Een nieuw Europees engagement voor de diensten van algemeen belang

De Commissie maakt een stand van zaken op inzake het Europese engagement voor de diensten van algemeen belang. Zij stelt ook de concrete maatregelen voor die moeten worden uitgevoerd om de regelgeving van de EU te verbeteren, naar aanleiding van de goedkeuring van een protocol dat aan het Verdrag van Lissabon moet worden gehecht.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie van 20 november 2007 aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's - Begeleidend document bij de Mededeling “Een interne markt voor het Europa van de 21ste eeuw” - Diensten van algemeen belang, met inbegrip van sociale diensten van algemeen belang: een nieuw Europees engagement [COM(2007) 725 definitief - Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

De Commissie stelt de essentiële beginselen vast die in de hele Europese Unie (EU) kunnen worden toegepast op diensten van algemeen belang. Deze mededeling schept een referentiekader voor het beheer en de inaanmerkingneming van de specifieke kenmerken van diensten van algemeen belang, vóór de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon en het daarbij horende protocol inzake diensten van algemeen belang.

Verscheidenheid van de diensten van algemeen belang

Er geldt een openbaredienstverplichting voor diensten van algemeen belang. De nationale, regionale en lokale overheden bepalen de aard en de reikwijdte daarvan. De overheden kunnen deze diensten zelf verlenen of deze opdracht toevertrouwen aan openbare of particuliere entiteiten.

De EU is medeverantwoordelijk voor diensten van algemeen belang, zodat zij regelgeving en voorwaarden kan vaststellen voor de verlening van dergelijke diensten met een Europese inslag.

Er zijn twee categorieën diensten van algemeen belang, waarop verschillende Europese regels van toepassing zijn:

• diensten van algemeen economisch belang, die worden verleend tegen een vergoeding en onder de Europese regelgeving inzake de interne markt en mededinging vallen. Indien dat in het algemene belang is, kan evenwel van de regels worden afgeweken. Bepaalde diensten van algemeen economisch belang hebben een Europese dimensie, met name de grote netwerkindustrieën (postdiensten, telecommunicatie, vervoer en gas- en elektriciteitsvoorziening), waarvoor specifieke Europese regels gelden. Bovendien kan ook de Europese regelgeving inzake overheidsaanbestedingen en milieu- en consumentenbescherming erop van toepassing zijn;
• niet-economische diensten, zoals politie, justitie en wettelijke socialezekerheidsstelsels, vallen niet onder specifieke Europese wetgeving noch onder de internemarkt- en mededingingsregels.

In de praktijk verschilt de werking van deze diensten vaak van lidstaat tot lidstaat. Bovendien moet iedere activiteit op zich worden beoordeeld als gevolg van het onderscheid tussen economische en niet-economische diensten.

Sociale diensten van algemeen belang

Sociale diensten van algemeen belang zijn doorgaans op de persoon toegesneden, om te kunnen voldoen aan de behoeften van kwetsbare gebruikers, en stoelen op de beginselen van solidariteit en gelijke toegang.

De verleende diensten kunnen al dan niet van economische aard zijn, ook indien de diensten worden verleend door non-profitorganisaties. Of een dienst als een economische dienst wordt gezien, hangt namelijk vooral af van de manier waarop de activiteit wordt verricht, georganiseerd en gefinancierd en niet zozeer van de rechtsvorm van de dienstverlener.

Het betreft hoofdzakelijk:

• wettelijke en aanvullende socialezekerheidsregelingen die de fundamentele risico’s van het leven dekken (gezondheid, ouderdom, arbeidsongevallen, werkloosheid, pensionering en handicaps);
• andere sociale diensten die rechtstreeks aan de betrokkene worden verleend, zoals sociale bijstand, werkgelegenheids- en beroepsopleidingsdiensten, sociale huisvesting en langdurige zorg.

Modernisering van de Europese regelgeving

De Commissie verbindt zich ertoe een reeks maatregelen te nemen op basis van het aan het Verdrag van Lissabon gehechte protocol inzake diensten van algemeen belang, teneinde het Europese rechtskader voor diensten van algemeen belang te verbeteren. De maatregelen steunen op de volgende pijlers:

• verbetering van de toegang tot informatie en ontwikkeling van communicatiemiddelen, zoals de oprichting van een interactieve informatiedienst of een hulpdienst voor de interne markt (Single Market Assistance Service);
• opzetten van sectorale initiatieven, met name op het gebied van energie, vervoer, elektronische communicatie en post-, gezondheids- en sociale diensten;
• opvolging van de maatregelen teneinde kwaliteit en transparantie te garanderen en ervoor te zorgen dat goede vorderingen worden gemaakt.

Context

Deze mededeling is een vervolg op het witboek van de Commissie van 2004 en het advies van het Parlement van 2006, die hebben bijgedragen aan het debat over en de totstandkoming van gelijklopende standpunten in verband met de taak en de aanpak van de EU wat de diensten van algemeen belang betreft. Zij bouwt ook voort op de resultaten van de openbare raadpleging over de sociale diensten van algemeen (DE) (EN) (FR) belang van 2006.

GERELATEERDE BESLUITEN

Werkdocument van de diensten van de Commissie - Gids voor de toepassing van de EU-regels inzake staatssteun, overheidsopdrachten en de eengemaakte markt op diensten van algemeen economisch belang, en met name sociale diensten van algemeen belang [SEC(2010) 1545 definitief – Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad]. In deze gids licht de Commissie de Europese regelgeving toe die van toepassing is op diensten van algemeen economisch belang en sociale diensten van algemeen belang. Daarbij vermeldt zij uitdrukkelijk de regels inzake vrijheid van vestiging en dienstverlening op de interne markt, mededinging, overheidsopdrachten en door overheden verleende dienstenconcessies, alsmede de dienstenrichtlijn.

Laatste wijziging: 03.05.2011