Toegang tot de documenten van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie

 

SAMENVATTING VAN

Artikel 15 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU)

Verordening (EG) nr. 1049/2001 van het Europees Parlement en de Raad inzake de toegang van het publiek tot documenten van EU-instellingen

WAT IS HET DOEL VAN ARTIKEL 15 VWEU EN VAN DE VERORDENING?

• Artikel 15, lid 3, VWEU geeft EU-burgers, -ingezetenen en -bedrijven onder bepaalde beginselen en voorwaarden recht op toegang tot documenten van de instellingen, organen, bureaus en agentschappen van de EU.
• In de verordening worden de algemene beginselen en beperkingen van de toegang vastgesteld. Dit moet ervoor zorgen dat de burgers hun recht op toegang zo gemakkelijk mogelijk kunnen uitoefenen. Er kan op alle gebieden van de EU-activiteiten om toegang worden verzocht tot alle documenten die door een instelling zijn opgesteld of ontvangen.

KERNPUNTEN

Uitzonderingen en rechten van derden

Instellingen mogen toegang tot een document weigeren wanneer openbaarmaking:

• de bescherming zou schaden van:
  • het openbaar belang met betrekking tot de openbare veiligheid, defensie, de internationale betrekkingen of het financiële, monetaire of economische beleid van de EU of van een EU-land, of
  • de persoonlijke levenssfeer en de integriteit van een individu, vooral in het licht van de EU-wetgeving ter bescherming van persoonsgegevens;
• schade toebrengt aan iemands:
  • commerciële belangen, gerechtelijke procedure en juridisch advies, of
  • doel van een inspectie, onderzoek of audit, tenzij met openbaarmaking een hoger openbaar belang wordt gediend;
• de bescherming van het besluitvormingsproces van die instelling ernstig zou schaden, tenzij met openbaarmaking een hoger openbaar belang wordt gediend.

Wanneer het gaat om een document van derden moet de instelling in geval van twijfel die derde raadplegen om te beoordelen of de uitzondering van toepassing is. EU-landen hebben een sterker recht van bezwaar (maar geen vetorecht).

Documenten die in het bezit zijn van EU-landen

Wanneer een EU-land wordt verzocht een document te verstrekken dat in zijn bezit is, en wanneer dat document afkomstig is van een EU-instelling, moet het in principe die instelling raadplegen om zich ervan te verzekeren dat openbaarmaking in overeenstemming is met de doelstellingen van deze verordening. Ook kan het land het verzoek doorsturen naar de instelling.

Verzoek om toegang, behandeling van dat verzoek en toegang tot het document

• Het publiek moet schriftelijk om toegang tot een document verzoeken (inclusief langs elektronische weg) in een van de officiële EU-talen. De aanvrager hoeft zijn verzoek niet toe te lichten, maar moet zijn verzoek nauwkeurig formuleren.
• Instellingen moeten een verzoek om toegang tot een document onmiddellijk in behandeling nemen. Ze moeten de ontvangst van het verzoek bevestigen en binnen 15 dagen na registratie van het verzoek al dan niet toegang verlenen tot het gevraagde document. Deze termijn kan eenmaal met 15 werkdagen worden verlengd.
• In geval van een volledige of gedeeltelijke afwijzing kan de verzoeker binnen 15 werkdagen na ontvangst van het antwoord de instelling door middel van een zogenoemd confirmatief verzoek vragen haar standpunt te herzien.
• De verzoeker kan toegang tot het document verkrijgen door inzage ter plaatse, door het verkrijgen van een kopie ervan of door informatie over de manier waarop het document eenvoudig te verkrijgen is.

Gevoelige documenten

• Gevoelige documenten zijn documenten afkomstig van instellingen, door instellingen opgerichte agentschappen, EU-landen, niet-EU-landen of internationale organisaties die gerubriceerd zijn als TRÈS SECRET UE/EU TOP SECRET, SECRET UE/EU SECRET of CONFIDENTIEL UE/EU CONFIDENTIAL.
• Verzoeken om toegang tot een gevoelig document mogen uitsluitend worden behandeld door personen die zelf gerechtigd zijn om kennis te nemen van dat document. Gevoelige documenten kunnen alleen met toestemming van de oorspronkelijke opsteller in het register worden vermeld of worden vrijgegeven.

Register en administratieve werkwijzen

• Elke instelling moet een register van documenten bijhouden. Dit register moet in elektronische vorm toegankelijk worden gemaakt.
• De EU-landen en instellingen werken samen om de burgers goed voor te lichten.
• Instellingen moeten goede administratieve werkwijzen ontwikkelen om ervoor te zorgen dat het recht van toegang dat in deze verordening wordt gegarandeerd, uitgeoefend kan worden.

Bekendmaking in het Publicatieblad

Veel EU-documenten worden bekendgemaakt in het Publicatieblad, waaronder:

• wetgevingsbesluiten die volgens artikel 297 VWEU (gewone wetgevingsprocedure) zijn vastgesteld;
• standpunten van de Raad die op grond van artikel 294 VWEU zijn vastgesteld;
• internationale overeenkomsten die door de EU of overeenkomstig artikel 37 van het EU-Verdrag zijn gesloten.

Verslagen en uitvoeringsmaatregelen

Alle instellingen moeten jaarlijks in een verslag over het voorgaande jaar aangeven in hoeveel gevallen zij de toegang tot een document hebben geweigerd, wat de redenen daarvoor waren en hoeveel gevoelige documenten niet in het register zijn opgenomen.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

De verordening is sinds 3 december 2001 van toepassing.

ACHTERGROND

Voor meer informatie zie:

• Toegang tot documenten (Europese Commissie)
• Toegang tot documenten (Europees Parlement)
• Transparantie en toegang tot documenten (Raad van de Europese Unie)

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Eerste deel: De beginselen — Titel II: Algemeen toepasselijke bepalingen — Artikel 15 (oud artikel 255 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 54-55)

Verordening (EG) nr. 1049/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2001 inzake de toegang van het publiek tot documenten van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie (PB L 145 van 31.5.2001, blz. 43-48)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verslag van de Commissie betreffende de toepassing in 2016 van Verordening (EG) nr. 1049/2001 inzake de toegang van het publiek tot documenten van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie (COM(2017) 738 final van 6.12.2017)

Laatste bijwerking 14.12.2017