52009DC0533

[pic] | COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN |

Brussel, 14.10.2009

COM(2009) 533 definitief

MEDEDELING VAN DE COMMISSIEAAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Uitbreidingsstrategie en voornaamste uitdagingen 2009-2010

{SEC(2009) 1333}{SEC(2009) 1334}{SEC(2009) 1335}{SEC(2009) 1336}{SEC(2009) 1337}{SEC(2009) 1338}{SEC(2009) 1339}{SEC(2009) 1340}

MEDEDELING VAN DE COMMISSIEAAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Uitbreidingsstrategie en voornaamste uitdagingen 2009-2010

INLEIDING

De vijfde uitbreiding van de EU heeft de democratie en de rechtsstaat in Europa helpen consolideren. Door de uitbreiding kreeg de economie meer kansen en kreeg de EU een groter gewicht voor het aangaan van mondiale uitdagingen, zoals de klimaatverandering, het concurrentievermogen en de regeling van en het toezicht op de financiële markten. De voorbije vijf jaar heeft de uitgebreide EU aangetoond dat zij in staat is samen te werken en de belangrijke uitdagingen waarvoor zij staat, aan te gaan. De uitbreiding is een van de meest doeltreffende instrumenten voor buitenlands beleid van de EU.

Het uitbreidingsproces dat de Europese Unie momenteel ondergaat, verloopt tegen de achtergrond van een diepe en wijdverspreide recessie. De crisis heeft zowel de EU als de uitbreidingslanden getroffen. Tijdens dezelfde periode kreeg de EU drie nieuwe aanvragen tot lidmaatschap, van Montenegro (december 2008), Albanië (april 2009) en IJsland (juli 2009). Uit deze aanvragen blijkt opnieuw de aantrekkingskracht van de EU en haar rol voor het bevorderen van stabiliteit, veiligheid en welstand.

De vooruitgang met de hervormingen in de uitbreidingslanden heeft het mogelijk gemaakt diverse stappen van het toetredingsproces te doorlopen. De toetredingsonderhandelingen met Kroatië naderen hun voltooiing. De toetredingsonderhandelingen met Turkije hebben een moeilijker stadium bereikt waarin een nieuwe impuls voor hervormingen nodig is. De Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt bij de aanpak van de belangrijke problemen. De Commissie bereidt een advies voor over de aanvraag tot lidmaatschap van Montenegro. Ook een advies over de aanvraag van IJsland is in voorbereiding. De Commissie is klaar om een advies over de aanvraag tot lidmaatschap van Albanië af te geven, zodra de Raad daarom verzoekt. Voor alle betrokken landen van de Westelijke Balkan kan verdere vooruitgang leiden tot het statuut van kandidaat-lidstaat als de landen daarvoor klaar blijken te zijn.

De landen van de Westelijke Balkan en Turkije moeten in verschillende mate nog aanzienlijke inspanningen doen om aan de vastgestelde criteria en voorwaarden te voldoen. Vaak is het hervormingstempo traag. De internationale economische crisis draagt ook bij tot de spanningen. In een aantal gevallen wordt het toetredingsproces ook ongunstig beïnvloed door bilaterale problemen.

In het licht van deze uitdagingen blijkt de hernieuwde consensus over uitbreiding zoals overeengekomen in december 2006 tijdens de Europese Raad de goede richting te blijven aangeven. Dit beleid is gebaseerd op de beginselen van consolidatie van verbintenissen, eerlijke en strenge voorwaarden en goede communicatie met het publiek, in combinatie met de capaciteit van de EU om nieuwe leden te integreren. De EU heeft maatregelen getroffen om de kwaliteit van het uitbreidingsproces te verbeteren. Meer bepaald ligt nu al in een vroeg stadium meer nadruk op de rechtsstaat en goed bestuur.

Het toetredingsproces vormt een sterke aanmoediging voor politieke en economische hervormingen. Het is voor de EU van strategisch belang om de vaart in dit proces te houden, op basis van de overeengekomen beginselen en voorwaarden.

Het uitbreidingsbeleid van de EU is geconcipieerd als een zorgvuldig gestuurd proces volgens welk kandidaten en mogelijke kandidaten tot de EU komen naar gelang van het ritme van hun politieke en economische hervormingen en hun vermogen om de verplichtingen van het lidmaatschap volgens de criteria van Kopenhagen na te komen. In de Westelijke Balkan blijft regionale samenwerking essentieel en is het een centraal element van het stabilisatie- en associatieproces.

Het Verdrag van Lissabon brengt een hervorming van de instellingen van de uitgebreide Unie ten einde haar beleidsvoering aan te passen aan een snel veranderende wereld. Wat meer bepaald de uitbreiding betreft, zal het verdrag een institutioneel kader garanderen dat een vlotte aanpassing van de instellingen van de Unie mogelijk moet maken, zodra een nieuwe lidstaat tot de EU toetreedt, en zal het de toetredingsprocedure wijzigen, doordat het Europees Parlement en de nationale parlementen van aanvragen tot lidmaatschap zullen worden ingelicht.

De door de Commissie voorgestelde instelling van een visumvrijstelling voor de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië, Montenegro en Servië met ingang van 2010 zal het bewijs leveren dat de hervormingen tastbare resultaten voor de burgers opleveren. De Commissie zal medio 2010 vergelijkbare voorstellen doen inzake Albanië en Bosnië en Herzegovina, indien deze landen aan de gestelde voorwaarden voldoen.

Wat betreft de kwestie Cyprus, zijn de leiders van de Grieks-Cypriotische en de Turks-Cypriotische gemeenschap een beslissende fase van de onderhandelingen ingegaan over een brede regeling onder auspiciën van de Verenigde Naties. De Commissie ondersteunt deze inspanningen en verleent technische bijstand op terreinen waarop de EU bevoegd is.

In de onderhavige mededeling worden de vorderingen beschreven, alsmede de voornaamste uitdagingen waarvoor de landen van het uitbreidingsproces zich zien geplaatst. Ook wordt geschetst hoe de Commissie hun inspanningen het komende jaar zal begeleiden en ondersteunen. Voorts beschrijft de Commissie in een bijlage de toekomstige weg voor Kosovo[1] naar verdere integratie in de EU, overeenkomstig het Europese perspectief van de regio.

BELANGRIJKSTE PROBLEMEN

In dit hoofdstuk worden een aantal belangrijke problemen behandeld die het uitbreidingsproces momenteel belasten. De EU kan met haar uitbreidingsbeleid deze problemen helpen aanpakken, maar de voornaamste verantwoordelijkheid blijft bij de betrokken landen berusten.

De economische crisis

De wereldwijde recessie heeft in diverse mate de economieën van de Westelijke Balkan en Turkije getroffen. De EU staat de uitbreidingslanden bij om de impact van de crisis te verzachten en de weg te banen voor een gezond herstel in samenwerking met de internationale financiële instellingen (IFI’s).

De economische activiteit in de Westelijke Balkan en Turkije is sterk gekrompen sinds de tweede helft van 2008, na een teruglopen van de vraag naar exportgoederen, minder buitenlandse investeringen en minder grensoverschrijdende leningen. In alle economieën verslechterde de begrotingssituatie. De werkloosheid, die al hoog was in een aantal landen, begon nog verder te stijgen. De economische teruggang in de Westelijke Balkan en Turkije in 2009 is van dezelfde grootte als het EU-gemiddelde, maar minder erg dan in de meest getroffen EU-lidstaten. De macro-economische situatie blijft echter fragiel in alle landen.

De landen van de Westelijke Balkan hebben slechts een beperkte capaciteit om op binnenlands vlak een sterk macro-economisch beleidsantwoord te bieden aan de crisis. Er bestaan belangrijke beperkingen voor monetaire en fiscale beleidsmaatregelen ten gevolge van een eerder gevoerd procyclisch begrotingsbeleid, kredieten en hypotheken in vreemde valuta en aanzienlijke externe onevenwichtigheid. In deze omstandigheden is het antwoord op de crisis in de meeste landen van de regio over het algemeen voldoende geweest ondanks het feit dat in een aantal gevallen de ernst van het probleem aanvankelijk onderschat werd. Het perspectief van de toetreding tot de EU heeft geholpen het vertrouwen in de economieën van de Westelijke Balkan te behouden en bood een steunpunt voor het economische beleid in de recente turbulente periode. Tegelijkertijd waren een aantal uitbreidingslanden in staat om de voordelen van hun structurele hervormingen van de laatste jaren binnen te halen, waardoor de crisis verzacht werd. Een betere financiële reglementering, bijvoorbeeld in Kroatië en Turkije, heeft bijgedragen tot stabiliteit en weerbaarheid van de banksector. Servië en Bosnië en Herzegovina kregen steun van het IMF, aangezien in beide landen externe onevenwichtigheden verergerden en de openbare financiën bijzonder werden getroffen ten gevolge van een eerder gevoerd expansief beleid.

De ontwikkeling van de crisis in de uitbreidingslanden, meer bepaald de impact ervan op de reële economie, met inbegrip van de werkgelegenheid en de sociale toestand, gaat nog steeds door. Herstel zal tijd vorderen aangezien de economische activiteit in de voornaamste handelspartners naar verwachting slechts langzaam weer op gang zal komen. De kapitaalinstroom ter bevordering van de binnenlandse vraag zal vermoedelijk beperkt blijven. Er zijn kortetermijnmaatregelen genomen om de sociale gevolgen van de crisis voor de meest kwetsbare segmenten van de maatschappij te verzachten. Op middellange termijn is het van groot belang een gezond fiscaal beleid te verzekeren, met bijzondere aandacht voor een doeltreffender openbaar uitgavenbeleid en investeringen. Er zijn maatregelen nodig voor werkgelegenheid en sociale bescherming om de structurele werkloosheid aan te pakken en kwetsbare groepen te beschermen.

Het antwoord op de crisis moet rekening houden met duurzame ontwikkeling en de problemen die door de klimaatverandering worden gesteld, alsook prioriteit verlenen aan maatregelen die tot een veilige en duurzame koolstofarme economie leiden. EU-gerelateerde hervormingen dragen bij tot een groter concurrentievermogen en openheid en tot een wettelijk kader dat de handel en investeringen bevordert. Maatregelen om de rechtsstaat te versterken, met inbegrip van de strijd tegen corruptie, zijn essentieel om het bedrijfsklimaat te verbeteren.

Wat de steun van de EU betreft, is pretoetredingssteun geprogrammeerd voor de banksector, infrastructuurprojecten, kleine en middelgrote bedrijven en het scheppen van banen, ook in landelijke gebieden. Tot dit doel werden 200 miljoen euro subsidies uit het instrument voor pretoetredingssteun toegekend, die als hefboom kunnen dienen voor investeringen (medegefinancierd door leningen van de IFI’s) ter hoogte van ten minste 1 miljard euro. De Commissie heeft voorgesteld dat de medefinancieringsvereiste voor begunstigde landen binnen het instrument voor pretoetredingssteun wordt verminderd. De Commissie heeft binnen het instrument voor pretoetredingssteun directe begrotingssteun verstrekt aan Servië om het effect van de financiële en economische crisis te verzachten. Daarnaast heeft de Commissie de Raad voorgesteld macrofinanciële steun in de vorm van een lening van 200 miljoen euro aan Servië goed te keuren. Indien nodig kunnen ook de andere landen van deze mogelijkheden gebruik maken. In beide gevallen is de financiële steun afhankelijk van de sluiting van een overeenkomst met het IMF voor een gezond macro-economisch beleid. De Commissie werkt nauw samen met de IFI’s die zich ertoe hebben verbonden hun leningen aan de landen van de Westelijke Balkan en aan Turkije op te voeren tot meer dan 5 miljard euro in 2009.

Rechtsstaat

De Westelijke Balkan en Turkije blijven voor belangrijke problemen staan inzake de rechtsstaat, meer bepaald de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad. Dit zijn essentiële punten voor een degelijk functioneren van de democratie en de economie en grotendeels een voorwaarde voor toetreding tot de EU. Deze punten hebben ook een soms onevenredig grote invloed op de perceptie door het publiek van het uitbreidingsproces in de EU. In de uitbreidingslanden worden grote inspanningen gedaan om deze problemen aan te pakken. De Commissie zal verder optimaal gebruik maken van het uitbreidingsproces om deze inspanningen te steunen en de resultaten op de voet te volgen.

De corruptie is wijdverbreid op vele terreinen en heeft gevolgen voor het dagelijkse leven van de burgers en het bedrijfsklimaat. Gebieden waar bijzondere aandacht nodig is, zijn bijvoorbeeld openbare aanbestedingen en privatiseringen, het gerecht, de financiering van politieke partijen en de transparantie van het openbare bestuur en de regering. Het is essentieel dat er onafhankelijke en onpartijdige rechters en procureurs zijn voor de strijd tegen corruptie en daarmee verband houdende misdaden, net als een gedepolitiseerde en professionele politiedienst en administratie. Een goed geconcipieerde wetgeving en een doeltreffende tenuitvoerlegging ervan zijn nodig op gebieden als openbare aanbestedingen, intellectuele-eigendomsrechten, financiële controle, audit, en de bestrijding van fraude.

Extra inspanningen zijn vereist voor de strijd tegen de georganiseerde misdaad die in heel de regio een probleem blijft vormen. De organen voor de rechtshandhaving zullen doeltreffender moeten gaan optreden en samenwerken om de internationale criminele organisaties het hoofd te bieden.

Overeenkomstig de hernieuwde consensus over de uitbreiding en rekening houdend met de ervaring van de vijfde uitbreiding, is de rechtsstaat een essentiële prioriteit waaraan de betrokken landen in een vroeg stadium van het toetredingsproces aandacht moeten besteden. Met steun van de EU werd enige vooruitgang geboekt met het goedkeuren van doeltreffende wetgeving en structuren voor de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad, maar een strikte toepassing en handhaving van de wetten zijn noodzakelijk om tastbare resultaten te boeken. In het kader van het instrument voor pretoetredingssteun werd in 2009 ongeveer 80 miljoen euro toegewezen voor een versterking van het gerecht en rechtshandhaving. De Commissie heeft met deskundigen uit de lidstaten in kandidaat-lidstaten bezoeken uitgevoerd met collegiale toetsing inzake het gerecht, de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad en zal dit in de toekomst versterkt gaan doen. Het gebruik van ijkpunten in de toetredingsonderhandelingen en in de dialoog over een versoepeling van het visumbeleid heeft stimulansen voor hervormingen opgeleverd.

De Commissie heeft verder steun verleend aan regionale samenwerking van het gerecht, de politie en de procureurs in de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad. De landen van de Westelijke Balkan moeten de gerechtelijke samenwerking in de regio opvoeren om een doeltreffend functioneren van hun gerechtelijke systemen te garanderen. In dit verband is het van bijzonder belang het probleem van de straffeloosheid van oorlogsmisdaden en andere ernstige misdaden aan te pakken. Tot dit doel moeten de betrokken landen de bestaande beperkingen in hun wetgeving ten aanzien van de uitlevering van eigen onderdanen en de overdracht van rechtszaken herzien.

De Commissie zal de partnerlanden verder blijven steunen in hun strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad. Doeltreffende en duurzame resultaten kunnen echter alleen worden bereikt met de nodige politieke wil en een reëel engagement van de autoriteiten van de betrokken landen. De Commissie zal nauwgezet toezien op de vooruitgang op het terrein, en haar aandacht richten op de resultaten.

In de meeste uitbreidingslanden blijft de vrijheid van meninguiting een punt van zorg. Hoewel de voornaamste elementen van het wettelijke kader voor de bescherming van de vrijheid van meninguiting en de persvrijheid voorhanden zijn, zijn de onbetamelijke politieke druk op de media en het stijgende aantal bedreigingen en fysieke aanvallen tegen journalisten, naast een aantal nog bestaande wettelijke belemmeringen, erg zorgwekkend. Deze kwesties moeten dringend worden aangepakt.

Bilaterale kwesties

Bilaterale kwesties, ook grensproblemen, belasten in toenemende mate het uitbreidingsproces. Dergelijke bilaterale problemen moeten door de betrokken partijen worden opgelost en mogen het toetredingsproces niet ophouden.

Tijdens de verslagperiode vertraagde het grensgeschil tussen Slovenië en Kroatië de toetredingsonderhandelingen met Kroatië.

De onderhandelingskaders met Kroatië en Turkije die door alle lidstaten zijn goedgekeurd, stipuleren dat de EU verwacht dat de kandidaat-lidstaten alle mogelijke grensgeschillen oplossen overeenkomstig het principe van vreedzame geschillenbeslechting volgens het Handvest der Verenigde Naties, indien nodig met medewerking van het Internationaal Gerechtshof. Het vinden van wederzijds aanvaardbare oplossingen en het sluiten van overeenkomsten voor bestaande problemen met buurlanden is ook een onderdeel van het stabilisatie- en associatieproces.

De Commissie verwacht dat alle betrokken partijen alle mogelijke inspanningen doen om de nog bestaande bilaterale problemen met hun buren volgens deze principes op te lossen. Indien dat dienstig is, is de Commissie ertoe bereid mede naar oplossingen te zoeken, op verzoek van de betrokken partijen. Het beginselakkoord tussen Kroatië en Montenegro om de bepaling van de grens bij Prevlaka over te laten aan het Internationaal Gerechtshof, is bemoedigend.

Alle partijen die bij dergelijke bilaterale disputen zijn betrokken, hebben de verantwoordelijkheid oplossingen te vinden in een geest van goede nabuurschap en rekening houdend met de algemene EU-belangen. Hierdoor zal de doeltreffendheid worden vergroot van de hernieuwde consensus over de uitbreiding (namelijk dat de mate van vooruitgang van een land op weg naar toetreding tot de EU wordt bepaald door de mate van vooruitgang met de interne hervormingen).

Regionale samenwerking

De laatste jaren heeft de regionale samenwerking in Zuid-Oost-Europa belangrijke vooruitgang geboekt en heeft de regio in toenemende mate eigenverantwoordelijkheid opgenomen voor het proces. Toch functioneert de regionale samenwerking niet zo goed als zou moeten. Bilaterale twisten en meningsverschillen in verband met Kosovo hebben een negatief effect op de regionale samenwerking. Ook dient de doeltreffendheid van de regionale structuren en initiatieven te worden verbeterd.

Meningsverschillen over de deelname van Kosovo aan regionale vergaderingen, initiatieven en overeenkomsten worden tot een belemmering voor de regionale samenwerking. Het normale functioneren van belangrijke structuren als de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst (CEFTA), de regionale samenwerkingsraad (RCC) of de regionale school voor openbaar bestuur (ReSPA) kan in gevaar komen, indien deze praktijken niet veranderen. De Commissie roept alle betrokken partijen met klem op te streven naar praktische en pragmatische oplossingen om de inclusiviteit van de regionale samenwerking te verzekeren zonder afbreuk te doen aan de diverse standpunten over de status van de Kosovo. De verwezenlijkingen van de regionale samenwerking worden geëvalueerd als onderdeel van het stabilisatie- en associatieproces in alle stadia van het uitbreidingsproces.

De regionale samenwerkingsraad is al meer dan een jaar in werking als de in regionale verantwoordelijkheid beheerde opvolger van het Stabiliteitspact, onder de politieke auspiciën van het Zuid-Oost-Europese Samenwerkingsproces (SEECP). De regionale samenwerkingsraad moet nu zijn inspanningen voor concrete resultaten opdrijven. De regionale samenwerkingsraad heeft een strategische rol voor de ontwikkeling van regionale samenwerking en voor de vaststelling van behoeften aan regionale activiteiten en structuren. Hij moet ook een rol spelen bij de programmering van de communautaire steun in verband met regionale samenwerking. De Commissie steunt de werkzaamheden van de regionale samenwerkingsraad en financiert een derde van het budget van het secretariaat voor de periode 2008-2010. De Commissie is een dialoog aangegaan met het secretariaat van de regionale samenwerkingsraad over de prioriteiten van de organisatie, een verbeterde werking en verdere ontwikkeling. De Commissie onderzoekt ook de regelingen voor verdere steun en hoe dit het best kan gebeuren met het oog op een verbeterde doeltreffendheid van de regionale samenwerkingsraad.

Voor de economische ontwikkeling van de Westelijke Balkan en voor de verzoening is regionale handel van bijzonder belang. Hij kan ook bijdragen tot een aanpak van de impact van de economische crisis. De rol van de regionale vrijhandelszone via de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst is essentieel. Over verdere belangrijke stappen voor de liberalisering van de handel, meer bepaald in de landbouwsector, werd met succes onderhandeld in het kader van de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst, maar deze zijn nog niet in voege; anderzijds wordt de hand gelegd aan de wegwerking van technische belemmeringen voor de handel. Een aantal bepalingen inzake diagonale cumulatie tussen de EU en enkele landen van de Westelijke Balkan zijn in werking getreden, waardoor de regionale integratie van de handel wordt bevorderd. Toch bestaat het risico dat de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst wordt verlamd door meningsverschillen over de status van Kosovo, dat immers reeds de goedkeuring van het protocol over de liberalisering van de handel in de landbouwsector in de weg staan. De protectionistische druk tengevolge van de internationale crisis stijgt en heeft geleid tot goedkeuring van een aantal maatregelen die tegen de verplichtingen van de overeenkomst ingaan. Deze trend moet worden tegengegaan en dergelijke inbreuken moeten ongedaan worden gemaakt.

Er is vooruitgang te melden wat betreft regionale samenwerking op het gebied van energie en vervoer. De Energiegemeenschap bevordert de hervorming van de energiesector en verbetert de veiligheid van de voorzieningen in de regio, naast de integratie van de regio in de communautaire energiemarkt. De onderhandelingen over een vervoersgemeenschap tussen de EU en de Westelijke Balkan gaan door en moeten tegen het eind van dit jaar zijn afgesloten. De Europese overeenkomst betreffende de totstandbrenging van een gemeenschappelijke luchtvaartruimte (ECAA) draagt bij tot een toename van het luchtverkeer tussen de EU en de Westelijke Balkan en tot de geleidelijke integratie van de regio in de interne luchtvaartmarkt van de EU. De regionale samenwerking op het gebied van milieu en justitie en binnenlandse zaken wordt opgevoerd.

De regionale school voor openbaar bestuur (ReSPA) heeft haar opleidingsactiviteiten versterkt. De ratificatie van de internationale overeenkomst tot vaststelling van de rechtspersoonlijkheid moet prioritair worden voortgezet om de school volledig operationeel te maken.

De Commissie biedt in het kader van het proces van Ljubljana steun aan het herstel van het culturele erfgoed als een belangrijk middel voor verzoening en tevens als bijdrage tot de ontwikkeling van de lokale economie. Naar aanleiding van de komende ministerconferentie in Ljubljana in november 2009 zal de Commissie verder herstelactiviteiten bepleiten.

Tegen eind 2010 zal de Commissie een EU-strategie voor de Donauregio voorbereiden, in navolging van de conclusies van de Europese Raad van juni 2009. De uitbreidingslanden en de betrokken organisaties zullen daarbij nauw worden betrokken. Wat de regio van de Zwarte Zee betreft, heeft Turkije zich bereid verklaard mede te werken en maakt het ook deel uit van de synergiekader voor de Zwarte Zee. De Commissie steunt de deelname van Turkije aan het samenwerkingsprogramma voor het Zwarte-Zeebekken in het kader van het Europees nabuurschaps- en partnerschapsinstrument (ENPI).

De Commissie zal steun blijven verlenen aan activiteiten en structuren voor regionale samenwerking in de Westelijke Balkan, ook door een grotere betrokkenheid van de regio bij de planning en programmering van het programma met meerdere begunstigden in het kader van het instrument voor pretoetredingssteun.

PRETOETREDINGSINSTRUMENTEN: DE BELANGRIJKSTE PRIORITEITEN VASTSTELLEN

Visumvrij reizen

Het proces van de liberalisering van het visumbeleid voor de landen van de Westelijke Balkan, overeenkomstig de verbintenis van de agenda van Thessaloniki, is in een beslissend stadium gekomen. Er werden sinds januari 2008 met alle betrokken landen overeenkomsten gesloten ter versoepeling van het visumbeleid, parallel met de overnameovereenkomsten. De draaiboeken die in 2008 voor elk land waren goedgekeurd in de context van de dialoog inzake de liberalisering van het visumbeleid bleken een stimulans te zijn voor een versnelling van de hervormingen op de relevante gebieden, meer bepaald documentenveiligheid, grens- en migratiebeheer, de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad.

Rekening houdend met de vooruitgang die door elk land is geboekt met het bereiken van de ijkpunten voor de liberalisering van het visumbeleid, stelde de Commissie in juli 2009 voor visumvrijstelling in te stellen voor de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië, Montenegro en Servië. De instelling van een visumvrijstelling begin 2010 zal een belangrijke bijdrage zijn voor de contacten van mens tot mens, waardoor aan de burgers van de betrokken landen duidelijk wordt gemaakt dat de hervormingen in verband met het Europese perspectief ook tastbare voordelen opleveren. De Commissie zal medio 2010 vergelijkbare voorstellen doen inzake Albanië en Bosnië en Herzegovina, indien deze landen aan de gestelde voorwaarden voldoen. In de studie over Kosovo die tezamen met deze mededeling moet worden goedgekeurd, wordt voorgesteld om ook in de toekomst een versoepeling van het visumbeleid te bepleiten en dat voor Kosovo een proces op gang moet worden gebracht dat uiteindelijk tot visumvrijstelling moet leiden zodra de noodzakelijke hervormingen zullen zijn uitgevoerd en aan de voorwaarden zal zijn voldaan.

De kwaliteit van de pretoetredingsvoorbereidingen verzekeren

Als onderdeel van de hernieuwde consensus over de uitbreiding zijn voortdurende inspanningen gedaan om de kwaliteit van het proces te verbeteren. De strenge ijkpunten die als voorwaarden voor opening en sluiting van onderhandelingen zijn vastgesteld, hebben hun deugdelijkheid bewezen als instrument om het nakomen van de bestaande verplichtingen van de overeenkomst te garanderen en de moeilijke economische, juridische en bestuurlijke hervormingen in de betrokken landen te sturen, en daardoor bij te dragen tot een vroegtijdige voorbereiding van de toetreding. Een studie van de financiële gevolgen van de toetreding van Kroatië tot de EU is in voorbereiding. Toekomstige adviezen over aanvragen tot lidmaatschap zullen ook ramingen bevatten van de impact van de toetreding van een aanvragend land op essentiële Europese beleidsterreinen. Er wordt een intensieve politieke dialoog gevoerd met de landen om de vooruitgang te begeleiden, waarbij de partnerschappen als voornaamste referentiedocumenten dienst doen. In de context van de crisis werd de economische dialoog verder geïntensifieerd.

De uitbreidingslanden dienen van hun kant te verzekeren dat de nieuwe wetgeving grondig wordt voorbereid na het nodige overleg met de belanghebbenden, en degelijk ten uitvoer wordt gelegd. Een onafhankelijke, op verdiensten gebaseerde, transparante en verantwoordelijke overheidsdienst is noodzakelijk om een doeltreffende tenuitvoerlegging van de communautaire verworvenheden mogelijk te maken.

Burgers en overheden dichter bij de EU brengen

Een grotere participatie van de maatschappelijke organisaties versterkt de kwaliteit van de democratie en draagt bij tot verzoening. Hun betrokkenheid bij de hervormingen die in de uitbreidingslanden worden ondernomen, draagt bij tot de kwaliteit van het uitbreidingsproces, en tot een blijvende steun van het publiek voor de toetreding. Door de tenuitvoerlegging van de faciliteit voor het maatschappelijk middenveld in het kader van het instrument voor pretoetredingssteun heeft de Commissie financiële steun verleend aan het opzetten van bureaus voor technische bijstand in de begunstigde landen en een stijgend aantal kortetermijnbezoeken aan EU-instellingen, alsook aan de deelname van ongeveer 800 mensen aan workshops in de Westelijke Balkan en in Turkije. De Commissie zal verder de partnerschappen met maatschappelijke organisaties steunen en daarbij prioriteit geven aan sectoren als cultuur, minderheden en bedrijfsverenigingen.

Deelname aan communautaire programma's en agentschappen is nuttig gebleken om instellingen en burgers van de partnerlanden dichter bij de EU te brengen. De Commissie heeft haar steun aan de communautaire agentschappen opgevoerd om de uitbreidingslanden op deelname eraan voor te bereiden. Na de invoering van de verbeterde mogelijkheden voor communautaire medefinanciering zijn een aantal potentiële kandidaat-lidstaten aan de nieuwe programma’s gaan deelnemen. De Commissie zal de partnerlanden verder steunen bij hun opbouw van de nodige capaciteit en middelen om een succesvolle deelname aan de communautaire programma's en agentschappen te verzekeren.

Overeenkomstig het belang dat wordt gehecht aan elementaire kwesties van goed bestuur, zal de Commissie verder nauwgezet blijven toezien op het voorhanden zijn van een professionele en goedfunctionerende overheidsdienst. De Commissie zal verder de uitwisseling van optimale werkmethoden en ervaringen tussen de landen op het gebied van de hervorming van de overheidsdiensten aanmoedigen. Hiertoe zal zij gebruik maken van de bestaande instrumenten, met inbegrip van Twinning, TAIEX and SIGMA[2], en de contacten opvoeren met andere internationale organisaties en nationale, regionale en Europese opleidingsinstituten voor overheidsadministratie.

Financiële steun aan de uitbreidingslanden

Ook in 2009 is verder steun verleend aan de landen van de Westelijke Balkan en Turkije in het kader van het instrument voor pretoetredingssteun. In 2009 zal 1,5 miljard euro worden besteed. Er zal bijzondere aandacht gaan naar staatsopbouw, goed bestuur, de rechtsstaat en de ontwikkeling van de maatschappelijke organisaties. Het instrument voor pretoetredingssteun heeft verder steun verleend aan grensoverschrijdende samenwerking en duurzame ontwikkeling in grensgebieden, bijgedragen tot verzoening en goede nabuurschapsrelaties, en tot de voorbereidingen tot toetreding tot de EU. De Commissie zal haar steun verder blijven richten op steun aan de pretoetredingsvoorbereidingen, gebaseerd op de prioriteiten van het partnerschap.

De kandidaat-lidstaten hebben vooruitgang geboekt met het gedecentraliseerde beheer van middelen. Het decentralisatieproces is goed op weg in Kroatië en Turkije en beide landen moeten nu hun aandacht richten op de vervulling van alle daarmee verbonden voorwaarden. In de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië is de decentralisatie van de componenten regionale ontwikkeling en personele hulpmiddelen van het instrument voor pretoetredingssteun voltooid, maar er moeten nog inspanningen worden gedaan alvorens verdere decentralisatie mogelijk is. De Commissie zal verder de nodige steun verlenen aan de kandidaat-lidstaten om hen te helpen te voldoen aan de voorwaarden voor het gedecentraliseerde beheer van EU-middelen, waarbij ook aandacht moet gaan naar regionale ontwikkeling, personele middelen en plattelandsontwikkeling.

In andere uitbreidingslanden zijn de delegaties van de Commissie, die nu op volle kracht werken na de sluiting van het Europees Bureau voor Wederopbouw, verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van de EU-steun en de samenwerking met de begunstigden ten einde te verzekeren dat de EU-steun doelmatig en correct wordt gebruikt. Gedecentraliseerd beheer blijft een doel op de middellange termijn, in het bijzonder om het toekomstige beheer van de instrumenten voor het cohesiebeleid voor te bereiden.

De Commissie steunt de ontwikkeling van sectorale strategieën door de begunstigde landen, ten einde een meer strategische, op programma’s gebaseerde aanpak voor de verlening van steun mogelijk te maken en de doeltreffendheid van de steun te verbeteren.

Zoals bepaald in de verordening tot invoering van een instrument voor pretoetredingssteun heeft de Commissie het proces van de donorcoördinatie versterkt door de EU-lidstaten, de IFI’s en andere donoren erbij te betrekken. Dit impliceert dat prioriteiten moeten worden opgesteld en gecoördineerd en de tenuitvoerlegging ter plaatse regelmatig moet worden gecontroleerd.

De Commissie, de IFI-partners en de lidstaten leggen de laatste hand aan de voorwaarden voor oprichting van een investeringskader voor de Westelijke Balkan (WBIF). Dit is een belangrijke stap waardoor steun aan investeringen in infrastructuur, kleine en middelgrote ondernemingen en energie-efficiëntie zal worden vergemakkelijkt. Dit kader heeft tot doel de middelen van de Commissie, de IFI-partners, de lidstaten en andere donoren samen te voegen en deze subsidies te verbinden met leningen van internationale financiële instellingen ten behoeve van prioritaire financieringsprojecten in de bestreken sectoren. Daartoe heeft de Commissie meer dan 100 miljoen euro subsidies gereserveerd, waardoor zij de grootste donor is. Het WBIF zou in totaal de volgende jaren leningen moeten genereren van meer dan 1 miljard euro.

Samenwerken tegen de klimaatverandering

De EU zal haar regelmatige dialoog inzake de klimaatverandering met de kandidaat-lidstaten en mogelijke kandidaat-lidstaten versterken, meer bepaald door het toekomstige regionale milieunetwerk voor toetreding (RENA). De Commissie verwacht dat alle uitbreidingslanden steun verlenen aan de doelstelling van de EU om op de conferentie van Kopenhagen over de klimaatverandering eind 2009 een ambitieus en alomvattend akkoord te bereiken. De laatste jaren heeft de Commissie 120 miljoen euro aan subsidies verleend aan IFI-faciliteiten die ongeveer 600 miljoen euro aan investeringen zullen genereren voor energie-efficiëntieprojecten, waardoor de landen van de Westelijke Balkan en Turkije zullen worden geholpen hun emissies van broeikasgassen te verminderen. De Commissie zal ermee doorgaan in de uitbreidingslanden initiatieven te steunen in verband met de klimaatverandering.

Communiceren over de uitbreiding

Betere communicatie met het publiek is een belangrijk beginsel van de hernieuwde consensus over de uitbreiding. Om het uitbreidingsproces van de EU te doen slagen is het essentieel naar de burgers te luisteren en aandacht te hebben voor hun bezorgdheid en vragen. De publieke opinie in de EU over de toekomstige uitbreiding wordt beïnvloed door het beeld dat men van de vorige uitbreidingen heeft. Naar aanleiding van de vijfde verjaardag presenteerde de Commissie een onderzoek over de economische verwezenlijkingen en uitdagingen van de vijfde uitbreiding van de EU; daaruit bleek dat de uitbreiding bijgedragen had tot de groei en de EU tot een sterkere economische speler op mondiaal vlak had gemaakt. De Commissie is voorstander van een geïnformeerd openbaar debat over de impact van de uitbreiding en heeft een reeks evenementen opgezet om de verjaardag van de vijfde uitbreiding te herdenken die samenviel met de twintigste verjaardag van de val van het IJzeren Gordijn. De Commissie heeft een daaraan gewijde website geopend en audiovisueel materiaal mede helpen produceren.

De steun van het grote publiek te verzekeren blijft een cruciale doelstelling van het uitbreidingsbeleid van de EU en de Commissie zal in dit verband een actief communicatiebeleid blijven voeren. Meer bepaald zal de Commissie de inspanningen van de lidstaten, die immers in dezen een sleutelverantwoordelijkheid hebben, alsook die van de partnerlanden steunen en aanvullen, en zal zij haar informatieactiviteiten speciaal richten op opiniemakers, vooral maatschappelijke organisaties en journalisten, en de jeugd. Er zullen speciale inspanningen worden ondernomen om de kennis in de EU van de culturen en de levenswijze van de uitbreidingspartners te bevorderen.

VOORUITGANG IN DE UITBREIDINGSLANDEN EN AGENDA VOOR 2009-2010

De kandidaat-lidstaten en mogelijke kandidaat-lidstaten naar de EU loodsen

De landen van de Westelijke Balkan zijn het afgelopen jaar dichter tot de EU gekomen doordat de regio vooruitgang heeft geboekt bij de hervormingen en het voldoen aan de criteria en voorwaarden, weliswaar niet overal in gelijke mate. Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van de versoepeling van het visumbeleid, hetgeen leidde tot het voorstel van de Commissie van juli 2009 de visumverplichting voor onderdanen van de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië, Montenegro en Servië op te heffen. Het netwerk van de stabilisatie- en associatieovereenkomsten werd verder uitgebreid. Uit de regio zijn twee aanvragen tot lidmaatschap binnengekomen.

Voor alle betrokken landen van de Westelijke Balkan kan verdere vooruitgang leiden tot het statuut van kandidaat-lidstaat als de landen daarvoor klaar blijken te zijn. Een bevredigende staat van dienst wat de tenuitvoerlegging betreft van de verplichtingen op grond van de stabilisatie- en associatieovereenkomst (inclusief de handelsgerelateerde bepalingen) is een essentieel element voor de voortgang in de richting van het EU-lidmaatschap.

Het volgende hoofdstuk biedt een samenvatting van de vooruitgang en presenteert de agenda voor 2009-2010 voor de uitbreidingslanden .

Kroatië

Kroatië is vorderingen blijven maken met betrekking tot belangrijke politieke hervormingen. Kroatië voldoet nog steeds aan de politieke criteria en boekte op de meeste gebieden vooruitgang, met inbegrip van geïntensifieerde inspanningen inzake de rechtsstaat. De prioriteiten van het toetredingspartnerschap zijn grotendeels aangepakt.

In haar Mededeling “Uitbreidingsstrategie en voornaamste uitdagingen 2008-2009”[3] presenteerde de Commissie een indicatieve routekaart naar het eindstadium van de toetredingsonderhandelingen. De routekaart was een stimulans voor de inspanningen in Kroatië om de ijkpunten voor de opening en sluiting van hoofdstukken volgens het indicatieve tijdsschema van de routekaart te respecteren. Vertragingen in Kroatië op bepaalde punten hadden tot gevolg dat sommige hoofdstukken niet volgens de routekaart vooruitgang konden boeken. Toch zijn de voorbereidingen reeds zo ver gevorderd dat de technische onderhandelingen thans hun eindstadium benaderen.

Kroatië heeft erg te lijden gehad onder de economische crisis maar de impact daarvan werd verzacht door een veerkrachtige banksector en aanzienlijke buitenlandse reserves. Meer doorgedreven structurele hervormingen en de goedkeuring van een geloofwaardige fiscale strategie op de middellange termijn zouden essentieel zijn om het concurrentievermogen te verbeteren.

De grenskwestie tussen Slovenië en Kroatië heeft de toetredingsonderhandelingen vertraagd zodat een groot aantal hoofdstukken niet kon worden geopend of gesloten tot oktober 2009, hoewel zij technisch gesproken al eerder waren afgewerkt. De Commissie heeft haar diensten aangeboden om het geschil te regelen, dat een bilaterale kwestie zou moeten blijven. Gedurende zes maanden heeft de Commissie met de steun van het driemanschap zich intensieve inspanningen getroost waardoor de weg vrij kwam voor een politiek akkoord tussen beide partijen in september 2009. De Commissie is verheugd over de recente vooruitgang die ertoe leidde dat een aanzienlijk aantal hoofdstukken kon worden geopend of voorlopig kon worden gesloten op de toetredingsconferentie in oktober. Bilaterale problemen mogen geen vertragingen tot gevolg hebben voor de toetredingsonderhandelingen.

Kroatië zal zijn hervormingsinspanningen moeten opvoeren op het gebied van het gerecht en de fundamentele rechten, meer bepaald wat betreft de onafhankelijkheid en de doeltreffendheid van het gerecht, de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad, de rechten van minderheden, inclusief de terugkeer van vluchtelingen, en de processen voor oorlogsmisdaden. De hervorming van de overheidsadministratie vergt bijzondere aandacht. Kroatië moet ook verzekeren dat door de regering van Kroatië alle noodzakelijke stappen worden gezet om de kwestie van de toegang van het Joegoslavië-tribunaal tot belangrijke documenten eens en voorgoed wordt geregeld. De Commissie bereidt momenteel een financieel pakket voor met het oog op de toetreding van Kroatië. Kroatië moet zijn inspanningen opdrijven om de vereiste instrumenten voor het beheer en de controle op de communautaire financiële instrumenten in te stellen. De Commissie beveelt aan dat de Raad een technische werkgroep instelt om het toetredingsverdrag op te stellen op basis van de door de Commissie voorbereide documenten. Indien Kroatië alle nog overblijvende ijkpunten op tijd bereikt, kunnen de toetredingsonderhandelingen, met inbegrip van eventuele overgangsregelingen, volgend jaar worden gesloten.

Voormalige Joegoslavische republiek Macedonië

Sinds de goedkeuring van het advies van de Commissie[4] en het bereiken van de status van kandidaat-lidstaat in 2005 heeft de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië de werking van haar democratie geconsolideerd en de stabiliteit van haar instellingen gegarandeerd waardoor de rechtsstaat en het respect voor de fundamentele rechten verzekerd zijn. Dit proces moet worden voortgezet.

Het land heeft de essentiële prioriteiten van het toetredingspartnerschap in belangrijke mate ter harte genomen.[5] De presidentiële en lokale verkiezingen van maart en april 2009 werden volgens de meeste internationale normen gehouden. De werking van het parlement is verbeterd, meer bepaald door de invoering van een parlementair reglement van orde en een nieuwe wet inzake het parlement. De politiewet is ten uitvoer gelegd, meer bepaald door de benoeming van regionale en lokale politiebevelhebbers en de politiehervorming werd voortgezet door de goedkeuring van een wet op de binnenlandse aangelegenheden. Het wetgevende onderdeel van de hervormingsstrategie voor het gerecht is afgewerkt, de nieuwe rechtbanken en rechtsorganen zijn operationeel en de algemene efficiëntie is verbeterd. Er is goede vooruitgang geboekt in de strijd tegen corruptie, door vervolging van zaken op hoog niveau, de versterking van het wettelijke kader onder meer door de goedkeuring van de gewijzigde wet op de financiering van politieke partijen en een vergroting van de capaciteit van de anticorruptieorganen. De wet op de overheidsadministratie werd gewijzigd om het gezag van de overheidsdiensten te versterken en is een verdere stap in de richting van een op verdiensten gebaseerde loopbaansysteem. Op het gebied van de werkgelegenheid werden de arbeidsmarktmaatregelen opgevoerd en verbeterde het bedrijfsklimaat, onder meer door een versterking van de regelgevende organen.

Het land voldoet aan de verbintenissen in het kader van de stabilisatie- en associatieovereenkomst. Op basis hiervan deed de Commissie in oktober het voorstel om over te gaan naar de tweede fase van de associatie, krachtens artikel 5 van de stabilisatie- en associatieovereenkomst.

Het land werd getroffen door de economische crisis maar de teruggang van de groei werd verzacht door een stabiele banksector en duurzame particuliere consumptie. Een gezond fiscaal beleid en de aanpak van de structurele werkloosheid zouden het concurrentievermogen van de economie verbeteren.

De twist met Griekenland over de naamkwestie blijft onopgelost. Het land voert gesprekken onder auspiciën van de VN om dit probleem uit de wereld te helpen. Maatregelen en uitspraken die een negatief effect zouden kunnen hebben op de betrekkingen met de buurlanden zouden moeten worden vermeden. Het onderhouden van betrekkingen van goed nabuurschap, zoals een door onderhandelingen tot stand gekomen en wederzijds aanvaardbare oplossing van de naamkwestie, onder auspiciën van de VN, is van wezenlijk belang.

Montenegro

De politieke hervormingen in Montenegro werden voortgezet en de parlementsverkiezingen van maart 2009 voldeden aan zo goed als alle internationale normen; de bestaande tekortkomingen moeten echter worden aangepakt. Inzake de hervorming van het gerecht werd enige vooruitgang geboekt. Over het algemeen verloopt de uitvoering van de interim-overeenkomst voorspoedig.

Montenegro werd getroffen door de economische crisis maar het effect daarvan werd verzacht door een goed toeristenseizoen en anti-crisismaatregelen. Het voortzetten van structurele hervormingen is essentieel voor een verder verbeteren van het concurrentievermogen.

Montenegro stelde zich in december 2008 kandidaat voor EU-lidmaatschap en in april 2009 verzocht de Raad de Commissie om haar advies. De voorbereiding van dit advies is aan de gang. Montenegro zal concrete resultaten moeten kunnen tonen inzake de versterking van de rechtsstaat, meer speciaal inzake de hervorming van het gerecht en de strijd tegen corruptie. De bestuurlijke en handhavingscapaciteit moeten verder worden verbeterd.

Albanië

Albanië heeft vorderingen gemaakt met betrekking tot belangrijke politieke hervormingen. De parlementsverkiezingen van juni 2009 stemden met de meeste internationale normen overeen maar er zijn verdere inspanningen nodig om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen. De stabilisatie- en associatieovereenkomst, die dit jaar in werking is getreden, wordt over het algemeen soepel uitgevoerd.

Tot dusver is Albanië slechts in beperkte mate door de economische crisis getroffen. De voortzetting van structurele hervormingen en een verbetering van de infrastructuur zijn essentieel voor het concurrentievermogen van het land.

Albanië stelde in april 2009 zijn EU-lidmaatschapsaanvraag. In juli 2009 verklaarde de Raad dat hij de EU-lidmaatschapsaanvraag van Albanië opnieuw zou bekijken nadat de verkiezingsprocedure in Albanië zou zijn voltooid. De Commissie is klaar om voorbereidingen te starten voor een advies zodra de Raad daarom verzoekt. Albanië moet nog vooruitgang boeken, meer bepaald op het gebied van de rechtsstaat en vooral de strijd tegen corruptie, alsook het degelijke functioneren van de staatsinstellingen, met name de onafhankelijkheid van het gerecht. De bestuurlijke en handhavingscapaciteit moeten verder worden verbeterd.

Bosnië en Herzegovina

Tot dusver verloopt de tenuitvoerlegging van de interim-overeenkomst in Bosnië en Herzegovina over het algemeen voorspoedig. Toch is de vooruitgang van het land met een aantal sleutelhervormingen erg beperkt gebleven. Het binnenlandse politieke klimaat is verslechterd en een degelijk functioneren van de instellingen alsook opruiende taal blijven een probleem. De vereisten voor een vlotte overgang van het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger naar een versterkte EU-aanwezigheid in het land werden niet volledig vervuld. In deze context heeft de EU ermede ingestemd het bureau en het mandaat van de speciale vertegenwoordiger van de EU uit te breiden en overweegt zij een personele unie tussen de speciale vertegenwoordiger van de EU en het hoofd van de delegatie van de Commissie in te voeren, overeenkomstig de verdragen en met respect voor het evenwicht tussen de instellingen.

Bosnië en Herzegovina moet het tempo van de hervormingen dringend opdrijven. Een gezamenlijke visie van de leiders over hoe het met het land verder moet en de politieke wil om de vereisten voor Europese integratie te bereiken, zijn noodzakelijk om vooruitgang te boeken. Bosnië en Herzegovina moet ook voldoen aan de voorwaarden voor de sluiting van het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger. De Europese Unie is niet in staat een lidmaatschapsaanvraag van Bosnië en Herzegovina in behandeling te nemen zolang het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger niet is gesloten.

Bosnië en Herzegovina moet zijn grondwettelijke kader hervormen teneinde een vlot functioneren van zijn instellingen mogelijk te maken alvorens de Commissie de toekenning van de status van kandidaat-lidstaat kan aanbevelen. Meer bepaald moet het land in staat zijn de wet- en regelgeving van de EU goed te keuren, uit te voeren en te handhaven. De Commissie roept Bosnië en Herzegovina op onverwijld de nodige grondwettelijke wijzigingen door te voeren. De Commissie is bereid de inspanningen van Bosnië en Herzegovina te steunen voor de hervorming van zijn grondwet en de uitvoering van andere essentiële hervormingen waardoor het land vooruitgang zou kunnen boeken in het toetredingsproces.

Bosnië en Herzegovina werd zwaar getroffen door de economische crisis en richtte zich tot het IMF voor financiële steun. Het land moet opnieuw structurele hervormingen in de economie aanvatten en zorgen voor gezonde overheidsfinanciën.

Servië

Servië heeft bewezen dat het zich engageert voor een toenadering tot de EU door de bepalingen van de interim-overeenkomst met de EU systematisch uit te voeren en essentiële politieke hervormingen overeenkomstig de Europese normen aan te vatten. Servië heeft ook inspanningen gedaan om een ambitieus programma voor Europese integratie ten uitvoer te leggen. Servië heeft de bestuurlijke capaciteit om aanzienlijke vooruitgang te boeken op weg naar de EU. Hiervan dient gebruik te worden gemaakt om vooruitgang te boeken met de hervormingagenda teneinde te komen tot tastbare resultaten op prioritaire gebieden zoals de versterking van de rechtsstaat.

Servië werd zwaar getroffen door de economische crisis en richtte zich tot het IMF en de EU voor financiële steun. Het land moet de economische hervormingen versnellen en zorgen voor gezonde overheidsfinanciën.

De samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal is verder verbeterd, maar Ratko Mladić en Goran Hadžić, die in beschuldiging werden gesteld, blijven voortvluchtig. In het licht van de duurzame samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal en het hernieuwde engagement van Servië ten aanzien van het Europese integratieproces, is de Commissie van mening dat de interim-overeenkomst nu door de EU moet worden uitgevoerd. Servië moet blijk geven van een meer constructieve houding ten aanzien van de deelname van Kosovo aan de regionale handel en samenwerking. De samenwerking met de rechtsstaatmissie van de Europese Unie in Kosovo (EULEX) is begonnen, maar deze inspanningen moeten nog worden opgevoerd, speciaal in verband met de ontplooiing van EULEX in het noorden van Kosovo.

Kosovo

Kosovo bleef stabiel maar de toestand blijft fragiel. Na de herstructurering van de internationale aanwezigheid werd de rechtsstaatmissie van de Europese Unie in Kosovo (EULEX) in heel Kosovo ontplooid en is deze volledig operationeel. De autoriteiten hebben de ontplooiing van EULEX in Kosovo vergemakkelijkt. Recente incidenten die resulteerden in schade aan eigendom van EULEX zijn een reden tot bezorgdheid. Kosovo moet het werk van EULEX verder blijven steunen. Kosovo is lid geworden van het IMF en de Wereldbank. Kosovo heeft enige essentiële wetgeving aangenomen. Toch blijven er nog grote problemen bestaan, op gebieden als de rechtsstaat, de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad, de versterking van de bestuurlijke capaciteit, de bescherming van de Servische en andere minderheden, een betere dialoog en verzoening tussen de gemeenschappen. De EU moedigt de Serviërs van Kosovo aan deel te nemen aan de instellingen van Kosovo en aan de gemeenteraadsverkiezingen in november. Kosovo moet de regionale samenwerking op een constructieve manier aanpakken, met inbegrip van deelname aan de regionale handel.

Na de donorconferentie van 2008 geniet Kosovo van sterk opgedreven financiële steun. Via het instrument voor pretoetredingssteun werd bijna 500 miljoen euro gereserveerd voor Kosovo voor de jaren 2007-2011. Kosovo werd in beperkte mate getroffen door de economische crisis. Het is cruciaal dat de autoriteiten van Kosovo hun verbintenissen nakomen wat betreft begrotingsdiscipline, het beheer van de overheidsuitgaven en de hervorming van het economische en sociale beleid.

De EU steunt de economische en politieke ontwikkeling van Kosovo aan de hand van een duidelijk Europees perspectief, overeenkomstig het Europese perspectief van de regio. De verbetering van de levensvoorwaarden is essentieel voor het welzijn van de bevolking van Kosovo en voor stabiliteit in de regio algemeen. Tegen deze achtergrond en overeenkomstig de uitbreidingsstrategie van 2008 en de conclusies van de Raad van december 2008 hechtte de Commissie parallel met onderhavig strategiedocument haar goedkeuring aan een mededeling “Kosovo* – Op weg naar de Europese Unie”. Deze studie stelt de communautaire instrumenten vast waarover de EU beschikt om de politieke en sociaaleconomische ontwikkeling van Kosovo te bevorderen. Meer bepaald stelt zij een gestructureerde aanpak voor om de burgers van Kosovo dichter bij de EU te brengen, onder meer door het voeren van een dialoog over het visumbeleid met het oog op een geleidelijke versoepeling. De Commissie stelt verder voor de autonome handelsmaatregelen uit te breiden en zij zal te zijner tijd onderhandelingsrichtsnoeren voor een handelsovereenkomst opstellen, zodra Kosovo aan de relevante voorwaarden voldoet.

Turkije

Turkije heeft verder blijk gegeven van zijn engagement voor het EU-uitbreidingsproces. Er werden vrije en eerlijke lokale verkiezingen gehouden. Er werden positieve stappen gezet op het gebied van het gerecht, met de goedkeuring van de strategie voor de hervorming van het gerecht en een actieplan, alsook op het gebied van civiel-militaire betrekkingen en culturele rechten. Meer bepaald heeft het parlement de wetgeving gewijzigd om burgerlijke rechtbanken in vredestijd in staat te stellen militairen te berechten. De regering heeft een breed openbaar debat gelanceerd over het Koerdische vraagstuk en de openbare omroep is van start gegaan met een kanaal dat uitsluitend in het Koerdisch uitzendt.

Wat de toetredingsonderhandelingen betreft, werden extra hoofdstukken geopend. Turkije hechtte zijn goedkeuring aan een nationaal programma voor goedkeuring van de communautaire verworvenheden. De aanstelling van een voltijdse hoofdonderhandelaar zou een hulp moeten zijn voor de stroomlijning van de inspanningen van de regering met de EU-gerelateerde hervormingen. Dit is van bijzonder belang aangezien de toetredingsonderhandelingen momenteel in een moeilijker stadium komen en Turkije zijn inspanningen moet opvoeren om de ijkpunten te bereiken en verdere vooruitgang met het openen van hoofdstukken mogelijk te maken.

Turkije werd zwaar getroffen door de economische crisis maar het effect daarvan werd verzacht door een veerkrachtige banksector en anti-crisismaatregelen. De voortzetting van de structurele hervormingen en een voorzichtig fiscaal beleid zijn essentieel om het concurrentievermogen verder aan te zwengelen.

Onderzoek naar het vermeende misdaadnetwerk Ergenekon heeft geleid tot ernstige beschuldigingen waarbij militaire officieren en nationalistische kringen betrokken zijn. Deze zaak is een kans voor Turkije om het vertrouwen in een degelijk functioneren van de democratische instellingen en de rechtsstaat te versterken. Het is van belang dat de gerechtelijke procedures in deze zaak de rechtsgang volledig respecteren, met name de rechten van de verdediging.

Het tempo van de hervormingen moet nu aanzienlijk worden opgevoerd. Er blijven punten van zorg bestaan op een aantal gebieden, zoals de vrijheid van meningsuiting, de persvrijheid, de godsdienstvrijheid, de vakbondsrechten, civiele controle op het leger, vrouwenrechten en gelijke kansen. Er dient nog veel meer te gebeuren inzake de straffeloosheid van personen die betrokken waren bij martelingen en slechte behandeling. Het initiatief van de regering inzake de Koerdische kwestie zou tot concrete maatregelen moeten leiden waarmee de Turkse onderdanen, ongeacht hun afkomst, volledige rechten en vrijheden worden gegarandeerd en de situatie in het Zuid-Oosten aanzienlijk wordt verbeterd. Een betere dialoog tussen de politieke partijen zal het hervormingsproces ten goede komen, met name ook de hervorming van de grondwet.

Turkije heeft zijn steun toegezegd voor de lopende onderhandelingen onder auspiciën van de VN tussen de leiders van de Grieks-Cypriotische en Turks-Cypriotische gemeenschap met het oog op een alomvattende oplossing van de kwestie Cyprus. Er is echter geen vooruitgang geboekt met de normalisering van de bilaterale betrekkingen met de Republiek Cyprus. Turkije heeft het aanvullende protocol bij de associatieovereenkomst niet volledig uitgevoerd en heeft niet alle belemmeringen voor het vrije verkeer van goederen, met inbegrip van beperkingen op de rechtstreekse transportverbindingen met Cyprus, opgeheven. Turkije moet dringend voldoen aan de verplichting om het Aanvullend Protocol volledig en op niet-discriminerende wijze toe te passen en moet tevens vooruitgang boeken met de normalisering van de bilaterale betrekkingen met de Republiek Cyprus. De EU zal de ontwikkelingen blijven volgen en de vorderingen met betrekking tot de in de verklaring van 21 september 2005 beschreven kwesties beoordelen, overeenkomstig de conclusies van de Raad van 11 december 2006.

Griekenland diende een groot aantal formele klachten in tegen voortdurende schendingen van zijn luchtruim door Turkije, met inbegrip van vluchten over Griekse eilanden.

Goede betrekkingen met de buurlanden blijven van essentieel belang.

Turkije speelt een grote rol in de regionale veiligheid en de bevordering van de dialoog tussen beschavingen. Turkije heeft initiatieven genomen om bij te dragen tot stabilisering in de zuidelijke Kaukasus, het Midden-Oosten en andere regio’s. Het neemt deel aan een aantal vredesbewarende missies van de EU. Er werden aanzienlijke diplomatieke inspanningen gedaan om de betrekkingen met Armenië te normaliseren, hetgeen resulteerde in de historische ondertekening van de protocollen ter normalisering van de betrekkingen in oktober 2009. Het is van belang dat deze protocollen door beide landen spoedig worden geratificeerd.

In juli 2009 ondertekende Turkije het intergouvernementele akkoord inzake de Nabucco-gaspijplijn. Dit project is een belangrijke strategische stap naar een nauwere energiesamenwerking tussen de EU, Turkije en andere landen uit de regio, alsook naar diversificatie van de energiebronnen. Voor de EU blijft de tijdige voltooiing van de zuidelijke gascorridor met name door de snelle tenuitvoerlegging van het intergouvernementele akkoord inzake de Nabucco-gaspijplijn de hoogste prioriteit hebben in verband met de energiezekerheid.

Het toetredingsproces tot de EU is voor Turkije een sterke stimulans om hervormingen voort te zetten, de democratie en de mensenrechten te versterken en het land verder te moderniseren. Het tempo van de hervormingen in Turkije blijft een essentieel punt voor vooruitgang in dit proces.

IJsland

IJsland stelde zich op 16 juli 2009 kandidaat voor EU-lidmaatschap en op 27 juli 2009 verzocht de Raad de Commissie om haar advies. De aanvraag van IJsland zal worden onderzocht volgens de beginselen van het Verdrag, de criteria die werden gedefinieerd door de Europese Raad van Kopenhagen in 1993 en de conclusies van de Europese Raad van december 2006 over de hernieuwde consensus over de uitbreiding; aldus is een rigoureuze en eerlijke evaluatie mogelijk volgens het beginsel dat elk land op zijn eigen verdiensten wordt beoordeeld.

IJsland is een goed functionerende democratie. Het land werd zwaar getroffen door de mondiale economische en financiële crisis. IJsland is grotendeels geïntegreerd in de interne markt door zijn deelname aan de Europese Economische Ruimte. Het is ook lid van het Schengengebied. IJsland is een belangrijke partner van de EU in het kader van de Noordelijke dimensie en met het oog op de ontwikkeling van het Noordpoolbeleid. De Commissie zal met deze elementen in haar advies rekening houden. De staat van dienst van IJsland met de tenuitvoerlegging van zijn verplichtingen in het kader van de EER-Overeenkomst zal een essentieel element zijn in de evaluatie van de Commissie. De Commissie bereidt een wijziging voor van de verordening tot invoering van een instrument voor pretoetredingssteun om IJsland als begunstigd land toe te voegen.

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

Op basis van bovenstaande analyse presenteert de Commissie de volgende conclusies en aanbevelingen :

1. Het toetredingsproces is een sterke aanmoediging voor politieke en economische hervormingen in de uitbreidingslanden en versterkt de vrede en de stabiliteit in Europa. Het is voor de EU van belang om de vaart in het uitbreidingsproces te houden, op basis van de overeengekomen beginselen en voorwaarden en de hernieuwde consensus over de uitbreiding.

2. De uitbreidingslanden zijn niet gespaard gebleven van de effecten van de mondiale economische recessie. De EU steunt hen om de impact van de crisis te verzachten en de weg vrij te maken voor een gezond herstel. De tenuitvoerlegging van EU-gerelateerde hervormingen is daarvan een illustratie.

3. De rechtsstaat, meer bepaald de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad, maar ook de versterking van de bestuurlijke capaciteiten blijven een groot probleem dat de uitbreidingslanden moeten aanpakken. De Commissie zal van alle instrumenten van het uitbreidingsproces gebruik blijven maken om de landen bij deze inspanningen te steunen. Problemen in verband met de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid moeten urgent worden aangepakt.

4. Bilaterale problemen mogen geen vertragingen tot gevolg hebben voor de toetredingsonderhandelingen. Dergelijke bilaterale disputen moeten door de betrokken partijen worden opgelost; zij hebben de verantwoordelijkheid oplossingen te vinden in een geest van goede nabuurschap en rekening houdend met de algemene EU-belangen.

5. De regionale samenwerking in Zuid-Oost-Europa heeft vooruitgang geboekt en de regio heeft in toenemende mate eigenverantwoordelijkheid opgenomen voor het proces. Toch dient de doeltreffendheid van de regionale structuren en initiatieven te worden verbeterd. Meningsverschillen over Kosovo[6] mogen de regionale samenwerking niet belemmeren.

6. De door de Commissie voorgestelde instelling van een visumvrijstelling voor de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië, Montenegro en Servië met ingang van 2010 zal het bewijs leveren dat de hervormingen tastbare resultaten voor de burgers opleveren. De Commissie zal medio 2010 vergelijkbare voorstellen doen inzake Albanië en Bosnië en Herzegovina, indien deze landen aan de gestelde voorwaarden van de routekaarten voldoen. Het vrije verkeer van personen en uitwisselingen, meer bepaald van jongeren en studenten, zijn essentieel om Kosovo te helpen werkbare economische structuren op te zetten. Tegen deze achtergrond moet een versoepeling van het visumbeleid verder worden bepleit en moet voor Kosovo een proces op gang worden gebracht dat uiteindelijk tot visumvrijstelling moet leiden zodra de noodzakelijke hervormingen zullen zijn uitgevoerd en aan de voorwaarden zal zijn voldaan.

7. Kroatië heeft goede vooruitgang geboekt met de ijkpunten van de toetredingsonderhandelingen. Deze vooruitgang werd vermeld door de toetredingsconferentie van oktober 2009, na de politieke overeenkomst van september 2009 tussen Slovenië en Kroatië over de oplossing van het grensgeschil. Dit was een belangrijke stap voorwaarts die de toetredingsonderhandelingen een nieuwe impuls gaf. Kroatië moet de hervormingsinspanningen verder opvoeren, meer bepaald inzake het gerecht en de overheidsadministratie, de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad, de rechten van minderheden, inclusief de terugkeer van vluchtelingen, de berechting van oorlogsmisdaden. Kroatië moet de kwestie van toegang tot documenten voor het Joegoslavië-tribunaal oplossen. Indien Kroatië aan alle nog openstaande voorwaarden voldoet, kunnen de toetredingsonderhandelingen volgend jaar worden gesloten.

8. De voormalige Joegoslavische republiek Macedonië heeft de essentiële prioriteiten van het toetredingspartnerschap in belangrijke mate ter harte genomen. In het licht hiervan en gebaseerd op de algemene vorderingen die met de hervormingen zijn geboekt, is de Commissie van mening dat het land voldoet aan de politieke criteria die zijn geformuleerd door de Europese Raad van Kopenhagen in 1993 en in het kader van het Stabilisatie- en Associatieproces. Het land benadert thans vrijwel een functionerende markteconomie en heeft vooruitgang geboekt op een aantal gebieden die verband houden met de verplichtingen van het lidmaatschap.In het licht van bovenstaande overwegingen en rekening houdend met de conclusies van de Europese Raad van december 2005 en december 2006 beveelt de Commissie aan met de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie te openen.Het onderhouden van betrekkingen van goed nabuurschap, zoals een door onderhandelingen tot stand gekomen en wederzijds aanvaardbare oplossing van de naamkwestie, onder auspiciën van de VN, blijft van wezenlijk belang.

9. Montenegro stelde zich in december 2008 kandidaat voor EU-lidmaatschap en in april 2009 verzocht de Raad de Commissie om haar advies. De parlementsverkiezingen verliepen volgens bijna alle internationale normen maar er blijven enkele tekortkomingen die moeten worden opgelost. De versterking van de bestuurlijke capaciteit en de rechtsstaat blijven belangrijke problemen voor Montenegro.

10. Albanië stelde zijn kandidatuur voor lidmaatschap van de EU in april 2009 en de Commissie is klaar voor haar advies, zodra de Raad daarom verzoekt. De parlementsverkiezingen verliepen volgens bijna alle internationale normen maar er blijven enkele tekortkomingen die voor de volgende verkiezingen moeten worden opgelost. De rechtsstaat en het correcte functioneren van de overheidsinstellingen vormen nog steeds een grote uitdaging.

11. Bosnië en Herzegovina moet het tempo van de hervormingen dringend opdrijven. Een gezamenlijke visie van de leiders over hoe het met het land verder moet en de politieke wil om de vereisten voor Europese integratie te bereiken, zijn noodzakelijk om vooruitgang te boeken. Bosnië en Herzegovina moet ook voldoen aan de voorwaarden voor de sluiting van het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger. De Europese Unie is niet in staat een lidmaatschapsaanvraag van Bosnië en Herzegovina in behandeling te nemen zolang het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger niet is gesloten. Bosnië en Herzegovina moet zijn grondwettelijke kader hervormen teneinde een vlot functioneren van zijn instellingen mogelijk te maken alvorens de Commissie de toekenning van de status van kandidaat-lidstaat kan aanbevelen. Meer bepaald moet het land in staat zijn de wet- en regelgeving van de EU goed te keuren, uit te voeren en te handhaven.

12. Servië heeft bewezen dat het zich engageert voor EU-integratie door de bepalingen van de interim-overeenkomst met de EU systematisch uit te voeren en essentiële politieke hervormingen overeenkomstig de Europese normen aan te vatten. In het licht van de duurzame samenwerking van Servië met het Joegoslavië-tribunaal en zijn hernieuwde engagement ten aanzien van het Europese integratieproces, is de Commissie van mening dat de interim-overeenkomst nu door de EU moet worden uitgevoerd. Een versterking van de rechtsstaat en een versnelling van de economische hervormingen blijven belangrijk. Servië moet blijk geven van een meer constructieve houding ten aanzien van de deelname van Kosovo aan de regionale handel en samenwerking. De samenwerking met de rechtsstaatmissie van de Europese Unie in Kosovo (EULEX) is begonnen, maar deze inspanningen moeten nog worden opgevoerd, speciaal in verband met de ontplooiing van EULEX in het noorden van Kosovo.

13. Kosovo bleef stabiel maar de toestand blijft fragiel. De rechtsstaatmissie van de Europese Unie in Kosovo (EULEX) werd in heel Kosovo ontplooid en is thans volledig operationeel. Er blijven in Kosovo nog grote problemen bestaan, op gebieden als de rechtsstaat, de strijd tegen corruptie en de georganiseerde misdaad, de versterking van de bestuurlijke capaciteit, de bescherming van de Servische en andere minderheden, een betere dialoog en verzoening tussen de gemeenschappen. Kosovo moet een constructieve aanpak ontwikkelen ten aanzien van de regionale samenwerking en de werkzaamheden van EULEX verder steunen. De Commissie stelt manieren voor om de communautaire instrumenten aan te wenden voor de verdere politieke en sociaaleconomische ontwikkeling van Kosovo, meer bepaald op gebieden als visumbeleid en handel, en vooruitgang te boeken overeenkomstig het Europese perspectief van de regio naar integratie met de EU in de context van het stabilisatie- en associatieproces. Wat handel betreft, stelt de Commissie voor de autonome handelsmaatregelen uit te breiden en zal zij te zijner tijd onderhandelingsrichtsnoeren voor een handelsovereenkomst opstellen, zodra Kosovo aan de relevante voorwaarden voldoet.

14. Turkije moet voortbouwen op de hernieuwde inspanningen voor politieke hervormingen die zijn aangevat. De toetredingsonderhandelingen zijn momenteel in een moeilijker stadium gekomen en Turkije moet zijn inspanningen opvoeren om aan de relevante voorwaarden te voldoen. Het toetredingsproces tot de EU is voor Turkije een sterke stimulans om de democratie en de mensenrechten te versterken, het land verder te moderniseren en dichter bij de EU te brengen. Turkije speelt een grote rol in de regionale veiligheid, energievoorziening en de bevordering van de dialoog tussen beschavingen. Er werden aanzienlijke diplomatieke inspanningen gedaan om de betrekkingen met Armenië te normaliseren, hetgeen resulteerde in de historische ondertekening van de protocollen ter normalisering van de betrekkingen in oktober 2009. Turkije wordt geacht het Aanvullend Protocol bij de associatieovereenkomst volledig en op niet-discriminerende wijze toe te passen en de betrekkingen met de Republiek Cyprus te normaliseren. De EU zal de ontwikkelingen blijven volgen en de vorderingen met betrekking tot de in de verklaring van 21 september 2005 beschreven kwesties beoordelen, overeenkomstig de conclusies van de Raad van 11 december 2006. Goede betrekkingen met de buurlanden blijven van essentieel belang.

15. Wat betreft de kwestie Cyprus, zijn de leiders van de Grieks-Cypriotische en de Turks-Cypriotische gemeenschap een beslissende fase van de onderhandelingen ingegaan over een brede regeling onder auspiciën van de Verenigde Naties. De Commissie ondersteunt deze inspanningen en verleent technische bijstand op terreinen waarop de EU bevoegd is. De Commissie roept de leiders van beide kanten op hun inspanningen op te voeren om de gesprekken zo spoedig mogelijk tot een goed einde te brengen en zij roept Turkije op concreet bij te dragen tot een alomvattende regeling van de kwestie Cyprus.

16. IJsland heeft het EU-lidmaatschap aangevraagd en de Commissie bereidt momenteel het advies voor waarom de Raad had verzocht. De aanvraag van IJsland zal worden onderzocht volgens de beginselen van het Verdrag, de criteria die werden gedefinieerd door de Europese Raad van Kopenhagen in 1993 en de conclusies van de Europese Raad van december 2006 over de hernieuwde consensus over de uitbreiding. IJsland is op meerdere gebieden nauw geïntegreerd met de EU door zijn lidmaatschap van de Europese Economische Ruimte en Schengen.

17. Publieke steun voor de uitbreiding is essentieel. De overheden in de lidstaten, de partnerlanden en de EU-instellingen hebben de taak om het uitbreidingsbeleid van de EU aan het publiek duidelijk te maken.

BIJLAGE

Conclusies inzake Albanië, Bosnië en Herzegovina, Kroatië, de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië, Montenegro, Servië, Kosovo[7], Turkije

Albanië

De stabilisatie- en associatieovereenkomst, die in april in werking is getreden, wordt over het algemeen soepel uitgevoerd. Met de aanpak van de politieke criteria van het Europese partnerschap heeft Albanië opnieuw vooruitgang geboekt. De parlementsverkiezingen van juni voldeden volgens de evaluatie van de OVSE/ODIHR aan de meeste internationale normen maar er zijn verdere inspanningen nodig om bij toekomstige verkiezingen rekening te houden met de aanbevelingen. Wat betreft kiezersregistratie en het wettelijke kader was er aanzienlijke vooruitgang, maar er werden tekortkomingen in de procedures voor het tellen van de stemmen vastgesteld. De hervorming van het kiesstelsel is voltooid en een nieuwe kieswet werd op tijd voor de verkiezingen aangenomen. Er werden verbeterde kieslijsten aangelegd op basis van de nieuwe registers van de burgerlijke stand, waardoor in grote mate tegemoet gekomen werd aan deze essentiële prioriteit van het Europese partnerschap. De distributie van identiteitskaarten, waardoor ook kiezers zonder paspoort konden stemmen, werd grotendeels uitgevoerd. De dialoog tussen de verschillende politieke partijen verslechterde echter tijdens de kiesstrijd. De politieke dialoog (een essentiële prioriteit van het Europese partnerschap) moet weer op dreef komen.

Er is enige vooruitgang geboekt inzake de versterking van de democratie en de rechtsstaat. De voornaamste aanbevelingen van OVSE/ODIHR naar aanleiding van voorbije verkiezingen werden in grote mate uitgevoerd als onderdeel van de algemene kieshervorming. Het parlement keurde een aantal belangrijke wetten goed om de communautaire verworvenheden om te zetten. De politieke dialoog verwerd echter tot partijpolitiek gekonkel en belangrijke hervormingen werden op de lange baan geschoven. Albanië heeft enige vooruitgang geboekt met de versterking van zijn bestuursstructuren om de Europese integratie te coördineren. De capaciteit en strategische planning moeten echter verder worden versterkt. Wat het openbare bestuur betreft, gebeuren er nog steeds benoemingen in strijd met de wet op het openbare bestuur, vooral onder gebruikmaking van tijdelijke contracten. Het gebrek aan transparantie en verantwoordelijkheid bij de benoemingen blijft een essentiële prioriteit van het Europese partnerschap waaraan aandacht moet worden besteed. Grote inspanningen zijn vereist om een onafhankelijke, efficiënte en op verdiensten gebaseerde, van politieke inmenging vrije overheidsdienst op te zetten. De volledige handhaving van de wet op de overheidsadministratie, de versterking van de institutionele capaciteit bij het departement Openbaar Bestuur en de tenuitvoerlegging van de strategie voor de hervorming van het openbare bestuur zullen essentieel zijn om vooruitgang te boeken.

Met de hervorming van het gerecht werd slechts weinig vooruitgang geboekt. Er werd een particulier deurwaardersysteem ingesteld. Toch moet nog steeds een alomvattende hervormingsstrategie voor het gerecht worden goedgekeurd. De zuiveringswet werd zonder algemeen overleg en zonder algemene consensus met een gewone meerderheid in het parlement goedgekeurd. De uitvoering van de zuiveringswet werd daarop door het grondwettelijke hof geschorst. Het wettelijke kader voor de hervorming van het gerecht is nog niet klaar. Belangrijke wetgeving inzake het functioneren van het hooggerechtshof en de administratieve hoven werd nog niet goedgekeurd. Er blijft een probleem van achterstand en de infrastructuur van de gerechtshoven blijft in gebreke. Pogingen van de uitvoerende macht om de onafhankelijkheid van het gerecht te beperken, blijven een serieus probleem. Het uitstel om procedureredenen van zaken op hoog niveau, zoals het Gërdec-proces, heeft vragen doen rijzen over de onpartijdigheid van het gerecht. Het rechtssysteem is over het algemeen gebrekkig blijven functioneren en er moet nog veel gebeuren in termen van onafhankelijkheid, transparantie en doeltreffendheid met het oog op deze essentiële prioriteit van het Europese partnerschap.

De regering heeft haar inspanningen voor het voorkomen van en de strijd tegen corruptie voortgezet. De uitvoering van de strategie en het plan tegen de corruptie is van start gegaan, hetgeen een essentiële prioriteit van het Europese partnerschap is. Er is wetgeving ingevoerd om het gebruik van on-lineprocedures voor openbare aanbestedingen verplicht te stellen. Er zijn inspanningen gedaan om de transparantie in een aantal sectoren als onderwijs te vergroten. Dit zijn positieve ontwikkelingen. Corruptie blijft echter een wijdverbreid verschijnsel, dat een bijzonder ernstig probleem vormt. Er is meer politieke wil nodig, ook voor gevallen op hoog niveau, om de heersende neiging tot straffeloosheid in deze zaken uit te bannen. Over het algemeen moeten de institutionele regelingen en de coördinatie tussen de anticorruptiediensten verder worden versterkt. Op dit punt moeten voor alle aspecten nog meer inspanningen worden gedaan, met inbegrip van justitiële verantwoordelijkheid en de transparantie van de financiering van de politieke partijen.

Er is verder enige vooruitgang geweest wat betreft de mensenrechten en de bescherming van de minderheden, waar het wettelijke kader over het algemeen operationeel is. Toch zijn nog verdere inspanningen vereist om op een aantal punten de afdwinging van de bestaande wetgeving te verbeteren.

Wat de burgerlijke en politieke rechten betreft, werden maatregelen genomen om gevallen van slechte behandeling in voorhechtenis aan te pakken. Er werden nieuwe gevangenissen en detentiecentra voor voorhechtenis voor jongeren en geesteszieken gebouwd. Het stelsel voor rechtshulp is operationeel. De hechtenisvoorwaarden, nog verergerd door overbevolking, vooral in oudere gevangenissen, blijven echter een groot probleem. Er zijn verdere inspanningen nodig om de mensenrechten te beschermen en de aanbevelingen van de ombudsman uit te voeren. Wat de toegang tot het gerecht betreft, blijft de toegang tot rechtshulp voor kwetsbare groepen en een aantal minderheden een punt van zorg.

Het wettelijke kader voor de bescherming van de vrijheid van meningsuiting is voorhanden. Er zijn echter gevallen geweest van drukuitoefening op een aantal media-operatoren, met inbegrip van hun uitzetting uit openbare gebouwen. Het wettelijke kader voor het mediabeleid moet nog worden voltooid en de bestaande wetgeving moet worden uitgevoerd. Er zijn aanzienlijke inspanningen nodig om het wettelijke kader te voltooien, de transparantie van de eigen verantwoordelijkheid van de media te verbeteren en de onafhankelijkheid van de regelgevende instantie voor de openbare omroep te versterken. Het respect voor de vrijheid van vergadering en de godsdienstvrijheid blijft tevredenstellend. De regering heeft haar inspanningen opgevoerd om steun te bieden aan de maatschappelijke organisaties. Er zijn inspanningen gedaan om de maatschappelijke organisaties te betrekken bij het opstellen van essentiële wetgeving. Toch moet de betrokkenheid van de maatschappelijke organisaties bij de beleidsvorming nog verder worden versterkt.

Er is beperkte vooruitgang geboekt op het gebied van de economische en sociale rechten. Er is enige vooruitgang geboekt met de versterking van de rechten van de vrouw. De kieswet omvat een 30%-drempel voor kansengelijkheid die door de meeste politieke partijen in de verkiezingen van juni werd toegepast. Er werd een nationale raad voor kansengelijkheid opgericht. Toch wordt de bestaande wetgeving om vrouwen te beschermen tegen alle soorten geweld niet volledig toegepast. Huiselijk geweld blijft aanleiding geven tot ernstige bezorgdheid. Er is verdere vooruitgang geboekt met de rechten van het kind. De toepassing van alternatieve straffen voor jongeren is toegenomen. Toch zijn er meer inspanningen nodig om kinderarbeid aan te pakken en schoolverzuim tegen te gaan, meer bepaald bij zigeunerkinderen. De maatregelen om sociaal kwetsbare mensen en gehandicapten te helpen, blijven nog beperkt. Een betere coördinatie van de overheidsdiensten is noodzakelijk. Er zijn verdere inspanningen nodig om de arbeids- en vakbondrechten te versterken. De slechts traag vorderende verbetering van de arbeidswetgeving blijft een hindernis voor de ontwikkeling van de sociale dialoog. Er moet bovendien ook nog een anti-discriminatiewet worden goedgekeurd.

Er is een beetje vooruitgang geboekt met de versterking van de eigendomsrechten, hetgeen een kernprioriteit is van het Europese partnerschap. Er werden voor het hele land grondtaxatiekaarten opgesteld, die voor de compensatie van vroegere eigenaren noodzakelijk zijn. Voor alle aspecten van dit probleem moeten echter nog grote inspanningen worden geleverd. Onopgeloste eigendomskwesties blijven de ontwikkeling van een functionerende grondmarkt belemmeren, houden buitenlandse investeringen onder het verwachte potentieel en bieden aanleiding tot corruptie. De goedkeuring van een alomvattende strategie voor de oplossing van wettelijke en institutionele problemen zal op dit gebied essentieel zijn.

Wat de bescherming van de minderheden betreft, is verdere vooruitgang geboekt. Er zijn inspanningen gedaan om personen uit minderheden te rekruteren voor de politie. De tenuitvoerlegging van het Kaderverdrag van de Raad van Europa moet worden verbeterd. Er zijn nog steeds geen precieze gegevens over minderheden. De volgende volkstelling zal in dit verband essentieel zijn; zij moet de internationale normen inzake gegevensbescherming respecteren. Het wettelijke kader voor de bescherming van de minderheden moet verder worden ontwikkeld en verduidelijkt om alle minderheden in staat te stellen volledig te genieten van hun culturele rechten. Er werden stappen gezet om de situatie van de Zigeuners te verbeteren, maar de toepassing van de strategie ten aanzien van de Zigeuners verloopt traag. De zigeunerminderheid wordt verder geconfronteerd met moeilijke levensvoorwaarden en discriminatie.

Wat regionale kwesties en internationale verplichtingen betreft, heeft Albanië verder bijgedragen tot het behoud van de regionale stabiliteit en zijn goede betrekkingen met de andere landen van de Westelijke Balkan en de naburige EU-lidstaten voortgezet. Albanië heeft actief deelgenomen aan regionale samenwerking, met inbegrip van het Samenwerkingsproces voor Zuidoost-Europa (SEECP), de regionale samenwerkingsraad (RCC) en de Midden-Europese Vrijhandelsovereenkomst (CEFTA). De bilaterale relaties met andere uitbreidingslanden en de naburige EU-lidstaten bleven positief. Wat betreft het Joegoslavië-tribunaal is de bilaterale immuniteitsovereenkomst met de Verenigde Staten niet in overeenstemming met de gemeenschappelijke standpunten en de richtsnoeren van de EU ter zake. Albanië moet zich richten naar het EU-standpunt.

De economie van Albanië kon haar macro-economische stabiliteit handhaven ondanks de internationale financiële en economische crisis. In de loop van 2008 bleef de economische groei versnellen, maar in 2009 vertraagde deze ten gevolge van verminderde uitvoer, overdrachten en kredietgroei. Het monetaire beleid bleef gezond en de prijsstabiliteit werd gehandhaafd. Een expansief fiscaal beleid (met onder meer hoognodige openbare werkzaamheden op het wegennetwerk) heeft echter geleid tot een hoog begrotingstekort. Tekortkomingen in de rechtstaat, een minderwaardige infrastructuur en de informele economie blijven problemen voor de economische ontwikkeling en het bedrijfsklimaat.

Wat de economische criteria betreft: Albanië heeft goede vooruitgang geboekt in de richting van een functionerende markteconomie. Om op de middellange termijn de concurrentiedruk en de marktkrachten binnen de Unie het hoofd te kunnen bieden, moet Albanië hervormingen doorvoeren, zijn wettelijke stelsel versterken en tekortkomingen in de infrastructuur en het menselijke kapitaal aanpakken.

De regering reageerde op de internationale crisis door gebruik te maken van alle beschikbare monetaire en fiscale instrumenten, alsook regulatieve maatregelen. De sterke kapitaalinstromen, ten dele gestimuleerd door de privatiseringen, waren meer dan voldoende om het bestaande tekort op de lopende rekening te financieren. De voortgezette uitvoering van de hervorming van het belastingbeheer verbreedde de belastinggrondslag, vermeerderde de algemene belastinginning, en hielp de informele sector terug te brengen. Een meer doeltreffende belastinginning droeg bij aan een overschot op het primaire saldo en verbeterde de beleidsmix in 2008. Het niveau van de overheidseigendom in de economie werd verder gereduceerd, meer bepaald in de energie- en telecommunicatiesector. De toegang tot de markt werd verder vergemakkelijkt en de marktdeelnemers deden hun voordeel van de verbeterde eigendoms- en kredietregisters. Ondanks de moeilijke internationale context behield de banksector een stevige kapitaalbasis en bleef hij liquide. Het wegennetwerk werd door grootschalige openbare werken verder verbeterd.

Het expansieve fiscale beleid tijdens de verkiezingsperiode heeft echter geleid tot een groot begrotingstekort in 2008 en het geraamde tekort voor 2009 blijft hoog. Er zijn extra inspanningen nodig om de overheidsfinanciën te consolideren. De faillissementsprocedures worden nog steeds niet toegepast. Een zwakke bestuurlijke capaciteit ondermijnt het gezag en de aanvaarding van het wettelijke systeem. Informele methoden voor contracthandhaving, die het wettelijke systeem omzeilen, blijven wijdverspreid. Onopgeloste eigendomskwesties blijven een ernstige hindernis om een goed functionerende grondmarkt te ontwikkelen; hierdoor blijven de buitenlandse investeringen ook beneden de mogelijkheden steken. De informele sector blijft een belangrijk probleem. De werkloosheid blijft hoog. Het onderwijs moet dringend grondig worden hervormd. De vervoersinfrastructuur blijft gebrekkig en de elektriciteitsvoorziening is nog steeds niet volledig verzekerd door een gebrek aan diversificatie van de elektriciteitsopwekking en een gebrekkige interconnectiecapaciteit.

Albanië heeft vorderingen gemaakt wat betreft de aanpassing van zijn wetgeving en beleid aan de Europese normen. Op de meeste gebieden werden vorderingen gemaakt, zij het niet in gelijke mate. Er is verder vooruitgang geboekt op gebieden als het vrije verkeer van goederen, energie, en kleine en middelgrote ondernemingen. Op andere gebieden, zoals de intellectuele-eigendomsrechten, het audiovisuele beleid, de landbouw en veterinaire/fytosanitaire controles, was de vooruitgang beperkt. Over het algemeen zijn verdere inspanningen nodig om de bestuurlijke capaciteit te verbeteren en een doeltreffende toepassing van de wetgeving te stimuleren.

Er is vooruitgang geboekt wat betreft een aantal interne-markt-kwesties. Wat het vrije verkeer van goederen betreft, is er verder goede vooruitgang met het toepassen van de Europese normen op het gebied van accreditering en metrologie. De handhavingscapaciteit moet echter worden versterkt. Het wetgevende kader voor het kapitaalverkeer is verbeterd met de herziening van de regelgeving inzake valutatransacties. Het regelgevende kader inzake consumentenbescherming is verbeterd door de oprichting van adviserende en besluitvormingsorganen.

Inzake de informatisering van de douane en de infrastructuur ervan is verdere verbetering te melden, maar er moeten nog aanpassingen gebeuren aan de Europese normen en de bestuurlijke capaciteit moet verder worden verbeterd. Douanebeambten hebben geen ambtenarenstatuut. Er waren voortdurende vorderingen op belastinggebied. De staat van dienst van de belastingcontrole is verbeterd en de informatisering van de belastingkantoren is haast voltooid. De belastinginning bleef echter over het algemeen vrij laag. De belasting op de invoer van gebruikte wagens en drukwerk is niet in overeenstemming met de verbintenissen van de stabilisatie- en associatieovereenkomst.

Op het gebied van de mededinging op het gebied van antitrust en staatssteun is verder vooruitgang geboekt. Het wetgevende kader is grotendeels in overeenstemming met de communautaire verworvenheden, maar verdere inspanningen zijn nodig voor de tenuitvoerlegging ervan.

Inzake overheidsaanbestedingen is sprake van enige vooruitgang. Voor de meeste overheidscontracten zijn er nu elektronische procedures. De aanpassing van de wetgeving is echter nog hangende inzake concessies, nutsvoorzieningen en herzieningsprocedures. De capaciteit van de dienst Overheidsopdrachten is verbeterd, maar moet nog verder worden versterkt. Er was enige vooruitgang inzake de intellectuele- en industriële-eigendomsrechten. Het aantal inbreuken dat voor de rechtbank kwam, is gestegen. Er zijn echter nog verdere grote inspanningen vereist. De handhaving blijft gebrekkig en de capaciteit van het patenten- en copyright-bureau alsook de ervaring en de kwalificaties van het gerecht blijven ondermaats.

Er is weinig vooruitgang geboekt met betrekking tot sociaal beleid en werkgelegenheid. Het budget voor sociale bescherming is gestegen en de strategie voor gezondheid en veiligheid op het werk werd goedgekeurd. Toch blijven de normen voor gezondheid en veiligheid op het werk gebrekkig en de capaciteit van de arbeidsinspectie is onvoldoende. Op enkele gebieden van de volksgezondheid is de aanpassing van de wetgeving aan de EU-normen voortgezet. De bestuurlijke capaciteit blijft echter beperkt. Er is enige vooruitgang qua Europese normen op het gebied van onderwijs en onderzoeksbeleid.

Op sommige sectorale beleidsgebieden is vooruitgang te melden. Wat de industrie en kleine en middelgrote ondernemingen betreft, is goede vooruitgang geboekt met de uitvoering van het Europees Handvest voor het midden- en kleinbedrijf. Er was enige vooruitgang inzake landbouw wat betreft het wetgevende en institutionele kader, maar er blijven structurele tekortkomingen bestaan. De laboratoriumcapaciteit in verband met voedselveiligheid en het veterinaire en fytosanitaire beleid is verbeterd, maar de naleving van de EU-normen blijft gebrekkig en is een hindernis voor de exportcapaciteit van Albanië. Op visserijgebied is de vooruitgang voortgezet wat betreft horizontale wetgeving, inspectie en internationale samenwerking. De vangst- en landingscontroles blijven echter onvoldoende.

Wat het milieu betreft, is enige verbetering te melden wat afvalverwerking en natuurbescherming betreft. Toch moeten de beleidsvormingscapaciteiten en de tenuitvoerlegging en handhaving verder worden versterkt. Inzake vervoer is het wetgevende kader verbeterd in de sector lucht- en zeevervoer. Er zijn echter in het algemeen nog aanzienlijke inspanningen vereist.

In de energiesector is vooruitgang geboekt. Het distributie-onderdeel van het elektriciteitsbedrijf werd geprivatiseerd. Er worden maatregelen genomen voor een betere elektriciteitsopwekking en interconnectiecapaciteit. Toch blijft de energiesector zwak. Er is nog steeds geen zekerheid van de elektriciteitsvoorziening. Er moeten verder inspanningen worden gedaan om verliezen tegen te gaan en de betaling van de facturen te verbeteren.

Beperkte vooruitgang kan worden gemeld in verband met de informatiemaatschappij en de media. De markt werd verder geliberaliseerd op het gebied van de elektronische communicatie, maar dit wordt nog gehinderd door een gebrek aan instrumenten om de concurrentie te vrijwaren. De bestuurlijke capaciteit blijft zwak, speciaal in de raad van de regelgevende instantie. Op audiovisueel vlak is er beperkte vooruitgang geweest. Er zijn verdere inspanningen vereist om het actieplan over de hervorming van de media uit te voeren. Wat de financiële controle betreft, is er redelijke vooruitgang, maar het wettige kader en de uitvoeringscapaciteit moeten verder worden versterkt. Op het gebied van de statistiek is verder vooruitgang geboekt.

Op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid is op de meeste punten enige, zij het ongelijke, vooruitgang geboekt. In het kader van de dialoog over de visumversoepeling zijn stappen gezet om de ijkpunten van het draaiboek te realiseren en er zijn belangrijke hervormingen doorgevoerd op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid. Er zijn verdere vorderingen geboekt op het gebied van het visumbeleid. Er zijn stappen gezet om de ijkpunten van het draaiboek voor visumversoepeling te realiseren. De vreemdelingenwet is van kracht geworden en de uitvoeringsbepalingen ervan werden goedgekeurd. Een betrouwbaar register van de burgerlijke stand en adressensysteem werden ingevoerd en er werden identiteitskaarten verdeeld. Het tempo van de distributie van biometrische paspoorten werd opgevoerd. Er zijn toch nog verdere inspanningen nodig om de Europese normen te halen. De tenuitvoerlegging van de overnameovereenkomst tussen de Europese Gemeenschap en Albanië werd voortgezet.

Op het gebied van het grensbeheer werden enige vorderingen gemaakt. De tenuitvoerlegging van de geïntegreerde strategie voor grensbeheer is voortgezet. Toch zijn nog verdere inspanningen nodig om de coördinatie tussen de diensten doeltreffend te verbeteren en adequate opleiding, personeel en uitrusting aan de grensposten te verzekeren. De wet op de grenscontrole moet nog doeltreffend worden uitgevoerd. De grensoverschrijdende samenwerking moet worden vergroot. Er is goede vooruitgang te melden met betrekking tot het asielbeleid. De asielwetgeving werd herzien. Toch moet nog steeds een reeks uitvoeringsbepalingen worden aangenomen om het wettelijke kader te vervolledigen. Er zijn verdere vorderingen geboekt op het gebied van migratie. De tenuitvoerlegging van de nationale migratiestrategie is aan de gang. Er moeten verder inspanningen worden gedaan tegen illegale migratie.

Beperkte vorderingen werden geboekt inzake het voorkómen van witwassen. Het wettelijke kader en de bestuurlijke capaciteit werden verbeterd. Toch moeten de middelen voor het voeren van onderzoeken en de handhavingscapaciteit om tegoeden aan te slaan, worden versterkt. De samenwerking tussen de politie en het gerecht blijft gebrekkig. Inzake drugsbestrijding kunnen beperkte vorderingen worden gemeld. De resultaten op dit gebied blijven onvoldoende en meer bepaald moet de samenwerking tussen de instanties worden versterkt. Drugssmokkel blijft een ernstig probleem.

De vooruitgang inzake de politie werd voortgezet met de tenuitvoerlegging van de nieuwe politiewet. Wat de personeelsbezetting betreft, zijn er enkele verbeteringen te melden. Er zijn echter verdere inspanningen nodig om de onderzoekscapaciteit te vergroten, de samenwerking met het openbaar ministerie op te voeren en het personeelsbeheer te verbeteren. Het beheer van de politie, de bemanning, opleiding en interne controlestructuren moeten verder worden versterkt. Er zijn meer inspanningen nodig om betrouwbare misdaadstatistieken te ontwikkelen.

Er is verder beperkte vooruitgang met de bestrijding van de georganiseerde misdaad, die een ernstig probleem blijft. Er zijn maatregelen genomen om getuigen beter te beschermen, maar dat blijft onvoldoende. De samenwerking met Interpol is verbeterd, waardoor een aantal internationale aanhoudingsbevelen ten uitvoer kon worden gelegd. De inspanningen voor de bestrijding van de georganiseerde misdaad worden echter ondermijnd door corruptie, een slechte bescherming van getuigen en onvoldoende gebruik van inlichtingen over misdrijven. De moeilijke samenwerking tussen de politie en het gerecht heeft de doeltreffendheid van de opsporingen verder negatief beïnvloed.

Er is enige vooruitgang op het gebied van de bestrijding van mensenhandel. De on-linegegevensbank van slachtoffers is operationeel geworden. De bestuurlijke capaciteit van de coördinator voor de bestrijding van mensenhandel en het nationale verwijzingsmechanisme werden verbeterd. Extra middelen en betere coördinatie tussen de instanties zijn echter nodig voor de tenuitvoerlegging van de strategie tegen mensenhandel, vooral wat de bescherming van de slachtoffers betreft. Albanië blijft een land van oorsprong voor de mensenhandel. De interne handel in vrouwen en kinderen is stijgende.

Wat de bescherming van persoonsgegevens betreft, is verdere vooruitgang geboekt. Het wettelijke kader is nu operationeel en een onafhankelijk toezichtsorgaan voor de gegevensbescherming werd opgericht. Er moeten echter voldoende middelen worden vrijgemaakt (inclusief voor opleiding) om het bureau van de commissaris voor gegevensbescherming degelijk te doen functioneren. Er zijn verdere inspanningen nodig om een voldoende uitvoering van de bestaande wetgeving te verzekeren en de bestuurlijke capaciteit te versterken.

Bosnië en Herzegovina

Bosnië en Herzegovina heeft slechts zeer beperkte vooruitgang geboekt wat betreft de politieke criteria . Het binnenlandse politieke klimaat is verslechterd, de instellingen hebben nog steeds moeite om goed te functioneren en de opruiende retoriek houdt aan. De uitvoering van de hervormingen verloopt traag door een gebrek aan consensus en politieke wil en door de complexiteit van het institutionele kader. Een gemeenschappelijke visie van de politieke leiders op de richting van het land en de voornaamste EU-gerelateerde hervormingen is essentieel voor verdere vorderingen op weg naar de Europese Unie. Het is cruciaal dat wordt voldaan aan de doelstellingen en voorwaarden voor de sluiting van het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger[8]. De Europese Unie kan de aanvraag voor het EU-lidmaatschap niet in behandeling nemen voordat het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger is gesloten. Bosnië en Herzegovina moet zijn grondwettelijke kader zodanig herzien dat de instellingen goed kunnen functioneren voordat de Commissie het advies kan geven om het land de status van kandidaat-lidstaat te verlenen. In dit verband hebben de politieke leiders van Bosnië en Herzegovina zich aangesloten bij een door de EU en de VS geleid initiatief dat op 8-9 oktober in Sarajevo van start is gegaan. Dit moet nu leiden tot concrete resultaten, zodat Bosnië en Herzegovina reële vorderingen boekt op weg naar de EU in de vorm van grondwetswijzigingen en een nieuwe interne consensus.

Op het gebied van de democratie en de rechtsstaat is weinig vooruitgang geboekt wat betreft beter functionerende en efficiëntere overheidsstructuren en hervorming van de grondwet , wat een kernprioriteit van het Europees partnerschap is. De grondwet van Bosnië en Herzegovina werd voor het eerst gewijzigd om de status van het district Brčko te regelen, wat een belangrijke ontwikkeling en een grote stap vooruit was. De Hoge Vertegenwoordiger heeft echter onlangs zijn uitvoerende bevoegdheden moeten gebruiken om ervoor te zorgen dat van het internationale toezicht in het district wordt afgebouwd.

Het bestuurlijke systeem in Bosnië en Herzegovina omvat nog steeds internationale aanwezigheid. Het land heeft enige vooruitgang geboekt wat betreft de eisen voor de sluiting van het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger en de overgang naar een versterkte EU-aanwezigheid. Dit proces wordt echter belemmerd door onvoldoende politieke inzet. Er moet nu dringend actie worden ondernomen om de resterende doelstellingen aan te pakken, namelijk de verdeling van eigendommen tussen de staat en andere bestuursniveaus, de kwestie in verband met militaire eigendommen en het waarborgen van een stabiel en constructief politiek klimaat in het land.

De organen van de uitvoerende en wetgevende macht op het niveau van de staat functioneren niet goed. Het parlement van Bosnië en Herzegovina heeft nog steeds onvoldoende technische en personele middelen en er wordt niet goed samengewerkt met de Raad van Ministers en de parlementen van de entiteiten. Het parlement heeft maar weinig wetten op het gebied van de Europese integratie goedgekeurd. De regerings instellingen hebben op alle niveaus te kampen met interne politieke spanningen en gefragmenteerde, ongecoördineerde beleidsvorming. De autoriteiten zijn vaak niet in staat om snel hoge ambtenaren te benoemen. Het werk van het directoraat voor Europese integratie werd gehinderd door het algemene politieke klimaat en door het ontbreken van een directeur gedurende het grootste deel van de verslagperiode. Er zijn voorbereidingen getroffen om in 2011 en volkstelling te houden, maar op het niveau van de staat is nog geen wet ter zake goedgekeurd, wat cruciaal is voor het proces.

Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van openbaar bestuur , maar verdere inspanningen zijn nodig. De strategie voor de hervorming van het openbaar bestuur, een kernprioriteit van het Europees partnerschap, wordt ten uitvoer gelegd, maar het tempo is langzaam. Het fonds dat werd opgericht om steun te verlenen voor de hervorming van het openbaar bestuur is operationeel en een aantal projecten wordt ten uitvoer gelegd. De coördinatie tussen de verschillende bestuurslagen in het land moet echter verder worden verbeterd. Er zijn aanhoudende inspanningen nodig om politieke inmenging te voorkomen, om de rol van etnische identiteit en politieke kleur bij benoemingen te beperken, en om een professioneel, onpartijdig, verantwoordingsplichtig, transparant en efficiënt ambtenarenapparaat tot stand te brengen, gebaseerd op merite en competentie. De ombudsmannen op het niveau van de staat zijn benoemd, maar ze zijn nog niet volledig operationeel omdat de entiteiten aarzelen om de bestaande kantoren op het niveau van de entiteiten af te bouwen.

Bosnië en Herzegovina heeft enige vorderingen gemaakt met de verbetering van het justitiële stelsel . Er is nieuwe wetgeving goedgekeurd en er is enige actie ondernomen om de achterstand bij de behandeling van rechtszaken weg te werken. Er is vooruitgang geboekt wat betreft het uitrusten van de rechtbanken met passende informatietechnologie, maar de tenuitvoerlegging van de nationale strategie voor de ontwikkeling van de justitiële sector en de nationale strategie inzake oorlogsmisdaden is onvoldoende en moet worden versneld. De complexiteit van het juridische kader, de fragmentering van het justitiële stelsel en het feit dat er niet één begroting is, blijven grote obstakels voor hervormingen op dit gebied. De sector blijft kwetsbaar voor politieke inmenging. Het ontbreken van een Hoge Raad met nationale jurisdictie vormt nog steeds een groot obstakel. Er bestaan nog steeds problemen met de vervolging van georganiseerde criminaliteit. De politieke autoriteiten van Bosnië en Herzegovina hebben niet voldaan aan het verzoek van justitie om de mandaten van internationale rechters en openbaar aanklagers te verlengen. De vervolging van oorlogsmisdaden door de staatsrechtbank is doorgaans goed, maar op het niveau van de entiteiten en de kantons moet dit verbeteren. De onafhankelijkheid, verantwoording en efficiëntie van justitie moeten verder worden versterkt. De autoriteiten van de Republika Srpska betwisten steeds vaker de wettigheid, de jurisdictie en de bevoegdheden van de instanties van politie en justitie op het niveau van de staat wat betreft hun optreden op het grondgebied van de Republika Srpska. Dit is een bron van ernstige zorg.

Bosnië en Herzegovina heeft weinig vorderingen gemaakt in de strijd tegen corruptie . Corruptie is nog steeds wijdverbreid en blijft een ernstig probleem. Er zijn een nieuwe strategie en een actieplan goedgekeurd voor de periode 2009-2014, maar het strategische kader voor de periode 2006-2009 is slecht uitgevoerd. Er is weinig vooruitgang geboekt wat betreft de aanbevelingen van de Groep van staten tegen corruptie (GRECO). Er wordt niet vaak genoeg vervolging ingesteld, en het aantal veroordelingen is zeer beperkt. Bosnië en Herzegovina moet zich meer inzetten en vastberadener optreden om corruptie te bestrijden.

Op het gebied van de mensenrechten en de bescherming van minderheden is in beperkte mate vooruitgang geboekt. Bosnië en Herzegovina heeft de belangrijkste internationale mensenrechtenverdragen geratificeerd, maar er zijn aanhoudende inspanningen nodig om te zorgen voor betere tenuitvoerlegging. De interne vonnissen, onder meer van het constitutionele hof van Bosnië en Herzegovina, moeten beter ten uitvoer worden gelegd. Vóór de verkiezingen van 2010 en de inwerkingtreding van de stabilisatie- en associatieovereenkomst (SAO) moeten de punten waarop het institutionele kader van Bosnië en Herzegovina niet verenigbaar is met het Europees Verdrag voor de rechten van de mens dringend worden aangepakt.

De burgerrechten en de politieke rechten worden doorgaans geëerbiedigd. De staat en de entiteiten hebben enige vooruitgang geboekt wat betreft de harmonisatie van de praktijken voor strafrechtelijke sancties. Op het niveau van de staat is een wet goedgekeurd inzake rechtshulp bij strafrechtzaken. De toegang tot justitie in civiel- en strafrechtelijke zaken moet echter worden verbeterd en gelijkheid voor de wet moet worden gegarandeerd. Mishandeling van gevangenen en gedetineerden blijft een probleem De geplande bouw van een staatsgevangenis is sterk vertraagd.

De grondwet van de staat en die van de entiteiten voorzien in vrijheid van meningsuiting en vrije media, vrijheid van vereniging en vergadering en vrijheid van religie . De bestaande wetgeving moet echter beter ten uitvoer worden gelegd. Het aantal meldingen van gevallen waarin journalisten zijn lastiggevallen is toegenomen. De etnische oriëntatie binnen de media neemt toe. De tenuitvoerlegging van de omroephervorming, een van de kernprioriteiten van het Europees partnerschap verloopt traag door het gebrek aan harmonisatie en door de trage implementatie van het wettelijke kader, met name in de federatie. De uitvoerende macht moet meer inspanningen doen om de dialoog met het maatschappelijk middenveld te verbeteren en de ontwikkeling daarvan te ondersteunen. De autoriteiten moeten ervoor zorgen dat de financiering voor niet-gouvernementele organisaties op objectieve en transparante wijze wordt toegewezen.

Er is in beperkte mate vooruitgang geboekt op het gebied van de economische en sociale rechten . Het wetgevingskader van Bosnië en Herzegovina omvat bepalingen ter bescherming van de economische en sociale rechten, maar over het algemeen is de uitvoering hiervan ondermaats. Op het niveau van de staat is een brede antidiscriminatiewet goedgekeurd, maar het toepassingsgebied daarvan is tamelijk beperkt. Aanhoudende inspanningen zijn nodig met betrekking tot de bescherming van vrouwen tegen alle vormen van geweld. Er blijven problemen op het gebied van gezondheid, sociale bescherming, onderwijs en huiselijk geweld tegen kinderen . Onvolkomenheden in de sociale voorzieningen hebben een negatieve invloed op de omstandigheden van kwetsbare groepen , waaronder psychiatrische patiënten. De ratificatie van het Europese Sociale Handvest was een positieve ontwikkeling, maar de tenuitvoerlegging moet worden verbeterd. De sociale dialoog wordt bemoeilijkt door de complexiteit van het bestuurssysteem en de fragmentatie van de wetgeving in het hele land.

Er is beperkte vooruitgang geboekt op het gebied van culturele rechten en rechten van minderheden . Het netwerk van Raden voor Nationale Minderheden is voltooid met de oprichting van de Raad op het niveau van de federatie, hoewel deze nog niet volledig operationeel is. De strategie en de actieplannen ter ondersteuning van de Roma-minderheid worden langzaam uitgevoerd, maar er zijn verdere stappen nodig om de tenuitvoerlegging van de wet inzake de nationale minderheden te verbeteren. De grondwet van de staat moet worden gewijzigd om minderheden toegang te bieden tot alle politieke functies. Scheiding van kinderen op school op grond van etnische afkomst blijft een probleem. Hoewel er extra financiële middelen beschikbaar zijn gesteld voor de uitvoering van de Roma -strategie, kampt deze bevolking nog steeds met zeer moeilijke levensomstandigheden en discriminatie. De gebrekkige registratie van burgers vormt nog steeds een hinderpaal voor de toegang tot fundamentele sociale en economische rechten.

Wat vluchtelingen en binnenlandse ontheemden betreft, is de veiligheidssituatie stabiel gebleven, maar er zijn weinig aanvullende vorderingen geboekt bij de verbetering van de sociaaleconomische integratie van degenen die zijn teruggekeerd. Er moet nog steeds een strategie voor het hele land worden goedgekeurd om het terugkeerproces te ondersteunen en om ervoor te zorgen dat bijlage VII van het vredesakkoord van Dayton/Parijs op de juiste wijze wordt uitgevoerd.

Met betrekking tot regionale aangelegenheden en internationale verplichtingen is het vredesakkoord van Dayton/Parijs verder uitgevoerd. De samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal blijft tevredenstellend. De politieke leiders van de Republika Srpska betwisten echter dat er tijdens de oorlog massamoorden onder de burgerbevolking zijn gepleegd, wat een bijzonder zorgwekkende ontwikkeling is.

Bosnië en Herzegovina moet samen met de buurlanden de regionale straffeloosheid aanpakken, onder meer door stappen te zetten op weg naar uitleveringsverdragen voor oorlogsmisdadigers.

Wat betreft het Internationale Strafhof is de bilaterale immuniteitsovereenkomst met de Verenigde Staten niet in overeenstemming met de gemeenschappelijke standpunten en de beginselen van de EU. Het land moet zich aanpassen aan het EU-standpunt.

Bosnië en Herzegovina is actief blijven deelnemen aan de regionale samenwerkingsinitiatieven, zoals het samenwerkingsproces voor Zuidoost-Europa (SEECP), de raad voor regionale samenwerking (RCC) en de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst (CEFTA).

De betrekkingen tussen Bosnië en Herzegovina en de buurlanden zijn stabiel gebleven, maar er is weinig gedaan om de verzoening te bevorderen en de resterende kwesties op te lossen, wat een kernprioriteit van het Europees partnerschap is. Er moeten met name nog een aantal vraagstukken op het gebied van de handel en de grenzen met de buurlanden worden opgelost.

De economie in Bosnië en Herzegovina is in het vierde kwartaal van 2008 aanzienlijk achteruit gegaan toen de mondiale crisis effect begon te krijgen op de reële economie. Deze trend heeft zich doorgezet in 2009, waardoor het land in een recessie terechtkwam. De werkloosheid blijft zeer hoog. De kwaliteit van de overheidsfinanciën is verder verslechterd, vooral door een sterke stijging van de lopende uitgaven. Het land heeft een IMF-programma aangevraagd en er is overeenstemming bereikt over een standbyregeling voor drie jaar. Hoewel enige vooruitgang is geboekt wat betreft de landelijke coördinatie van het economische beleid, wordt niet overal in het land even hard gewerkt aan structurele hervormingen.

Wat de economische criteria betreft, heeft Bosnië en Herzegovina beperkte vooruitgang geboekt op weg naar een goed functionerende markteconomie. Het land moet met grote vastberadenheid aanzienlijke verdere hervormingsinspanningen leveren, wil het op lange termijn het hoofd kunnen bieden aan de concurrentiedruk en de marktkrachten in de EU.

De financiële en monetaire stabiliteit is behouden gebleven doordat de centrale bank passend heeft gereageerd op de gevolgen van de internationale financiële crisis. De currency-boardregeling functioneert nog steeds goed. Overeenkomstig de internationale prijsontwikkelingen is de inflatie aanzienlijk gedaald. De externe onevenwichtigheden zijn groter geworden, vooral doordat de handelsbalans zich snel heeft aangepast. De omvang van de financiële bemiddeling is afgenomen, maar de banksector heeft de gevolgen van de mondiale crisis tot dusver goed opgevangen. Het ondernemingsklimaat is enigszins verbeterd, met name wat betreft bouwvergunningen, eigendomsoverdracht, de registratie van bedrijven en de beëindiging van bedrijfsactiviteiten.

De kwaliteit en de houdbaarheid van de overheidsfinanciën zijn echter verder verslechterd. De lopende uitgaven, met name voor lonen en sociale uitkeringen, zijn in 2008 sterk gestegen en het aandeel van de staatsuitgaven in het bbp bleef hoog. De herstructurering van de staatsbedrijven, de liberalisering van de netwerkindustrieën en de privatisering zijn niet vooruit gegaan. De zwakke productiecapaciteit en de structurele rigiditeit – hoge sociale bijdragen, onevenwichtige mechanismen voor de vaststelling van lonen, de hoge en slecht afgestemde sociale overdrachten en de lage arbeidsmobiliteit – vormen nog steeds een hinderpaal voor het scheppen van werkgelegenheid en de goede werking van de arbeidsmarkt. De werkloosheid is nog steeds erg hoog en de informele sector vormt nog steeds een groot probleem. Het ondernemingsklimaat wordt nog steeds negatief beïnvloed door bestuurlijke ondoelmatigheid. De modernisering van de infrastructuur heeft vertraging opgelopen doordat de buitenlandse directe investeringen en de overheidsinvesteringen zijn gedaald.

Bosnië en Herzegovina heeft beperkte vooruitgang geboekt met de aanpassing van zijn wetgeving en beleid aan de Europese normen . Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft vervoer, douane, belastingen, onderwijs en cultuur en een aantal kwesties op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid. Er zijn bijzondere inspanningen nodig op het gebied van het vrije verkeer van goederen, personen en diensten, sociaal en werkgelegenheidsbeleid, staatssteun, energie en milieu.

In het algemeen verloopt de tenuitvoerlegging van de interim-overeenkomst voorspoedig. Er moeten sneller voorbereidingen worden getroffen om te voldoen aan de eisen van de interim-overeenkomst en de stabilisatie- en associatieovereenkomst, wat een kernprioriteit van het Europees partnerschap is. De bestuurlijke capaciteit van Bosnië en Herzegovina moet verder worden uitgebreid om goede resultaten te kunnen boeken wat betreft de uitvoering van de stabilisatie- en associatieovereenkomst. Het land moet ook verdere inspanningen doen om op zijn grondgebied een goed werkende economische ruimte te bewerkstelligen, zoals vereist is in het kader van het Europees partnerschap.

Bosnië en Herzegovina heeft enige vooruitgang geboekt bij de aanpak van de prioriteiten van het Europees partnerschap die betrekking hebben op de interne markt . Wat het vrije verkeer van goederen betreft, is in beperkte mate vooruitgang geboekt op het gebied van normalisatie, accreditatie, metrologie en markttoezicht. Aanhoudende inspanningen zijn noodzakelijk om het juridische kader te harmoniseren met de EU-wetgeving op dit gebied en de nodige bestuurlijke capaciteit te ontwikkelen.

Er is in beperkte mate vooruitgang geboekt met betrekking tot diensten, het recht van vestiging en het vennootschapsrecht . De entiteiten hebben hun wetgeving inzake leasing geharmoniseerd, maar er moet nog steeds op staatsniveau één toezichthoudend orgaan voor het bankwezen worden opgericht. De entiteiten stemmen hun wetgevende initiatieven op dit terrein onvoldoende op elkaar af.

Er waren enige ontwikkelingen op het gebied van het vrije verkeer van kapitaal . In de Republika Srpska is een wet aangenomen op transacties in vreemde valuta. Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van douane , maar zowel de aanpassing van de wetgeving als de bestuurlijke capaciteit moeten verbeteren. Op douanegebied moeten nog steeds strategieën worden vastgesteld, met name inzake personeelsbeheer, opleiding en informatietechnologie. Op het gebied van de belastingen is een nieuwe accijnswet aangenomen om de fiscale duurzaamheid te verbeteren.

Wat betreft mededinging heeft Bosnië en Herzegovina enige vooruitgang geboekt op antitrustgebied. Er is geen concrete vooruitgang te melden op het gebied van staatssteun. Er moet nog wetgeving inzake staatssteun worden aangenomen en er moet een onafhankelijk optredende autoriteit voor staatssteun worden opgericht. Verdere inspanningen zijn nodig om ervoor te zorgen dat de procedures in verband met overheidsopdrachten in het hele land op de juiste wijze worden toegepast. Er is slechts beperkte vooruitgang geboekt wat betreft de handhaving van de intellectuele-eigendomsrechten , maar er zijn wel verschillende internationale verdragen geratificeerd. Het wetgevende kader op dit vlak moet worden voltooid en de handhavingscapaciteit moet verder worden uitgebreid.

Er is weinig vooruitgang te melden wat betreft sociaal en werkgelegenheidsbeleid en het beleid inzake de volksgezondheid. De wetgeving en het beleid op het gebied van sociale zaken en werkgelegenheid en de wetgeving op het gebied van de volksgezondheid zijn nog steeds erg gefragmenteerd. Het gebrek aan samenwerking tussen de verschillende bestuursniveaus vormt nog steeds een groot obstakel voor de ontwikkeling van de noodzakelijke gecoördineerde aanpak.

Er is enige vooruitgang geboekt met de Europese normen op het gebied van onderwijs en cultuur . Bosnië en Herzegovina heeft met name het UNESCO-Verdrag van 2005 betreffende de bescherming en de bevordering van de diversiteit van cultuuruitingen geratificeerd. De conferentie van ministers van Onderwijs heeft gezorgd voor enige mate van coördinatie tussen de veertien ter zake bevoegde ministeries van het land. De harmonisatie van de wetgeving op staats-, entiteits- en kantonaal niveau is echter nog niet voltooid en de tenuitvoerlegging is over het hele land gezien ongelijkmatig. De bestuurlijke capaciteit van de verschillende onderwijsinstanties moet worden uitgebreid. Bosnië en Herzegovina neemt nu deel aan het zevende kaderprogramma voor onderzoek , maar er zijn nog aanzienlijke inspanningen nodig om de onderzoekscapaciteit op nationaal niveau te vergroten.

Er wordt nog steeds onderhandeld over toetreding tot de WTO , maar het proces is nog niet afgerond.

Bosnië en Herzegovina heeft enige beperkte vooruitgang geboekt bij de aanpak van de Europese normen voor diverse sectorale beleidslijnen .

Weinig vooruitgang is geboekt op het gebied van de industrie . Er moet nog steeds een breed industriebeleid worden ontwikkeld. Er is een nationaal strategisch kader goedgekeurd voor kleine en middelgrote ondernemingen , dat nu ten uitvoer moet worden gelegd.

Er is enige vooruitgang te melden op het gebied van landbouw en visserij . Er is een strategisch kader goedgekeurd voor de harmonisatie van de landbouw en plattelandsontwikkeling. De uitvoering van de wetgeving inzake landbouw, levensmiddelen en plattelandsontwikkeling op staatsniveau verloopt echter traag. Er is geen vooruitgang geboekt met de oprichting van een ministerie van Landbouw op staatsniveau. De bevoegdheid voor landbouw ligt nog steeds bij de entiteiten. Er zijn bescheiden vorderingen gemaakt op het gebied van voedselveiligheid en op het gebied van het veterinaire en fytosanitaire beleid. Er zijn nog problemen met de ontoereikende personele en financiële middelen en de zwakke coördinatie tussen de diensten van de staat en die van de entiteiten.

De voorbereidingen van Bosnië en Herzegovina op het gebied van milieu verkeren nog steeds in een vroeg stadium. Tijdens de verslagperiode is geen significante vooruitgang geboekt. Op staatsniveau is nog geen milieuwet tot instelling van een nationaal geharmoniseerd kader voor milieubescherming goedgekeurd en er is nog geen milieuagentschap op staatsniveau opgericht.

Bosnië en Herzegovina heeft enige vooruitgang geboekt in de vervoer ssector. Er waren enige ontwikkelingen wat betreft de trans-Europese vervoersnetwerken en transitverkeer, maar de vooruitgang wat betreft wegvervoer, spoorvervoer en binnenscheepvaart was beperkt. Bosnië en Herzegovina is nu volwaardig lid van de gezamenlijke luchtvaartautoriteiten. Verdere inspanningen zijn nodig om de overeenkomst betreffende de totstandbrenging van een Europese gemeenschappelijke luchtvaartruimte (ECAA) consistent toe te passen. Verdere actie is nodig om de omvorming van de institutionele structuur te voltooien en de voorwaarden te scheppen voor het openen van de markten voor alle vervoerswijzen.

Er is geen vooruitgang te melden op het gebied van energie . Bosnië en Herzegovina is partij bij het Verdrag tot oprichting van de Energiegemeenschap en moet de daarmee verband houdende EU-wetgeving op energiegebied uitvoeren, maar het land ligt fors achter op een aantal energiegerelateerde gebieden. De hervormingen van de gassector hebben grote vertraging opgelopen. De ontwikkeling van de elektriciteitssector wordt belemmerd door verschillende factoren. Het functioneren van het nationale transmissiebedrijf (Transco) wordt ernstig ondermijnd door politieke inmenging en slecht beheer. Er is geen brede energiestrategie opgesteld. Er zijn slechts zeer beperkte energievoorraden beschikbaar in geval van nood.

Er is weinig vooruitgang geboekt op het gebied van de informatiemaatschappij en de media . De harmonisatie van het wetgevingskader inzake de publieke omroep in Bosnië en Herzegovina is nog niet voltooid en de hervorming van de publieke omroep is vertraagd. De onafhankelijkheid van de regelgevende autoriteit voor communicatie wordt nog steeds ernstig belemmerd door het ontbreken van een op de juiste wijze benoemde directeur-generaal en raad. De onafhankelijkheid van de autoriteit vormt nog steeds een probleem.

Er is beperkte vooruitgang geboekt wat betreft financiële controle . Op het niveau van de staat en de entiteiten zijn beleidsdocumenten opgesteld, maar deze moeten nog worden goedgekeurd. Er zijn meer inspanningen noodzakelijk om de interne financiële controle bij de overheid en de follow-up van auditverslagen te verbeteren.

Er is enige technische vooruitgang geboekt op het gebied van statistiek . De samenwerking tussen de verschillende statistiekorganen op staats- en entiteitsniveau is echter nog steeds onvoldoende. De productie van statistieken en de kwaliteit moeten worden verbeterd, waarbij met name aandacht moet worden besteed aan de nationale rekeningen en statistieken in belangrijke sectoren, zoals de handel, het bedrijfsleven en de landbouw. Het is cruciaal dat in 2011 een volkstelling wordt gehouden.

Op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid is opnieuw vooruitgang geboekt. Op het gebied van de dialoog over de visumversoepeling zijn maatregelen getroffen om te voldoen aan alle criteria van het draaiboek voor visumliberalisering en er zijn belangrijke hervormingen doorgevoerd op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid. Er is verdere vooruitgang geboekt op het gebied van het visumbeleid. Er zijn voorschriften goedgekeurd ter specificatie van de procedures voor de afgifte van visa overeenkomstig het Schengenacquis. De testfase voor het nieuwe biometrische paspoort is van start gegaan. Er is een nieuw, apart agentschap opgericht om ervoor te zorgen dat het systeem voor documenten voor persoonlijke identificatie veilig en doeltreffend wordt beheerd. Verdere inspanningen zijn echter nodig wat betreft de aanpassing aan de Europese normen. De uitvoering van de overnameovereenkomst met de EG verloopt nog steeds soepel.

Er zijn enkele concrete maatregelen getroffen op het gebied van grensbeheer, asiel en migratie . Er is een nationale strategie voor migratie en asiel goedgekeurd en het migratieprofiel voor Bosnië en Herzegovina is opgesteld. De nieuwe strategie voor geïntegreerd grensbeheer wordt uitgevoerd en er zijn initiatieven genomen om de samenwerking met de buurlanden te verbeteren. Er moet echter meer duidelijkheid komen over de verdeling van de bevoegdheden aan grensovergangen en het beheer daarvan.

Er zijn enige nieuwe vorderingen geboekt op het gebied van het voorkomen van het witwassen van geld . Er is een nieuwe wet tegen witwassen goedgekeurd en de samenwerking op internationaal niveau is voortgezet. Er zijn een nationale strategie en een actieplan goedgekeurd om witwassen te bestrijden en te voorkomen. De wetgeving moet nog zowel intern worden geharmoniseerd als afgestemd op internationale verdragen. De wetgeving inzake de inbeslagname van vermogens is niet in overeenstemming met de internationale normen en is binnen het land niet geharmoniseerd.

Er zijn positieve stappen gezet op het gebied van drugs bestrijding. Er zijn een nationale drugsstrategie en een daarmee samenhangend actieplan goedgekeurd. De narcoticacommissie is van start gegaan, maar de drugshandel blijft een groot probleem, waarvoor aanhoudende inspanningen nodig zijn.

Er is weinig vooruitgang geboekt wat betreft het functioneren van de politie en de uitvoering van de politiehervorming, een van de kernprioriteiten van het Europees partnerschap. De in 2008 aangenomen wetgeving wordt langzaam uitgevoerd en nog niet alle instanties waarin de wet op het niveau van de staat voorziet, zijn operationeel. De doelmatigheid en de doeltreffendheid van de politie van Bosnië en Herzegovina worden nog steeds belemmerd door de fragmentatie van het systeem.

Met de steun van de EU-politiemissie (EUPM) heeft Bosnië en Herzegovina enkele initiatieven ontwikkeld ter bestrijding van de georganiseerde misdaad , die desalniettemin een grote bron van zorg blijft en de rechtsstaat en het ondernemingsklimaat aantast. Er is een nieuw strategisch en juridisch kader goedgekeurd om de georganiseerde misdaad te bestrijden, maar criminele organisaties moeten effectief worden vervolgd. Bosnië en Herzegovina is bezig met de uitvoering van het nationale actieplan voor 2008-2012 ter bestrijding van de mensenhandel . Er moeten echter betere resultaten worden bereikt wat betreft vervolging en veroordelingen. In dit verband is het essentieel dat er een adequate getuigenbeschermingswet wordt goedgekeurd en uitgevoerd. Het staatsbureau voor gegevensbescherming is operationeel, maar heeft nog niet voldoende personeel en moet beter functioneren.

Kroatië

Kroatië voldoet nog steeds aan de politieke criteria . Op de meeste terreinen is vooruitgang geboekt en op het gebied van de rechtsstaat zijn de inspanningen opgevoerd. De hervormingsinspanningen moeten worden volgehouden, met name wat betreft justitiële en bestuurlijke hervorming, corruptiebestrijding, rechten van minderheden en de terugkeer van vluchtelingen. De prioriteiten van het toetredingspartnerschap zijn grotendeels aangepakt.

De democratie en de rechtsstaat zijn verder versterkt. De regering en het parlement functioneren beide goed. Het is echter essentieel dat er aanzienlijke verbeteringen worden doorgevoerd op het gebied van justitie, openbaar bestuur en corruptiebestrijding, vooral om een solide basis te scheppen voor de volledige uitvoering van het acquis. De hervorming van de politie moet worden voortgezet, waaronder het afschaffen van politieke benoemingen op hoge posten en vergroting van de professionaliteit.

Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van de hervorming van het openbaar bestuur . Er is een nieuwe wet inzake algemene bestuursprocedures goedgekeurd. Er is een nieuw ministerie (het ministerie van openbaar bestuur, voorheen het centraal staatsbureau voor bestuur) gecreëerd en er is een minister van openbaar bestuur benoemd. De capaciteit van het nieuwe ministerie is uitgebreid en er zijn maatregelen op het gebied van opleiding getroffen. De bestuurlijke procedures vertonen echter nog veel zwakke punten en er is nog geen begin gemaakt met de uitvoering van de nieuwe wet inzake algemene bestuursprocedures. Het ambtenarenapparaat vertoont nog veel gebreken, zoals politieke inmenging, lage salarissen en slecht personeelsbeheer. Daarnaast zijn de ambtenarensalarissen verlaagd om de gevolgen van de financiële crisis het hoofd te bieden en er is een vacaturestop ingesteld. Anticorruptiemaatregelen en deontologische beginselen moeten nog worden ingebed in het openbaar bestuur en de samenwerking met de verschillende belanghebbenden moet worden verbeterd. Er moet nog steeds een professioneel, verantwoordingsplichtig, transparant en op merite gebaseerd ambtenarenapparaat tot stand worden gebracht.

De strategie voor de hervorming van het justitiële stelsel is verder uitgevoerd en er is veel nieuwe wetgeving aangenomen. Het directoraat strategische ontwikkeling binnen het ministerie van Justitie is uitgebreid. Er zijn nieuwe selectieprocedures voor stagiairs ingevoerd. De achterstand bij de behandeling van rechtszaken is verder teruggebracht. Er is gewerkt aan de rationalisering van het netwerk van rechtbanken. De programma's voor beroepsopleiding zijn verder uitgebouwd. Etnische vooroordelen spelen een minder grote rol in rechtszaken in verband met oorlogsmisdaden. Het probleem van de veroordelingen bij verstek van de jaren negentig is gedeeltelijk aangepakt.

De selectieprocedure voor rechters en openbaar aanklagers functioneert niet goed. In het algemeen is er nog steeds grote achterstand bij de behandeling van rechtszaken en duren juridische procedures buitensporig lang. Ook zijn er nog steeds problemen met betrekking tot de uitvoering van vonnissen. De rationalisering van de rechtbanken bevindt zich in een zeer vroeg stadium. Het toezicht op de hervormingsmaatregelen is nog steeds onvoldoende. Verdere verbeteringen op het gebied van dossierbeheer en de verantwoording, onafhankelijkheid, professionaliteit en competentie van justitie zijn vereist. De straffeloosheid van oorlogsmisdaden blijft een probleem, vooral wanneer de slachtoffers etnische Serven zijn. Veel van die misdaden worden niet vervolgd. Er zijn nog geen concrete resultaten te melden wat betreft de nieuwe bepalingen voor rechtszaken bij verstek. Globaal worden de hervormingen van het justitiële stelsel voortgezet, maar het duurt lang voordat concrete resultaten zichtbaar zijn.

Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van corruptiebestrijding . Het wettelijke kader voor de bestrijding van corruptie is verder verbeterd, onder meer wat betreft de inbeslagname van vermogens. Binnen de politie is een aparte afdeling voor de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad operationeel. Bij vier grote rechtbanken zijn speciale anticorruptieafdelingen opgericht. De instantie voor de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad blijft actief en heeft personen aangeklaagd en gezorgd voor veroordelingen in belangrijke zaken, met name in de zaak rond het Kroatische privatiseringsfonds (Maestro). Ook is begonnen met een onderzoek naar vermeende corruptie op hoog niveau, waarbij een voormalige minister betrokken zou zijn. In veel sectoren is echter nog steeds sprake van corruptie. Er moet nog blijken hoe de onlangs gemoderniseerde justitiële en bestuurlijke structuren in de praktijk werken. Het totaal aantal onderzochte corruptiezaken is gestegen, maar het aantal rechtszaken en veroordelingen blijft gering. Corruptie op hoog niveau wordt maar weinig onderzocht. Er is geen cultuur van het afleggen van verantwoording door de politiek. De bestuurlijke capaciteit van de overheidsinstanties voor corruptiebestrijding moet verder worden uitgebreid. Er is weinig vooruitgang geboekt bij het voorkomen van belangenverstrengeling.

Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van de mensenrechten en de bescherming van minderheden . De mensenrechten worden over het algemeen gewaarborgd, maar er resteren enkele belangrijke taken wat implementatie betreft. Aanhoudende inspanningen zijn nodig met betrekking tot de rechten van minderheden en de terugkeer van vluchtelingen.

Er is begonnen met de uitvoering van de wet inzake rechtshulp. De toegang tot justitie wordt echter belemmerd door de vele problemen met de uitvoering, waaronder de complexiteit van de aanvraagprocedure. Er zijn verdere stappen gezet om de tekortschietende omstandigheden in gevangenissen aan te pakken. Er is echter nog steeds een tekort aan personeel en cellen. Wat betreft mishandeling heeft de ombudsman wederom een aantal klachten ontvangen over het gebruik van buitensporig geweld door de politie.

De vrijheid van meningsuiting , inclusief de vrijheid en het pluralisme van de media, is opgenomen in de Kroatische wetgeving en wordt over het algemeen gewaarborgd. Journalisten die rapporteren over corruptie en georganiseerde misdaad worden echter in toenemende mate bedreigd. Uitgevers en journalisten maken nog steeds melding van ongewenste politieke druk.

Wat betreft de rechten van vrouwen en kinderen is de aanpak van huiselijk geweld verbeterd. De ombudsmannen blijven hierin een belangrijke rol vervullen. De positie van vrouwen op de arbeidsmarkt is echter nog steeds moeilijk. Er zijn nog steeds geen naar sekse uitgesplitste gegevens, waardoor het moeilijk is toezicht te houden op de wetgeving inzake gelijke kansen voor mannen en vrouwen. De maatregelen ter bescherming van de rechten van kinderen moeten in hoger tempo worden doorgevoerd.

Het nieuwe bureau van de ombudsman voor personen met een handicap is erin geslaagd zichzelf duidelijk te manifesteren. Zowel overheidsorganen als de particuliere sector hebben gehoor gegeven aan zijn aanbevelingen. Aanhoudende inspanningen zijn echter nodig met betrekking tot sociaal kwetsbare personen en personen met een handicap . Er moet meer vooruitgang worden geboekt op het gebied van deïnstitutionalisering, ondermeer van mensen met psychische problemen en kinderen met een handicap.

De uitvoering van de nieuwe antidiscriminatiewet bevindt zich in een vroeg stadium. De ombudsman oefent zijn nieuwe bevoegdheden uit. De adequate uitvoering van de nieuwe wet wordt echter bedreigd door de recente bezuinigingen. Met name de discriminatie van minderheden blijft een probleem (zie hieronder). In de praktijk is het niveau van bescherming tegen discriminatie en de gerechtelijke vervolging ervan nog niet in overeenstemming met de EU-normen.

Er is enige vooruitgang geboekt met betrekking tot minderheden . Op hoog niveau is de gehechtheid aan de rechten van minderheden herhaald. De Roma-minderheid heeft opnieuw aandacht gekregen, met name door verbeteringen in het kleuteronderwijs. Er zijn echter nog steeds veel problemen voor minderheden. Minderheden kampen met bijzondere problemen op het gebied van werkgelegenheid: zij zijn niet alleen ondervertegenwoordigd in het openbaar bestuur, de rechterlijke macht en de politie, maar ook in de bredere publieke sector. Juridische bepalingen en programma's moeten met grotere vastberadenheid ten uitvoer worden gelegd en er moet adequaat toezicht worden gehouden. Kroatië moet zorgen voor een klimaat van verdraagzaamheid jegens de Servische minderheid en passende maatregelen nemen voor de bescherming van personen die slachtoffer zijn of kunnen worden van bedreiging of discriminatie, vijandigheid en geweld. De Roma- minderheid kampt nog steeds met moeilijke levensomstandigheden en ondervindt problemen op allerlei terreinen.

Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de terugkeer van vluchtelingen . Er zijn vorderingen gemaakt wat betreft de doelstellingen van de regering voor huisvestingsprogramma's voor voormalige huurders, want er zijn veel appartementen ter beschikking gesteld. Hoewel het streefcijfer van 1400 woningen voor 2008 nog niet volledig is gehaald, zijn goede vorderingen gemaakt. De verwezenlijking van de doelstelling voor 2009 bevindt zich nog in een vroeg stadium. Er moeten nog enkele duizenden woningen ter beschikking worden gesteld van terugkerende vluchtelingen. Daarnaast moeten nog steeds 8000 aanvragen voor de wederopbouw van huizen worden behandeld. De uitvoering van het besluit inzake de validering van pensioenrechten is wisselend. De inspanningen om de vereiste economische en sociale voorwaarden te creëren voor een duurzame terugkeer van vluchtelingen moeten in een hoger tempo worden uitgevoerd. Kroatië moet ervoor zorgen dat de bezuinigingen die noodzakelijk zijn vanwege de economische crisis geen negatieve invloed hebben op de vraagstukken in verband met de terugkeer van vluchtelingen.

Wat regionale vraagstukken en internationale verplichtingen betreft, is de samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal voortgezet. De problemen die het tribunaal ondervindt om toegang te krijgen tot belangrijke documenten in Kroatië zijn echter nog steeds niet opgelost. Kroatië moet al het mogelijke doen om deze kwestie op te lossen.

Kroatië is actief blijven deelnemen aan de regionale initiatieven, zoals het samenwerkingsproces voor Zuidoost-Europa (SEECP), de raad voor regionale samenwerking (RCC) en de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst (CEFTA). Er is vooruitgang geboekt met de oplossing van het bilaterale grensgeschil tussen Kroatië en Montenegro. De landen hebben samengewerkt aan het dossier inzake de vaststelling van de grens bij Prevlaka, dat zij zullen indienen bij het Internationale Strafhof. Verdere vooruitgang is echter vereist om definitieve oplossingen te vinden voor de verschillende bilaterale vraagstukken die nog resteren, met name in verband met grenzen. Inspanningen zijn nodig om de samenwerking en de betrekkingen van goed nabuurschap verder te ontwikkelen. Kroatië moet samen met de buurlanden de regionale straffeloosheid aanpakken, onder meer door stappen te zetten op weg naar uitleveringsverdragen voor oorlogsmisdadigers. Het resterende grensgeschil heeft de betrekkingen met Slovenië beïnvloed. Dit vormde een dusdanige belemmering voor de toetredingsonderhandelingen dat een aanzienlijk aantal hoofdstukken pas in oktober 2009 kon worden geopend of gesloten, hoewel ze in technisch opzicht eerder waren afgerond. De Commissie heeft bemiddeld bij de oplossing van dit geschil. Gedurende een halfjaar heeft de Commissie zich samen met de drie opeenvolgende voorzitterschappen intensief ingespannen, wat in september 2009 tot een politiek akkoord tussen de twee partijen leidde. De Commissie verheugt zich over de recente vorderingen waardoor tijdens de toetredingsconferentie in oktober een groot aantal hoofdstukken kon worden geopend of voorlopig gesloten.

De Kroatische economie wordt in toenemende mate getroffen door de mondiale crisis. Het land kwam in het eerste halfjaar van 2009 in een recessie terecht en de werkloosheid is gestegen. De macro-economische stabiliteit is behouden dankzij een verstandig monetair beleid. Er is getracht de begroting opnieuw in evenwicht te brengen, maar het begrotingstekort is aanzienlijk toegenomen. De bancaire sector bleef gezond en heeft de crisis goed doorstaan. De economie is vooral kwetsbaar vanwege de grote buitenlandse schuld en de omvangrijke terugbetalingsverplichtingen op korte termijn. De economische herstructurering en de privatisering verlopen nog steeds langzaam en het ondernemingsklimaat is maar enigszins verbeterd.

Wat de economische criteria betreft, is Kroatië een goed functionerende markteconomie. Kroatië zou de concurrentiedruk en de marktkrachten binnen de EU het hoofd moeten kunnen bieden, mits het alomvattende hervormingsprogramma vastberaden ten uitvoer wordt gelegd, zodat structureel zwakke punten worden aangepakt.

In het algemeen is met het macro-economische beleid adequaat gereageerd op de crisis. Het monetaire beleid heeft sterk bijgedragen tot het behoud van de financiële stabiliteit, vooral door de regelgeving inzake de deviezenbeperkingen aan te passen. In verband met de toenemende belastingdruk zijn bij verschillende begrotingsaanpassingen de uitgaven aangepast en zijn maatregelen getroffen ter compensatie van de teruglopende inkomsten. De juridische grondslag voor strategische en meerjarige begrotingsplanning is verbeterd. Er is een hervorming van de gezondheidszorg goedgekeurd om de financiële situatie in deze sector te verbeteren. De externe onevenwichtigheden zijn afgenomen, de wisselkoers is stabiel gebleven en de inflatiedruk is geweken. De bancaire sector heeft de schokken goed opgevangen en de groei van de kredietverlening is afgenomen. De economie van Kroatië is goed geïntegreerd met die van de EU.

In het economisch beleid van de regering ontbreekt het soms echter aan een duidelijke oriëntatie op middellange termijn. De beleidscoördinatie binnen de regering en tussen de regering en de centrale bank is soms onvoldoende. In het algemeen vorderden de structurele hervormingen traag, met name wat betreft de herstructurering van verlieslijdende bedrijven. De arbeidsmarkt worstelt met de lage werkgelegenheid en de lage participatiegraad, waardoor de crisis verergerd is. Er is slechts beperkte vooruitgang geboekt met de hervormingen om de rigiditeit op de arbeidsmarkt aan te pakken. Door de crisis is er aanzienlijk meer uitgegeven terwijl de inkomsten daalden, waardoor het begrotingstekort aanzienlijk is toegenomen. Dat het proces van begrotingsplanning zwakke punten kent, bleek uit de late beleidsrespons. Er is weinig vooruitgang geboekt wat betreft het vergroten van de efficiëntie van de overheidsuitgaven. De sociale overdrachten blijven hoog en worden niet goed afgestemd op de doelgroep. Een groot aantal overheids- en staatsbedrijven blijft via subsidies en garanties staatssteun ontvangen. Daarom is het belangrijk dat een geloofwaardige begrotingsstrategie wordt opgesteld om de starheid van de begroting te verminderen en de overheidsuitgaven efficiënter te maken. Verdere vorderingen zijn gemaakt met de vereenvoudiging van de procedures voor de registratie van bedrijven, maar het investeringsklimaat wordt nog steeds gehinderd door excessieve regelgeving en veel parafiscale heffingen.

Kroatië is beter in staat om de verplichtingen van het lidmaatschap op zich te nemen . Er is wederom goede vooruitgang geboekt met de voorbereidingen om te voldoen aan de EU-eisen en in de meeste sectoren is de wetgeving goed aangepast aan de EU-regels. Op de meeste gebieden zijn goede vorderingen gemaakt, met name bij de aanpassing van de wetgeving, maar ook bij de opbouw van bestuurlijke capaciteit. Er zijn echter nog aanzienlijke inspanningen nodig om de bestuurlijke structuren en capaciteit verder te verbeteren, zodat het acquis op de juiste wijze kan worden uitgevoerd. Ook moet ervoor worden gewaakt dat de bezuinigingen die noodzakelijk zijn vanwege de economische crisis geen buitensporig negatief effect hebben op de voorbereidingen voor de toetreding tot de EU.

Er zijn goede vorderingen te melden op het gebied van het vrije verkeer van goederen . De aanpassing van de wetgeving is goed opgeschoten, maar sommige elementen zijn nog niet volledig overgenomen, met name wat betreft conformiteitsbeoordeling, metrologie en markttoezicht. Er zijn verdere inspanningen nodig om de aanpassing aan het acquis te voltooien en de noodzakelijke tenuitvoerleggingscapaciteit op te bouwen. Er is goede vooruitgang geboekt op het gebied van het vrije verkeer van werknemers . Bij de aanpassing van de wetgeving is een bevredigend niveau bereikt. Aanhoudende inspanningen zijn echter nodig om de noodzakelijke bestuurlijke capaciteit te ontwikkelen, met name voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels.

Er is enige vooruitgang geboekt met betrekking tot het recht van vestiging en het vrij verrichten van diensten . In het algemeen is de wetgeving redelijk aangepast aan het acquis, maar er zijn verdere inspanningen vereist. De bestuurlijke capaciteit moet worden uitgebreid.

Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van het vrije verkeer van kapitaal , met name wat betreft de liberalisering van de onroerendgoedmarkt en de verandering van de wetgeving inzake het witwassen van geld. De wetgeving is in het algemeen redelijk aangepast. Verdere inspanningen zijn echter nodig, met name wat betreft de uitvoering en handhaving van de wetgeving inzake het witwassen van geld, de voltooiing van de liberalisering van het kapitaalverkeer en de aanpassing aan het acquis van de wetgeving inzake betaaldiensten.

Er zijn goede vorderingen geboekt op het gebied van overheidsopdrachten , met name wat betreft de voltooiing van de noodzakelijke institutionele structuur. In het algemeen zijn de voorbereidingen goed gevorderd, maar nog niet wetgeving is aangepast. Ook moet de bestuurlijke capaciteit op alle niveaus van het systeem voor aanbestedingen worden versterkt, met name om corruptie effectief te bestrijden en onregelmatigheden en eventuele politieke inmenging aan te pakken.

Enige vooruitgang is te melden wat betreft het vennootschapsrecht . De aanpassing aan het acquis schiet goed op. Er moet nog meer worden gedaan op het gebied van audits wat betreft de tenuitvoerlegging van nieuwe wetgeving en de uitbreiding van de bestuurlijke capaciteit. Er is enige vooruitgang genoteerd op het gebied van de wetgeving inzake intellectuele eigendom , zowel wat betreft de aanpassing van de wetgeving als de handhaving. Er is sprake van een zeer hoge mate van aanpassing van de wetgeving. Het bewustzijn in de samenleving ten aanzien van intellectuele-eigendomsrechten moet worden vergroot en er moet aandacht worden besteed aan de toenemende betrokkenheid van de georganiseerde misdaad bij misdrijven in verband met intellectuele-eigendomsrechten.

Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van het mededingingsbeleid , met name wat betreft de goedkeuring van de mededingingswet en de bekendmaking van aanbestedingen voor de herstructurering via privatisering van de scheepswerven die in moeilijkheden verkeren. De wetgeving is in het algemeen redelijk aangepast, maar aanhoudende inspanningen zijn nodig om de herstructurering van de scheepswerven te voltooien. De Mededingingsautoriteit moet betere resultaten boeken tegen kartels, de omroepwet moet worden aangepast aan het acquis en er is nog het nodige werk in de staalsector.

Er is aanzienlijke vooruitgang te melden met betrekking tot financiële diensten . De aanpassing van de wetgeving is goed gevorderd, maar er zijn verdere inspanningen nodig wat betreft de uitvoering. De capaciteit van de toezichthoudende autoriteit moet worden uitgebreid, zodat deze haar toezichthoudende taken beter kan uitvoeren, en het overleg met de financiële sector moet worden verbeterd.

Er is goede vooruitgang geboekt op het gebied van de informatiemaatschappij en de media . Met de aanpassing van de wetgeving is een bevredigend niveau bereikt. De capaciteit van de nationale regelgevende instanties moet worden uitgebreid, zodat het wetgevingskader correct kan worden uitgevoerd. De liberalisering van de markt voor elektronische communicatie moet worden voortgezet.

Er is enige vooruitgang op het gebied van landbouw en plattelandsontwikkeling , met name wat betreft de verzameling en verwerking van statistische landbouwgegevens. De voorbereidingen zijn in het algemeen redelijk goed gevorderd, maar er zijn nog steeds aanzienlijke inspanningen nodig wat betreft de oprichting van het betaalorgaan, het geïntegreerde beheers- en controlesysteem en het systeem voor de identificatie van landbouwpercelen. De steunregelingen moeten verder in overeenstemming worden gebracht met het gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB), om de overgang naar dat gemeenschappelijke landbouwbeleid soepel te laten verlopen. De absorptiecapaciteit met betrekking tot de pretoetredingsfondsen voor plattelandsontwikkeling moet worden vergroot.

Er is de nodige vooruitgang geboekt met betrekking tot voedselveiligheid en veterinair en fytosanitair beleid , met name wat betreft de uitvoering van nieuwe wetgeving. De voorbereidingen zijn in het algemeen goed gevorderd, maar verdere inspanningen zijn nodig wat betreft de omzetting en uitvoering van het acquis, met name de uitvoering van het nationale programma voor de modernisering van bedrijven waar met producten van dierlijke oorsprong wordt gewerkt, en er moet worden gezorgd voor de nodige administratieve en controlecapaciteit.

Kroatië heeft goede vooruitgang geboekt op het gebied van visserij . De voorbereidingen zijn in het algemeen goed gevorderd, maar Kroatië moet zijn inspanningen opvoeren om de resterende lacunes op het gebied van vlootbeheer, inspectie en controle, structurele maatregelen en staatssteun weg te werken.

Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van vervoer . In het algemeen is de wetgeving redelijk aangepast aan het acquis. De bestuurlijke capaciteit moet verder worden uitgebreid in de zeevervoerssector, binnen het agentschap voor de burgerluchtvaart, met name wat betreft de veiligheid van de luchtvaart, en binnen de regelgevende instantie voor het spoorwegvervoer. De wetgeving moet met name verder worden aangepast op het gebied van de luchtvaart en cabotage in het zeevervoer. Er is de nodige vooruitgang geboekt op het gebied van energie. De aanpassing aan het acquis is goed gevorderd, maar er zijn nog inspanningen nodig om de bestuurlijke capaciteit te vergroten, het functioneren van de elektriciteits- en gasmarkt te verbeteren en de doelstellingen op het gebied van hernieuwbare energie te halen.

Er is goede vooruitgang geboekt wat betreft belastingen , met name wat betreft de aanpassing van de wetgeving. De discriminerende accijns op sigaretten is ingetrokken en de wetgeving is verder aangepast aan het acquis op het gebied van de directe belastingen, accijnzen en btw. Er zijn echter nog inspanningen nodig om de Kroatische wetgeving verder aan te passen aan het acquis, vooral op het gebied van de btw. De administratieve capaciteit moet verder worden versterkt, waaronder met betrekking tot de interconnectie van IT-systemen.

Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van het economisch en monetair beleid . Globaal is de aanpassing van de wetgeving zeer ver gevorderd. Wel moet de onafhankelijkheid van de Kroatische centrale bank verder worden verankerd in de wetgeving. Ook moet de beleidscoördinatie worden versterkt.

Op het gebied van de statistiek zijn de nodige vorderingen geboekt. Met de aanpassing van de wetgeving is een bevredigend niveau bereikt. De statistieken moeten echter verder in overeenstemming worden gebracht met de normen van de EU.

Er is de nodige vooruitgang geboekt met betrekking tot sociaal beleid en werkgelegenheid . De aanpassing van de wetgeving is goed gevorderd, maar er zijn nog enkele lacunes, vooral wat betreft het arbeidsrecht. Verdere inspanningen zijn nodig om de bestuurlijke capaciteit tijdig voor de toetreding te versterken, zodat de wetgeving op de juiste wijze wordt uitgevoerd en gehandhaafd.

Er is enige vooruitgang geboekt inzake het ondernemings- en industriebeleid . Globaal is de aanpassing van de wetgeving op dit vlak zeer ver gevorderd. Er zijn echter verdere inspanningen nodig om effectbeoordelingen van nieuwe wetgeving uit te voeren en het ondernemingsklimaat voor kleine en middelgrote bedrijven te verbeteren.

Er is goede vooruitgang geboekt wat betreft de ontwikkeling van de vervoers- en energienetwerken overeenkomstig de opzet en de doelstellingen van de trans-Europese netwerken op het gebied van vervoer en energie. De aanpassing aan het acquis is over het algemeen goed gevorderd.

Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft het regionale beleid , met name wat betreft de voorbereidingen op de IPA-onderdelen die vooruitlopen op de structuurfondsen. Over het algemeen is de wetgeving van Kroatië gedeeltelijk aangepast aan het acquis. Verdere inspanningen zijn nodig om te voldoen aan de regelgeving en de operationele vereisten van het communautaire cohesiebeleid. Naast de uitbreiding van de bestuurlijke capaciteit en de voorbereiding van de projectcyclus moet Kroatië meer capaciteit opbouwen op het gebied van financieel beheer en controle.

Op het gebied van justitie en fundamentele rechten is enige vooruitgang geboekt. De hervorming van het justitiële stelsel is voortgezet, maar er resteren nog aanzienlijke problemen, met name wat betreft de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de efficiëntie van het justitiële systeem. Het anticorruptiebeleid heeft de eerste resultaten opgeleverd, maar de corruptie is op veel terreinen nog wijdverbreid en de instrumenten worden niet daadkrachtig genoeg ingezet, met name bij politieke corruptie. De juridische bepalingen betreffende de fundamentele rechten zijn over het algemeen adequaat, maar ondanks enige voorruitgang resteren enkele grote problemen wat betreft de uitvoering, met name wat betreft minderheden. Bijzondere waakzaamheid is geboden ten aanzien van de vrijheid van meningsuiting en bedreigingen van journalisten.

Kroatië heeft enige vooruitgang geboekt op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid , met name wat betreft de strijd tegen drugs en mensenhandel en het beheer van de buitengrenzen. Kroatië moet echter zijn inspanningen opvoeren om ervoor te zorgen dat bij toetreding wordt voldaan aan alle EU-vereisten, met name wat betreft de ontwikkeling van bestuurlijke capaciteit, de bestrijding van de georganiseerde misdaad en de ontwikkeling van infrastructuur, uitrusting en hulpmiddelen om de buitengrens effectief te beheren.

Er is goede vooruitgang geboekt op het gebied van wetenschap en onderzoek en de voorbereidingen zijn goed gevorderd. Verdere inspanningen zijn echter nodig met het oog op de Kroatische betrokkenheid bij en volwaardige participatie in de Europese onderzoeksruimte.

Op het gebied van onderwijs en cultuur zijn goede vorderingen gemaakt. Met de aanpassing van de wetgeving is een bevredigend niveau bereikt. Kroatië moet zijn inspanningen voortzetten om zich voor te bereiden op het beheer van de programma’s "Een leven lang leren" en "Jeugd in actie". Ook moet voldoende aandacht worden besteed aan het volwassenenonderwijs.

Er is goede vooruitgang geboekt op het gebied van milieu , met name wat betreft de luchtkwaliteit, industriële verontreiniging en risicobeheer en klimaatverandering. In het algemeen gaan de voorbereidingen van Kroatië goed vooruit. Er zijn echter nog steeds aanzienlijke inspanningen nodig wat betreft de aanpassing aan het acquis op het gebied van water en natuurbescherming. De uitvoering van het horizontale acquis moet worden verbeterd, vooral wat betreft strategische milieubeoordeling en toegang tot justitie in milieuzaken. De bestuurlijke capaciteit moet verder worden uitgebreid op zowel nationaal als lokaal niveau.

Er is de nodige vooruitgang geboekt op het gebied van consumentenbescherming en volksgezondheid . Met de aanpassing van de wetgeving is een bevredigend niveau bereikt, maar er zijn meer inspanningen nodig om de bestuurlijke capaciteit verder te versterken.

Kroatië heeft goede vorderingen gemaakt op het gebied van de douane-unie , waar de wetgeving goed is aangepast aan het acquis. Kroatië heeft zijn bestuurlijke capaciteit en de interconnectie van IT-systemen verbeterd en is begonnen met de uitvoering van een coherent anticorruptiebeleid op het gebied van douane. Er moeten inspanningen worden gedaan wat betreft de aanpassing van de resterende wetgeving, de uitvoering van de anticorruptiestrategie en de interconnectie van IT-systemen.

Op het gebied van de buitenlandse betrekkingen heeft Kroatië enige vorderingen gemaakt. De voorbereidingen voor het gemeenschappelijke handelsbeleid van de EU liggen goed op schema. Kroatië moet wel voldoen aan zijn internationale verplichtingen wanneer het land zijn toevlucht neemt tot handelsbeschermende maatregelen. Er moeten nog inspanningen worden gedaan met betrekking tot het ontwikkelingsbeleid en de humanitaire hulp.

Op het gebied van het buitenlands beleid en het veiligheids- en defensiebeleid heeft Kroatië goede vorderingen gemaakt en is de wetgeving in het algemeen goed aangepast. Kroatië neemt nog steeds deel aan verschillende EU-missies in het kader van het Europees veiligheids- en defensiebeleid. Kroatië moet nu de uitvoering en handhaving van de controle op wapens versterken, met inbegrip van de transparantie van wapengerelateerde informatie, en verdere capaciteit ontwikkelen om het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid en het Europees veiligheids- en defensiebeleid volledig uit te voeren.

Er is vooruitgang geboekt op het gebied van financiële controle. Er zijn verdere inspanningen nodig om te zorgen voor duurzame ontwikkeling van het systeem voor interne financiële controle zowel op centraal als op lokaal niveau. De operationele en financiële onafhankelijkheid van de overheidsinstantie voor auditing moet worden verankerd in de grondwet.

Er is goede vooruitgang geboekt wat betreft de financiële en budgettaire bepalingen en de institutionele capaciteit is verbeterd. Over het algemeen heeft Kroatië de wetgeving goed aangepast, behalve wat betreft de heffingen op suiker. De voorbereidingen op de toepassing van de regels inzake de eigen middelen moeten worden voortgezet.

Voormalige Joegoslavische republiek Macedonië

De presidents- en lokale verkiezingen van 2009 voldeden aan de meeste internationale normen en de meeste aanbevelingen van de OVSE/het ODIHR naar aanleiding van eerdere verkiezingen zijn uitgevoerd. De politieke dialoog is verbeterd: de regeringscoalitie is stabiel, er is meer politieke samenwerking en het parlement is effectiever. Er is veel gedaan aan de kernprioriteiten van het toetredingspartnerschap inzake de hervorming van politie, justitie, openbaar bestuur en corruptie. Op basis hiervan, en gezien de globale voortgang van de hervormingen, vindt de Commissie dat het land in voldoende mate voldoet aan de politieke criteria .

De uitvoering van de kaderovereenkomst van Ohrid blijft een essentieel element van de democratie en de rechtsstaat in het land. Er is vooruitgang geboekt met de tenuitvoerlegging van de taalwet en de wetten inzake decentralisatie en evenwichtige vertegenwoordiging. Verdere constructieve inspanningen zijn noodzakelijk om aan de doelstellingen van de overeenkomst te voldoen.

De presidents- en lokale verkiezingen van 2009 voldeden aan de meeste internationale normen. De verkiezingsdagen verliepen vreedzaam, het politieke klimaat was rustig en het stemmen verliep aanzienlijk beter dan bij de parlementsverkiezingen van 2008. De door de OVSE/het ODIHR vastgestelde gebreken moeten worden aangepakt. De politieke dialoog, een kernprioriteit van het toetredingspartnerschap, is verbeterd. De coalitie regering is stabiel. De belangrijkste oppositiepartij is voorzitter van de nationale raad voor Europese integratie. Het parlement functioneert beter, met name door de invoering van een reglement van orde, en er is een wet inzake het parlement goedgekeurd. Er zijn verdere inspanningen nodig, met name om de rol van het parlement te versterken.

Er zijn enige vorderingen gemaakt wat betreft de hervorming van het openbaar bestuur , waaronder de hervorming van het ambtenarenapparaat, een kernprioriteit van het toetredingspartnerschap. De in september goedgekeurde wijzigingen van de ambtenarenwet versterkten de bepalingen inzake de aanwerving en bevordering van ambtenaren op basis van merite. Verdere inspanningen zijn noodzakelijk om de transparantie, de professionaliteit en de onafhankelijkheid van het openbaar bestuur te waarborgen. De bepalingen en de geest van de wet moeten in de praktijk worden geëerbiedigd. Er is verdere vooruitgang geboekt wat betreft de hervorming van de politie, een kernprioriteit van het toetredingspartnerschap. Het nieuwe systeem van commandanten op lokaal en regionaal niveau is volledig operationeel, het beheer is verbeterd en met de wet interne zaken is een loopbaanontwikkelingssysteem bij de politie ingevoerd. Politieagenten mogen geen functie meer bekleden binnen een politieke partij.

Er is verdere vooruitgang geboekt wat betreft de justitiële hervorming , een kernprioriteit van het toetredingspartnerschap. De eerste afgestudeerden van de academie voor rechters en openbaar aanklagers zijn benoemd, de nieuwe rechtbanken en justitiële instanties krijgen personeel en beginnen met hun activiteiten en het budget is zeer aanzienlijk verhoogd. Er zijn verdere inspanningen nodig om de onpartijdigheid en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te waarborgen, met name door tenuitvoerlegging van de bepalingen inzake benoeming en bevordering.

Er is goede vooruitgang geboekt wat betreft de versterking en uitvoering van het anticorruptie kader, een kernprioriteit van het toetredingspartnerschap. De kieswet en de wet inzake de financiering van politieke partijen zijn gewijzigd met het oog op meer transparantie. In verschillende rechtszaken over corruptie op hoog niveau zijn personen aangeklaagd en veroordeeld en de samenwerking tussen de rechtshandhavingsinstanties is verbeterd. Corruptie komt echter nog steeds veel voor en vormt op veel gebieden een groot probleem. Er zijn verdere inspanningen noodzakelijk, vooral wat betreft de tenuitvoerlegging van het wettelijke kader.

Het wettelijke en institutionele kader voor de mensenrechten en de bescherming van minderheden is over het algemeen voorhanden. Toch zijn nog verdere inspanningen vereist om de tenuitvoerlegging op een aantal punten te verbeteren.

Het aantal beschuldigingen van mishandeling door de politie is aanzienlijk gedaald na de ontmanteling van speciale politie-eenheden, grondig onderzoek en tuchtmaatregelen. Er is echter nog geen onafhankelijk, extern mechanisme opgezet voor de behandeling van wangedrag van de politie overeenkomstig de jurisprudentie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Er is een actieplan goedgekeurd voor de renovatie van de infrastructuur in gevangenissen , maar de belangrijke kortermijnmaatregelen om onmenselijke en vernederende toestanden weg te werken zijn nog niet getroffen. Ook moet er nog een professioneel beheerssysteem voor de gevangenissen worden opgezet.

Wat betreft de vrijheid van meningsuiting is de situatie over het algemeen bevredigend. Er is wel nog steeds reden voor bezorgdheid ten aanzien van politieke inmenging in de media.

Op het gebied van de vrouwenrechten is begonnen met de uitvoering van de strategie tegen huiselijk geweld. Er zijn echter verdere inspanningen nodig om meer bestuurlijke capaciteit te ontwikkelen met betrekking tot gelijke kansen voor mannen en vrouwen. Wat betreft de rechten van kinderen is het schoolbezoek toegenomen: bijna alle leerlingen van de basisschool gaan vervolgens naar de middelbare school. In juni is de wet inzake het jeugdstrafrecht in werking getreden.

Wat betreft culturele rechten en rechten van minderheden is enige vooruitgang geboekt met betrekking tot de uitvoering van de strategie voor evenwichtige vertegenwoordiging, overeenkomstig de kaderovereenkomst van Ohrid: het aantal ambtenaren uit etnische minderheden bij de centrale overheid was in september 2009 gestegen tot 26%. In het parlement is begonnen met de tenuitvoerlegging van de taalwet, waarin wordt voorzien in een groter gebruik van het Albanees. Er is een gespecialiseerd agentschap opgezet voor de bescherming van kleine gemeenschappen, maar dat is nog niet operationeel.

Op de middelbare scholen in de gemeente Struga is het etnisch gemengd onderwijs bij de start van het schooljaar 2009-2010 gedeeltelijk hersteld. De autoriteiten moeten echter verdere inspanningen doen om de diverse etnische gemeenschappen in het land te integreren, in het bijzonder op onderwijsgebied. Er wordt nog steeds onvoldoende rekening gehouden met de problemen van de kleinere etnische groepen.

Inzake de Roma kan slechts weinig vooruitgang worden gemeld. De uitvoering van de vier actieplannen in het kader van het Decennium voor de integratie van de Roma (2005-2015) vordert nog steeds traag, hoewel de overheid hiervoor middelen beschikbaar heeft gesteld. De bestuurlijke capaciteit van het bureau van de Roma-minister zonder portefeuille en van de eenheid voor de uitvoering van de Roma-strategie moet aanzienlijk worden uitgebreid. De Roma kampen nog steeds met zeer moeilijke levensomstandigheden en discriminatie.

Wat betreft regionale kwesties en internationale verplichtingen heeft de Voormalige Joegoslavische republiek Macedonië volledig meegewerkt met het Joegoslavië-tribunaal. De vier zaken die door het tribunaal zijn terugverwezen naar de nationale autoriteiten worden behandeld door het interne juridische systeem.

Wat betreft het Internationale Strafhof is de bilaterale immuniteitsovereenkomst met de Verenigde Staten niet in overeenstemming met de gemeenschappelijke standpunten en de beginselen van de EU. Het land moet zich aanpassen aan het EU-standpunt.

De Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië is actief blijven deelnemen aan de regionale samenwerkingsinitiatieven, zoals het samenwerkingsproces voor Zuidoost-Europa (SEECP), de raad voor regionale samenwerking (RCC) en de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst (CEFTA).

De Voormalige Joegoslavische republiek Macedonië onderhoudt over het algemeen goede betrekkingen met de landen in de regio. De betrekkingen met Griekenland lijden echter nog steeds onder de onopgeloste naamkwestie. Onder auspiciën van de Verenigde Naties worden besprekingen gehouden om deze kwestie op te lossen. Daden en woorden die de betrekkingen van goed nabuurschap kunnen schaden, moeten worden vermeden. Het onderhouden van betrekkingen van goed nabuurschap, zoals een door onderhandelingen tot stand gekomen en wederzijds aanvaardbare oplossing van de naamkwestie, onder auspiciën van de VN, blijft van wezenlijk belang.

De economie in de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië is in 2009 enigszins gekrompen door de verslechtering van het internationale klimaat. De inflatie is aanzienlijk gedaald, vooral vanwege de daling van de internationale energie- en grondstoffenprijzen. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de aanpak van de structurele werkloosheid en het wegwerken van belemmeringen voor de werkgelegenheid. De nog steeds zeer hoge werkloosheid, vooral onder jongeren en laagopgeleiden, blijft echter zeer zorgwekkend. De zwakke punten in het bestuur en de rechtsstaat hebben nog steeds een negatief effect op het ondernemingsklimaat.

Wat de economische criteria betreft, heeft de Voormalige Joegoslavische republiek Macedonië goede vooruitgang geboekt. Het land komt steeds dichter bij een goed functionerende markteconomie. Het land moet in staat worden geacht op middellange termijn het hoofd te bieden aan de concurrentiedruk en de marktkrachten binnen de EU, mits het hervormingsprogramma daadkrachtig uitgevoerd blijft worden, zodat de aanzienlijke structurele zwakten worden weggewerkt.

In het land bestaat een brede consensus over de kern van het economische beleid. De privatisering is nagenoeg afgerond. De prijzen en de handel zijn grotendeels geliberaliseerd. De toegang tot de markt en de registratieprocedures zijn verder verbeterd en het regelgevende kader is verder vereenvoudigd. De faillissementsprocedures zijn verder verkort en de registratie van eigendommen is goed gevorderd. De autoriteiten hebben meer inspanningen gedaan om de structurele werkloosheid aan te pakken en er zijn maatregelen getroffen om de belastingdruk op arbeid te verminderen. De financiële onafhankelijkheid van de regelgevende en toezichthoudende organen is versterkt. De financiële bemiddeling is enigszins afgenomen, maar de sector heeft de internationale financiële crisis in het algemeen goed doorstaan. Daarnaast zijn maatregelen genomen om de kwaliteit van de beroepsbevolking te verbeteren.

In de context van de verkiezingsperiode en de mondiale economische crisis is de algemene beleidsmix verslechterd. De kwaliteit van de overheidsfinanciën is achteruitgegaan en de overheidsuitgaven zijn sterk gestegen, met name de uitgaven aan inkomensoverdrachten, subsidies en pensioenen, die sterker stegen dan de inflatie. Hierdoor zijn de externe onevenwichtigheden sterk toegenomen. De financieringsbehoeften van de publieke sector gingen ten koste van de middelen voor private investeringen. De staatsschuld is toegenomen, maar is nog steeds relatief laag. De instroom van directe buitenlandse investeringen is aanmerkelijk afgenomen, vooral door de internationale economische crisis. Er zijn maar weinig middelen beschikbaar om de structurele werkloosheid aan te pakken, terwijl de werkloosheid nog steeds zeer hoog is. De zwakheid van de instellingen moet worden aangepakt en de rechtsstaat moet worden versterkt, zodat de markteconomie goed kan functioneren. Er zijn aanvullende inspanningen nodig om het openbaar bestuur en justitie te versterken, zodat de rechtszekerheid toeneemt en het ondernemingsklimaat verbetert. De regelgevende en toezichthoudende organen zijn nog steeds niet onafhankelijk genoeg en hebben nog steeds niet genoeg middelen om effectief te kunnen functioneren. Ondanks pogingen om de niet-geregistreerde economie terug te brengen, blijft dit een groot probleem.

De Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië heeft goede vooruitgang geboekt wat betreft het ontwikkelen van capaciteit om de verplichtingen van het lidmaatschap te vervullen , met name op het gebied van vervoer, douane en belastingen en justitie, vrijheid en veiligheid. Er is minder vooruitgang geboekt op sommige andere terreinen, zoals energie, milieu en werkgelegenheid en sociaal beleid. In het algemeen is enige vooruitgang geboekt bij de uitvoering van de prioriteiten van het toetredingspartnerschap. Er zijn echter aanhoudende inspanningen nodig om de bestuurlijke capaciteit voor de uitvoering en handhaving van wetgeving te versterken. Overeenkomstig de kernprioriteiten van het toetredingspartnerschap zijn de verplichtingen in het kader van de stabilisatie- en associatieovereenkomst nagekomen.

Er zijn enige vorderingen te melden op het gebied van het vrije verkeer van goederen . Een aanzienlijk deel van het horizontale en sectorale acquis moet nog worden omgezet. Er is enige vooruitgang op het gebied van het vrije verkeer van werknemers , waarvoor de aanpassing van de wetgeving zich nog in een vroeg stadium bevindt. Op het gebied van het recht van vestiging en het vrij verrichten van diensten was de vooruitgang wisselend. Er is een gebrek aan coördinatie tussen de verschillende instanties die verantwoordelijk zijn voor de vergunningen inzake grensoverschrijdende dienstverlening. De vorderingen op het gebied van het vrije verkeer van kapitaal bleven vooral beperkt tot de strijd tegen witwassen. In 2008 is voldaan aan de verplichtingen in verband met de eerste fase van de stabilisatie- en associatieovereenkomst.

Er is goede vooruitgang geboekt op het gebied van de overheidsopdrachten , waar veel wetgeving is aangepast aan het acquis. Er moet meer worden gedaan om de bestuurlijke capaciteit op alle niveaus uit te breiden. Er zijn goede vorderingen geboekt op het gebied van het vennootschapsrecht , hoewel de aanpassing van het wettelijke kader inzake boekhouding en auditing nog onvoldoende is. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de versterking van het wettelijke kader en de uitbreiding van de bestuurlijke capaciteit en de institutionele samenwerking op het gebied van de wetgeving inzake intellectuele eigendom . De handhaving is weliswaar verbeterd, maar nog onvoldoende.

Er is enige vooruitgang te melden wat betreft mededinging . Er zijn goede resultaten geboekt wat betreft de handhaving, met name op het gebied van concentraties, hoewel kartels beter moeten worden bestreden. Het aantal staatssteunbesluiten vooraf is toegenomen. De mededingingsautoriteit heeft nog steeds onvoldoende personele en financiële middelen.

Er is enige vooruitgang met betrekking tot financiële diensten , vooral wat betreft de ontwikkeling van wetgeving voor de bancaire sector, de effectenmarkten, investeringsdiensten en pensioenen. De regelgeving en het toezicht met betrekking tot de verzekeringsmarkt is echter nog onvoldoende.

Op het gebied van diensten met betrekking tot elektronische communicatie en de informatiemaatschappij is enige vooruitgang geboekt. Op de markt voor elektronische communicatie is de concurrentie toegenomen door het liberaliseringsproces, wat in het voordeel van de consument is. Op audiovisueel gebied is er nog steeds sprake van politieke inmenging in de Omroepraad en de publieke omroep. Over het algemeen zijn de voorbereidingen op het gebied van de informatiemaatschappij en de media goed gevorderd.

Op het gebied van landbouw en plattelandsontwikkeling is vooruitgang geboekt. De bestuurlijke capaciteit van het betaalorgaan en de operationele structuren die verantwoordelijk zijn voor de pretoetredingsfondsen zijn versterkt, hoewel de bestuurlijke capaciteit op andere terreinen zwak blijft. Er moeten aanhoudende inspanningen worden geleverd met betrekking tot verdere aanpassing aan het acquis, met name door de goedgekeurde wetgeving ten uitvoer te leggen. Er zijn bescheiden vorderingen gemaakt op het gebied van veterinair en fytosanitair beleid en op het gebied van voedselveiligheid , meestal op wetgevingsgebied. Zowel wat betreft het aantal medewerkers als hun bekwaamheid is de bestuurlijke capaciteit echter onvoldoende om het acquis op de juiste wijze uit te voeren.

Er is goede vooruitgang geboekt op het gebied van het vervoersbeleid , met name wat betreft het wegvervoer, waaronder rekeningrijden. In het algemeen gaat de aanpassing van de wetgeving in alle sectoren vooruit. In alle vervoerssectoren is de bestuurlijke capaciteit echter onvoldoende, zowel wat betreft het aantal medewerkers als hun bekwaamheid. Voor het lucht- en spoorvervoer moeten nog onafhankelijke regelgevende instanties en veiligheidsautoriteiten worden opgericht.

Er is enige vooruitgang geboekt in de energiesector . De energiewet moet worden gewijzigd en de wetgeving moet op de juiste wijze ten uitvoer worden gelegd om te voldoen aan de verplichtingen in het kader van het Verdrag tot oprichting van de Energiegemeenschap. Er moet nog een goed functionerende elektriciteitsmarkt tot stand worden gebracht. De onafhankelijkheid van de regelgevende instanties voor energie en stralingsbescherming moet verder worden vergroot.

Op het gebied van de belastingen is goede vooruitgang geboekt. De aanpassing van de wetgeving inzake indirecte belastingen is goed gevorderd. Er zijn verdere inspanningen nodig wat betreft directe belastingen. De operationele capaciteit van de belastingdienst is uitgebreid en de inning van de belastingen is verbeterd.

Er is enige vooruitgang te melden wat betreft de aanpassing van de wetgeving en de bestuurlijke capaciteit op het gebied van het economische en monetaire beleid . In het algemeen liggen de voorbereidingen op dit gebied op schema. De sectorale statistieken zijn goed verbeterd en de classificaties zijn aangepast aan het acquis. De statistische infrastructuur is versterkt, maar er is nog steeds een gebrek aan middelen.

Op het gebied van sociaal beleid en werkgelegenheid is sprake van beperkte vooruitgang. Er is nog steeds geen sprake van een effectieve en representatieve sociale dialoog. De bestuurlijke capaciteit is geleidelijk versterkt, maar blijft onvoldoende om de aangenomen wetgeving en beleidslijnen correct uit te voeren. Wat betreft het ondernemings- en industriebeleid is goede, maar wisselende vooruitgang geboekt. De financiële middelen en bestuurlijke capaciteit van de overheidsorganen die het ondernemings- en industriebeleid moeten uitvoeren zijn bescheiden. De aanpassing van de wetgeving in dit hoofdstuk is redelijk gevorderd.

Op het gebied van de trans-Europese netwerken zijn vorderingen gemaakt. De voorbereidingen op dit terrein zijn goed gevorderd. Er is enige vooruitgang op het gebied van regionaal beleid en de coördinatie van structuurinstrumenten . Er zijn vooral inspanningen gedaan en voorbereidingen getroffen voor de invoering van IPA-onderdelen die dienen als voorlopers van de structuurfondsen. In het algemeen gaat de aanpassing van de wetgeving goed vooruit.

Op het gebied van justitie en fundamentele rechten is goede vooruitgang geboekt wat betreft corruptiebestrijding en enige vooruitgang wat betreft de hervorming van justitie en de waarborging van de fundamentele rechten. Door oprichting van nieuwe instellingen en de verhoging van de begrotingsmiddelen is de algemene efficiëntie van justitie toegenomen, maar er zijn verdere inspanningen nodig om de onafhankelijkheid te waarborgen. Op het gebied van corruptiebestrijding kunnen vorderingen worden gemeld wat betreft vervolging in zaken van corruptie op hoog niveau, de versterking van het institutionele kader en de samenwerking tussen rechtshandhavingsinstanties. De kieswet en de wet inzake de financiering van politieke partijen zijn gewijzigd met het oog op meer transparantie. Corruptie komt echter nog steeds veel voor en vormt op veel gebieden een groot probleem. De inspanningen moeten worden voortgezet. De meeste wetgevings- en beleidsmaatregelen met betrekking tot fundamentele rechten zijn aanwezig, maar de uitvoering is wisselend en er zijn verdere inspanningen nodig.

Wat betreft justitie, vrijheid en veiligheid is het land verder gegaan met de aanpak van de belangrijkste problemen. Wat betreft visumversoepeling heeft het land belangrijke vooruitgang geboekt op de terreinen van het draaiboek en voldoet het aan de ijkpunten. Op basis van deze vorderingen heeft de Commissie in juli 2009 voorgesteld om de visumverplichting voor burgers van de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië op te heffen[9]. Er kan goede vooruitgang worden gemeld op het gebied van asiel, de bestrijding van de georganiseerde misdaad en drugs, de buitengrenzen en Schengen. De bestuurlijke capaciteit voor de uitvoering van de politiehervorming is verbeterd, maar wordt nog steeds gehinderd doordat het personeelsbeheer nog niet volledig ontwikkeld is. Het bestrijden van de georganiseerde misdaad is verbeterd dankzij het gebruik van speciale onderzoekstechnieken, getuigenbescherming en de inlichtingendienst. Er zijn verdere inspanningen nodig, met name om een geïntegreerd inlichtingensysteem op te zetten. De wetgevings- en de bestuurlijke capaciteit zijn beter aangepast aan het acquis. In het algemeen liggen de voorbereidingen op dit gebied op schema.

Er is enige vooruitgang te melden op het gebied van wetenschap en onderzoek . Er is nog onvoldoende bestuurlijke capaciteit ontwikkeld ter ondersteuning van de deelname aan de kaderprogramma's. In het algemeen liggen de voorbereidingen op dit gebied op schema. Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van onderwijs, jeugdzaken en cultuur, met name wat betreft de deelname aan communautaire programma's. Er is echter nog steeds te weinig geld voor onderwijs beschikbaar om de nationale hervormingsstrategie uit te voeren. Over het algemeen zijn de voorbereidingen op het gebied van onderwijs en cultuur goed gevorderd.

Er is vooruitgang geboekt wat betreft de omzetting van het acquis op het gebied van milieu , met name wat betreft horizontale wetgeving en afvalbeheer. De uitvoering van de wetgeving vormt nog steeds een aanzienlijk probleem. De bestuurlijke capaciteit is zwak en moet op zowel nationaal als lokaal niveau worden uitgebreid. Er zijn aanzienlijke verdere inspanningen nodig voor verdere aanpassing aan het acquis en om te zorgen voor de noodzakelijke investeringen. De voorbereidingen op het gebied van milieu zijn redelijk gevorderd.

Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van consumentenbescherming en volksgezondheid . Wat betreft het consumentenbeleid is er nog steeds geen effectief en transparant markttoezichtssysteem. Op het gebied van de volksgezondheid zijn de personele en financiële middelen nog niet voldoende om de wetgeving, strategieën en actieplannen adequaat uit te voeren.

Op het gebied van de douane-unie is veel vooruitgang geboekt, met name wat betreft de bestuurlijke en de operationele capaciteit. De douanewetgeving is voldoende aangepast aan het acquis, behalve wat betreft doorvoer. De bestuurlijke capaciteit van de douaneadministratie om de wetgeving uit te voeren en grensoverschrijdende misdaad aan te pakken verbetert nog steeds. De voorbereidingen liggen op schema.

Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de aanpassing aan het EU-beleid inzake buitenlandse betrekkingen . In het algemeen liggen de voorbereidingen op dit gebied op schema. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft het veiligheids- en defensiebeleid , met name wat betreft de uitbreiding van de bestuurlijke capaciteit. Het land heeft zich aangesloten bij de meeste EU-verklaringen en gemeenschappelijke standpunten en heeft zijn inzet voor EVDB-operaties herhaaldelijk getoond.

Op het gebied van de financiële controle is beperkte vooruitgang geboekt met de tenuitvoerlegging van de wetgeving. De bestuurlijke capaciteit van de bevoegde instellingen moet verder worden uitgebreid. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft financiële en budgettaire bepalingen . De operationele capaciteit van de douaneautoriteit en de belastingdienst is verbeterd, met name de capaciteit voor de bestrijding van douane- en btw-fraude.

Montenegro

Montenegro is goede vorderingen blijven maken wat betreft de politieke criteria . Overeenkomstig het Europees partnerschap heeft Montenegro het wettelijke kader verder voltooid en de bestuurlijke en institutionele capaciteit uitgebreid. De grondwet wordt over het algemeen effectief ten uitvoer gelegd. De justitiële hervorming is voortgezet en begint vruchten af te werpen, maar de politiek mengt zich nog steeds in de rechterlijke macht en het openbaar ministerie. De bestrijding van corruptie en de georganiseerde misdaad moet met vastberadenheid worden voortgezet. De uitbreiding van de bestuurlijke capaciteit vormt nog steeds een groot probleem. De politieke consensus over EU-vraagstukken is nog steeds groot. Het parlement moet meer capaciteit krijgen om wetsontwerpen te onderzoeken en toe te zien op de uitvoering van hervormingen.

De democratie en de rechtsstaat zijn verder versterkt. De tenuitvoerlegging van de grondwet verliep in het algemeen goed, maar sommige belangrijke wetten moeten nog in overeenstemming worden gebracht met de grondwet. De overheidsinstellingen functioneren beter, met name op gebieden die verband houden met de Europese integratie. Er moet nog steeds meer politieke wil worden getoond om corruptie te bestrijden, met name corruptie op hoog niveau.

Er is enige vooruitgang geboekt wat het functioneren van het parlement . Er is veel gedaan op het gebied van wetgeving en de bestuurlijke capaciteit is uitgebreid. Het parlement moet echter veel efficiënter optreden als wetgevingsorgaan en als toezichthouder. In maart 2009 vonden parlementsverkiezingen plaats, die aan bijna alle verplichtingen van de OVSE en de Raad van Europa voldeden. De OVSE/het ODIHR hebben echter een aantal problemen geconstateerd die nog moeten worden aangepakt. De kieswet moet in overeenstemming met de grondwet worden gebracht.

De regering is nieuwe bestuurlijke structuren blijven opzetten in verband met de onafhankelijkheid van het land. Het kader voor de coördinatie van de Europese integratie is verbeterd en functioneert nog steeds goed. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de hervormingen van het openbaar bestuur door de goedkeuring van belangrijke wetgeving, de uitbreiding van de bestuurlijke capaciteit en beter personeelsbeheer. Toch blijven een gebrek aan personeel en middelen, naast structurele zwakheden en corruptie, de algemene doeltreffendheid van het openbaar bestuur hinderen. De bestuurlijke capaciteit blijft beperkt. Er moeten aanzienlijke inspanningen worden geleverd om een professioneel, verantwoordingsplichtig en op merite gebaseerd ambtenarenapparaat zonder politieke inmenging tot stand te brengen. De meeste adviezen en aanbevelingen van de ombudsman zijn ter harte genomen. De wet inzake de ombudsman is echter nog niet volledig in overeenstemming met de grondwet en de capaciteit van zijn dienst moet worden uitgebreid.

Er moet meer worden gedaan om onafhankelijke en goed functionerende regelgevende en toezichthoudende organen met voldoende bevoegdheden tot stand te brengen.

Montenegro heeft bescheiden vooruitgang geboekt wat betreft de justitiële hervorming . Het wettelijke kader is verder versterkt met de goedkeuring van het nieuwe wetboek van strafvordering. Er zijn echter verdere inspanningen nodig om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de autonomie van het openbaar ministerie te waarborgen. De capaciteit van het openbaar ministerie moet worden uitgebreid om de nieuwe taken in het kader van het wetboek van strafvordering te kunnen uitvoeren. De verantwoordingsplicht, integriteit en efficiëntie van het justitiële stelsel moeten verder worden geconsolideerd.

Er is goede vooruitgang geboekt met de versterking van het wettelijke en administratieve kader voor corruptiebestrijding . De instanties die corruptie moeten voorkomen en onderzoeken, zijn verder versterkt. Corruptie komt echter nog steeds veel voor en vormt nog steeds een bijzonder groot probleem. Er bestaat bezorgdheid over de omvang en de effectiviteit van de tenuitvoerlegging van de wetgeving op dit terrein. Er zijn positieve ontwikkelingen, maar de onderzoekscapaciteit van en de coördinatie tussen de wetshandhavingsinstanties is zwak, wat leidt tot weinig veroordelingen. Er is onvoldoende toezicht op de financiering van politieke partijen en belangenconflicten.

Er zijn opnieuw vorderingen gemaakt op het gebied van de mensenrechten en de bescherming van minderheden , waarbij Montenegro over het algemeen in overeenstemming is met de Europese normen.

Er is globaal enige vooruitgang geboekt op het gebied van de civiele en politieke rechten , maar er zijn verdere inspanningen nodig om de uitvoering van de wetgeving inzake foltering en mishandeling, het gevangeniswezen en toegang tot justitie te verbeteren.

De vrijheid van meningsuiting blijft reden voor bezorgdheid. Het feit dat geweld tegen journalisten wordt onderzocht, betekent vooruitgang, maar er zijn nieuwe incidenten gemeld. Ook intimiderende uitspraken van ambtenaren over de rol van de media en niet-gouvernementele organisaties zijn reden tot bezorgdheid. De regering moet constructief contact onderhouden met vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld. De eerbiediging van de vrijheid van vereniging en de vrijheid van religie is doorgaans bevredigend. De teruggave van eigendommen van de kerk moet echter nog steeds worden geregeld en overheidsinstanties zouden onpartijdig moeten blijven in geschillen tussen de Servische en de Montenegrijnse orthodoxe kerk in Montenegro.

Er zijn aanhoudende inspanningen nodig op het gebied van vrouwenrechten , met name wat betreft het gebrek aan bescherming van vrouwen tegen alle vormen van geweld, want huiselijk geweld komt nog steeds veel voor. Er moet nog steeds belangrijke wetgeving worden goedgekeurd, bijvoorbeeld op het gebied van de bescherming tegen huiselijk geweld en discriminatie. Er moet daadkrachtig worden verdergegaan met de uitvoering van wetgeving en strategieën ter verbetering van de rechten van kinderen en sociaal kwetsbare bevolkingsgroepen. In 2008 zijn er minder klachten over eigendomsrechten geweest, maar er is nog reden voor bezorgdheid wat betreft de uitvoering van de wetgeving inzake de teruggave van eigendommen.

Montenegro heeft enige vorderingen gemaakt met de uitvoering van het kader ter bescherming van minderheden . De minderheidsraden zijn operationeel en hebben financiering gekregen. Er zijn enkele maatregelen getroffen om de situatie van de Roma -, Ashkali- en Egyptische gemeenschappen te verbeteren. De interetnische betrekkingen verlopen nog steeds soepel. De sociaaleconomische situatie van ontheemden en van de Roma-, Ashkali- en Egyptische gemeenschappen vormt nog steeds een bron van grote zorg. Ze kampen nog steeds met zeer moeilijke levensomstandigheden en discriminatie. De uitvoering van de wetgeving en de strategieën moet met meer vastberadenheid worden voortgezet. Er zijn ook meer financiële middelen nodig. De wet inzake de rechten en vrijheden van minderheden is op het punt van de vertegenwoordiging van minderheden nog niet in overeenstemming gebracht met de grondwet.

Er is een wettelijk kader ingesteld inzake de status van ontheemden uit Bosnië en Herzegovina en Kroatië, maar dat moet nog steeds effectief worden uitgevoerd. Montenegro moet de status van ontheemden uit Kosovo nog regelen en hun betere toegang geven tot economische en sociale rechten, die tot op heden beperkt is. Hun situatie is reden voor bezorgdheid.

Wat regionale vraagstukken en internationale verplichtingen betreft, is de samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal bevredigend. Het onderzoek en de gerechtelijke procedures in het beperkte aantal Montenegrijnse zaken met betrekking tot binnenlandse oorlogsmisdaden zijn vooruitgegaan. De samenwerking met de buurlanden op dit terrein is verbeterd. De zaak van de overlevenden en de gezinnen van de gedeporteerde Bosnische burgers in 1992 is buiten de rechtbank geregeld.

Wat betreft het Internationale Strafhof is de bilaterale immuniteitsovereenkomst met de Verenigde Staten niet in overeenstemming met de gemeenschappelijke standpunten en de beginselen van de EU. Het land moet zich aanpassen aan het EU-standpunt.

Montenegro is actief blijven deelnemen aan de regionale samenwerkingsinitiatieven, zoals het samenwerkingsproces voor Zuidoost-Europa (SEECP), de raad voor regionale samenwerking (RCC) en de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst (CEFTA). Montenegro is in 2009 voorzitter van de CEFTA. De regionale school voor openbaar bestuur in Danilovgrad bij Podgorica is van start gegaan.

De betrekkingen met andere uitbreidingslanden en buurlidstaten zijn blijven verbeteren en de bilaterale samenwerking is op bepaalde terreinen geïntensiveerd. Er is met name vooruitgang geboekt wat betreft het oplossen van bilaterale grensgeschillen tussen Montenegro en Kroatië, die samen een dossier zullen indienen bij het Internationale Strafhof inzake de vaststelling van de grens bij Prevlaka.

De economie van Montenegro is in 2009 aanzienlijk vertraagd. Hierdoor kwamen de overheidsfinanciën onder grote druk te staan en is de staatsschuld verder toegenomen. De economie is echter niet in een diepe recessie terechtgekomen en de externe financiering bleek minder riskant dan gevreesd. Ondanks de economische crisis heeft de regering een aantal structurele hervormingen doorgevoerd. De bevordering van de rechtsstaat en de modernisering van de infrastructuur blijven een belangrijke voorwaarde voor de economische ontwikkeling.

Wat de economische criteria betreft, heeft Montenegro verdere vooruitgang geboekt op weg naar een goed functionerende markteconomie. Om het land in staat te stellen op middellange termijn de concurrentiedruk en de marktkrachten binnen de EU het hoofd te bieden, moet het alomvattende hervormingsprogramma vastberaden ten uitvoer wordt gelegd, zodat structureel zwakke punten worden aangepakt.

De externe onevenwichtigheden en de inflatie daalden als gevolg van de afname van de economische activiteit. De arbeidsmarktindicatoren zijn blijven verbeteren, ondanks de vertraging van de groei. Buitenlandse moederbanken hebben de financiering aan hun lokale filialen voortgezet en daarmee de stabiliteit van het financiële steun gesteund, bij gebrek aan een geldschieter in laatste instantie. Het begrotingstekort is beperkt door de uitgaven te beperken en door inkomsten uit de privatisering van grote netwerksystemen. De staatsschuld is toegenomen, maar bleef bescheiden. Er is wetgeving goedgekeurd ter vergroting van de zekerheid over eigendomsrechten. De wetgeving is verder vereenvoudigd teneinde zakelijke belemmeringen weg te nemen en de achterstand bij faillissementszaken is weggewerkt. De staat is als gevolg van de crisis een grotere rol gaan spelen in de economie, maar dit bleef beperkt tot het verstrekken van leningen en garanties voor belangrijke economische sectoren.

De situatie in de productiesector verslechterde aanzienlijk doordat de externe vraag afnam en de internationale prijzen van staal en aluminium daalden. De herstructurering van de aluminium- en staalfabrieken is nog steeds een belangrijke taak. Het financiële systeem had eind 2008 en begin 2009 een ernstig liquiditeitsprobleem doordat mensen veel geld opnamen. De rente bleef hoog ondanks de injecties in het bancaire systeem. De overheidsfinanciën kwamen onder grote druk te staan door het grote aantal leningsgaranties dat de regering verstrekte. De kapitaalmarkt werd flink gecorrigeerd en leed aanzienlijke verliezen. Doordat er nog steeds een discrepantie tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt bestaat, moeten werkgevers ondanks de hoge werkloosheid buitenlandse werknemers inschakelen. De informele sector vormt nog steeds een groot probleem.

Montenegro heeft verdere vooruitgang geboekt met de aanpassing aan de Europese normen . De interim-overeenkomst wordt nog steeds soepel uitgevoerd en het land boekt gestage resultaten met de tenuitvoerlegging van de verplichtingen in het kader van de stabilisatie- en associatieovereenkomst. Er is goede vooruitgang geboekt wat betreft consumentenbescherming en onderzoek en op sommige terreinen met betrekking tot interne markt en justitie, vrijheid en veiligheid. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft het vrije verkeer van kapitaal, douane en belastingen, werkgelegenheid, landbouw en plattelandsontwikkeling, energie, statistiek en op de andere terreinen van justitie, vrijheid en veiligheid. Over de hele linie zijn verdere aanhoudende inspanningen nodig, met name wat betreft de uitbreiding van de uitvoeringscapaciteit. De vorderingen op het gebied van milieu, vervoer, de informatiemaatschappij en de media zijn wisselend. Er is beperkte vooruitgang geboekt wat betreft accreditatie en conformiteitsbeoordeling, metrologie, markttoezicht en industriebeleid.

Wat de interne markt betreft, heeft Montenegro bij de aanpak van de prioriteiten in het kader van het Europees partnerschap enige vooruitgang geboekt. De voorbereidingen op het gebied van het vrije verkeer van goederen zijn voortgezet. Er is goede vooruitgang geboekt wat betreft de uitvoering op het gebied van consumentenbescherming. Het markttoezicht moet verder worden ontwikkeld. De institutionele en de bestuurlijke capaciteit, de interinstitutionele samenwerking en de overname van productspecifiek acquis moeten worden verbeterd.

Op het gebied van het vrije verkeer van personen, het vrij verrichten van diensten en het recht van vestiging voldoet Montenegro gedeeltelijk aan de prioriteiten wat de aanpassing van de wetgeving betreft. De wet inzake werkgelegenheid en buitenlandse werknemers is goedgekeurd, waarmee werkvergunningen en quota worden ingesteld voor arbeid en grensoverschrijdende diensten. De dienstenmarkt is verder geliberaliseerd. Het institutionele kader voor het toezicht op de bancaire en de niet-bancaire financiële sector is verder verbeterd, maar moet nog verder worden versterkt. Er is een strategie voor de sector postdiensten goedgekeurd. Dankzij nieuwe regels voor bedrijfsrapportage en toezicht is de transparantie van de boekhouding en de effectiviteit van de audits toegenomen, maar er zijn meer inspanningen nodig om de vooruitgang op deze terreinen te consolideren.

Wat betreft het vrije verkeer van kapitaal is vooruitgang geboekt met de goedkeuring van wetten inzake eigendomsverhoudingen en staatseigendom. Niet-ingezetenen worden nog steeds niet gelijk behandeld wat betreft de aankoop van landbouwgrond, waarvoor in de nieuwe wet in de optie van langetermijnhuur wordt voorzien.

De aanpassing van de wetgeving op het gebied van douane en belastingen ligt op schema, maar er moet nog meer worden gedaan op het gebied van oorsprong, doorvoer en vereenvoudiging van de procedures daarvoor en douanewaarde en -tarieven. Corruptiebestrijding en de aanpak van de informele economie vormen nog steeds een groot probleem.

Op het gebied van mededinging is de wetgeving verder aan het acquis aangepast. Het kader voor mededinging moet verder worden versterkt en de bestuurlijke capaciteit moet worden uitgebreid, met name wat betreft controle van de staatssteun.

Montenegro heeft zijn wetgeving inzake overheidsopdrachten verder aangepast aan het acquis. Er zijn activiteiten uitgevoerd op het gebied van opleiding en voorlichting. De wetgeving moet nog verder worden aangepast en de bestuurlijke capaciteit moet worden uitgebreid.

Er is enige vooruitgang te melden op het gebied van intellectuele-eigendomsrechten . De nieuwe octrooiwet heeft het wettelijke kader versterkt. De procedure voor de erkenning van rechten op nationaal niveau is versterkt. De voorbereidingen verkeren echter nog in een pril stadium en de institutionele en de handhavingscapaciteit en de mate van publieke bewustwording moeten verder worden ontwikkeld.

Montenegro heeft verdere vooruitgang geboekt op het gebied van sociaal beleid en werkgelegenheid . De wetgeving moet echter nog verder worden aangepast aan de Europese normen en de bestuurlijke capaciteit moet worden uitgebreid, met name om de nieuwe wetgeving effectief ten uitvoer te leggen. Er zijn ook verdere inspanningen nodig om de bestuurlijke en institutionele capaciteit op het gebied van het volksgezondheidsbeleid te vergroten.

Op het gebied van onderwijs en cultuur zijn vorderingen gemaakt. Er is goede vooruitgang geboekt op het gebied van onderzoek , met name wat betreft de versterking van het institutionele kader en deelname aan het zevende kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling.

Montenegro heeft de noodzakelijke wetgeving aangenomen voor toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie.

Wat betreft het sectorale beleid is Montenegro op het gebied van het industriebeleid begonnen met de aanpak van de wetgevingsprioriteiten en wordt gedeeltelijk voldaan aan de eisen met betrekking tot het beleid inzake het midden- en kleinbedrijf . Er zijn verdere inspanningen nodig om de bestaande zakelijke belemmeringen weg te werken, de afgifte van vergunningen te versnellen en bepaalde maatregelen, zoals kredietgaranties voor kleine en middelgrote ondernemingen, proeftuinen en clusters, volledig uit te voeren.

Er kan enige vooruitgang worden gemeld op het gebied van landbouw en plattelandsontwikkeling , alsmede op het gebied van visserij , zowel wat betreft de hervorming van de wetgeving als de goedkeuring van nationale programma's en strategieën. De implementatie moet echter worden verbeterd. Wat betreft voedselveiligheid en veterinair en fytosanitair beleid is enige vooruitgang geboekt met de versterking van het wettelijke kader, maar er moet nog een geïntegreerd systeem voor voedselveiligheid worden opgericht. De bestuurlijke capaciteit binnen het ministerie van Landbouw, Bosbouw en Waterbeheer is nog niet genoeg versterkt en moet worden voorbereid op IPARD.

De vorderingen op het gebied van milieu zijn wisselend. Er is vooruitgang wat betreft de goedkeuring van horizontale wetgeving, maar de tenuitvoerlegging en de handhaving moeten worden versterkt. Het agentschap voor milieubescherming moet voldoende middelen krijgen om zijn taken uit te voeren. Het feit dat de milieubescherming onvoldoende is, met name in kustgebieden en nationale parken, blijft reden voor bezorgdheid.

Wat betreft het vervoersbeleid zijn de voorbereidingen voor het weg- en spoorvervoer redelijk gevorderd, maar voor het lucht- en zeevervoer bevinden deze zich nog in een pril stadium. Er is weinig vooruitgang geboekt wat betreft de veiligheid van alle vervoerswijzen. Montenegro moet een coherente strategie voor de vervoerssector ontwikkelen. Er zijn aanzienlijke inspanningen nodig om voldoende bestuurlijke capaciteit te ontwikkelen.

Er kan enige vooruitgang worden gemeld in sommige energie sectoren. Er zijn maatregelen getroffen om aan de eisen van het Verdrag tot oprichting van de Energiegemeenschap te voldoen, maar verdere inspanningen zijn nodig. Er moet voorrang worden gegeven aan de bevordering van energiezuinigheid en hernieuwbare energiebronnen.

Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de informatiemaatschappij en de media en het agentschap voor elektronische communicatie en postdiensten is operationeel geworden. Er blijven echter nog punten van zorg inzake de onafhankelijkheid van het agentschap voor elektronische communicatie en de vertraging bij de tenuitvoerlegging van de wet inzake elektronische communicatie. De bevoegde autoriteiten moeten de kwestie rond de bevoegdheden en de procedure voor de toewijzing van uitzendfrequenties dringend aanpakken en oplossen. De wetgeving en de praktijken moeten in overeenstemming worden gebracht met de Europese normen op dit gebied.

De voorbereidingen op de interne financiële controle bij de overheid (PIFC) en externe audits verkeren in een pril stadium. De basiswetgeving inzake de PIFC is inmiddels goedgekeurd. Het aantal gekwalificeerde overheidsauditeurs en het aantal audits nemen toe en de nationale rekenkamer is bezig met de opbouw van bestuurlijke capaciteit.

Overeenkomstig de overheidsstrategie voor 2009-2012 op het gebied van statistiek krijgt het Montenegrijnse bureau voor de statistiek een coördinerende rol in de ontwikkeling van het statistische systeem volgens de Europese statistiekgedragscode. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft sectorale en macro-economische statistieken, maar weinig wat betreft classificaties en registers. Het wetgevingskader en de bestuurlijke capaciteit moeten verder worden verbeterd.

Wat betreft justitie, vrijheid en veiligheid is Montenegro verder gegaan met de aanpak van de belangrijkste problemen, maar er zijn aanhoudende inspanningen nodig om de hervormingen ten uitvoer te leggen. Wat betreft visumversoepeling heeft Montenegro aanzienlijke inspanningen verricht op alle terreinen van het draaiboek. Gezien de vorderingen heeft de Commissie in juli 2009 voorgesteld om de visumverplichting voor burgers van Montenegro op te heffen, op voorwaarde dat het land aan de resterende criteria van het draaiboek voldoet voordat de Raad zijn besluit neemt.

Er is enige vooruitgang te melden wat betreft het visumbeleid . De tenuitvoerlegging van de visumversoepelings- en overnameovereenkomsten is voortgezet. Er is een nieuwe wet inzake buitenlandse ingezetenen in werking getreden, evenals een nieuwe visumverordening op basis van de Schengenregels. Montenegro moet echter verdere inspanningen doen om zijn visumregeling te verbeteren en in overeenstemming te brengen met de Europese normen. De administratieve en technische capaciteit voor de afgifte van visa moet aanzienlijk worden versterkt.

Wat betreft grensbeheer heeft Montenegro goede vooruitgang geboekt op het gebied van grenscontroles. De strategie voor geïntegreerd grensbeheer is verder uitgevoerd. De uitrusting van grensposten is enigszins verbeterd, maar er moet nog nieuwe wetgeving worden goedgekeurd inzake grenscontroles, waaronder grenstoezicht. Op korte termijn moeten alle grensposten aan elkaar worden gekoppeld in één online-netwerk met toegang tot de nationale en de Interpoldatabank.

Enige vooruitgang kan worden gemeld wat betreft asiel en migratie . Het wettelijke en institutionele kader op het gebied van asiel is bijna voltooid, maar de wetgeving moet adequaat worden uitgevoerd. Op het gebied van migratie is belangrijke wetgeving goedgekeurd. Er moet nog steeds een detentiecentrum voor illegalen worden gebouwd. Er zijn verdere inspanningen nodig om de wetgeving uit te voeren. De bestuurlijke capaciteit en de institutionele samenwerking moeten worden bevorderd. De status van ontheemden moet worden geregeld.

Montenegro is vooruitgang blijven boeken wat betreft het witwassen van geld , maar de daling van het aantal onderzoeken en meldingen van verdachte transacties is reden voor bezorgdheid. De bevoegdheden en onderzoekscapaciteit van de autoriteiten, met name de eenheid fiscale recherche, moeten krachtdadig worden vergroot. Witwassen blijft een serieus probleem en er zijn extra inspanningen nodig om het te voorkomen en te bestrijden.

Montenegro heeft enige vooruitgang geboekt wat betreft het antidrugsbeleid . De nationale strategische respons op het gebied van narcotica en het daarmee samenhangende actieplan worden ten uitvoer gelegd. Het institutionele kader voor drugsbestrijding is versterkt en er zijn meer drugs in beslag genomen. Drugshandel door de georganiseerde misdaad blijft een bron van grote zorg. Montenegro moet zijn inspanningen met betrekking tot het antidrugsbeleid opvoeren.

Met betrekking tot de politie kan enige vooruitgang worden gemeld, met name wat betreft de voortzetting van de politiehervorming en de geboekte resultaten op het gebied van interne controle. De professionele capaciteit, de uitrusting en de infrastructuur moeten verder worden verbeterd.

De institutionele, juridische en bestuurlijke capaciteit met betrekking tot de strijd tegen de georganiseerde misdaad is uitgebreid. Toch blijft de georganiseerde misdaad een groot probleem, dat de rechtsstaat en het ondernemingsklimaat aantast. Er is nog steeds onvoldoende capaciteit voor onderzoek en vervolging, waardoor slechts een zeer klein aantal mensen uiteindelijk wordt veroordeeld in georganiseerde-misdaadzaken. Er moet voorrang worden gegeven aan de uitbreiding van de personele middelen en aan de intensivering van de samenwerking tussen de agentschappen. Ook in de strijd tegen mensenhandel is goede vooruitgang geboekt. Montenegro geldt voornamelijk als een doorvoerland. Mensenhandelzaken zijn onderzocht en er zijn veroordelingen uitgesproken. Er zijn extra maatregelen nodig om de verantwoordelijke autoriteiten beter in staat te stellen om potentiële slachtoffers te identificeren.

Op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens is enige vooruitgang geboekt met de goedkeuring van het wettelijke kader. De wet is echter nog niet volledig in overeenstemming met het acquis en de toezichthoudende autoriteit moet nog worden opgericht.

Servië

Servië heeft vooruitgang geboekt wat betreft de politieke criteria en de aanpak van de kernprioriteiten van het Europees partnerschap. De regering heeft zijn inzet voor het toenaderingsproces tot de EU bewezen door een aantal initiatieven, waaronder de tenuitvoerlegging van de bepalingen van de interim-overeenkomst. De samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal is verder verbeterd, hoewel de aangeklaagde Ratko Mladić en Goran Hadžić nog steeds op vrije voeten zijn.

Er zijn verschillende initiatieven ontplooid om de democratie en de rechtsstaat te consolideren, maar verdere hervormingen zijn nodig om ervoor te zorgen dat het nieuwe grondwettelijke kader volgens de Europese normen wordt uitgevoerd, met name op het gebied van justitie.

Het parlement heeft zijn reglement van orde herzien, waardoor zijn werkzaamheden en het wetgevingsproces zijn verbeterd. Met de goedkeuring van de nieuwe wet inzake politieke partijen zijn daarnaast duidelijkere en strengere regels vastgesteld voor de registratie van partijen. De kieswet is echter nog niet volledig in overeenstemming met de Europese normen. Het parlement heeft onvoldoende gebruik gemaakt van zijn bevoegdheid wat betreft toezicht op de uitvoerende macht en de capaciteit van de parlementaire commissies blijft zwak.

De regering heeft blijk gegeven van grote inzet voor de Europese integratie en heeft zich actief beziggehouden met de voorbereiding van wetgeving op verschillende terreinen en met de uitvoering van een nationaal programma voor Europese integratie. Er is echter onvoldoende aandacht besteed aan de effectieve tenuitvoerlegging van de bestaande wetten en aan effectbeoordeling. De regering moet haar werkzaamheden beter plannen en de coördinatie tussen de ministeries moet worden verbeterd.

De capaciteit van het openbaar bestuur is in het algemeen voldoende. Het Servische bureau voor Europese integratie functioneert goed, maar binnen de vakministeries moet meer bestuurlijke capaciteit op het gebied van Europese integratie worden ontwikkeld. Het hervormingstempo ligt in het algemeen laag. De transparantie, onpartijdigheid, professionaliteit en verantwoordingsplicht moeten worden verbeterd en er moet meer prioriteit worden gegeven aan corruptiebestrijding en de ondersteuning van het werk van onafhankelijke organen. De onafhankelijke regelgevende instanties functioneren doorgaans goed, ondanks de beperkte middelen waarover zij beschikken.

Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft het civiele toezicht op de veiligheidstroepen en de betrokkenheid van de parlementaire commissie voor veiligheid en defensie is vergroot. De hervorming van de wetgeving moet nog worden voltooid.

Wat betreft het justitiële systeem is een pakket wetgeving goedgekeurd waarin een grootschalige hervorming van het justitiële systeem en een reorganisatie van het rechtbanksysteem wordt voorgesteld. Er zijn twee nieuwe instellingen opgericht, de Hoge Raad voor Justitie en de Raad voor het openbaar ministerie. Er is echter nog steeds reden voor bezorgdheid over de manier waarop de herbenoemingsprocedure voor alle rechters wordt uitgevoerd en het risico dat een gebrek aan transparantie op lange termijn leidt tot politisering van justitie. De achterstand bij de behandeling van rechtszaken is niet gedaald, de rechtbankprocedures moeten nog steeds worden gestroomlijnd en er moet een beheerssysteem voor de rechtbanken worden ingevoerd.

Servië heeft vooruitgang geboekt bij de bestrijding van corruptie . De wetshandhavingsautoriteiten hebben blijk gegeven van meer inzet op dit gebied, waardoor verschillende verdachten zijn gearresteerd en een aantal geruchtmakende zaken zijn geopend. Het parlement heeft het uitvoerende bestuur gekozen van het nieuwe agentschap voor corruptiebestrijding, dat in 2010 operationeel zal worden. Corruptie komt echter nog steeds veel voor en vormt nog steeds een groot probleem. Overheidsopdrachten en privatisering zijn bijzonder kwetsbare sectoren. In corruptiezaken wordt zelden een definitieve veroordeling uitgesproken. De wet inzake het agentschap voor corruptiebestrijding kent enkele gebreken en er is onvoldoende toezicht op de financiering van de politieke partijen en op potentiële belangenconflicten.

Het wettelijke en institutionele kader voor de mensenrechten en de bescherming van minderheden is voorhanden en de burgerrechten en de politieke rechten worden doorgaans geëerbiedigd. De bestaande wettelijke en grondwettelijke garanties op dit gebied moeten echter volledig worden gehandhaafd.

Er is enige verbetering wat betreft de preventie van foltering en mishandeling . Volgens de staatsombudsman is het aantal gevallen van mishandeling gedaald. In sommige zaken zijn de beschuldigingen tegen de politie niet volledig onderzocht. Wat betreft toegang tot justitie is geen vooruitgang geboekt met de goedkeuring van wetgeving en de opzet van een breed systeem voor gratis rechtshulp. Wat betreft de hervorming van het gevangeniswezen zijn de eerste maatregelen getroffen om een systeem van alternatieve straffen in te voeren, maar deze hebben nog niet veel concreet effect gehad. De overbevolking, geweld en drugs blijven een probleem.

De vrijheid van meningsuiting wordt in het algemeen in de grondwet beschermd en haatzaaien is verboden. In de praktijk hebben zich incidenten voorgedaan rond haatzaaien, bedreigingen en fysieke aanvallen tegen journalisten, mensenrechtenactivisten en homo-, bi- en transseksuelen en de daders zijn niet vervolgd. De wet op publieke informatie is gewijzigd en omvat aanvullende regelgeving inzake de media . Beroepsverenigingen en internationale organisaties hebben echter hun bezorgdheid uitgesproken over het gebrek aan transparantie en aan openbare raadpleging voorafgaand aan de goedkeuring van de wijzigingen. Daarnaast wordt gevreesd dat sommige nieuwe bepalingen, zoals de omvang van de sancties bij schending van de beroepsnormen, de mediavrijheid zouden kunnen beperken. De vrijheid van vergadering en van vereniging zijn in de grondwet vastgelegd en verder bekrachtigd in de nieuwe wet inzake verenigingen. Hoewel deze vrijheden doorgaans worden beschermd, moest de geplande Gay Parade in Belgrado in september 2009 op het laatste moment worden geannuleerd vanwege bedreigingen met geweld tegen de organisatoren en deelnemers door extremistische groeperingen.

Het maatschappelijk middenveld blijft een actieve rol spelen in het sociale, economische en politieke leven in Servië. In de nieuwe wet inzake verenigingen is de juridische status van niet-gouvernementele organisaties verduidelijkt. De Servische overheid heeft enige inspanningen gedaan om de samenwerking met het maatschappelijk middenveld te verbeteren, maar deze moet nog verder worden ontwikkeld.

In de grondwet wordt de godsdienstvrijheid gewaarborgd en discriminatie op grond van religie is verboden. De tenuitvoerlegging van de wet uit 2006 inzake kerken en religieuze gemeenschappen heeft geleid tot discriminatie wat betreft de registratie van "niet-traditionele gemeenschappen".

De wettelijke bepalingen inzake de bescherming van economische en sociale rechten zijn grotendeels aanwezig. Er moet nu meer aandacht worden besteed aan het daadwerkelijk handhaven van de wetgeving. Er is een nationale strategie goedgekeurd ter verbetering van de positie van vrouwen en ter bevordering van gelijke kansen voor mannen en vrouwen en discriminatie op grond van sekse is verboden. Er is echter nog geen specifieke wet goedgekeurd inzake gelijke kansen voor mannen en vrouwen en vrouwen moeten aanzienlijk beter worden beschermd tegen geweld. Wat betreft de rechten van kinderen is een nationale strategie goedgekeurd om kinderen te beschermen tegen geweld. Meer gecoördineerde inspanningen zijn nodig om het bewustzijn ten aanzien van sociaal kwetsbare personen en personen met een handicap te vergroten en ervoor te zorgen dat hun rechten worden beschermd. Er is een wet inzake het verbod op discriminatie goedgekeurd, waarin het juridische kader inzake de bescherming tegen discriminatie verder wordt uitgewerkt. In de praktijk is er echter nog steeds sprake van discriminatie, met name van kwetsbare groepen, zoals de Roma, personen met een handicap en homo-, bi- en transseksuelen.

Met betrekking tot eigendomsrechten ontbreekt nog steeds een duidelijke juridische grondslag inzake de restitutie van eigendommen, waardoor dit proces niet goed op gang komt.

Het wettelijke kader inzake culturele rechten en minderheidsrechten is voorhanden. De nieuwe wet inzake de nationale minderheidsraden is ook goedgekeurd. Het ministerie van mensenrechten en minderheidsrechten speelde een belangrijke rol bij de vergroting van het bewustzijn en de bevordering van minderheidsrechten, evenals de staatsombudsman en de provinciale ombudspersonen. Niet alleen in de grondwet, maar ook in nieuwe antidiscriminatiewetgeving is discriminatie van etnische minderheden expliciet verboden.

Met betrekking tot de Vojvodina is op nationaal niveau geen overeenstemming bereikt over de goedkeuring van een nieuw statuut. Er is overeenstemming bereikt over de herstructurering van het coördinatieorgaan voor Zuid-Servië . De situatie in Zuid-Servië is in juli 2009 verslechterd na een aantal aanvallen op de Servische marechaussee. De situatie in de Sandžak is onstabiel: de moslimgemeenschap is verder verdeeld geraakt en er wordt vaker geweld gepleegd.

Het aantal vluchtelingen en binnenlandse ontheemden in Servië is nog steeds hoog. De binnenlandse ontheemden verkeren in een zeer moeilijke situatie en ondervinden veel moeilijkheden bij het uitoefenen van hun sociale rechten.

Toen Servië voorzitter was van het Decennium van de Roma , heeft het land een nationale strategie ter verbetering van de situatie van de Roma goedgekeurd. Er zijn echter verdere inspanningen nodig om ervoor te zorgen dat deze strategie volledig wordt uitgevoerd. De Roma-bevolking leeft nog steeds in zeer moeilijke omstandigheden en wordt vaak gediscrimineerd.

Wat regionale vraagstukken en internationale verplichtingen betreft, heeft Servië verdere vooruitgang geboekt in de samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal. De hoofdaanklager van het Joegoslavië-tribunaal zei in zijn toespraak tot de VN-Veiligheidsraad dat de Servische autoriteiten adequaat en tijdig hebben gereageerd op specifieke verzoeken en dat de samenwerking moet worden voortgezet en tot nieuwe concrete en positieve resultaten moet leiden. Ondanks een aantal zoekoperaties zijn de aangeklaagde Ratko Mladić en Goran Hadžić nog steeds op vrije voeten. Volledige samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal blijft een internationale verplichting en een kernprioriteit van het Europees partnerschap.

Servië moet samen met de buurlanden de regionale straffeloosheid aanpakken, onder meer door stappen te zetten op weg naar uitleveringsverdragen voor oorlogsmisdadigers.

Servië is actief blijven deelnemen aan de regionale initiatieven, zoals het samenwerkingsproces voor Zuidoost-Europa (SEECP), de raad voor regionale samenwerking (RCC) en de Midden-Europese vrijhandelsovereenkomst (CEFTA). De bilaterale betrekkingen met de andere uitbreidingslanden en de buurlidstaten zijn verbeterd. Verdere vooruitgang is echter vereist om definitieve oplossingen te vinden voor de verschillende bilaterale vraagstukken die nog resteren, met name in verband met grenzen. De regionale samenwerking had te lijden van de houding van Servië ten aanzien van de deelname van Kosovo aan regionale fora.

Servië betwist de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo[10] en heeft juridische en diplomatieke stappen gezet in dit verband, onder meer via het Internationale Strafhof. De Servische regering onderhoudt geen officiële contacten met de Kosovaarse autoriteiten en houdt eraan vast alleen te praten met UNMIK en EULEX. De regering handhaaft parallelle structuren in Kosovo en hield tussentijdse lokale verkiezingen terwijl Kosovo-Serven werden aangemoedigd niet deel te nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen die door de Kosovaarse autoriteiten werden georganiseerd. Op handelsgebied erkent de Servische regering de Kosovaarse douanestempels niet, hoewel die zijn aangemeld bij de Europese Commissie en volgens UNMIK in overeenstemming zijn met resolutie 1244 van de VN-Veiligheidsraad. Het feit dat Servië weigert de Kosovaarse douanestempels te erkennen, baart ernstige zorgen. Servië en Kosovo moeten pragmatische oplossingen vinden, zodat belangrijke regionale fora kunnen blijven bijdragen aan de regionale samenwerking en ontwikkeling.

De Servische regering heeft de eerste stappen gezet om samen te werken met de EU-rechtsstaatmissie (EULEX), maar deze inspanningen moeten worden geïntensiveerd. In september 2009 hebben EULEX en Servië een protocol inzake politiesamenwerking ondertekend.

De Servische economie werd zwaar getroffen door de mondiale economische crisis. De groei vertraagde eind 2008 en in 2009 kwam de economie in een recessie terecht. Hierdoor is de macro-economische stabiliteit verslechterd. Ook is de begrotingssituatie aanzienlijk verslechterd door het eerdere expansieve beleid en het gebrek aan begrotingsdiscipline.

Wat de economische criteria betreft, heeft Servië slechts weinig vorderingen gemaakt op weg naar een goed functionerende markteconomie. Er moeten verdere inspanningen worden geleverd, wil Servië in staat zijn op middellange termijn het hoofd te bieden aan de concurrentiedruk en de marktkrachten binnen de EU. De structurele hervormingen moeten versneld worden doorgevoerd.

De liquiditeit van het Servische bancaire systeem is gehandhaafd. Servische banken beschikken over voldoende kapitaal en zijn grotendeels winstgevend. Extern gezien verkeert de Servische economie in een proces van snelle aanpassingen, wat blijkt uit een aanzienlijke daling van de externe onevenwichtigheden. De buitenlandse deviezenvoorraad bleef stabiel. Er bestaat nog steeds consensus over de fundamentele aspecten van de markteconomie, maar de regering heeft geen strategie voor structurele hervormingen op middellange termijn.

Als reactie op de ernstiger wordende economische crisis heeft Servië het IMF en de EU om steun gevraagd en beloofd een aantal begrotingsmaatregelen te treffen om de totale uitgaven te beperken. Naarmate de crisis verergerde, werd het IMF-programma herzien. Er zijn geen maatregelen om de overheidsfinanciën op middellange termijn houdbaarder te maken. Het is nog steeds moeilijk om het monetaire beleidskader, dat zich vooral richt op het beteugelen van de inflatie, uit te voeren en de geloofwaardigheid van de centrale bank is in het geding. De inflatie bleef relatief hoog. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de privatisering van bedrijven in collectieve eigendom, maar niet van bedrijven in staatseigendom, waardoor de dynamiek van de particuliere sector wordt aangetast. De werkloosheid blijft zeer hoog. Het starten en opheffen van bedrijven wordt nog steeds belemmerd door buitensporige administratieve vereisten. De juridische voorspelbaarheid moet worden verbeterd, met name waar het gaat om de effectieve uitoefening van eigendomsrechten. De informele sector vormt nog steeds een groot probleem.

Servië heeft vooruitgang geboekt bij de aanpassing van zijn wetgeving en beleid aan de Europese normen en is begonnen met de tenuitvoerlegging van de interim-overeenkomst volgens de daarin vastgestelde bepalingen en tijdschema's. Met ingang van 30 januari 2009 zijn de douanerechten verlaagd en er zijn relevante maatregelen getroffen op het gebied van mededinging, staatssteun en transitverkeer. Daarnaast heeft Servië belangrijke wetgeving goedgekeurd op een aantal terreinen, waaronder landbouw, milieu, werkgelegenheid, mededinging, overheidsopdrachten en justitie, vrijheid en veiligheid. Op terreinen die belangrijk zijn voor de tenuitvoerlegging van de stabilisatie- en associatieovereenkomst is de bestuurlijke capaciteit uitgebreid. Servië moet echter verdere inspanningen doen om ervoor te zorgen dat EU-gerelateerde wetgeving effectief wordt uitgevoerd en gehandhaafd.

Wat betreft de interne markt heeft Servië enige vooruitgang geboekt bij de aanpassing van de wetgeving en de versterking van de institutionele capaciteit. Er zijn goede vorderingen te melden op het gebied van het vrije verkeer van goederen : met de goedkeuring van nieuwe wetgeving inzake normalisatie en conformiteitsbeoordeling is de basis gelegd voor verdere aanpassing aan het acquis. De institutionele capaciteit van het normalisatie-instituut en de accreditatie-instantie zijn uitgebreid en Servië heeft het aantal overgenomen Europese normen opgevoerd. Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van consumentenbescherming met de goedkeuring van wetgeving inzake productveiligheid en elektronische handel. De bestuurlijke capaciteit moet echter verder worden verbeterd. De wetgeving inzake accreditatie en metrologie is nog niet goedgekeurd. Servië moet meer inspanningen doen om een markttoezichtssysteem op te zetten. Er moet ook nieuwe wetgeving inzake consumentenbescherming worden goedgekeurd.

Servië is redelijk gevorderd wat betreft het vrije verkeer van personen, het vrij verrichten van diensten en het recht van vestiging . Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de aanpassing van de wetgeving op het gebied van de postdiensten. Met betrekking tot financiële diensten is een draaiboek opgesteld voor de tenuitvoerlegging van de nieuwe regelgeving voor het bankwezen. Er zijn echter nog een aantal wetten die ontbreken of niet in overeenstemming zijn met de Europese normen, met name wat betreft de regelgeving voor het bankwezen. Wat betreft het vrije verkeer van kapitaal moet Servië zijn inspanningen voortzetten om de transacties via lopende rekeningen volledig te liberaliseren en de beperkingen op kortetermijnkredieten en investeringen op te heffen.

Servië heeft goede vorderingen gemaakt op het gebied van douane . De capaciteit van de douaneadministratie is uitgebreid en er is een pakket besluiten goedgekeurd in verband met de tenuitvoerlegging van de interim-overeenkomst. Verdere aanpassing aan het EU-douanewetboek is noodzakelijk, met name wat betreft doorvoer en risicoanalyse. Servië heeft zijn wettelijke kader op het gebied van belastingen verder ontwikkeld. De procedures voor de belastinginning zijn verbeterd, evenals de handhavingscapaciteit van de belastingdienst. Servië moet de inning van geregistreerde schulden verder verbeteren en de wetgeving inzake accijnzen en btw verder aanpassen.

Servië heeft goede vooruitgang geboekt op het gebied van mededinging en staatssteun door nieuwe wetgeving goed te keuren. De commissie voor concurrentiebescherming moet meer capaciteit ontwikkelen om economische analyses uit te voeren. Er moet ook nog een onafhankelijke autoriteit voor staatssteun worden opgericht.

Servië heeft goede vooruitgang geboekt op het gebied van overheidsopdrachten door nieuwe wetgeving goed te keuren. De leden van de nieuwe commissie voor de bescherming van de rechten van bieders moeten echter nog steeds worden benoemd. Servië heeft verdere vorderingen gemaakt met betrekking tot intellectuele-eigendomsrechten . De bestuurlijke capaciteit van het bureau voor intellectuele eigendom is verbeterd. De problemen in verband met de financiële onafhankelijkheid en het tekort aan bevoegde rechters moeten worden opgelost om ervoor te zorgen dat intellectuele-eigendomsrechten effectief worden gehandhaafd.

Op het gebied van het werkgelegenheidsbeleid is goede vooruitgang geboekt met de goedkeuring van verschillende belangrijke wetten en de nationale werkgelegenheidsstrategie voor 2009. Er zijn betere resultaten geboekt wat betreft de uitvoering van werkgelegenheidsmaatregelen en -beleid, maar de samenhang met andere beleidsterreinen moet nog steeds worden versterkt. Er kan ook enige vooruitgang worden gemeld op het gebied van het sociaal beleid , hoewel het wetgevingskader verder moet worden ontwikkeld en de bestaande wetgeving adequaat moet worden uitgevoerd. Er is enige vooruitgang op het gebied van het volksgezondheidsbeleid , met name wat betreft de hervorming van de eerstelijnsgezondheidszorg en ziektepreventie. Er moeten verdere inspanningen worden geleverd wat betreft de aanpassing aan de Europese normen.

Op het gebied van onderwijs en cultuur zijn vorderingen gemaakt. Op het gebied van wetenschap, onderzoek en innovatie heeft Servië veel gedaan ter bevordering van de samenwerking op onderzoeksgebied en de deelname aan projecten in het kader van het zevende kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling. Het land moet echter nog aanzienlijke inspanningen doen om de nationale onderzoekscapaciteit uit te breiden en beter te integreren in de Europese onderzoeksruimte.

De voorbereiding op de toetreding tot de WTO is goed gevorderd en er zijn verschillende wetten goedgekeurd die verenigbaar zijn met de WTO.

Met betrekking tot het sectorale beleid is het institutionele kader op het gebied van industrie en het midden- en kleinbedrijf verbeterd en Servië is begonnen met de verwezenlijking van de strategische doelstellingen voor het midden- en kleinbedrijf. Er is echter nog geen moderne strategie voor het industriebeleid goedgekeurd die in overeenstemming is met de EU-aanpak.

Met de goedkeuring van belangrijke kaderwetten is vooruitgang geboekt wat betreft de aanpassing aan het acquis op het gebied van landbouw en plattelandsontwikkeling . Dit geldt ook voor voedselveiligheid, maar er is weinig vooruitgang geboekt wat betreft de modernisering van de levensmiddelenindustrie en daarmee samenhangende bedrijven. Er is enige vooruitgang geboekt op veterinair en fytosanitair gebied, maar slechts beperkte vooruitgang wat betreft de modernisering van laboratoria die toezicht moeten houden op de voedselveiligheid.

Servië heeft goede vorderingen gemaakt op het gebied van milieu , met name met de goedkeuring van een groot aantal wetten en met de ratificatie van internationale verdragen. De institutionele capaciteit en de technische en personele middelen blijven echter nog steeds zwak, vooral op lokaal niveau. Er moeten verdere inspanningen worden geleverd met betrekking tot de goedkeuring van wetgeving op het gebied van water en de algemene capaciteitsopbouw op milieugebied.

Op het gebied van vervoer is een verkeersveiligheidswet goedgekeurd en de toltarieven voor binnenlandse en buitenlandse voertuigen zijn geharmoniseerd. De overeenkomst betreffende de totstandbrenging van een Europese gemeenschappelijke luchtvaartruimte (ECAA), het verdrag van Montreal en de horizontale overeenkomst inzake bepaalde aspecten van luchtvaartdiensten zijn geratificeerd. Er zijn echter problemen gerezen wat betreft de mate waarin Servië voldoet aan zijn verplichtingen inzake markttoegang in het kader van de ECAA. Meer in het algemeen zijn verdere inspanningen nodig om de eerste overgangsfase van de ECAA uit te voeren en de coördinatie tussen het ministerie van Infrastructuur en het directoraat voor de burgerluchtvaart te verbeteren. De spoorwegsector moet drastisch worden geherstructureerd.

Servië heeft enige vooruitgang geboekt in de energie sector. Er zijn verdere inspanningen nodig om te voldoen aan de verplichtingen in het kader van het Verdrag tot oprichting van de Energiegemeenschap en de resterende milieukwesties met betrekking tot de milieuaspecten in de energiesector en nucleaire veiligheid. Wat betreft de continuïteit van de energievoorziening is enige vooruitgang geboekt met de vergroting van de gasreserve, maar de aardgasinterconnecties tussen Servië en de andere landen in de regio zijn nog steeds beperkt.

Op het gebied van de informatiemaatschappij en de media is vooruitgang geboekt met de goedkeuring van verschillende wetten. Servië heeft ook de Europese overeenkomst inzake grensoverschrijdende televisie bekrachtigd. De institutionele en regelgevende capaciteit is nog steeds beperkt en de voortgang hangt af van de uitvoering van de wetgeving.

Op het gebied van financiële controle zijn vorderingen gemaakt. De regering heeft een alomvattende beleidsnota inzake de interne financiële controle bij de overheid goedgekeurd. De wet inzake het begrotingssysteem, die ook de juridische grondslag vormt voor de interne financiële controle bij de overheid, is in werking getreden. De voorbereidingen voor de invoering van een modern en effectief systeem voor financiële controle bij de overheid verkeren echter nog in een vroeg stadium. De pas opgerichte nationale rekenkamer is nog niet volledig operationeel.

Er is een nieuwe strategie op het gebied van statistiek aangenomen. Er is ook vooruitgang te melden op het gebied van sectorale statistieken met de voorbereiding en uitvoering van enquêtes en volkstellingen. Servië moet echter nog aanvullende inspanningen doen om een volledig operationeel handelsregister op te zetten en de bestuurlijke capaciteit verder uit te breiden.

Er is vooruitgang geboekt op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid . De visumversoepelings- en overnameovereenkomsten tussen Servië en de Europese Gemeenschap zijn verder uitgevoerd. Servië heeft aanzienlijke inspanningen geleverd op alle terreinen van het draaiboek voor visumliberalisering, met name wat betreft de invoering van nieuwe, biometrische paspoorten. Gezien de vorderingen heeft de Commissie in juli 2009 voorgesteld om de visumverplichting voor burgers van Servië op te heffen, op voorwaarde dat het land aan de resterende criteria van het draaiboek voldoet voordat de Raad zijn besluit neemt[11].

Er is begonnen met de uitvoering van de nieuwe wet inzake grenscontrole , maar verdere inspanningen zijn nodig om de technische normen en de uitrusting van sommige grensovergangen en de controle aan de grenslijn met Kosovo te verbeteren.

Servië heeft weinig vorderingen gemaakt op het gebied van asiel . Ondanks enkele zwakke punten zijn de asielprocedures in het algemeen bevredigend. Er wordt echter nauwelijks geanticipeerd op de potentiële stijging van het aantal asielaanvragen en er bestaat geen coördinerend orgaan voor de integratie van asielzoekers. Er is goede vooruitgang geboekt op het gebied van migratie met de goedkeuring van de strategie voor migratiebeheer en de uitvoering van de vreemdelingenwet. Er zijn echter verdere inspanningen nodig om de goedgekeurde strategieën uit te voeren en het toezicht op de migratiestromen te verbeteren.

Het witwassen van geld blijft reden voor bezorgdheid. De wet inzake het voorkomen en bestrijden van witwassen en de financiering van terrorisme is goedgekeurd. De meldingen van verdachte transacties blijven echter vooral beperkt tot de bancaire sector en het aantal onderzoeken en veroordelingen in witwaszaken is nog steeds laag.

Servië is een belangrijk doorvoerland voor de smokkel van drugs naar Europa. Er zijn een strategie en een actieplan met betrekking tot drugsbestrijding goedgekeurd. De wetshandhavingsautoriteiten hebben een grote hoeveelheid drugs in beslag genomen, maar de drugssmokkel via Servië blijft een ernstig probleem.

Er is enige vooruitgang geboekt op het gebied van de hervorming van de politie . Zowel de capaciteitsopbouw en opleiding als de internationale en regionale samenwerking zijn verbeterd. De strategische planning en de interne controle moeten echter verder worden verbeterd. Er is een nationale strategie voor de bestrijding van de georganiseerde misdaad goedgekeurd. De eerste stappen zijn gezet om het institutionele en wettelijke kader voor de financiële recherche en de inbeslagname van vermogens te verbeteren. De goedkeuring en inwerkingtreding van het nieuwe wetboek van strafvordering hebben echter opnieuw vertraging opgelopen. De onderzoekscapaciteit is zwak, waardoor slechts weinig mensen uiteindelijk worden veroordeeld. Aanhoudende inspanningen zijn vereist bij de bestrijding van de georganiseerde misdaad, die nog steeds een ernstig probleem vormt.

Servië heeft ook enige vooruitgang geboekt in de strijd tegen mensenhandel . Het verdrag van de Raad van Europa tegen mensenhandel is geratificeerd en er is een actieplan goedgekeurd. Er wordt beter samengewerkt tussen de verschillende betrokkenen op het gebied van mensenhandel, waaronder niet-gouvernementele organisaties. Het aantal veroordelingen voor mensenhandel is echter nog steeds laag, terwijl het aantal minderjarige slachtoffers is blijven stijgen.

Er is enige vooruitgang geboekt met de opzet van het wettelijke en institutionele kader inzake de bescherming van persoonsgegevens . Er zijn echter verdere inspanningen nodig om de bestaande wetgeving volledig in overeenstemming te brengen met de Europese normen en ervoor te zorgen dat de relevante bepalingen adequaat worden uitgevoerd.

Kosovo

Kosovo heeft bij de aanpak van de belangrijke prioriteiten van het Europees partnerschap enige vooruitgang geboekt, met name door zijn juridische kader te versterken ten aanzien van de politieke criteria . Er moet nu voorrang worden gegeven aan de uitvoering. De instellingen van Kosovo zijn nu, in het tweede jaar na de onafhankelijkheidsverklaring, aanwezig. Zij vervullen hun taken in samenwerking met de betrokken internationale organisaties. De capaciteit van het openbaar bestuur en van de parlementaire vergadering moet echter dringend worden versterkt. Aanhoudende inspanningen zijn vereist op het gebied van justitiële hervormingen en om de bestrijding van corruptie, georganiseerde misdaad en het witwassen van geld te intensiveren. De samenwerking met de rechtsstaatmissie van de EU (EULEX) in de praktijk is niet in overeenstemming met de politieke verbintenissen en moet op een aantal gebieden die onder het mandaat vallen worden verbeterd.

De veiligheidssituatie in Kosovo is stabiel, maar kwetsbaar. Er is een aantal incidenten geweest, waaronder vernieling van eigendommen van EULEX. De openbare orde wordt over het algemeen gehandhaafd. De autoriteiten van Kosovo oefenen niet de volledige controle uit over het Kosovaarse grondgebied, met name in het noorden. Er zijn nog steeds parallelle structuren actief en onlangs zijn parallelle gemeenteraadsverkiezingen gehouden. De regering van Kosovo moet meer doen om alle gemeenschappen te integreren, met name de Kosovo-Serviërs, en de rechtsstaat met steun van EULEX te consolideren. De Kosovo-Servische gemeenschap moet zich constructiever opstellen ten opzichte van de Kosovaarse instellingen, teneinde de voordelen van de EU-steun en het Europese perspectief te versterken. De komende gemeentelijke verkiezingen en de verdere decentralisatie zijn in dit verband van bijzonder belang. Wat dit betreft wordt steun van Belgrado verwacht. Verdergaande verzoeningsinspanningen zouden bijdragen tot de stabiliteit in de regio en de sociaaleconomische ontwikkeling.

Op het gebied van democratie en rechtsstaat hebben de autoriteiten van Kosovo de desbetreffende grondwettelijke bepalingen over het algemeen gerespecteerd. Er is echter nog weinig bereikt wat de consolidatie van de rechtsstaat in Kosovo betreft.

Het jaarlijkse activiteitenplan van de parlementaire vergadering voor 2009 is goedgekeurd en is in overeenstemming met de wetgevingsstrategie van de regering. De capaciteit van de parlementaire vergadering om wetsontwerpen te bestuderen en na de goedkeuring toe te zien op de tenuitvoerlegging, schiet echter tekort. Het parlementaire toezicht op de uitvoerende macht is beperkt. Met name moet de capaciteit van het Comité voor Europese integratie om toezicht te houden op de aanneming van wetgeving die met de EU-normen overeenstemt, worden versterkt.

De belangrijkste overheidsstructuren zijn aanwezig en de politieke stabiliteit in Kosovo is gehandhaafd. Op het gebied van de hervorming van het plaatselijk bestuur kan enige vordering worden gemeld. In augustus is een herzien en verbeterd actieplan in het kader van het Europees partnerschap aangenomen. Kosovo moet zich nu concentreren op de uitvoering daarvan en op verdere prioritering. De interministeriële coördinatie van de hervormingsagenda van Kosovo schiet nog tekort. Effectieve bestuurlijke structuren zijn op dit gebied onmisbaar om Kosovo’s Europese perspectief te realiseren. Het agentschap voor de coördinatie van ontwikkeling en Europese integratie heeft zijn coördinatiecapaciteit versterkt, meer geniet onvoldoende steun op hoog politiek niveau om een proces voor echte Europese integratie te sturen.

Er is enige vooruitgang geboekt wat de hervorming van het openbaar bestuur betreft. De toetsing van taken en verantwoordelijkheden binnen de overheid is afgerond en de meeste aanbevelingen zijn uitgevoerd. Enkele belangrijke wetten moeten echter nog worden aangenomen. De politieke invloed op het ambtenarenapparaat en op benoemingen bij de overheid blijft een punt van zorg. Aanhoudende inspanningen zijn vereist om de capaciteit van het gehele Kosovaarse overheidsapparaat te versterken en een kader tot stand te brengen voor een professionele, verantwoordelijke, onafhankelijke en op verdienste gebaseerde overheidsdienst die het regeringsbeleid doeltreffend kan uitvoeren. De ombudsman moet verder worden versterkt. Het openbaar bestuur in Kosovo is nog steeds zwak.

De vorderingen wat het justitiële stelsel betreft, waren beperkt. Het hervormingsproces bevindt zich nog in een vroeg stadium. Het Constitutionele Hof is opgericht en de leden ervan zijn benoemd. Het nieuwe informatiesysteem voor het beheer van de rechtbanken is in de meeste rechtbanken operationeel. De rechtbank van Mitrovica is met de steun van EULEX heropend voor strafrechtelijke zaken. De leden van de Kosovaarse Raad van Justitie zijn benoemd. Enige vorderingen zijn gemaakt bij de behandeling van oorlogsmisdrijven.

Er zijn echter omvangrijke inspanningen nodig om de onafhankelijkheid en het professionalisme van het gerechtelijk apparaat te versterken. Er is een aanzienlijke achterstand bij de behandeling van zowel civielrechtelijke als strafrechtelijke zaken. Er is geen effectief mechanisme voor tuchtprocedures tegen rechters. De regering en de Kosovo-Servische gemeenschap dienen zich constructief in te spannen om de Kosovo-Serviërs in het gerechtelijk stelsel te integreren. Het gerechtelijk apparaat in Kosovo is nog steeds zwak en inefficiënt. De rechtsstaat functioneert niet overal in Kosovo, met name niet in het noorden.

Het agentschap voor corruptiebestrijding is operationeel en de capaciteit ervan is versterkt. Het heeft echter beperkte bevoegdheden. Ondanks dat bepaalde maatregelen zijn genomen, komt corruptie op vele gebieden nog vaak voor, wat aanleiding geeft tot ernstige bezorgdheid. Het wetgevingskader is op dit gebied nog incompleet. Er is geen wet die de financiering van politieke partijen regelt. Er moeten nog steeds een strategie en een actieplan voor corruptiebestrijding worden vastgesteld. De samenwerking tussen de bij corruptiebestrijding betrokken instanties moet aanzienlijk worden verbeterd. De onafhankelijkheid van het agentschap voor corruptiebestrijding moet worden gewaarborgd. Kosovo moet laten zien dat het corruptiegevallen onderzoekt en de daders aanklaagt, vervolgt en veroordeelt.

De grondwet garandeert de mensenrechten en de bescherming van minderheden en noemt de internationale overeenkomsten en instrumenten die in Kosovo rechtstreeks toepasselijk zijn. Er zijn echter verdere inspanningen nodig om te waarborgen dat deze rechten in de praktijk worden beschermd en er moet vastbesloten worden opgetreden om alle gemeenschappen van Kosovo te integreren.

Het feit dat de Kosovo-Servische gemeenschap, vooral in het noorden, weinig bereid is in de instellingen van Kosovo te participeren, vormt een belangrijke hindernis. Aanhoudende inspanningen van zowel de regering als de Kosovo-Servische gemeenschap zijn nodig om hierin verandering te brengen. Ook Servië moet zich constructiever opstellen.

Er is beperkte vooruitgang geboekt ten aanzien van de burgerrechten en politieke rechten . Wat de toegang tot de rechter betreft: het stelsel voor rechtshulp functioneert, maar moet verder worden versterkt. Er is enige vooruitgang geboekt ten aanzien van gevangenissen en andere penitentiaire inrichtingen. Er zijn echter nog steeds problemen te melden, met name wat betreft de detentieomstandigheden voor psychisch gestoorde en jeugdige wetsovertreders en hun re-integratie in de samenleving na hun vrijlating. Wat betreft de voorkoming van foltering en slechte behandeling en de bestrijding van straffeloosheid is slechts beperkte vooruitgang geboekt.

De vrijheid van meningsuiting is in de praktijk niet volledig gewaarborgd. Er zijn gevallen geweest van politieke inmenging in de media. Het juridische kader inzake de vrijheid van vereniging en vergadering is verder uitgewerkt.

Het maatschappelijk middenveld moet sterker worden betrokken bij de beleidsformulering en -uitvoering. Er is enige vooruitgang geboekt ten aanzien van de vrijheid van godsdienst , met name de wederopbouw van religieuze gebouwen. Er moet meer worden gedaan om de verzoening van de verschillende religieuze gemeenschappen te bevorderen. Er is geen wetgeving inzake vermiste personen . Verder dient aandacht te worden geschonken aan compensatie voor de familieleden van vermiste personen.

Economische en sociale rechten worden niet volledig gegarandeerd. De bescherming van vrouwen tegen alle vormen van geweld moet aanzienlijk worden verbeterd. Kinderhandel en kinderarbeid geven nog steeds aanleiding tot bezorgdheid. Verdere inspanningen zijn nodig om de rechten van kinderen te garanderen. De regering heeft een actieplan voor mensen met een handicap opgesteld. De integratie en de bescherming van sociaal kwetsbare bevolkingsgroepen en mensen met een handicap zijn echter niet volledig gewaarborgd. Discriminatie geeft nog steeds aanleiding tot bezorgdheid en moet door de overheid met voorlichting worden aangepakt. Er zijn wetten en strategieën, maar die worden slecht toegepast. Het institutionele en juridische kader met betrekking tot eigendomsrechten is versterkt. Het onvermogen van de autoriteiten om hun beslissingen in heel Kosovo uit te voeren blijft een groot obstakel voor de bescherming van eigendomsrechten. De veiligheid van religieuze eigendommen wordt over het algemeen gewaarborgd.

De wetgeving inzake de rechten van minderheden, culturele rechten en de bescherming van minderheden biedt een hoge mate van bescherming voor de rechten van minderheden en culturele rechten. Deze rechten worden in de praktijk echter onvoldoende gewaarborgd. De verzoening tussen de gemeenschappen geeft weinig vooruitgang te zien. Dit is een belangrijke uitdaging voor de autoriteiten. Het aantal vrijwillig terugkerende vluchtelingen en binnenlands ontheemden blijft laag. Er zijn nog steeds onopgeloste geschillen over grondrechten tussen enkele gemeenten en de Servische orthodoxe kerk.

De Roma-, Ashkali- en “Egyptische” gemeenschappen leven nog steeds in zeer slechte omstandigheden en worden veelvuldig gediscrimineerd. Er moeten dringend maatregelen worden genomen voor de herhuisvesting van Romagezinnen die in gevaarlijke, onaanvaardbare omstandigheden leven in met lood verontreinigde gebieden in het noorden van Kosovo. De autoriteiten moeten verdere inspanningen doen om alle minderheden te bereiken en bescherming en integratie te waarborgen.

Wat betreft regionale kwesties en internationale verplichtingen : Kosovo heeft ook tijdens de verslagperiode medewerking verleend aan het Joegoslaviëtribunaal . De EU blijft benadrukken dat regionale samenwerking alleen succesvol kan zijn wanneer alle landen in de regio meewerken en betreurt het dat meningsverschillen over de wijze waarop Kosovo in regionale fora participeert, ertoe geleid hebben dat Kosovo van belangrijke regionale evenementen wegblijft. Kosovo heeft nieuwe douanestempels ingevoerd, die door de speciale vertegenwoordiger van de secretaris-generaal van de VN bij de Europese Commissie en de Cefta-partners zijn aangemeld als in overeenstemming met resolutie 1244/99 van de VN-Veiligheidsraad. Servië erkent de geldigheid van deze stempels niet, omdat het bestrijdt dat deze in overeenstemming zijn met resolutie 1244/99. Kosovo en Servië moeten pragmatische oplossingen uitwerken waardoor de belangrijke regionale fora hun taken op het gebied van regionale samenwerking en ontwikkeling kunnen blijven vervullen.

De economie van Kosovo heeft tot dusver slechts beperkte gevolgen van de crisis ondervonden. Het bbp is blijven groeien, zij het vanuit een zeer laag uitgangspunt, maar de werkloosheid is nog steeds zeer hoog. Door daling van de prijs van ingevoerde goederen is de hoge inflatie omgeslagen in deflatie. De economische ontwikkeling wordt nog steeds ernstig gehinderd door de zwakke rechtsstaat, een zeer beperkte en weinig diverse productiecapaciteit, en een zwakke vervoers- en energie-infrastructuur. Het fiscale beleid wordt gedreven door ad-hocvraag en is niet systematisch gekoppeld aan het beleidskader voor de middellange termijn. De stabiliteit van de energievoorziening is verbeterd, maar daarvoor moest de subsidiëring uit de begroting worden verhoogd.

Wat de economische criteria betreft, heeft Kosovo zeer weinig vooruitgang geboekt in de richting van de totstandkoming van een functionerende markteconomie. Het land moet aanzienlijke hervormingen en investeringen uitvoeren, wil het op de lange termijn het hoofd kunnen bieden aan de concurrentiedruk en de marktkrachten in de Unie.

Een brede consensus inzake het vrijemarktbeleid is gehandhaafd. Door het gebruik van de euro, de beperkte buitenlandse schuld en de zeer lage export is de economie beschut gebleven tegen de negatieve gevolgen van de wereldwijde recessie. De banksector bleef gezond, winstgevend en goed gekapitaliseerd. De economische groei werd aangedreven door de verdere kredietexpansie en door de toegenomen buitenlandse bijstand. De begroting voor 2008 noteerde een klein tekort na het aanzienlijke overschot van het voorgaande jaar. De fiscale opbrengsten namen lichtjes toe. Kosovo trad in juni toe tot het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank.

Het reeds grote handelstekort bleef echter toenemen, met name door de invoer van een aanzienlijke hoeveelheid machines en vervoermaterieel voor een groot wegenbouwprogramma. De fiscale en de externe rekening werden nog minder duurzaam, voornamelijk door slechte planning en uitvoering van het beleid. Door de economische crisis viel de uitvoer in 2009 sterk terug, terwijl het niveau al zeer laag was. De economische statistieken zijn nog steeds ontoereikend. De kredietkosten bleven hoog, doordat de banken voor zakelijke leningen hoge risicopremies bleven vragen. Er was vaker sprake van begrotingssubsidies en overdrachten. De zwakke rechtsstaat, de op vele terreinen voorkomende corruptie en de onzekerheid inzake eigendomsrechten vormen nog steeds ernstige belemmeringen voor de economische ontwikkeling. De werkloosheid blijft zeer hoog. Er is weinig vooruitgang geboekt in de richting van sterkere integratie van Kosovo’s jonge bevolking in de arbeidsmarkt. De informele sector blijft een grote uitdaging vormen.

De vooruitgang bij de aanpassing van wetgeving en beleid van Kosovo aan de Europese normen laat een gemengd beeld zien. Het wettelijk kader is verder uitgebouwd op het gebied van douane, belastingen, onderwijs en politie. De aanpassing verkeert in een vroeg stadium wat betreft milieu, mededinging, intellectuele eigendom, energie en het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal. De tenuitvoerlegging van de Europese normen blijft beperkt op het gebied van financiële controle en financiële statistieken, gegevensbescherming en bestrijding van witwassen en georganiseerde misdaad.

Wat de interne markt van de EU betreft, is op het gebied van het vrije verkeer van goederen enige vooruitgang geboekt. De omzetting en tenuitvoerlegging van de Europese werkmethoden en wetgeving verkeert echter nog in een vroeg stadium. De bestuurlijke capaciteit blijft zwak. De aanpassing op het gebied van het vrije verkeer van personen en diensten en het recht van vestiging is onvoldoende. Aanhoudende inspanningen zijn vereist voor vooruitgang op het gebied van het vrije verkeer van kapitaal , met name versterking van de regelgeving inzake de financiële sector.

De douane -inkomsten zijn verbeterd doordat de douane effectiever functioneert. De douane- en accijnswetgeving is goedgekeurd. De wettelijke bepalingen op douanegebied zijn in overeenstemming met de Europese normen. De bestuurlijke capaciteit moet echter sterk worden verbeterd en de bestrijding van corruptie op douanegebied moet worden geïntensiveerd. In het noorden van Kosovo worden nog steeds geen douanerechten geïnd. Douanefunctionarissen van EULEX houden toezicht op de twee doorgangen in het noorden, waardoor de smokkelactiviteiten daar zijn afgenomen. Het wettelijk kader op het gebied van belastingen is verder uitgebouwd en de belastingtarieven zijn verlaagd. Verdere inspanningen zijn nodig om de bestuurlijke capaciteit op dit gebied te versterken en de omvang van de informele economie terug te dringen.

De uitvoeringsvoorschriften inzake overheidsopdrachten zijn vrijwel afgerond en het toezichtsorgaan voor aanbestedingen is opgericht. De tenuitvoerlegging van de wet in de praktijk geeft echter aanleiding tot ernstige bezorgdheid. De autoriteiten moeten doeltreffend onderzoek doen naar vermoedens van corruptie. Op de uitvoering van overheidsopdrachten moet intensiever toezicht worden gehouden. De Kosovaarse ambtenaren op dit gebied zijn nog steeds vatbaar voor beïnvloeding en intimidatie.

Er is nog steeds geen strategie inzake intellectuele eigendom . De handhavingsmechanismen op het gebied van industriële rechten, auteursrechten en naburige rechten zijn zwak. Er is een mededinging scommissie ingesteld, die beschuldigingen van schending van de mededingingsregels heeft onderzocht. De mededingingswetgeving van Kosovo is nog niet volledig in overeenstemming met de Europese normen.

De autoriteiten dienen de verschillende strategieën op het gebied van werkgelegenheid te stroomlijnen en op de uitvoering ervan toe te zien. De wetgeving inzake veiligheid en gezondheid op het werk en inzake sociale dienstverlening en institutionele zorg moet worden verbeterd. De bestuurlijke en institutionele capaciteit in de zorgsector moet worden versterkt om de kwaliteit van de gezondheidszorg te verbeteren. Op het gebied van de sociale dialoog kan weinig vooruitgang worden gemeld. De aanpassing aan de Europese normen op het gebied van het onderwijs gaat voort. De institutionele hervormingen op dit terrein zijn echter nog niet voltooid, en de beleidsaanbevelingen moeten beter in de praktijk worden gebracht. Op het gebied van onderzoek hebben de autoriteiten initiatieven genomen om de samenwerking met de EU te stroomlijnen, zoals de benoeming van een Kosovaarse coördinator voor het zevende kaderprogramma.

Wat het sectorale beleid betreft: het institutionele en juridische kader met betrekking tot de industrie en het midden- en kleinbedrijf is nog onvolledig. Er zijn inspanningen gedaan wat de landbouw betreft, met enige vooruitgang op het gebied van herverkaveling en diversificatie van landbouwbedrijven. De capaciteit voor de uitvoering van het beleid is echter ontoereikend. Er is een aantal kaderwetten op het gebied van het milieu goedgekeurd. Er zijn grote inspanningen nodig om die uit te voeren en aan de milieunormen van de EU te kunnen voldoen.

Op vervoer sgebied is Kosovo begonnen met een omvangrijk wegenbouwprogramma, terwijl de investeringen in de spoorwegen achterblijven. Kosovo participeert nog steeds actief in de ontwikkeling van het kernnetwerk voor regionaal vervoer en het waarnemingscentrum voor vervoer in Zuidoost-Europa. Op het gebied van de luchtvaart is echter wetgeving aangenomen die onverenigbaar is met de Europese normen. Het bestuur van de toezichthouder voor de spoorwegen is nog niet benoemd. Er is een bestuur benoemd voor de toezichthouder voor de luchtvaart, maar dat is nog niet operationeel.

In de sector energie , die nog steeds met ernstige problemen te kampen heet, moeten nog verschillende belangrijke wetten worden aangenomen. Stroomonderbrekingen komen nog steeds vaak voor. Door de voortdurende verliezen en de gebrekkige inning van de rekeningen wordt de financiële gezondheid van de sector ondermijnd, hoewel er enige verbetering is opgetreden. De regering heeft het besluit genomen een nieuwe bruinkoolcentrale te bouwen, die aan de Europese normen zal moeten voldoen. De exploitant van het transmissienet heeft nog steeds problemen met de deelname als volwaardige partner aan de regionale commerciële mechanismen.

Op het gebied van de informatiemaatschappij en de media zijn sterkere inspanningen nodig voor de uitvoering van de bestaande wetgeving en strategieën. De bestuurlijke capaciteit en de financiële en politieke onafhankelijkheid van de regelgevende instanties, zoals de toezichthouder voor telecommunicatie en de onafhankelijke mediacommissie, moeten verder worden versterkt. Het bestuur van de toezichthouder voor de omroep is nog niet benoemd.

Op het gebied van financiële controle en statistieken is beperkte vooruitgang geboekt. Aanhoudende inspanningen zijn nodig om de capaciteit voor interne en externe audit te verbeteren. De infrastructuur op statistisch gebied blijft zwak.

De vorderingen op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid zijn beperkt. Er zijn coördinatiemechanismen ingesteld voor de betrokken instanties op het gebied van grensbeheer . De grenzen zijn echter nog steeds lek, en de politiële middelen en capaciteit voor het grensbeheer moeten dan ook worden versterkt. De capaciteit voor het behandelen van asiel aanvragen is nog steeds beperkt. De herintegratie van repatrianten blijft beperkt. Er moet nog een geschikt kader voor overname worden opgezet.

De capaciteit van justitie en politie voor de bestrijding van witwassen is nog steeds zwak. Witwassen wordt in de wetgeving nog steeds niet als misdrijf aangemerkt. Het huidige wetgevingskader is ontoereikend en wordt bovendien niet volledig uitgevoerd. Er is geen permanente structuur voor de coördinatie van de strijd tegen witwassen. De rapportage aan het financiële inlichtingencentrum is beperkt. De samenwerking tussen dit centrum en de belastingdienst is nog steeds onvoldoende.

Tijdens de verslagperiode is de hoeveelheid in beslag genomen drugs gestegen, evenals het aantal onderzochte zaken en het aantal gearresteerde en vervolgde personen. Kosovo heeft een strategie en een actieplan vastgesteld voor de bestrijding van drugssmokkel . De samenwerking tussen de rechtshandhavingsinstanties is echter nog onvoldoende op dit terrein. De veilige opslag van in beslag genomen drugs is niet gewaarborgd. De drugshandel blijft dan ook een ernstig probleem.

Het basiswetgevingskader voor de politie is voorhanden. In de functies voor de handhaving van de openbare orde is over het algemeen voorzien. De meeste politiefunctionarissen uit de Kosovaars-Servische gemeenschap ten zuiden van de rivier Ibar, die na de onafhankelijkheidsverklaring de dienst hadden verlaten, zijn op hun post teruggekeerd. Er heeft zich een aantal gewelddadige incidenten voorgedaan, waaronder opzettelijke beschadiging van eigendommen van EULEX. Door het ontbreken van een multi-etnische politiedienst voor ordehandhaving in de regio Mitrovica is de capaciteit van de politie om verstoringen van de openbare orde in het noorden aan te pakken, verminderd. Er is vertraging opgelopen bij het opstellen van de taakomschrijving van de leden van het hogere management bij de politie, waarvan er één een Kosovaarse Serviër is. Er zijn ernstige tekortkomingen op het gebied van onderzoekscapaciteit en politiewerk op basis van inlichtingen. Er is geen strategie voor het inzamelen van wapens bij de burgerbevolking. De beveiliging van bewijsmateriaal is niet volledig gewaarborgd. Vorderingen zijn nodig bij het verlenen van toegang tot belangrijke gegevensbanken aan EULEX, zodat het onderzoek kan verrichten in het kader van zijn uitvoerende mandaat.

De georganiseerde misdaad blijft een ernstig probleem, dat de rechtsstaat en het ondernemingsklimaat aantast. Een strategie en een actieplan voor de bestrijding ervan zijn goedgekeurd, maar het wetgevingskader is nog onvolledig. De inspanningen van de politie op dit terrein worden gehinderd door het ontbreken van wetgeving inzake de bescherming van getuigen en de beperkte capaciteit om getuigen bescherming te bieden. Kosovo is voor de georganiseerde misdaad nog steeds een herkomst- en doorvoerland. Het is bovendien nog steeds een herkomst-, doorvoer- en bestemmingsland voor mensensmokkel. Er zijn nog steeds problemen wat betreft de identificatie van slachtoffers en het onderzoek naar mensensmokkel door de Kosovaarse politie. De georganiseerde misdaad vormt in heel Kosovo een probleem, maar vooral in het noorden. Kosovo heeft een strategie en een actieplan vastgesteld voor de bestrijding van terrorisme , maar het wetgevingskader is nog niet voorhanden.

Kosovo heeft nog steeds geen wetgeving inzake gegevensbescherming . Er is geen onafhankelijke toezichthouder voor gegevensbescherming.

Turkije

Turkije voldoet nog steeds in voldoende mate aan de politieke criteria . In het hele land zijn vrije en eerlijke gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de hervorming van het justitiële stelsel, de betrekkingen tussen de civiele en de militaire autoriteiten en culturele rechten. De regering is begonnen met een brede discussie met de politieke partijen en het maatschappelijk middenveld over een oplossing voor het Koerdische vraagstuk. Aanzienlijke verdere inspanningen zijn echter vereist op de meeste gebieden die met de politieke criteria verband houden, met name de grondrechten, en ten aanzien van de hervorming van de grondwet.

Wat de democratie en de rechtsstaat betreft: het onderzoek naar het vermeende criminele netwerk Ergenekon heeft geleid tot een aantal ernstige strafrechtelijke aanklachten, onder meer tegen legerofficieren. Deze zaak is voor Turkije een gelegenheid om het vertrouwen in het functioneren van de democratische instellingen en de rechtsstaat te versterken. Het is echter van belang dat de procedures in dit verband volledig volgens de rechtsregels verlopen, in het bijzonder wat de rechten van de verdachten betreft. De regering heeft opnieuw verklaard dat zij vastbesloten is de hervormingen in verband met de EU door te voeren; zij heeft een vaste hoofdonderhandelaar benoemd en het nationale programma voor de overname van het acquis goedgekeurd. Het gebrek aan dialoog en compromisbereidheid bij de politieke partijen is echter schadelijk voor de uitvoering van de hervormingen. Turkije moet zijn wetgeving inzake de politieke partijen in overeenstemming brengen met de Europese normen.

Wat betreft de hervorming van het openbaar bestuur zijn aanzienlijke verdere inspanningen nodig, met name om het ambtenarenapparaat te moderniseren. Het terugdringen van bureaucratie en het bevorderen van administratieve vereenvoudiging, alsmede het verder ontwikkelen van een professioneel, onafhankelijk, verantwoordelijk, transparant en op verdienste gebaseerd ambtenarenapparaat, blijft een prioriteit.

Wat het civiele toezicht op de strijdkrachten betreft, is enige vooruitgang geboekt, met name wat betreft de beperking van de rechtsbevoegdheid van de militaire rechtbanken. Hooggeplaatste leden van de strijdkrachten doen echter nog steeds uitspraken over aangelegenheden die buiten hun bevoegdheid vallen. Volledig parlementair toezicht op de defensie-uitgaven dient te worden gewaarborgd. De vermoedens inzake de betrokkenheid van militairen bij antiregeringsactiviteiten, zoals naar voren gekomen bij het onderzoek inzake Ergenekon, geeft aanleiding tot ernstige bezorgdheid.

Een positieve stap op justitieel gebied is de goedkeuring door de regering van de hervormingsstrategie voor het justitiële stelsel, na consultatie met alle belanghebbenden. De maatregelen om de personeelsbezetting en de financiering te verbeteren zijn eveneens positief. Deze inspanningen dienen echter te worden voortgezet. Er is bovendien nog steeds bezorgdheid ten aanzien van de onafhankelijkheid, onpartijdigheid en effectiviteit van het justitiële apparaat, bijvoorbeeld wat betreft de samenstelling van de Hoge Raad van rechters en aanklagers of de oprichting van de regionale beroepshoven.

Het juridische kader ter voorkoming van corruptie is verbeterd. Corruptie blijft echter op veel gebieden vaak voorkomen. Turkije moet een strategie voor corruptiebestrijding formuleren en laten zien dat het corruptiegevallen onderzoekt en de daders aanklaagt, vervolgt en veroordeelt.

Wat de mensenrechten en de bescherming van minderheden betreft, is enige vooruitgang geboekt, maar er zijn nog aanzienlijke inspanningen nodig. Enige vooruitgang is ook geboekt ten aanzien van de naleving van het internationale recht inzake de mensenrechten . Het Facultatief Protocol bij het VN-Verdrag tegen foltering is echter nog steeds niet geratificeerd en bepaalde arresten van het Europees Hof voor de rechten van de mens waarvoor wetswijzigingen noodzakelijk zijn, zijn nog steeds niet uitgevoerd. Het institutionele kader voor de bevordering en eerbiediging van de mensenrechten moet worden verbeterd. Er is nog geen ombudsman.

Hoewel het Turkse wettelijke kader brede waarborgen kent tegen foltering en slechte behandeling , zijn de inspanningen om deze ten uitvoer te leggen en het nultolerantiebeleid van de regering ten volle toe te passen, beperkt gebleven. Vermoedens van foltering en mishandeling en straffeloosheid van de daders geven nog steeds aanleiding tot grote bezorgdheid. Om de vooruitgang op dit gebied adequaat te beoordelen, zou het nuttig zijn indien de Turkse autoriteiten snel toestemming geven voor publicatie van het rapport van het Comité inzake de voorkoming van foltering van de Raad van Europa.

Wat de penitentiaire inrichtingen betreft, is enige vooruitgang geboekt bij het verbeteren van infrastructuur en opleiding en de aanwerving van extra personeel. Het probleem van overbevolking van de gevangenissen en het hoge percentage gedetineerden in voorlopige hechtenis is echter niet aangepakt.

Artikel 301 van het Turkse wetboek van strafrecht wordt niet langer systematisch gebruikt om de vrijheid van meningsuiting in te perken. Vervolging en veroordeling vinden echter nog steeds plaats op basis van enkele andere artikelen van het wetboek van strafrecht. De Turkse wetgeving biedt geen voldoende garanties voor de vrijheid van meningsuiting overeenkomstig het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en de jurisprudentie van het Europees hof voor de rechten van de mens. De persvrijheid wordt in de praktijk aangetast door politieke druk op de media en rechtsonzekerheid.

Wat de vrijheid van vereniging betreft, is het juridische kader grotendeels in overeenstemming met de Europese normen. Er zijn echter nog aanzienlijke vorderingen nodig ten aanzien van de tenuitvoerlegging ervan: verenigingen zijn onderworpen aan een onevenredig toezicht op hun activiteiten, wat in sommige gevallen al tot rechtszaken heeft geleid.

Wat de vrijheid van godsdienst betreft, is de tenuitvoerlegging van de wet inzake stichtingen soepel verlopen. De regering is een dialoog aangegaan met de alevieten en de niet-islamitische religieuze gemeenschappen. De problemen waarmee zij specifiek te kampen hebben, zijn echter nog steeds niet aangepakt. De wet inzake stichtingen biedt geen oplossing voor de problemen inzake eigendommen die in beslag zijn genomen en aan derden verkocht, of eigendommen van stichtingen die vóór de aanneming van de nieuwe wet zijn gefuseerd. Aanvallen tegen leden van religieuze minderheden komen nog steeds voor. Er moet een wettelijk kader worden vastgesteld overeenkomstig het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, zodat alle niet-islamitische religieuze gemeenschappen en de alevieten ongehinderd kunnen functioneren, ook wat betreft de opleiding van geestelijken. Turkije moet zich meer inspannen om een klimaat tot stand te brengen dat de volledige eerbiediging van de godsdienstvrijheid in de praktijk bevordert.

Het algemene juridische kader voor het waarborgen van de rechten van vrouwen en gelijkheid van mannen en vrouwen is goeddeels aanwezig. Er moeten verdere aanzienlijke inspanningen worden geleverd om dit juridische kader tot werkelijkheid te maken en de kloof tussen mannen en vrouwen op het gebied van economische participatie en kansen, politieke macht en toegang tot onderwijs te dichten. Huiselijk geweld, eerwraak en vroege, gedwongen huwelijken vormen in sommige delen van het land nog ernstige problemen. Voor zowel mannen als vrouwen is meer opleiding en bewustmaking nodig inzake vrouwenrechten en gelijke behandeling van mannen en vrouwen.

De inspanningen moeten echter worden opgevoerd op alle gebieden die met de rechten van kinderen verband houden, met inbegrip van bestuurlijke capaciteit, gezondheid, onderwijs, het jeugdstrafrecht en kinderarbeid. Gevallen van jongeren die als volwassenen werden berecht op grond van de antiterrorismewetgeving en buitenproportionele straffen kregen opgelegd, hebben aanleiding gegeven tot ernstige bezorgdheid.

Er moet nog wetgeving worden vastgesteld die volledige eerbiediging van vakbondsrechten garandeert, overeenkomstig de EU-normen en de relevante overeenkomsten van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), met name wat het organisatie- en stakingsrecht en het recht op collectieve arbeidsovereenkomsten betreft.

Inzake de rechten van minderheden blijft de situatie ongewijzigd. Er is enige vooruitgang geboekt ten aanzien van culturele rechten : met name kan de oprichting worden genoemd van een nationaal televisiekanaal dat in het Koerdisch uitzendt. Er zijn echter nog steeds restricties, met name op het gebruik van andere talen dan het Turks in particuliere radio- en televisie-uitzendingen, de politiek, het onderwijs en contacten met de openbare diensten. De wetgeving inzake het gebruik van andere talen dan het Turks biedt ruimte voor restrictieve interpretaties. De tenuitvoerlegging is dan ook inconsequent. Geen vooruitgang is geboekt ten aanzien van de situatie van de Roma , die vaak gediscrimineerd worden. Het komt nog steeds voor dat Romawijken worden gesloopt zonder dat vervangende huisvesting wordt geboden.

Wat het oosten en het zuidoosten van het land betreft, heeft de regering een breed maatschappelijk debat over de Koerdische kwestie geopend, dat culturele, politieke en economische aspecten betreft. Het is van groot belang dat dit debat ook een vervolg krijgt in de vorm van concrete maatregelen. Een andere positieve stap is de goedkeuring van een wet inzake het opruimen van mijnen aan de grens met Syrië. De ruime interpretatie van de antiterreurwetgeving heeft echter geleid tot onterechte restricties op de uitoefening van de grondrechten. Het systeem van dorpswachten moet geleidelijk worden afgeschaft.

De PKK, die op de EU-lijst van terroristische organisaties staat, pleegt nog steeds aanslagen, die vele levens hebben geëist.

De compensatie van binnenlands ontheemden is voortgezet, maar de regering heeft geen algemene nationale strategie om de kwestie van de binnenlands ontheemden aan te pakken. De inspanningen om in hun behoeften te voorzien, moeten dan ook worden opgevoerd.

Wat regionale kwesties en internationale verplichtingen betreft, heeft Turkije publiekelijk steun betuigd aan de onderhandelingen, onder auspiciën van de VN, voor een definitieve regeling van de kwestie- Cyprus . Er is echter geen vooruitgang geboekt met de normalisering van de bilaterale betrekkingen met de Republiek Cyprus. Turkije heeft het aanvullend protocol bij de associatieovereenkomst niet volledig uitgevoerd en niet alle belemmeringen voor het vrije verkeer van goederen, met inbegrip van beperkingen op de rechtstreekse transportverbindingen met Cyprus, opgeheven.

Inzake de betrekkingen met Griekenland zijn verdere verkennende besprekingen gevoerd, maar over de grensgeschillen is geen overeenstemming bereikt. Er zijn verdere vertrouwenversterkende maatregelen getroffen. Griekenland heeft een aanzienlijk aantal klachten ingediend over aanhoudende schending van zijn luchtruim door Turkije, onder meer door vluchten over de Griekse eilanden. De relatie met Bulgarije blijft positief. Goede betrekkingen met de buurlanden blijven van groot belang.

Turkije heeft in de westelijke Balkan verder een positieve rol gespeeld.

Sinds juni 2009 bekleedt Turkije het roulerende voorzitterschap van het Zuidoost-Europees Samenwerkingsproces (SEECP).

Door de inkrimping van zowel de buitenlandse als de binnenlandse vraag is de Turkse economie gekrompen, met name de particuliere investeringen. De gevolgen van de crisis zijn echter grotendeels beperkt gebleven tot de reële sector van de economie, onder meer door eerdere ondernomen structurele hervormingen en anticyclische maatregelen. De macro-economische stabiliteit is goeddeels gehandhaafd. De inflatie is significant afgenomen, met name doordat de druk als gevolg van het energieverbruik en de eerdere levendige economische activiteit was afgezwakt. De werkloosheid is significant gestegen. Door de moeilijke economische omstandigheden is het proces van structurele hervormingen enigszins vertraagd, met name in de eerste helft van 2009. Door het ontbreken van geloofwaardige begrotingspolitieke plannen en verankeringen is het investeringsklimaat enigszins onzekerder geworden.

Wat de economische criteria betreft: Turkije is een functionerende markteconomie. Het land moet in staat worden geacht op de middellange termijn het hoofd te bieden aan de concurrentiedruk en de marktkrachten binnen de Unie, mits het doorgaat met de uitvoering van zijn omvattende hervormingsprogramma om de structurele zwakke punten aan te pakken.

De consensus over de kern van het economische beleid is gehandhaafd, ondanks de huidige moeilijke omstandigheden. Turkije is ingegaan op de vraag naar expansief beleid ter bestrijding van de uitgesproken economische krimp, en heeft dit beleid ingebed in een ruimere ontwikkelingsstrategie die grotere overheidsinvesteringen, creëren van werkgelegenheid en sectorale hervormingen omvat. Er is enige vooruitgang geboekt met de opwaardering van het menselijk en fysiek kapitaal van het land, hoewel de economische crisis een terugslag betekent voor dit proces. De toegang tot externe financiering bleef open en de officiële reserves zijn slechts matig gedaald ten opzicht van het hoge uitgangsniveau. De externe onevenwichtigheden zijn aanzienlijk verminderd en de inflatiedruk is afgezwakt. De privatisering is voortgezet met enkele omvangrijke transacties, met name in de sector energie. Ondanks enkele perioden van algemene instabiliteit, heeft de Turkse financiële sector zich tot dusver opmerkelijk veerkrachtig betoond. De handel is gediversifieerd door nieuwe afzetmarkten, waardoor de gevolgen van de crisis ten dele werden verzacht.

Hoewel de budgettaire maatregelen ter bestrijding van de crisis de economische teruggang enigszins hebben gedempt, kunnen zij de voordelen die in eerdere jaren zijn behaald door fiscale consolidatie en duurzaam beleid op de middellange termijn in gevaar brengen, als zij niet tijdig worden ingetrokken. De maatregelen voor fiscale transparantie werden bevroren en in enkele gevallen zelfs teruggedraaid. De arbeidsmarktvoorwaarden werden steeds problematischer en de werkloosheid is sterk gestegen. Bij het scheppen van werkgelegenheid worden nog steeds problemen ondervonden door met name de discrepantie tussen het aanbod van en de vraag naar vaardigheden op de arbeidsmarkt, de relatief hoge sociale bijdragen en rigide aanwervingspraktijken. Ondanks allerlei nieuwe initiatieven van de Turkse regering wordt door de economische crisis de toegang tot krediet voor het midden- en kleinbedrijf bemoeilijkt en de sectorale omvorming van de Turkse economie vertraagd. De toekenning van staatssteun gebeurt nog steeds onvoldoende transparant. Hoewel voor het betreden van de markt nieuwe wetgeving verbetering heeft gebracht, zijn er nog steeds belemmeringen voor het verlaten van de markt. De rechtsomgeving, met name de gerechtelijke procedures, veroorzaakt praktische problemen en obstakels voor een beter ondernemingsklimaat. Turkije heeft een breed actieplan goedgekeurd om de informele economie aan te pakken, aangezien die nog een grote uitdaging vormt.

Turkije heeft zijn vermogen om te voldoen aan de verplichtingen van het lidmaatschap verder verbeterd. Op de meeste terreinen is vooruitgang geboekt, zij het niet overal even sterk. De aanpassing van de wetgeving is vergevorderd op bepaalde gebieden, zoals vrij verkeer van goederen, intellectuele eigendom, kartelbestrijding, energie, statistiek, ondernemings- en industriebeleid, consumentenbescherming, trans-Europese netwerken en wetenschap en onderzoek. De aanpassingsinspanningen moeten echter worden voortgezet op gebieden als milieu, staatssteun, sociaal beleid en werkgelegenheid, vennootschapsrecht, overheidsopdrachten, voedselveiligheid, veterinair en fytosanitair beleid en vrij verkeer van diensten. De aanpassing moet worden afgerond inzake de douane-unie en buitenlandse betrekkingen, met name wat de coördinatie van standpunten binnen de WTO betreft. Een aantal reeds lang bestaande wrijvingen in het handelsverkeer is nog niet weggenomen en nieuwe wrijvingen zijn ontstaan. Het is absoluut noodzakelijk dat Turkije volledig voldoet aan zijn verplichtingen in het kader van de douane-unie. Op de meeste gebieden is het daarom cruciaal dat Turkije zijn bestuurlijke capaciteit voor de uitvoering van het acquis versterkt.

Wat het vrije verkeer van goederen betreft, is de aanpassing van de wetgeving vergevorderd, hoewel in de verslagperiode slechts beperkte vooruitgang is geboekt. De handel wordt in toenemende mate gehinderd door technische belemmeringen op het gebied van conformiteitsbeoordeling en normalisatie. De aanpassing op het gebied van het recht van vestiging en de vrijheid van dienstverlening verkeert in een vroeg stadium. Er is geen vooruitgang te melden op het gebied van postdiensten of de wederzijdse erkenning van beroepskwalificaties. Wat het vrije verkeer van kapitaal betreft, heeft Turkije enige vooruitgang geboekt, met name inzake de actieplannen voor kapitaalbewegingen en betalingen en de preventie van witwassen. Turkije heeft vooruitgang geboekt wat de liberalisering van de assurantiewetgeving betreft. De mate van aanpassing aan het acquis inzake kapitaalbewegingen en betalingen is echter nog beperkt. Er is weinig vooruitgang geboekt op het gebied van het vrije verkeer van werknemers , waar de aanpassing nog in een vroeg stadium verkeert.

Enige vooruitgang is te melden op het gebied van overheidsopdrachten , met name wat de bestuurlijke capaciteit betreft; enkele opdrachtgevers melden goede aanbestedingsprocedures. De strategie voor de hervormingen die nodig zijn voor de aanpassing van de wetgeving en de versterking van de institutionele capaciteit is nog niet uitgewerkt. Steeds vaker komen uitzonderingen op algemene bepalingen voor, evenals voorrang voor binnenlandse ondernemingen, waardoor de mededinging en de efficiency van openbare aanbestedingen worden beperkt. Met betrekking tot het vennootschapsrecht is voor de verslagperiode geen vooruitgang genoteerd. Het nieuwe wetboek van koophandel is nog niet goedgekeurd. Met betrekking tot de wetgeving inzake intellectuele eigendom is de aanpassing relatief vergevorderd. Verdere verbetering kan worden gemeld inzake de coördinatie en de samenwerking tussen de diverse overheidsinstellingen op het gebied van intellectuele-eigendomsrechten en hun specialisaties. De handhaving blijft echter zwak. Goedkeuring van aangepaste en gemoderniseerde wetgeving inzake intellectuele- en industriële-eigendomsrechten, met inbegrip van strafrechtelijke sancties, is cruciaal.

Turkije heeft zijn wetgeving inzake kartelbestrijding , met inbegrip van de fusiecontroleregels, in hoge mate aangepast. De aanpassing van de wetgeving inzake staatssteun is echter niet verder gevorderd en de reeds lang op stapel staande wet inzake staatssteun is nog steeds niet goedgekeurd.

Enige vooruitgang is te melden wat betreft financiële diensten . De Turkse wetgeving is ten dele aan het acquis aangepast op de drie subgebieden van financiële diensten. Er kunnen op het gebied van de informatiemaatschappij en de media enige vorderingen ten aanzien van elektronische communicatie worden gemeld. Er moet echter uitvoeringswetgeving worden vastgesteld, wil de primaire wetgeving een daadwerkelijk effect op de markt hebben. Weinig vooruitgang is geboekt op het gebied van het audiovisueel beleid.

Wat landbouw en de plattelandsontwikkeling betreft, blijft de aanpassing van de wetgeving aan het acquis beperkt. Het huidige landbouwsteunbeleid en de strategische beleidsvorming raken steeds verder verwijderd van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. De vertraging bij de accreditatie van de Ipard-structuren wijst bovendien op problemen met het opzetten van goed functionerende administratieve en organisatorische structuren en procedures voor het volgens de EU-normen beheren van de fondsen voor plattelandsontwikkeling. De technische belemmeringen voor de handel in producten van runderen, die in strijd zijn met de bilaterale verplichtingen, moeten nog steeds dringend worden verholpen. Op dit terrein is over het algemeen beperkte voortgang geboekt. Inzake voedselveiligheid en veterinair en fytosanitair beleid is beperkte vooruitgang geboekt. De inspanningen zijn voortgezet, maar de omzetting en tenuitvoerlegging van het acquis op dit gebied verkeert nog in het beginstadium. Wat betreft de visserij is enige vooruitgang geboekt op het gebied van het beheer van de visbestanden en de visserijvloot en de uitvoering van internationale overeenkomsten. Wat de aanpassing van de wetgeving betreft, is echter op het gebied van dit hoofdstuk geen vooruitgang geboekt.

In de sector vervoer is beperkte vooruitgang geboekt bij de aanpassing van de wetgeving. De uitvoeringscapaciteit in de sector wegvervoer laat te wensen over en voor de spoorwegsector kan geen vooruitgang worden gemeld. Ten aanzien van het luchtvervoer kan beperkte vooruitgang worden genoteerd. Het gebrek aan communicatie tussen de luchtverkeersleiding in Turkije en die in de Republiek Cyprus blijft een ernstig probleem voor de veiligheid van het luchtverkeer. Turkije blijft zich buiten het streven naar integratie van het Europese luchtruim houden. De vooruitgang in de sector zeevervoer is beperkt; de plaatsing van Turkije op de witte lijst van het memorandum van overeenstemming van Parijs toont aan dat Turkije als vlaggenstaat goed presteert.

Er is enige, zij het ongelijke, vooruitgang geboekt in de sector energie . De ontwikkelingen inzake hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en de elektriciteitsmarkt zijn bemoedigend. Wat aardgas, kernenergie, nucleaire veiligheid en stralingsbescherming betreft, moet Turkije wetgeving en strategieën echter ook ten uitvoer leggen.

Op fiscaal gebied is vooruitgang te melden wat de aanpassing van de wetgeving betreft, met name de vermindering van de discriminerende belastingheffing op alcoholische dranken. Verschillende tegenstrijdigheden moeten echter nog worden verholpen, voor er sprake kan zijn van volledig aanpassing.

Wat het economisch en monetair beleid betreft, heeft Turkije enige vooruitgang geboekt. De algemene mate van aanpassing aan het acquis op het gebied van het economisch en monetair beleid is goed gevorderd. Het juridische kader heeft nog verschillende tekortkomingen: zo is bijvoorbeeld de centrale bank niet volledig onafhankelijk, is er geen het verbod op de monetaire financiering van de overheidssector en geen verbod op de bevoorrechte toegang van de overheidssector tot de financiële markten.

Turkije heeft beperkte vooruitgang geboekt op het terrein van sociaal beleid en werkgelegenheid . De oprichting van een parlementaire commissie voor gelijke kansen voor mannen en vrouwen is een positieve stap. De voorbereidingen voor de deelname aan het Europees Sociaal Fonds zijn versneld. De wetgeving inzake arbeid, gezondheid en veiligheid op het werk en discriminatie is niet in overeenstemming met de EU-normen. Er is geen vooruitgang geboekt in de richting van volledige vakbondsrechten overeenkomstig de EU-normen en de ILO-verdragen. De arbeidsmarktparticipatie van vrouwen is zeer gering. De inspanningen ter bestrijding van ongeregistreerde arbeid en sociale uitsluiting moeten worden opgevoerd.

Op het gebied van het ondernemings- en industriebeleid heeft Turkije verdere vorderingen gemaakt, met name door een nieuwe industriestrategie en nieuwe sectorstrategieën op te stellen, die nu echter moeten worden voltooid en gepubliceerd. Er zijn ook meer beleidsinstrumenten op dit gebied voorhanden en het ondernemingsklimaat is enigszins verbeterd. Turkije heeft zich voldoende aangepast aan het acquis op het gebied van het ondernemings- en industriebeleid.

Op het gebied van de trans-Europese netwerken zijn enige vorderingen gemaakt. In juli 2009 heeft Turkije de intergouvernementele overeenkomst inzake de Nabucco-gaspijpleiding ondertekend. Dit project is een belangrijke strategische stap naar nauwere samenwerking op energiegebied tussen de EU, Turkije en andere landen in de regio en naar diversificatie van energiebronnen. Voor de EU heeft de tijdige voltooiing van de zuidelijke gascorridor door met name de snelle tenuitvoerlegging van de intergouvernementele overeenkomst inzake de Nabucco-gaspijpleiding, nog steeds de hoogste prioriteit in verband met de energiezekerheid. Er kan enige vooruitgang worden gemeld op het gebied van het regionale beleid en de coördinatie van de structuurinstrumenten . Het wetgevings- en institutionele kader voor de tenuitvoerlegging van de IPA-afdelingen III en IV is afgerond. De plaatselijke en regionale belanghebbenden zijn betrokken bij de voorbereiding van de projecten en er is nog een aantal ontwikkelingsagentschappen opgezet. De bestuurlijke capaciteit moet echter verder worden versterkt. Over de hele linie genomen blijft de aanpassing aan het acquis voor dit hoofdstuk beperkt.

Wat het justitiële stelsel betreft, is de goedkeuring van de strategie voor justitiële hervorming door de regering een positieve stap. De maatregelen om de personeelsbezetting en de financiering te verbeteren zijn eveneens positief en moeten worden voortgezet. Er blijven echter nog punten van zorg inzake de onafhankelijkheid, onpartijdigheid en effectiviteit van de rechterlijke macht. Op het gebied van corruptiebestrijding is enige vooruitgang geboekt bij de versterking van de wetgeving en de institutionele structuren. Corruptie blijft echter op veel gebieden vaak voorkomen. Goedkeuring en effectieve uitvoering van de nationale strategie tegen corruptie zijn echter van cruciaal belang.

Enige ongelijkmatige vooruitgang is bereikt op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid . Wat de buitengrenzen, Schengen, migratie en asiel betreft, heeft Turkije beperkte vorderingen gemaakt. In verband met de sterke stijging van het aantal asielzoekers zijn nog steeds inspanningen nodig om het systeem te reorganiseren. Turkije heeft er onlangs mee ingestemd de formele onderhandelingen over een overnameovereenkomst met de EG te hervatten.

Op het gebied van onderzoek heeft Turkije aanzienlijke inspanningen geleverd om de deelname aan het zevende kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling te intensiveren en zijn nationale onderzoekscapaciteit te versterken. Verdere inspanningen zijn echter nodig voor de integratie in de Europese onderzoeksruimte.

Wat het milieu betreft, heeft Turkije vooruitgang geboekt op het gebied van chemische stoffen en horizontale wetgeving door het Kyotoprotocol te ondertekenen. Enige vooruitgang kan worden gemeld op het gebied van afvalstoffen, luchtkwaliteit, industriële verontreiniging, risicobeheer en chemische stoffen. Het algemene niveau van aanpassing is echter nog onvoldoende. Turkije heeft geen vooruitgang geboekt op het gebied van waterkwaliteit, natuurbescherming en genetisch gemodificeerde organismen.

Er is enige vooruitgang geboekt wat betreft de bescherming van de consument en de gezondheid . Voor de bescherming van de consument zijn echter krachtiger inspanningen nodig, met name wat niet-veiligheidsgerelateerde vraagstukken betreft en om de bescherming van de consument in het algemeen af te dwingen. Op het gebied van de volksgezondheid is enige vooruitgang te melden, met name wat betreft bestrijding van tabaksgebruik en versterking van de bestuurlijke capaciteit op het gebied van overdraagbare ziekten.

De Turkse douane wetgeving is in hoge mate aangepast aan het acquis, als gevolg van de douane-unie met de EU. Op enkele gebieden is echter verdere aanpassing nodig, zoals vrijhandelszones en vrijstelling van douanerechten. Een hoog niveau van aanpassing is bereikt op het gebied van buitenlandse betrekkingen ; met name wat de coördinatie van standpunten binnen de WTO betreft, is de aanpassing echter nog niet voltooid. Sommige reeds lang bestaande wrijvingen in het handelsverkeer zijn nog niet weggenomen en verstoren de goede werking van de douane-unie.

Wat het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU betreft, heeft Turkije de aanpassing voortgezet. Turkije heeft zijn bijdrage tot de stabilisering van regio’s als de zuidelijke Kaukasus en het Midden-Oosten versterkt. De diplomatieke betrekkingen met Irak en de contacten met de Koerdische regionale overheid zijn versterkt. Er zijn significante diplomatieke inspanningen geleverd om de betrekkingen met Armenië te normaliseren.

Turkije levert een substantiële bijdrage aan het Europees veiligheids- en defensiebeleid en streeft naar sterkere betrokkenheid bij de activiteiten in dat verband. Turkije heeft echter bezwaren tegen EU-NAVO-samenwerking waarbij alle EU-lidstaten betrokken zijn. Turkije heeft zich niet op één lijn geplaatst met het EU-standpunt inzake het lidmaatschap van het Wassenaar Arrangement.

Beperkte vooruitgang kan worden gemeld op het gebied van financiële controle , waar de aanpassing vrij ver is gevorderd. De wetgeving ter uitvoering van de wet inzake intern financieel beheer en controle bij de overheid is vastgesteld, maar enkele wijzigingen met betrekking tot interne controle ontbreken nog, en bovendien is de herziening van het beleidsdocument en het actieplan inzake interne financiële controle bij de overheid nog niet voltooid. De wet inzake externe audit, die de regeling voor externe audits in overeenstemming brengt met de internationale normen, is nog niet goedgekeurd. De structuur voor samenwerking op het gebied van fraudebestrijding moet nog worden ontwikkeld. Turkije heeft het ontwerp van bepaalde Turkse munten gewijzigd om de gelijkenis met Euromunten weg te nemen. De mate van aanpassing aan de grondbeginselen en de instellingen van het acquis op het gebied van financiële en budgettaire bepalingen is goed gevorderd.

[1] Overeenkomstig Resolutie 1244/99 van de VN-Veiligheidsraad.

[2] Steun op middellange termijn op gebieden die de communautaire verworvenheden betreffen, wordt verstrekt via Twinning-projecten die een kader vormen voor samenwerking tussen overheden in de begunstigde landen en hun collega’s in de lidstaten. Wachtdienst-steun wordt verstrekt door TAIEX (Bureau voor de uitwisseling van informatie over technische bijstand), waarvan de activiteiten door ambtenaren van de lidstaten worden verricht. Steun op korte termijn op het gebied van horizontaal goed bestuur en de hervorming van de overheidsdiensten wordt verstrekt via SIGMA (steun voor de verbetering van bestuur en beheer in de landen van Midden- en Oost-Europa), een programma van de OESO dat door de Commissie in de context van de uitbreiding wordt gesteund.

[3] COM(2008) 674.

[4] In haar advies (COM(2005) 562 - over het verzoek van de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië om toetreding tot de Europese Unie, goedgekeurd in november 2005) concludeerde de Commissie als volgt: ‘De voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië is een functionerende democratie met stabiele instellingen die in het algemeen de rechtsstaat en de eerbiediging van de fundamentele rechten garanderen. Het land heeft in 2001 een Stabilisatie- en Associatieovereenkomst ondertekend en heeft sindsdien de daarmee verbonden verplichtingen in het algemeen op bevredigende wijze nageleefd. De voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië heeft met succes het wetgevend programma van de kaderovereenkomst van Ohrid geïmplementeerd, wat heeft bijgedragen tot grote verbeteringen op politiek en veiligheidsgebied. Deze wetgeving moet thans volledig worden gehandhaafd. Het land blijft zich inzetten voor de regionale samenwerking. De voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië moet bijkomende inspanningen leveren, in het bijzonder op het gebied van het verkiezingsproces, de hervorming van politie en justitie en de corruptiebestrijding. Op basis van de algemene voortgang bij de hervormingen is de Commissie van oordeel dat het land goed op weg is om te voldoen aan de politieke criteria die de Europese Raad van Kopenhagen in 1993 heeft vastgesteld en aan het Stabilisatie- en Associatieproces.’

[5] De essentiële prioriteiten van het toetredingspartnerschap met de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië (“ijkpunten”) zijn de volgende:- Adequate uitvoering van alle verbintenissen in het kader van de stabilisatie- en associatieovereenkomst.- Bevordering van een constructieve, brede dialoog, met name op gebieden waarop consensus tussen alle politieke partijen noodzakelijk is, binnen de democratische instellingen.- Effectieve implementatie van de politiewet.- Duurzame resultaten met betrekking tot de uitvoering van de justitiële hervormingen en vergroting van de onafhankelijkheid en de totale capaciteit van justitie. Uitvoering van de hervorming van het openbaar ministerie en afronding van de benoemingen van de Raad van Justitie.- Duurzame resultaten met betrekking tot de uitvoering van de anticorruptiewetgeving.- Ervoor zorgen dat er geen sprake is van politieke interferentie in de aanwerving en bevordering van ambtenaren, ontwikkeling van een op verdiensten gebaseerd systeem voor loopbaanontwikkeling en volledige uitvoering van de ambtenarenwet.- Wegnemen van belemmeringen voor het scheppen van werkgelegenheid, en met name de jeugd- en langdurige werkloosheid aanpakken.- Bevordering van het algemene zakelijke klimaat door de rechtsstaat verder te versterken, de onafhankelijkheid van de regelgevende en toezichthoudende organen te vergroten, juridische procedures te versnellen en verder te gaan met de registratie van eigendomsrechten.

* Overeenkomstig Resolutie 1244/99 van de VN-Veiligheidsraad.

[6] Overeenkomstig Resolutie 1244/99 van de VN-Veiligheidsraad.

[7] Volgens Resolutie 1244 van de VN-Veiligheidsraad.

[8] Dit betreft vijf doelstellingen: 1) een aanvaardbare en duurzame oplossing met betrekking tot de verdeling van eigendommen tussen de staat en andere bestuursniveaus; 2) een aanvaardbare en duurzame oplossing voor de militaire eigendommen; 3) een definitief besluit over de uiteindelijke status van Brčko; 4) fiscale duurzaamheid (mede dankzij een akkoord over een permanente ITA-coëfficiëntenmethode en de oprichting van een nationale belastingraad); en 5) consolidering van de rechtsstaat (blijkend uit de goedkeuring van een nationale strategie inzake oorlogsmisdaden, een wet inzake immigratie en asiel en een hervormingsstrategie voor de justitiële sector), en twee specifieke voorwaarden: 1) ondertekening van de SAO en 2) een stabiele politieke situatie.

[9] COM(2009) 366.

[10] Volgens Resolutie 1244/99 van de VN-Veiligheidsraad.

[11] COM(2009) 366.