Bepaling van de relevante markt

 

SAMENVATTING VAN:

Bekendmaking van de Commissie inzake de bepaling van de relevante markt voor het gemeenschappelijke mededingingsrecht

WAT IS HET DOEL VAN DE BEKENDMAKING?

De bekendmaking is erop gericht ondernemingen en andere belanghebbenden uitleg te geven over de aanpak van de Europese Commissie bij de bepaling van de markt — een cruciale eerste stap in de beoordeling door de Commissie in veel antitrust- en concentratiezaken.

KERNPUNTEN

In geval van vermoedelijke inbreuk op de mededingingsregels van de Europese Unie (EU) moet in de eerste plaats worden gekeken naar de relevante markt. Om de relevante markt te bepalen, moet het toepassingsgebied van de mededingingsregels met betrekking tot mededingingsbeperkende praktijken en misbruik van een machtspositie (Verordening (EG) nr. 1/2003 — zie samenvatting) worden vastgesteld, alsook het toepassingsgebied van de concentratiewetgeving (Verordening (EG) nr. 139/2004 — zie samenvatting).

Met het oog op transparantie worden in de bekendmaking de methoden toegelicht die de Commissie gebruikt om per geval een relevante markt te bepalen. Dit onderzoek, dat zowel de product- als de geografische dimensie van de relevante markt omvat, kan worden gebruikt om te bepalen of er daadwerkelijke concurrenten zijn die in staat zijn om het gedrag van de betrokken ondernemingen in te perken en om te bepalen hoe het echt met de mededinging op de markt gesteld is.

Het bepalen van de relevante markt

De relevante markt is een combinatie van de productmarkt en de geografische markt, waaronder het volgende wordt verstaan.

• Een relevante productmarkt omvat alle producten en/of diensten die op grond van hun kenmerken, hun prijzen en het gebruik waarvoor zij zijn bestemd, door de consument als onderling verwisselbaar of substitueerbaar worden beschouwd.
• Een relevante geografische markt is het gebied waarbinnen de betrokken ondernemingen een rol spelen in het aanbod van goederen of diensten, en waarbinnen de concurrentievoorwaarden voldoende gelijkenis vertonen.

Onderzoek om de relevante markt te bepalen

De Commissie heeft een aantal criteria vastgesteld die kunnen helpen bij haar onderzoek van de marktgedragingen van ondernemingen en de specifieke voorwaarden van de relevante markt. Deze methode kan evenwel tot verschillende resultaten leiden, afhankelijk van de aard van de onderzochte mededingingskwestie. Daarom is een gestructureerd onderzoek noodzakelijk dat ook flexibel genoeg is om rekening te houden met individuele omstandigheden.

In een eerste onderzoek tracht de Commissie de productmarkt te bepalen door te onderzoeken of twee producten tot dezelfde markt behoren. Daarnaast tracht zij de geografische markt te bepalen door een overzicht te maken van de verdeling van de marktaandelen van de betrokken partijen en van hun concurrenten, de aangerekende prijzen en eventuele prijsverschillen.

Nadat de productmarkt en de geografische markt zijn bepaald, voert de Commissie een meer gedetailleerd onderzoek uit op basis van het begrip substitueerbaarheid. Ondernemingen die zijn onderworpen aan een concurrerend systeem, moeten rekening houden met twee belangrijke beperkingen: substitueerbaarheid aan de vraagzijde en substitueerbaarheid aan de aanbodzijde. Een markt is concurrerend als afnemers uit een reeks producten met vergelijkbare kenmerken kunnen kiezen en als de leverancier niet wordt belemmerd bij het leveren van producten of diensten op die markt.

Het substitueerbaarheidscriterium biedt de mogelijkheid onderzoek te richten op vervangingsproducten, waardoor de relevante productmarkt en geografische markt met grotere zekerheid kunnen worden bepaald. Pas in de laatste fase wordt de relevante markt onderzocht om de mate van integratie in de markten van de EU vast te stellen.

De Commissie voert derhalve een beoordeling uit van de substitueerbaarheid aan de vraagzijde (d.w.z. van afnemers) en de substitueerbaarheid aan de aanbodzijde (d.w.z. van aanbieders). In het eerste geval gaat het om de vraag of afnemers van het betrokken product als reactie op een kleine maar blijvende prijsverhoging (tussen 5 en 10 %) gemakkelijk kunnen overschakelen op een soortgelijk product. In het tweede geval gaat het om de vraag of andere aanbieders gemakkelijk kunnen overschakelen op de productie van de relevante producten en deze op de relevante markt kunnen verkopen.

Bij dit substitueerbaarheidscriterium wordt echter geen rekening gehouden met de voorwaarden waaronder de betrokken ondernemingen functioneren. Bijgevolg moeten bijvoorbeeld de toegangsvoorwaarden van de bepaalde markt worden onderzocht. In dit verband beoordeelt de Commissie de productdimensie en de geografische dimensie van de relevante markt, rekening houdend met de volgende elementen.

• Het recente verleden. In bepaalde gevallen kan bewijsmateriaal inzake recente prijsverschillen worden onderzocht, bijvoorbeeld met betrekking tot substitutie tussen twee producten of de reactie van de afnemers.
• De resultaten van specifieke studies. Het is mogelijk om de elasticiteit van de vraag* naar een product te beoordelen met behulp van econometrische en statistische proeven. Ook is het nuttig om de geografische markt te beoordelen op basis van factoren die van invloed zijn op lokale voorkeuren (zoals cultuur, taal enz.).
• De standpunten van afnemers en concurrenten. De Commissie kan contact opnemen met de belangrijkste afnemers en concurrenten van de betrokken onderneming om feitelijke gegevens te verzamelen en na te gaan wat hun reactie is op prijsverschillen binnen het geografische gebied.
• Consumentenvoorkeur. De Commissie kan de betrokken ondernemingen vragen om de marktonderzoeken die zij hebben uitgevoerd vóór het in de handel brengen van een product of het vaststellen van de prijs. Ook kan zij de inkoopgewoonten van afnemers op de relevante markt vergelijken met die van andere afnemers op een afzonderlijke geografische markt waar gelijksoortige voorwaarden gelden.
• Belemmeringen (van regulerende of andere aard) en kosten in verband met de overschakeling van de vraag naar andere producten of gebieden.
• Verschillende categorieën afnemers en prijsdiscriminatie. Een bepaalde groep afnemers van het betrokken product kan een engere, onderscheiden markt vormen wanneer een dergelijke groep aan prijsdiscriminatie onderworpen kan zijn.

Als laatste stap houdt de Commissie rekening met het marktintegratieproces en de wijze waarop maatregelen ter opheffing van handelsbelemmeringen en voor de totstandbrenging van een geïntegreerde Europese markt gevolgen kunnen hebben voor de mededinging op een bepaalde geografische markt.

Alvorens conclusies te trekken kan de Commissie de belangrijkste ondernemingen in de sector raadplegen over de grenzen van de productmarkt en de geografische markt. Zo nodig kan zij ook een inspectie ter plaatse verrichten.

De berekening van marktaandelen

De bepaling van de relevante markt als productmarkt of als geografische markt maakt het mogelijk de marktdeelnemers (aanbieders, afnemers, verbruikers) te identificeren. Op grond daarvan kunnen de totale marktomvang en de marktaandelen van elke aanbieder worden berekend op basis van de door hen afgezette relevante producten in het relevante gebied.

Ramingen van ondernemingen, bij bedrijfsadviseurs of bedrijfsverenigingen bestelde studies en omzetcijfers van ondernemingen kunnen helpen om de totale marktomvang en het marktaandeel van elke aanbieder te berekenen. Ook al vormt de afzet meestal de basis om marktaandelen te berekenen, toch zijn er andere aanwijzingen die, afhankelijk van de specifieke producten of de betrokken bedrijfstak, nuttige inlichtingen kunnen verstrekken, zoals de capaciteit, het aantal gegadigden bij aanbestedingen enz.

ACHTERGROND

Overeenkomstig de beginselen van betere regelgeving heeft de Commissie een evaluatie uitgevoerd van de werking van haar bekendmaking inzake marktbepaling van 1997 en in juli 2021 verslag uitgebracht van haar bevindingen.

Zie voor meer informatie:

• Mededinging: Commissie publiceert bevindingen van de evaluatie van de bekendmaking inzake marktbepaling — persbericht (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Bekendmaking van de Commissie inzake de bepaling van de relevante markt voor het gemeenschappelijke mededingingsrecht (PB C 372 van 9.12.1997, blz. 5–13)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Werkdocument van de diensten van de Commissie: Evaluatie van de bekendmaking van de Commissie inzake de bepaling van de relevante markt voor het gemeenschappelijke mededingingsrecht van 9 december 1997 (SWD(2021) 199 final van 12.7.2021)

Werkdocument van de diensten van de Commissie: Samenvatting van de evaluatie van de bekendmaking van de Commissie inzake de bepaling van de relevante markt voor het gemeenschappelijke mededingingsrecht van 9 december 1997 (SWD(2021) 200 final van 12.7.2021)

Verordening (EG) nr. 139/2004 van de Raad van 20 januari 2004 betreffende de controle op concentraties van ondernemingen (de “EG-concentratieverordening”) (PB L 24 van 29.1.2004, blz. 1–22)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EG) nr. 139/2004 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Verordening (EG) nr. 1/2003 van de Raad van 16 december 2002 betreffende de uitvoering van de mededingingsregels van de artikelen 81 en 82 van het Verdrag (PB L 1 van 4.1.2003, blz. 1–25)

Zie de geconsolideerde versie.

Laatste bijwerking 26.10.2021