Groenboek over de met de wettelijke controle belaste accountant

Dit groenboek geeft de aanzet tot een gedachtewisseling over de noodzaak en de omvang van nieuwe communautaire maatregelen om op het niveau van de Europese Unie (EU) de rol, de positie en de aansprakelijkheid van de met de wettelijke controle belaste accountant vast te leggen.

BESLUIT

Groenboek van de Commissie van 24 juli 1996 met als titel "Rol, positie en aansprakelijkheid van de met de wettelijke controle belaste accountant in de Europese Unie" [COM ((96) 338 - Publicatieblad C 321 van 28 oktober 1996].

SAMENVATTING

De verplichte wettelijke controle van de jaarrekening werd op Europees niveau ingevoerd door de vierde (es de en fr) en zevende (es de en fr) richtlijn.

Deze kwestie is niet onbelangrijk want hij is van doorslaggevend belang voor de goede werking van de interne markt:

• de gecontroleerde jaarrekening van een in een bepaalde lidstaat gevestigde vennootschap wordt gebruikt door derden in andere lidstaten;
• belangrijke verschillen in nationale regelgeving staan de totstandkoming van een echte Europese markt voor accountantsdiensten in de weg.

Het accountantsverslag is het communicatiemiddel tussen de externe accountant en aandeelhouders, schuldeisers, werknemers en publiek. Aangezien de jaarrekeningenrichtlijnen geen bijzondere instructies ten aanzien van de inhoud van dat verslag bevatten, hebben de lidstaten in hun nationaal vennootschapsrecht precies aangegeven welke punten moeten worden behandeld. Hoewel zich een spontane trend lijkt af te tekenen om de accountantsverslagen in de EU qua vorm op de internationale normen af te stemmen, blijven er tussen de lidstaten nog verschillen bestaan die doorwerken op de interne markt doordat zij aan de gebruikswaarde van de in andere lidstaten opgestelde verslagen afdoen.

Als gevolg van het ontbreken van gemeenschappelijke beroepsnormen kan niet worden nagegaan of de kwaliteitscontrolesystemen van de diverse lidstaten gelijkwaardig of zelfs adequaat zijn. Nagegaan moet worden in hoeverre de door de International Federation of Accountants opgestelde beroepsnormen als uitgangspunt kunnen dienen voor gemeenschappelijke normen op het niveau van de Unie.

Doordat er geen gemeenschappelijke definitie bestaat van "onafhankelijkheid" van de met de wettelijke controle belaste accountant, hebben de lidstaten deze kwestie op zeer verschillende wijze aangepakt.

Er worden financiële gegevens geproduceerd door de Raad van bestuur, de Raad van toezicht, de Algemene Vergadering van aandeelhouders en de accountant, zonder dat hun respectieve rol duidelijk is vastgelegd. Indien men wil komen tot een betere verdeling van de controlefuncties binnen de onderneming, moet meer aandacht worden besteed aan aspecten zoals de instelling van een auditcomité en de totstandbrenging van een doelmatig interne-controlesysteem.

De aansprakelijkheid van de accountant is in de verschillende lidstaten op zeer uiteenlopende wijze geregeld. Gelet op de verschillende rechtstradities van de lidstaten op het gebied van wettelijke aansprakelijkheid en op de moeilijkheid om dit vraagstuk dus op communautair niveau aan te pakken, moet worden onderzocht of het negatieve effect van de verschillen tussen de aansprakelijkheidsregelingen wel dermate zwaarwegende gevolgen heeft dat maatregelen op communautair niveau geboden zijn.

Voor de wettelijke controle van de jaarrekening van concerns ontbreekt het aan specifieke regels. De accountant van het concern ondervindt soms moeilijkheden om informatie te verkrijgen van de bedrijfsleiding en van de accountants van de ondernemingen binnen de groep die hij niet zelf controleert. Een mogelijke oplossing is de procedure voor de accountantscontrole van de geconsolideerde jaarrekening nader te bezien en na te gaan of de problemen zonder wetgevende maatregelen kunnen worden aangepakt.

Het zou mogelijk moeten zijn voortgang te boeken in de richting van een interne markt voor accountantsdiensten, indien in alle lidstaten een gelijk kwaliteitsniveau van de accountantscontrole kan worden verzekerd en regelingen kunnen worden getroffen opdat in een bepaalde lidstaat door een buitenlandse persoon of onderneming uitgevoerde accountantscontroles tenminste dezelfde garanties bieden als controles uitgevoerd door een beroepsbeoefenaar van deze lidstaat.

Er zijn immers geen doorslaggevende redenen voorhanden waarom de Verdragsbepalingen betreffende de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten niet ten volle op accountantsdiensten van toepassing zouden zijn.

Voor natuurlijke personen is de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van accountantsdiensten reeds verzekerd bij de richtlijn betreffende de wederzijdse erkenning van beroepsopleidingen, al blijft er nog een aantal problemen bestaan.

Voor accountantsfirma's die een dochteronderneming willen oprichten, blijft de vrijheid van vestiging problematisch omdat tal van lidstaten wetten en voorschriften kennen die restrictiever zijn dan de Achtste Richtlijn. De lidstaten zou moeten worden verzocht deze voorschriften op te heffen en de voorschriften die een discriminatie op grond van nationaliteit inhouden, met de Verdragsbepalingen in overeenstemming te brengen.

GERELATEERDE BESLUITEN

Richtlijn 2006/43/EG van het Europees Parlement en de Raad van 17 mei 2006 betreffende de wettelijke controles van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen, tot wijziging van de Richtlijnen 78/660/EEG en 83/349/EEG van de Raad en houdende intrekking van Richtlijn 84/253/EEG van de Raad [Publicatieblad L 157 van 9.6.2006]. Deze richtlijn is erop gericht de geloofwaardigheid van de financiële informatie te vergroten en de EU een betere bescherming tegen financiële schandalen te bieden. Zij bevat onder meer bepalingen betreffende het publieke toezicht, de externe kwaliteitsborging, de plichten van wettelijke auditors en de toepassing van internationale normen, alsook beginselen inzake de onafhankelijkheid van auditors.

Aanbeveling 2005/162/EG van de Commissie van 15 februari 2005 betreffende de taak van niet bij het dagelijks bestuur betrokken bestuurders of commissarissen van beursgenoteerde ondernemingen en betreffende de comités van de raad van bestuur of van de raad van commissarissen [Publicatieblad L 52 van 25.2.2005].

Mededeling van de Commissie van 21 mei 2003 aan de Raad en het Europees Parlement met als titel "Versterking van de wettelijke accountantscontrole in de EU" [COM(2003) 286 - Niet in het Publicatieblad verschenen].

Mededeling van de Commissie van 21 mei 2003 aan de Raad en het Europees Parlement met als titel "Modernisering van het vennootschapsrecht en verbetering van de corporate governance in de Europese Unie - Een actieplan" [COM(2003) 284 - Niet in het Publicatieblad verschenen].

Verordening (EG) nr. 1606/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 19 juli 2002 betreffende de toepassing van internationale standaarden voor jaarrekeningen [Publicatieblad L 243 van 11.9.2002]. De EU harmoniseert de financiële verslaggeving van beursgenoteerde ondernemingen met het oog op de bescherming van de beleggers. Met de toepassing van internationale standaarden voor jaarrekeningen wil zij het vertrouwen in de financiële markten bewaren en tegelijkertijd de grensoverschrijdende en internationale effectenhandel bevorderen.

Aanbeveling 2002/590/EG van de Commissie van 16 mei 2002 met als titel "Onafhankelijkheid van de met de wettelijke controle belaste accountant in de EU: basisbeginselen" [Publicatieblad L 191 van 19.7.2002].

Aanbeveling 2001/256/EG van de Commissie van 15 november 2000 inzake waarborging van de kwaliteit van de wettelijke controle in de Europese Unie: minimumvereisten [Publicatieblad L 91 van 31.3.2001]. In deze aanbeveling wordt ervan uitgegaan dat kwaliteitsborging een recent verschijnsel is in de EU en dat de nationale stelsels verschillen. De aanbeveling heeft betrekking op het gehele externe accountantsberoep. Enerzijds is zij erop gericht een gemeenschappelijk ijkpunt vast te stellen door bepaalde minimumvereisten te formuleren. Anderzijds worden het onderwerp, de selectie, de draagwijdte en de beoordelingscyclus van de controle vastgelegd. Het is de accountant (kantoor of individu) die wordt gecontroleerd en de selectie moet coherent geschieden zodat alle accountants worden gecontroleerd.

Mededeling van de Commissie van 13 juni 2000 aan de Raad en het Europees Parlement met als titel "Strategie van de EU inzake de financiële verslaglegging : verdere maatregelen" [COM(2000) 359 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen]. In deze mededeling licht de Commissie haar toekomstige strategie inzake de financiële verslaglegging in Europa toe. Deze strategie, die een sleutelelement is van de totstandbrenging van een volledig geïntegreerde markt voor financiële diensten, moet ertoe bijdragen de belemmeringen op te heffen die nog steeds bestaan voor de grensoverschrijdende effectenhandel. Aldus zal de vergelijkbaarheid van de resultaten van de ondernemingen worden vergroot, het aantrekken van kapitaal worden vergemakkelijkt en de bescherming van de beleggers worden verbeterd.

Mededeling van de Commissie van 29 april 1998 betreffende de wettelijke controle in de Europese Unie: verdere maatregelen [Publicatieblad C 143 van 8.5.1998]. Om de discussies over de accountantscontrole een institutioneel en communautair karakter te verlenen, is de Commissie voornemens een comité op te richten dat speciaal met deze vraagstukken wordt belast. Dit comité zal bestaan uit nationale deskundigen die door de lidstaten worden aangewezen. De belangrijkste taak van dit comité zal erin bestaan de internationale normen voor accountantscontrole te onderzoeken om uit te maken of de toepassing van deze normen aan de vereisten van de EU beantwoordt.

Laatste wijziging: 12.12.2007