Het belangrijkste doel van het verdrag en de protocollen is de bescherming van het mariene milieu en het kustgebied van de Middellandse Zee.
De besluiten stellen de EU in staat om toe te treden tot het verdrag en de protocollen, en om in voorkomend geval wijzigingen aan te brengen.

KERNPUNTEN

Verdrag van Barcelona

Er zijn 22 partijen bij het Verdrag van Barcelona, een internationaal verdrag waarbij 21 landen aan de Middellandse Zee zijn betrokken (waaronder 8 EU-landen, namelijk Kroatië, Cyprus, Frankrijk, Griekenland, Italië, Malta, Slovenië en Spanje) en de EU.
Met het verdrag worden de partijen verplicht om afzonderlijk of gezamenlijk alle maatregelen te nemen om het mariene milieu en de kustgebieden van de Middellandse Zee te beschermen en te verbeteren, om zodoende bij te dragen aan duurzame ontwikkeling.

De doelstellingen van het verdrag zijn:

bescherming van het mariene milieu en de kustgebieden door middel van maatregelen die gericht zijn op het voorkomen en verminderen van verontreiniging en, voor zover mogelijk, het elimineren ervan, ongeacht of de verontreiniging het gevolg is van activiteiten op het land of op zee;
het evalueren en beheersen van verontreiniging;
het duurzaam beheren van de natuurlijke rijkdommen van de zee en de kust;
het integreren van het milieu in de economische en sociale ontwikkeling;
het beschermen van natuurlijk en cultureel erfgoed;
het versterken van de solidariteit tussen de landen aan de Middellandse Zee, en
het bijdragen aan de verbetering van de levenskwaliteit.

De verdragsluitende partijen van het verdrag verbinden zich ertoe:

een systeem in te voeren voor samenwerking en uitvoering van een geïntegreerd monitoring- en evaluatieprogramma met informatie en evaluaties om het mariene milieu en het kustgebied van de Middellandse Zee te beschermen en verontreiniging in de Middellandse Zee te verminderen of te elimineren met het oog op het bereiken van een goede milieutoestand*;
beschermde mariene gebieden en speciaal beschermde gebieden van mediterraan belang in te stellen;
geïntegreerd beheer van de kustzones* (ICZM) te implementeren;
verontreiniging vanaf het land aan te pakken;
verontreiniging vanaf de zee aan te pakken;
rampenplannen te hanteren;
samen te werken op het gebied van wetenschap en technologie;
passende procedures uit te werken voor de vaststelling van de aansprakelijkheid en de vergoeding van schade als gevolg van verontreiniging die voortvloeit uit schendingen van de bepalingen van het verdrag.

Het verdrag werd in 1995 gewijzigd. De belangrijkste wijzigingen hadden betrekking op:

de uitbreiding van het geografische toepassingsgebied van het verdrag tot de kust;
de toepassing van het voorzorgsbeginsel;
de toepassing van het beginsel dat de „vervuiler betaalt”, zie samenvatting;
de bevordering van effectbeoordelingen;
de bescherming en het behoud van de biologische diversiteit;
de bestrijding van verontreiniging door grensoverschrijdende verplaatsingen van gevaarlijk afval;
toegang tot informatie en inspraak van het publiek.

Aan het verdrag zijn zeven protocollen als bijlage toegevoegd:

Stortprotocol

Dit protocol heeft alleen betrekking op verontreiniging van het Middellandse Zeegebied door schepen en luchtvaartuigen.
Met het protocol wordt het storten van bepaalde soorten afval en materiaal (bepaalde toxische verbindingen, kwik, cadmium, kunststoffen, ruwe aardolie enz.) verboden.
Met het protocol wordt de voorafgaande afgifte van nationale vergunningen voor andere soorten afval of materiaal, zoals arseen, lood, koper, zink, chroom, nikkel, containers, schroot en bepaalde soorten verdelgingsmiddelen, verplicht.

Preventie- en noodprotocol

Hiermee worden regels in het Verdrag van Barcelona opgenomen voor de samenwerking tussen de partijen bij het voorkomen en, in noodgevallen, bestrijden van door schepen veroorzaakte verontreiniging van de Middellandse Zee.
Ook wordt met dit protocol getracht de ontwikkeling en tenuitvoerlegging van internationale regelgeving te bevorderen die is aangenomen in het kader van het overleg met de Internationale Maritieme Organisatie.
Met dit protocol worden operationele maatregelen uiteengezet die de partijen moeten nemen in geval van verontreiniging door schepen (evaluatie-, eliminatie-/reductie- en informatiemaatregelen), evenals de noodmaatregelen die moeten worden genomen aan boord van schepen, in offshore-installaties en in havens (met name de beschikbaarheid en naleving van de noodplannen).

Protocol inzake verontreiniging vanaf het land

Dit protocol heeft betrekking op verontreiniging die wordt veroorzaakt door lozingen in rivieren, lozingspunten, kanalen of andere waterlopen, of verontreiniging die afkomstig is van een andere bron of activiteit (met inbegrip van luchtverontreiniging vanaf het land) op het grondgebied van een partij bij het protocol.
In het protocol wordt een overzicht gegeven van de stoffen waarvan de lozing verboden is, en van de factoren waarmee rekening moet worden gehouden om verontreiniging door deze stoffen te elimineren.
Ook worden er stoffen in vermeld waarvoor een vergunning van de bevoegde nationale autoriteiten vereist is.
Er wordt samenwerking op het gebied van onderzoek en informatie mee vastgesteld, evenals passende programma’s, maatregelen en normen om de beoogde stoffen te beperken of te elimineren.

Protocol inzake speciaal beschermde gebieden en biologische diversiteit

Het protocol betreft:
- speciaal beschermde gebieden in het Middellandse Zeegebied en speciaal beschermde gebieden van mediterraan belang;
- de bescherming van natuurlijke hulpbronnen in het Middellandse Zeegebied;
- het behoud van de diversiteit van het genenbestand, en
- de bescherming van bepaalde natuurgebieden door het creëren van een reeks speciaal beschermde gebieden.
Met dit protocol worden de partijen verplicht richtlijnen te ontwikkelen voor het instellen en beheren van beschermde gebieden. Ook worden er een aantal passende maatregelen in vermeld die de partijen moeten nemen, zoals:
- een verbod op het lozen of lossen van afval;
- het reguleren van de introductie van niet-inheemse of genetisch gemodificeerde soorten.
Met het protocol worden nationale of lokale maatregelen vastgesteld die de partijen moeten nemen om dier- en plantensoorten in het hele Middellandse Zeegebied te beschermen.

Offshore-protocol

Dit protocol omvat een breed scala aan exploratie- en exploitatieactiviteiten, en behandelt een aantal kwesties, waaronder:
- vergunningsvereisten;
- verwijdering van verlaten of niet meer gebruikte installaties;
- gebruik en verwijdering van schadelijke stoffen;
- vereisten op het gebied van aansprakelijkheid en schadevergoeding, en
- coördinatie met andere partijen van het Verdrag van Barcelona op regionaal niveau.
De partijen zijn verplicht om, individueel of door middel van bilaterale of multilaterale samenwerking, alle gepaste maatregelen te nemen om verontreiniging in het protocolgebied als gevolg van offshore exploratie- of exploitatieactiviteiten te voorkomen, verminderen, bestrijden en beheersen.
Ze verplichten zich er ook toe om de best mogelijke technieken te gebruiken, die milieutechnisch het meeste effect hebben en economisch gezien passend zijn.

Protocol inzake gevaarlijke afvalstoffen

Met dit protocol worden partijen verplicht samen te werken wanneer een enorme hoeveelheid olie en/of andere schadelijke stoffen in de Middellandse Zee, al dan niet bij toeval, een ernstig en dreigend gevaar vormt/vormen voor het mariene milieu, de kust of de economische of ecologische belangen of gezondheidsbelangen van een of meer partijen.
De samenwerking is gericht op:
- het opstellen van actieplannen;
- het bevorderen van maatregelen ter bestrijding van olievervuiling in de zee;
- toezicht op en uitwisseling van informatie over de toestand van de Middellandse Zee;
- het verspreiden van informatie over de organisatie van middelen, en
- nieuwe methoden om verontreiniging te voorkomen en te bestrijden, en het ontwikkelen van onderzoeksprogramma’s over dit onderwerp.

Protocol inzake het geïntegreerd beheer van kustgebieden

Het doel van dit protocol is om een gemeenschappelijke basis voor ICZM te leggen vanuit een ecosysteembenadering in het Middellandse Zeegebied. Het protocol is op 24 maart 2011 in werking getreden.
ICZM heeft zes doelstellingen:
- duurzame ontwikkeling van de kustgebieden door een rationele planning van activiteiten;
- behoud van de kustgebieden;
- duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen;
- behoud van ecosystemen en kustlijnen;
- het voorkomen en verminderen van natuurrampen en klimaatverandering;
- het verbeteren van samenwerking.

De EU is partij bij alle bovengenoemde protocollen, met uitzondering van het protocol inzake gevaarlijke afvalstoffen.

DATUM VAN INWERKINGTREDING

Het Verdrag van Barcelona is op 15 april 1978 in werking getreden.
Het stortprotocol is op 15 april 1978 in werking getreden.
Het protocol inzake verontreiniging vanaf het land is op 6 november 1983 in werking getreden.
Het protocol inzake speciaal beschermde gebieden en biologische diversiteit is op 12 december 1999 in werking getreden.
Het preventie- en noodprotocol is op 25 juni 2004 in werking getreden.
Het protocol inzake het geïntegreerd beheer van kustgebieden is op 24 maart 2011 in werking getreden.
Het offshore-protocol is op 29 maart 2013 in werking getreden.

ACHTERGROND

Voor meer informatie zie:

Verdrag van Barcelona (Europese Commissie)
Verdrag van Barcelona (Milieuprogramma van de Verenigde Naties).

KERNBEGRIPPEN

Goede milieutoestand: in de kaderrichtlijn mariene strategie van de EU (Richtlijn 2008/56/EG, zie samenvatting) gedefinieerd als de milieutoestand van de mariene wateren wanneer deze tot ecologisch verscheiden en dynamische oceanen en zeeën leiden die schoon, gezond en gelet op hun intrinsieke omstandigheden productief zijn, en wanneer het gebruik van het mariene milieu op een duurzaam niveau is, aldus het potentieel voor gebruik en activiteiten door de huidige en toekomstige generaties veilig stellend.

Geïntegreerd beheer van de kustzones: een dynamisch proces voor het duurzame beheer en gebruik van kustgebieden waarbij tegelijkertijd rekening wordt gehouden met de kwetsbaarheid van kustecosystemen en -landschappen, de diversiteit van activiteiten en gebruik, de interacties tussen deze laatste, de maritieme roeping van sommige van deze laatste, en de impact ervan op zowel het land als de zee.

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Verdrag inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging (Verdrag van Barcelona) (PB L 240 van 19.9.1977, blz. 3-11)

Verdrag inzake de bescherming van het mariene milieu en de kustgebieden van de Middellandse Zee (gewijzigd Verdrag van Barcelona)

Protocol inzake de voorkoming van verontreiniging van de Middellandse Zee door storten vanuit van schepen en luchtvaartuigen (PB L 240 van 19.9.1977, blz. 12-34)

77/585/EEG: Besluit van de Raad van 25 juli 1977 houdende sluiting van het Verdrag inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging alsmede van het Protocol inzake de voorkoming van verontreiniging van de Middellandse Zee door storten vanuit schepen en luchtvaartuigen (PB L 240 van 19.9.1977, blz. 1-2)

Protocol inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging vanaf het land (PB L 67 van 12.3.1983, blz. 3-18)

Wijzigingen van het Protocol inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging vanaf het land (PB L 322 van 14.12.1999, blz. 20-31)

1999/801/EG: Besluit van de Raad van 22 oktober 1999 betreffende de aanvaarding van wijzigingen in het herziene Protocol inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging vanaf het land (Verdrag van Barcelona) (PB L 322 van 14.12.1999, blz. 18-31)

83/101/EEG: Besluit van de Raad van 28 februari 1983 betreffende de sluiting van het Protocol inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging vanaf het land (PB L 67 van 12.3.1983, blz. 1-2)

Protocol inzake de speciaal beschermde gebieden en de biologische diversiteit in de Middellandse Zee (PB L 322 van 14.12.1999, blz. 3-17)

84/132/EEG: Besluit van de Raad van 1 maart 1984 betreffende de sluiting van het Protocol inzake speciaal beschermde gebieden van de Middellandse Zee (PB L 68 van 10.3.1984, blz. 36-37)

1999/800/EG: Besluit van de Raad van 22 oktober 1999 betreffende de sluiting van het protocol inzake de speciaal beschermde gebieden en de biologische diversiteit in de Middellandse Zee en betreffende de goedkeuring van de bijlagen van dat protocol (Verdrag van Barcelona) (PB L 322 van 14.12.1999, blz. 1-2)

Protocol inzake samenwerking bij de voorkoming van verontreiniging door schepen en bij de bestrijding van de verontreiniging van de Middellandse Zee in noodsituaties (PB L 261 van 6.8.2004, blz. 41-46)

2004/575/EG: Besluit van de Raad van 29 april 2004 betreffende de sluiting, namens de Europese Gemeenschap, van het Protocol inzake samenwerking bij de voorkoming van verontreiniging door schepen en bij de bestrijding van de verontreiniging van de Middellandse Zee in noodsituaties, bij het Verdrag van Barcelona inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging (PB L 261 van 6.8.2004, blz. 40)

Protocol inzake het geïntegreerde beheer van kustgebieden in het Middellandse Zeegebied (PB L 34 van 4.2.2009, blz. 19-28)

2010/631/EU: Besluit van de Raad van 13 september 2010 betreffende de sluiting, namens de Europese Unie, van het Protocol inzake het geïntegreerd beheer van kustgebieden in het Middellandse Zeegebied bij het Verdrag inzake de bescherming van het mariene milieu en de kustgebieden van de Middellandse Zee (PB L 279 van 23.10.2010, blz. 1-2)

Protocol inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging door exploratie en exploitatie van het continentaal plat en de zeebodem en de ondergrond daarvan (PB L 4 van 9.1.2013, blz. 15-33)

2013/5/EU: Besluit van de Raad van 17 december 2012 betreffende de toetreding van de Europese Unie tot het Protocol inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging door exploratie en exploitatie van het continentaal plat en de zeebodem en de ondergrond daarvan (PB L 4 van 9.1.2013, blz. 13-14)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Kennisgeving betreffende de inwerkingtreding van het Protocol inzake de bescherming van de Middellandse Zee tegen verontreiniging door de exploratie en de exploitatie van het continentaal plat, de zeebodem en de ondergrond daarvan bij het Verdrag inzake de bescherming van het mariene milieu en de kustgebieden van de Middellandse Zee (PB L 187 van 6.7.2013, blz. 1)

Informatie betreffende de inwerkingtreding van het Protocol inzake het geïntegreerd beheer van kustgebieden in het Middellandse Zeegebied bij het Verdrag inzake de bescherming van het mariene milieu en de kustgebieden van de Middellandse Zee (PB L 242 van 20.9.2011, blz. 1)

Laatste bijwerking 30.06.2020

Top