Resolutie van het Europees Economisch en Sociaal Comité ter ondersteuning van het Schengenakkoord

Steun voor Schengen is steun voor het vrije verkeer

(2016/C 133/01)

Vrij verkeer is het meest tastbare succes van de Europese integratie. Het Schengenakkoord, dat mensen in staat stelt vrij te reizen tussen landen voor hun werk, studie en vrije tijd, en materiële belemmeringen voor het verkeer van goederen en diensten wegneemt, is een hoeksteen van de interne markt die 2 800 miljard EUR vertegenwoordigt, goed is voor 57 miljoen grensoverschrijdende verplaatsingen in het wegvervoer per jaar en waar 1,7 miljoen grensarbeiders bij betrokken zijn. Het afschaffen van de controles aan de binnengrenzen heeft een belangrijke rol gespeeld bij het wegnemen van belemmeringen en heeft geholpen mensen dichter bij elkaar te brengen en de Europese economie aan te zwengelen. Verschillende generaties Europeanen zijn opgegroeid met de voordelen van Schengen, zelfs zonder het te beseffen. Herinvoering van de controles aan de binnengrenzen zou naar schatting 100 miljard EUR of 0,8 van het bbp kosten, waardoor we zowel in cultureel, sociaal als economisch opzicht allemaal verzwakt uit de strijd zouden komen.

Het Comité schaart zich zonder voorbehoud achter de beginselen die de lidstaten die ondertekenende partij waren bij de overeenkomst van 1985 ertoe hebben gebracht te verklaren dat zij zich ervan bewust zijn „dat de steeds hechtere banden tussen de volkeren van de lidstaten van de Europese Gemeenschappen hun uitdrukking moeten vinden in het vrij overschrijden van de binnengrenzen door alle onderdanen van de lidstaten, alsmede in het vrije verkeer van goederen en diensten”, en dat zij ernaar streven „de solidariteit tussen hun volkeren te versterken door de belemmeringen voor het vrije verkeer aan de gemeenschappelijke grenzen tussen de staten […] op te heffen”. Bedoeling van deze overeenkomst was de volkeren te verenigen en de solidariteit tussen de volkeren te bevorderen. Als aan deze beginselen wordt getornd zou dat dus niet alleen ingrijpende economische gevolgen hebben maar ook de doodsteek kunnen betekenen voor de solidariteit en de Unie zelf.

Voorts onderschrijft het Comité volmondig het beginsel dat de lidstaten die ondertekenende partij waren bij het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie ertoe heeft gebracht de volgende doelstelling vast te leggen: „De Unie ontwikkelt een beleid dat tot doel heeft: het voorkomen dat personen, ongeacht hun nationaliteit, bij het overschrijden van de binnengrenzen aan enige controle worden onderworpen”, en maatregelen te nemen met het oog op een efficiënt beheer van de controle aan de buitengrenzen (artikel 77, lid 1).

Als vertegenwoordigers van het Europees maatschappelijk middenveld zijn de leden van het EESC in toenemende mate bezorgd over de druk die wordt uitgeoefend op het Schengenakkoord. Het EESC roept de Europese regeringen op om niet toe te geven aan de populistische druk en angst, maar om in plaats daarvan de rechten waarvoor wij hebben gestreden te verdedigen. Het EESC erkent dat de recente gebeurtenissen ernstige vragen hebben doen rijzen over gaten in de Europese grenzen en over ons vermogen om doeltreffend toezicht uit te oefenen op het komen en gaan van mensen die schade willen berokkenen. Deze problemen moeten worden aangepakt, maar Schengen is niet het probleem en mag niet als een gemakkelijke zondebok worden gebruikt. De EU-instellingen moeten tot elke prijs waken voor de geleidelijke afbrokkeling van de Schengenregels — en daarmee ook van de interne markt — die uiteindelijk nadelig zal zijn voor ons allemaal.

Het Schengengebied kan niet zo sterk zijn als zijn zwakste schakel. De bescherming van de grenzen van de EU moet de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van alle lidstaten zijn. De toezeggingen van de lidstaten om Frontex efficiënter te maken en beter te doen functioneren moeten worden nagekomen. Zonder doeltreffende controles aan de buitengrenzen zal de EU niet in staat zijn de vluchtelingen die hulp nodig hebben op te vangen. Efficiënte controles aan de buitengrenzen zijn uiteindelijk een voorwaarde voor het behoud van de Schengenregeling. De beveiliging van de grenzen mag echter niet leiden tot het opwerpen van belemmeringen voor personen die overeenkomstig het Verdrag van Genève om humanitaire redenen bescherming behoeven.

Wij moeten bereid zijn met gedurfde oplossingen te komen om onze rechten te waarborgen en onze EU zonder binnengrenzen te beschermen, en mensen toelaten om onbelemmerd te werken, handel te drijven, te studeren en ideeën, goederen en diensten uit te wisselen. Ons Europa, ons Schengen, onze sociale rechten en grondrechten staan op het spel, en wij moeten deze dan ook verdedigen.

Het Comité roept de Europese en nationale maatschappelijke organisaties daarom op zich uit te spreken voor het behoud, maar ook voor de versterking en uitbreiding van de Schengenruimte. Zelf zal het Comité er bij de EU-instellingen, en met name de Raad, op aandringen dat de lidstaten trouw blijven aan de verdragen en overeenkomsten die overduidelijk tot de verworvenheden van de Unie van de Europese volkeren behoren.