun wordt verleend. Ook in het geval van investeringssteun die in het kader van een aangemelde regeling aan grote ondernemingen wordt toegekend, moeten de lidstaten ervoor zorgen dat het steunbedrag beperkt blijft tot het minimum op basis van een „nettomeerkosten”-benadering.

(96)

Het steunbedrag mag niet hoger uitkomen dan het minimum dat noodzakelijk is om het project voldoende winstgevend te maken en mag bijvoorbeeld niet ertoe leiden dat de interne opbrengstvoet ervan toeneemt tot boven de normale rendementspercentages die de betrokken onderneming hanteert bij andere vergelijkbare investeringsprojecten, of dat, als deze rendementspercentages niet beschikbaar zijn, de interne opbrengstvoet toeneemt tot boven de kapitaalkosten van de onderneming als geheel of tot boven de rendementspercentages die doorgaans in de betrokken sector worden waargenomen.

(97)

Bij investeringssteun voor grote ondernemingen in het kader van een aangemelde regeling moet de lidstaat ervoor zorgen dat het steunbedrag overeenstemt met de nettomeerkosten van de tenuitvoerlegging van de investering in het betrokken gebied, vergeleken met het contrafeitelijke scenario waarin geen steun wordt verleend. De in punt (96) beschreven methode moet worden gehanteerd, in combinatie met een limiet in de vorm van maximale steunintensiteiten.

(98)

Met betrekking tot individueel aan te melden investeringssteun zal de Commissie, met gebruikmaking van de in punt (96) beschreven methode, nagaan of het steunbedrag hoger uitkomt dan het minimum dat noodzakelijk is om het project voldoende winstgevend te maken. De berekeningen die voor de analyse van het stimulerende effect worden gebruikt, kunnen ook worden gebruikt om na te gaan of de steun evenredig is. De lidstaat moet de evenredigheid aantonen op grond van documenten als bedoeld in punt (77). Deze eis geldt niet voor investeringssteun die met de primaire landbouwproductie verband houdt.

(99)

Steun mag gelijktijdig op grond van meerdere steunregelingen worden toegekend of met ad-hocsteun worden gecumuleerd mits het totale bedrag van de voor een activiteit of een project verleende staatssteun niet groter is dan de in deze richtsnoeren vastgestelde steunplafonds.

(100)

Steun voor identificeerbare in aanmerking komende kosten mag met andere staatssteun worden gecumuleerd, zolang het bij die steun om andere identificeerbare in aanmerking komende kosten gaat. Steun voor identificeerbare in aanmerking komende kosten mag slechts met andere staatssteun voor dezelfde geheel of gedeeltelijk overlappende in aanmerking komende kosten worden gecumuleerd als deze cumulering er niet toe leidt dat de hoogste steunintensiteit of het hoogste steunbedrag die/dat krachtens deze richtsnoeren voor dit soort steun geldt, wordt overschreden.

(101)

Steun voor niet-identificeerbare in aanmerking komende kosten in het kader van de afdelingen 1.1.2 en 3.3 van deel II van deze richtsnoeren mag worden gecumuleerd met andere staatssteunmaatregelen voor identificeerbare in aanmerking komende kosten. Steun voor niet-identificeerbare in aanmerking komende kosten mag met andere staatssteun voor niet-identificeerbare in aanmerking komende kosten worden gecumuleerd tot de hoogste toepasselijke totale financieringsdrempel die voor de specifieke omstandigheden van elk geval in deze richtsnoeren of andere richtsnoeren inzake staatssteun, een groepsvrijstellingsverordening of een besluit van de Commissie is vastgesteld.

(102)

Staatssteun voor de landbouwsector mag niet worden gecumuleerd met in artikel 81, lid 2, en artikel 82 van Verordening (EU) nr. 1305/2013 bedoelde betalingen voor dezelfde in aanmerking komende kosten als die cumulering ertoe zou leiden dat de steunintensiteit of het steunbedrag hoger uitkomt dan deze die in deze richtsnoeren zijn vastgesteld.

(103)

Wanneer centraal door de instellingen, agentschappen, gemeenschappelijke ondernemingen of andere instanties van de Unie beheerde Uniefinanciering die niet direct of indirect onder de controle van de lidstaten staat, wordt gecumuleerd met staatssteun, wordt alleen met deze laatste rekening gehouden om te bepalen of de aanmeldingsdrempels en de maximale steunintensiteiten en -plafonds in acht worden genomen, mits het totale bedrag aan overheidsfinanciering dat voor dezelfde in aanmerking komende kosten wordt toegekend, het/de in de toepasselijke regels van het Unierecht vastgestelde gunstigste financieringspercentage(s) niet overschrijdt.

(104)

Steun waarvoor op grond van deze richtsnoeren toestemming wordt verleend, mag niet worden gecumuleerd met de-minimissteun voor dezelfde in aanmerking komende kosten indien die cumulering ertoe zou leiden dat de steunintensiteit of het steunbedrag hoger is dan in deze richtsnoeren is vastgesteld.

(105)

Steun voor investeringen met het oog op het herstel van agrarisch productiepotentieel als bedoeld in punt (143)(e), mag niet worden gecumuleerd met steun voor de vergoeding van materiële schade als bedoeld in de afdelingen 1.2.1.1, 1.2.1.2 en 1.2.1.3 van deze richtsnoeren.

(106)

Dubbele financiering van klimaat‐ en milieuvriendelijke landbouwpraktijken in het kader van de afdelingen 1.1.5.1, 1.1.6, 1.1.8 en 3.5 van deel II van deze richtsnoeren en van gelijkwaardige praktijken als bedoeld in artikel 43 van Verordening (EU) nr. 1307/2013 moet worden uitgesloten. Ook de herzieningsclausule van punt (724) van deze richtsnoeren moet ervoor zorgen dat dubbele financiering wordt voorkomen.

(107)

Aanloopsteun voor producentengroeperingen en ‐organisaties in de landbouwsector, als bedoeld in afdeling 1.1.4 van deel II van deze richtsnoeren, mag niet worden gecumuleerd met steun voor de oprichting van producentengroeperingen en ‐organisaties in de landbouwsector overeenkomstig artikel 27 van Verordening (EU) nr. 1305/2013. Aanloopsteun voor jonge landbouwers en aanloopsteun voor de ontwikkeling van kleine landbouwbedrijven als bedoeld in afdeling 1.1.2 mag niet worden gecumuleerd met aanloopsteun voor jonge landbouwers of voor de ontwikkeling van kleine landbouwbedrijven als bedoeld in artikel 19, lid 1, onder a), i) en iii), van Verordening (EU) nr. 1305/2013 als die cumulering zou leiden tot een steunbedrag dat hoger is dan de in deze richtsnoeren vastgestelde steunbedragen.

(108)

Wil de steun verenigbaar zijn, dan moeten de negatieve effecten van de steunmaatregel op het vlak van mededingingsverstoring en beïnvloeding van het handelsverkeer tussen lidstaten beperkt zijn en moeten de positieve effecten ervan op het vlak van de bijdrage aan de doelstelling van gemeenschappelijk belang tegen die negatieve effecten opwegen.

(109)

Bij de beoordeling van de negatieve effecten van de steunmaatregel zal de Commissie haar analyse van de mededingingsverstoring toespitsen op het effect dat de steun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden naar verwachting zal hebben op de mededinging tussen de ondernemingen op de betrokken productmarkten (45).

(110)

Uitgangspunt is dat als de steun gericht en evenredig is en tot de nettomeerkosten beperkt blijft, de negatieve impact ervan wordt afgezwakt en het risico dat de steun de mededinging buitensporig verstoort, minder groot is. Voorts stelt de Commissie maximale steunintensiteiten vast. Deze vormen een basisvoorwaarde voor verenigbaarheid, met als doel te beletten dat staatssteun wordt gebruikt voor projecten waar de verhouding tussen het steunbedrag en de in aanmerking komende kosten als zeer hoog — en zeer waarschijnlijk als verstorend — wordt beschouwd. Algemeen genomen zal het plafond voor de steunintensiteit des te hoger zijn naarmate de positieve effecten die van het gesteunde project mogen worden verwacht, hoger zijn en de verwachte behoefte aan steun hoger is.

(111)

Maar zelfs als de steun noodzakelijk en evenredig is, kan hij bij de begunstigde nog tot een gedragswijziging leiden die de mededinging verstoort. De kans hiertoe is groter in de landbouwsector, die zich van de andere markten onderscheidt door de specifieke structuur van de primaire landbouwproductie, gekenmerkt door een groot aantal kleine ondernemingen. Op dergelijke markten is het gevaar voor risicoverstoring groot, zelfs wanneer slechts kleine steunbedragen worden toegekend.

(112)

Steun voor de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden kan tot twee grote potentiële verstoringen van de mededinging en het handelsverkeer leiden. Hierbij gaat het om verstoring van de productmarkten en om locatiegebonden effecten. Beide soorten verstoringen kunnen leiden tot allocatieve inefficiëntie, die de economische slagkracht van de interne markt aantast, en tot spreidingsproblemen in die zin dat de steun invloed heeft op de verdeling van de economische activiteiten over de verschillende regio's.

(113)

In beginsel is de Commissie, gezien de positieve effecten op de ontwikkeling van de sector, van mening dat als steun voldoet aan de in de toepasselijke afdelingen van deel II van deze richtsnoeren vastgestelde voorwaarden en niet meer bedraagt dan de ook daarin vastgestelde toepasselijke maximale steunintensiteiten, het negatieve effect op de mededinging en de handel tot het minimum beperkt is.

(114)

Omdat investeringssteun voor ondernemingen die actief zijn in de verwerking van landbouwproducten en de afzet van landbouwproducten, en voor ondernemingen die actief zijn in andere sectoren, bijvoorbeeld in de levensmiddelenverwerkende sector (46), meestal soortgelijke verstorende effecten op de mededinging en het handelsverkeer heeft, moeten de algemene overwegingen in het kader van het mededingingsbeleid met betrekking tot de effecten op de mededinging en het handelsverkeer evenwel op gelijke wijze gelden voor al deze sectoren. Daarom moeten de in de punten (115) tot en met (127)omschreven voorwaarden worden nageleefd met betrekking tot investeringssteun voor de verwerking van landbouwproducten en de afzet van landbouwproducten, in de bosbouwsector en in plattelandsgebieden.

(115)

Steunregelingen mogen geen significante verstoringen van de mededinging en het handelsverkeer opleveren. Met name kunnen steunregelingen voor investeringen, zelfs wanneer verstoringen op een individueel niveau als beperkt kunnen worden beschouwd (mits alle voorwaarden voor de investeringssteun zijn vervuld), op cumulatieve basis nog steeds leiden tot sterke niveaus van verstoring. Dit soort verstoringen kan invloed hebben op afzetmarkten doordat een situatie van overcapaciteit wordt gecreëerd of versterkt of doordat aanzienlijke marktmacht van een aantal begunstigden ontstaat, wordt versterkt of in stand wordt gehouden zodat dit de dynamische prikkels negatief zal beïnvloeden. Steun in het kader van steunregelingen voor investeringen kan ook leiden tot een aanzienlijk verlies aan economische activiteiten in andere gebieden van de Europese Economische Ruimte (EER). Als het gaat om een steunregeling voor investeringen die op bepaalde sectoren is gericht, is het risico op dit soort verstoringen zelfs nog meer uitgesproken.

(116)

Daarom moet de betrokken lidstaat aantonen dat eventuele negatieve effecten tot het minimum beperkt zullen zijn, rekening houdende met bijvoorbeeld de omvang van de betrokken projecten, de individuele en gecumuleerde steunbedragen, de verwachte begunstigden en de kenmerken van de beoogde sectoren. Om de Commissie in staat te stellen de te verwachten negatieve effecten te beoordelen, wordt de lidstaat ertoe aangezet om de effectbeoordelingen waarover hij beschikt, voor te leggen, samen met evaluaties achteraf die voor soortgelijke voorgaande regelingen zijn uitgevoerd.

(117)

Bij de beoordeling van de negatieve effecten van individuele investeringssteun legt de Commissie bijzondere nadruk op de negatieve effecten met betrekking tot de opbouw van overcapaciteit in krimpende markten, het beletten van marktuittreding en het begrip aanzienlijke marktmacht. Deze negatieve effecten worden in de punten (118) tot en met (127) beschreven, en de positieve effecten van de steun moeten daartegen opwegen.

(118)

Om de potentiële verstoringen van de mededinging en het handelsverkeer te kunnen opsporen en beoordelen, moeten de lidstaten bewijsmateriaal verschaffen waarmee de Commissie de betrokken productmarkten kan afbakenen (d.w.z. de producten die beïnvloed worden door de gedragsverandering van de begunstigde van de steun) en de getroffen concurrenten en afnemers/consumenten kan identificeren.

(119)

De Commissie hanteert diverse criteria om die mogelijke verstoringen te beoordelen, zoals de marktstructuur voor het betrokken product, de prestaties van de markt (krimpende of groeiende markt), de procedure voor de selectie van de begunstigde van de steun, drempels voor toetreding en uittreding en productdifferentiatie.

(120)

Het feit dat een onderneming stelselmatig een beroep doet op staatssteun, kan een aanwijzing zijn dat de onderneming niet op eigen kracht de concurrentie het hoofd kan bieden of dat zij onterechte voordelen geniet ten opzichte van haar concurrenten.

(121)

De Commissie onderscheidt twee belangrijke bronnen van mogelijke negatieve effecten op productmarkten:

(122)

Om te beoordelen of de steun kan worden benut om ondoelmatige marktstructuren te creëren of in stand te houden, zal de Commissie rekening houden met de extra productiecapaciteit die door het project wordt gecreëerd en gaat zij na of het een achterblijvende markt betreft.

(123)

Wanneer de betrokken markt groeit, is er doorgaans minder reden voor bezorgdheid dat de steun een ongunstige invloed op dynamische prikkels zal hebben of het verlaten van of de toetreding tot de markt nodeloos zal belemmeren.

(124)

Meer bezorgdheid is geboden wanneer markten krimpen. In dat verband maakt de Commissie een onderscheid tussen gevallen waarin de betrokken markt, op lange termijn beschouwd, structureel krimpt (d.w.z. een negatief groeipercentage vertoont), en gevallen waarin de betrokken markt relatief krimpt (d.w.z. een positief groeipercentage vertoont, maar het benchmarkgroeipercentage niet overschrijdt).

(125)

Of een markt ontoereikend presteert, zal in de regel worden gemeten door een vergelijking te maken met het bbp van de EER in de laatste drie jaar die voorafgaan aan de start van het project (benchmarkpercentage); voor deze prestatiebepaling kan ook worden gebruikgemaakt van de groeiprognoses voor de komende drie tot vijf jaar. Mogelijke indicatoren daarbij zijn de verwachte toekomstige groei van de desbetreffende markt en de hieruit voortvloeiende verwachte capaciteitsbenuttingspercentages, alsmede de waarschijnlijke invloed van de capaciteitstoename op concurrenten door de effecten ervan op de prijzen en de winstmarges.

(126)

In sommige gevallen is de beoordeling van de groei van de EER-productmarkt misschien niet de geschikte maatstaf om een volledige beoordeling te kunnen maken van de effecten van de steun, met name indien de geografische markt mondiaal is. In dergelijke gevallen zal de Commissie kijken naar het effect van de steun op de betrokken marktstructuren, met name het potentieel ervan om producenten in de EER uit de markt te drukken.

(127)

Bij haar beoordeling van de vraag of er aanzienlijke marktmacht bestaat, zal de Commissie rekening houden met de positie van de begunstigde gedurende een periode voordat deze steun ontvangt, en de verwachte marktpositie nadat de investering is voltooid. De Commissie zal met de marktaandelen van de begunstigde, maar ook met de marktaandelen van zijn concurrenten en andere relevante factoren, zoals bijvoorbeeld de marktstructuur, rekening houden door te kijken naar de concentratie op de markt, mogelijke toegangsbelemmeringen (47), kopersmacht (48) en drempels voor groei op de markt of voor het verlaten van de markt.

(128)

De lidstaten moeten de volgende informatie bekendmaken op een uitgebreide staatssteunwebsite op nationaal of regionaal niveau:

(129)

Voor steunregelingen in de vorm van belastingvoordelen kan de informatie over het individuele steunbedrag worden verstrekt voor de volgende tranches (in miljoen EUR): 0,06 – 0,5 uitsluitend voor de primaire landbouwproductie; 0,5 tot 1; 1 tot 2; 2 tot 5; 5 tot 10; 10 tot 30 en 30 en meer.

(130)

Als de individuele steunverlening binnen het toepassingsgebied van Verordening (EU) nr. 1305/2013 valt en de steun hetzij uit het ELFPO wordt gecofinancierd, hetzij als aanvullende nationale financiering bij dergelijke gecofinancierde maatregelen wordt verleend, kan de betrokken lidstaat ervoor kiezen de individuele steunverlening niet op de in punt (128) bedoelde staatssteunwebsite te publiceren op voorwaarde dat die steunverlening al is bekendgemaakt overeenkomstig de artikelen 111, 112 en 113 van Verordening (EU) nr. 1306/2013. In dat geval moet de lidstaat op de in punt (128) bedoelde staatssteunwebsite verwijzen naar de in artikel 111 van Verordening (EU) nr. 1306/2013 bedoelde website.

(131)

Dit soort informatie moet worden bekendgemaakt nadat het besluit tot steunverlening is genomen, moet ten minste tien jaar worden bewaard en moet zonder beperkingen beschikbaar zijn voor het brede publiek (49). Van de lidstaten zal niet worden geëist dat zij de bovengenoemde informatie vóór 1 juli 2016 bekendmaken (50).

(132)

Met het oog op transparantie moeten de lidstaten het nodige doen op het gebied van verslaglegging en herziening als vereist in hoofdstuk 2 van deel III van deze richtsnoeren.

(133)

Deze afdeling is van toepassing op met de primaire landbouwproductie verband houdende investeringen op landbouwbedrijven en op investeringen in verband met de verwerking van landbouwproducten en de afzet van landbouwproducten.

(134)

Alle steun voor investeringen in het kader van de afdelingen 1.1.1.1., 1.1.1.2., 1.1.1.3. en 1.1.1.4. van deel II van deze richtsnoeren moet voldoen aan de volgende voorwaarde: wanneer een gemeenschappelijke marktordening die uit het Europees Landbouwgarantiefonds (ELGF) gefinancierde regelingen inzake rechtstreekse steunverlening omvat, productiebeperkingen of beperkingen op de steunverlening door de Unie oplegt op het niveau van de individuele ondernemingen, bedrijven of verwerkingsbedrijven, mag geen staatssteun worden verleend voor investeringen waardoor de productie zou uitkomen boven het op grond van die beperkingen toegestane niveau.

(135)

De Commissie zal steun voor met de primaire landbouwproductie verband houdende investeringen in materiële activa of immateriële activa op landbouwbedrijven aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun voldoet aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren, de in punt (134) van deze richtsnoeren vastgestelde algemene voorwaarde voor investeringssteun en de onderstaande voorwaarden.

(136)

Deze afdeling is van toepassing op steun voor met de primaire landbouwproductie verband houdende investeringen in materiële activa en immateriële activa op landbouwbedrijven. De investering wordt verricht door een of meer begunstigden of heeft betrekking op materiële of immateriële activa die door een of meer begunstigden worden gebruikt.

(137)

Voorts is deze afdeling van toepassing op investeringen in materiële activa en immateriële activa die verband houden met de productie, op het bedrijf, van biobrandstoffen of van energie uit hernieuwbare bronnen, voor zover die productie aan de volgende voorwaarden voldoet:

(138)

Als meer dan één landbouwbedrijf de investering met het oog op de productie, op het landbouwbedrijf, van energie uit hernieuwbare bronnen om in de eigen energiebehoeften te voorzien, of van biobrandstoffen uitvoert, wordt het gemiddelde jaarlijkse verbruik van elk van die bedrijven opgeteld tot de hoeveelheid die overeenstemt met het gemiddelde jaarlijkse verbruik van alle begunstigden.

(139)

De lidstaten moeten bepalen dat investeringen in infrastructuur voor hernieuwbare energie die energie verbruikt of produceert, moeten voldoen aan minimumnormen voor energie-efficiëntie, indien dergelijke normen op nationaal niveau bestaan.

(140)

Investeringen in installaties die vooral tot doel hebben elektriciteit op te wekken uit biomassa, komen niet voor steun in aanmerking tenzij een door de lidstaten te bepalen minimumpercentage aan warmte-energie wordt gebruikt.

(141)

De lidstaten moeten voor verschillende types installaties drempelwaarden vaststellen voor het maximale aandeel granen en andere zetmeelrijke gewassen, suikers en oliehoudende gewassen dat mag worden gebruikt voor de productie van bio-energie, waaronder biobrandstoffen. De steun voor bio-energieprojecten moet beperkt zijn tot bio-energie die voldoet aan de toepasselijke duurzaamheidscriteria die zijn vastgelegd in de wetgeving van de Unie, waaronder artikel 17, leden 2 tot en met 6, van Richtlijn 2009/28/EG van het Europees Parlement en de Raad.

(142)

Als de productiecapaciteit van de installatie groter is dan het gemiddelde jaarlijkse verbruik van de begunstigde of de begunstigden als bedoeld in de punten (137) en (138) van deze richtsnoeren, moeten de lidstaten voldoen aan de voorwaarden van de richtsnoeren betreffende staatssteun ten behoeve van milieubescherming en energie voor 2014-2020, tenzij die steun van de aanmeldingsverplichting is vrijgesteld.

(143)

De investering moet gericht zijn op ten minste een van de volgende doelstellingen:

(144)

De steun moet dienen voor de financiering van de volgende in aanmerking komende kosten:

(145)

Er mag geen steun worden toegekend in verband met:

(146)

In afwijking van punt (145), onder c), mag steun worden toegekend voor de aankoop van dieren met het oog op de doelstelling van punt (143), onder e), van deze richtsnoeren.

(147)

In afwijking van punt (145), onder c), mag steun worden toegekend voor de aankoop van fokdieren voor de verbetering van de genetische kwaliteit van het veebeslag, mits die steun voldoet aan de volgende voorwaarden:

(148)

In afwijking van punt (145), onder d), mag steun voor de naleving van normen worden toegekend onder de volgende voorwaarden:

(149)

Met betrekking tot irrigatie op nieuwe en bestaande geïrrigeerde arealen worden alleen investeringen die aan de volgende voorwaarden voldoen, geacht in aanmerking komende kosten te zijn:

(150)

Arealen die niet worden geïrrigeerd, maar waar in het recente verleden een irrigatie-installatie in bedrijf was, hetgeen door de lidstaten moet worden geconstateerd en gestaafd, kunnen, met het oog op de bepaling van de nettotoename van het geïrrigeerde areaal, als geïrrigeerd areaal worden aangemerkt.

(151)

Vanaf 1 januari 2017 mag, bij irrigatie, alleen steun worden verleend door lidstaten die met betrekking tot het stroomgebiedsdistrict waarin de investering plaatsvindt, ervoor hebben gezorgd dat de landbouwsector bijdraagt aan de terugwinning van de kosten van waterdiensten overeenkomstig artikel 9, lid 1, eerste streepje, van Richtlijn 2000/60/EG, met inachtneming van de sociale effecten, de milieueffecten en de economische effecten van de terugwinning alsmede de geografische en klimatologische omstandigheden van de betrokken gebieden.

(152)

De steunintensiteit mag niet hoger liggen dan:

(153)

Voor zover de maximale gecombineerde steun niet meer dan 90 % bedraagt, mogen de in punt (152) bedoelde steunpercentages met 20 procentpunten worden verhoogd voor:

(154)

Voor niet-productieve investeringen als bedoeld in punt (143), onder d), en investeringen voor het herstel van productiepotentieel als bedoeld in punt (143), onder e), mag de steunintensiteit niet hoger liggen dan 100 % van de in aanmerking komende kosten.

(155)

Voor investeringen met preventieve doeleinden als bedoeld in punt (143), onder e), mag de steunintensiteit ten hoogste 80 % bedragen. Deze steunintensiteit mag evenwel tot 100 % worden verhoogd als de investering collectief wordt uitgevoerd door meer dan één begunstigde.

(156)

De Commissie zal steun voor investeringen voor de instandhouding van cultureel en natuurlijk erfgoed op landbouwbedrijven aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, van het Verdrag als die steun voldoet aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren, de in punt (134) van deze richtsnoeren vastgestelde algemene voorwaarde voor investeringssteun en de onderstaande voorwaarden.

(157)

Deze afdeling is van toepassing op ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie.

(158)

De steun moet worden verleend voor cultureel en natuurlijk erfgoed in de vorm van natuurlijke landschappen en gebouwen dat door de bevoegde openbare autoriteiten van de lidstaat formeel als cultureel of natuurlijk erfgoed is erkend.

(159)

De volgende kosten van de instandhouding van cultureel en natuurlijk erfgoed komen in aanmerking:

(160)

De volgende steunintensiteiten zijn van toepassing:

(161)

De Commissie zal steun voor investeringen in verband met de verplaatsing van landbouwbedrijfsgebouwen aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun voldoet aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren, de in punt (134) vastgestelde algemene voorwaarde voor investeringssteun en de onderstaande voorwaarden.

(162)

Deze afdeling is van toepassing op ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie.

(163)

Met de verplaatsing van het landbouwbedrijfsgebouw moet een doel van algemeen belang worden nagestreefd. Het algemeen belang dat wordt aangevoerd om de steunverlening op grond van deze afdeling te rechtvaardigen, moet in de desbetreffende bepalingen van de betrokken lidstaat worden gespecificeerd.

(164)

De volgende steunintensiteiten zijn van toepassing:

(165)

De Commissie zal steun voor investeringen in verband met de verwerking van landbouwproducten en de afzet van landbouwproducten aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun voldoet aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren, de in punt (134) van deze richtsnoeren vastgestelde algemene voorwaarde voor investeringssteun en de onderstaande voorwaarden.

(166)

In het kader van deze afdeling mag geen steun voor biobrandstoffen op basis van voedingsgewassen worden toegekend, met de bedoeling de omschakeling te stimuleren naar de productie van meer geavanceerde vormen van biobrandstoffen, als vastgesteld in de horizontale staatssteunregels op het gebied van milieu en energie.

(167)

Deze afdeling geldt voor steun voor investeringen in materiële activa en immateriële activa die verband houden met de verwerking van landbouwproducten en de afzet van landbouwproducten, als bedoeld in punt (35)11 en punt (35)12 van deze richtsnoeren.

(168)

De lidstaten mogen steun verlenen voor investeringen in verband met de verwerking van landbouwproducten en de afzet van landbouwproducten als de steun voldoet aan alle voorwaarden van een van de volgende steuninstrumenten:

(169)

De krachtens punt (168)(c) in aanmerking komende kosten mogen uitsluitend betrekking hebben op:

(170)

De volgende kosten komen niet in aanmerking:

(171)

De maximale steunintensiteit krachtens deze richtsnoeren mag niet meer bedragen dan:

(172)

Voor zover de maximale gecombineerde steunintensiteit niet meer dan 90 % bedraagt, mogen de in punt (171) bedoelde steunpercentages met 20 procentpunten worden verhoogd voor concrete acties:

(173)

Individuele steun die groter is dan de in punt (37), onder a), bedoelde aanmeldingsdrempel, moet bij de Commissie worden aangemeld overeenkomstig artikel 108, lid 3, van het Verdrag.

(174)

De Commissie zal aanloopsteun voor jonge landbouwers en aanloopsteun voor de ontwikkeling van kleine landbouwbedrijven aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(175)

Deze afdeling is van toepassing op ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie.

(176)

De steun wordt verleend aan jonge landbouwers in de zin van punt (35)29 van deze richtsnoeren die kleine of micro-ondernemingen zijn, of aan kleine landbouwbedrijven. Wat onder „kleine landbouwbedrijven” wordt verstaan, moet door de lidstaten aan de hand van objectieve criteria worden omschreven en daarbij kan het alleen om kleine of micro-ondernemingen gaan.

(177)

De lidstaten moeten voor de toegang tot aanloopsteun voor jonge landbouwers of tot aanloopsteun voor de ontwikkeling van kleine landbouwbedrijven boven- en onderdrempels vaststellen ten aanzien van het productiepotentieel van het landbouwbedrijf, gemeten in standaardopbrengst als gedefinieerd in artikel 5 van Verordening (EG) nr. 1242/2008 (54) van de Commissie, of een equivalent. De onderdrempel om toegang te krijgen tot aanloopsteun voor jonge landbouwers moet hoger zijn dan de bovendrempel voor toegang tot steun voor de ontwikkeling van kleine landbouwbedrijven.

(178)

Wanneer de steun wordt verleend aan een jonge landbouwer die een bedrijf opzet in de vorm van een rechtspersoon, moet de jonge landbouwer daadwerkelijke en voortdurende zeggenschap hebben over de rechtspersoon wat betreft beslissingen op het gebied van beheer, winst en financiële risico's. Als meerdere natuurlijke personen, onder wie personen die geen jonge landbouwer zijn, deelnemen aan het kapitaal of het beheer van de rechtspersoon, moet de jonge landbouwer, hetzij alleen, hetzij samen met andere personen, in staat zijn die daadwerkelijke en voortdurende zeggenschap uit te oefenen. Als een rechtspersoon alleen of gezamenlijk onder de zeggenschap van een andere rechtspersoon valt, moeten die voorschriften gelden voor elke natuurlijke persoon die zeggenschap heeft over die andere rechtspersoon.

(179)

De steun mag slechts worden verleend op voorwaarde dat aan de bevoegde autoriteit van de betrokken lidstaat een bedrijfsplan wordt voorgelegd waarvan de uitvoering van start moet gaan binnen negen maanden na de datum waarop het besluit tot steunverlening is vastgesteld.

(180)

In het geval van steun voor jonge landbouwers moet in het bedrijfsplan worden bepaald dat de begunstigde binnen 18 maanden na de datum van vestiging moet voldoen aan de definitie van „actieve landbouwer” van artikel 9 van Verordening (EU) nr. 1307/2013.

(181)

Jonge landbouwers die niet beschikken over adequate vakbekwaamheid en deskundigheid, hebben recht op steun op voorwaarde dat zij zich ertoe verbinden die vakbekwaamheid en deskundigheid te verwerven binnen 36 maanden vanaf de datum van goedkeuring van het besluit tot steunverlening. Deze verbintenis moet in het bedrijfsplan worden opgenomen.

(182)

In het bedrijfsplan moet ten minste het volgende worden beschreven:

(183)

De steun moet worden verleend of betaald in ten minste twee tranches over een periode van ten hoogste vijf jaar. Voor jonge landbouwers mag de laatste tranche van de steun slechts worden verleend of betaald als het in punt (179) bedoelde bedrijfsplan correct is uitgevoerd.

(184)

De steun mag ten hoogste 70 000 EUR bedragen per jonge landbouwer en 15 000 EUR per klein landbouwbedrijf. De lidstaten moeten bij de vaststelling van het steunbedrag voor jonge landbouwers ook rekening houden met de sociaaleconomische toestand van het betrokken gebied.

(185)

De Commissie zal steun voor de overdracht van landbouwbedrijven aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(186)

Deze afdeling is van toepassing op ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie en hun landbouwbedrijf permanent overdragen aan een andere onderneming die actief is in de primaire landbouwproductie.

(187)

De steun wordt toegekend aan ondernemingen die in aanmerking komen om deel te nemen aan de bij titel V van Verordening (EU) nr. 1307/2013 ingestelde regeling voor kleine landbouwbedrijven, op de datum van de indiening van hun steunaanvraag reeds gedurende ten minste één jaar voor die regeling in aanmerking kwamen en zich ertoe verbinden om hun volledige landbouwbedrijf en de bijbehorende betalingsrechten definitief aan een andere onderneming over te dragen.

(188)

De steun moet worden betaald in de vorm van een jaarlijkse betaling of van een eenmalige betaling.

(189)

De steun moet worden betaald vanaf de datum van overdracht van het landbouwbedrijf tot en met 31 december 2020.

(190)

De steun komt overeen met 120 % van de jaarlijkse betaling waarvoor de begunstigde in aanmerking komt op grond van de regeling voor kleine landbouwbedrijven.

(191)

De Commissie staat positief tegenover aanloopsteun aan producentengroeperingen en producentenorganisaties aangezien daarvan een stimulans uitgaat om landbouwers samen te brengen. Daarom zal zij aanloopsteun voor producentengroeperingen en producentenorganisaties aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(192)

Deze afdeling is van toepassing op de hele landbouwsector (55).

(193)

Alleen producentengroeperingen of ‐organisaties die door de bevoegde autoriteit van de betrokken lidstaat officieel zijn erkend op grond van het door hen ingediende bedrijfsplan, komen voor steun in aanmerking.

(194)

De aanloopsteun mag slechts worden verleend op voorwaarde dat de lidstaat ertoe verplicht is te verifiëren dat de doelstellingen van het bedrijfsplan binnen vijf jaar na de datum van de officiële erkenning van de producentengroepering of ‐organisatie zijn bereikt.

(195)

De in het kader van de producentengroepering of ‐organisatie vastgestelde overeenkomsten, besluiten en onderling afgestemde feitelijke gedragingen voldoen aan de mededingingsvoorschriften zoals die van toepassing zijn krachtens de artikelen 206 tot en met 210 van Verordening (EU) nr. 1308/2013.

(196)

Als alternatief voor de verlening van aanloopsteun aan producentengroeperingen of ‐organisaties mag in de eerste vijf jaar na de oprichting van de groepering of organisatie steun ten belope van eenzelfde totaalbedrag rechtstreeks aan de producenten worden verleend ter compensatie van hun bijdragen aan de exploitatiekosten van de groepering of organisatie.

(197)

De lidstaten mogen de aanloopsteun voor producentengroeperingen blijven verlenen, zelfs nadat die volgens de voorwaarden van Verordening (EU) nr. 1308/2013 erkend zijn als producentenorganisatie.

(198)

De steun mag uitsluitend worden verleend aan producentengroeperingen en producentenorganisaties die onder de definitie van kmo (56) vallen. De Commissie zal niet toestaan dat staatssteun voor onder deze afdeling vallende kosten aan grote ondernemingen (57) wordt verleend.

(199)

Voor steunregelingen die krachtens deze afdeling worden goedgekeurd, wordt als voorwaarde gesteld dat zij moeten worden aangepast aan elke wijziging van de verordeningen betreffende de gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten.

(200)

De in aanmerking komende kosten kunnen omvatten: de kosten van de huur van geschikte panden en van de aanschaf van kantooruitrusting, waaronder computerapparatuur en -programmatuur, de kosten van administratief personeel, overheadkosten en vergoedingen voor juridische en ambtelijke handelingen. Als de betrokken panden worden aangekocht, moeten de in aanmerking komende kosten van die panden beperkt blijven tot de huurkosten tegen markttarieven.

(201)

Er mag geen steun worden toegekend aan:

(202)

De steun moet op forfaitaire basis in jaarlijkse tranches worden verleend gedurende de eerste vijf jaar na de datum waarop de bevoegde autoriteit de producentengroepering of ‐organisatie officieel heeft erkend op basis van haar bedrijfsplan. De lidstaten mogen de laatste tranche pas betalen nadat zij hebben geverifieerd dat het bedrijfsplan correct is uitgevoerd.

(203)

Steun die aan producentengroeperingen of ‐organisaties wordt verleend om uitgaven te financieren die niet samenhangen met aanloopkosten, zoals investerings- of afzetbevorderingsuitgaven, wordt beoordeeld volgens de regels die voor dat soort steun gelden.

(204)

De steunintensiteit moet beperkt blijven tot 100 % van de in aanmerking komende kosten.

(205)

De totale steun mag ten hoogste 500 000 EUR bedragen. De steun moet degressief zijn.

(206)

Deze afdeling is van toepassing op ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie.

(207)

De Commissie zal steun voor agromilieuklimaatverbintenissen aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(208)

Deze afdeling geldt voor steun aan ondernemingen en groepen ondernemingen die zich er op vrijwillige basis toe verbinden concrete acties uit te voeren in het kader van een of meer agromilieuklimaatverbintenissen voor door de lidstaten te definiëren landbouwgrond, die onder meer, maar niet uitsluitend, het in punt (35)50 van deze richtsnoeren gedefinieerde landbouwareaal omvat.

(209)

De maatregel moet gericht zijn op de instandhouding van landbouwpraktijken die een positieve bijdrage aan het milieu en het klimaat leveren, en aanzetten tot de nodige veranderingen in die richting.

(210)

De steun mag enkel dienen voor vrijwillige verbintenissen die verder gaan dan de krachtens titel VI, hoofdstuk I, van Verordening (EU) nr. 1306/2013 vastgestelde toepasselijke dwingende normen, de krachtens artikel 4, lid 1, onder c), ii) en iii), van Verordening (EU) nr. 1307/2013 vastgestelde toepasselijke criteria en minimumactiviteiten en de toepasselijke minimumvereisten voor het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen en andere toepasselijke dwingende voorschriften die bij nationaal recht zijn vastgesteld. Al deze dwingende normen, vereisten en voorschriften moeten in de aanmelding aan de Commissie worden opgenomen en omschreven.

(211)

De lidstaten moeten het nodige doen om ervoor te zorgen dat de ondernemingen die zich ertoe verbinden concrete acties in het kader van deze maatregel uit te voeren, de voor de uitvoering ervan vereiste kennis en informatie krijgen, bijvoorbeeld in de vorm van deskundigenadvies over de verbintenis en/of door als voorwaarde voor steun in het kader van deze maatregel te stellen dat de ondernemingen relevante opleiding krijgen.

(212)

De onder deze maatregel vallende verbintenissen moeten voor een periode van vijf tot zeven jaar worden aangegaan. Als dat nodig is om de nagestreefde milieuvoordelen te bereiken of te behouden, mogen de lidstaten evenwel een langere periode voor bepaalde soorten verbintenissen vaststellen, onder meer door te voorzien in een jaarlijkse verlenging ervan na afloop van de eerste periode (58). Voor nieuwe verbintenissen die onmiddellijk op de periode van uitvoering van de oorspronkelijke verbintenis aansluiten, mogen de lidstaten een kortere periode vaststellen.

(213)

De voorschriften inzake areaalgerelateerde betalingen die zijn vastgesteld in artikel 47 van Verordening (EU) nr. 1305/2013 en in op grond van die bepaling aangenomen gedelegeerde handelingen, moeten, indien van toepassing, worden nageleefd.

(214)

Krachtens afdeling 3.4 van deel II van deze richtsnoeren mag ook steun voor agromilieuklimaatverbintenissen worden verleend aan andere grondbeheerders en andere groepen begunstigden dan aan ondernemingen die actief zijn in de landbouwsector.

(215)

Verbintenissen in het kader van de agromilieuklimaatmaatregel om de veehouderij te extensiveren moeten ten minste aan de volgende voorwaarden voldoen:

(216)

In verbintenissen in het kader van de agromilieuklimaatmaatregel om lokale rassen te fokken die voor de veehouderij verloren dreigen te gaan of om plantaardige genetische hulpbronnen die door genetische erosie worden bedreigd, in stand te houden, moet worden geëist dat:

(217)

De volgende soorten landbouwhuisdieren komen voor steun in aanmerking: runderen, schapen, geiten, paardachtigen, varkens en vogels.

(218)

Van lokale rassen zal worden aangenomen dat zij voor de veehouderij verloren dreigen te gaan als wordt voldaan aan de volgende voorwaarden en als die voorwaarden ook in de aanmelding aan de Commissie worden opgenomen en omschreven:

(219)

Van plantaardige genetische hulpbronnen zal worden aangenomen dat zij door genetische erosie worden bedreigd als in de aanmelding aan de Commissie voldoende bewijs van die genetische erosie wordt opgenomen en toegelicht, gebaseerd op wetenschappelijke resultaten of indicatoren voor de afname van landrassen/primitieve lokale rassen, de diversiteit van de betrokken populaties en, indien relevant, wijzigingen in de op plaatselijk niveau gangbare landbouwmethoden.

(220)

Voor concrete acties die niet onder de punten (208) tot en met (219) van deze afdeling vallen, kan steun voor de instandhouding, het duurzame gebruik en de ontwikkeling van genetische hulpbronnen in de landbouw worden verleend.

(221)

Steun, met uitzondering van steun voor concrete acties voor de instandhouding van genetische hulpbronnen als bedoeld in punt (220), dient om de begunstigden volledig of gedeeltelijk te vergoeden voor de extra kosten en gederfde inkomsten die het gevolg zijn van de door hen aangegane verbintenissen. De steun moet jaarlijks worden toegekend.

(222)

Voor concrete acties ten behoeve van milieubehoud mag, in naar behoren gemotiveerde gevallen, voor verbintenissen die tot doel hebben af te zien van het commercieel gebruik van areaal, steun worden verleend in de vorm van een forfaitair bedrag of een eenmalige betaling per eenheid, berekend op basis van de gemaakte extra kosten en de gederfde inkomsten.

(223)

Zo nodig mag de steun ook worden gebruikt voor de financiering van transactiekosten ten belope van maximaal 20 % van de premie die voor de agromilieuklimaatverbintenissen wordt betaald. Als de verbintenissen worden aangegaan door groepen ondernemingen, moet het maximum 30 % bedragen.

(224)

Als een lidstaat compensatie wil verlenen voor transactiekosten die door het aangaan van agromilieuklimaatverbintenissen ontstaan, moet hij die kosten evenwel op overtuigende wijze aantonen, bijvoorbeeld door het overleggen van kostenvergelijkingen met ondernemingen die geen dergelijke verbintenissen zijn aangegaan. Daarom geeft de Commissie doorgaans geen toestemming voor staatssteun voor transactiekosten die worden gemaakt om reeds voordien aangegane verbintenissen voort te zetten, tenzij een lidstaat aantoont dat die kosten blijven bestaan of dat nieuwe transactiekosten worden gemaakt.

(225)

Wanneer de transactiekosten worden berekend op basis van gemiddelde kosten en/of gemiddelde landbouwbedrijven, moeten de lidstaten aantonen dat met name grote ondernemingen niet worden overgecompenseerd. Bij de berekening van de compensatie moeten de lidstaten er rekening mee houden of de betrokken transactiekosten per onderneming dan wel per hectare worden gemaakt.

(226)

In het kader van deze maatregel mag geen steun worden verleend voor verbintenissen die onder de maatregel biologische landbouw vallen, als omschreven in afdeling 1.1.8 van deel II van deze richtsnoeren.

(227)

Steun voor de instandhouding van genetische hulpbronnen in de landbouw dient voor de financiering van de volgende concrete acties:

(228)

De steun, met uitzondering van de steun voor concrete acties voor de instandhouding van genetische hulpbronnen als bedoeld in punt (220), moet worden beperkt tot de volgende maximumbedragen: 600 EUR per hectare per jaar voor eenjarige gewassen, 900 EUR per hectare per jaar voor gespecialiseerde blijvende teelten, 450 EUR per hectare per jaar voor andere vormen van grondgebruik, en 200 EUR per grootvee-eenheid per jaar voor lokale rassen die voor de veehouderij verloren dreigen te gaan.

(229)

In naar behoren gemotiveerde gevallen mogen deze bedragen worden verhoogd op grond van specifieke omstandigheden die in de aanmelding aan de Commissie moeten worden aangetoond.

(230)

Voor de instandhouding van bosbouwkundige genetische hulpbronnen in de landbouw moet de steun beperkt blijven tot 100 % van de in aanmerking komende kosten.

(231)

De Commissie zal steun voor dierenwelzijnsverbintenissen aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(232)

Deze afdeling geldt voor steun aan ondernemingen die in de primaire landbouwproductie actief zijn, zich er op vrijwillige basis toe verbinden concrete acties uit te voeren welke uit een of meer dierenwelzijnsverbintenissen bestaan, en die actieve landbouwers zijn.

(233)

De steun mag alleen worden toegekend voor verbintenissen die verder gaan dan de krachtens titel VI, hoofdstuk I, van Verordening (EU) nr. 1306/2013 vastgestelde toepasselijke dwingende normen en andere toepasselijke dwingende voorschriften. Al deze toepasselijke voorschriften moeten in de aanmelding aan de Commissie worden opgenomen en omschreven.

(234)

Om voor steun in aanmerking te komen moeten de dierenwelzijnsverbintenissen strengere normen voor productiemethoden opleggen op een van de volgende gebieden:

(235)

Deze dierenwelzijnsverbintenissen moeten worden aangegaan voor een verlengbare periode van één tot zeven jaar.

(236)

De verlenging van een contract kan ook automatisch gebeuren wanneer de gegevens in het contract nader zijn omschreven. De lidstaten moeten het mechanisme voor de verlenging van de dierenwelzijnsverbintenissen opzetten overeenkomstig hun nationale regelgeving ter zake. De Commissie moet over dit mechanisme worden geïnformeerd in het kader van de aanmelding van de staatssteun krachtens deze afdeling. De verlenging moet telkens afhankelijk worden gesteld van de inachtneming van de voorwaarden die de Commissie krachtens deze afdeling voor de steun heeft goedgekeurd.

(237)

De steun moet jaarlijks worden toegekend en mag worden gebruikt om ondernemingen die in de primaire landbouwproductie actief zijn, geheel of gedeeltelijk te vergoeden voor de extra kosten en de gederfde inkomsten die voortvloeien uit de door hen aangegane verbintenis.

(238)

Zo nodig mag de steun ook worden gebruikt voor de financiering van transactiekosten ten belope van maximaal 20 % van de premie die voor de dierenwelzijnsverbintenissen wordt betaald. Als een lidstaat compensatie wil verlenen voor transactiekosten die door het aangaan van dierenwelzijnsverbintenissen ontstaan, moet hij die kosten evenwel op overtuigende wijze aantonen, bijvoorbeeld door het overleggen van kostenvergelijkingen met ondernemingen die geen dergelijke dierenwelzijnsverbintenissen zijn aangegaan. Daarom geeft de Commissie doorgaans geen toestemming voor het verlenen van staatssteun voor transactiekosten die worden gemaakt om reeds voordien aangegane dierenwelzijnsverbintenissen voort te zetten, tenzij een lidstaat aantoont dat die kosten blijven bestaan of dat nieuwe transactiekosten worden gemaakt.

(239)

Wanneer de transactiekosten worden berekend op basis van gemiddelde kosten en/of gemiddelde landbouwbedrijven, moeten de lidstaten aantonen dat met name grote ondernemingen niet worden overgecompenseerd. Bij de berekening van de compensatie moeten de lidstaten er rekening mee houden of de betrokken transactiekosten per onderneming dan wel per hectare worden gemaakt.

(240)

De steun moet beperkt blijven tot 500 EUR per grootvee-eenheid.

(241)

De Commissie zal staatssteun voor het opvangen van nadelen in verband met Natura 2000-gebieden en met de kaderrichtlijn water aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(242)

Deze afdeling is van toepassing op ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie.

(243)

In naar behoren gemotiveerde gevallen kan steun aan andere grondbeheerders die geen onderneming zijn die actief is in de landbouwsector, worden toegestaan overeenkomstig afdeling 3.5 van deel II van deze richtsnoeren.

(244)

De steun moet dienen om de begunstigden te vergoeden voor de extra kosten en gederfde inkomsten die voortvloeien uit de nadelen die in de betrokken gebieden worden ondervonden door de uitvoering van de habitatrichtlijn, de vogelrichtlijn of de kaderrichtlijn water (59).

(245)

De aan de habitatrichtlijn en de vogelrichtlijn gerelateerde steun mag slechts worden toegekend in verband met nadelen die voortvloeien uit voorschriften die verder gaan dan de in artikel 94 en bijlage II van Verordening (EU) nr. 1306/2013 van de Raad bedoelde goede landbouw- en milieuconditie en dan de krachtens artikel 4, lid 1, onder c), ii) en iii), van Verordening (EU) nr. 1307/2013 vastgestelde toepasselijke criteria en minimumactiviteiten.

(246)

De aan de kaderrichtlijn water gerelateerde steun mag slechts worden verleend in verband met specifieke voorschriften die:

(247)

De in de punten (245) en (246) bedoelde voorschriften moeten in de aanmelding aan de Commissie worden opgenomen en omschreven.

(248)

De volgende gebieden komen voor steun in aanmerking:

(249)

De steun moet beperkt blijven tot de volgende bedragen: ten hoogste 500 EUR per hectare per jaar in de eerste periode van ten hoogste vijf jaar en vervolgens ten hoogste 200 EUR per hectare per jaar. Steun met betrekking tot de kaderrichtlijn water moet minstens 50 EUR per hectare per jaar bedragen.

(250)

De maximumbedragen van 500 EUR en 200 EUR mogen worden verhoogd in uitzonderlijke gevallen waarbij rekening wordt gehouden met specifieke, te motiveren omstandigheden. Het minimumbedrag van 50 EUR voor steun met betrekking tot de kaderrichtlijn water mag worden verlaagd in naar behoren verantwoorde gevallen waarbij rekening wordt gehouden met specifieke, te motiveren omstandigheden.

(251)

De Commissie zal steun voor berggebieden en andere gebieden met natuurlijke of andere specifieke beperkingen aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(252)

Deze afdeling is van toepassing op ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie.

(253)

De steun mag worden toegekend aan ondernemingen die zich ertoe verbinden hun landbouwactiviteit in de krachtens artikel 32 van Verordening (EU) nr. 1305/2013 aangewezen gebieden voort te zetten en die actieve landbouwers zijn.

(254)

De steun moet dienen om ondernemingen die in de primaire landbouwproductie actief zijn, volledig of gedeeltelijk te vergoeden voor de extra kosten en gederfde inkomsten die met de beperkingen voor de landbouwproductie in het betrokken gebied samenhangen. De lidstaten moeten het bestaan van de betrokken beperkingen aantonen en het bewijs leveren dat het te betalen compensatiebedrag niet hoger is dan het inkomensverlies en de extra kosten die uit deze beperkingen voortvloeien.

(255)

Voor de berekening van de extra kosten en de gederfde inkomsten moet een vergelijking worden gemaakt met gebieden die niet met natuurlijke of andere specifieke beperkingen worden geconfronteerd, rekening houdende met de betalingen op grond van titel III, hoofdstuk 3, van Verordening (EU) nr. 1307/2013.

(256)

Bij de berekening van de extra kosten en de gederfde inkomsten kunnen de lidstaten in naar behoren gemotiveerde gevallen het betalingsniveau differentiëren om rekening te houden met:

(257)

De steun moet jaarlijks en per hectare landbouwareaal worden verleend.

(258)

De steun moet worden vastgesteld op een niveau tussen de volgende minimum‐ en maximumbedragen: gemiddeld ten minste 25 EUR per hectare per jaar voor het areaal van de begunstigde van de steun en ten hoogste 250 EUR per hectare per jaar. Het maximumbedrag mag evenwel 450 EUR per hectare per jaar bedragen in berggebieden in de zin van artikel 32, lid 2, van Verordening (EU) nr. 1305/2013.

(259)

In naar behoren gemotiveerde gevallen mogen deze maximumbedragen worden verhoogd op grond van specifieke omstandigheden die in de aanmelding aan de Commissie moeten worden aangetoond.

(260)

De lidstaten moeten bepalen dat steun voor een oppervlakte die groter is dan een vast te stellen drempelniveau per bedrijf, geleidelijk moet worden verlaagd, tenzij de steun slechts betrekking heeft op het in punt (258) van deze richtsnoeren vastgestelde minimumbedrag per hectare per jaar. Daarom moet in de aanmeldingen de omvang worden gespecificeerd van de landbouwbedrijven die dergelijke steun zullen ontvangen.

(261)

In het geval van een rechtspersoon of een groep natuurlijke personen of rechtspersonen kunnen de lidstaten de degressiviteit van de steun toepassen op het niveau van de leden van die rechtspersonen of groepen indien in het nationale recht is bepaald dat de individuele leden rechten en verplichtingen hebben die vergelijkbaar zijn met die van individuele landbouwers die de status van bedrijfshoofd hebben, met name wat hun economische, sociale en fiscale status betreft, mits zij tot de versterking van de landbouwstructuren van de betrokken rechtspersonen of groepen hebben bijgedragen.

(262)

Naast de in punt (253) bedoelde steun kunnen de lidstaten in het kader van deze maatregel in de periode 2014-2020 steun toekennen aan begunstigden in gebieden die tijdens de programmeringsperiode 2007-2013 voor plattelandsontwikkeling in aanmerking kwamen voor steun op grond van artikel 36, onder a), ii), van Verordening (EG) nr. 1698/2005 (60). Voor begunstigden in gebieden die niet langer voor steun in aanmerking komen na de nieuwe in artikel 32, lid 3, van Verordening (EU) nr. 1305/2013 bedoelde afbakening, moet deze steun degressief zijn over een periode van ten hoogste vier jaar die ingaat op de datum waarop de afbakening overeenkomstig artikel 32, lid 3,van Verordening (EU) nr. 1305/2013 is voltooid, en uiterlijk in 2018. Die steun mag aanvankelijk niet meer bedragen dan 80 % van de gemiddelde betaling die overeenkomstig artikel 36, onder a), ii), van Verordening (EG) nr. 1698/2005 is vastgesteld in het plattelandsontwikkelingsprogramma voor de periode 2007-2013 of, als de maatregel uitsluitend uit nationale middelen werd verleend, in het betrokken staatssteunbesluit, en mag uiteindelijk in 2020 niet meer bedragen dan 20 %. Wanneer door de toepassing van de degressiviteit het betalingsniveau van 25 EUR is bereikt, kunnen de lidstaten deze steun blijven toekennen totdat de periode van geleidelijke afschaffing is verstreken.

(263)

Na de voltooiing van de afbakening moeten de begunstigden in de gebieden die voor steun in aanmerking blijven komen, volledige betalingen in het kader van deze maatregel ontvangen.

(264)

De Commissie zal steun voor biologische landbouw aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(265)

Deze afdeling is van toepassing op ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie.

(266)

De steun per hectare landbouwareaal mag worden toegekend aan ondernemingen of groepen ondernemingen die zich op vrijwillige basis verbinden tot de omschakeling naar of de voortzetting van biologische landbouwpraktijken en ‐methoden als omschreven in Verordening (EG) nr. 834/2007 van de Raad (61) en die actieve landbouwers zijn.

(267)

De steun mag alleen worden verleend voor verbintenissen die verder gaan dan de onderstaande normen en voorschriften, welke in de aanmelding aan de Commissie moeten zijn opgenomen en omschreven.

(268)

De verbintenissen moeten over een eerste periode van vijf tot zeven jaar worden uitgevoerd. Als steun voor de omschakeling naar biologische landbouw wordt verleend, kunnen de lidstaten evenwel een kortere eerste periode vaststellen die overeenkomt met de omschakelingsperiode. Als steun wordt verleend voor het voorzetten van biologische landbouw, kunnen de lidstaten voorzien in een jaarlijkse verlenging na afloop van de eerste periode. Voor nieuwe voortzettingsverbintenissen die onmiddellijk op de periode van uitvoering van de oorspronkelijke verbintenis aansluiten, mogen de lidstaten een kortere periode vaststellen.

(269)

De voorschriften inzake areaalgerelateerde betalingen die zijn vastgesteld in artikel 47 van Verordening (EU) nr. 1305/2013 en in op grond van die bepaling aangenomen gedelegeerde handelingen, moeten, indien van toepassing, worden nageleefd.

(270)

De steun moet dienen om de begunstigden volledig of gedeeltelijk te vergoeden voor de uit de verbintenissen voortvloeiende extra kosten en inkomensverliezen.

(271)

Zo nodig mag de steun ook worden gebruikt voor de financiering van transactiekosten ten belope van maximaal 20 % van de premie die voor de verbintenis wordt betaald. Als de verbintenissen worden aangegaan door groepen ondernemingen, geldt een maximum van 30 %. Deze steun wordt op jaarbasis verleend.

(272)

Als een lidstaat compensatie wil verlenen voor transactiekosten die door het aangaan van verbintenissen op het gebied van biologische landbouw ontstaan, moet hij die kosten evenwel op overtuigende wijze aantonen, bijvoorbeeld door het overleggen van kostenvergelijkingen met ondernemingen die geen dergelijke verbintenissen zijn aangegaan. Daarom geeft de Commissie doorgaans geen toestemming voor staatssteun voor transactiekosten die worden gemaakt om reeds voordien aangegane verbintenissen op het gebied van de biologische landbouw voort te zetten, tenzij een lidstaat aantoont dat die kosten blijven bestaan of dat nieuwe transactiekosten worden gemaakt.

(273)

Wanneer de transactiekosten worden berekend op basis van gemiddelde kosten en/of gemiddelde landbouwbedrijven, moeten de lidstaten aantonen dat met name grote ondernemingen niet worden overgecompenseerd. Bij de berekening van de compensatie moeten de lidstaten er rekening mee houden of de betrokken transactiekosten per onderneming dan wel per hectare worden gemaakt.

(274)

Op grond van deze afdeling mag geen steun worden verleend voor verbintenissen die onder de agromilieuklimaatmaatregel vallen, of voor kosten die vallen onder de afdeling inzake steun om de deelname van producenten van landbouwproducten aan kwaliteitsregelingen te stimuleren.

(275)

Steun voor investeringen in de primaire productie en de verwerking en de afzet van biologische producten valt onder de voorschriften van de afdelingen inzake investeringssteun.

(276)

Het steunbedrag bedraagt ten hoogste: 600 EUR per hectare per jaar voor eenjarige gewassen, 900 EUR per hectare per jaar voor gespecialiseerde blijvende teelten en 450 EUR per hectare per jaar voor andere vormen van grondgebruik.

(277)

Deze plafonds mogen in uitzonderlijke gevallen worden overschreden, rekening houdend met specifieke, te motiveren omstandigheden.

(278)

De Commissie zal steun voor de deelname van producenten van landbouwproducten en hun groepen aan een kwaliteitsregeling aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(279)

Deze afdeling is van toepassing op producenten van landbouwproducten. Alleen actieve landbouwers komen in aanmerking voor de in punt (280), onder a), bedoelde steun.

(280)

De steun moet dienen voor de financiering van de volgende in aanmerking komende kosten met betrekking tot kwaliteitsregelingen als bedoeld in punt (282) van deze richtsnoeren:

(281)

De in punt (280), onder a) en b), bedoelde steun mag niet worden verleend voor de financiering van de kosten van controles die de begunstigden zelf verrichten of wanneer in de wetgeving van de Unie is bepaald dat de controlekosten door de producenten van landbouwproducten en hun groepen moeten worden gedragen, zonder dat daarbij de daadwerkelijke hoogte van die kosten is vermeld.

(282)

Bij de in punt (280)(a) van deze richtsnoeren bedoelde kwaliteitsregelingen moet het gaan om:

(283)

De steun moet onder objectief vastgestelde voorwaarden toegankelijk zijn voor alle ondernemingen die daarvoor in het betrokken gebied in aanmerking komen.

(284)

De in punt (280), onder b) en c), van deze richtsnoeren bedoelde steun mag niet worden verleend in de vorm van rechtstreekse betalingen aan de begunstigden en moet worden betaald aan de voor de controlemaatregelen verantwoordelijke instantie, de aanbieder van onderzoeksdiensten of de adviesverstrekker.

(285)

De in punt (280), onder a), bedoelde steun mag gedurende ten hoogste vijf jaar worden verleend en mag ten hoogste 3 000 EUR per begunstigde per jaar bedragen. De steun moet worden verleend in de vorm van een jaarlijkse financiële stimulans waarvan het niveau wordt bepaald op basis van de hoogte van de vaste kosten die met deelname aan kwaliteitsregelingen gepaard gaan.

(286)

De in punt (280), onder b) en c), bedoelde steun mag ten hoogste 100 % van de gemaakte reële kosten bedragen.

(287)

Deze afdeling heeft betrekking op steun voor technische bijstand in de landbouwsector, met uitzondering van steun voor bedrijfsvervangingsdiensten, die alleen mag worden verleend aan ondernemingen die actief zijn in de primaire landbouwproductie.

(288)

De technische bijstand mag worden verleend door producentengroeperingen of andere organisaties, ongeacht hoe groot die zijn.

(289)

De steun moet onder objectief vastgestelde voorwaarden toegankelijk zijn voor al degenen die daarvoor in het betrokken gebied in aanmerking komen. Als de technische bijstand door producentengroeperingen of ‐organisaties wordt verleend, mag lidmaatschap van dergelijke groeperingen of organisaties geen voorwaarde zijn om toegang tot die dienstverlening te krijgen. Eventuele bijdragen van niet-leden in de administratieve kosten van de betrokken groepering of organisatie moeten beperkt blijven tot de kosten van de dienstverlening.

(290)

De Commissie zal steun voor acties inzake kennisoverdracht en voorlichting aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren, de algemene voorwaarden voor steun voor technische bijstand en de onderstaande voorwaarden voldoet.

(291)

De steun moet dienen voor de financiering van acties op het gebied van beroepsopleiding en verwerving van vaardigheden, waaronder opleidingscursussen, workshops en coaching, demonstratieactiviteiten en voorlichtingsacties.

(292)

De steun mag ook worden verleend voor korte uitwisselingen inzake bedrijfsbeheer en voor bezoeken aan landbouwbedrijven.

(293)

De steun moet dienen voor de financiering van de volgende in aanmerking komende kosten:

(294)

De in punt (293), onder d), i) tot en met iv), bedoelde kosten komen in aanmerking voor zover en zolang zij voor het demonstratieproject worden gemaakt. Alleen de afschrijvingskosten die met de looptijd van het demonstratieproject overeenstemmen, als berekend volgens algemeen erkende boekhoudkundige beginselen, worden geacht in aanmerking te komen.

(295)

De organisaties die kennisoverdrachts‐ en voorlichtingsdiensten aanbieden, moeten over hiertoe gekwalificeerd en geregeld opgeleid personeel beschikken.

(296)

De in punt (293), onder a), c) en d), i) tot en met iv), bedoelde steun mag niet worden verleend in de vorm van rechtstreekse betalingen aan de begunstigden en moet worden betaald aan de aanbieder van de actie inzake kennisoverdracht en voorlichting. Steun als bedoeld in punt (293), onder d, v), moet rechtstreeks aan de begunstigden worden betaald. Steun voor kleinschalige demonstratieprojecten als bedoeld in punt (293), onder d), i) tot en met iv), mag rechtstreeks aan de begunstigden worden betaald.

(297)

De steunintensiteit moet beperkt blijven tot 100 % van de in aanmerking komende kosten.

(298)

Voor de in punt (293)(d) bedoelde in aanmerking komende kosten moet het maximale steunbedrag beperkt blijven tot 100 000 EUR over een periode van drie belastingjaren.

(299)

De Commissie zal steun voor de verlening van adviesdiensten aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren, de algemene voorwaarden voor steun voor technische bijstand en de onderstaande voorwaarden voldoet.

(300)

De steun moet bedoeld zijn om ondernemingen die in de landbouwsector actief zijn, en jonge landbouwers te helpen profiteren van adviesdiensten om de economische en ecologische prestatie alsook de klimaatvriendelijkheid en -bestendigheid van hun onderneming en/of investering te verbeteren.

(301)

Het advies moet verband houden met ten minste één Unieprioriteit voor plattelandsontwikkeling en betrekking hebben op ten minste één van de volgende elementen:

(302)

Het advies mag ook betrekking hebben op andere thema's, met name op informatie betreffende mitigatie van en adaptatie aan de klimaatverandering, biodiversiteit en de waterbescherming als bedoeld in bijlage I bij Verordening (EU) nr. 1307/2013, of thema's die verband houden met de economische en ecologische prestatie van het landbouwbedrijf, met inbegrip van de mededingingsaspecten. Hiertoe behoort onder meer advies voor de ontwikkeling van korte voorzieningsketens, de biologische landbouw en de gezondheidsaspecten van de veehouderij.

(303)

De steun mag niet worden verleend in de vorm van rechtstreekse betalingen aan de begunstigden. De steun moet aan de aanbieder van de adviesdiensten worden betaald.

(304)

De organisaties die worden geselecteerd om adviesdiensten te verstrekken, moeten beschikken over hiertoe gekwalificeerd en geregeld opgeleid personeel, alsmede over ervaring op het gebied van adviesverstrekking, en moeten betrouwbaar gebleken zijn op de gebieden waarover zij advies verstrekken.

(305)

Bij het verstrekken van advies moeten de aanbieders van de adviesdiensten de in artikel 13, lid 2, van Verordening (EU) nr. 1306/2013 bedoelde vertrouwelijkheidsvoorschriften in acht nemen.

(306)

Indien dat naar behoren gemotiveerd en steekhoudend is, mag het advies gedeeltelijk in groep worden verstrekt, met dien verstande dat rekening moet worden gehouden met de situatie van de individuele gebruiker van de adviesdiensten.

(307)

De steun mag niet meer bedragen dan 1 500 EUR per advies.

(308)

De Commissie zal steun voor bedrijfsvervangingsdiensten in de landbouw aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren, de algemene voorwaarden voor steun voor technische bijstand en de onderstaande voorwaarden voldoet.

(309)

De steun mag niet worden verleend in de vorm van rechtstreekse betalingen aan de landbouwer. De steun moet worden betaald aan de aanbieder van de bedrijfsvervangingsdiensten.

(310)

De steun moet dienen voor de financiering van de werkelijke kosten van de vervanging van een landbouwer, een natuurlijke persoon die lid van het landbouwhuishouden is, of een werknemer in de landbouw, tijdens hun afwezigheid van het werk als gevolg van ziekte, waaronder ziekte van hun kind, vakantie, moederschap- of ouderschapsverlof, of bij overlijden.

(311)

De totale duur van de vervanging moet beperkt blijven tot drie maanden per jaar per begunstigde, met uitzondering van de vervanging voor moederschaps- en ouderschapsverlof, die in elk geval beperkt moet blijven tot zes maanden. In naar behoren gemotiveerde gevallen kan de Commissie evenwel een langere periode toestaan.

(312)

De steunintensiteit mag ten hoogste 100 % van de in aanmerking komende kosten bedragen.

(313)

De Commissie zal steun voor samenwerking in de landbouwsector aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag als die steun aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen van deze richtsnoeren en aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(314)

Deze afdeling is van toepassing op de hele landbouwsector (68).

(315)

De steun moet worden verleend om vormen van samenwerking te bevorderen waarbij ten minste twee entiteiten betrokken zijn, ongeacht of zij in de landbouwsector actief zijn, maar alleen voor zover de samenwerking alleen de landbouwsector ten goede komt, en met name:

(316)

De steun moet worden verleend voor samenwerking op het gebied van met name de volgende activiteiten:

(317)

Steun voor de oprichting van clusters en netwerken mag slechts worden toegekend voor pas opgerichte clusters en netwerken en voor netwerken en clusters die een activiteit beginnen die nieuw voor hen is.

(318)

Steun voor de in punt (316), onder a) en b), bedoelde activiteiten mag ook aan individuele actoren worden verleend. Als steun wordt toegekend aan individuele actoren, moeten de resultaten van het gesteunde project of de gesteunde activiteit worden verspreid.

(319)

Steun voor de oprichting en de ontwikkeling van korte voorzieningsketens, als bedoeld in punt (316), onder d) en e), mag slechts betrekking hebben op voorzieningsketens waarbij er tussen de landbouwer en de consument hoogstens één intermediair is.

(320)

De steun krachtens deze afdeling moet voldoen aan de toepasselijke bepalingen van het mededingingsrecht, en met name aan de artikelen 101 en 102 van het Verdrag, zoals die van toepassing zijn krachtens de artikelen 206 tot en met 210 van Verordening (EU) nr. 1308/2013.

(321)

De steun moet dienen voor de financiering van de volgende in aanmerking komende kosten voor zover die verband houden met landbouwactiviteiten:

(322)

De looptijd van de steun mag niet meer dan zeven jaar bedragen, behalve wanneer er sprake is van collectieve milieuacties, en dan nog alleen in naar behoren gemotiveerde gevallen.

(323)

Steun mag worden toegekend tot 100 % van de in aanmerking komende kosten.

(324)

De rechtstreekse kosten als bedoeld in punt (321), onder d), moeten beperkt blijven tot de maximale steunintensiteit voor investeringssteun, als vastgesteld in de afdeling inzake investeringssteun.

(325)

Voor bepaalde soorten risico's die zich in de landbouwsector voordoen, kan de verlening van staatssteun een adequaat steuninstrument vormen, aangezien landbouwactiviteiten als zodanig in sterke mate blootstaan aan risico's en crisissen. Wel bestaan er verschillen tussen ondernemingen die in de primaire landbouwproductie actief zijn, en ondernemingen die actief zijn in de verwerking van landbouwproducten en de afzet daarvan, in die zin dat de laatstgenoemden normaal gezien over betere mogelijkheden beschikken om risico's af te dekken. Om die reden is een aantal steuncategorieën in deze afdeling alleen beschikbaar voor ondernemingen die in de primaire landbouwproductie actief zijn.

(326)

De Commissie zal ten aanzien van staatssteun die verleend wordt voor activiteiten die aan risico's en crisissen onderhevig zijn, rekening houden met de noodzaak om ongepaste vervalsing van de mededinging te vermijden door van de producenten een minimumbijdrage in de verliezen of in de kosten die met dergelijke steunmaatregelen gepaard gaan, te eisen dan wel andere adequate maatregelen te eisen die nodig zijn om het gevaar van mededingingsvervalsing te beperken, zodat de staatssteun evenredig is aan de geleden verliezen. In haar beoordeling zal de Commissie ook rekening houden met de plicht van de begunstigde om adequate preventieve maatregelen te treffen om het totale bedrag aan toegekende steun tot een minimum te beperken.

(327)

De Commissie zal steun voor het herstel van schade als gevolg van natuurrampen of buitengewone gebeurtenissen aanmerken als verenigbaar met de interne markt krachtens artikel 107, lid 2, onder b), van het Verdrag als die steun aan de onderstaande voorwaarden voldoet.

(328)

Deze afdeling is van toepassing op de landbouwsector (70).

(329)

Omdat het gaat om uitzonderingen op het in artikel 107, lid 1, van het Verdrag neergelegde algemene verbod op staatssteun in de interne markt, heeft de Commissie zich steeds op het standpunt gesteld dat de in artikel 107, lid 2, onder b), van het Verdrag gehanteerde begrippen „natuurramp” en „buitengewone gebeurtenis” op restrictieve wijze moeten worden geïnterpreteerd. Dit standpunt is bekrachtigd door het Hof van Justitie van de Europese Unie (71).

(330)

Tot dusverre heeft de Commissie de volgende gebeurtenissen als natuurramp aangemerkt: aardbevingen, lawines, grondverschuivingen en overstromingen. Daarnaast houdt zij rekening met de ontwikkeling in het kader van het initiatief tot modernisering van de staatssteun, op grond waarvan het nu mogelijk is om ook voor de volgende categorieën natuurrampen een groepsvrijstelling te verlenen: tornado’s, orkanen, vulkaanuitbarstingen en natuurbranden met een natuurlijke oorzaak. Tot de buitengewone gebeurtenissen die de Commissie in het verleden als zodanig heeft erkend, behoren oorlog, binnenlandse ordeverstoringen en stakingen alsmede, zij het met enige restricties en afhankelijk van de omvang ervan, ernstige nucleaire of industriële ongevallen en branden die tot wijdverspreide verliezen leiden (72). De Commissie zal voorstellen tot toekenning van staatssteun overeenkomstig artikel 107, lid 2, onder b), van het Verdrag van geval tot geval blijven beoordelen, met inachtneming van haar vroegere praktijk ter zake.

(331)

Voor steun die in het kader van deze afdeling wordt verleend, gelden de volgende voorwaarden:

(332)

Zo nodig kunnen de lidstaten vooraf criteria vaststellen op basis waarvan de in punt (331), onder a), bedoelde formele erkenning wordt geacht te zijn verleend.

(333)

De steun moet rechtstreeks aan de betrokken onderneming worden betaald of aan een producentengroepering of ‐organisatie waarvan de onderneming lid is. Wanneer de steun aan een producentengroepering of ‐organisatie wordt betaald, mag het steunbedrag niet hoger zijn dan het steunbedrag waarvoor die onderneming in aanmerking komt.

(334)

De steunregeling moet binnen drie jaar na de datum van de gebeurtenis worden ingesteld en de steun moet binnen vier jaar na die datum worden betaald.

(335)

Om snel crisisbeheer te vergemakkelijken zal de Commissie toestemming verlenen voor ex-antekadersteunregelingen om schade te vergoeden die wordt veroorzaakt door aardbevingen, lawines, grondverschuivingen en overstromingen en door tornado's, orkanen, vulkaanuitbarstingen en natuurbranden met een natuurlijke oorzaak, mits duidelijk wordt aangegeven onder welke voorwaarden bij dergelijke natuurrampen steun kan worden verleend (73). In het geval van ex-anteregelingen moeten de lidstaten voldoen aan de rapportageverplichting die is vastgesteld in punt (728).

(336)

Steun die wordt toegekend ter vergoeding van schade als gevolg van andere, niet in punt (330) vermelde soorten natuurrampen en ter vergoeding van schade als gevolg van buitengewone gebeurtenissen, moet individueel bij de Commissie worden aangemeld.