30.4.2007   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 112/67

(1)

Bij brief van 8 oktober 2004 heeft Polen de Commissie op de hoogte gesteld van de herstructureringssteun die is verleend aan Huta Stalowa Wola SA (hierna „HSW” of „de begunstigde” te noemen), met het doel rechtszekerheid te verkrijgen dat de steun vóór de toetreding werd verleend en bijgevolg niet van toepassing was na de toetreding en deze steun derhalve geen nieuwe steun vormde die door de Commissie kan worden getoetst aan artikel 88 van het EG-Verdrag. Voor het geval dat de Commissie van mening was dat deze steun nieuwe steun vormde, heeft Polen een verzoek ingediend om de steun goed te keuren als herstructureringssteun.

(2)

De Commissie heeft Polen bij brieven van 11 november 2004, 1 maart 2005, 27 april 2005 en 26 juli 2005 verzocht nadere informatie te verstrekken, waarop Polen heeft geantwoord bij brief van 31 januari 2005 (ingeschreven op 2 februari), 4 april 2005 (ingeschreven op 8 april), 7 juni 2005 (ingeschreven op 9 juni) en 2 september 2005 (ingeschreven op 6 september).

(3)

In de loop van deze briefwisseling bleek dat een deel van de aangemelde steun in strijd met artikel 88, lid 3, van het EG-Verdrag ten uitvoer was gelegd. De zaak werd derhalve ingedeeld als onrechtmatige steun en er werd een nieuw zaaknummer toegekend (steunmaatregel NN 79/2005).

(4)

Bij brief van 23 november 2005 deelde de Commissie Polen mede dat zij besloten had de procedure van artikel 88, lid 2, van het EG-Verdrag in te leiden ten aanzien van de steun.

(5)

Het besluit van de Commissie om de procedure van artikel 88, lid 2, in te leiden, werd gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie  (2). De Commissie heeft belanghebbenden aangemaand hun opmerkingen over de steun kenbaar te maken.

(6)

De Poolse autoriteiten hebben hun opmerkingen doen toekomen bij brief van 9 maart 2006, die werd ingeschreven op 9 maart. Er zijn geen opmerkingen ontvangen van derde partijen.

(7)

HSW, begunstigde van de steun en moedermaatschappij van de holding HSW, is gevestigd in Stalowa Wola in de provincie Podkarpackie. Deze regio komt in aanmerking voor steun overeenkomstig artikel 87, lid 3, onder a), van het EG-Verdrag. In februari 2006 omvatte de holding acht ondernemingen waarvan HSW ten minste 51 % van de aandelen in handen had (waarover HSW zeggenschap had) en tien ondernemingen waarvan HSW minder dan 51 % van de aandelen bezat. De ondernemingen die samen de holding HSW vormen, opereren als wederzijdse leveranciers van goederen en diensten. Behalve de moederonderneming zelf zijn de ondernemingen met het grootste belang in de holding: HSW-Zakład Zespołów Napędowych Sp. z o.o en HSW-Zakład Zespołów Mechanicznych Sp. z o.o. Het aandeel van HSW in de verkopen aan ondernemingen die onderdeel zijn van de holding, als percentage van de totale verkopen bedraagt 20 à 30 %.

(8)

HSW is in 1937 opgericht en produceerde aanvankelijk vuurwapens en roestvrij staal. In tegenstelling tot de dochteronderneming HSW-Zakład Metalurgiczny is HSW geen staalproducent. In 1991 werd HSW een vennootschap op aandelen. De staat heeft nog steeds 76 % van de aandelen in handen, de werknemers 9 %. De rest is in handen van particuliere en publieke aandeelhouders, die geen van allen een belang hebben van meer dan 5 %. De onderneming vervaardigt machines en werktuigen voor de bouwsector en militaire uitrusting (vuurwapens, howitzers enz.).

(9)

In 2005 had HSW circa 2 400 werknemers, tegenover 3 173 in 2002.

(10)

Een van de dochterondernemingen van HSW is de distributieonderneming Dressta Sp. z o.o. (hierna „Dressta” genoemd). Sinds september 2006 heeft HSW SA de volledige zeggenschap over Dressta. In het verleden was 51 % van de aandelen van Dressta echter in handen van Komatsu American International Company Verenigde Staten van Amerika (hierna „KAIC” genoemd), een concurrent van HSW. In 1995 heeft HSW licenties en activa die betrekking hadden op de verkoop van zijn goederen op buitenlandse markten voor een periode van twaalf jaar overgedragen aan Dressta.

(11)

De begunstigde kreeg in 2002 voor het eerst problemen, na de daling van de omzet van PLN 494,9 miljoen (EUR 130,2 miljoen (3) in 2000 tot PLN 352,6 miljoen (EUR 92,7 miljoen), een afname van 29 %. De uitvoer daalde van PLN 505 miljoen (EUR 132,8 miljoen) tot PLN 279 miljoen (EUR 73,4 miljoen). De daling van de omzet op buitenlandse markten werd voornamelijk veroorzaakt door de inkrimping van de handel en door het feit dat Dressta, onder invloed van haar voornaamste aandeelhouder, een belangrijke concurrent van HSW, besloot minder goederen van HSW te verkopen op de Noord-Amerikaanse markt.

(12)

In 2002 kampte de begunstigde met exploitatieverliezen van PLN 44,2 miljoen (EUR 11,6 miljoen), voornamelijk door de geringe benutting van de productiecapaciteit. Aangezien de verkoop op buitenlandse markten grotendeels in USD wordt verricht en de meeste kosten van de onderneming in PLN worden uitgedrukt, heeft de opwaardering van de PLN een negatieve uitwerking gehad op de omzet en de levensvatbaarheid van de begunstigde.

(13)

HSW had een zware schuldenlast. De gemiddelde schuldenlast in de periode 2000-2002 was PLN 169,1 miljoen (EUR 44,5 miljoen).

(14)

Ook de operationele activiteiten van de onderneming waren verliesgevend: de verliezen op de verkoop stegen van PLN 6,4 miljoen (EUR 1,68 miljoen) in 2000 tot PLN 33,9 miljoen (EUR 8,6 miljoen) in 2002.

(15)

De HSW Capital Group leed in 2002 nettoverliezen van PLN 137,7 miljoen (EUR 36,2 miljoen) en in 2003 van PLN 123,9 miljoen (EUR 32,5 miljoen).

(16)

Om deze problemen aan te pakken heeft de begunstigde in 2002 een herstructureringsplan voor de periode 2003-2007 opgesteld. Dat plan werd in februari 2006 aangepast.

(17)

Een van de voornaamste maatregelen van het herstructureringsplan was de aanpassing van de organisatiestructuur van de begunstigde. De belangrijkste gedachte achter de herstructurering was het scheiden van het rechtstreeks met de productie verband houdende deel van HSW en de te herstructureren activa. Om die reden heeft de meerderheidsaandeelhouder van HSW, het ministerie van de Schatkist, een onafhankelijke onderneming opgericht, HSW-Trading Sp. z o.o. („HSW-Trading”). HSW-Trading kreeg van het ministerie van de Schatkist een kapitaalinjectie van PLN 40 miljoen (EUR 10,5 miljoen), een maatregel die door de Poolse autoriteiten werd aangemeld in het kader van de aan HSW verleende steun (zie tabel 1).

(18)

Terwijl HSW-Trading verantwoordelijk was voor de productie en verkoop van industriële machines, logistiek beheer, kwaliteitsbeheer en levering van materialen voor de vervaardiging van machines, bleef HSW zich bezighouden met O&O-activiteiten, financiering van productieactiva, strategische marketing, verkoop van reserveonderdelen, reparaties, en productie en verkoop van militaire apparatuur en was het verantwoordelijk voor de herstructurering van de organisatie. Voor de uitoefening van zijn activiteiten heeft HSW-Trading van HSW activa geleased die rechtstreeks verband hielden met de productie. De benodigde arbeidskrachten werden eveneens tijdelijk overgeheveld naar HSW-Trading.

(19)

Deze opdeling zou voortduren in de periode 2004-2005, dat wil zeggen gedurende de herstructurering van HSW. HSW-Trading zou eind 2006 weer worden samengevoegd met HSW.

(20)

Het plan vermeldt dat een grootscheepse herstructurering van het personeelsbestand nodig is. HSW wil in 2007 aan het eind van de herstructurering 2 100 werknemers tellen, tegenover 3 173 eind 2002.

(21)

Een ander onderdeel van de herstructurering was de organisatie van een netwerk voor de distributie van bouwmachines en reserveonderdelen op de wereldmarkt, met als doel de begunstigde toegang te verschaffen tot nieuwe markten.

(22)

De herstructurering van HSW omvatte ook het afstoten van zijn dochterondernemingen en het privatiseren van dienstverlenende afdelingen. Tegen 2006 is HSW-Zakład Kuźnia Matrycowa Sp. z o.o door HSW voor PLN […] (4) miljoen (EUR […] miljoen) verkocht. Er werd een particuliere investeerder gevonden voor twee dochterondernemingen van HSW-Zakład Metalurgiczny (HSW-Walcownia Blach Sp. z o.o. en HSW-Huta Stali Jakosciowych). In totaal heeft de privatisering HSW PLN 112,2 miljoen (EUR 29,5 miljoen) opgeleverd. De verkoop van twee dochterondernemingen, HSW-Zakład Spreżynownia en HSW-Tlenownia, moest vóór 2006 worden afgerond.

(23)

Herstructurering van de activa brengt met zich vermindering van de jaarlijkse productiecapaciteit van 1 500 tot 1 200 stuks bouwmachines. De omvang van de activa van HSW werd duidelijk te groot geacht vergeleken met de behoeften. Aangezien HSW zich voornamelijk wilde richten op de vervaardiging van bouwmachines, moest een aanzienlijk deel van de activa worden verkocht. De feitelijke verkoop van de activa in de periode van januari 2003 tot december 2005 bracht PLN 52,1 miljoen (EUR 13,7 miljoen) op, aanzienlijk meer dan de geplande verkoop, die werd geschat op PLN 10,3 miljoen (EUR 2,7 miljoen). De volgende activa werden verkocht: circa 248,4 ha grond (waaronder circa 153 ha bos), vastgoed met een bruikbaar oppervlak van circa 76 000 m2 en 94 machines en apparaten.

(24)

De totale kosten van de herstructurering, inclusief kosten vóór de toetreding, bedragen PLN 450,3 miljoen (EUR 118,5 miljoen) en omvatten de posten vermeld in tabel 1.

Tabel 1

Kosten van de herstructurering (in duizend PLN)

(25)

De steunverlenende autoriteiten zijn het ministerie van de Schatkist, het ministerie van Wetenschap en Informatietechnologie, de belastingkantoren, de plaatselijke autoriteiten, de socialeverzekeringsinstelling (ZUS), het Staatsfonds voor de reïntegratie van gehandicapten (PFRON), gemeentebesturen en het Agentschap voor Industriële Ontwikkeling.

(26)

Polen heeft steeds aangevoerd dat de steun die aan HSW werd verleend, gedeeltelijk verband hield met de noodzaak om wezenlijke belangen op het gebied van de nationale veiligheid te beschermen. De steun had een omvang van circa PLN 19 miljoen (EUR 5 miljoen) en werd zowel voor als na de toetreding van Polen tot de Europese Unie verleend. De Poolse autoriteiten voeren onder verwijzing naar artikel 296 van het EG-Verdrag aan dat de bepalingen van dat Verdrag de lidstaten er niet van kunnen weerhouden om de steun te verlenen die zij noodzakelijk achten met het oog op de bescherming van wezenlijke belangen op het gebied van de nationale veiligheid.

(27)

De voornaamste steunmaatregelen die vóór de toetreding werden verleend aan het niet-militaire deel van HSW, waren twee leningen van het Agentschap voor Industriële Ontwikkeling van PLN 75 miljoen (EUR 19,7 miljoen). Een andere belangrijke steunmaatregel was een kapitaalinjectie van het ministerie van de Schatkist van PLN 40 miljoen (EUR 10,5 miljoen) ten gunste van de dochteronderneming HSW-Trading Sp. z o.o.

(28)

Een bedrag van PLN 27,9 miljoen (EUR 7,3 miljoen) in de vorm van een kwijtschelding van schuld is toegewezen op basis van de gewijzigde Wet inzake staatssteun aan ondernemingen met bijzondere betekenis voor de arbeidsmarkt van 30 oktober 2002 (zie tabel 4 hieronder). Op de herstructurering krachtens die wet werd toezicht uitgeoefend door de voorzitter van het Agentschap voor Industriële Ontwikkeling, gebaseerd op een zogeheten herstructureringsbesluit in de zin van artikel 10, lid 1, punten 4 en 19, van de wet („herstructureringsbesluit”). Het herstructureringsbesluit tot goedkeuring van het herstructureringsplan, op basis waarvan de herstructurering van de publiekrechtelijke verplichtingen mogelijk werd, kwam op 29 april 2005 tot stand en werd op 17 juni 2005 gewijzigd.

(29)

In de onderstaande tabel een overzicht van de verschillende maatregelen, zoals die oorspronkelijk bij de Commissie zijn aangemeld:

Tabel 2

Geplande en verleende steun (in duizend PLN), als aangemeld

(30)

De Commissie heeft om twee redenen besloten de formele onderzoeksprocedure in te leiden.

(31)

Ten eerste twijfelde zij eraan dat de herstructureringssteun verenigbaar was met de gemeenschappelijke markt.

(32)

De Commissie twijfelde eraan dat de in het herstructureringsplan bedoelde maatregelen voldoende waren om de levensvatbaarheid van de begunstigde op lange termijn te herstellen, omdat het plan zich leek te concentreren op het aflossen van de schuld en het dekken van de exploitatiekosten.

(33)

De Commissie uitte ook twijfel over de vraag of er voldoende compenserende maatregelen ten uitvoer waren gelegd. Volgens de Poolse autoriteiten plande HSW een reductie van de productiecapaciteit met 20 %, terwijl het plan voorzag in een toename van de capaciteitsbenutting van 27,7 % in 2002 tot 66 % in 2007. De Commissie twijfelde aan het nettoresultaat van deze operatie.

(34)

De Commissie had ook twijfel over de vraag of de steun zich beperkte tot het strikt noodzakelijke minimum en of de eigen bijdrage van de begunstigde aanzienlijk was, gezien het feit dat Polen geen duidelijk onderscheid had gemaakt tussen het deel dat werd beschouwd als de eigen bijdrage van de begunstigde aan de herstructurering en het deel dat met staatssteun werd gefinancierd.

(35)

De Commissie had ook twijfel met betrekking tot de naleving van het beginsel dat de steun eenmalig dient te zijn. In feite had een dochteronderneming van HSW, HSW-Zakład Zespołów Mechanicznych, herstructureringssteun voor 2003-2007 ontvangen voordat Polen lid werd van de Europese Unie. Aangetoond moest worden dat deze steun geen spillovereffecten had voor de moederonderneming, HSW. Polen werd ook verzocht de Commissie te verzekeren dat de herstructureringssteun aan HSW, indien deze werd toegestaan, geen spillovereffecten had voor HSW-Zakład Zespołów Mechanicznych.

(36)

De tweede reden om de formele onderzoeksprocedure in te leiden was dat de Commissie twijfel koesterde omtrent de vraag of de gesubsidieerde speciale militaire productie (vuurwapens) voldoende gescheiden was van de civiele productie van bouwmachines. Polen had de Commissie bij brieven van 7 juni en 2 september 2005 verzekerd dat er geen sprake was van kruissubsidiëring en de Commissie had vastgesteld dat het aandeel van de steun voor de militaire productie in de totale steun gering was vergeleken met het aandeel van de militaire productie in de totale productie. De Commissie heeft desondanks verzocht om meer gedetailleerde gegevens over de gescheiden boekhouding.

(37)

Ten eerste vechten de Poolse autoriteiten de conclusie van de Commissie aan, als vervat in het besluit om de formele onderzoeksprocedure in te leiden, dat er voorafgaande aan de toetreding geen steun is verleend op basis van de gewijzigde Wet inzake staatssteun aan ondernemingen met bijzondere betekenis voor de arbeidsmarkt van 30 oktober 2002 (zie tabel 2, rij II). De Poolse autoriteiten herhaalden hun eerdere oordeel dat de toestemming van de publieke crediteuren van de begunstigde (zogeheten administratieve beloften), en niet het herstructureringsbesluit van de voorzitter van het Agentschap voor Industriële Ontwikkeling, cruciaal was geweest bij het verlenen van staatssteun op basis van de wet. Aangezien de publieke crediteuren van HSW, wier vorderingen op basis van de wet waren geherstructureerd, al vóór de toetreding van Polen tot de Europese Unie instemming hadden gegeven met betrekking tot HSW, zijn de Poolse autoriteiten van mening dat de steun vóór de toetreding werd verleend en de Commissie dus de verenigbaarheid van die steun met de gemeenschappelijke markt niet hoeft te beoordelen.

(38)

Ten tweede hebben de Poolse autoriteiten twee wijzigingen aangekondigd op de steun zoals die oorspronkelijk was aangemeld. De eerste en belangrijkste wijziging was dat de voorgenomen staatssteun genoemd onder III in tabel 2 gedeeltelijk werd ingetrokken en vervangen door twee maatregelen die, zo werd beweerd, geen staatssteun vormden. De tweede wijziging was van feitelijke aard en betrof het exacte bedrag van de drie steunmaatregelen genoemd in tabel 3. De volgende tabellen bevatten een overzicht van alle steunmaatregelen die gedurende de herstructureringsperiode aan HSW zijn verleend of nog moeten worden verleend, als gewijzigd na het besluit om de formele onderzoeksprocedure in te leiden.

Tabel 3

Steun verleend na 30 april 2004 (in duizend PLN)

Tabel 4

Steun verleend op basis van de gewijzigde Wet inzake staatssteun aan ondernemingen met bijzondere betekenis voor de arbeidsmarkt van 30 oktober 2002 (in duizend PLN)

Tabel 5

Steun verleend na 30 april 2004 (in duizend PLN)

Tabel 6

Verleende en geplande steun (in duizend PLN), bijgewerkt na ontvangst van de opmerkingen van de Poolse autoriteiten na het inleiden van de formele onderzoeksprocedure (bijgewerkte versie van tabel 2)

(39)

Met betrekking tot de maatregelen genoemd onder III in tabel 6 voerden de Poolse autoriteiten aan dat het uitstel en de betaling in termijnen van publiekrechtelijke verplichtingen van PLN 22,1 miljoen (EUR 5,8 miljoen) (onder II in tabel 2) behandeld moesten worden als de-minimissteun. Van dit bedrag is PLN 19 miljoen (EUR 5 miljoen) reeds verleend. De door Polen gebruikte methode voor de berekening van het steunbedrag vergelijkt de rentevoet die is toegepast op het uitstel met het referentiepercentage van de Commissie. Is de toegepaste rentevoet hoger dan het referentiepercentage, dan vormt de maatregel volgens de Poolse autoriteiten geen steun. Volgens de Poolse autoriteiten is dit het geval met de steun genoemd onder IV in tabel 6.

(40)

Ten derde beweren de Poolse autoriteiten, wat de levensvatbaarheid van de onderneming betreft, dat de organisatorische herstructurering succesvol was: HSW heeft opnieuw zeggenschap over HSW-Dressta en zal derhalve kunnen uitbreiden op de winstgevende Noord-Amerikaanse markt.

(41)

Met betrekking tot het vereiste om de concurrentiedistorsies te beperken hebben de Poolse autoriteiten steeds aangevoerd dat de inkrimping van de productiecapaciteit van 1 500 tot 1 200 machines een geldige compenserende maatregel was. Zij beschouwen ook de verkoop van de dochterondernemingen van HSW als een compenserende maatregel.

(42)

Wat betreft de beperking van de steun tot het strikt noodzakelijke minimum, hebben de Poolse autoriteiten verschillende details verstrekt over de bedragen die beschouwd worden als eigen bijdrage.

(43)

Samenvattend kan worden gezegd dat de Poolse autoriteiten in hun opmerkingen beweren dat er geen staatssteun is verleend na de toetreding en dat die ook niet is gepland. Mocht de Commissie anders besluiten, dan zullen zij aanvullende elementen verstrekken ter ondersteuning van hun opvatting dat de staatssteun verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt.

(44)

Aangezien enkele van de gebeurtenissen die van belang zijn voor deze zaak, plaatshadden voor de toetreding van Polen tot de Europese Unie op 1 mei 2004, moet de Commissie eerst vaststellen of zij bevoegd is waar het deze steunmaatregel betreft.

(45)

Steun die ten uitvoer is gelegd vóór de toetreding en die niet van toepassing was na de toetreding, mag niet door de Commissie worden onderzocht, noch in het kader van het zogeheten interim-mechanisme, vallend onder bijlage IV, punt 3, van het Toetredingsverdrag, noch in het kader van de procedures die zijn vastgelegd in artikel 88 van het EG-Verdrag. Het Toetredingsverdrag of het EG-Verdrag eisen niet van de Commissie dat zij deze steun onderzoekt, en ook heeft de Commissie de bevoegdheid niet om dat te doen.

(46)

Anderzijds vormt steun die na de toetreding ten uitvoer is gelegd, nieuwe steun en die valt wel onder de bevoegdheid van de Commissie in het kader van de procedure van artikel 88. Het belangrijkste criterium om te bepalen op welk moment een bepaalde steunmaatregel van kracht is geworden, is het juridisch bindende besluit op basis waarvan de bevoegde nationale autoriteit besloten heeft steun te verlenen (8).

(47)

Individuele steun is niet van toepassing na de toetreding wanneer het precieze economische risico van de staat ten tijde van de steunmaatregel bekend was.

(48)

Op basis van de door Polen verstrekte informatie kon de Commissie vaststellen dat de in tabel 3 hierboven genoemde steunmaatregelen vóór de toetreding werden verleend en daarna niet meer van toepassing waren. De Commissie is derhalve niet bevoegd te beoordelen of deze steunmaatregelen verenigbaar zijn met de gemeenschappelijke markt. Er dient echter wel rekening mee te worden gehouden wanneer de verenigbaarheid wordt beoordeeld van steun die vóór of na de toetreding is verleend. Deze steun bedraagt PLN 147 miljoen (EUR 38 miljoen).

(49)

Wat betreft de steunmaatregelen die zijn verleend op basis van de gewijzigde Wet inzake staatssteun aan ondernemingen met bijzondere betekenis voor de arbeidsmarkt van 30 oktober 2002 en die worden genoemd in tabel 4 hieronder, is de twijfel van de Commissie met betrekking tot de datum waarop deze werden verleend, niet weggenomen. In dit verband hebben de Poolse autoriteiten in hun opmerkingen over het besluit om de formele onderzoeksprocedure in te leiden geen nieuwe argumenten verstrekt. De instemming van de individuele steunverlenende autoriteiten met de herstructurering van hun vorderingen in het kader van deze wet, is noodzakelijk, maar op zich geen voldoende voorwaarde voor een dergelijke herstructurering. Het doorslaggevende element van de procedure in het kader van de wet is het herstructureringsbesluit, dat de voorzitter van het Agentschap voor Industriële Ontwikkeling op 29 april 2005, dat wil zeggen na de toetreding, heeft genomen. De Commissie is dan ook van mening dat de steun in kwestie na de toetreding werd verleend. Zij is dan ook bevoegd om te beoordelen of de steun verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt. Er zij op gewezen dat deze steun werd verleend in weerwil van de standstillclausule van artikel 88, lid 3, van het EG-Verdrag en er derhalve sprake is van onrechtmatige steun van PLN 27,897 miljoen (EUR 7,34 miljoen).

(50)

Tot slot, met betrekking tot de maatregelen in tabel 5, indien wordt vastgesteld dat deze maatregelen staatssteun vormen, is de Commissie bevoegd om te beoordelen of zij verenigbaar zijn met de gemeenschappelijke markt, aangezien deze maatregelen duidelijk na de toetreding werden genomen.

(51)

Artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag bepaalt dat steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt, onverenigbaar zijn met de gemeenschappelijke markt.

(52)

De Poolse autoriteiten bestrijden niet dat de maatregelen genoemd in de tabellen 3 en 4 staatssteun vormen.

(53)

Wat betreft de steun in de vorm van uitstel van verplichtingen van HSW op het gebied van belasting en sociale verzekering (tabel 5), voeren de Poolse autoriteiten aan dat dit geen staatssteun is, aangezien het de-minimissteun betreft en het steunbestanddeel gelijk is aan nul. Zij baseren hun argument derhalve op de berekening van het steunbestanddeel van individuele steunmaatregelen.

(54)

De Commissie keurt de door de Poolse autoriteiten gebruikte berekeningsmethode niet goed, omdat de steun verleend werd aan een onderneming in financiële moeilijkheden. Het risico van herschikking van de schuld is hoger dan bij gezonde ondernemingen, en dit moet tot uiting komen in de berekende rente. Het referentietarief kan dan ook niet worden toegepast als benchmark. Een berekeningsmethode die de feitelijk berekende rente vergelijkt met het referentietarief is in dit geval niet geschikt en de Commissie is het om die reden niet eens met het door de Poolse autoriteiten aangevoerde argument.

(55)

Het is vaste praktijk van de Commissie en jurisprudentie van het Hof van Justitie (9) dat de steuncomponent in het geval van ondernemingen in financiële moeilijkheden gelijk is aan het nominale bedrag. De steunmaatregelen in tabel 5 bedragen PLN 38,480 miljoen (EUR 10 miljoen).

(56)

De Commissie komt tot de conclusie dat de maatregelen genoemd in de tabellen 4 en 5 gefinancierd werden onder gebruikmaking van staatsmiddelen. Zij begunstigen een individuele onderneming, doordat die onderneming een voordeel verwerft waarover zij op de markt niet de beschikking zou hebben gehad. De maatregelen zijn met andere woorden selectief. HSW is actief op het gebied van de productie van bouwmachines, een sector waarin binnen de Europese Unie sprake is van intensief handelsverkeer. Deze maatregelen vormen derhalve staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag met een omvang van PLN 66,377 miljoen (EUR 17,467 miljoen).

(57)

De afwijkingen van artikel 87, lid 2, van het EG-Verdrag zijn in dit geval niet van toepassing. Wat betreft de vrijstellingen uit hoofde van artikel 87, lid 3, van het EG-Verdrag: gezien het feit dat de voornaamste doelstelling van de steun het herstel van de levensvatbaarheid op lange termijn van een onderneming in moeilijkheden was, kan alleen de vrijstelling van artikel 87, lid 3, onder c), worden toegepast. Op grond van die vrijstelling is staatssteun toegestaan ter bevordering van de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid, mits de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt daardoor niet zodanig worden veranderd dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad.

(58)

De Commissie zal de maatregelen die nieuwe steun vormen en het volledige herstructureringsplan toetsen aan de communautaire richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden. De huidige communautaire richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden (10) („de richtsnoeren van 2004”) zijn op 10 oktober 2004 in werking getreden. In het geval van maatregelen waarvan de aanmelding vóór deze datum is geregistreerd, gelden de vorige richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun uit 1999 (11) („de richtsnoeren van 1999”). Overeenkomstig punt 104 van de richtsnoeren van 2004, zal „de Commissie […] onderzoeken of reddings- of herstructureringssteun die zonder haar toestemming — en dus in strijd met artikel 88, lid 3, van het Verdrag — is toegekend, verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt op basis van de onderhavige richtsnoeren wanneer die steun geheel of gedeeltelijk na de bekendmaking van deze richtsnoeren in het Publicatieblad van de Europese Unie is toegekend.”

(59)

In dit geval zijn de in tabel 2 beschreven maatregelen op 8 oktober 2004 aangemeld (twee dagen vóór de inwerkingtreding van de richtsnoeren van 2004). De Poolse autoriteiten hebben de Commissie echter bij brief van 7 maart 2006 ook op de hoogte gesteld van aanvullende steun die onrechtmatig aan HSW is verleend. De maatregelen die worden beschreven onder III en IV in tabel 6 zijn allemaal verleend na december 2004, anders gezegd na 1 oktober 2004, de datum waarop de richtsnoeren werden gepubliceerd. De conclusie van de Commissie luidt derhalve dat in dit geval de richtsnoeren van 2004 van toepassing zijn op zowel aangemelde als niet-aangemelde steunmaatregelen, aangezien zij allemaal betrekking hebben op hetzelfde herstructureringsplan.

(60)

Zoals reeds gezegd in het besluit van de Commissie om de formele onderzoeksprocedure in te leiden, dienen alle aspecten in aanmerking te worden genomen om de verenigbaarheid van de nieuwe herstructureringssteun te beoordelen. Om vast te stellen of het plan zal leiden tot het herstel van de levensvatbaarheid, moeten alle steunmaatregelen, niet alleen de nieuwe steun, in aanmerking worden genomen wanneer wordt beoordeeld of de steun zich beperkt tot het strikt noodzakelijke minimum en bij het vaststellen van passende compenserende maatregelen.

(61)

Om alle in het besluit tot inleiding van de formele onderzoeksprocedure reeds genoemde redenen (zie met name de punten 85 e.v.), is het bedrijf een onderneming in moeilijkheden in de zin van punt 9 e.v. van de richtsnoeren van 2004. De onderneming komt derhalve in aanmerking voor herstructureringssteun.

(62)

De richtsnoeren bepalen dat „het herstructureringsplan, waarvan de looptijd zo kort mogelijk moet zijn, binnen een redelijk tijdsbestek de levensvatbaarheid op lange termijn van de onderneming dient te herstellen en gebaseerd dient te zijn op realistische veronderstellingen betreffende de toekomstige bedrijfsomstandigheden. […] De verbetering van de levensvatbaarheid komt voornamelijk tot stand door middel van interne maatregelen […].”.

(63)

Het meest fundamentele probleem van HSW was de hoge schuldenlast. De Commissie merkt op dat de financiële herstructurering bijna is afgerond.

(64)

In het besluit om de onderzoeksprocedure in te leiden uitte de Commissie haar twijfels dat de herstructurering eerder financieel in plaats van industrieel van aard was en merkte zij op dat onvoldoende aandacht was geschonken aan aspecten van industriële herstructurering. In hun opmerkingen naar aanleiding van het besluit hebben de Poolse autoriteiten voldoende bewijs verstrekt dat de verouderde organisatiestructuur wel degelijk één van de belangrijkste problemen was waarmee de onderneming kampte. Dit probleem is aangepakt door een scheiding aan te brengen tussen het deel van de onderneming dat rechtstreeks verband houdt met de productie (HSW-Trading) en de delen die zouden worden verkocht. Dit was de reden voor de tijdelijke oprichting van de onafhankelijke onderneming HSW-Trading door HSW SA.

(65)

De verkoop van aandelen in dochterondernemingen en de scheiding en verkoop van geselecteerde serviceafdelingen was gepland als één van de voornaamste elementen van de herstructurering. In het besluit om de onderzoeksprocedure in te leiden verklaarde de Commissie dat zij betwijfelde of het verkoopplan realistisch was. Uiteindelijk heeft HSW met de verkoop echter ruim viermaal de verwachte opbrengst weten binnen te halen.

(66)

Een andere belangrijke component van het succes van de herstructurering was de eigendomssituatie van Dressta. Het zeggenschapsbelang over Dressta van één van de concurrenten van HSW — KAIC — vormde een obstakel voor volledige toegang tot de belangrijke Noord-Amerikaanse markt. Het probleem is opgelost nu HSW opnieuw zeggenschap heeft verworven over Dressta, en zijn expansie op de groeiende Noord-Amerikaanse markt niet langer door zijn concurrent wordt geblokkeerd. De Commissie merkt op dat de Noord-Amerikaanse markt, en met name de Verenigde Staten, de meest cruciale afzetmarkt is, vooral vanwege zijn absorptievermogen en zijn omvang. De toename van de verkoop op deze markt is zeer gunstig voor HSW, met name sinds het gebruik van de merknaam Dressta, die zeer bekend is op de markt.

(67)

De herstructurering van de werkgelegenheid, bedoeld om het aantal werknemers met ruim 1 000 te verminderen, is een reële en geloofwaardige kostendrukkende maatregel.

(68)

HSW was in 2005 voor de eerste maal winstgevend. Aan het eind van de herstructureringsperiode (2007) zal de winst naar verwachting afnemen, maar dat is een gevolg van de hoge herstructureringskosten en de uitzonderlijk hoge winstcijfers over 2005, als gevolg van de eenmalige verkoop van activa in dat jaar. Verwacht wordt echter dat het nettoresultaat vanaf 2007 zal verbeteren en tegen 2012 zal zijn verdubbeld. Aan het eind van de herstructureringsperiode moet het liquiditeitsprobleem zijn opgelost.

(69)

Gebaseerd op deze elementen luidt de conclusie van de Commissie dat haar twijfel over de vraag of het plan zal leiden tot het herstel van de levensvatbaarheid, is weggenomen.

(70)

Volgens de Poolse autoriteiten is HSW voornemens de jaarlijkse productiecapaciteit terug te brengen van 1 500 tot 1 200 bouwmachines, oftewel met 20 %. De Commissie is van mening dat deze capaciteitsvermindering onvoldoende is, aangezien de onderneming in elk geval voornemens is slechts 66 % van haar capaciteit te benutten aan het eind van de herstructureringsperiode, dat wil zeggen in 2007. De Commissie heeft geen informatie ontvangen van Polen waaruit blijkt dat de onderneming feitelijk meer dan 1 200 machines verkocht vóór het begin van de herstructurering.

(71)

Verder beweren de Poolse autoriteiten dat de begunstigde een aantal winstgevende productiebedrijven heeft verkocht en zo zijn activiteiten en productiecapaciteit heeft verminderd. Ten minste twee grote dochterondernemingen (HSW-Walcownia Blach Sp. z o.o. en HSW-Huta Stali Jakosciowych) waren winstgevend en werden met winst verkocht. De gezamenlijke omzet van deze twee dochterondernemingen met in totaal 1 000 werknemers bedroeg in 2005 PLN 460 miljoen (EUR 121 miljoen), terwijl de kernactiviteiten van de HSW-groep (HSW en HSW-Trading) met 2 400 werknemers een omzet behaalden van PLN 430 miljoen (EUR 113,1 miljoen). De twee dochterondernemingen die werden verkocht, produceerden afgewerkte producten van staal. Op het moment van de verkoop waren deze dochterondernemingen, volgens een aan de Commissie voorgelegde beoordeling, winstgevend, met een verwacht rendement op de verkoop van circa 6 %. De twee dochterondernemingen vormden tezamen een zeer aanzienlijk deel van de HSW-groep, met winstgevende activiteiten en goede marktvooruitzichten.

(72)

De Commissie is derhalve van mening dat de verkoop van deze dochterondernemingen kan worden gezien als een compenserende maatregel en niet louter als een maatregel die noodzakelijk was om de levensvatbaarheid van HSW te herstellen.

(73)

De Poolse autoriteiten hebben verschillende details verstrekt over de bedragen die beschouwd worden als eigen bijdrage van de begunstigde aan de herstructureringskosten.

(74)

Ten eerste is de onderneming voornemens bankleningen te verkrijgen van PLN 46,9 miljoen (EUR 12 miljoen). De Poolse autoriteiten hebben bewijs verstrekt waaruit blijkt dat HSW die financiering op de markt kan verwerven, aangezien het beperkte particuliere financiering van PLN 31,9 miljoen (EUR 8,4 miljoen) heeft gekregen in de periode 2003-2005. Zij beweren tevens dat de begunstigde marktfinanciering zal kunnen verwerven tot het eind van de herstructureringsperiode.

(75)

Ten tweede heeft de verkoop van zijn dochterondernemingen HSW inkomsten opgeleverd van PLN 112,2 miljoen (EUR 29,5 miljoen).

(76)

Tot slot heeft de begunstigde activa verkocht voor een waarde van PLN 52,1 miljoen (EUR 13,7 miljoen).

(77)

Afsluitend, wat betreft de financieringsbronnen van de herstructureringsmaatregelen, het bedrag van PLN 243,1 miljoen (EUR 64 miljoen) kan worden beschouwd als eigen bijdrage van de begunstigde of als externe hulpmiddelen die geen staatssteun behelzen. De totale kosten van de herstructurering, inclusief de kosten vóór de toetreding, bedragen PLN 450,3 miljoen (EUR 118,5 miljoen). De eigen bijdrage van HSW aan de totale herstructureringskosten komt derhalve overeen met 54 %.

(78)

Volgens de richtsnoeren van 2004 is de minimumhoogte van de eigen bijdrage aan herstructureringskosten 50 %. De conclusie van de Commissie luidt derhalve dat de hoogte van de eigen bijdrage aanzienlijk is en dat, in het licht van de verstrekte informatie, de steun zich beperkt tot het strikt noodzakelijke minimum.

(79)

In het besluit om de onderzoeksprocedure in te leiden merkt de Commissie op dat HSW-Zakład Zespołów Mechanicznych herstructureringssteun had ontvangen voor de periode 2003-2007 die verleend was vóór de toetreding. Aangetoond moest worden dat deze steun geen spillovereffecten had voor de moederonderneming. Anderzijds werd Polen verzocht de Commissie te verzekeren dat de herstructureringssteun aan HSW, indien door de Commissie toegestaan, geen spillovereffecten had voor HSW-Zakład Zespołów Mechanicznych.

(80)

De Poolse autoriteiten hebben de Commissie verzekerd dat de bilaterale betrekkingen tussen HSW-Zakład Zespołów Mechanicznych en HSW gebaseerd zijn op marktvoorwaarden (met inbegrip van de betalings- en leveringsvoorwaarden) en dat de ondernemingen, als afzonderlijke rechtspersonen, een gescheiden boekhouding voeren. De enige reden dat HSW-Zakład Zespołów Mechanicznych door HSW als leverancier is gekozen was zijn geografische nabijheid.

(81)

In het besluit om de onderzoeksprocedure in te leiden verklaarde de Commissie dat zij betwijfelde of er een toereikende scheiding was aangebracht tussen gesubsidieerde speciale militaire productie (vuurwapens) en civiele productie van bouwmachines om kruissubsidiëring tussen deze twee gebieden van activiteit te voorkomen. De Poolse autoriteiten hebben de Commissie verzekerd dat het huidige systeem van cost-accounting een duidelijk scheiding mogelijk maakt van de kosten voor deze twee soorten activiteiten.

(82)

De conclusie van de Commissie luidt dat de deels onrechtmatige en deels aangemelde staatssteun verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt,