52003DC0655

VERSLAG VAN DE COMMISSIE - JAARLIJKS VERSLAG VAN HET PRETOETREDINGSINSTRUMENT VOOR STRUCTUURBELEID (ISPA) 2002

INHOUD

Voorwoord

Samenvatting

ISPA-begroting voor 2002

Projectfinanciering

1. Nieuwe ISPA-projecten

2. Vastleggingen ten behoeve van het milieu

3. Vastleggingen ten behoeve van het vervoer

4. Projecten gefinancierd in de loop van 2000-2002

5. Betalingen

Technische bijstand

6. Vormen en uitvoering van technische bijstand

7. Technische bijstand gekoppeld aan projecten

8. Technische bijstand op initiatief van de Commissie

Management en uitvoering

9. Projectbewaking

10. Financieel beheer en controle

11. Verslag van de Rekenkamer over ISPA

12. Medefinancieringspartners - EIB en EBRD

Bijdrage aan het communautair beleid

13. Milieubeleidsaspecten

14. Vervoersbeleid: van TINA naar TEN-T

15. Overheidsopdrachten

Coördinatie tussen de pretoetredingsinstrumenten

Activiteiten op het gebied van communicatie

Landenprofielen

16. Bulgarije

17. Tsjechië

18. Estland

19. Hongarije

20. Letland

21. Litouwen

22. Polen

23. Roemenië

24. Slowakije

25. Slovenië

Afkortingen

Nuttige informatiebronnen

Bijlage I: Landentabellen

Bijlage II: Projectenlijst

Voorwoord

Dit verslag over de uitvoering van het Pretoetredingsinstrument voor structuurbeleid (ISPA) in 2002 is opgesteld in overeenstemming met artikel 12 van de ISPA-verordening [1].

[1] Verordening (EG) nr. 1267/1999 van de Raad van 21 juni 1999.

Het verslag houdt rekening met het commentaar van het Europees Parlement, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's op de eerdere jaarverslagen.

De doelstellingen van ISPA

Door de infrastructuur op de voor de Gemeenschap prioritaire terreinen vervoer en milieu te ondersteunen, levert ISPA op twee manieren een bijdrage aan de voorbereiding van de kandidaat-lidstaten in Midden- en Oost-Europa [2] op hun toetreding:

[2] Bulgarije, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Polen, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Tsjechië.

i) in beide sectoren wordt de infrastructuur naar EU-normen versneld verbeterd, om daarmee de begunstigde landen te helpen bij de overname en uitvoering van de Gemeenschapswetgeving (het communautair acquis), en

ii) de kandidaat-lidstaten worden vertrouwd gemaakt met de EU-procedures voor doelmatig en transparant beheer van het Cohesiefonds en de Structuurfondsen na de toetreding.

Via ISPA verleent de Gemeenschap financiële bijstand aan de milieuaspecten met de grootste investeringsbehoefte, te weten de drinkwatervoorziening, de rioolwaterzuivering en het afvalbeheer. Bovendien helpt ISPA de kandidaat-lidstaten bij de versterking van hun capaciteit om de basismilieuwetgeving om te zetten.

Op vervoersgebied helpt ISPA bij de opbouw en het herstel van vervoersinfrastructuur en de integratie van die infrastructuur in de vervoersnetwerken van de EU, teneinde de economische ontwikkeling in de kandidaat-lidstaten te stimuleren.

Naast deze primaire doelstellingen, waarvoor jaarlijks 1,040 miljard euro wordt uitgetrokken (prijsniveau van 1999), heeft verschaffing van hoogwaardige nutsvoorzieningen met behulp van ISPA in hoge mate bijgedragen aan verbetering van de levensstandaard van grote bevolkingsgroepen, de sociale omstandigheden en de volksgezondheid in de toetredende landen en de kandidaat-lidstaten.

Om overlapping met de twee andere pretoetredingsinstrumenten Phare en Sapard te voorkomen, is ISPA gericht op ondersteuning van grote investeringen. Dit betekent echter niet dat ISPA geen groepen kleinschalige projecten kan financieren, wanneer de samenstellende projecten een gemeenschappelijk functioneel, geografisch of economisch doel dienen.

Samenvatting

Dit verslag is opgesteld overeenkomstig artikel 12 van de ISPA-verordening (Verordening (EG) nr. 1267/1999). Het heeft betrekking op het jaar 2002.

Nu er nog maar enkele maanden resten voor de toetreding, is de rol van ISPA in het voorbereidingsproces van nieuwe lidstaten op het communautaire cohesiebeleid van nog groter belang, vooral omdat ISPA de toetredende landen helpt bij een soepele overgang naar het Cohesiefonds, en de overheidsdiensten en begunstigden helpt zich vertrouwd te maken met de procedures van de Commissie voor structuurmaatregelen. Daarom is in dit verslag getracht de balans op te maken van de drie jaar dat het ISPA-instrument wordt uitgevoerd, en wordt onder andere aandacht besteed aan maatregelen voor technische bijstand, aanbesteding en gunning en aan uitgevoerde financiële controles.

Hoofdpunten in 2002

Bijstand aan door ISPA begunstigde landen bij het moderniseren van hun milieu-infrastructuur en -beleid en het versterken van de aansluiting op het Europese vervoersnetwerk:

Via ISPA verleent de Gemeenschap financiële bijstand aan milieuprojecten waarvoor grote investeringen in infrastructuur nodig zijn, te weten drinkwatervoorziening, rioolwaterzuivering en afvalbeheer. Bovendien heeft ISPA de kandidaat-lidstaten met succes kunnen helpen bij het versterken van hun kennis van de basismilieuwetgeving en hun bestuurlijke capaciteit om deze ten uitvoer te leggen.

In de sector vervoer moet ISPA bijdragen aan de ontwikkeling van het toekomstige trans-Europese vervoersnetwerk en steun verlenen voor de koppeling en interoperabiliteit van de nationale netwerken en de koppeling en interoperabiliteit van deze netwerken onderling en met het netwerk van de EU. Evenals in voorgaande jaren waren de door ISPA voor deze sector verstrekte middelen in 2002 gericht op modernisering en uitbreiding van TINA (Transport Infrastructure Needs Assessment -- beoordeling van de behoeften inzake de vervoersinfrastructuur).

Sinds 2000 is door ISPA in totaal 74,3 miljoen euro beschikbaar gesteld voor 49 maatregelen voor technische bijstand ter ondersteuning van de voorbereiding van projecten en het opstellen van aanvragen en ter versterking van de bestuurlijke capaciteit van uitvoerende instanties, waaronder ook voor de gedecentraliseerde uitvoering. Hiertoe behoorden ook 14 in 2002 goedgekeurde nieuwe maatregelen voor de voorbereiding van projecten voor 2003 en daarna, dat wil zeggen voor het Cohesiefonds.

In 2002 heeft de Commissie 80 nieuwe projecten goedgekeurd. De ISPA-middelen voor die projecten bedroegen 1,55 miljard euro, ofwel 64,9% van de totale financierbare investeringskosten van 2,4 miljard euro. In de periode 2000-2002 heeft de Commissie besluiten genomen tot goedkeuring van in taal 249 ISPA-maatregelen. De totale financierbare kosten bedroegen 8,8 miljard euro, waaraan de EU 5,65 miljard euro bijdraagt (64,5%). Zo'n 75% van de uitgetrokken middelen voor de gehele periode 2000-2006 is door de Commissie toegewezen aan prioritaire projecten in de sectoren milieu en vervoer.

De vastleggingen waren in 2002 gelijkelijk verdeeld over de sectoren milieu en vervoer. De totale vastleggingen voor de periode 2000-2002 kwamen daarmee op 3,2 miljard euro. Sinds 2000 is 49% van de vastleggingen toegewezen aan milieuprojecten en 50% aan vervoersprojecten.

Ruim de helft van de vastleggingen voor de sector vervoer is toegewezen voor spoorweginfrastructuur, voortvloeiend uit de doelstelling van de Commissie om milieuvriendelijk vervoer te bevorderen.

In 2002 is een aantal contracten voor werken ondertekend, evenals veel contracten voor diensten. Daarmee is met de effectieve uitvoering ter plaatse belangrijke vooruitgang geboekt ten opzichte van het voorgaande jaar, vooral door de grotere capaciteit van de toetredende landen op het gebied van aanbestedingen.

De ISPA-betalingen in 2002 bedroegen in totaal 388,5 miljoen euro, het dubbele van de betalingen in het voorgaande jaar. Dat wijst erop dat er bij de uitvoering van ISPA-maatregelen ten opzichte van het voorgaande jaar aanzienlijke vooruitgang is geboekt, wat ook blijkt uit het groeiende aantal tweede voorschotten en tussentijdse betalingen.

Vergroten van de bestuurlijke en institutionele capaciteit voor projectbeheer en beleidsuitvoering

Evenals in voorgaande jaren heeft de Commissie via ISPA technische bijstand verleend om de capaciteit van nationale organen voor de uitvoering van milieubeleid en overheidsopdrachten te versterken, omdat de kandidaat-lidstaten nog steeds problemen hebben met de uitvoering van de vereiste normen.

De Commissie heeft twee multilaterale studiebijeenkomsten over de kaderrichtlijn waterbeleid georganiseerd om de kandidaat-lidstaten te helpen bij het opstellen van nieuw beleid voor waterbeheer en bij het voorbereiden van toekomstige ISPA- en Cohesiefondsprojecten overeenkomstig de bepalingen van deze richtlijn, met name wat betreft geïntegreerd beheer van stroomgebieden.

Verder is er een reeks studiebijeenkomsten georganiseerd om functionarissen uit de begunstigde landen bij te scholen in het opstellen van aanbestedingsstukken, in de beoordeling van inschrijvingen en in het toezicht op de uitvoering.

De Commissie heeft zich ingezet voor een beter inzicht in de kansen en risico's van samenwerkingsvormen tussen overheid en bedrijfsleven (publiek-private samenwerking) voor nutsvoorzieningen en de manieren waarop structuur kan worden gegeven aan een dergelijke samenwerking met integratie van de subsidiefinanciering. Daartoe zijn een breed multilateraal forum en een aantal voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd en zijn in maart 2003 richtsnoeren gepubliceerd.

Naar deugdelijke systemen voor financieel beheer en controle

In het kader van de verschuiving van controle vooraf van aanbesteding en gunning door de Commissie, naar gedecentraliseerde uitvoering van aanbestedingen door de begunstigde landen zelf (EDIS), hebben alle landen op één na de eerste fase van het onderzoek naar leemten in het systeem in 2002 afgerond. Eén land heeft reeds een aanvraag ingediend om af te mogen zien van de controle vooraf, waarmee het bevestigt dat is voldaan aan minimumcriteria en -voorwaarden voor toekenning van het EDIS-systeem.

Uit de nieuwe systeemaudits die de Commissie in 2002 heeft uitgevoerd om de beheers- en controlesystemen in de kandidaat-lidstaten door te lichten, blijkt dat er aanzienlijke vooruitgang is geboekt op weg naar overeenstemming met de relevante bepalingen van de ISPA-verordening.

ISPA-begroting voor 2002

De ISPA-begroting berust op twee begrotingslijnen, B7-020 en B7-020A. De eerste voorziet in de middelen voor de medefinanciering van projecten (maatregelen) in de kandidaat-lidstaten op de gebieden milieu en vervoer alsmede voor technische bijstand om de beste projecten aan te wijzen of voor te bereiden. Maatregelen om de kandidaat-lidstaten op weg te helpen naar volledig gedecentraliseerd beheer (EDIS) worden eveneens vanuit deze begrotingslijn gefinancierd. Vanuit begrotingslijn B7-020A kunnen activiteiten op initiatief van de Gemeenschap worden gefinancierd.

Aan ISPA was voor 2002 uit de begroting van de Commissie een bedrag van 1,109 miljard euro toegewezen. Aanvankelijk was op begrotingslijn B7-020 (projecten) 1,0892 miljard euro beschikbaar. Dit is toen verhoogd met 18,25 miljoen euro, welk bedrag was overgeheveld vanaf begrotingslijn B7-020A. Hierdoor was 1,107 miljard euro beschikbaar voor projecten op initiatief van de begunstigde landen. Van het oorspronkelijke bedrag van begrotingslijn B7-020A (19,8 miljoen euro) is 1,55 miljoen euro toegewezen voor activiteiten op initiatief van de Gemeenschap.

Tabel 1: ISPA-begroting voor 2002

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projectfinanciering

1. Nieuwe ISPA-projecten

In 2002 heeft de Commissie 80 nieuwe ISPA-maatregelen aangenomen, waaronder 23 voor investeringen in vervoersinfrastructuur, 51 voor milieu-infrastructuur en één voor een gecombineerde investering in milieu en vervoer. Van deze projecten heeft de Commissie negen nieuwe maatregelen voor technische bijstand ten behoeve van projectvoorbereiding goedgekeurd, waarvan zes voor vervoersprojecten en drie voor milieuprojecten. Vijf nieuwe maatregelen hadden betrekking op gedecentraliseerde uitvoering [3]. Daardoor bedroeg de totale ISPA-bijdrage in 2002 aan gefinancierde projecten 1,55 miljard euro, bij een subsidieniveau van gemiddeld 64,9% van de totale financierbare projectkosten van 2,39 miljard euro, waarbij het resterende bedrag is gefinancierd door de aanvragende landen uit nationale middelen op centraal, regionaal en/of lokaal niveau, alsmede door internationale financiële instellingen.

[3] De technische bijstand voor gedecentraliseerde uitvoering (EDIS) komt nader aan de orde in het hoofdstuk Technische bijstand.

Tabel 2: Nieuwe in 2002 goedgekeurde ISPA-projecten

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Opmerking: De goedgekeurde bedragen betreffen de totale ISPA-bijdrage die aan projecten wordt toegekend, terwijl de vastgelegde bedragen het totaal weergeven dat jaarlijks vanuit de begroting wordt vastgelegd (hier in 2002).

In 2002 bedroegen de vastleggingen in totaal 1,107 miljard euro. Deze zijn gebruikt voor de nieuwe projecten die in dat jaar waren goedgekeurd (724 miljoen euro) en voor lopende projecten die in de voorgaande jaren waren goedgekeurd.

2. Vastleggingen ten behoeve van het milieu

Circa 43% van de voor het jaar 2002 op de begroting aangewezen vastleggingen in de sector milieu was bestemd voor projecten waarin de drinkwatervoorziening werd gecombineerd met de opvang van afvalwater, terwijl eenderde was bestemd voor projecten voor de opvang en zuivering van afvalwater, met als belangrijkste aspecten de vernieuwing, het herstel of de uitbreiding van rioleringsstelsels en de inrichting van nieuwe of de renovatie respectievelijk modernisering van bestaande rioolwaterzuiveringsinstallaties. Circa 4% van de financiering was bestemd voor drinkwaterprojecten (levering en/of bereiding), terwijl circa 18,4% ging naar projecten voor het beheer van vaste afvalstoffen, die voornamelijk bestonden in het sluiten van oude en de inrichting van nieuwe stortplaatsen, vaak tezamen met de invoering van systemen voor gescheiden inzameling, behandeling en/of recycling van afvalstoffen.

Tabel 3: Vastleggingen in 2002 - milieu per deelsector [4]

[4] Hiertoe behoren ook vastleggingen voor projecten die in 2002 zijn goedgekeurd, alsmede toegewezen tranches voor projecten die in voorgaande jaren waren goedgekeurd.

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Project watersnoodhulp (gecombineerd project voor milieu en vervoer)

In augustus 2002 werd het westen van Tsjechië getroffen door de ergste overstromingen die in de moderne tijd zijn opgetreden in de gebieden waartoe Bohemen en Praag behoren. Men was van mening dat door snel herstel van de aangetaste vervoers- en milieuinfrastructuur de sociale en economische effecten van de overstromingsschade zouden kunnen worden beperkt en het herstel in andere sectoren gemakkelijker zou kunnen verlopen. Om die reden hebben de Tsjechische regering en de Commissie afgesproken 24 miljoen euro van de aan het land uit de ISPA-begroting voor 2002 toegewezen middelen te bestemmen voor herstel en wederopbouw in deze sectoren.

Ten aanzien van het vervoer per spoor was de dienstverlening na de overstromingen op 23 lijnen gestremd. Om deze routes te heropenen, moesten er meestal eerst herstelwerkzaamheden worden uitgevoerd. Bij het wegvervoer bestond de schade uit weggespoelde of ontwrichte bruggen, aardverschuivingen, ondermijning van wegranden, scheuren in het wegdek en dichtgeslibde waterafvoeren.

Op milieugebied waren met name rioolwaterzuiveringsinstallaties en rioleringsstelsels in de stroomgebieden van de rivieren Elbe en Moldau (zijrivier van de Elbe) aangetast. De meeste elektrische installaties en elektrische en mechanische aansluitingen van 29 installaties moesten worden hersteld. Bovendien was er milieuschade aan civieltechnische kunstwerken in of langs rivieren, zoals dammen of rivieroevers.

Met het oog op deze uitzonderlijke omstandigheden gelden voor deze maatregel de volgende bijzondere voorwaarden:

het niveau van de ISPA-bijstand is verhoogd tot 85%,

in voorkomend geval kunnen opdrachten worden gegund via de onderhandelingsprocedure, overeenkomstig het bepaalde in het vademecum voor Phare-, ISPA- en Sapard-aanbestedingsprocedures (PRAG).

er wordt een eenmalig voorschot betaald tot 40% van de maximale ISPA-bijstand bij ondertekening van het financieringsmemorandum.

identificatie, beoordeling en toezicht op de uitvoering van de projecten vinden plaats door personeel van de begunstigde, dat door de Commissie met door haar aangeworven personeel voor technische bijstand wordt aangevuld.

3. Vastleggingen ten behoeve van het vervoer

Evenals in de voorgaande jaren was de ISPA-bijstand in de vervoerssector gewijd aan de uitbreiding en verbetering van het TINA-vervoersnet (TINA: Transport Infrastructure Needs Assessment -- beoordeling van de behoeften inzake de vervoersinfrastructuur), om in het kader van het toekomstige trans-Europese vervoersnetwerk (TEN-T) te zorgen voor goede verbindingen tussen de Europese Unie en de kandidaat-lidstaten. In 2002 kwam circa 54% van de op de begroting aangewezen vastleggingen in deze sector ten goede aan spoorwegprojecten, waarbij het primair ging om herstel en modernisering van bestaande infrastructuur naar EU-normen. Circa 46% van de financiering ging naar wegenbouwprojecten, waaronder nieuwbouw en modernisering, die zijn bedoeld om te kunnen voldoen aan EU-normen voor capaciteit en veiligheid.

Tabel 4: Vastleggingen in 2002 - vervoer per deelsector [5]

[5] Hiertoe behoren ook vastleggingen voor projecten die in 2002 zijn goedgekeurd, alsmede toegewezen tranches voor projecten die in voorgaande jaren waren goedgekeurd.

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

4. Projecten gefinancierd in de loop van 2000-2002

Tussen 2000 en 2002 heeft de Europese Commissie op basis van door de kandidaat-lidstaten ingediende voorstellen in totaal 249 projecten goedgekeurd. Van deze projecten vallen er 151 in de sector milieu (inclusief een watersnoodhulpproject) en 87 in de sector vervoer; voorts zijn er tien maatregelen voor technische bijstand gericht op gedecentraliseerde uitvoering. Deze maatregelen komen overeen met een totaal aan financierbare investeringskosten van 8,76 miljard euro, waarvan 5,65 miljard euro ofwel 64,5% door de EU wordt gefinancierd ten laste van begrotingslijn B7-020. Hierdoor heeft de Commissie in de eerste drie ISPA-jaren meer dan 75% van de middelen toegewezen die voor de periode 2000-2006 voor ISPA zijn gereserveerd.

Tabel 5: Goedgekeurde projecten in 2000-2002

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Eerste vervoersproject voltooid (Litouwen)

In het jaar 2002 is het eerste ISPA-vervoersproject voltooid. De maatregel bestond uit fase 1 van een uit drie fasen bestaand wegenbouwproject dat doorloopt tot 2006 en waarmee het Litouwse deel van de pan-Europese corridor IXB (Helsinki-Kreta) tussen Vilnius en Klaip'da wordt gemoderniseerd. De fasen 2 en 3 van de modernisering bestaan uit werkzaamheden die zullen worden uitgevoerd in de loop van 2003-2004 en 2005-2006 en naar verwachting ook van communautaire bijstand zullen profiteren. Voor het Litouwse deel van de corridor, dat in het nationale vervoersontwikkelingsprogramma op de tweede plaats staat, is nodig:

versterking van de ontwerpsterkte van de wegconstructie volgens EU-normen, met name om asbelastingen van 11,5 ton te kunnen dragen,

verzwaring en verbreding van 87 km bestaande autosnelweg,

verzwaring van de wegconstructie van de tweebaansweg over de gehele lengte van ca. 300 km,

uitvoering van verkeersveiligheidsmaatregelen (vangrails en verlichting).

Het Litouwse deel van de weg is aangelegd in de communistische tijd als verbinding naar de toenmalige marinehaven van Klaip'da. Voor die tijd en omstandigheden voldeed de wegconstructie aan betrekkelijk hoge normen. Aan de huidige eisen voldoet de weg echter niet: het wegoppervlak verslechterd snel, waardoor de voertuigen op deze weg schade oplopen en vaak moeten worden gerepareerd. Bovendien heeft het wegvak tussen Vilnius en Kaunas (95 km) smalle rijbanen en nauwelijks of geen vluchtstroken. Dit probleem zal tegelijk worden aangepakt. Aangezien deze weg eigenlijk de enige route is tussen de drie grote steden (Vilnius, Kaunas en Klaip'da), wordt niet verwacht dat de verbeteringen als zodanig tot meer verkeer zullen leiden. Wel is te verwachten dat voertuigen minder snel zullen moeten worden afgeschreven en dat de onderhoudskosten aanzienlijk zullen dalen, terwijl de gemiddelde snelheid op het wegvak Vilnius-Kaunas wel iets omhoog zal gaan.

Voor de voltooide fase 1 van de modernisering van het weggedeelte, te weten 37,2 km verbreed en verzwaard en 135 km alleen verzwaard, is in 2000 ISPA-bijstand ter hoogte van 19,56 miljoen euro ontvangen (75% van de financierbare investeringskosten), terwijl het resterende deel is gefinancierd uit het Litouwse wegenfonds. De planning en het ontwerp van de benodigde werken zijn begin 1999 begonnen en midden 2000 voltooid, terwijl de constructiewerkzaamheden in het voorjaar van 2001 zijn begonnen en eind 2002 zijn afgerond.

5. Betalingen

Betalingen voor ISPA-projecten bestaan uit twee voorschotten van elk 10% van de ISPA-bijdrage -- één bij ondertekening van het financieringsmemorandum en de ander na ondertekening van het eerste contract voor werken -- alsmede tussentijdse betalingen tot 80% (in uitzonderlijke omstandigheden 90%) van de bijdrage. Het restant wordt vrijgegeven wanneer het eindverslag van het project is goedgekeurd. Dientengevolge bestonden de betalingen in 2002 uit:

- eerste tranches van voorschotten voor in 2002 en 2001 goedgekeurde projecten,

- tweede tranches van voorschotten voor in 2001 en 2000 goedgekeurde projecten, en

- tussentijdse vergoedingen voor uitgaven die zijn gedaan voor in 2001 en 2000 goedgekeurde projecten.

De meeste eerste tranches van voorschotten worden uitbetaald in het jaar nadat tot verlening van ISPA-bijstand is besloten. De meeste ISPA-maatregelen worden namelijk in het najaar goedgekeurd, en er is enige tijd nodig voor het contrasigneren van deze besluiten door de autoriteiten van de begunstigde landen. Dit blijkt uit het feit dat de betalingen voor in 2002 goedgekeurde projecten betrekking hadden op slechts 8% van de corresponderende vastleggingen, terwijl de betalingen voor in 2000 goedgekeurde projecten betrekking hadden op ruim 30% van de bijbehorende vastleggingen.

In tegenstelling hiermee bedroegen in 2002 de totale ISPA-betalingen (inclusief die voor decentralisatie) 388,5 miljoen euro, hetgeen twee maal zo veel is als de in 2001 gedane betalingen (197 miljoen euro). Dit bevestigt dat er in 2002 bij de uitvoering van ISPA-maatregelen flinke vooruitgang is geboekt, wat ook blijkt uit het grote aantal tweede tranches van voorschotten en het groeiende aantal tussentijdse betalingen.

Tabel 6: Betalingen in 2002 (EUR)

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Tabel 7: Overzicht van betalingen voor projecten (2000-2002)

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Waarom kosten aanbestedingen zo veel tijd?

Zoals bij elk infrastructuurproject is de kwaliteit van de projectvoorbereiding het belangrijkste element dat bepalend is voor de tijd die nodig is om een aanbesteding voor werken en voor de werkzaamheden zelf uit te brengen. Hoe beter het project is voorbereid in al zijn onderdelen -- technisch concept, haalbaarheidsonderzoeken en ontwerp, inspecties en effectanalyses, raadpleging van de bevolking en betrokken autoriteiten, vergunningen, financiële structuur, voorbereiding van aanbestedingsstukken en dergelijke -- hoe sneller en gemakkelijker opdrachten kunnen worden gegund. Het mag echter duidelijk zijn dat ervaring op dit punt niet zomaar aanwezig is en geleidelijk moet worden opgebouwd. Daarom bevatten ISPA-goedkeuringen, met name die voor de eerste ISPA-projecten en voor de complexere milieuprojecten, soms voorwaarden waarvoor aanvullende inspecties en onderzoeken nodig zijn.

Er moet ook rekening worden gehouden met de vereiste dat de Commissie de aanbestedings- en gunningsprocedure en bijbehorende documenten voor zowel diensten als werken goedkeurt. Dit houdt in dat extra tijd nodig is om de EG-delegaties te raadplegen. Met name voor complexere constructiewerken wordt ook vaak gebruik gemaakt van aanbestedingen volgens op resultaat gebaseerde FIDIC-contractvoorwaarden [6] voor Plant, Design & Build-contracten, wat van de inschrijvers meer tijd vraagt om het gedetailleerde ontwerp op te stellen.

[6] FIDIC: International Federation of Consulting Engineers. De FIDIC-voorwaarden worden algemeen toegepast in internationale contracten, ook in ISPA-contracten voor werken.

Het is dan ook niet verrassend dat de tijd die nodig is voor aanbesteding en gunning van werken kan oplopen tot 15 maanden (tot zes maanden voor diensten en tot negen maanden voor werken) vanaf de datum van goedkeuring, waarbij nog geen rekening wordt gehouden met de tijd die nodig is om de aanbestedingsstukken op te stellen of te herzien, met het tijdsverloop (hoe kort ook) tussen ISPA-goedkeuring en contrasignatuur van de kandidaat-lidstaat, noch (in voorkomend geval) met tijdverlies wanneer een aanbestedingsprocedure of een van de onderdelen ervan wordt geannuleerd.

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technische bijstand

6. Vormen en uitvoering van technische bijstand

De inzet van maatregelen voor technische bijstand in het kader van ISPA is steeds een belangrijk element om de programmering en uitvoering te doen slagen. Terwijl in het algemeen de technische bijstand vanuit ISPA is gericht op projectvoorbereiding, projectuitvoering en begeleidende institutionele versterking, is onlangs de behoefte opgekomen om ook knelpunten aan te pakken op het vlak van de structurele (re)organisatie van bepaalde nutsvoorzieningen, om daarmee de duurzaamheid van de projectuitvoering te vergroten.

Twee typen technischebijstandsmaatregelen kunnen worden onderscheiden: (1) maatregelen die rechtstreeks verband houden met projectfinanciering, te weten projectidentificatie en -voorbereiding en decentralisatie, die worden gefinancierd ten laste van begrotingslijn B7-020, en (2) maatregelen die worden uitgevoerd op initiatief van de Commissie, meestal worden gegund via kadercontracten en worden gefinancierd ten laste van begrotingslijn B7-020A. Voor de maatregelen van de eerste categorie gelden voor de ISPA-bijdrage gewoonlijk dezelfde maxima als voor projectfinanciering, terwijl de kosten van de maatregelen van de tweede categorie geheel door ISPA worden gedragen. (Opmerking: deze activiteiten omvatten niet de componenten technische bijstand en toezicht op de uitvoering die behoren tot elke individuele ISPA-projectmaatregel en de uitvoerende en operationele capaciteiten van de uiteindelijke begunstigde helpen versterken). In de volgende tabel worden deze verschillende uitvoeringsmechanismen samengevat.

Bovendien wordt bij de uitvoering van ISPA-maatregelen direct en indirect geprofiteerd van technische bijstand en van andere vormen van bijstand die worden verleend in het kader van andere communautaire instrumenten en beleidsmaatregelen, met name via PHARE (elementen: 'institutionele versterking en hervorming van het openbaar bestuur' en 'op weg naar de Structuurfondsen').

Tabel 10: Uitvoering van capaciteitsversterking

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

7. Technische bijstand gekoppeld aan projecten

Projectvoorbereiding

In 2002 heeft de Commissie de goedkeuring afgegeven voor tien maatregelen voor technische bijstand gericht op projectvoorbereiding, die een totaal bedrag aan financierbare kosten van 35,1 miljoen euro vertegenwoordigden. Enkele van deze maatregelen betroffen ook de herstructurering van het plaatselijke nutsbedrijf (uiteindelijk begunstigde) naar hedendaagse normen voor beheer en exploitatie, wat een voorwaarde is voor een mogelijke ISPA-financiering. Het totale aantal sinds 2000 goedgekeurde maatregelen voor technische bijstand gericht op projectvoorbereiding is nu 39 en komt overeen met totale financierbare kosten ter waarde van 74,3 miljoen euro, waaraan ISPA 66% heeft bijgedragen.

Maatregelen voor technische bijstand gericht op projectvoorbereiding moeten ervoor zorgen dat hoogwaardige projecten -- met name op de gebieden voorbereiding, beheer en exploitatie -- aan de Commissie voor ISPA-financiering kunnen worden voorgelegd. Bovendien zouden deze maatregelen de ontwikkeling van een voorraad hoogwaardige projecten mogelijk moeten maken, waardoor de Commissie meer zekerheid heeft dat zij op tijd een voldoend aantal geschikte projecten kan aanwijzen en opnemen. De beschikbaarheid van een voorraad deugdelijke projecten is niet alleen essentieel voor ISPA, maar ook voor het Cohesiefonds, met name ten aanzien van die door ISPA begunstigde landen die in 2004 tot de EU zullen toetreden. Een aantal kandidaat-lidstaten gebruikt reeds ISPA-middelen voor technische bijstand om voorbereidende studies uit te voeren voor projecten die in een latere fase zullen worden voorgedragen voor financiering vanuit het Cohesiefonds.

Decentralisatie

Het belang van EDIS (uitgebreid systeem voor implementatie van decentralisatie)

Het inrichten van goed werkende systemen voor financieel beheer en controle voor ISPA is een belangrijke stap ter voorbereiding op het toekomstige beheer van het Cohesiefonds en de Structuurfondsen. Dit krijgt een extra dimensie dankzij de voor de kandidaat-lidstaten beoogde procedure op weg naar een "uitgebreid systeem voor implementatie van decentralisatie" (EDIS) voor ISPA, waardoor de Commissie de huidige eis kan loslaten dat de aanbesteding en gunning van projecten vooraf worden goedgekeurd, zoals dat momenteel door de EG-delegaties in de begunstigde landen gebeurt. De EDIS-accreditatie vindt plaats na een procedure, waarin de Commissie controleert of is voldaan aan specifieke voorwaarden en criteria die in de eerste plaats betrekking hebben op de deugdelijkheid van het beheer van en de controle op financieel gebied, zoals een doelmatige interne controle, een onafhankelijke auditfunctie, een effectief systeem voor boekhouding en financiële verslaglegging, een goed georganiseerde personeelsvoorziening en eerbiediging van het beginsel van de scheiding van functies.

In 2001 is een "routekaart voor EDIS ten behoeve van ISPA en Phare" opgezet, waarin de vier fasen staan beschreven van de procedure die in EDIS uitmondt: onderzoek naar leemten; opvullen van leemten; conformiteitsbeoordeling en accreditatie. Om te komen tot EDIS-accreditatie in het kader van ISPA, is technische bijstand beschikbaar voor de eerste drie fasen van de routekaart.

De kandidaat-lidstaten worden sterk aangemoedigd om te streven naar EDIS-accreditatie en worden door de Commissie in dat proces begeleid. Toch moet eraan worden herinnerd dat zij altijd verantwoordelijk blijven voor de inrichting van geschikte systemen voor beheer en financiële controle krachtens artikel 9 lid 1 van de ISPA-verordening.

In de loop van 2002 heeft de Commissie de voortgang van de verschillende fasen van de routekaart op weg naar EDIS verder begeleid. Aan de vijf resterende kandidaat-lidstaten heeft zij financiering voor technische bijstand verleend om hen in staat te stellen, externe deskundigen aan te trekken voor de fasen onderzoek naar leemten, opvullen van leemten en conformiteitsbeoordeling, alsmede om respons en advies te geven op de resultaten van elke fase, indien noodzakelijk. Verdere begeleiding is gegeven bij het opstellen van het verslag van het conformiteitsbeoordeling om te zorgen dat de financiële controlewerkzaamheden van hoge kwaliteit zijn en de controleresultaten volgens een gemeenschappelijke opmaak worden gepresenteerd, wat de taak van de Commissie in fase 4 vereenvoudigt. De Commissie heeft ook aanbevolen om, zodra een bij het beheer van ISPA betrokken uitvoerende instantie en de daarmee verbonden organen daarvoor gereed zijn, reeds een afzonderlijke aanvraag voor EDIS in te dienen. Ook is het indienen van een deelaanvraag voor het nationale fonds voorafgaand aan een volledige EDIS-aanvraag voor een uitvoerende instantie als mogelijkheid naar voren gebracht om de verificatie in fase 4 te versnellen.

Eind 2002 hadden de goedkeuringen voor de verlening van technische bijstand voor alle kandidaat-lidstaten een totale waarde van circa 8 miljoen euro, terwijl van alle landen, behalve één, het verslag over fase 1 (onderzoek naar leemten) aan de Commissie was voorgelegd. In het geval van één land (Estland) is in december 2002 het verslag van fase 3 (conformiteitsbeoordeling) ontvangen, tezamen met een formele aanvraag voor EDIS, waarmee wordt bevestigd dat is voldaan aan minimale criteria en voorwaarden die voor EDIS-accreditatie zijn vastgelegd.

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

8. Technische bijstand op initiatief van de Commissie

Voor het jaar 2002 bedroegen de toewijzingen voor dit type technische bijstand 19,8 miljoen euro, waarvan de Commissie 1,55 miljoen euro heeft vastgelegd voor activiteiten waaraan in datzelfde jaar moest worden begonnen (met name voor de versterking van delegaties, zie onder). Zoals in voorgaande jaren zijn de middelen die niet waren vastgelegd (18,25 miljoen euro), overgeheveld van begrotingslijn B7-020A naar begrotingslijn B7-020 en daarmee beschikbaar gemaakt voor projectfinanciering.

De meeste in 2002 op initiatief van de Commissie in het kader van het Actieprogramma 2001 voor technische bijstand uitgevoerde maatregelen bestaan uit activiteiten die zijn verdeeld over een periode van drie jaar, waarvan de vergoedingen volgens schema lopen tot eind 2004. Terwijl reeds in de begroting voor 2001 voor dit actieprogramma een vastlegging vooraf van 12 miljoen euro was opgenomen, zijn in de loop van de periode van drie jaar die eindigt in 2003, afzonderlijke wettelijke vastleggingen aangegaan. De via het actieprogramma aangepakte knelpunten bestrijken de volgende gebieden:

- kwaliteitsverbetering van de projectselectie, -voorbereiding en -beoordeling,

- vereenvoudiging van de projectuitvoering,

- begin en begeleiding van het decentralisatieproces,

- uitwerking van advisering gericht op financiële reorganisatie, en

- versterking van informatie en communicatie.

In de loop van 2002 zijn in het kader van het programma de volgende activiteiten uitgevoerd:

Ondersteuning van de monitoringcomités

Krachtens artikel 11, lid 2, van de Verordening betreffende de coördinatie van pretoetredingsbijstand [7] moeten de uitgaven voor toezicht in aanmerking komen voor bijstand ten laste van de Gemeenschapsbegroting. Op grond hiervan heeft de Commissie met de nationale autoriteiten van de door ISPA begunstigde landen financieringsmemoranda ondertekend voor financiële bijstand voor bepaalde organisatorische kosten van monitoringcomités. Tot de financierbare uitgaven behoren die voor tolk- en vertaalwerkzaamheden, huur van werkruimten, benodigde elektronische uitrusting, reiskosten voor deelnemers afkomstig van buiten de plaats waar de vergaderingen worden gehouden, ondersteuning bij het uitwerken van bewakingsrichtsnoeren, en andere uitgaven die nodig zijn om de ISPA-monitoringcomités soepel te doen functioneren.

[7] Verordening (EG) nr. 1266/99 van de Raad van 21 juni 1999 betreffende de coördinatie van bijstand aan de kandidaat-lidstaten in het kader van de pretoetredingsstrategie

Aanvullende steun aan EG-delegaties

In het kader van het actieprogramma voor technische bijstand zijn middelen beschikbaar gesteld voor kleinschalige technische bijstand (SSTB) en kortetermijndeskundigheid onder beheer van de hoofden van delegaties. Deze technische bijstand is bedoeld om de Commissie te ondersteunen (extra muros) op een groot aantal terreinen van technische deskundigheid, inclusief de controle van aanbestedingsstukken, het toezicht op aanbestedings- en beoordelingsprocedures, de contractvoorbereiding, het toezicht op en beheer van de uitvoering, en scholing (kleinschalig en ad hoc) van de uitvoerende instanties in begunstigde landen, alsmede voor het land specifieke informatie/communicatie over aangelegenheden betreffende ISPA.

Kaderovereenkomst betreffende de samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven (publiek-private samenwerking)

In 2001 is er een contract inzake de advisering over publiek-private samenwerking (PPS) ondertekend waardoor van geval tot geval passend personeel en deskundigheid kunnen worden aangetrokken om de identificatie, beoordeling, uitvoering en bewaking van PPS-projecten te begeleiden.

In het kader van dit contract zijn verscheidene activiteiten ondernomen, waaronder een reeks missies naar door ISPA begunstigde landen voor beoordelingen en voor advisering over PPS-constructies. Bovendien had de consultant de opdracht om een ontwerp op te stellen voor "richtsnoeren voor een geslaagde publiek-private samenwerking". Deze richtsnoeren zijn een praktisch hulpmiddel om overheidsfunctionarissen, financiële instellingen en de particuliere sector PPS-constructies te helpen opzetten, waarbij de subsidiefinanciering wordt geïntegreerd. Ze zijn niet gedacht als een volledige methodiek of om het huidige of toekomstige beleid te bepalen maar moeten worden gezien als gids bij de identificatie en ontwikkeling van belangrijke aspecten, die kan helpen bij de ontwikkeling van geslaagde PPS-systemen.

Om de ontwerp-richtsnoeren in ruimer verband te bespreken heeft DG Regionaal Beleid in juli 2002 een workshop met lidstaten, kandidaat-lidstaten, de EIB, de EBRD en andere relevante diensten van de Commissie georganiseerd. Intussen zijn in maart 2003 de richtsnoeren gepubliceerd en zijn er voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd in Praag (voor Tsjechië en Slowakije), Warschau (voor de Baltische staten en Polen), Boedapest (voor Hongarije en Slovenië) en Sofia (voor Bulgarije en Roemenië).

Publiek-private samenwerking

De laatste jaren is er voor een breed scala aan economische activiteiten die zijn gericht op de ontwikkeling en exploitatie van infrastructuur, een duidelijke toename te zien geweest van samenwerkingsvormen tussen publieke en particuliere sectoren. Factoren die tot het ontstaan van constructies voor zulke publiek-private samenwerking (PPS) leiden, zijn beperkingen op het punt van de algemene middelen om de investeringsbehoefte te dekken, inspanningen om de kwaliteit en doelmatigheid van overheidsdiensten te vergroten en de geschiktheid ervan om de ontwikkeling van infrastructuur te versnellen. In dit kader kunnen er vier belangrijke rollen voor de particuliere sector in PPS-constructies worden genoemd: de inbreng van extra kapitaalmiddelen, de inbreng van vaardigheden op het gebied van alternatief beheer en uitvoering, de verwerving van toegevoegde waarde voor de consument en de bevolking als geheel, en de mogelijkheid van een betere identificatie van de behoeften en een optimaal gebruik van hulpbronnen.

De gunstige kenmerken van PPS-constructies bij de ontwikkeling van de infrastructuur zijn met name aantrekkelijk voor de kandidaat-lidstaten, aangezien factoren als de grote financieringsbehoefte, de behoefte aan efficiënt werkende overheidsdiensten, een steeds stabieler wordende markt en de trend tot privatisering een gunstig klimaat voor particuliere investeringen doen ontstaan. Daarom zouden de inspanningen van de toetredende landen om hun infrastructuur en hun diensten te hervormen en te moderniseren in wezen van deze samenwerkingsconstructies kunnen profiteren.

Niet vergeten mag echter worden dat, terwijl deze vormen van samenwerking de publieke sector een aantal voordelen kunnen bieden, zij ook complex zijn om op te zetten, uit te voeren en te beheren. Daarom is dit zeker niet de enige optie of de optie die de voorkeur heeft en dient zij alleen te worden overwogen wanneer kan worden aangetoond dat daarmee meer kan worden bereikt dan met andere methoden, wanneer er een doelmatige structuur voor de uitvoering aanwezig is en wanneer er binnen de samenwerking kan worden voldaan aan de doelstellingen van alle partijen. Dienovereenkomstig bestaan er PPS-constructies in velerlei vormen en is het concept ervan nog steeds in ontwikkeling om te worden aangepast aan de specifieke behoeften en kenmerken van elk project en van de projectpartners. Voorts moet er voor het welslagen van PPS-constructies een doelmatig wetgevings- en controlekader bestaan, want anders bestaat het risico dat contractueel vastgelegde PPS-constructies óf niet op een transparante en eerlijke wijze worden afgerond, óf onevenwichtig werken ten gunste van de particuliere partner, óf aanleiding geven tot conflicten tussen de partners, die niet naar behoren door arbitrage kunnen worden opgelost.

De Commissie heeft haar bereidheid uitgesproken om in het kader van ISPA de ontwikkeling en uitvoering van PPS-projecten te ondersteunen en ISPA-subsidies in te zetten om dergelijke constructies een hefboomwerking te verschaffen. Zij heeft echter ook een speciaal belang bij PPS-constructies omdat deze vormen van samenwerking beperkingen opleggen aan projecten, gezien de doorslaggevende eis van de Commissie dat het algemeen belang wordt gediend en de subsidiefinanciering wordt geïntegreerd, waarbij ook de communautaire wetgeving en, in het voorkomende geval de wetgeving van kandidaat-lidstaten, wordt gerespecteerd. Hieruit volgt dat, wanneer de Commissie bij de beoordeling van een ISPA-project waarin een PPS-constructie is opgenomen, zij evenals de ontwerper van het project zou moeten doen, bijzonder aandacht zal besteden aan de volgende aspecten:

- dat een open markttoegang en eerlijke concurrentie zijn gewaarborgd,

- dat het algemeen belang wordt gediend en de toegevoegde waarde wordt gemaximaliseerd,

- dat het optimale niveau van de subsidiefinanciering wordt bepaald, enerzijds om een levensvatbaar en duurzaam project te realiseren en anderzijds om te voorkomen dat de subsidie eventueel leidt tot financiële meevallers voor sommigen, en

- dat de voorgestelde PPS-regeling wordt doorgelicht op de doelmatigheid ervan.

Studiebijeenkomsten en opleidingen

Vergadering van ISPA-partners

In januari 2002 heeft DG Regionaal Beleid de nationale autoriteiten van de begunstigde landen, die voor ISPA verantwoordelijk zijn, uitgenodigd voor een vergadering van ISPA-partners om de ervaringen van de eerste twee ISPA-jaren te inventariseren en de prioriteiten op korte termijn met betrekking tot de programmering en uitvoering van ISPA te bepalen, met name voor wat betreft financieel beheer en de financiële controle.

Studiebijeenkomsten over de kaderrichtlijn waterbeleid

DG Regionaal Beleid heeft, samen met DG Milieu, twee multilaterale studiebijeenkomsten georganiseerd, één in april 2002 in Riga voor de noordelijke begunstigde landen en één in mei 2002 in Praag voor de zuidelijke landen. De bijeenkomsten waren opgezet om nationale ISPA-deskundigen en ambtenaren van de sector water, die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het desbetreffende communautaire acquis, bijeen te brengen om te discussiëren over de mogelijkheden om middelen van ISPA (en, bij toetreding, van het Cohesiefonds) in te zetten voor voorbereidende werkzaamheden zoals voorgeschreven in de onlangs aangenomen kaderrichtlijn water. Op deze studiebijeenkomsten is gekeken naar de mogelijkheden om het geïntegreerde waterhuishoudkundig beheer van stroomgebieden te koppelen aan de toewijzing van ISPA-middelen, zoals voorgeschreven door de kaderrichtlijn, teneinde de waterkwaliteit in de kandidaat-lidstaten te verbeteren.

FIDIC-seminars

In 2002 is de organisatie van een reeks speciale FIDIC-studiebijeenkomsten van elk twee dagen uitbesteed aan een raadgevend bureau. Het doel van deze bijeenkomsten was onder andere, te helpen bij het opstellen van aanbestedingsstukken aan de hand van FIDIC-contractvoorwaarden voor Plant, Design & Build-contracten en de PRAG-aanbestedingsvoorschriften van de Commissie [8], en voorts ook, te helpen bij de beoordeling van aanbestedingsstukken en het toezicht op de uitvoering. Deze bijeenkomsten zijn gehouden in Warschau (voor de Baltische staten en Polen), Boekarest (voor Roemenië en Bulgarije) en Boedapest (voor de overige begunstigde landen). Personeel van DG Regionaal Beleid zorgde voor begeleiding en toezicht op deze studiebijeenkomsten, die een aanvulling waren op de scholingsactiviteiten die DG Regionaal Beleid eerder al met eigen personeel in de kandidaat-lidstaten had uitgevoerd.

[8] Vademecum voor Phare, ISPA & Sapard-gunningsprocedures (PRAG). Dit gaat uit van dezelfde vier fundamenten als waarop de relevante EU-aanbestedingsrichtlijnen zijn gebaseerd, te weten: transparantie, gelijke behandeling, non-discriminatie en proportionaliteit. Zij zijn onlangs herzien om in overeenstemming te worden gebracht met het nieuwe Financieel Reglement. De herziene versie is van toepassing sinds 1 juni 2003.

Informatie/communicatie

De door DG Regionaal Beleid gecontracteerde deskundigheid voor activiteiten op het gebied van communicatie inzake het EU-cohesiebeleid is deels gefinancierd uit de ISPA-middelen voor technische bijstand die zijn bedoeld voor activiteiten die met ISPA samenhangen. Hiertoe behoren de voorbereiding van gedrukte materialen, projectsamenvattingen en informatiebladen over geselecteerde thema's alsmede het bijwerken van de website.

IT-contracten

Evenals bij de activiteiten op communicatiegebied het geval is, zijn ISPA-middelen voor technische bijstand ingezet voor de gedeeltelijke financiering van uitgaven van DG Regionaal Beleid voor de ontwikkeling en het onderhoud van zijn gecomputeriseerde informatiehulpmiddelen voor financieel beheer en controle.

In aanvulling op bovengenoemde activiteiten in het kader van het Actieprogramma 2001 voor technische bijstand zijn in 2002 de volgende activiteiten voortgezet, die reeds in 2000 waren begonnen:

Lokale technische bijstand (t.w. gedeconcentreerde activiteiten ten behoeve van EG-delegaties)

Onder de in 2000 begonnen maatregelen voor technische bijstand om EG-delegaties te versterken, zijn hulpmiddelen beschikbaar gekomen om extra technische medewerkers aan te trekken en om daaraan verbonden administratiekosten te dekken (7 miljoen euro). Deze hulpmiddelen waren aanvankelijk voor een periode van drie jaar voorzien. Door een wijziging in de voorschriften voor het beheer van begrotingslijnen in 2002, waardoor de Commissie wettelijke vastleggingen moet afronden in hetzelfde jaar als waarin de vastlegging op de begroting is aangewezen, kon de vastlegging van 7 miljoen euro op de begroting van 2000 niet meer in 2002 worden gebruikt voor het ondertekenen van nieuwe contracten voor lokale medewerkers voor technische bijstand en daarmee samenhangende algemene kosten. Dientengevolge moest er in de begroting voor 2002 een nieuwe vastlegging van 1,55 miljoen euro worden opgenomen, terwijl de toewijzingen van de onbenutte bedragen van de vastleggingen van 2000 en 2002 in 2003 zullen worden ingetrokken.

Voor de acht door ISPA begunstigde landen die in 2004 zullen toetreden, lopen de gedeconcentreerde activiteiten tot april 2004, terwijl voor Bulgarije en Roemenië de activiteiten in deze vorm na die datum zullen doorlopen. Tot nu toe zijn er meer dan 40 gespecialiseerde technische medewerkers aangetrokken om de capaciteit op de gebieden uitvoering, aanbestedingen en toezicht te verbeteren.

Kaderovereenkomsten voor specifieke technische opdrachten

In 2000 zijn er twee kaderovereenkomsten afgesloten met internationale raadgevende bureaus en zijn er middelen van de Gemeenschapsbegroting voor 2000 vastgelegd. Bovendien is er in 2000 een contract met de Europese Investeringsbank (EIB) gesloten, dat gedurende zes jaar de toegang waarborgt tot de deskundigheid van de technische medewerkers van de EIB. Deze kaderovereenkomsten lopen nog.

Tabel 12 : Begrotingstoewijzing en betalingen voor het Actieprogramma 2001 voor technische bijstand

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Tabel 13: Begrotingstoewijzing en betalingen voor technische bijstand buiten het kader van het Actieprogramma 2001 voor technische bijstand

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Management en uitvoering

9. Projectbewaking

De algehele bewaking en evaluatie van de voortgang en effectiviteit van de uitvoering wordt ondersteund met reguliere vergaderingen ten kantore van de EG-delegaties, controleverslagen van de uitvoerende instanties, bezoeken ter plaatse van functionarissen van de Commissie en formele bewaking door middel van de vergaderingen van het ISPA-monitoringcomité, die twee maal per jaar in elk begunstigde land worden gehouden.

De belangrijkste bevinding van de vergaderingen van het comité in 2002 is dat er over het algemeen een duidelijke verbetering optreedt vanaf de goedkeuringsfase van projecten naar de effectieve uitvoering ervan. Dit geeft aan dat de verschillende acties van de Commissie om de programmerende en uitvoerende instanties in de begunstigde landen te begeleiden, steeds meer vruchten beginnen af te werpen.

Er is echter ook een aantal zwakke punten vastgesteld, te weten:

- Enkele kandidaat-lidstaten moeten nog aanvullende financiële en menselijke hulpbronnen voor de planning, voorbereiding en het beheer van ISPA-maatregelen toewijzen, met name in de sector milieu,

- De bevoegdheden van personeel zijn niet altijd in overeenstemming met de vaardigheden die zijn vereist voor de omgang met de complexiteit van grote infrastructuurprojecten, met name waar het gaat om aanbesteding en gunning,

- Bij aanbesteding en gunning is vaak de gebrekkige kwaliteit van de aanbestedingsstukken een belangrijke oorzaak van vertragingen in de aanbestedingsprocedure, met name bij contracten voor werken,

- In enkele gevallen moesten procedures opnieuw worden uitgevoerd.

In het kader van de deconcentratie van verantwoordelijkheden door de Commissie speelt het personeel van de delegaties van de Commissie in de kandidaat-lidstaten een belangrijke rol bij het toezicht op het dagelijks beheer, de uitvoering en de bewaking van ISPA-maatregelen. De Commissie oefent dan wel haar bevoegdheden uit doordat zij aanbestedingen en de gunning bekrachtigd, maar daarnaast is de voortgang in de praktijk het meest gediend door over alle problemen die zich kunnen voordoen, contact te onderhouden met nationale autoriteiten en uiteindelijk begunstigden.

Versterking van de institutionele capaciteit

Van begin af aan zijn de ISPA-maatregelen voor technische bijstand op initiatief van de Commissie in hoge mate geconcentreerd op versterking van de capaciteit van de kandidaat-lidstaten om ISPA-projecten op te zetten, te beoordelen en uit te voeren volgens de strikte normen die van toepassing zijn op het beheer van communautaire middelen. De ervaringen van 2002 tonen aan dat deze maatregelen moeten worden voortgezet en worden ingezet om de institutionele capaciteit op een aantal prioritaire terreinen te versterken. Ten gevolge hiervan worden er in 2003 nieuwe maatregelen voor technische bijstand op initiatief van de Commissie in het kader van het actieprogramma voor 2001 uitgevoerd. Één van de prioritaire gebieden op dit punt is de versterking van systemen voor openbare aanbestedingen en -procedures, waaraan 1,75 miljoen euro wordt toegewezen. Deze maatregel is bedoeld voor bijscholing ten behoeve van specifieke overheidsopdrachten alsmede voor de voorbereiding van praktische hulpmiddelen (vademecums) om aanbesteding en gunning te doen plaatsvinden in overeenstemming met nationale wetgeving die is geharmoniseerd naar EG-normen (e.g. normbepalingen voor contracten, gestandaardiseerde sjablonen, richtsnoeren voor nationale uitvoerende instanties die voor elk land zijn toegesneden op de specifieke omstandigheden). Dit zou moeten leiden tot beter opgestelde aanbestedingsstukken, beter doortimmerde contracten, alsmede een professioneler beheer en toezicht op de uitvoering in elke fase van de uitvoering. Aangezien de omstandigheden per land verschillen, zal de maatregel voor elk land individuele elementen bevatten.

10. Financieel beheer en controle

Voor ISPA zijn de belangrijkste vereisten voor zowel financieel beheer als de financiële controle en de afhandeling van onregelmatigheden identiek aan de voorschriften voor het Cohesiefonds en de Structuurfondsen. De belangrijkste elementen hebben betrekking op de interne financiële controle waarmee de correctheid van gedeclareerde uitgaven, de juiste vaardigheden voor de uitvoering van interne controles, een voldoende controleerbare vastlegging en een passende afhandeling van onregelmatigheden zijn gewaarborgd.

In 2002 heeft de Commissie de in het voorgaande jaar begonnen controles afgerond door in de ISPA-landen een tweede cyclus van systeemgerichte controles uit te voeren om de geschiktheid te beoordelen van de systemen die zijn opgezet voor het beheer van ISPA-middelen en om vast te stellen of deze voldoen aan de communautaire vereisten volgens de bepalingen van de ISPA-verordening en van bijlage III van de financieringsmemoranda, zoals die gelden voor het regime van vooraf door de Commissie uitgevoerde controles. In vervolg op de eerdere controles en ter voltooiing van de verslaglegging over de uitvoerende instanties en systemen is vastgesteld dat de kandidaat-lidstaten zich volledig bewust zijn van de voor het beheer van communautaire middelen toepasselijke normen en dat de centrale elementen van de beheers- en controlesystemen aanwezig zijn. Er zijn aanbevelingen gedaan om correcties van eventueel vastgestelde en nog bestaande onvolkomenheden binnen een vastgesteld tijdsbestek te kunnen uitvoeren, terwijl in de loop van 2003 een begin zal worden gemaakt met controles die moeten zorgen voor een redelijke zekerheid aangaande de wettigheid en regelmatigheid van in de begunstigde landen gedane uitgaven, tezamen met een verder vervolg op voorgaande acties. In samenwerking met OLAF [9] is begeleiding gegeven voor de afhandeling van onregelmatigheden om te zorgen dat de toe te passen procedures goed worden begrepen. In dit opzicht deelt de Commissie ook de zorg van het Parlement over de voorwaarden inzake de bestrijding van fraude en onregelmatigheden die reeds zijn voorzien in bijlage III.4 van het financieringsmemorandum, en heeft zij in 2002 deze bijlage herzien om deze beter te doen aansluiten bij de bepalingen van Verordening (EG) nr. 1386/2002 van de Commissie van 29 juli 2002 tot vaststelling van uitvoeringsbepalingen met betrekking tot de beheers- en controlesystemen en de procedure inzake financiële correcties betreffende uit het Cohesiefonds toegekende bijstand. Na overleg met het ISPA-beheerscomité heeft de Commissie de begunstigde landen verzocht, de voorgestelde herziening van de financieringsmemoranda te aanvaarden. Deze wijzigingen zullen in 2003 effectief worden ingevoerd, en ook hiermede zal de Commissie de overgang van ISPA naar het Cohesiefonds en de Structuurfondsen na toetreding vergemakkelijken.

[9] Het Europees Bureau voor fraudebestrijding

Voorts heeft de Commissie in 2002 de cyclus van studiebijeenkomsten afgerond - waaronder een studiedag over aspecten van de financiële controle - die in de kandidaat-lidstaten zijn georganiseerd om deze landen te helpen bij de voorbereiding van de inrichting van systemen en procedures voor financieel beheer en financiële controle van het Cohesiefonds en de Structuurfondsen in de toekomst. Op formele en informele basis zijn ook verdere advisering en informatie verstrekt aan de bevoegde autoriteiten in de kandidaat-lidstaten, bijvoorbeeld over het opzetten van een managementinformatiesysteem door een voorbeeld van een gegevensbestand voor te stellen.

11. Verslag van de Rekenkamer over ISPA

Begin 2002 heeft de Rekenkamer de effectiviteit van de bijstand van PHARE en ISPA aan de sector milieu in de kandidaat-lidstaten beoordeeld. Dit was de tweede controle waaraan de Rekenkamer ISPA heeft onderworpen, en de bevindingen worden als volgt samengevat:

Belangrijke positieve bevindingen

- de inspanningen die zijn gedaan om niet alle subsidies vast te stellen op het maximale niveau van 75% en om alternatieve financieringsbronnen te vinden,

- van daaruit de totstandbrenging van een effectieve samenwerking met de grote kredietinstellingen, waardoor banken en internationale financieringsinstellingen dankzij de beschikbaarheid van ISPA-middelen projecten kunnen financieren die anders niet van de grond zouden komen,

- de grotere aandacht voor institutionele versterking waardoor is gewaarborgd dat milieuaspecten effectiever en efficiënter worden uitgevoerd,

- de krachtige inzet om inkomsten te verwerven uit projecten,

- het inzicht in de mogelijkheden van publiek-private samenwerking waardoor verdere financiering kan worden gevonden in de particuliere sector om de ISPA-subsidieniveaus omlaag te brengen en de projectbasis te verbreden.

Bevindingen die om verbetering vragen (tussen haakjes de opmerkingen van de Commissie).

- de meeste kandidaat-lidstaten beschikten niet over een volledig functionerende structuur voor het beheer van de ISPA-projecten, wat bleek uit een geringe kwaliteit van enkele van de nationale ISPA-strategieën. (Sinds 2000 heeft de Commissie een aantal initiatieven genomen om de bestuursrechtelijke capaciteiten te versterken, ook ten aanzien van de projectvoorbereiding en de ontwikkeling van deugdelijke financieringsstrategieën),

- de gunning van ISPA-maatregelen bleef sterk achter bij de tijdschema's volgens de financieringsmemoranda. (De voorbereiding van hoogwaardige aanbestedingsstukken vereist een hoog niveau van deskundigheid die in de begunstigde landen alleen geleidelijk kan worden opgebouwd),

- ten gevolge van de institutionele zwakte hadden de kandidaat-lidstaten te maken met problemen op het gebied van projectbeheer en bij het opzetten van projecten van een geschikt niveau. (Sinds het begin van het ISPA-instrument zijn er een aantal initiatieven genomen -- zoals kadercontracten voor projectevaluatie met de EIB en gespecialiseerde adviesbureaus alsmede de verlening van technische bijstand voor projectvoorbereiding -- om deze zwakke punten te overwinnen. Uit het snellere verloop van betalingen blijkt dat deze inspanningen vruchten afwerpen).

12. Medefinancieringspartners - EIB en EBRD

Evenals in voorgaande jaren werd in 2002 bij voorkeur samengewerkt met de EIB en de EBRD om kredietfinanciering voor ISPA-projecten te verlenen. Gezien hun deskundigheid op het gebied van projectvoorbereiding en -uitvoering heeft de Commissie regelmatig met deze kredietinstellingen vergaderd, zowel op horizontaal niveau om beleidsmatige en methodologische aspecten van programmering en uitvoering te coördineren, als op nationaal niveau. De specialistische kennis van deze banken om gecombineerde financieringen van subsidies en leningen structuur te geven, met inbegrip van publiek-private samenwerking, is nuttig gebleven bij de voorbereiding van door ISPA ondersteunde projecten. Waar mogelijk zijn er gezamenlijke missies voor projectidentificatie en -beoordeling georganiseerd voor projecten waarvoor kredietfinanciering was aangevraagd. Vertegenwoordigers van de banken hebben deelgenomen aan de vergaderingen van het ISPA-beheerscomité en, indien dat zinvol was, van de ISPA-monitoringcomités. De Commissie heeft ook met hen samengewerkt bij het opstellen van de richtsnoeren voor samenwerkingsvormen tussen overheid en bedrijfsleven (publiek-private samenwerking).

Binnen de met de EIB aangegane kaderovereenkomst heeft de Bank specifieke technische inbreng geleverd voor de beoordeling van een aantal ISPA-projecten. Uit de volgende tabel blijkt de aanzienlijke omvang van de medefinanciering met de EIB in de meeste kandidaat-lidstaten, zowel in de sector milieu als in de sector vervoer:

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

De EBRD kan rechtstreeks en zonder staatsgarantie lenen aan gemeenten en nutsbedrijven, wat de samenwerking met ISPA een element van flexibiliteit verschaft. Hoewel het aantal gezamenlijke met de EBRD gefinancierde projecten echter van sector tot sector, van land tot land en van jaar tot jaar kan verschillen, waren er in 2002 aanzienlijk minder gezamenlijk gefinancierde projecten dan voorheen.

Tabel 15: Projecten die in 2002 door de EBRD zijn medegefinancierd

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Bijdrage aan het communautair beleid

13. Milieubeleidsaspecten

In het kader van de pretoetredingsbijstand moeten alle nieuwe investeringen in overeenstemming zijn met het EU-acquis op het gebied van milieu. Dit houdt in dat moet zijn voldaan aan de bestaande wetgeving op twee terreinen die voor ISPA van bijzonder belang zijn, te weten natuurbescherming (Natura 2000 [10]), waarvoor de habitatrichtlijn [11] en de vogelrichtlijn [12] gelden, en de kwaliteitsbeheersing van het oppervlaktewater, waarvoor de richtlijn inzake de behandeling van stedelijk afvalwater [13] geldt. De kandidaat-lidstaten werken momenteel aan het opstellen van de lijsten van plaatsen en gebieden van communautair belang, zoals door deze richtlijnen voorgeschreven. Deze lijsten moeten uiterlijk bij toetreding aan de Commissie zijn voorgelegd. Tot die datum, wanneer er nog geen plaatsen of gebieden officieel zijn voorgesteld of aangewezen, geldt een voorlopig regime dat hieronder voor beide terreinen wordt uiteengezet.

[10] Het communautaire netwerk voor natuurbeschermingsbeleid

[11] Richtlijn 92/43/EEG van de Raad van 21 mei 1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna

[12] Richtlijn 79/409/EEG van de Raad van 2 april 1979 inzake het behoud van de vogelstand.

[13] Richtlijn 91/271/EEG van de Raad van 21 mei 1991 inzake de behandeling van stedelijk afvalwater.

Natuurbescherming

In de tussentijd, zolang er nog geen nationale lijsten zijn, wordt op de naleving van de habitatrichtlijn en de vogelrichtlijn toegezien op basis van een interpretatie van wat zou moeten worden gezien als een "ecologisch gevoelig gebied". Naast gebieden van belang in het kader van internationale verdragen (Ramsar, Bern) en nationale beschermde gebieden, vormen belangrijke vogelgebieden duidelijk een van de categorieën gebieden die in aanmerking komen om te worden opgenomen in het toekomstige Natura 2000-netwerk. Deze interpretatie is uitgevoerd om te voorkomen dat gebieden die voor natuurbescherming van belang zijn en waarschijnlijk onderdeel gaan uitmaken van het netwerk, worden aangetast door ontwikkelingsprojecten, wanneer die worden uitgevoerd zonder dat rekening wordt gehouden met de bepalingen van de desbetreffende richtlijnen. De interpretatie geldt ook wanneer de Commissie (vervoers)projecten beoordeeld die met ISPA worden medegefinancierd. De controle op een gebied wordt in de eerste plaats uitgevoerd door de nationale autoriteiten die zijn belast met natuurbescherming, waarbij opmerkingen inzake de gevoeligheid van het gebied en de mogelijke milieugevolgen van het project in de ISPA-aanvraag moeten zijn opgenomen en door de diensten van de Commissie moeten worden geverifieerd. Bovendien kan de Commissie ook de reeds beschikbare relevante en wetenschappelijk onderbouwde informatie gebruiken. Voor wat betreft het voldoen aan de vogelrichtlijn wordt de lijst van belangrijke vogelgebieden, die door Bird Life International is uitgewerkt, gezien als een geldig document voor controle en beheer van deze gebieden.

Kwaliteitsbeheersing van het oppervlaktewater

De door ISPA begunstigde landen zijn momenteel bezig met de omzetting van de richtlijn inzake de behandeling van stedelijk afvalwater en wijzen daarbij ook hun gevoelige gebieden aan. Bepaalde landen hebben reeds hun gehele grondgebied aangewezen als gevoelig volgens de termen van de richtlijn (Estland, Letland, Litouwen, Polen, Slowakije en Tsjechië), terwijl andere ook hun lijst van gevoelige gebieden hebben opgesteld (Hongarije en Slovenië). Maar wanneer gevoelige gebieden niet formeel zijn aangewezen, past de Commissie een benadering per geval toe, daarbij lettend op enerzijds bestaande wetenschappelijke gegevens inzake het risico van eutrofiëring van de mariene wateren waarin de betreffende stroomgebieden uitmonden (die zijn erkend in de internationale verdragen die door deze landen zijn ondertekend: Helcom voor de Oostzee, het Ospar-verdrag voor de Noordzee, het verdrag van Barcelona voor de Middellandse Zee en het Donauverdrag en het Zwarte Zeeverdrag voor de Zwarte Zee) en anderzijds de locatie en de kenmerken van de ISPA-projecten. In de praktijk betekent dit het volgende:

- voor projecten in stroomgebieden die afwateren naar de Oostzee is voor alle agglomeraties van meer dan 10 000 bewonersequivalenten tertiaire behandeling (voor de verwijdering van stikstof en fosfor) vereist. Wanneer om redenen van economische en financiële uitvoerbaarheid de tertiarie behandeling pas later kan worden geïmplementeerd, moet de met de ISPA-bijdrage aangelegde infrastructuur zo zijn ingericht dat de latere aanpassing geen al te grote extra kosten met zich mee behoeft mee te brengen, doordat vooraf voorzieningen zijn getroffen voor de grond, de hydraulische aansluitingen naar de toekomstige uitbreiding van de installatie en dergelijke. Eenzelfde aanpak geldt voor projecten in stroomgebieden die afwateren naar de Adriatische Zee, zoals van toepassing voor een klein deel van Slovenië;

- voor projecten in stroomgebieden die afwateren naar de Zwarte Zee wordt minimaal secundaire behandeling voorgeschreven, waarbij in een latere fase zonder al te grote extra kosten een verbetering naar tertiaire behandeling mogelijk moet zijn, zoals hierboven omschreven.

Kaderrichtlijn waterbeleid

De EU-kaderrichtlijn waterbeleid [14] bevat duidelijke milieudoelstellingen die voor alle wateren aanzienlijke gevolgen voor de lange termijn zullen hebben. Nieuw is dat de richtlijn criteria geeft voor de beoordeling van de ecologische toestand van het water, voorschrijft dat een prijsstellingsbeleid voor water wordt ontwikkeld dat waarborgt dat de vervuiler betaalt, en voorziet in geïntegreerd beheer op basis van stroomgebieden -- de natuurlijke geografische en hydrologische eenheden -- in plaats van op bestuursrechtelijke of politieke grenzen. Voor elk stroomgebiedsdistrict (waarvan een aantal de nationale grenzen overschrijdt) moet een ,stroomgebiedsbeheerplan" worden opgesteld en elke zes jaar herzien en bijgesteld. Dit bepaalt dan het kader voor een reeks voorschriften inzake coördinatie, waaronder ook inzake grensoverschrijvende samenwerking. De uitvoering van de richtlijn is afhankelijk van de deelname van alle belanghebbenden, waaronder NGO's en plaatselijke gemeenschappen, die partnerschappen moeten aangaan om effectieve en samenhangende uitvoering te begeleiden en te waarborgen. Dit proces berust op een gemeenschappelijke uitvoeringsstrategie die belanghebbenden moet helpen om stap voor stap de ambitieuze doelstellingen van de richtlijn verwezenlijken, namelijk dat omstreeks 2015 de toestand van de wateren ,goed" is. Kandidaat-lidstaten worden in dit proces opgenomen, en met name bij hun toetreding moeten zij hun nationale en regionale waterwetgeving aan de richtlijn hebben aangepast. Om die reden wordt via ISPA reeds de methode van stroomgebiedbeheer bevorderd, bijvoorbeeld door projecten te bundelen.

[14] Richtlijn 2000/60/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2000 tot vaststelling van een kader voor communautaire maatregelen betreffende het waterbeleid

Herziening van het ISPA-aanvraagformulier

De aanvraagformulieren voor ISPA-bijstand zijn herzien, met name met het oog op de moeite die kandidaat-lidstaten hadden om te voldoen aan de bepalingen van de richtlijn milieueffectrapportage [15].

[15] Richtlijn 97/11/EG van de Raad van 3 maart 1997 tot wijziging van Richtlijn 85/337/EEG betreffende de milieueffectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten

De nieuwe formulieren gaan nu dieper in op de aard van de informatie die wordt gevraagd over projecten die moeten worden onderworpen aan een volledige milieueffectbeoordeling. Hoewel nog steeds doorlopend moet worden gecontroleerd, moet deze nieuwe opzet de aanvragers helpen om te voldoen aan de specifieke bepalingen van de procedure voor milieueffectrapportage, met name wat betreft de informatie die moet worden verstrekt in de niet-technische samenvatting en de raadpleging van de bevoegde milieu-instanties en de bevolking.

De nieuwe versie van de aanvraagformulieren is ook herzien op het punt van natuurbescherming en Natura 2000, met dien verstande dat milieu-instanties hun verklaringen moeten motiveren.

14. Vervoersbeleid: van TINA naar TEN-T

De overeengekomen vervoersnetwerken in de kandidaat-lidstaten in Midden- en Oost-Europa volgens TINA (Transport Infrastructure Needs Assessment - beoordeling van de behoeften inzake vervoersinfrastructuur) zijn opgezet in het kader van de pan-Europese corridors. Deze beginnen of eindigen, met één uitzondering (corridor VI), op het grondgebied van de EU-15. Vertakkingen lopen over het grondgebied van alle kandidaat-lidstaten, behalve de eilanden Cyprus en Malta, waarvoor het netwerk is gericht op zeeroutes, havens en luchthavens. Deze netwerken worden reeds gebruikt als basis voor de planning voor nationale vervoersstrategieën ten behoeve van ISPA (en zullen later ook worden gebruikt voor het Cohesiefonds), waarbij zij dezelfde kernfunctie vervullen in de nationale ontwikkelingsplannen van de kandidaat-lidstaten, die het hulpmiddel zijn om de inzet van Structuurfondsen vanaf 2004 en verder te programmeren.

In 2002 zijn de bilaterale vergaderingen tussen de diensten van de Commissie en de toetredende landen voortgezet om de onderlinge aanpassing van de toekomstige TEN-T-netwerken (trans-Europese netwerken) af te ronden, waarbij de beginselen van het Witboek van de Commissie inzake het Europese vervoersbeleid [16] van oktober 2001 in aanmerking zijn genomen. De bijbehorende kaarten zijn door de kandidaat-lidstaten voorgelegd aan de Raad, die deze in november 2002 heeft goedgekeurd, en maken deel uit van de in april 2003 ondertekende toetredingsverdragen waarbij de TEN-T-richtsnoeren [17] zijn bijgesteld in verband met de uitbreiding van het TEN-T-netwerk naar de toetredende landen. Als gevolg hiervan zullen de nieuwe lidstaten bij hun toetreding in mei 2004 niet afhankelijk zijn van de voortgang van de algehele herziening van de TEN-T-richtsnoeren, maar zullen zij rechtstreeks in aanmerking komen voor communautaire financiering, met name TEN-T-middelen en het Cohesiefonds.

[16] COM(2001)0370: Witboek: Het Europese vervoersbeleid tot het jaar 2010: tijd om te kiezen.

[17] Beschikking nr. 1692/96/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 juli 1996 betreffende communautaire richtsnoeren voor de ontwikkeling van een trans-Europees vervoersnet (PB L 228 van 9.9.1996, blz. 1).

Van ISPA naar Cohesiefonds

Aangezien de opzet van ISPA in hoge mate berust op die van het Cohesiefonds, hebben deze instrumenten een groot aantal kenmerken gemeenschappelijk, zoals de aanpak op projectbasis, een hoog bijstandsniveau, gerichtheid op vervoer en milieu, het gehele grondgebied van een lidstaat, indicatieve toewijzingen per land, en gelijksoortige procedures voor projectaanvragen, -beoordeling en -bewaking. Daarom zal naar verwachting de overgang van de procedures van het ene instrument naar die van het andere betrekkelijk vlot kunnen verlopen.

Voor de toetredende door ISPA begunstigde landen loopt ISPA eind 2003 af en is het Cohesiefonds vanaf 2004 in werking, hetgeen inhoudt dat lopende ISPA-projecten volgens de regels van het Cohesiefonds zullen worden afgerond (tenzij anders is geregeld) en als Cohesiefondsprojecten zullen worden beschouwd. Dientengevolge zullen ISPA-vastleggingen die zijn verdeeld over het tijdvak 2004-2006 voor projecten die voor 2004 zijn goedgekeurd, overgaan naar het Cohesiefonds.

Onder het Cohesiefonds zullen de jaarlijkse toewijzingen [18] echter toenemen tot 2,8 miljard euro (ofwel 38 euro per hoofd van de bevolking) per jaar voor het tijdvak 2004-2006, vergeleken met 1,04 miljard euro (of 11 euro per hoofd) zoals tot dusverre bij ISPA het geval is. Terwijl weliswaar een flink deel van de toegenomen begroting kan worden besteed voor vastleggingen voor bekende projecten (te weten goedgekeurde ISPA-projecten en projecten die in 2003 door ISPA worden goedgekeurd), moeten de toetredende door ISPA begunstigde landen extra moeite doen om nieuwe investeringen aan te wijzen en voor te bereiden, teneinde een projectvoorraad aan te leggen zodat de begroting van het Cohesiefonds effectief kan worden opgenomen. Ook Bulgarije en Roemenië zullen dergelijke inspanningen moeten doen aangezien zij, hoewel zij in 2004 nog niet toetreden, na de Europese Raad van Kopenhagen van december 2002 ook zullen profiteren van extra ISPA-toewijzingen.

[18] Prijzen van 1999

15. Overheidsopdrachten

Het voldoen aan wettelijke bepalingen voor deugdelijke, eerlijke en transparante plaatsing van overheidsopdrachten, zoals is bepaald in het PRAG-vademecum, is één van de grootste problemen bij de uitvoering van pretoetredingsbijstand. Naleving van de EG-beginselen voor overheidsopdrachten leidt vaak tot vertraging bij de uitvoering van ISPA-projecten, doordat de diensten van de Commissie (met name de delegaties) vaak in actie moeten komen, niet alleen om te controleren of de procedures correct zijn uitgevoerd, maar ook om fouten te herstellen, als schakel te fungeren naar ontevreden inschrijvers en om aan uitvoerende instanties uit te leggen hoe de procedures behoren te verlopen. Het komt regelmatig voor dat de kwaliteit van de aanbestedingsstukken moet worden verbeterd, dat biedingen opnieuw moeten worden beoordeeld, terwijl soms (in het slechtste geval) aanbestedingen moeten worden geannuleerd en worden overgedaan.

Momenteel loopt de uitvoering van ISPA via goedkeuring vooraf van de aanbesteding en gunning van projecten: plaatselijke ontvangers en uiteindelijke begunstigden treden op als aanbestedende instantie die verantwoordelijk is voor de projectuitvoering, terwijl de Commissie elke stap tijdens de aanbestedingsprocedure moet bekrachtigen. Hieruit volgt dat de Commissie, hoewel zelf geen contractpartner, een gedeelde verantwoordelijkheid draagt voor de juistheid van de gevolgde aanbestedingsprocedure (zonder goedkeuring door de Commissie hebben contracten tussen begunstigden en contractanten geen geldigheid). Deze verantwoordelijkheid wordt toevertrouwd aan de EG-delegaties in de begunstigde landen.

Vergroten van de bestuurlijke capaciteit voor het plaatsen van overheidsopdrachten

Voor een correcte en evenwichtige toepassing van aanbestedingsvoorschriften en -procedures is geschoold en ervaren personeel nodig, zowel bij de aanbestedende instanties als bij de delegaties die de documenten bekrachtigen. Vanaf 2001 hebben de delegaties hun capaciteit voor bekrachtigingen versterkt door gespecialiseerd personeel aan te trekken dat uit de ISPA-begroting wordt betaald, terwijl de deskundigheid bij de nationale autoriteiten geleidelijk is opgebouwd door middel van via ISPA gefinancierde bijscholing, waaraan het met aanbestedingen belaste delegatiepersoneel gewoonlijk eveneens heeft deelgenomen. Daardoor is de kwaliteit van de aanbestedingsstukken verbeterd en de voor bekrachtiging benodigde tijd verkort.

Sinds DG Regionaal Beleid met ISPA is begonnen, zijn de volgende initiatieven genomen (door ISPA zelf of met behulp van deskundigen onder contract) om de capaciteit voor de behandeling van aanbestedingen in de kandidaat-lidstaten te versterken:

Eendaagse seminars over de belangrijkste aspecten van de PRAG-aanbestedingsvoorschriften in alle kandidaat-lidstaten. De bijscholing werd verzorgd door deskundigen van DG Regionaal Beleid en was bedoeld voor plaatselijke uitvoerende instanties en uiteindelijke begunstigden.

Seminars en cursussen verzorgd door de EG-delegaties (op hun initiatief) en DG Regionaal Beleid, ten laste van de ISPA-budgetten voor technische bijstand. Deze bijeenkomsten waren bedoeld voor verscheidene uitvoerende instanties en uiteindelijke begunstigden en waren gericht op specifieke en urgente behoeften, zoals aspecten die zich voordoen bij de beoordeling van inschrijvingen.

Regelmatige bijeenkomsten over overheidsopdrachten, gehouden in Brussel, waaraan werd deelgenomen door DG Regionaal Beleid en delegatiepersoneel dat verantwoordelijk is voor de uitvoering van ISPA-projecten.

Een reeks gespecialiseerde (tweedaagse) FIDIC-seminars, waarvoor in 2002 een contract is gesloten met een adviesbureau. De belangrijkste onderwerpen betroffen het opstellen van aanbestedingsstukken op grond van FIDIC-contractvoorwaarden voor "Plant, Design & Build"-contracten en PRAG-aanbestedingsvoorschriften, alsmede het beoordelen van aanbestedingen en het toezicht op de uitvoering.

ISPA-middelen voor technische bijstand aan de delegaties voor het aantrekken van deskundigen (engineers, aanbestedingsdeskundigen). Momenteel zijn er ruim 40 van deze deskundigen bij de delegaties werkzaam. Voorts zijn middelen voor technische bijstand gereserveerd waarmee delegaties kortdurende deskundigheid kunnen aantrekken voor bijstand tijdens het beoordelingsproces (bijvoorbeeld onafhankelijke waarnemers bij de beoordeling) of om bijeenkomsten voor specialistische bijscholing te organiseren.

Coördinatie tussen de pretoetredingsinstrumenten

Zoals voorgeschreven door de verordening inzake de coördinatie van bijstand [19] worden de drie pretoetredingsinstrumenten Phare, Sapard en ISPA door de Commissie nauw gecoördineerd. Overeenkomstig die verordening speelt het comité van beheer van Phare een bijzondere rol bij de algehele coördinatie van de drie pretoetredingsinstrumenten.

[19] Verordening (EG) nr. 1266/1999 van de Raad van 21 juni 1999 betreffende de coördinatie van de bijstand aan de kandidaat-lidstaten in het kader van de pretoetredingsstrategie

Coördinatie met het gezamenlijk monitoringcomité van Phare

Het gezamenlijke monitoringcomité is verantwoordelijk voor de coördinatie van de monitoring van elk pretoetredingsinstrument en voor de beoordeling van door de EU gefinancierde bijstand in de begunstigde landen. Het gezamenlijke comité doet, indien nodig, aanbevelingen aan het ISPA-comité of aan de Commissie.

Coördinatie binnen de Commissie

Binnen de Commissie zijn er in 2002 een aantal vergaderingen geweest van een breed coördinatiecomité, waarin alle relevante diensten van de Commissie zijn vertegenwoordigd (uitbreiding, landbouw, regionaal beleid, begroting, gezondheid en consumentenbescherming, juridische dienst). Op de agenda voor de vergaderingen in 2002 en begin 2003 stonden onder andere financiële controle en beheer, inventarisatie van stappen op weg naar EDIS, kwesties in verband met de overgang naar het Cohesiefonds en de Structuurfondsen, gevolgen voor aanbestedingsprocedures volgens het nieuwe Financieel Reglement dat in januari 2003 van kracht is geworden [20] en toewijzingen van pretoetredingsmiddelen aan Bulgarije en Roemenië voor de periode na 2003.

[20] Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002 van de Raad van 25 juni 2002 houdende het Financieel Reglement van toepassing op de algemene begroting van de Europese Gemeenschappen

Coördinatie met EG-delegaties

De diensten van de Commissie (uitbreiding, buitenlandse betrekkingen en regionaal beleid) hebben periodiek vergaderd met de deskundigen die bij de EG-delegaties belast zijn met de uitvoering van Phare en ISPA, om kwesties betreffende de programmering en uitvoering te bespreken, met name met name ten aanzien van aanbesteding en gunning.

Activiteiten op het gebied van communicatie

De diensten van de Commissie hebben ook verder deelgenomen aan de dialoog met de NGO's, waarmee al in 1999 was begonnen. Deze dialoog krijgt vorm in vergaderingen waarbij ambtenaren van de Commissie (voornamelijk van DG Milieu) en vertegenwoordigers van NGO's op milieugebied uit de lidstaten en de begunstigde landen zijn betrokken. Deze heeft tot doel de NGO's over het uitbreidingsproces te informeren en hun de gelegenheid te geven hun mening daarover aan de Commissie kenbaar te maken. Het Regionale Milieucentrum voor Midden- en Oost-Europa (Regional Environmental Centre for Central and Eastern Europe - REC), dat gedeeltelijk door de Commissie wordt gefinancierd, organiseert de vergaderingen en stimuleert de deelneming eraan. De in 2002 gehouden vergaderingen waren gericht op de uitvoering van ISPA, waarbij bijzondere aandacht is besteed aan de overgang naar het Cohesiefonds en aan de periode na toetreding.

De website wordt regelmatig bijgewerkt met overzichten van door de Commissie geaccepteerde projecten, bijgewerkte bijlagen van de financieringsmemoranda, nieuwe brochures over de voortgang van het ISPA-proces en documentatie over de bijeenkomst van ISPA-partners.

Begin 2002 is een brochure gepubliceerd met de belangrijkste gegevens over ISPA-projecten en -activiteiten in 2001. De brochure was een aanvulling op het ISPA-jaarverslag over 2001.

Er zijn specifieke brochures gemaakt met informatie over de stand van zaken ten aanzien van ISPA in de verschillende begunstigde landen.

In februari 2002 is er een grote persconferentie gehouden, waar journalisten werden geïnformeerd over de voortgang die in de eerste twee jaar van ISPA-programmering en -uitvoering is bereikt. Die conferentie is uitgezonden door de zender Europe by Satellite (EbS).

Er is voor gezorgd dat ISPA aanwezig was op de voorlichtingsstand van DG Uitbreiding op de European Business Summit. Voor dat doel is een brochure ISPA and Business Opportunities opgesteld om de zakenwereld te informeren over door ISPA gefinancierde projecten en de mogelijkheden die deze projecten bieden om contracten aan te gaan. De brochure is ook verspreid via de informatiepunten over Europa in de lidstaten.

Landenprofielen

In dit hoofdstuk wordt voor elk land afzonderlijk nuttige informatie gegeven.

16. Bulgarije

In 2002 is aan Bulgarije een totale ISPA-vastlegging van 103,9 miljoen euro toegewezen. Deze was als volgt verdeeld: vervoer 52 miljoen euro, milieu 51,9 miljoen euro. Hiervan hadden de vastleggingen voor maatregelen voor technische bijstand (voorbereiding voor EDIS) een waarde van 0,7 miljoen euro. De toewijzing aan Bulgarije bedraagt 9,44% van de totale ISPA-begroting voor 2002.

Programmering

In 2002 heeft de minister van Financiën de rol van nationaal ISPA-coördinator overgenomen van de minister voor Regionale Ontwikkeling en Publieke Werken. Het ministerie van Financiën beheert nu via een nieuw opgezet directoraat alle drie de pretoetredingsinstrumenten. Binnen dit directoraat is een ISPA-coördinatie-eenheid opgezet.

In 2002 zijn er in totaal zes investeringsprojecten in de sector milieu en één investeringsproject in de sector vervoer voor ISPA-financiering goedgekeurd. Bovendien is er één maatregel voor technische bijstand met betrekking tot de financiering van de eerste fasen van de EDIS-procedure goedgekeurd.

De volgende infrastructuurprojecten werden goedgekeurd:

- Snelweg Ljulin: nieuwbouw van een wegvak van 19 km van de autosnelweg op de hoofdcorridor ten zuiden van Sofia in de richting van Griekenland en de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië.

- Aanleg van nieuwe rioolwaterzuiveringsinstallaties en bijbehorende investeringen in de rioleringsstelsels van Sevlievo, Montana, Popovo, Trgoviste, Love en Burgas.

Tot eind 2002 was het totaal van de betalingen van ISPA-subsidies ten gunste van projecten in Bulgarije 34,9 miljoen euro. Dit waren de eerste tranches van de voorschotten voor goedgekeurde projecten. De betalingen in 2002 bedroegen 19,2 miljoen euro.

Tenuitvoerlegging

In 2002 is verdere vooruitgang geboekt met de voorbereiding van de aanbesteding en gunning van ISPA-projecten. In de sector vervoer zijn aanbestedingen met succes afgesloten voor de renovatie van de luchthaven van Sofia (contract voor werken in december ondertekend) en de maatregel voor technische bijstand voor het aantrekken van deskundigen voor het ontwerp voor een brug over de Donau (contract in november 2002 ondertekend). Bovendien is een aantal kleine contracten voor technische bijstand gesloten om de aanbestedende instanties te assisteren bij het aanbestedingsproces en bij de algemene projectvoorbereiding. In 2002 zijn aanbestedingen voor werken voor twee grote milieuprojecten van start gegaan.

Monitoring en evaluatie

Het ISPA-monitoringcomité is in april en november 2002 in Sofia bijeengekomen. Daar is aandacht besteed aan de trage voortgang bij de uitvoering van ISPA-projecten en aan de beperkte capaciteit van enkele uitvoerende instanties. De Commissie heeft er met klem op gewezen dat de aanbevelingen die zijn gedaan in de financiële controles die in de loop van het jaar zijn uitgevoerd, nauwgezet moeten worden opgevolgd.

EDIS

In 2002 is een conceptdocument aangenomen dat de strategie en het tijdschema beschrijft. Daarmee is vooruitgang geboekt met de planning voor EDIS. Het document is opgesteld door het ministerie van Financiën, met ondersteuning van Sigma [21]. Het doel van het in het document beschreven plan is, om tegen het einde van 2004 voor zowel Phare als ISPA tot EDIS-accreditatie te komen. Bovendien hebben de Bulgaarse autoriteiten een werkgroep opgezet van hoge ambtenaren van belangrijke ministeries die bij het ISPA-instrument zijn betrokken om de voortgang te bewaken en de interministeriële coördinatie te waarborgen.

[21] Support for Improvement in Government and Management in Central and European countries, een gezamenlijk initiatief van OESO en EU.

In 2002 is er technische bijstand van ISPA goedgekeurd ter financiering van de eerste drie fasen van EDIS (onderzoek naar leemten, opvullen van leemten en conformiteitsbeoordeling), tot een totaal bedrag van EUR 892 000.

Financieel beheer en controle

In vervolg op de eind 2001 door DG Regionaal Beleid uitgevoerde controle op de financiële beheers- en controlesystemen van de uitvoerende instanties voor ISPA-maatregelen, zijn begin 2002 de belangrijkste bevindingen toegezonden aan de Bulgaarse autoriteiten, met aanbevelingen voor noodzakelijke verbeteringen om te voldoen aan de bepalingen van artikel 9 van de ISPA-verordening. In oktober 2002 is een vervolgonderzoek uitgevoerd.

17. Tsjechië

In 2002 zijn vastleggingen ter waarde van 80,5 miljoen euro voor Tsjechië verricht, wat 7,26% is van de jaarlijkse ISPA-begroting. Circa 31 miljoen euro is vastgelegd voor milieuprojecten, 25 miljoen euro voor vervoersprojecten en 24 miljoen euro voor watersnoodhulp (zie hieronder). Bovendien is EUR 136 000 vastgelegd als ondersteuning om het EDIS-systeem voor ISPA in te voeren.

Programmering

In 2002 was bij de vaste programmering het herstel van het evenwicht tussen de sectoren vervoer en milieu het belangrijkste aandachtspunt, wat tot gevolg had dat drie van de vier nieuwe in de loop van het jaar goedgekeurde projecten thuishoren in de sector milieu.

Een bijzonder kenmerk van de milieuprojecten, die net als in voorgaande jaren waren geconcentreerd op de deelsector afvalwater, was dat meer gebruik is gemaakt van de mogelijkheid om projecten te bundelen. Aangezien in Tsjechië de grootste behoefte op dit terrein ligt bij de kleine en middelgrote agglomeraties, heeft de Commissie gestimuleerd dat aanvragen worden ingediend waarin een aantal agglomeraties in hetzelfde stroomgebied worden gebundeld, zodat daarmee als onderdeel van een algehele aanpak kan worden bijgedragen aan een vermindering van het vervuilingsniveau in deze stroomgebieden. Twee in 2002 goedgekeurde projectgroepen zijn gericht op de stroomgebieden van de rivieren Dyje en Beva.

In 2002 is in de sector vervoer één grootschalig spoorwegproject goedgekeurd, dat deel uitmaakt van het TINA-vervoersnet.

Het programmeringsproces werd in belangrijke mate bepaald door de grote overstromingen die Tsjechië net als de buurlanden in augustus 2002 hebben getroffen. Na discussies op hoog niveau met de Tsjechische autoriteiten is ISPA-steun ter waarde van 24 miljoen euro ten laste van de begroting voor 2002 (plus 6 miljoen euro van 2003) toegekend voor wederopbouwmaatregelen in de sectoren vervoer en milieu, als onderdeel van de algehele reactie van de Commissie op de noodtoestand.

Tenuitvoerlegging

Op het gebied van aanbesteding en gunning zijn er in 2002 in de sector vervoer in totaal vier contracten voor diensten voor ontwerp, toezicht en technische bijstand ondertekend, alsmede vijf contracten voor werken (drie in de sector vervoer en twee in de sector milieu). In het algemeen is de Commissie bezorgd over de tijd die verloopt tussen de goedkeuring van een project en het begin van de werkzaamheden.

In 2002 heeft Tsjechië voor het opstellen van nieuwe aanvragen geen gebruik gemaakt van technische bijstand uit de ISPA-begroting voor 2000. Deze maatregel is afgelopen in december 2002, de einddatum van de maatregel.

De uitvoering van de ISPA-steun bij de overstromingen van 2002 was zeer geslaagd. Voor deze maatregel golden aanbestedingsprocedures voor noodsituaties, in overeenstemming met de voorschriften van de Commissie, en tegen het einde van het jaar was er een aanzienlijk aantal deelprojecten voltooid, met name in de sector vervoer.

Monitoring en evaluatie

In 2002 heeft het monitoringcomité twee vergaderingen gehouden, in Ostrava en in Praag. Tijdens deze vergaderingen heeft de Commissie scherp gelet op de voortgang in de aanbestedings- en gunningsprocedures om attent te zijn op projecten die misschien niet binnen twee jaar na de goedkeuring zouden kunnen beginnen, en om zo nodig corrigerende actie te kunnen voorstellen.

Medefinanciering met internationale financiële instellingen

Voor het goedgekeurde spoorwegproject is ook een EIB-lening verstrekt. De samenwerking met de EIB werd met name geïntensiveerd met het oog op de medefinanciering van nieuwe projecten in 2003 en de voorbereiding op de Structuurfondsen en het Cohesiefonds voor de tijd na de uitbreiding. Ook met de EBRD zijn geregelde contacten onderhouden met het oog op mogelijke medefinanciering van toekomstige ISPA-projecten.

EDIS

In de loop van 2002 is fase 1 van de EDIS-routekaart (het onderzoek naar leemten) afgesloten. Er is echter vertraging opgelopen bij het begin van de fasen 2 en 3, met als gevolg dat de oorspronkelijke doelstelling om uiterlijk eind 2002 tot EDIS-accreditatie te komen, niet houdbaar bleek. De Commissie zal in de loop van 2003 de uitvoering van haar technische bijstand op dit gebied nauwgezet bewaken om te zorgen dat Tsjechië na toetreding effectief in staat is om de EU-middelen van de Structuurfondsen en het Cohesiefonds onder volledig gedecentraliseerde regelingen te beheren.

Financieel beheer en controle

In november 2002 heeft DG Regionaal Beleid een controle uitgevoerd om de geschiktheid van de financiële beheers- en controlesystemen te beoordelen en om aanbevelingen te doen. Ten aanzien van de bij het nationaal fonds en de uitvoerende instanties in gebruik zijnde systemen heeft deze controle geen materiële tekortkomingen aan het licht gebracht voor wat betreft de overeenstemming met de fundamentele toepasselijke voorwaarden, mits de interne controleactiviteiten worden uitgevoerd en de verdeling van taken en verantwoordelijkheden in de sector milieu wordt afgerond.

18. Estland

In 2002 is aan Estland een totale ISPA-vastlegging van 30,4 miljoen euro toegewezen. Deze was als volgt verdeeld: vervoer 9,7 miljoen euro, milieu 14,3 miljoen euro. Maatregelen voor technische bijstand in de sector vervoer hadden een waarde van 6,3 miljoen euro. Bovendien betrof één maatregel voor technische bijstand de voorbereiding voor EDIS, waarvoor een bedrag van EUR 87 000 was vastgelegd. De toewijzing aan Estland bedraagt 2,74% van de totale ISPA-begroting voor 2002.

Programmering

In de sector milieu zijn vier investeringsprojecten goedgekeurd, terwijl er in de sector vervoer één investeringsproject en twee maatregelen voor technische bijstand zijn goedgekeurd. In de gehele periode 2000-2002 zijn er dertien milieuprojecten (waaronder twee maatregelen voor technische bijstand) en zeven vervoersprojecten (waaronder vier maatregelen voor technische bijstand) goedgekeurd, alsmede één maatregel voor technische bijstand voor EDIS.

Tenuitvoerlegging

Voor wat betreft aanbesteding en gunning zijn er in 2002 in totaal vier contracten voor diensten voor ontwerp, toezicht en technische bijstand ondertekend (één in de sector vervoer, één in de sector milieu en twee voor EDIS), alsmede twee contracten voor werken (beide in de sector milieu).

Monitoring en evaluatie

Het monitoringcomité is bijeengekomen in april en oktober 2002.

Medefinanciering met internationale financiële instellingen

Van de in 2002 goedgekeurde maatregelen zijn één vervoersproject, één maatregel voor technische bijstand in de sector vervoer en één project in de sector milieu met EIB-financiering tot stand gekomen. Sinds het begin van ISPA is met kredietfinanciering door internationale financiële instellingen de ISPA-bijstand aangevuld tot circa 74 miljoen euro, hetgeen 61% bedraagt van het totaal aan toegekende ISPA-subsidies. Om bovendien de hefboomwerking van ISPA-subsidies te vergroten, spelen de EIB, de Noordse banken (NIB, NEFCO) en de Noordse milieubeschermingsinstanties ook een belangrijke rol bij de beschikbaarstelling van technische deskundigheid om hoogwaardige aanvragen voor ISPA-bijstand te helpen opstellen.

EDIS

Estland maakt goede vorderingen in het EDIS-proces. In 2002 zijn de fasen 1, 2 en 3 van de routekaart naar EDIS-accreditatie aanbesteed, de contracten getekend en uitgevoerd. Vervolgens heeft in december 2002 de nationaal ordonnateur een verzoek ingediend voor uitgebreide decentralisatie in overeenstemming met artikel 12 van de ISPA-verordening.

Financieel beheer en controle

De belangrijkste bevindingen van de financiële controle van 2001 zijn begin 2002 toegezonden aan de Estlandse autoriteiten met aanbevelingen voor noodzakelijke verbeteringen om te voldoen aan de bepalingen van artikel 9 van de ISPA-verordening. In juli 2002 is een vervolg op dit onderzoek uitgevoerd om ook de instanties te beoordelen die nog niet eerder waren doorgelicht, en controle uit te oefenen op projectuitgaven waarvan de uitvoering is begonnen. De Estlandse autoriteiten zijn ook nu weer van de bevindingen en aanbevelingen op de hoogte gebracht.

19. Hongarije

In 2002 is aan Hongarije een totale ISPA-vastlegging van 94,1 miljoen euro toegewezen. Hiervan is 44,6 miljoen euro bestemd voor vervoersprojecten en 49,1 miljoen euro voor milieuprojecten. De vastleggingen voor maatregelen voor technische bijstand in beide sectoren hadden een waarde van EUR 432 000. De volledige toewijzing aan Hongarije bedraagt 8,50% van de totale ISPA-begroting voor het jaar.

Programmering en uitvoering

In 2002 zijn vier milieuprojecten en drie vervoersprojecten (waaronder één maatregel voor technische bijstand) goedgekeurd. In de periode 2000-2002 zijn er 19 milieuprojecten (waarvan vier maatregelen voor technische bijstand) en tien vervoersprojecten (waarvan eveneens vier voor technische bijstand) goedgekeurd.

Er zijn in 2002 in totaal 13 contracten voor diensten voor ontwerp, toezicht en technische bijstand ondertekend (één in de sector vervoer en twaalf in de sector milieu, hoofdzakelijk voor de voorbereiding van projecten en aanbestedingen), alsmede drie contracten voor werken in de sector vervoer.

Tegen het einde van 2002 beliepen de betalingen 48,5 miljoen euro.

Monitoring en evaluatie

Het monitoringcomité is bijeengekomen in april en oktober 2002.

Medefinanciering met internationale financiële instellingen

Alle projecten zijn medegefinancierd door de Europese Investeringsbank.

EDIS

Fase 1, het onderzoek naar leemten, is uitgevoerd door het controlebureau van de Hongaarse regering, en de uitkomsten zijn in maart 2002 aan de Commissie gezonden.

Fase 2, het opvullen van leemten, is half maart 2003 afgerond. Het is de bedoeling dat de resultaten van fase 3 (conformiteitsbeoordeling) in juli 2003 aan de Commissie worden voorgelegd.

Financieel beheer en controle

De belangrijkste bevindingen van de controle door DG Regionaal Beleid van de systemen voor financieel beheer en controle van de uitvoerende instanties voor ISPA-maatregelen zijn begin 2002 aan de Hongaarse autoriteiten toegezonden, tezamen met de aanbevelingen voor noodzakelijke verbeteringen om te voldoen aan de bepalingen van artikel 9 van de ISPA-verordening.

20. Letland

In 2002 is aan Letland een totale ISPA-vastlegging van 46,5 miljoen euro toegewezen. Hiervan was 31,2 miljoen euro bestemd voor vervoersprojecten en 15,3 miljoen euro voor milieuprojecten. De algehele toewijzing aan Letland bedraagt 4,20% van de totale ISPA-begroting voor het jaar.

Programmering

In 2002 zijn twee milieuprojecten, twee vervoersprojecten en één maatregel voor technische bijstand voor de voorbereiding van EDIS goedgekeurd. In de gehele periode 2000-2002 zijn er in totaal 21 projecten goedgekeurd: tien in de sector milieu, tien in de sector vervoer en één voor EDIS.

De maatregel Via Baltica - traject Gauja-Lilaste en een project voor technische bijstand voor de spoorwegen zijn in 2002 voltooid. In hetzelfde jaar zijn verschillende aanbestedingen voor vervoers- en milieumaatregelen gepubliceerd.

Terwijl alle beschikbare ISPA-toewijzingen in 2002 zijn vastgelegd, zijn er tot eind 2002 betalingen ter waarde van 28 miljoen euro gedaan. Dit zijn de eerste en tweede tranches van voorschotten alsmede tussentijdse betalingen en één laatste betaling.

Tenuitvoerlegging

Voor wat betreft aanbesteding en gunning zijn er in 2002 in totaal vier contracten voor diensten voor ontwerp, toezicht en technische bijstand ondertekend (twee in de sector vervoer en twee in de sector milieu).

Monitoring en evaluatie

Er zijn twee vergaderingen van het ISPA-monitoringcomité gehouden, één in mei en één oktober 2002. Daar is aandacht besteed aan de trage voortgang in de uitvoering van projecten (met name in de aanbestedings- en gunningsfase) en aan de beperkte capaciteit van uitvoerende instanties. Dientengevolge zijn de noodzakelijke stappen genomen om de uitvoerende instanties te versterken.

Medefinanciering met internationale financiële instellingen

Tot dusverre worden alle goedgekeurde maatregelen in de milieu-infrastructuur medegefinancierd met internationale financiële instellingen: vijf maatregelen met de EIB, vier maatregelen met de NIB, vijf maatregelen met de NEFCO, één maatregel met de EBRD en één maatregel met de Wereldbank. In de sector vervoer worden parallelle ISPA-projecten met de EIB, de EBRD en de Wereldbank medegefinancierd.

EDIS

Eind 2002 is fase 1 (onderzoek naar leemten) op weg naar EDIS-accreditatie voltooid. In april 2003 is begonnen met fase 2 (opvullen van leemten). De streefdatum voor het bereiken van de EDIS-accreditatie voor het ISPA is eind 2003.

Financieel beheer en controle

De belangrijkste bevindingen van de controle van de financiële beheers- en controlesystemen zijn in april 2002 toegezonden aan de Letlandse autoriteiten, tezamen met aanbevelingen voor noodzakelijke verbeteringen om te voldoen aan de criteria volgens artikel 9 van de ISPA-verordening.

21. Litouwen

In 2002 is aan Litouwen een totale ISPA-vastlegging van 61,1 miljoen euro toegewezen. Deze was als volgt verdeeld: vervoer 28,5 miljoen euro en milieu 32,6 miljoen euro. De toewijzing voor Litouwen bedraagt 5,52% van de algehele ISPA-begroting voor 2002.

Programmering

In de sector milieu is voor verbeteringen in de deelsectoren drinkwater en rioolwater een aanpak per stroomgebied/afvloeigebied aangenomen, en in 2002 zijn de eerste in dit kader opgestelde projectaanvragen ontvangen.

In 2002 zijn er in totaal elf projecten goedgekeurd. Bovendien zijn er wijzigingen voor twee milieuprojecten aangenomen en is de datum voor de maatregel voor technische bijstand voor de sector vervoer verlengd. Dientengevolge zijn er tussen 2000 en 2002 in totaal 15 milieuprojecten, negen vervoersprojecten en één project voor technische bijstand voor EDIS voor ISPA-financiering goedgekeurd.

In 2002 was de ISPA-bijdrage aan projecten volledig vastgelegd, en tot aan het einde van het jaar bedroegen de betalingen 53,23 miljoen euro, zijnde de eerste tranches van voorschotten op in 2000 en 2001 goedgekeurde projecten alsmede de tweede tranches van voorschotten en de tussentijdse betalingen voor de meeste vervoersprojecten en voor één milieuproject (herstel en uitbreiding van de drinkwatervoorziening en het rioleringsstelsel in Vilnius -- fasen 1 en 2). Van de kandidaat-lidstaten heeft Litouwen ongeveer het hoogste percentage betalingen op gedane vastleggingen behaald.

Tenuitvoerlegging

Er zijn in 2002 in totaal 16 contracten voor diensten voor ontwerp, toezicht en technische bijstand ondertekend (drie in de sector vervoer en 13 in de sector milieu) alsmede zes contracten voor werken (vier in de sector vervoer en twee in de sector milieu).

Monitoring en evaluatie

Vergaderingen van het ISPA-monitoringcomité zijn gehouden in april en oktober 2002.

Medefinanciering met internationale financiële instellingen

Het grote spoorwegproject op railcorridor IXB (constructiewerken en sector 5) is medegefinancierd door de EBRD. Voor andere projecten is Litouwen op weg naar zelffinanciering of leningen tegen marktvoorwaarden, aangezien de vaak door de internationale financiële instellingen geëiste staatsgarantie wordt gezien als onverenigbaar met het beleid inzake de algehele schuldenlast van het land.

EDIS

De voorbereiding voor EDIS verloopt gestaag, en naar verwachting zal Litouwen het tweede land zijn dat overgaat naar fase 4 (conformiteitsbeoordeling) van de EDIS-routekaart.

Financieel beheer en controle

De belangrijkste bevindingen van de controle van de financiële beheers- en controlesystemen van de uitvoerende instanties van ISPA zijn begin 2002 toegezonden aan de Litouwse autoriteiten, tezamen met aanbevelingen voor noodzakelijke verbeteringen om te voldoen aan de bepalingen van artikel 9 van de ISPA-verordening. In de loop van 2003 wordt een vervolgonderzoek uitgevoerd.

22. Polen

In 2002 is aan Polen een totale ISPA-vastlegging van 362,8 miljoen euro toegewezen. Hiervan was 177,5 miljoen euro bestemd voor milieuprojecten en 177,7 miljoen euro voor vervoersprojecten. Maatregelen voor technische bijstand hadden een waarde van 10,8 miljoen euro. In 2002 is er ook één EDIS-project gefinancierd, dat 0,3 miljoen euro heeft ontvangen. De algehele toewijzing aan Polen bedraagt 32,8% van de totale ISPA-begroting voor het jaar.

Programmering

In 2002 zijn er in totaal 13 milieuprojecten en zeven vervoersprojecten voor ISPA-financiering goedgekeurd. Hieronder zijn vier maatregelen voor technische bijstand voor vervoersprojecten.

In de sector vervoer is de nadruk gebleven op grootschalige projecten op de hoofdroutes; met name is getracht, bij de projecten een geslaagd evenwicht te bereiken tussen wegenbouw en spoorwegen. Er zijn drie wegenbouwprojecten goedgekeurd: modernisering van nationale weg nr. 50, traject Grójec - MiTsk Mazowiecki, en twee maatregelen voor technische bijstand, een voor autosnelweg A4, KrzyŒowa - Zgorzelec, en een voor autosnelweg A2, Stryków - Konotopa. Er zijn vier spoorwegprojecten goedgekeurd: twee maatregelen voor technische bijstand voor de E75 Rail Baltica Warschau - Trakiszki en voor de overige werken op spoorwegcorridor II de spoorlijn Siedlce - Terespol en de spoorlijn E30 W)glinec - Zgorzelec/Dolna. Met de goedkeuring van deze projecten is het aandeel van de spoorwegen nu gekomen op 49% van de totale vastleggingen in de sector vervoer.

In de sector milieu waren drinkwatervoorziening en rioolwaterzuivering in 2002 goed voor het grootste aantal projecten met ISPA-financiering, waarvoor de grootste toewijzing van bijstand is ontvangen. Evenals in voorgaande jaren was de bijstand gericht op de grootste bevolkingscentra, maar er is een tendens dat ook kleinere centra eronder gaan vallen. Tot de goedgekeurde projecten behoren gecombineerde projecten voor drinkwater en rioolwater in Szczecin (met een ingrijpende wijziging van de bestaande eerste fase), Opole, Jelenia Góra en Cz)stochowa, een project voor drinkwatervoorziening in Elblg, rioolwaterprojecten in Brzeg, BolesRawiec, Ruda jlska, Lublin, WrocRawek en Mielec en tot slot twee projecten voor vaste afvalstoffen in Kalisz en Radom.

Tenuitvoerlegging

Terwijl de voorbereiding en goedkeuring van projecten redelijk goed zijn verlopen, met name van milieuprojecten, verliep de uitvoering in beide sectoren traag. Het lijkt er echter sterk op dat de uitvoering in de tweede helft van 2002 sneller is verlopen, terwijl ook een toenemend aantal contracten voor werken is goedgekeurd. De belangrijkste oorzaak van de traagheid bij de uitvoering is het gebrek aan ervaring met de aanbestedings- en gunningsprocedures aan de zijde van de Poolse aanbestedende autoriteiten. Dit bezwaar is intussen verholpen met behulp van maatregelen voor technische bijstand, wat in 2002 gunstige resultaten is gaan afwerpen.

Monitoring en evaluatie

Vergaderingen van het ISPA-monitoringcomité zijn gehouden in april en oktober 2002.

Medefinanciering met internationale financiële instellingen

In 2002 is de actieve samenwerking met de internationale financiële instellingen voor de sector milieu voortgezet. De Commissie heeft opgemerkt dat de begunstigden wel beginnen aan onderhandelingen met de internationale financieringsinstellingen, maar de kredietovereenkomsten pas afsluiten, wanneer de goedkeuring voor een ISPA-subsidie is afgekomen.

EDIS

De voorbereiding voor EDIS verloopt bevredigend, en naar verwachting zal Polen in de loop van 2003 fase 3 (conformiteitsbeoordeling) van de EDIS-routekaart bereiken.

Financieel beheer en controle

In vervolg op de in 2001 door DG Regionaal Beleid uitgevoerde controle van de financiële beheers- en controlesystemen van de uitvoerende instanties van ISPA zijn de belangrijkste bevindingen begin 2002 aan de Poolse autoriteiten toegezonden, tezamen met aanbevelingen voor noodzakelijke verbeteringen om te voldoen aan artikel 9 van de ISPA-verordening. In oktober 2002 is een vervolgonderzoek uitgevoerd.

23. Roemenië

In 2002 is aan Roemenië een totale ISPA-vastlegging van 256,6 miljoen euro toegewezen. Van de toewijzing van 2002 was 124,4 miljoen euro bestemd voor vervoersprojecten en 132,1 miljoen euro voor milieuprojecten. De vastleggingen voor maatregelen voor technische bijstand in beide sectoren hadden een waarde van 3,7 miljoen euro. Bovendien, was een vastlegging van 0,484 miljoen euro bestemd voor een maatregel ter versterking van de uitvoeringscapaciteit van uitvoerende instanties van ISPA. De toewijzing aan Roemenië bedraagt 23,17% van de totale ISPA-begroting voor 2002.

Programmering

In 2002 zijn er in totaal acht nieuwe projecten in beide sectoren goedgekeurd.

In de milieusector zijn zeven projecten goedgekeurd. Hiervan is er één maatregel voor technische bijstand. Vijf projecten betreffen de gecombineerde investering in de deelsectoren drinkwater en rioolwater in de steden Braoov, Satu Mare, Buzu, Sibiu en Piatra Neams, terwijl één project betrekking heeft op het beheer van het systeem voor vaste afvalstoffen van de stad Râmnicu Vâlcea. Met de maatregel voor technische bijstand wordt ondersteuning verleend aan de voorbereiding van ISPA-aanvragen in de steden Baia Mare, Botooani, Drobeta, Galasi, Deva en Hunedoara.

In de milieusector was de omvang van de component technische bijstand voor toezicht op werkzaamheden en voor projectbeheer van in 2002 goedgekeurde projecten in het algemeen groter dan voor de eerder goedgekeurde projecten, aangezien er eerder in de nutsvoorzieningen watervoorziening en rioolwaterafvoer van de geselecteerde steden geen investering met internationale ondersteuning was geweest, in tegenstelling tot eerder goedgekeurde projecten.

In de vervoerssector is er één maatregel voor technische bijstand goedgekeurd, en wel voor de voorbereiding van een project om de bevaarbaarheid van de Donau te verbeteren.

In aanvulling hierop is er in het kader van EDIS één maatregel voor technische bijstand goedgekeurd, en wel om de uitvoeringscapaciteit van het ministerie van Financiën te versterken.

Tenuitvoerlegging

In 2002 heeft de Commissie passende technische bijstand gegeven aan het ministerie van Openbare Werken, Vervoer en Huisvesting en het ministerie van Waterstaat en Milieubescherming, de vakministeries die optreden als uitvoerende instanties, om te zorgen voor effectief projectbeheer en doelmatige projectuitvoering in overeenstemming met EU-vereisten voor aanbesteding, gunning, toezicht en financiële controle.

Er zijn in 2002 in totaal negen contracten voor diensten voor ontwerp, toezicht en technische bijstand ondertekend (één in de sector vervoer en acht in de sector milieu), en acht contracten voor werken (vier in de sector vervoer en vier in de sector milieu).

Terwijl in 2000-2002 alle beschikbare ISPA-toewijzingen volledig zijn vastgelegd, zijn er tot eind 2002 betalingen ter waarde van 117,4 miljoen euro gedaan, waarvan 51,8 miljoen euro in 2002. In 2002 zijn er tweede tranches van voorschotten voor slechts twee investeringsmaatregelen betaald, wat duidt op de trage voortgang bij de gunning van aanbestedingen voor werken en moeite om te voldoen aan de bepalingen van artikel 8 van de financieringsmemoranda.

Monitoring en evaluatie

Er zijn twee vergaderingen van het ISPA-monitoringcomité gehouden, in april en oktober 2002.

Medefinanciering met internationale financiële instellingen

In Roemenië is de samenwerking met de internationale financieringsinstellingen van groot belang, met name in de sector milieu, waar de ISPA-maatregelen met internationale financieringsinstellingen worden medegefinancierd. Hiertoe behoren acht maatregelen met de EIB (twee in 2000 - in Craiova en Brila, drie in 2001 - in Cluj, Focoani en Paocani, en drie in 2002 -in Satu Mare, Buzu en Piatra Neams). Acht maatregelen worden medegefinancierd met de EBRD (twee in 2000 - in Constansa en Iaoi, vier in 2001 - in Arad, Oradea, Timiooara en Târgu Mureo, en twee in 2002 - in Braoov en Sibiu).

In de sector vervoer financieren de EIB en de EBRD parallelle projecten. In totaal zijn de gezamenlijk medegefinancierde maatregelen goed voor circa 494 miljoen euro ISPA-bijstand in de sector milieu.

Naar verwachting zal deze samenwerking de gehele periode van ISPA-programmering blijven bestaan, aangezien het niveau van de investeringsbehoefte duidelijk hoger ligt dan de ISPA-toewijzingen.

EDIS

In november 2002 heeft de nationaal ordonnateur bevestigd dat het verslag waartoe de EG-delegatie opdracht had gegeven en dat in januari 2002 is afgerond, voor de Roemeense autoriteiten inderdaad het verslag naar het ,onderzoek naar leemten" betrof, te weten fase 1 van de EDIS-routekaart.

In 2002 heeft de Commissie een maatregel voor technische bijstand goedgekeurd om de capaciteit te versterken van de uitvoerende instanties die de ISPA-maatregelen van fase 2 (opvullen van leemten) van de routekaart moeten uitvoeren. Deze maatregel betreft de meest dringende behoeften waarin moet worden voorzien met kortdurende technische bijstand die met name is gericht op snellere procedures voor de aanbesteding en gunning van goedgekeurde ISPA-maatregelen door de kwaliteit van de aanbestedingsstukken te verbeteren, alsmede op het opstellen van een handboek met procedures en op het bijscholen van personeel.

Financieel beheer en controle

Begin januari 2002 heeft de controledienst van DG Regionaal Beleid de financiële beheers- en controlesystemen van de uitvoerende instanties voor de ISPA-maatregelen doorgelicht. De belangrijkste bevindingen zijn in mei 2002 aan de Roemeense autoriteiten toegezonden, tezamen met aanbevelingen voor noodzakelijke verbeteringen om te voldoen aan de bepalingen van artikel 9 van de ISPA-verordening. In 2003 wordt een vervolgonderzoek uitgevoerd, waarbij de aanbestedingsprocedures en de uiteindelijke begunstigden in de sector milieu uitgebreider zullen worden doorgelicht.

24. Slowakije

In 2002 is aan Slowakije een totale ISPA-vastlegging van 54,1 miljoen euro toegewezen. Deze was als volgt verdeeld: 28,7 miljoen euro voor vervoer en 23,9 miljoen euro voor het milieu. De technische bijstand had een waarde van 1,5 miljoen euro. De toewijzing aan Slowakije bedraagt 4,89% van de totale ISPA-begroting voor 2002.

Programmering

De programmering van maatregelen boekt gestadige vooruitgang en maakt het mogelijk om een geschikte projectenvoorraad te vormen.

In de sector vervoer is er in 2002 één project goedgekeurd: de modernisering van de spoorlijn Trnava - Piesuany (totale kosten: 97,4 miljoen euro, ISPA-subsidie: 46,7 miljoen euro). Met de goedkeuring van dit vierde vervoersproject is de ISPA-programmering afgerond, aangezien alle middelen die voor de sector vervoer in Slowakije binnen de financiële ruimte voor 2000 -2006 beschikbaar zijn, zijn toegewezen. Bijgevolg zal over een groot project, de autosnelwegsectie Mengusovce - Jánovce, dat was voorgedragen om in 2002 te worden gefinancierd, worden beslist in het kader van het Cohesiefonds. Ook is er eind 2002 een financieringsmemorandum opgesteld voor het verlenen van technische bijstand ter waarde van 2,2 miljoen euro om circa tien vervoersprojecten voor te bereiden die vanaf 2004 vanuit het Cohesiefonds moeten worden gefinancierd.

Er zijn vijf milieuprojecten met een totale waarde van 94 miljoen euro goedgekeurd, waarmee een ISPA-bijdrage van 57,2 miljoen euro is gemoeid en waarvoor voor het jaar 2002 in totaal 28,5 miljoen euro is toegewezen:

- ilina: afvalwaterzuivering (totale kosten: 19,6 miljoen euro, ISPA-subsidie: 9,8 miljoen euro)

- Liptovský Mikulás: riolering (totale kosten: 10,5 miljoen euro, ISPA-subsidie 5,2 miljoen euro)

- Zuidoost-Zemplín: riolering en watervoorziening (totale kosten: 23,6 miljoen euro, ISPA-subsidie: 16,5 miljoen euro)

- Povazská Bystrica: afvalwaterzuivering (totale kosten: 12,3 miljoen euro, ISPA-subsidie: 6,1 miljoen euro)

- Velký Krtis: watervoorziening (totale kosten: 28 miljoen euro, ISPA-subsidie: 19,6 miljoen euro).

Doordat deze projecten zijn goedgekeurd, kan de sector milieu meer opnemen dan de voorziene tussentijdse toewijzing en de kloof overbruggen die in deze sector bestond door de gebrekkige programmering in het eerste jaar van het ISPA-instrument.

Er is een belangrijke doorbraak geweest ten aanzien van de programmering voor de sector milieu. Na enkele maanden van onderhandelen is er in augustus 2002 tussen de nationale ISPA-coördinator en de diensten van de Commissie een memorandum van overeenkomst ondertekend inzake de aanpassing van de ISPA-programmering voor de sector milieu aan de transformatie van de Slowaakse sector waterbeheer. Volgens deze strategie zullen de nieuwe regionale waterbedrijven (die eigendom zijn van gemeenten -- opvolgers van de vroegere staatsbedrijven) de uiteindelijke begunstigden worden van de meeste lopende en van alle toekomstige ISPA-projecten. Het transformatieproces wordt begeleid door twee maatregelen voor technische bijstand: één gericht op modernisering (technisch, financieel en beheer) van de regionale waterbedrijven, en één om deze bedrijven te helpen bij de ontwikkeling van geschikte projecten om deze vanuit het Cohesiefonds te kunnen financieren.

Tenuitvoerlegging

De drie uitvoerende instanties die verantwoordelijk zijn voor spoorwegen, wegen en milieu hebben enige vooruitgang geboekt bij de uitvoering van ISPA-maatregelen. De structuren voor de uitvoering hebben echter nog steeds een tekort aan deskundig personeel.

De uitvoering van aanbestedings- en gunningsprocedures is steeds ongelijk gebleven, in die zin dat de uitvoering van de vervoersprojecten min of meer volgens schema verloopt, terwijl die van de milieuprojecten te langzaam gaat.

In de sector vervoer is er vooruitgang bij de modernisering van de spoorlijn tussen Raa en penkvice. Voor het tweede spoorwegproject (penkvice - Cífer) is er een aanbesteding voor het contract voor werken gehouden. De resultaten waren echter niet goed en de aanbesteding wordt overgedaan. De aanbesteding voor het snelwegproject in Bratislava (D 61) heeft plaatsgevonden en begin 2003 geleid tot ondertekening van het contract voor werken.

In de sector milieu ligt de voorbereiding van aanbestedingen achter op schema, maar onlangs was er enige voortgang: voor het eerste project, de rioolwaterzuivering voor Trenín, lag het contract gereed om te worden ondertekend. Met de voorbereiding van de aanbestedingen voor werken voor de projecten in Banská Bystrica en Komárno is flinke vooruitgang geboekt, maar de aanbestedingen zijn nog niet gepubliceerd. Het project voor technische bijstand voor projectvoorbereiding (totale kosten: 1,45 miljoen euro) is bijna volledig uitgevoerd en de resultaten qua aantal uitgevoerde projecten zijn bevredigend.

De betalingen tot eind 2002 bedroegen 17,2 miljoen euro en betroffen voorschotten en tussentijdse betalingen voor projecten en maatregelen voor technische bijstand die tussen 2000 en 2002 waren aangenomen. Er is één contract voor werken ondertekend (alleen in de sector vervoer).

Monitoring en evaluatie

Het ISPA-monitoringcomité is bijeengekomen op 18 april en 21 november 2002. De vergaderingen waren goed georganiseerd en de kwaliteit van de documentatie aangaande het toezicht is stap voor stap verbeterd. De uitgavenplannen voor projecten moeten echter nog aanzienlijk worden verfijnd.

Medefinanciering met de EIB en de internationale financiële instellingen

In de sector milieu is de samenwerking met de EIB voortgezet. De globale kaderlening via een Slowaakse door de overheid gegarandeerde bank is aangegaan, hoewel er in dat kader in 2002 nog geen kredieten zijn opgenomen.

In de sector vervoer is de definitieve overeenkomst met de EIB inzake de medefinanciering van het snelwegproject in Bratislava ondertekend, waarbij de lening van de EIB 40 miljoen euro bedraagt. Hoewel leningen van de EIB in beginsel ook voor spoorwegprojecten beschikbaar zijn, heeft de Slowaakse overheid nog niet besloten, om van deze faciliteit gebruik te maken

EDIS

Binnen de centrale Slowaakse overheid zijn voorzieningen voor interne controle en verificatie getroffen. In de zomer van 2002 heeft het nationale fonds een begin gemaakt met de voorbereidingen voor de EDIS-accreditatie van het gehele overheidsapparaat dat bij de ISPA-uitvoering is betrokken. Hiertoe is in het kader van ISPA een maatregel voor technische bijstand genomen (subsidie van 1,3 miljoen euro). De voorbereiding van de EDIS-accreditatie wordt vertraagd doordat het nationale fonds en de uitvoerende instanties over te weinig geschoold personeel beschikken, zodat er aanzienlijke vertragingen kunnen worden verwacht.

25. Slovenië

In 2002 is aan Slovenië een totale ISPA-vastlegging van 16,6 miljoen euro toegewezen. Deze was als volgt verdeeld: 0,6 miljoen euro (3,3%) voor technische bijstand voor EDIS, 8,1 miljoen euro (48,4%) voor de sector vervoer en 8,0 miljoen euro (48,3%) voor de sector milieu. De toewijzing aan Slovenië bedraagt 1,5% van de totale ISPA- begroting voor 2002.

Programmering

Eind 2002 is de milieustrategie zodanig bijgewerkt dat de lijst projecten die kunnen worden voorgedragen voor financiering vanuit ISPA, en in de toekomst vanuit het Cohesiefonds, kan worden uitgebreid. Begin 2003 is voor de vervoersstrategie eenzelfde procedure gevolgd.

In 2000 en 2001 zijn er in totaal tien projecten goedgekeurd. In 2002 zijn er één vervoersproject, één milieuproject en één maatregel voor technische bijstand voor EDIS goedgekeurd, waarmee het totale aantal sinds 2002 goedgekeurde projecten uitkomt op 13.

De voorbereiding van aanbestedingen en gunningen was bevredigend, aangezien er sinds 2000 zes contracten voor werken zijn ondertekend.

Alle beschikbare ISPA-toewijzingen zijn vastgelegd in het tijdvak 2000-2002, terwijl er eind 2002 in totaal 13,3 miljoen euro was uitbetaald, wat 25,4% is van het bedrag van 52,3 miljoen euro dat in deze periode was vastgelegd.

Tenuitvoerlegging

Er zijn in 2002 in totaal drie contracten voor diensten voor ontwerp, toezicht en technische bijstand ondertekend (twee in de sector vervoer en een in de sector milieu), alsmede drie contracten voor werken in de sector milieu.

Monitoring en evaluatie

In april en november 2002 is door het ISPA-monitoringcomité vergaderd. De vergaderingen vielen samen met die van de subcomités voor toezicht op de sectoren milieu en vervoer in het kader van Phare.

Medefinanciering met internationale financiële instellingen

Slovenië heeft de besprekingen met de EIB over twee kaderleningen voor lopende en toekomstige ISPA-projecten voortgezet. Na ondertekening in 2003 van de corresponderende kredietovereenkomsten komt kredietfinanciering ter waarde van 35 miljoen euro en 30 miljoen euro beschikbaar voor milieu- respectievelijk vervoersprojecten. Dit zal de hefboomwerking van de ISPA-fondsen versterken en kunnen leiden tot een nauwere samenwerking tussen de EIB en de diensten van de Commissie bij de beoordeling van projectvoorstellen.

EDIS

Eind 2002 hebben de Sloveense autoriteiten met gebruik van eigen middelen fase 1 van de EDIS-routekaart (onderzoek naar leemten) uitgevoerd. In oktober 2002 is een overeenkomst ondertekend over een maatregel voor technische bijstand om de autoriteiten te helpen bij hun voorbereidingen voor uitgebreide decentralisatie in fase 2 (opvullen van leemten) en fase 3 (conformiteitsbeoordeling). Naar verwachting zal EDIS in de loop van 2003 in werking treden.

Financieel beheer en controle

In november 2002 heeft DG Regionaal Beleid een tweede controle uitgevoerd om de geschiktheid te beoordelen van de financiële beheers- en controlesystemen en om aanbevelingen voor de verbetering ervan te doen.

Afkortingen

EBRD // European Bank for Reconstruction and Development (Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling)

EDIS // Extended Decentralised Implementation System (Uitgebreid systeem voor gedecentraliseerde uitvoering)

EIB // Europese Investeringsbank

EU // Europese Unie

FIDIC // Fédération Internationale des Ingénieurs-Conseils International Federation of Consulting Engineers

ISPA // Instrument for Structural Policy for Pre-Accession (Pretoetredingsinstrument voor structuurbeleid)

MER // milieueffectrapportage

NEFCO // Nordic Environment Finance Co-operation

NIB // Nordic Investment Bank

NGO // niet-gouvernementele organisatie

OLAF // Office européen de lutte anti-fraude (Europees Bureau voor Fraudebestrijding)

PPS // publiek-private samenwerking

Phare // Communautair bijstandsprogramma voor economische herstructurering in de landen van Midden- en Oost-Europa

Sapard // Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development (Speciaal toetredingsprogramma op het gebied van landbouw en plattelandsontwikkeling)

TEN-T // Trans-Europees vervoersnetwerk

TINA // Transport Infrastructure Needs Assessment (beoordeling van de behoeften inzake de vervoersinfrastructuur)

Nuttige informatiebronnen

Website ISPA:

http://www.europa.eu.int/comm/ regional_policy/funds/ispa/ispa_en.htm

Website DG Regionaal Beleid:

http://www.europa.eu.int/comm/ regional_policy/index_en.htm

Documentatiecentrum: // Europese Commissie

DG Regionaal Beleid

B-1049 Brussel

Tel: + 32.2.2960634

Fax: + 32.2.2966003

E-mail: regio-info@cec.eu.int

Website Europese Unie: // http://europa.eu.int

Website DG Uitbreiding: // http://europa.eu.int/comm/enlargement/ index_nl.html

Website EBRD: // http://www.ebrd.com

Website EIB: // http://www.eib.org

Bijlage I: Landentabellen

Projects Decided 2002 Bulgaria - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Bulgaria - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Bulgaria - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Czech Republic - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Czech Republic - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Czech Republic - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Estonia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Estonia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Estonia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Hungary - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Hungary - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Hungary - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Latvia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Latvia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Latvia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Lithuania - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Lithuania - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Lithuania - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Poland - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Poland - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Poland - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Romania - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Romania - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Romania - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Slovakia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Slovakia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Slovakia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2002 Slovenia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Projects Decided 2000-2002 Slovenia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Slovenia - EUR

>RUIMTE VOOR DE TABEL>

Bijlage II: Projectenlijst

Project list

>RUIMTE VOOR DE TABEL>