Il-Parlament Ewropew

SOMMARJU TA’:

L-Artikolu 14 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea

L-Artikoli 223-234 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-UE — ir-rwol, il-kompożizzjoni u l-funzjonament tal-Parlament Ewropew

L-Att dwar l-elezzjoni tal-Membri tal-Parlament Ewropew b’vot universali dirett

Id-Deċiżjoni (UE, Euratom) 2018/994 li temenda l-Att li jikkonċerna l-elezzjoni tal-membri tal-Parlament Ewropew b’vot universali dirett

X’INHU L-GĦAN TAL-ARTIKOLI TAT-TRATTATI TAL-UE, TAL-ATT U TAD-DEĊIŻJONI?

• L-Artikolu 14 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE) u l-Artikoli 223 sa 234 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-UE (TFUE) jistabbilixxu r-rwol, il-kompetenzi, il-kompożizzjoni, il-mandat u l-proċedura elettorali għall-Parlament Ewropew (minn hawn ’il quddiem il-Parlament).
• L-att elettorali, li jmur lura għall-1976 u li ġie emendat diversi drabi (b’mod partikolari f’konformità mar-reviżjonijiet tat-trattatital-UE u l-adeżjoni ta’ Stati Membri ġodda tal-UE), jistabbilixxi r-regoli għall-elezzjoni tal-Membri tal-Parlament (MEPs) b’vot universali dirett.
• Id-Deċiżjoni (UE, Euratom) 2018/994 (għadha mhijiex fis-seħħ) taġġorna l-att elettorali tal-1976 u tfittex li:
  • tinkoraġġixxi l-parteċipazzjoni taċ-ċittadini;
  • issaħħaħ id-dimensjoni Ewropea tal-elezzjonijiet;
  • tadatta l-limiti elettorali; u
  • ittejjeb it-tmexxija tal-elezzjonijiet, b’mod partikolari billi tippermetti metodi alternattivi ta’ votazzjoni u tissimplifika l-kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet nazzjonali.

PUNTI EWLENIN

Il-Parlament huwa l-unika istituzzjoni tal-Unjoni Ewropea (UE) eletta direttament miċ-ċittadini tal-UE, għaċ-ċittadini tal-UE. Għalhekk, dan jirrappreżenta kważi 450 miljun ċittadin tal-UE u f’dan is-sens jinkorpora setgħa demokratika. Dan għandu s-sede tiegħu fi Strasburgu, Franza. Il-Membri tal-Parlament Ewropew jiġu eletti għal terminu ta’ 5 snin permezz ta’ elezzjoni diretta (mill-1979) b’vot ħieles u sigriet, b’numru fiss minn kull Stat Membru. Il-Parlament, kif inhu magħruf illum, fil-fatt huwa r-riżultat tal-amalgamazzjoni ta’ dawk li kienu t-tliet assembleji tal-Komunità Ewropea tal-Faħam u l-Azzar, il-Komunità Ekonomika Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika (it-Trattat li Jgħaqqad tal-1965 — ara s-sommarju).

Setgħat

Is-setgħat tal-Parlament żviluppaw permezz ta’ reviżjonijiet suċċessivi tat-trattati UE. Dawn jinkludu li ġejjin.

• Setgħa tat-teħid ta’ deċiżjonijiet (setgħa ta’ deliberazzjoni):
  • li jeżerċita setgħa leġiżlattiva flimkien mal-Kunsill fil-biċċa l-kbira tal-oqsma ta’ kompetenza tal-UE;
  • id-dritt li jitlob lill-Kummissjoni Ewropea tressaq proposta leġiżlattiva (l-Artikolu 225 tat-TFUE);
  • li jieħu deċiżjonijiet dwar il-baġit tal-UE flimkien mal-Kunsill;
  • azzjoni esterna tal-UE (deċiżjonijiet tal-UE dwar il-konklużjoni ta’ ftehimiet esterni) tirrikjedi jew il-kunsens tal-Parlament jew il-konsultazzjoni tiegħu.
• Setgħa ta’ kontroll fuq l-istituzzjonijiet eżekuttivi tal-UE (il-Kunsill u l-Kummissjoni) prinċipalment billi jiżgura kontroll politiku fuq il-Kummissjoni (permezz ta’ mozzjoni ta’ ċensura) jew billi jagħmel mistoqsijiet orali jew bil-miktub lill-Kunsill. Il-Parlament jista’ jeżerċita wkoll il-kontroll tiegħu fuq istituzzjonijiet oħrajn tal-UE bħall-Bank Ċentrali Ewropew (l-Artikolu 284 tat-TFUE).
• Setgħa ta’ ħatra billi jipparteċipa fil-ħatra tal-Kummissarji, tal-Membri tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri u tal-Ombudsman.

Kompetenzi

Leġiżlazzjoni

• Skont il-proċedura leġiżlattiva ordinarja (l-Artikolu 294 tat-TFUE), il-Parlament jinsab fl-istess pożizzjoni bħall-Kunsill. Din il-proċedura tintuża fil-maġġoranza tal-oqsma ta’ politika, fosthom:
  • it-trasport
  • l-ambjent
  • agrikoltura
  • sigurtà tal-enerġija
  • immigrazzjoni
  • ġustizzja
  • is-saħħa pubblika.
• Il-Parlament jintervjeni wkoll f’atti adottati skont proċeduri leġiżlattivi speċjali, billi jagħti l-opinjoni tiegħu (proċedura ta’ konsultazzjoni) jew il-kunsens tiegħu (proċedura ta’ approvazzjoni).
• L-approvazzjoni tal-Parlament hija meħtieġa għal bosta tipi ta’ ftehimiet ma’ pajjiżi mhux tal-UE jew ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali, bħal ftehimiet ta’ assoċjazzjoni jew ftehimiet f’oqsma koperti minn proċedura leġiżlattiva ordinarja (pereżempju, ftehimiet kummerċjali). Il-Parlament għandu jiġi kkonsultat ukoll għat-tipi l-oħra kollha ta’ ftehim internazzjonali (l-Artikolu 218 tat-TFUE).

Baġit

Il-Parlament jopera fuq l-istess livell mal-Kunsill għall-proċedura kollha tal-adozzjoni tal-baġit annwali tal-UE. Il-proċedura baġitarja tikkonsisti f’qari kull wieħed mill-Parlament u mill-Kunsill, jew inkella jissejjaħ kumitat ta’ konċiljazzjoni biex jilħaq ftehim dwar test konġunt (l-Artikolu 314 tat-TFUE).

Sorveljanza eżekuttiva

Il-Parlament jista’ jeżerċita għadd ta’ kontrolli fuq il-Kummissjoni, il-fergħa eżekuttiva tal-UE:

• il-President tal-Kummissjoni jiġi elett mill-Parlament wara proposta mill-Kunsill Ewropew, u r-riżultati tal-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew għandhom jiġu kkunsidrati;
• l-inawgurazzjoni tal-Kummissjoni tiddependi fuq l-approvazzjoni mill-Parlament — din l-approvazzjoni tinvolvi wkoll il-ħatra tar-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta’ Sigurtà, li fl-istess ħin huwa Viċi President tal-Kummissjoni;
• il-Parlament jista’ jġiegħel lill-Kummissjoni tirriżenja permezz ta’ mozzjoni ta’ ċensura.

Reviżjoni tat-trattat

• Id-dritt ta’ inizjattiva tal-Parlament jippermettilu jipproponi reviżjoni tat-trattati (l-Artiklu 48 tat-TUE).
• Dan jipparteċipa fil-konvenzjoni li teżamina l-abbozzi sottomessi għal proċess ta’ reviżjoni standard tat-trattati.
• Huwa jeħtieġlu jiġi kkonsultat għall-modifika tat-trattati fi ħdan il-proċedura ta’ reviżjoni ssimplifikata.

Regoli elettorali

L-att elettorali tal-UE tal-1976 huwa bbażat fuq prinċipji komuni tal-UE iżda jirrikonoxxi wkoll l-importanza tar-regoli nazzjonali fil-qasam tal-proċeduri elettorali.

• L-Istati Membri tal-UE għandhom jużaw sistema ta’ votazzjoni proporzjonali iżda huma liberi li jużaw jew sistema ta’ lista jew vot wieħed trasferibbli.
• L-elezzjonijiet għandhom isiru b’vot universali dirett u għandhom ikunu ħielsa u sigrieti. In-nies jistgħu jivvutaw darba biss f’elezzjoni partikolari tal-Parlament.
• Kull Stat Membru tal-UE jista’ jistabbilixxi limitu massimu għall-ispejjeż tal-kampanja tal-kandidati.
• L-Istati Membri huma liberi li jistabbilixxu kostitwenzi jew li jiddeċiedu dwar kif jissuddividu ż-żona elettorali, sakemm tinżamm in-natura proporzjonali tas-sistema tal-votazzjoni. Dawn huma liberi wkoll li jistabbilixxu limiti għall-allokazzjoni ta’ siġġijiet ta’ mhux aktar minn 5%.
• L-MEPs jivvutaw fuq bażi individwali u personali. Dawn ma għandhomx jiġu marbuta b’xi istruzzjoni u lanqas ma għandhom jirċievu mandat li jorbot.
• Mill-elezzjonijiet tal-2004, l-MEPs ma jistgħux ikunu membri tal-parlament nazzjonali tagħhom fl-istess ħin (minbarra l-eċċezzjonijiet temporanji magħmula għar-Renju Unit u l-Irlanda, li issa skadew). L-uffiċċju tal-MEP huwa wkoll meqjus inkompatibbli ma’ dak ta’ membru tal-gvern ta’ Stat Membru, membru tal-Kummissjoni, imħallef fil-Qorti tal-Ġustizzjatal-UE, membru tal-Bord tal-Bank Ċentrali Ewropew jew tal-Bank Ewropew tal-Investiment, membru tal-Qorti tal-Awdituri, membru tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew jew tal-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni, jew l-Ombudsman.
• L-Istati Membri għandhom il-proċeduri tagħhom biex jimlew siġġu meta dan jispiċċa vakanti minħabba riżenja, mewt jew irtirar tal-mandat.

Id-Deċiżjoni (UE, Euratom) 2018/994, ladarba tiġi approvata minn kull wieħed mill-Istati Membri skont ir-rekwiżiti kostituzzjonali rispettivi tagħhom, għandha tintroduċi l-bidliet li ġejjin:

• fejn tintuża s-sistema ta’ lista, l-Istati Membri inkwistjoni jkollhom jistabbilixxu limitu minimu ta’ bejn 2 % u 5 % tal-voti validi għall-allokazzjoni tas-siġġijiet f’kostitwenzi b’aktar minn 35 siġġu;
• ikun hemm skadenza minima biex jitfasslu l-listi elettorali ta’ mill-inqas 3 ġimgħat qabel id-data stabbilita mill-Istat Membru rilevanti biex isiru l-elezzjonijiet tal-Parlament;
• l-Istati Membri jistgħu jippermettu li jintwera, fuq il-polzi tal-votazzjoni, l-isem jew il-logo tal-partit politiku Ewropew li miegħu huwa affiljat il-partit politiku nazzjonali jew il-kandidat individwali;
• il-possibbiltà li jiġu introdotti votazzjoni elettronika u votazzjoni bil-posta kif ukoll li l-Istati Membri jieħdu l-miżuri meħtieġa biex jippermettu liċ-ċittadini tal-UE li joqogħdu f’pajjiżi mhux tal-UE jivvutaw fl-elezzjonijiet tal-Parlament;
• il-penali għall-votazzjoni doppja;
• il-ħatra ta’ awtorità ta’ kuntatt f’kull Stat Membru li tkun responsabbli għall-iskambju ta’ data dwar il-votanti u l-kandidati mal-kontropartijiet tagħha fi Stati Membri oħra.

Kompożizzjoni

L-allokazzjoni tas-siġġijiet bejn l-Istati Membri tqis għadd ta’ fatturi:

• iż-żamma ta’ proporzjon sodisfaċenti bejn is-siġġijiet allokati lill-Istati Membri u l-popolazzjonijiet tagħhom;
• li l-Parlament jitħalla jirrifletti dwar kwistjonijiet politiċi importanti, anke għall-Istati Membri li huma inqas ippopolati;
• l-għadd totali ta’ MEPs ma għandux jaqbeż ċertu limitu sabiex l-effiċjenza tal-ħidma tal-Parlament ma tiġix affettwata.

Fuq inizjattiva tal-Parlament u bl-approvazzjoni tiegħu, il-Kunsill Ewropew unanimament jadotta deċiżjoni li tistabbilixxi l-kompożizzjoni tal-Parlament (l-Artikolu 14(2) tat-TUE). It-trattati jistabbilixxu r-regoli bażiċi dwar il-kompożizzjoni tiegħu:

• il-Parlament huwa magħmul minn rappreżentanti taċ-ċittadini tal-UE;
• l-għadd massimu ta’ MEPs huwa ta’ 750, flimkien mal-President tal-Parlament;
• l-għadd minimu ta’ siġġijiet għal kull Stat Membru huwa ta’ 6;
• l-għadd massimu ta’ siġġijiet għal kull Stat Membru huwa ta’ 96;
• l-allokazzjoni tas-siġġijiet hija bbażata fuq il-prinċipju ta’ “proporzjonalità digressiva”, li jfisser li aktar ma tkun kbira l-popolazzjoni ta’ Stat Membru, aktar se jkun kbir l-għadd ta’ MEPs li jkollu — madankollu, kull MEP fi Stat Membru akbar imbagħad jirrappreżenta proporzjonalment aktar ċittadini milli jkun il-każ fi Stat Membru iżgħar.

TABELLA TAS-SOMMARJU

SFOND

Mill-31 ta’ Jannar 2020, meta r-Renju Unit ħareġ uffiċjalment mill-Unjoni Ewropea (Brexit), kien hemm 705 MEPs, tnaqqis ta’ 46 fuq l-għadd preċedenti.

DOKUMENTI EWLENIN

Verżjoni konsolidata tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea — Titolu III — Dispożizzjonijiet dwar l-istituzzjonijiet — l-Artikolu 14 (ĠU C 202, 7.6.2016, pp. 22-23)

Verżjoni konsolidata tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (ĠU C 202, 7.6.2016, pp. 1-388)

Att dwar l-elezzjoni tar-rappreżentanti tal-Assemblea b’vot universali dirett (ĠU L 278, 8.10.1976, pp. 5-11)

Ara l-verżjoni kkonsolidata.

Id-Deċiżjoni tal-Kunsill (UE, Euratom) 2018/994 tat-13 ta’ Lulju 2018 li temenda l-Att li jikkonċerna l-elezzjoni tal-membri tal-Parlament Ewropew b’vot universali dirett, anness mad-Deċiżjoni tal-Kunsill 76/787/KEFA, KEE, Euratom tal-20 ta’ Settembru 1976 (ĠU L 178, 16.7.2018, pp. 1-3)

Id-Deċiżjoni 76/787/KEFA, KEE, Euratom tar-rappreżentanti tal-Istati Membri li ltaqgħu fil-kunsill dwar l-Att li jikkonċerna l-elezzjoni tar-rappreżentanti tal-Assemblea b’vot universali dirett (ĠU L 278, 8.10.1976, pp. 1-4)

DOKUMENTI RELATATI

Verżjoni konsolidata tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea — Protokoll (Nru 6) dwar il-lokalità tas-sede tal-istituzzjonijiet u ta’ ċerti organi, korpi u dipartimenti tal-Unjoni Ewropea (ĠU C 202, 7.6.2016, p. 265)

Id-Deċiżjoni tal-Kunsill Ewropew (UE) 2018/937 tat-28 ta’ Ġunju 2018 li tistabbilixxi l-kompożizzjoni tal-Parlament Ewropew (ĠU L 1651, 2.7.2018, pp. 1-3)

l-aħħar aġġornament 13.01.2021