Qrati Ewropej u internazzjonali

SOMMARJU TAD-DOKUMENT:

L-Artikolu 19 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea

L-Artikolu 257 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea

PUNTI EWLENIN

Hemm bosta qrati li joperaw fuq livell internazzjonali u mhux dejjem faċli biex tiddistingwi l-ġurisdizzjoni tagħhom. L-għan ta' dan is-sommarju huwa li jippreżenta l-qrati Ewropej u li jiddistingwi bejn dawk li huma parti mill-Unjoni Ewropea (UE) u dawk li jappartjenu għal organizzazzjonijiet internazzjonali oħrajn.

Il-qrati tal-UE

Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (QtĠ-UE) tirreferi għas-sistema ġudizzjarja kollha tal-UE. Hija tinkludi 2 qrati:

• il-Qorti tal-Ġustizzja;
• il-Qorti Ġenerali.

Il-Qorti tal-Ġustizzja

Il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni fl-azzjonijiet li jsiru mill-pajjiżi tal-UE jew mill-istituzzjonijiet tal-UE. Jista' jkollha wkoll ġurisdizzjoni bħala l-aħħar soluzzjoni f'sentenzi mogħtija mill-Qorti Ġenerali. F'dan il-każ, hija tiddeċiedi fuq il-kwistjonijiet tal-liġi biss u mhux fuq il-fatti tal-każ.

Il-Qorti Ġenerali

Il-Qorti Ġenerali hija marbuta mal-Qorti tal-Ġustizzja u hija ddisinjata biex tnaqqas it-tagħbija tax-xogħol tal-Qorti. Il-Qorti Ġenerali għandha ġurisdizzjoni li tisma' fil-prim'istanza kawżi miġjuba mill-pajjiżi jew individwi tal-UE fil-każijiet previsti fit-trattati.

Qrati speċjalizzati

Skont l-Artikolu 257 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, jistgħu jinħolqu qrati speċjalizzati mill-Parlament Ewropew u mill-Kunsill skont il-proċedura leġiżlattiva ordinarja. Dawn il-qrati għandhom ġurisdizzjoni tal-prim'istanza f'ċerti kategoriji ta' azzjoni dwar kwistjonijiet speċifiċi. Pereżempju, fl-2005 ġie stabbilit Tribunal għas-Servizz Pubbliku tal-Unjoni Ewropea biex jitratta t-tilwim li jinvolvi s-servizz pubbliku tal-UE. It-tribunal ġie xolt u, mill-1 ta' Settembru 2016, ix-xogħol tiegħu ġie trasferit għall-Qorti Ġenerali.

Tipi differenti ta' azzjonijiet

Il-QtĠ-UE hija responsabbli sabiex tiżgura konformità mal-liġi tal-UE. Hija għandha ġurisdizzjoni fl-azzjonijiet li jsiru mill-pajjiżi tal-UE, l-istituzzjonijiet tal-UE u ċ-ċittadini tal-UE. Hemm diversi tipi ta’ proċeduri:

• rikors għal annulament;
• proċeduri għal nuqqas ta' twettiq ta' obbligu;
• proċeduri għal nuqqas li tittieħed azzjoni;
• azzjoni għad-danni;
• talba għal deċiżjoni preliminari.

Qrati internazzjonali

Hemm firxa wiesgħa ta' qrati u tribunali li jisimgħu tilwim fuq livell internazzjonali u li għandhom il-kwartieri tagħhom fit-territorju Ewropew. Madankollu, dawn il-qrati mhumiex taħt l-awspiċju tal-UE. Dawn huma:

• il-qrati ta' organizzazzjonijiet oħrajn Ewropej, bħal:
  • il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, li hija qorti internazzjonali stabbilita taħt il-Kunsill tal-Ewropa, li attwalment għandha 47 Stat Membru; hija tinforza l-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem , iffirmata fl- 4 ta' Novembru 1950 (ibbażata fi Strasburgu, Franza) u
  • il-Qorti tal-EFTA (Assoċjazzjoni Ewropea tal-Kummerċ Ħieles), ibbażata fil-Lussemburgu, li tinforza l-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea;
• il-qrati li nħolqu taħt l-awspiċju tan- Nazzjonijiet Uniti, bħal:
  • il-Qorti Internazzjonali tal-Ġustizzja, ibbażata fl-Aja, in-Netherlands,
  • il-Qorti Kriminali Internazzjonali, ibbażata fl-Aja,
  • it-Tribunal Kriminali Internazzjonali għal dik li kienet il-Jugożlavja, ibbażat ukoll fl-Aja,
  • it-Tribunal Internazzjonali għal-Liġi tal-Baħar , ibbażat f'Ħamburg, il-Ġermanja;
• il-korpi għas-solvien tat-tilwim indipendenti tan-Nazzjonijiet Uniti, bħal:
  • il-Qorti Permanenti ta’ Arbitraġġ, ibbażata fl-Aja, li tamministra proċeduri ta' arbitraġġ* u konċiljazzjoni* u kumitati ta' investigazzjoni f'tilwim bejn il-121 pajjiż membru tiegħu, partijiet privati u organizzazzjonijiet intergovernattivi fuq il-bażi ta' regolamenti ta' arbitraġġ internazzjonali,
  • il-Korp għas-Solvien tat-Tilwim tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO), ibbażat f'Ġinevra, l-Iżvizzera, li jsolvi tilwim dwar il-kummerċ bejn il-163 pajjiż membru tad-WTO.

* TERMINI EWLENIN

DOKUMENT EWLIENI

L-Artikolu 19 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (ĠU C 202, 7.6.2016, p. 27)

L-Artikolu 257 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (ĠU C 202, 7.6.2016, p. 160)

l-aħħar aġġornament 22.08.2016