30.6.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

L 174/1

(1)

Permezz ta’ ittra datata t-3 ta’ Diċembru 2012, l-Estonja nnotifikat lill-Kummissjoni bil-pjanijiet tagħha biex tipprovdi għajnuna ta’ salvataġġ favur AS Estonian Air (“Estonian Air” jew “il-linja tal-ajru”) kif ukoll diversi injezzjonijiet ta’ kapital imwettqin fil-passat. Fl-4 ta’ Diċembru 2012 saret laqgħa mal-awtoritajiet Estonjani.

(2)

Wara dawn il-kuntatti ta’ qabel in-notifika, permezz tan-notifika SANI numru 7853 tal-20 ta’ Diċembru 2012, l-Estonja nnotifikat lill-Kummissjoni bil-provvista ppjanata ta’ għajnuna ta’ salvataġġ lil-linja tal-ajru fil-forma ta’ faċilità ta’ self li tammonta għal EUR 8,3 miljun.

(3)

Fuq il-bażi tal-informazzjoni pprovduta mill-awtoritajiet Estonjani, jidher li l-ewwel ħlas parzjali tas-self ta’ salvataġġ tħallas lil Estonian Air fl-20 ta’ Diċembru 2012. Għal din ir-raġuni, il-Kummissjoni rreġistrat il-każ bħala għajnuna mhux innotifikata (2013/NN) u informat lill-Estonja dwar ir-riklassifikazzjoni tal-każ permezz ta’ ittra tal-10 ta’ Jannar 2013. Barra minn hekk, il-Kummissjoni talbet informazzjoni addizzjonali permezz ta’ ittra tal-10 ta’ Jannar 2013, li l-Estonja wieġbet għaliha permezz ta’ ittra tal-21 ta’ Jannar 2013.

(4)

Permezz ta’ ittra datata l-20 ta’ Frar 2013, il-Kummissjoni infurmat lill-Estonja li kienet iddeċidiet li tibda l-proċedura stabbilita fl-Artikolu 108(2) tat-Trattat fir-rigward tal-għajnuna ta’ salvataġġ li tammonta għal EUR 8,3 miljun u l-miżuri mogħtijin fil-passat.

(5)

Permezz ta’ ittra datata l-4 ta’ Marzu 2013, l-Estonja infurmat lill-Kummissjoni bid-deċiżjoni tagħha tat-28 ta’ Frar 2013 li żżid is-self ta’ salvataġġ mogħti lil Estonian Air bi EUR 28,7 miljun. Permezz ta’ ittra datata s-16 ta’ April 2013, il-Kummissjoni infurmat lill-Estonja li kienet iddeċidiet li tibda l-proċedura stabbilita fl-Artikolu 108(2) tat-Trattat fir-rigward tal-għajnuna ta’ salvataġġ addizzjonali (flimkien mad-deċiżjoni msemmija fil-premessa 4 “id-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ”).

(6)

L-Estonja ppreżentat kummenti dwar id-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ permezz ta’ ittri datati d-9 ta’ April u s-17 ta’ Mejju 2013. Il-Kummissjoni talbet informazzjoni addizzjonali mill-Estonja permezz tal-ittra datata t-8 ta’ April 2013, li għaliha l-Estonja rrispondiet fit-18 ta’ April 2013.

(7)

Id-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ ġew ippubblikati f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea fid-29 ta’ Mejju 2013 (3). Il-Kummissjoni stiednet lill-partijiet interessati biex iressqu kummenti dwar il-miżuri. Il-Kummissjoni rċeviet kummenti minn żewġ partijiet interessati, jiġifieri International Airlines Group (“IAG”) u Ryanair. Il-Kummissjoni bagħtithom lill-Estonja, li ngħatat l-opportunità li tirreaġixxi; l-osservazzjonijiet tal-Estonja waslu fil-5 ta’ Awwissu 2013.

(8)

Wara l-kuntatti informali mal-Kummissjoni, l-Estonja nnotifikat pjan ta’ ristrutturar – inkluż rikapitalizzazjzoni tal-linja tal-ajru li tammonta għal EUR 40,7 miljun – fl-20 ta’ Ġunju 2013, permezz tan-notifika SANI numru 8513. In-notifika ġiet irreġistrata taħt in-numru SA.36868 (13/N).

(9)

Il-Kummissjoni talbet informazzjoni addizzjonali b’ittri datati s-16 ta’ Lulju u t-28 ta’ Ottubru 2013, li mbagħad l-awtoritajiet Estonjani wieġbu permezz tal-ittri datati t-28 ta’ Awwissu u l-25 ta’ Novembru 2013. L-Estonja ppreżentat informazzjoni addizzjonali permezz ta’ ittra elettronika tat-22 ta’ Diċembru 2013.

(10)

Barra minn hekk, il-Kummissjoni rċeviet ilment minn Ryanair datat it-23 ta’ Mejju 2013 dwar il-pjanijiet tal-Estonja biex iżżid il-kapital ta’ Estonian Air kif ukoll il-ftehim tal-bejgħ b’kiri lura bejn Estonian Air u l-Ajruport ta’ Tallinn rigward bini ta’ uffiċini li huma proprjetà ta’ Estonian Air. Fil-25 ta’ Ġunju 2013, il-Kummissjoni bagħtet l-ilment lill-Estonja. Il-kummenti tal-Estonja kienu mressqa permezz ta’ ittra datata l-5 ta’ Awwissu 2013 (4).

(11)

Permezz ta’ ittra datata l-4 ta’ Frar 2014, il-Kummissjoni infurmat lill-Estonja li kienet iddeċidiet li tibda l-proċedura stabbilita fl-Artikolu 108(2) tat-Trattat fir-rigward tal-għajnuna ta’ salvataġġ (“id-deċiżjoni ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ ristrutturar”) (5).

(12)

L-Estonja ppreżentat kummenti dwar id-deċiżjoni ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ ristrutturar permezz ta’ ittra datata d-19 ta’ Marzu 2014. Fis-7 ta’ Mejju 2014 saret laqgħa mal-awtoritajiet Estonjani u Estonian Air, segwita minn konferenza bit-telefown fit-30 ta’ Ġunju 2014. Barra minn hekk, fit-28 ta’ Awwissu 2014 saret laqgħa mal-awtoritajiet Estonjani u r-rappreżentant legali tagħhom, li warajha l-Estonja pprovdiet informazzjoni addizzjonali permezz ta’ posta elettronika fl-10 ta’ Settembru 2014.

(13)

Fil-31 ta’ Ottubru 2014, l-awtoritajiet Estonjani ppreżentaw pjan ta’ ristrutturar emendat. Wara dan, saru laqgħat mal-awtoritajiet Estonjani fit-23 ta’ Novembru, fil-11 ta’ Diċembru u fid-19 ta’ Diċembru 2014 u tressqet informazzjoni addizzjonali mill-awtoritajiet Estonjani fit-3, fl-10 u fid-19 ta’ Diċembru 2014.

(14)

Ġiet ippreżentata informazzjoni addizzjonali mill-awtoritajiet Estonjani fl-14, fis-27 u fit-28 ta’ Jannar, fit-13 ta’ Frar, fil-11 ta’ Marzu, fit-8 u fit-30 ta’ April, fis-27 ta’ Mejju, fis-17 ta’ Lulju u fis-26 ta’ Awwissu 2015. Barra minn hekk, kien hemm laqgħat mal-awtoritajiet Estonjani fl-14 u fil-15 ta’ Jannar, fis-27 ta’ Marzu, fil-21 ta’ April (konferenza bit-telefown), fis-7 ta’ Mejju (konferenza bit-telefown), fit-28 ta’ Mejju u fil-15 ta’ Settembru 2015.

(15)

Id-deċiżjoni ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ ristrutturar ġiet ippubblikata f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea fid-9 ta’ Mejju 2014 (6). Il-Kummissjoni stiednet lill-partijiet interessati jressqu l-kummenti tagħhom dwar il-miżuri. Il-Kummissjoni rċeviet kummenti minn żewġ partijiet interessati, jiġifieri Ryanair u parti interessata li ma tixtieqx li l-identità tagħha tiġi żvelata. Il-Kummissjoni bagħtithom lill-Estonja, li ngħatat l-opportunità li tirreaġixxi; l-osservazzjonijiet tal-Estonja waslu fil-15 ta’ Awwissu 2014.

(16)

Permezz ta’ ittra datata t-8 ta’ Ottubru 2015, l-Estonja infurmat lill-Kummissjoni li taċċetta eċċezzjonalment li din id-Deċiżjoni tiġi adottata u notifikata bl-Ingliż, u tirrinunzja għad-drittijiet tagħha li jirriżultaw mill-Artikolu 342 tat-Trattat flimkien mal-Artikolu 3 tar-Regolament 1 (7).

(17)

L-ajruport ewlieni tal-Estonja huwa l-Ajruport ta’ Tallinn, li fl-2013 serva 1,96 miljun passiġġier minn 2,21 miljun passiġġier fl-2012, jiġifieri, tnaqqis ta’ 11,2 %, Fl-2013, 13-il linja tal-ajru differenti wettqu titjiriet skedati lejn u minn Tallin u għadd totali ta’ 20 rotta operaw is-sena kollha (8). Fl-2014, l-Ajruport ta’ Tallinn serva 2,02 miljun passiġġier, żieda ta’ 3 % meta mqabbla mal-2013. Għadd totali ta’ 15-il linja tal-ajru differenti operaw 20 rotta mas-sena kollha (9).

(18)

Fl- 2013 Estonian Air wettqet 27,6 % tat-titjiriet tal-passiġġieri permezz ta’ Tallinn, tnaqqis minn 40,2 % fl-2012, għalkemm żammet il-pożizzjoni ewlenija tagħha. Anke fl-2013, Ryanair u Lufthansa wettqu, rispettivament, 15,1 % u 10,5 % tal-ivvjaġġar ta’ passiġġieri lejn/minn Tallinn, segwiti mill-qrib minn Finnair u airBaltic (10). Fl-2014, is-sehem ta’ Estonian Air tal-għadd totali ta’ passiġġieri kompla jonqos għal 26,6 %, segwit minn Lufthansa bi 13,4 % u Ryanair bi 11,5 % tal-għadd totali ta’ passiġġieri (11).

(19)

Minħabba l-istabbilità tal-ekonomija Estonjana fl-2013, id-domanda tal-passiġġieri għat-trasport bl-ajru baqgħet għolja, u dan ta opportunità lil linji tal-ajru oħrajn biex iżidu l-provvista u s-sehem mis-suq tagħhom (12). Fl-2013, Turkish Airlines bdiet topera titjiriet lejn/minn Istanbul u Ryanair żiedet seba’ rotot ġodda, filwaqt li Lufthansa u airBaltic żiedu l-frekwenzi tagħhom. Fl-2014, linji tal-ajru ġodda bdew joperaw rotot skedati minn Tallinn, bħal pereżempju TAP Portugal (lejn/minn Lisbona) u Vueling (lejn/minn Barċellona) (13).

(20)

Skont il-maniġer tal-Ajruport ta’ Tallinn, l-Estonja kollha tista’ titqies bħala żona ta’ qbid ta’ dan l-ajruport. Fl-istess ħin, il-maġġoranza tal-Estonja tinsab ukoll fiż-żona ta’ qbid ta’ ajruporti internazzjonali oħrajn bħal Helsinki, Riga u San Pietruburgu (14).

(21)

Estonian Air, bħala kumpanija b’ishma skont il-liġi Estonjana, hija linja nazzjonali tal-Estonja, ibbażata fl-Ajruport ta’ Tallinn. Fil-preżent, il-linja tal-ajru għandha madwar 160 impjegat u topera flotta ta’ seba’ ajruplani.

(22)

Estonian Air kienet iffurmata bħala kumpanija tal-Istat wara l-indipendenza tal-Estonja fl-1991 minn diviżjoni tal-linja tal-ajru Russa Aeroflot. Wara l-isforzi ta’ privatizzazzjoni u l-bidliet sussegwenti fl-istrutturi tal-ishma tal-linja tal-ajru, Estonian Air fil-preżent hija tal-Estonja (97,34 %) u SAS Group (“SAS”) (2,66 %).

(23)

Estonian Air tipparteċipa f’impriża konġunta waħda: Eesti Aviokütuse Teenuste AS (sehem ta’ 51 %), li tipprovdi servizz ta’ riforniment ta’ fjuwil lill-ajruplani fl-Ajruport ta’ Tallinn. Estonian Air ipparteċipat ukoll fl-impriża konġunta AS Amadeus Eesti (sehem ta’ 60 %), li tipprovdi l-aġenziji tal-ivvjaġġar Estonjani b’sistemi u appoġġ għall-prenotazzjoni, iżda fil-bidu tal-2014 biegħet is-sehem tagħha lil Amadeus IT Group, S.A. (15). Estonian Air kellha wkoll sussidjarja li kienet 100 % fil-pussess tagħha, AS Estonian Air Regional, li kienet topera titjiriet kummerċjali lejn destinazzjonijiet fil-viċinat f’kooperazzjoni ma’ Estonian Air. Din is-sussidjarja nbiegħet f’Ġunju 2013 lil Fort Aero BBAA OÜ, operatur ta’ ġettijiet privati (16).

(24)

Mill-2006 Estonian Air għamlet telf kbir. Aktar minn nofs l-ekwità tal-linja tal-ajru sparixxiet bejn l-2010 u l-2011. F’dak il-perjodu, il-linja tal-ajru tilfet aktar minn kwart tal-kapital tagħha.

(25)

Minkejja l-injezzjonijiet ta’ kapital fl-2011 u fl-2012, is-sitwazzjoni finanzjarja tal-linja tal-ajru kompliet tiddeterjora fl-2012. F’Mejju 2012, kien hemm telf fix-xahar ta’ EUR 3,7 miljun, ogħla mit-telf ibbaġitjat ta’ EUR 0,9 miljuni. Sal-ewwel nofs tal-2012, it-telf ta’ Estonian Air kien laħaq EUR 14,9-il miljun. (17) F’Ġunju 2012, Estonian Air irrevediet it-tbassir tagħha għall-2012 u tat stima ta’ EUR 25 miljun f’telf operazzjonali għas-sena (il-baġit oriġinali kien bassar telf annwali ta’ EUR 8,8 miljun). Sal-aħħar ta’ Lulju 2012, Estonian Air kienet laħqet stat ta’ falliment tekniku skont il-liġi Estonjana. Fis-sena finanzjarja 2012, il-linja tal-ajru għamlet telf ta’ EUR 49,2 miljun.

(26)

It-telf nett ta’ Estonian Air fl-2013 ammonta għal EUR 8,1 miljun (18). Fl-2014, it-telf nett tagħha laħaq EUR 10,4 miljun (19).

(27)

Din it-taqsima tagħti deskrizzjoni tal-miżuri li qegħdin jiġu vvalutati kemm fir-rigward tal-każ ta’ salvataġġ (SA.35956), jiġifieri l-miżuri 1 sa 5, kif ukoll tal-pjan ta’ ristrutturar innotifikat taħt il-każ ta’ ristrutturar (SA.36868).

(28)

L-Ajruport ta’ Tallinn u l-linja tal-ajru kienu kumpanija unika sal-1993, meta l-linja tal-ajru saret entità indipendenti. Fl-1996, l-Estonja pprivatizzat 66 % tal-ishma tal-linja tal-ajru. Wara l-privatizzazzjoni, l-ishma nżammu kif ġej: 49 % minn Maersk Air, 34 % mill-Ministeru tal-Affarijiet Ekonomiċi u l-Komunikazzjonijiet tal-Estonja, u 17 % mill-Bank ta’ Investiment ta’ Cresco (“Cresco”), bank ta’ investiment lokali. Fl-2003, SAS xtrat sehem ta’ 49 % ta’ Maersk Air, filwaqt li l-ishma l-oħrajn baqgħu l-istess.

(29)

Skont l-informazzjoni mogħtija mill-Estonja, il-linja tal-ajru fittxet kapital ġdid mill-azzjonisti tagħha fl-2009 għal żewġ raġunijiet ewlenin. L-ewwel nett, fil-bidu tal-2008, Estonian Air għamlet ħlas akkont fi flus kontanti ta’ EUR […] (*) miljun biex tikseb tliet ġettijiet reġjonali Bombardier ġodda sabiex taġġorna l-flotta għal ajruplani aktar effiċjenti. It-tieni nett, il-mudell tan-negozju ma ħadimx taħt it-tensjoni tal-kriżi finanzjarja u l-linja tal-ajru ffaċċjat problemi ta’ likwidità fl-aħħar tas-sena.

(30)

Fi Frar 2009 l-azzjonisti kollha żiedu l-kapital tal-linja tal-ajru b’EUR 7,28 miljun fi proporzjon għall-ishma tagħhom. L-Estonja injettat flus kontanti ta’ EUR 2,48 miljun, filwaqt li Cresco pprovdiet EUR 1,23 miljun ukoll fi flus kontanti. SAS injettat għadd totali ta’ EUR 3,57 miljun, li minnhom EUR 1,21 miljun fi flus kontanti u EUR 2,36 miljun fil-forma ta’ konverżjoni ta’ self għall-ekwità. L-istruttura tal-ishma ta’ Estonian Air ma nbidlitx bħala riżultat tal-miżura 1.

(31)

F’Ġunju 2009, Estonian Air biegħet in-negozju tal-groundhandling tagħha lill-Ajruport ta’ Tallinn tal-Istat għall-prezz ta’ EUR 2,4 miljun. Fi żmien il-bejgħ, l-Ajruport ta’ Tallinn kien 100 % proprjetà tal-Estonja.

(32)

L-awtoritajiet Estonjani spjegaw li ma seħħet l-ebda sejħa għall-offerti miftuħa, trasparenti u inkondizzjonata. Barra minn hekk, il-prezz tal-bejgħ ma kienx ibbażat fuq opinjoni esperta iżda kien ibbażat fuq il-valur nett tal-assi għall-bejgħ. L-assi deprezzati ġew meqjusa permezz ta’ żieda fil-valur. Skont l-awtoritajiet Estonjani, il-prezz kien stabbilit f’negozjati diretti bejn l-Ajruport ta’ Tallin u Estonian Air.

(33)

Fl-10 ta’ Novembru 2010, l-Estonja injettat EUR 17,9-il miljun (EEK 280 miljun) fi flus kontanti fil-kapital ta’ Estonian Air filwaqt li SAS wettqet konverżjoni minn self għall-ekwità għal ammont ta’ EUR 2 miljun. Fl-istess ħin, SAS kisbet is-sehem ta’ 17 % ta’ Cresco fil-linja tal-ajru bi skambju għal tħassir tas-self ta’ EUR […] li Cresco kellha ma’ SAS u b’hekk Cresco ma baqgħetx azzjonista.

(34)

Id-deċiżjoni li tikseb is-sjieda maġġoritarja tal-linja tal-ajru kienet ibbażata fuq pjan tan-negozju li huwa datat sa mill-2010 (“il-pjan ta’ negozju tal-2010”). Fl-istess ħin l-Estonja riedet tiżgura konnessjonijiet ta’ titjiriet fit-tul bejn Tallinn u d-destinazzjonijiet tan-negozju l-aktar importanti u qieset il-ksib tal-kontroll tal-linja tal-ajru permezz ta’ injezzjoni ta’ kapital bħala l-aħjar mod biex tilħaq dan l-għan.

(35)

Milli jidher, il-kapital intuża għal pagamenti minn qabel ta’ USD […] miljun għal tliet ajruplani Bombardier CRJ900 li ġew ikkunsinjati fl-2011, kif ukoll biex ikopru parti mit-telf nett fl-2011 li jammonta għal EUR 17,3-il miljun.

(36)

Bħala riżultat tal-injezzjoni ta’ kapital tal-2010, l-Estonja saret sid maġġoritarju b’90 % tal-ishma f’Estonian Air, filwaqt li l-parteċipazzjoni ta’ SAS tnaqqset għal 10 %. Kif indikat fil-premessa 33, Cresco – li kellha 17 % tal-ishma ta’ Estonian Air sa mill-privatizzazzjoni tal-linja tal-ajru fl-1996 – ma baqgħetx azzjonista u ddeċidiet li ma tinjettax flus fil-linja tal-ajru (20).

(37)

F’Novembru 2011, l-Estonja ddeċidiet li tinjetta EUR 30 miljun f’kapital f’Estonian Air u żżid is-sehem tagħha għal 97,34 %. L-injezzjoni ta’ kapital twettqet f’żewġ pagamenti gradwali ta’ EUR 15-il miljun kull wieħed, wieħed fl-20 ta’ Diċembru 2011, u l-ieħor fis-6 ta’ Marzu 2012. SAS ma pparteċipatx f’din l-injezzjoni ta’ kapital u s-sehem tagħha naqas minn 10 % għal 2,66 %. Minn dak iż-żmien ‘l hawn, l-istruttura tal-ishma ta’ Estonian Air ma nbidlitx.

(38)

L-injezzjoni ta’ kapital jidher li twettqet fuq il-bażi ta’ pjan tan-negozju datat Ottubru 2011 (“il-pjan tan-negozju tal-2011”). Il-pjan tan-negozju tal-2011 kien ibbażat fuq is-suppożizzjoni li netwerk akbar u aktar frekwenti jtejjeb il-kompetittività tal-linji tal-ajru. Tqies li struttura ta’ hub tajba (netwerk f’forma ta’ stilla) tattira passiġġieri u tippermetti l-flessibilità biex it-traffiku jiġi allokat mill-ġdid permezz ta’ hub biex jipprovdi għall-istaġjonalità jew il-bidliet f’daqqa fid-domanda. Barra minn hekk, il-volumi tal-hub tqiesu li jippermettu li jitbaxxew il-prezzijiet tal-postijiet bl-użu ta’ ajruplani ta’ daqs ikbar. Il-mudell ta’ netwerk reġjonali tqies li jippermetti l-linja tal-ajru tikber fid-daqs u tnaqqas ir-riskji. Il-pjan tan-negozju tal-2011 implika wkoll żieda fil-konnessjonijiet lejn u mill-Estonja, fil-flotta u bħala konsegwenza żieda fil-persunal biex jittrattaw aktar titjiriet bir-ritorn.

(39)

Skont il-pjan tan-negozju tal-2011, Estonian Air teħtieġ EUR 30 miljun mill-azzjonisti tagħha u self mill-bank privat […]. Għalkemm il-fergħa Estonjana tal-bank allegatament approvat is-self permezz tal-kumitat għall-kreditu tagħha, is-self fl-aħħar ġie rrifjutat mill-ogħla kumitat għall-kreditu ta’ […] f’Novembru 2011. Minkejja dan ir-rifjut, l-Estonja ddeċidiet li tipprovdi EUR 30 miljun lil Estonian Air.

(40)

Minħabba r-riżultati ħżiena ta’ nofs l-2012 ta’ Estonian Air (telf ta’ EUR 14,9-il miljun), deher ovvju għall-maniġment tal-linja tal-ajru li l-istrateġija ta’ sistema f’forma ta’ stilla tal-pjan ta’ negozju tal-2011 ma kinitx irnexxiet. F’dan il-kuntest, l-Estonja ddeċidiet li tipprovdi appoġġ addizzjonali lil-linja tal-ajru fil-forma ta’ għajnuna ta’ salvataġġ.

(41)

Il-miżura ta’ salvataġġ ikkonsistiet minn self li jammonta għal EUR 8,3 miljun ipprovdut mill-Ministeru tal-Finanzi tal-Estonja b’rata tal-imgħax annwali ta’ 15 %. L-ewwel ħlas parzjali tas-self ta’ EUR 793 000 kien imħallas diġà fl-20 ta’ Diċembru 2012, it-tieni ħlas parzjali ta’ EUR 3 000 000 fit-18 ta’ Jannar 2013 u l-EUR 4 507 000 li kien fadal fil-11 ta’ Frar 2013 (21). L-Estonja impenjat ruħha li tikkomunika lill-Kummissjoni pjan ta’ ristrutturar jew pjan ta’ likwidazzjoni jew prova li s-self ikun tħallas kollu mhux aktar tard minn sitt xhur wara l-ewwel implimentazzjoni tal-miżura ta’ għajnuna ta’ salvataġġ, jiġifieri sal-20 ta’ Ġunju 2013.

(42)

Fl-4 ta’ Marzu 2013, l-awtoritajiet Estonjani infurmaw lill-Kummissjoni bid-deċiżjoni tagħhom datata t-28 ta’ Frar 2013 biex iżidu l-faċilità ta’ self ta’ salvataġġ bi EUR 28,7 miljun fuq il-bażi ta’ talba ta’ Estonian Air li stabbiliet il-ħtiġijiet ta’ likwidità tagħha. Minn dak l-ammont, EUR 16,6-il miljun ingħataw lil-linja tal-ajru fil-5 ta’ Marzu 2013 wara li ffirmaw emenda għall-ftehim ta’ self preċedenti, filwaqt li t-EUR 12,1-il miljun li fadal tal-faċilità ta’ għajnuna ta’ salvataġġ ingħataw lil Estonian Air fit-28 ta’ Novembru 2014 (22). It-termini tas-self ta’ salvataġġ addizzjonali kienu l-istess bħal dawk tas-self ta’ salvataġġ oriġinali, jiġifieri s-self kellu jitħallas lura oriġinalment mhux aktar tard mill-20 ta’ Ġunju 2013 (il-ħlas lura mbagħad ġie pospost wara n-notifika tal-każ ta’ ristrutturar) u nżamm imgħax ta 15 % fis-sena.

(43)

L-ammont totali tal-faċilità ta’ self ta’ salvataġġ għalhekk kien ta’ EUR 37 miljun u dan tħallas kollu lil Estonian Air f’diversi pagamenti parzjali kif deskritt fil-premessi 40 u 41.

(44)

Fil-5 ta’ Diċembru 2013, fuq it-talba ta’ Estonian Air, l-Estonja ddeċidiet li tbaxxi r-rata tal-imgħax tas-self ta’ salvataġġ mill-15 % inizjali għal 7,06 % minn Lulju 2013. Skont l-awtoritajiet Estonjani, ir-raġuni għal din id-deċiżjoni kienet li l-profil ta’ riskju tal-linja tal-ajru kien inbiddel minn meta r-rata kienet stabbilita f’Diċembru 2012.

(45)

Fl-20 ta’ Ġunju 2013, l-Estonja nnotifikat l-għajnuna ta’ ristrutturar ta’ EUR 40,7 miljun lil Estonian Air fil-forma ta’ injezzjoni ta’ ekwità, fuq il-bażi ta’ pjan ta’ ristrutturar (“il-pjan ta’ ristrutturar”) li jkopri perjodu ta’ ristrutturar ta’ ħames snin mill-2013 sal-2017.

(46)

Il-pjan ta’ ristrutturar għandu l-għan li jirrestawra l-vijabbiltà fit-tul ta’ Estonian Air sal-2016. Il-pjan ta’ ristrutturar jassumi li jkun possibbli li jinbidel il-livell eżistenti ta’ telf mill-qligħ qabel it-taxxa (eranings before taxes, “EBT”) ta’ EUR -49,2 miljun fl-2012 sa livell ta’ ekwilibriju sal-2015 u għal profittabilità sal-2016. Skont is-suppożizzjonijiet tal-pjan ta’ ristrutturar, Estonian Air sejra tiġġenera QQT ta’ EUR 1,3 miljun sal-2016.

Tabella 1

Profitt u telf 2009-2017

(47)

Rigward il-profittabilità, il-pjan ta’ ristrutturar għandu l-għan li jikseb redditi minn kapital imħaddem (return on capital employed, “ROCE”) ta’ 6,2 % u redditi ta’ ekwità (return on equity, “ROE”) ta’ 6,9 % sal-2016, u ta’ 9,8 % u 8,9 % rispettivament sal-2017.

Tabella 2

ROE u ROCE mbassra 2013-2017

(48)

Sabiex jikseb dawk ir-riżultati, il-pjan ta’ ristrutturar jipprevedi għadd ta’ azzjonijiet prinċipali. Pereżempju, Estonian Air tnaqqas id-daqs tal-flotta tagħha, minn 11-il ajruplan f’Diċembru 2012 għal seba’ ajruplani minn Awwissu 2013. Il-linja tal-ajru tirrazzjonalizza wkoll il-flotta: mit-taħlita inizjali ta’ ajruplani (li tinkludi erba’ Embraer E170, tliet Bombardier CRJ900, tliet Saab 340 u Boeing 737 wieħed), Estonian Air għandha l-għan li jkollha flotta ta’ tip wieħed ta’ seba’ CRJ900 sal-aħħar tal-2015. Minn dawn is-seba’ ajruplani, ħamsa sejrin jintużaw biex iservu n-netwerk tar-rotta tal-linja tal-ajru u t-tnejn li jifdal sejrin jinkrew bl-ekwipaġġ jew mingħajru.

(49)

Estonian Air ċeknet in-netwerk tar-rotta tagħha, minn 24 rotta disponibbli fl-2012 għal 12-il rotta, li minnhom tnejn huma staġjonali (25). Il-linja tal-ajru waqqfet 12-il rotta, li huma deżinjati bħala miżuri kumpensatorji (ara t-Tabella 4). It-tiċkin tan-netwerk ta’ rotot jinkludi tnaqqis fil-kapaċità ta’ 37 % f’termini ta’ ASK (26) u 35 % f’termini ta’ postijiet offruti (f’ċifri tal-2013 mqabblin mal-2012). Barra minn hekk, Estonian Air naqset bi 23 % l-ASK f’dawk ir-rotot meqjusin prinċipali.

(50)

Estonian Air diġà naqset l-għadd ta’ impjegati tagħha minn 337 impjegat f’April 2012 għal 197 f’Marzu 2013 u madwar 160 fil-preżent, lil hinn mill-pjan oriġinali biex tnaqqas l-impjegati tagħha għal 164 impjegat. Barra minn hekk, Estonian Air biegħet lill-Ajruport ta’ Tallinn bini ta’ uffiċini u ħangar.

(51)

Skont il-pjan ta’ ristrutturar, Estonian Air qiegħda tippjana wkoll li timplimenta mudell ta’ pprezzar ġdid (inqas klassijiet ta’ prenotazzjoni/gruppi ta’ prezzijiet u regolamenti dwar it-tariffi, kif ukoll diżaggregazzjoni tal-prodotti bil-għan li tiġġenera livelli ogħla ta’ dħul anċillari) u għadd ta’ miżuri biex ittejjeb il-kwalità tas-servizzi tagħha, inklużi l-kanali li permezz tagħhom jinbiegħu. B’mod partikolari, Estonian Air għandha l-intenzjoni li żżid id-dħul li jirriżulta mill-kampanji tal-kummerċjalizzazzjoni – l-aktar permezz ta’ kanali diġitali – minn EUR [200-500 elf] fl-2013 għal EUR [1,5-2,5] miljun fl-2017. Barra minn hekk, it-tariffa l-ġdida għas-servizz onlajn sejra żżid id-dħul minn EUR [200-500 elf] fl-2013 għal EUR [1-2] miljun fl-2017. Dawn il-miżuri sejrin iżidu d-dħul b’EUR [10-20] miljun fil-ħames snin li ġejjin.

(52)

Barra minn hekk, skont il-pjan ta’ ristrutturar, Estonian Air qiegħda tippjana li timplimenta għadd ta’ miżuri biex tnaqqas l-ispejjeż, inkluż l-iffirmar ta’ ftehim kollettiv rigward żidiet fl-iskali tal-pagi, il-vaganzi u l-użu tal-bdoti; l-introduzzjoni ta’ kunċett ta’ impjegati multifunzjonali, b’mod speċjali fil-persunal tal-back office; żieda fl-effiċjenza tal-fjuwil permezz ta’ titjib fl-operazzjonijiet tat-titjiriet, inkluż tnaqqis u rfinar tal-potenza tat-tlugħ, tnaqqis fl-ispejjeż ta’ distribuzzjoni u kummissjoni; effiċjenzi mill-flotta ta’ tip wieħed; u negozjati mill-ġdid kuntrattwali bħal imposti għall-groundhandling, il-forniment tal-ikel u l-ajruport. Dawn il-miżuri sejrin irendu EUR [20-30] miljun fil-ħames snin li ġejjin.

(53)

Barra minn hekk, il-pjan ta’ ristrutturar jipprevedi l-organizzazzjoni mill-ġdid tat-tim tal-maniġment superjuri tal-linja tal-ajru.

(54)

Bħala parti mir-ristrutturar tagħha, Estonian Air waqqfet għadd totali ta’ 12-il rotta, li huma deżinjati bħala miżuri kumpensatorji. Il-pjan ta’ ristrutturar jenfasizza wkoll li s-slots rinunzjati f’London Gatwick (LGW), Helsinki (HEL) u Vjenna (VIE) għandhom jingħaddu bħala miżuri ta’ kumpens għaliex dawn huma ajruporti kkoordinati (b’kapaċità ristretta).

Tabella 3:

Rotot deżinjati bħala miżuri ta’ kumpens

(55)

Skont il-pjan ta’ ristrutturar, il-kontribuzzjoni proprja tikkonsisti minn EUR 27,8 miljun mill-bejgħ ippjanat ta’ tliet ajruplani fl-2015, EUR 7,5 miljun mill-bejgħ tal-proprjetà, EUR 2 miljun mill-bejgħ ta’ assi oħrajn mhux prinċipali, u EUR 0,7 miljun minn self ġdid li sejjer jingħata minn […]. Minħabba l-ispejjeż totali ta’ ristrutturar ta’ EUR 78,7 miljun, il-kontribuzzjoni proprja (ta’ għadd totali ta’ EUR 38 miljun) tikkorrispondi għal 48,3 % tal-ispejjeż ta’ ristrutturar. Il-parti li jifdal tal-ispejjeż ta’ ristrutturar sejrin jiġu ffinanzjati mill-għajnuna għar-ristrutturar mogħtija mill-Estonja fl-ammont ta’ EUR 40,7 miljun fil-forma ta’ ekwità, li parti minnha sejra tintuża biex jitħallas lura s-self ta’ salvataġġ.

(56)

Il-pjan ta’ ristrutturar jipprovdi analiżi tax-xenarju li tinkludi, minbarra l-każ ta’ bażi li fuqu huwa bbażat il-pjan ta’ ristrutturar, l-aħjar (“każ għoli”) u l-agħar (“każ baxx”) xenarju possibbli. Min-naħa waħda, il-każ għoli jassumi tkabbir annwali tal-PDG fl-Ewropa ta’ 5 %, tkabbir fid-dħul anċillari ta’ EUR 7 miljun li jirriżulta minn titjib fl-ippożizzjonar tal-prodotti u żieda medja fil-passiġġieri ta’ 5 %. Skont il-pjan ta’ ristrutturar, il-każ għoli jirriżulta f’EBT pożittiv diġà fl-2014. Min-naħa l-oħra, il-każ baxx huwa bbażat fuq is-suppożizzjoni li t-tkabbir fil-PDG fl-Ewropa sejjer ikompli jkun baxx sal-2017, u dan sejjer iwassal għal tnaqqis ta’ 12 % fl-għadd ta’ passiġġieri. Il-konsegwenzi negattivi tat-tnaqqis fl-għadd ta’ passiġġieri, madankollu, iridu jittaffew permezz ta’ għadd ta’ azzjonijiet ta’ ġestjoni, jiġifieri tnaqqis ta’ 10 % fil-frekwenza ta’ titjiriet bir-ritorn, tnaqqis ta’ 1 % fil-prezz tal-biljetti, żieda fl-għadd ta’ dħul anċillari minn EUR 4,5 għal kull passiġġier fl-2015 għal EUR 6,5 għal kull passiġġier fl-2017, tnaqqis ta’ 10 % fl-ispejjeż ta’ konsulenza u spejjeż oħra dipartimentali, u tnaqqis ulterjuri tal-ekwipaġġ (ħames bdoti u ħames membri tal-ekwipaġġ tal-kabina bejn l-2014 u l-2016). B’kunsiderazzjoni tal-azzjonijiet ta’ ġestjoni ta’ mitigazzjoni, il-każ baxx sejjer jirriżulta f’EBT kemxejn pożittiv fl-2017 iżda sejjer iwassal għal flus netti qabel il-finanzjament negattiv. Il-pjan ta’ ristrutturar isostni li fl-ebda każ mhu sejjer ikun meħtieġ finanzjament addizzjonali.

Tabella 4

Analiżi tax-xenarju 2013-2017

(57)

Il-pjan ta’ ristrutturar jipprovdi wkoll analiżi tas-sensittività fuq il-każ ta’ bażi li tkopri fatturi speċifiċi: tnaqqis ta’ 5 % jew 10 % fil-miri ta’ rendiment, tnaqqis ta’ 5 % fl-għadd ta’ passiġġieri, żieda ta’ 5 % jew 10 % fl-ispejjeż tal-fjuwil, tnaqqis ta’ 5 % jew 10 % fil-prezz tal-bejgħ fil-mira għall-ajruplani li jridu jinbiegħu fl-2015 (ara l-premessa 55 hawn fuq) u apprezzament u deprezzament ta’ 5 % fir-rata ta’ kambju tal-USD/EUR. Il-pjan ta’ ristrutturar iqis l-impatt li kull fattur meqjus b’mod individwali jkollu fuq l-irkupru tal-linja tal-ajru u jikkonkludi li finanzjament addizzjonali ta’ bejn EUR [1-10] miljun u EUR [30-40] miljun ikun meħtieġ fil-każijiet kollha (minbarra fil-każ fejn hemm apprezzament tar-rata tal-kambju tal-USD/EUR ta’ 5 %). Barra minn hekk, fil-maġġoranza tal-każijiet l-ekwilibriju ma jintlaħaqx fl-aħħar tal-perjodu ta’ ristrutturar ippjanat, jiġifieri fl-2017.

(58)

Fil-31 ta’ Ottubru 2014, l-awtoritajiet Estonjani ppreżentaw pjan ta’ ristrutturar sostanzjalment emendat. Il-modifiki tal-pjan huma relatati b’mod partikolari ma’ dan li ġej:

(59)

Permezz tat-treġġigħ lura tad-data tal-bidu tal-perjodu ta’ ristrutturar għal Novembru 2010, il-pjan ta’ ristrutturar modifikat jaqbad ukoll bħala għajnuna għar-ristrutturar l-injezzjonijiet ta’ kapital tal-2010 (il-miżura 3) u l-2011/2012 (il-miżura 4). L-ammont totali tal-għajnuna għar-ristrutturar b’hekk jiżdied minn EUR 40,7 miljun skont il-pjan ta’ ristrutturar oriġinali għal EUR 84,7 miljun.

(60)

Bħala riżultat tal-estensjoni tal-perjodu ta’ ristrutturar u d-dħul ippjanat ta’ investitur privat fl-2015, il-pjan ta’ ristrutturar modifikat ikopri tliet strateġiji tan-negozju distinti bbażati fuq pjanijiet ta’ negozju kontemporanji separati:

(61)

L-awtoritajiet Estonjani jargumentaw li minkejja l-istrateġiji li qegħdin jinbidlu, il-perjodu ta’ ristrutturar minn Novembru 2010 sa Novembru 2016, jiġifieri mill-akkwist mill-Istat ta’ 90 % tal-ishma ta’ Estonian Air sakemm il-linja tal-ajru terġa’ lura għall-profittabilità skont il-pjan ta’ ristrutturar modifikat, jista’ jitqies bħala parti minn “tkomplija tar-ristrutturar” bl-għan ewlieni li l-linja tal-ajru ssir profittabbli u ekonomikament sostenibbli. Dawn isostnu li huwa proċess wieħed fit-tul b’tattiki li jinbidlu ta’ kif jinkiseb ir-riżultat mixtieq – malli nstab li l-istrateġija f’forma ta’ stilla ma ħadmitx, ġiet abbandunata u sostitwita bi strateġija differenti iżda bl-istess għan mixtieq ta’ profittabilità u sostenibbiltà.

(62)

Il-pjan ta’ ristrutturar modifikat jipprevedi ritorn għal vijabbiltà sal-2016, fl-aħħar tal-perjodu ta’ ristrutturar ta’ sitt snin kif muri fit-Tabella 5.

Tabella 5

Profitt u telf 2011-2016

(63)

Meta mqabbel mal-pjan ta’ ristrutturar oriġinali, il-linja tal-ajru għandha żżid l-attenzjoni tagħha fuq rotot u negozji mhux ewlenin (pereżempju billi żżid ir-rotot staġjonali jew tespandi n-negozju tagħha ta’ kiri bl-ekwipaġġ). Barra minn hekk, il-linja tal-ajru għandha tieħu vantaġġ minn għadd ta’ sinerġiji li tista’ tiżviluppa kemm min-naħa tad-dħul kif ukoll tal-ispejjeż ma’ Tallink. Għalhekk, il-pjan ta’ ristrutturar modifikat jipprevedi tkabbir tad-dħul ferm aktar b’saħħtu fl-2015 u fl-2016 mill-pjan ta’ ristrutturar oriġinali.

(64)

Rigward il-kontribuzzjoni proprja, il-pjan ta’ ristrutturar modifikat jipprevedi kontribuzzjoni proprja totali ta’ EUR [100-150] miljun, li jirrappreżenta [50-60] % tal-ispejjeż ta’ ristrutturar. Dak l-ammont jinkludi – minbarra d-dħul mill-bejgħ tal-assi u [self ġdid, diġà meqjus fil-pjan ta’ ristruttuar notifikat oriġinali – finanzjament ipprovdut fl-2010 f’ekwità u self minn SAS (EUR […] miljun), finanzjament għall-akkwist ta’ ajruplani miksuba fl-2011 minn Export Development Kanada (EDC) u […] (EUR […] miljun), kontribuzzjoni ta’ ekwità ppjanata minn Infortar fl-2015 (EUR […] miljun) u linja tal-kreditu fil-grupp li sejra tiġi pprovduta minn Infortar fl-2015 (EUR […] miljun).

(65)

Il-miżuri ta’ kumpens proposti fil-pjan ta’ ristrutturar modifikat jinkludu tnaqqis fil-flotta, twaqqif tar-rotot u t-tnaqqis fis-sehem tas-suq li jirriżulta. Bejn l-2010 u l-2016, il-linja tal-ajru tkun naqqset il-flotta permanenti tagħha b’ajruplan wieħed (minn tmienja għal sebgħa). Imqabbel mal-2012, it-tnaqqis fl-2016 sejjer ikun għal erba’ ajruplani. Barra minn hekk, bejn l-2010 u l-2016, il-pjan ta’ ristrutturar modifikat jipprevedi tnaqqis globali tar-rotot minn [20-25] għal [15-20]. Għalkemm il-linja tal-ajru rrinunzjat tmien rotot (Ateni, Barċellona, Dublin, Ruma, Hamburg, Londra, Berlin u Kuressaare), sejrin jiżdiedu tliet rotot (Gothenburg, Split u Trondheim). B’mod ġenerali, il-kapaċità mtajra tibqa’ stabbli b’[1,000-1,200] miljun ASK fl-2016 meta mqabbla ma’ [1,000-1,200] miljun fl-2011. Rigward is-sehem mis-suq, l-awtoritajiet Estonjani jargumentaw li s-sehem mis-suq ta’ Estonian Air waqa’ minn 40,2 % fl-2012 għal 26,3 % fl-2014.

(66)

Rigward id-dħul ta’ investitur privat, il-pjan ta’ ristrutturar modifikat jipprevedi li Infortar ma jħallas xejn lill-Istat għas-sehem tiegħu f’Estonian Air. Minflok, dan jipprovdi injezzjoni ta’ kapital ta’ EUR […] miljun lil Estonian Air (u b’hekk jakkwista sa April 2015 bejn […] tal-ishma tagħha) flimkien ma’ linja ta’ kreditu fil-grupp ta’ EUR […] miljun. L-Estonja sejra tipprovdi wkoll il-parti li jifdal tas-self ta’ salvataġġ (sa EUR […] miljun) u mbagħad tħassar maġġoranza tas-self tagħha (sa EUR […] miljun) u tirrinunzja għall-ishma tagħha billi taqbel ma’ tnaqqis tal-kapital azzjonarju għal żero u mbagħad tirrinunzja għad-dritt tagħha li tissottoskrivi għal żieda kapitali ġdida, filwaqt li żżomm possibbilment sa […] % mill-ishma ta’ Estonian Air.

(67)

Infortar ma ntgħażilx fuq il-bażi ta’ sejħa għal offerti miftuħa, trasparenti u inkondizzjonata iżda minflok permezz ta’ negozjati diretti mal-Estonja. L-awtoritajiet Estonjani jargumentaw li ma kien hemm l-ebda żmien biex jorganizzaw proċess ta’ sejħa għal offerti twil u li ressqu attivament lejn għadd ta’ investituri potenzjali filwaqt li oħrajn kellhom opportunità jesprimu l-interessi tagħhom. Infortar kien l-uniku wieħed li esprima interess reali sostnut minn kontribuzzjoni għall-pjan ta’ ristrutturar modifikat. Barra minn hekk, l-awtoritajiet Estonjani jargumentaw li l-valur ta’ Estonian Air kien iddeterminat minn espert indipendenti u ta’ reputazzjoni tajba li kkonkluda li l-valur totali tal-ekwità ta’ Estonian Air sa mill-31 ta’ Marzu 2015 mill-perspettiva ta’ investitur privat potenzjali, jaqa’ fil-firxa ta’ EUR […] miljun.

(68)

Fl-20 ta’ Frar 2013, il-Kummissjoni ddeċidiet li tibda l-proċedura ta’ investigazzjoni formali fir-rigward tal-miżuri mogħtija fil-passat (il-miżuri 1 sa 4) u l-faċilità ta’ self ta’ salvataġġ. Fl-4 ta’ Marzu 2013, il-Kummissjoni estendiet il-proċedura ta’ investigazzjoni formali biex iżżid il-faċilità ta’ self ta’ salvataġġ.

(69)

Fid-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ, il-Kummissjoni enfasizzat li sa mill-2006 Estonian Air irreġistrat kontinwament telf sinifikanti. Barra minn hekk, il-Kummissjoni nnotat li l-linja tal-ajru wriet uħud mis-sinjali tas-soltu ta’ kumpanija f’diffikultà fis-sens tal-Linji Gwida tal-Komunità dwar l-Għajnuna mill-Istat għas-salvataġġ u r-ristrutturar ta’ kumpaniji f’diffikultà (30) (“il-Linji Gwida R&R tal-2004”) u li aktar min-nofs l-ekwità tal-linja tal-ajru sparixxiet bejn l-2010 u l 2011. Barra minn hekk, fl-aħħar ta’ Lulju 2012, Estonian Air kienet laħqet stat ta’ falliment tekniku skont il-liġi Estonjana. Fuq din il-bażi, il-fehma preliminari tal-Kummissjoni kienet li Estonian Air ikkwalifikat bħala kumpanija f’diffikultà bejn l-2009 u l-2012.

(70)

Il-Kummissjoni espremiet ukoll dubji rigward il-miżuri fil-valutazzjoni u waslet għall-konklużjoni preliminari li dawn kienu jinvolvu għajnuna mill-Istat inkompatibbli. Fir-rigward tal-miżura 1, għalkemm jidher li din twettqet fuq termini pari passu mit-tliet azzjonisti tal-linja tal-ajru ta’ dak iż-żmien, il-Kummissjoni osservati li l-ishma l-ġodda tħallsu bi flus kontanti u permezz tal-konverżjoni ta’ self għall-ekwità. Minħabba li l-Kummissjoni ma kellha l-ebda informazzjoni ddettaljata dwar liema azzjonisti kienu injettaw flus ġodda u liema kienu aċċettaw il-konverżjoni ta’ self għall-ekwità, il-Kummissjoni ma setgħetx teskludi l-preżenza ta’ vantaġġ mhux dovut lil Estonian Air u b’hekk ħadet il-fehma preliminari li l-miżura 1 kienet tinvolvi għajnuna mill-Istat illegali. Rigward il-kompatibilità tagħha mas-suq intern, il-Kummissjoni nnotat li minħabba d-diffikultajiet tal-linja tal-ajru, jidher li l-Artikolu 107(3)(c) tat-Trattat biss huwa applikabbli. Madankollu, il-Kummissjoni waslet għal fehma preliminari li dan ma kienx il-każ għaliex il-miżura 1 ma kinitx tissodisfa diversi kriterji tal-Linji Gwida R&R tal-2004.

(71)

Rigward il-miżura 2, il-Kummissjoni osservat li, fiż-żmien tal-bejgħ, l-Ajruport ta’ Tallinn kien 100 % fis-sjieda tal-Estonja u li kien fil-ġuriżdizzjoni tal-Ministeru tal-Affarijiet Ekomomiċi u l-Komunikazzjonijiet, li kien jidher li jindika li l-azzjonijiet tal-Ajruport ta’ Tallinn setgħu jitqiesu bħala imputabbli lill-Istat. Barra minn hekk, minħabba li ma saret l-ebda sejħa għal offerti miftuħa, trasparenti u inkondizzjonata, il-Kummissjoni ma setgħetx teskludi awtomatikament il-preżenza ta’ vantaġġ mhux dovut lil Estonian Air u b’hekk ħadet il-fehma preliminari li l-miżura 2 kienet tinvolvi għajnuna mill-Istat illegali. Ġie konkluż ukoll b’mod preliminari li dik l-għajnuna kienet inkompatibbli għaliex il-kriterji tal-Linji Gwida R&R tal-2004 ma ntlaħqux, inkluż ksur possibbli tal-prinċipju ta’ “ta’ darba u tal-aħħar”.

(72)

Rigward il-miżura 3, il-Kummissjoni l-ewwel innutat li ma twettqitx fuq termini pari passu. Din enfasizzat ukoll li – bħalma kien il-każ għall-miżura 2 – il-kontribuzzjonijiet tal-Istat u SAS kellhom natura differenti (flus ġodda mill-Istat kontra l-konverżjoni tad-dejn minn SAS) u ma kinux ammonti paragunabbli. Rigward il-pjan tan-negozju tal-2010, il-Kummissjoni ddubitat jekk setax jitqies bħala sod biżżejjed biex tikkonkludi li investitur privat prudenti kien jidħol fit-tranżazzjoni inkwistjoni fuq l-istess termini u nnotat ukoll li Cresco jidher li ma kienx qabel mal-pjan u kien irrifjuta li jinjetta iżjed flus fil-linja tal-ajru. Barra minn hekk, il-Kummissjoni osservat li l-Estonja kienet iddikjarat li d-deċiżjoni li żżid il-kapital fl-2010 ittieħdet sabiex jiġu żgurati l-konnessjonijiet tat-titjiriet fit-tul mad-destinazzjonijiet tan-negozju l-aktar importanti u jinkiseb kontroll tal-linja tal-ajru. Fuq dik il-bażi, il-Kummissjoni kkonkludiet b’mod preliminari li l-miżura 3 kienet tinvolvi għajnuna illegali mill-Istat, li ma setgħetx tkun kompatibbli mas-suq intern għaliex ma kinitx tidher li tirrispetta r-rekwiżiti legali tal-Linji Gwida R&R tal-2004, inkluż ksur possibbli tal-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar”.

(73)

Il-Kummissjoni vvalutat ukoll jekk il-miżura 4 kinitx skont il-prinċipju tal-investitur f’ekonomija tas-suq (market economy investor principle, “MEIP”). L-ewwel qajmet dubji dwar jekk il-pjan tan-negozju tal-2011 kienx affidabbli u jekk kienx realistiku li jitqies li huwa biss netwerk akbar u b’aktar frekwenzi, li jimplika żieda fil-kapaċità f’termini ta’ konnessjonijiet, flotta u persunal, li kien sejjer itejjeb il-kompetittività tal-linja tal-ajru. Il-Kummissjoni osservat ukoll li l-prospett ta’ tkabbir imbassar tal-pjan tan-negozju tal-2011 kien jidher ottimistiku żżejjed u l-istrateġija f’forma ta’ stilla proposta tidher estremament riskjuża, xi ħaġa li tidher li hija kkonfermata mill-fatt li la l-azzjonist privat li baqa’ (SAS) u l-ebda kreditur privat ([…]) ma kien lest li jipparteċipa fit-tranżazzjoni. Minħabba dawn il-kunsiderazzjonijiet, il-Kummissjoni waslet għall-fehma preliminari li l-miżura 4 kienet tinvolvi għajnuna mill-Istat mhux legali u li din ma kinitx tissodisfa l-kriterji stabbiliti għall-għajnuna ta’ salvataġġ jew għar-ristrutturar taħt il-Linji Gwida R&R tal-2004.

(74)

Fl-aħħar nett, rigward il-faċilità tas-self ta’ salvataġġ (il-miżura 5), il-preżenza tal-għajnuna ma kinitx ikkontestata mill-Estonja. Il-Kummissjoni innotat b’mod preliminari li l-għajnuna kienet tidher li tissodisfa l-maġġoranza tal-kriterji tat-Taqsima 3.1 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 rigward l-għajnuna ta’ salvataġġ. Madankollu, il-Kummissjoni kellha dubji dwar jekk il-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” kienx rispettat minħabba l-fatt li l-miżuri 1 sa 4 setgħu jinvolvu għajnuna illegali u inkompatibbli. Minħabba li l-awtoritajiet Estonjani ma pprovdewx ġustifikazzjoni li tippermetti eċċezzjoni għall-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar”, il-Kummissjoni waslet għall-fehma preliminari li l-miżura 5 setgħet titqies bħala għajnuna illegali u inkompatibbli.

(75)

Għall-parti tas-self ta’ salvataġġ mhux imħallas fil-ħin, jiġifieri EUR 12,1-il miljun (ara l-premessi 42 u 43 hawn fuq), il-Kummissjoni fakkret lill-Estonja dwar l-effett ta’ sospensjoni tal-Artikolu 108(3) tat-Trattat. Żiedet li l-Estonja għandha tevita li tipprovdi dak l-ammont lil Estonian Air sakemm il-Kummissjoni tilħaq deċiżjoni finali.

(76)

Fl-20 ta’ Ġunju 2013, l-Estonja nnotifikat l-għajnuna għar-ristrutturar ta’ EUR 40,7 miljun lil Estonian Air fil-forma ta’ injezzjoni ta’ ekwità, fuq il-bażi ta’ pjan ta’ ristrutturar (il-miżura 6). Il-karattru ta’ għajnuna mill-Istat tal-miżura ma ġiex ikkontestat mill-Estonja, fost affarijiet oħra minħabba li l-injezzjoni ta’ kapital kienet sejra tiġi direttament mill-baġit tal-Istat u kienet sejra tibbenefika b’mod esklussiv lil Estonian Air għal kundizzjonijiet li investitur f’ekonomija tas-suq prudenti normalment ma jaċċettax.

(77)

Il-Kummissjoni mbagħad ivvalutat il-kompatibilità tal-miżura 6 fuq il-bażi tad-dispożizzjonijiet dwar l-għajnuna għar-ristrutturar tal-Linji Gwida R&R tal-2004. Il-Kummissjoni waslet għall-opinjoni preliminari li Estonian Air hija eliġibbli għall-għajnuna għar-ristrutturar għaliex din tikkwalifika bħala kumpanija f’diffikultà (ara l-premessa 69).

(78)

Il-Kummissjoni mbagħad rat jekk il-pjan ta’ ristrutturar kienx jippermetti li Estonian Air tirrestawra l-vijabbiltà fit-tul tagħha. Il-Kummissjoni osservat li l-analiżi tax-xenarju u l-analiżi tas-sensittività tal-pjan ta’ ristrutturar urew diversi dgħufijiet. B’mod partikolari, innotat li fix-xenarju tal-każ baxx, Estonian Air kienet tilħaq EBT kemxejn pożittiv fl-2017. Madankollu, il-flus netti qabel il-finanzjament jibqgħu negattivi anki wara li jiġu adottati miżuri ta’ ristrutturar addizzjonali mill-maniġment tal-linja tal-ajru (ara t-Tabella 4). Eżempju, l-analiżi tas-sensittività wriet li tibdiliet relattivament żgħar fis-suppożizzjonijiet jirriżultaw, fuq bażi awtonoma, fil-ħtieġa ta’ finanzjament addizzjonali għajr każ wieħed. Fuq dik il-bażi, il-Kummissjoni ddubitat jekk il-pjan ta’ ristrutturar oriġinali jipprovdix bażi soda għar-restawr tal-vijabbiltà fit-tul ta’ Estonian Air.

(79)

Rigward il-miżuri ta’ kumpens, il-Kummissjoni esprimiet dubji rigward l-aċċettabbiltà tal-ħruġ tas-slots f’għadd ta’ ajruporti kkoordinati. Informazzjoni addizzjonali dwar in-natura ta’ kapaċità limitata tal-ajruporti u l-valur ekonomiku tas-slots kienet meħtieġa sabiex jiġi vvalutat jekk dawn is-slots setgħux jiġu aċċettati bħala miżuri ta’ kumpens. Rigward il-waqfien ta’ 12-il rotta kkunsidrati bħala miżuri kumpensatorji (ara l-premessa 54 hawn fuq), ma kienx ċar għall-Kummissjoni kif il-“kontribuzzjoni ta’ Livell 1”, “il-kontribuzzjoni DOC” u l-marġini ta’ profitabbilità ta’ dawk ir-rotot ġew ikkalkulati. Il-Kummissjoni nnotat li d-differenza bejn dawk l-indikaturi ta’ profittabbilità kienet tispikka sew u li ma kienx ċar jekk Estonian Air kellhiex tirrinunzja għar-rotot fi kwalunkwe każ sabiex terġa’ lura għall-vijabbiltà. B’mod partikolari, il-Kummissjoni nnotat li r-rotot kollha kellhom marġini ta’ profittabbilità negattiva. Barra minn hekk, kieku l-Kummissjoni kellha tuża l-livell tal-kontribuzzjoni DOC biex tivvaluta l-profittabbilità tar-rotot, żewġ rotot biss - li jikkorrispondu għat-tnaqqis fil-kapaċità ta’ madwar 1 % fit-termini ta’ ASK - ikollhom livell ta’ kontribuzzjoni DOC ogħla minn 0 u jibqgħu aċċettabbli.

(80)

Rigward il-kontribuzzjoni proprja proposta ta’ Estonian Air ta’ EUR 38 miljun (jew 48,3 % tal-ispejjeż totali ta’ ristrutturar ta’ EUR 78,7 miljun), il-Kummissjoni innotat li fil-prinċipju din kienet tidher aċċettabbli. Madankollu, il-Kummissjoni esprimiet dubji dwar il-bejgħ ta’ tliet ajruplani CRJ900 fl-2015, il-bejgħ ta’ AS Estonian Air Regional u l-bejgħ tas-sehem ta’ 51 % ta’ Estonian Air f’Eesti Aviokütuse Teenuste AS. Il-Kummissjoni madankollu qieset li l-bejgħ tal-proprjetà, is-self ġdid minn […] u l-bejgħ tas-sehem ta’ 60 % ta’ Estonian Air f’AS Amadeus Eesti jistgħu jitqiesu bħala kontribuzzjoni proprja.

(81)

Fl-aħħar nett, il-Kummissjoni fakkret id-dubji tagħha fid-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ rigward il-kompatibilità tal-miżuri 1 sa 5, li jistgħu jwasslu għal ksur tal-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar”.

(82)

Fuq dik il-bażi, il-Kummissjoni ddubitat jekk il-miżura ta’ ristrutturar notifikata kinitx konformi mal-Linji Gwida R&R tal-2004 u jekk hijiex kompatibbli mas-suq intern. Din talbet lill-Estonja biex tressaq kummenti u tipprovdi l-informazzjoni kollha li tista’ tgħin fil-valutazzjoni tal-injezzjoni kapitali notifikata bħala għajnuna għar-ristrutturar.

(83)

Rigward l-ilment riċevut fit-23 ta’ Mejju 2013 rigward ftehim ta’ bejgħ b’lokazzjoni lura bejn Estonian Air u l-Ajruport ta’ Tallinn (ara l-premessa 10 hawn fuq), il-Kummissjoni kkonkludiet li dan ma jinvolvix vantaġġ mhux dovut lil Estonian Air u b’hekk eskludiet il-preżenza ta’ għajnuna mill-Istat.

(84)

L-Estonja ppreżentat kummenti dwar id-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ permezz ta’ ittri datati d-9 ta’ April u s-17 ta’ Mejju 2013. Rigward il-miżura 1, l-Estonja hija tal-fehma li l-investiment kien ikkompletat fuq il-bażi ta’ pjan tan-negozju kredibbli u valutazzjoni pożittiva tal-linja tal-ajru. L-Estonja indikat li l-kontribuzzjoni ta’ SAS (li parzjalment ħadet il-forma ta’ konverżjoni ta’ self għall-ekwità) għandha titqies f’kuntest usa’ li fih SAS ipprovdiet self lil Estonian Air ta’ USD […] miljun fl-2008 u ta’ EUR […] miljun fl-2009. Rigward il-parteċipazzjoni tal-Istat, l-Estonja spjegat li hija bbażat id-deċiżjoni tagħha fuq rapport ta’ valutazzjoni mħejji mill-Ministeru tal-Affarijiet Ekonomiċi u tal-Komunikazzjonijiet li skontu l-valur ta’ wara l-investiment tal-linja tal-ajru jaqbeż il-valur tagħha ta’ qabel l-investiment. Barra minn hekk, l-Estonja enfasizzat li kull azzjonist wettaq l-analiżi proprja tiegħu tal-operazzjoni u li dawn kollha ddeċidew li jinjettaw kapital fi proporzjon għall-ishma tagħhom, li jrendi l-miżura 1 pari passu.

(85)

L-Estonja l-ewwel tinnota rigward il-miżura 2 li n-nuqqas ta’ sejħa għall-offerti ma tikkonkludix li hemm għajnuna mill-Istat u li fi kwalunkwe każ il-bejgħ kien ibbażat fuq valur ta’ tranżazzjoni li kien jirrifletti l-prezz tas-suq reali tan-negozju tal-groundhandling ta’ Estonian Air, li jidher li kien qiegħed jagħmel profitt. Skont l-Estonja, il-miżura 2 kienet tikkonsisti mill-bejgħ tal-assi tal-groundhandling tal-linja tal-ajru mingħajr l-impjegati jew ir-responsabbiltajiet u l-valur nett tal-assi kien jirrappreżenta prezz minimu. Barra minn hekk, l-Estonja hija tal-opinjoni li t-tranżazzjoni kienet paragunabbli ma’ oħrajn simili. Barra minn hekk, l-Estonja tenfasizza li l-Ajruport ta’ Tallinn huwa entità indipendenti bl-ebda interferenza mill-Istat u li l-membri kollha tal-maniġment u tal-bordijiet superviżorji huma negozjanti indipendenti u mhux rappreżentanti jew persuni maħturin tal-Istat.

(86)

Barra minn hekk, l-Estonja tat kjarifiki rigward l-istruttura eżatta tal-miżura 3, li wkoll tqis bħala ħielsa mill-għajnuna. L-Estonja ssostni wkoll li l-parteċipazzjoni ta’ SAS tammonta għal EUR […] miljun, jiġifieri l-EUR 2 miljun injettati fi flus kontanti flimkien mal-akkwiżizzjoni tas-sehem ta’ Cresco għal EUR […] miljun. Rigward il-pjan tan-negozju tal-2010, l-Estonja hija tal-opinjoni li dak il-pjan kien ibbażat fuq tkabbir sostenibbli u kien ibbażat fuq aspettazzjonijiet pożittivi għall-irkupru u t-tkabbir tal-ekonomija tal-Estonja u tal-aspettazzjonijiet tal-Assoċjazzjoni Internazzjonali tat-Trasport bl-Ajru (International Air Transport Association, IATA) ta’ dak iż-żmien għat-tkabbir tat-traffiku internazzjonali. Skont l-Estonja, il-pjan tan-negozju tal-2010 inkluda l-motivaturi kollha meħtieġa għal deċiżjoni ta’ investiment prudenti u kredibbli. Rigward il-fatt li l-Istat ikkunsidra l-kunsiderazzjonijiet makroekonomiċi, l-Estonja targumenta li dawn il-kunsiderazzjonijiet ma kinux l-uniċi motivaturi tad-deċiżjoni ta’ investiment tal-Istat. L-Estonja pprovdiet ukoll valutazzjoni tal-linja tal-ajru minn analist anzjan tal-ekonomija tal-Ministeru tal-Affarijiet Ekonomiċi u tal-Komunikazzjonijiet li tindika l-valur totali tal-ekwità ta’ Estonian Air wara l-investiment addizzjonali (fuq il-bażi tal-flussi tal-flus mbassra skontati) bħala EUR [0-10] miljun.

(87)

Rigward id-deċiżjoni tal-Istat biex jinvesti EUR 30 miljun fl-2011/2012 (il-miżura 4), l-Estonja l-ewwel tosserva li, fl-2011, is-suq Ewropew tal-Lvant kien relattivament stabbli fil-prospetti ta’ tkabbir tiegħu u li fis-sajf tal-2011 is-suq tal-avjazzjoni Ewropew kien għadu mhux f’taqlib. L-Estonja targumenta wkoll li SAS ma pparteċipatx fil-miżura 4 għaliex kienet qiegħda tiffaċċja diffikultajiet finanzjarji kbar dak iż-żmien. Rigward is-self ta’ […], li suppost ngħata lil-linja tal-ajru iżda fl-aħħar ma ngħatax, l-Estonja tqis li dan irid jitqies separatament mill-investiment ta’ ekwità tagħha. L-Estonja tenfasizza wkoll li l-pjan ta’ negozju tal-2011 kien robust u kredibbli, u li dan inkluda strateġija ta’ espansjoni bbażata fuq analiżi ekonomika solida u elaborata tas-suq tal-avjazzjoni tar-reġjun u l-iżvilupp ekonomiku maħsub tal-pajjiżi tal-viċinat. L-Estonja ssostni wkoll li fl-2011 l-ekwità tal-linja tal-ajru kienet siewja kemm qabel kif ukoll wara l-injezzjoni ta’ kapital. Għalkemm l-Estonja tirrikonoxxi li l-pjan tan-negozju tal-2011 ma kienx vijabbli u kien abbandunat f’nofs l-2012, u din issostni li fiż-żmien li kienet qiegħda tittieħed id-deċiżjoni jekk titwettaqx il-miżura 4 l-Istat kien jemmen li l-linja tal-ajru tista’ tirrestawra l-vijabbiltà tagħha.

(88)

Rigward il-faċilità ta’ self ta’ salvataġġ (il-miżura 5), l-Estonja hija tal-fehma li l-kundizzjonijiet kollha tal-għajnuna ta’ salvataġġ tal-Linji Gwida R&R tal-2004 kienu ssodisfati.Barra minn hekk, l-Estonja tqis li Estonian Air tista’ titqies bħala f’diffikultà biss minn Ġunju/Lulju 2012. Minħabba li tikkonkludi li l-miżuri 1 sa 4 ma kinux jinvolvu għajnuna mill-Istat, il-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” tal-Linji Gwida R&R tal-2004 ma kienx miksur. Minkejja dan l-Estonja żżid li jekk il-Kummissjoni kellha ssib ksur tal-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar”, għandha tikkunsidra li Estonian Air isservi biss 0,17 % tat-traffiku ġewwa l-Ewropa u li ma hemm l-ebda effett konsegwenzjali negattiv fuq Stati Membri oħrajn jew kwalunkwe distorsjoni mhux dovuta tal-kompetizzjoni bħala riżultat tal-għajnuna.

(89)

Fil-kummenti tagħha tad-19 ta’ Marzu 2014 dwar id-deċiżjoni ta’ ftuħ dwar l-għajnuna għar-ristrutturar (il-miżura 6), l-Estonja tenniet l-argumenti relatati mal-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar”. Rigward ir-restawr tal-vijabbiltà fit-tul ta’ Estonian Air, l-Estonja tqis li l-Kummissjoni għandha tippermetti l-inklużjoni ta’ azzjonijiet ta’ mitigazzjoni mill-maniġment fl-analiżi tas-sensittività, għaliex dan huwa l-mod kif jaħdmu n-negozji normali.

(90)

L-Estonja tipprovdi wkoll ċerti kjarifiki dwar kif il-kontribuzzjonijiet ta’ Livell 1 u DOC u l-marġini ta’ profitabbilità tar-rotot offruti bħala miżuri ta’ kumpens kienu kkalkulati (ara l-premessa 79). Skont l-Estonja, il-kontribuzzjoni ta’ Livell 1 tiddefinixxi d-dħul marġinali li jġib kull passiġġier, mingħajr ma jingħaddu l-ispejjeż tat-titjir, filwaqt li l-kontribuzzjoni DOC tiddefinixxi l-kontribuzzjoni li passiġġier iġib inklużi l-ispejjeż kollha varjabbli tat-titjir iżda mhux l-ispejjeż relatati mal-ajruplan jew kwalunkwe spiża ġenerali oħra.Barra minn hekk, l-Estonja ssostni li r-rotot għandhom jitqiesu bħala miżuri ta’ kumpens aċċettabbli għaliex dawn kollha kellhom kontribuzzjoni pożittiva fil-Livell 1 u tirrifjuta l-argument tal-Kummissjoni li r-rotot abbandunati mhumiex profittabbli skont il-mudell tan-negozju ġdid.

(91)

Rigward il-kontribuzzjoni proprja, l-Estonja tispjega li r-rapport ta’ valutazzjoni għall-bejgħ tal-ajruplani huwa realistiku u jagħti dettalji dwar il-prezz tal-bejgħ ta’ AS Estonian Air Regional u tas-sehem ta’ Estonian Air f’AS Amadeus Eesti.

(92)

Rigward id-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ, il-Kummissjoni rċeviet kummenti minn IAG u Ryanair.

(93)

IAG issostni li hija affettwata mill-għajnuna ta’ salvataġġ lil Estonian Air permezz tal-investiment tagħha fi FlyBe u r-relazzjoni tagħha ma’ Finnair. IAG tinnota wkoll li, fil-fehma tagħha, il-konnettività tal-Estonja ma tiġix ostakolata kieku Estonian Air kellha toħroġ mis-suq. IAG esprimiet ukoll it-tħassib tagħha rigward il-ksur allegat tal-prinċipju “ta’ darbau tal-aħħar”.

(94)

Ryanair tilqa’ l-investigazzjoni formali tal-Kummissjoni fl-għajnuna ta’ salvataġġ għal Estonian Air, b’mod partikolari minħabba l-ineffiċjenza ta’ Estonian Air meta mqabbla ma’ Ryanair. Rigward il-miżuri 1 sa 5, Ryanair tinnota l-ewwel li Cresco ddeċidiet li tirrinunzja għas-sehem tagħha li għandha titqies bħala indikazzjoni b’saħħitha li l-injezzjonijiet ta’ kapital ma kinux konformi mal-MEIP. Ryanair tinnota li l-operaturi ta’ trasport bi prezzijiet irħas huma alternattivi aħjar għall-operaturi ta’ trasport nazzjonali bħal Estonian Air u li d-dritt tal-UE ma jirrikonoxxix id-dritt ta’ kull Stat Membru li jkollu operatur ta’ trasport nazzjonali. Fl-aħħar nett, Ryanair issostni li l-pożizzjoni tas-suq tagħha hija affettwata direttament u sostanzjalment mill-għajnuna mill-Istat lil Estonian Air u li din l-għajnuna toħloq distorsjoni sinifikanti tal-kompetizzjoni.

(95)

Rigward id-deċiżjoni ta’ ftuħ dwar l-għajnuna għar-ristrutturar, ipprovdew żewġ partijiet interessati: parti interessata li ma tixtieqx l-identità tagħha tiġi żvelata u Ryanair.

(96)

Il-parti interessata li ma tixtieqx l-identità tagħha tiġi żvelata tqis li l-pjan ta’ ristrutturar ta’ Estonian Air la huwa kredibbli u lanqas ma jista’ jinkiseb minħabba l-fatt li t-telf tagħha fl-2012 kienu għoljin b’mod straordinarju, li jwassal għal marġini nett taħt -50 %. Rigward ir-ristrutturar tal-flotta u l-operazzjonijiet, il-parti interessata hija tal-fehma li l-pjanijiet ta’ Estonian Air li tuża żewġ ajruplani għal titjiriet mikrija mhumiex vijabbli minħabba n-natura verament kompetittiva ta’ dak is-suq u tikkritika t-taħlita ta’ ajruplani tal-flotta l-ġdida. Il-parti interessata tinnota wkoll li l-kalkulazzjoni tal-profitabbilità tar-rotot offruti bħala miżuri ta’ kumpens turi li dawn mhumiex aċċettabbli u hija tal-fehma li, b’mod ġenerali, l-għajnuna għar-ristrutturar ma għandhiex tiġi awtorizzata. Fl-aħħar nett, il-parti interessata tipprovdi wkoll studju ta’ każ tal-konnettività tal-Ungerija wara l-kollass ta’ Malév u tasal għall-konklużjoni li s-suq jista’ jikkumpensa b’mod adegwat għat-telf ta’ operatur ta’ trasport nazzjonali.

(97)

Ryanair l-ewwel tinnota li l-Kummissjoni għandha tivvaluta jekk l-Estonja kellhiex opzjonijiet oħrajn disponibbli (bħal-likwidazzjoni) minflok il-provvista tal-għajnuna mill-Istat. Ryanair issostni wkoll li s-suppożizzjonijiet tal-pjan ta’ ristrutturar huma estremament ottimisti u li l-pjan ma jistax jirnexxi. Pereżempju, Ryanair temmen li mhuwiex realistiku li Estonian Air sejra tkun tista’ tbigħ uħud mill-ajruplani tagħha biex tiġbor il-kapital. Ryanair tqis ukoll li t-12-il rotta mħassra minn Estonian Air mhumiex profittabbli u ma jistgħux jitqiesu bħala miżuri ta’ kumpens. Barra minn hekk, tinnota li l-kundizzjonijiet tal-Linji Gwida R&R tal-2004 mhumiex issodisfati, b’mod partikolari l-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar”. Fl-aħħar nett, Ryanair ittenni li l-għajnuna lil Estonian Air tagħmel ħsara sostanzjali lill-pożizzjoni tas-suq tagħha.

(98)

L-Estonja indirizzat fid-dettall l-argumenti mqajma mill-partijiet interessati. Rigward il-kummenti ta’ IAG dwar id-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ, l-Estonja tinnota li Estonian Air u FlyBe ma jtirux lejn l-istess ajruporti u għalhekk mhumiex f’kompetizzjoni. Rigward il-konnettività tal-pajjiż, l-Estonja tqis li tkun affettwata kieku Estonian Air kellha toħroġ mis-suq u targumenta li l-operaturi ta’ trasport bi prezzijiet baxxi ma jipprovdux it-tip ta’ konnettività li hija importanti għall-Estonja.

(99)

Rigward il-kummenti ta’ Ryanair dwar id-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ, l-Estonja tosserva li l-effiċjenza tal-operaturi ta’ trasport bi prezzijiet baxxi ma jistgħux jitqabblu mal-operaturi ta’ trasport reġjonali. Rigward ir-raġunament għaliex l-Istat investa fil-linja tal-Ajru, l-Estonja tosserva li linja tal-ajru profittabbli u sostenibbli hija importanti ħafna għaliex tipprovdi l-Estonja b’konnessjonijiet regolari u affidabbli ma’ għadd ta’ pajjiżi li jikkostitwixxu l-imsieħba kummerċjali ekonomiċi prinċipali tal-Estonja, rwol li mhuwiex sodisfatt mill-kompetituri ewlenin tal-linja tal-ajru. Fl-aħħar nett, l-Estonja ssostni li l-operaturi ta’ trasport bi prezzijiet baxxi fallew fl-Estonja minħabba d-daqs żgħir tas-suq, mhux minħabba l-preżenza ta’ Estonia Air u teskludi l-kompetizzjoni bejn Ryanair u Estonian Air għaliex dawn huma mmirati lejn segmenti ta’ klijenti differenti.

(100)

L-Estonja indirizzat ukoll il-kummenti li rċeviet fil-kuntest tad-deċiżjoni ta’ ftuħ dwar l-għajnuna għar-ristrutturar. Rigward il-kummenti tal-parti interessata li ma tixtieqx li l-identità tagħha tiġi żvelata, l-Estonja ma tipprovdix osservazzjonijiet dwar uħud minn dawn u targumenta li sejra tressaq pjan ta’ ristrutturar ġdid u għalhekk dawk il-kummenti ma għadhomx rilevanti. L-Estonja xorta tindika li ma hemm l-ebda kapaċità żejda fuq ir-rotot lejn u mill-Estonja u li ma hemm l-ebda riskju li tfixkel is-suq intern biċ-ċaqliq ta’ sehem mhux ġust ta’ aġġustamenti strutturali lejn Stati Membri oħra. Rigward it-tqabbil tal-istudju tal-każ tal-konnettività tal-Ungerija, l-Estonja targumenta li l-Estonja huwa suq żgħir u iżolat u li t-tmiem ta’ Estonian Air ifisser telf fil-kwantità u fil-kwalità tal-konnessjonijiet tal-ajru, u ssostni li l-każ tagħha huwa simili għal dak tal-Litwanja wara l-falliment tal-operatur ta’ trasport nazzjonali tagħha FlyLAL, li – skont l-Estonja – tilef 26 % tal-fattur ta’ mobilità tiegħu (31) meta mqabbel mal-4 % għall-Ungerija.

(101)

Rigward il-kummenti ta’ Ryanair, l-Estonja ttenni li l-pożizzjoni ta’ Ryanair mhux sejra tkun affettwata mill-għajnuna mill-Istat mogħtija lil Estonian Air. Barra minn hekk, l-Estonja tqis li d-dikjarazzjoni ta’ Ryanair li Estonian Air għandha tiġi likwidata mhijiex appoġġjata minn dejta. Fl-aħħar nett, l-Estonja tenniet li ma hemm l-ebda ksur tal-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” fir-rigward tal-miżuri 1 sa 3.

(102)

Skont l-Artikolu 107(1) tat-Trattat kull għajnuna, ta’ kwalunkwe forma, mogħtija minn Stat Membru jew permezz ta’ riżorsi tal-Istat, li twassal għal xkiel jew theddida li xxekkel il-kompetizzjoni billi tiffavorixxi ċerti impriżi jew il-produzzjoni ta’ ċerti oġġetti għandha, safejn tolqot il-kummerċ bejn l-Istati Membri, tkun inkompatibbli mas-suq intern. Il-kunċett ta’ għajnuna mill-Istat għalhekk japplika għal kull benefiċċju mogħti direttament jew indirettament, li huwa ffinanzjat minn riżorsi statali, u li jingħata mill-Istat stess jew minn korp intermedjarju li jaġixxi permezz tas-setgħat mogħtija lilu.

(103)

Sabiex titqies bħala għajnuna mill-Istat, miżura trid tkun ġejja mir-riżorsi tal-Istat u tkun imputabbli lill-Istat. Fil-prinċipju, ir-riżorsi tal-Istat huma riżorsi ta’ Stat Membru u l-awtoritajiet pubbliċi tiegħu, kif ukoll ir-riżorsi tal-impriżi pubbliċi li fuqhom l-awtoritajiet pubbliċi jistgħu jeżerċitaw, direttament jew indirettament, influwenza ta’ kontroll.

(104)

Sabiex tiddetermina jekk il-miżuri differenti vvalutati tawx vantaġġ ekonomiku lil Estonian Air u għalhekk jekk il-miżuri jinvolvux għajnuna mill-Istat, il-Kummissjoni sejra tivvaluta jekk il-linja tal-ajru rċevitx vantaġġ ekonomiku li kieku ma kinitx tikseb taħt kundizzjonijiet normali tas-suq.

(105)

Il-Kummissjoni applikat it-test tal-MEIP fil-valutazzjoni tagħha. Skont it-test tal-MEIP, l-ebda għajnuna mill-Istat ma tkun involuta meta, f’ċirkustanzi simili, investitur privat ta’ daqs komparabbli ma’ dak tal-korpi li joperaw fis-settur pubbliku seta’, waqt l-operat fil-kundizzjonijiet normali tas-suq ta’ ekonomija tas-suq, ġie mħeġġeġ jipprovdi lill-benefiċjarju l-miżuri inkwistjoni. Il-Kummissjoni għandha għalhekk tivvaluta jekk investitur privat kienx jidħol fit-tranżazzjonijiet li qegħdin jiġu vvalutati fuq l-istess termini. L-attitudni tal-investitur privat ipotetiku hija dik ta’ investitur prudenti li l-għan tiegħu tal-massimizzazzjoni tal-qligħ hija kkontrollata mill-prudenza dwar il-livell ta’ riskju aċċettabbli għal rata partikolari ta’ ritorn. Fil-prinċipju, kontribuzzjoni mill-fondi pubbliċi ma tinvolvix għajnuna mill-Istat jekk din isseħħ pari passu, jiġifieri jekk din isseħħ fl-istess ħin ma’ kontribuzzjoni kapitali sinifikattiva minn investitur privat f’ċirkustanzi kumparabbli u fuq termini paragunabbli.

(106)

Fl-aħħar nett, il-miżuri inkwistjoni jridu jxekklu jew jheddu li jxekklu l-kompetizzjoni u jkunu jistgħu jolqtu l-kummerċ bejn l-Istati Membri.

(107)

Safejn il-miżuri li qegħdin jiġu vvalutati jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat, il-kompatibilità tagħhom għandha tiġi vvalutata fid-dawl tal-eċċezzjonijiet stipulati fil-paragrafi 2 u 3 ta’ dak l-Artikolu.

(108)

Il-Kummissjoni sejra l-ewwel tivvaluta l-preżenza ta’ għajnuna fir-rigward tal-injezzjoni ta’ kapital ta’ EUR 2,48 miljun tal-2009 (il-miżura 1). Kif spjegat fil-premessa 105, huwa meqjus li kontribuzzjoni mill-fondi pubbliċi ma titqiesx li tinvolvi vantaġġ mhux dovut – u ma tikkostitwixxix għajnuna – jekk titwettaq fuq termini pari passu.

(109)

F’dak ir-rigward, il-Kummissjoni nnotat li l-miżura 1 twettqet mill-azzjonisti ta’ Estonian Air dak iż-żmien fi proporzjon għall-ishma tagħhom, jiġifieri 34 % mill-Estonja (EUR 2,48 miljun), 49 % minn SAS (EUR 3,57 miljun) u 17 % minn Cresco (EUR 1,23 miljun). L-Estonja kkonfermat li l-Istat u Cresco injettaw flus biss filwaqt li SAS ipprovdiet EUR 1,21 miljun fi flus kontanti u EUR 2,36 miljun fil-forma ta’ konverżjoni ta’ self għall-ekwità. Barra minn hekk, l-Estonja spjegat li SAS ipprovdiet self lil Estonian Air ta’ USD […] miljun fl-2008 u ta’ EUR […] miljun fl-2009 (ara l-premessa 84).

(110)

Fid-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ il-Kummissjoni nnotat li n-natura differenti tal-kontribuzzjonijiet (żieda fil-flus ġodda kontra l-konverżjoni tad-dejn minn SAS) kienu biżżejjed biex joħolqu dubji raġonevoli dwar jekk il-miżura 1 kinitx pari passu. Madankollu, l-informazzjoni pprovduta mill-Estonja taffiet id-dubji tal-Kummissjoni, minħabba li l-kontribuzzjoni ta’ kapital twettqet fuq termini ċari pari passu tal-anqas ma’ Cresco. Kemm l-Istat kif ukoll Cresco kkontribwew ammont pjuttost sinifikanti ta’ flus ġodda fi flus kontanti fi proporzjon għall-ishma tagħhom. Barra minn hekk, il-kontribuzzjonijiet globali ta’ Cresco u SAS fi flus kontanti huma sinifikanti u paragunabbli ma’ dik tal-Istat. Barra dan, il-konverżjoni ta’ self għall-ekwità ta’ SAS għandha titqies fil-kuntest usa’ tas-self preċedenti tagħha lil Estonian Air fl-2008 u fl-2009, li juri li SAS kienet temmen fil-vijabbiltà tal-linja tal-ajru.

(111)

Huwa ovvju li parteċipazzjoni privata ta’ 66 % mhijiex negliġibbli meta mqabbla mal-intervent pubbliku skont il-ġurisprudenza stabbilita (32). Barra dan, xejn ma jissuġġerixxi li d-deċiżjoni ta’ SAS u Cresco li jinvestu f’Estonian Air setgħet kienet influwenzata mill-imġiba tal-Istat.

(112)

Barra minn hekk, il-Kummissjoni osservat li skont il-linji gwida tal-Avjazzjoni tal- 1994 (33)“l-injezzjonijiet ta’ kapital ma jinvolvux għajnuna mill-Istat meta s-sehem pubbliku f’kumpanija sejjer jiġi miżjud, sakemm il-kapital injettat huwa proporzjonat għan-numru ta’ ishma miżmuma mill-awtoritajiet u jmur flimkien mal-injezzjoni ta’ kapital minn azzjonist privat; is-sehem tal-investitur privat għandu jkollu sinifikat ekonomiku reali” [traduzzjoni mhux uffiċjali]. Għalhekk, jirriżulta li dan huwa l-każ għall-miżura 1.

(113)

Fuq dik il-bażi, il-Kummissjoni tqis li d-deċiżjoni ta’ Cresco li jinvesti f’Estonian Air saret pari passu ma’ dik tal-Istat u li l-investiment kemm ta’ Cresco kif ukoll ta’ SAS kienet sinifikanti. Barra dan, il-Kummissjoni ma għandha l-ebda raġuni biex tiddubita li SAS u Cresco ddeċidew li jinvestu f’Estonian Air għal raġunijiet ta’ profitt. Il-Kummissjoni għalhekk tikkonkludi li l-finanzjament ta’ Estonian Air permezz tal-injezzjoni ta’ kapital ta’ EUR 2,48 miljun (il-miżura 1) ma kienx jinvolvi vantaġġ mhux dovut lil Estonian Air u għalhekk teskludi l-preżenza tal-għajnuna mill-Istat, mingħajr ma huma meħtieġ li tivvaluta ulterjorament jekk il-bqija tal-kundizzjonijiet kumulattivi tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat humiex sejrin jintlaħqu.

(114)

F’Ġunju 2009, Estonian Air biegħet in-negozju tal-groundhandling tagħha lill-Ajruport ta’ Tallinn b’100 % sjieda tal-Istat għall-prezz ta’ EUR 2,4 miljun (il-miżura 2). Sabiex jiġi ddeterminat il-prezz, ma saret l-ebda sejħa għal offerti miftuħa, trasparenti u inkondizzjonata u ma twettqet l-ebda valutazzjoni minn valutaturi indipendenti. Minflok, il-prezz kien stabbilit permezz ta’ negozjati diretti bejn l-Ajruport ta’ Tallinn u Estonian Air.

(115)

Il-Kummissjoni tosserva li fin-nuqqas ta’ sejħa għal offerti jew ta’ valutazzjoni indipendenti ma tistax tiġi eskluża l-preżenza ta’ għajnuna. Għalhekk, il-Kummissjoni teħtieġ tivvaluta t-tranżazzjoni u l-kuntest tagħha fid-dettall sabiex tiddetermina jekk tatx lil Estonian Air kwalunkwe vantaġġ mhux dovut.

(116)

Matul il-proċedura ta’ investigazjzoni formali, l-Estonja ċċarat li n-negozju tal-groundhandling kien profittabbli bejn l-2005 u l-2008, jiġifieri s-snin li ppreċedu l-bejgħ. Barra dan, it-tranżazzjoni ħadet il-forma ta’ bejgħ ta’ assi minbarra r-responsabbiltajiet u l-impjegati u “spejjeż ta’ legat” oħrajn. Sabiex jiġi ddeterminat il-prezz, il-valur nett tal-assi kien stabbilit bħala prezz minimu. Barra minn hekk, l-awtoritajiet Estonjani ressqu l-analiżi interna tagħhom li turi li l-multiplikazzjoni tal-valur għall-bejgħ (EV/bejgħ) tal-intrapriża (34) għat-tranżazzjoni tikkorrispondi għall-multiplikazzjonijiet osservati f’diversi tranżazzjonijiet oħrajn fejn il-kumpanija fil-mira kienet negozju tal-groundhandling. Dan jidher li jissuġġerixxi li t-tranżazzjoni seħħet skont it-termini tas-suq.

(117)

Barra minn hekk, l-Estonja tenfasizza li l-Ajruport ta’ Tallinn, minkejja li huwa 100 % tal-Istat, huwa indipendenti mill-Istat u li l-membri tal-maniġment u tal-bordijiet superviżorji huma negozjanti indipendenti u mhux rappreżentanti tal-Istat. Fid-deċizjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ, il-Kummissjoni qajmet dubji dwar jekk l-azzjonijiet tal-Ajruport ta’ Tallinn setgħux jitqiesu imputabbli lill-Istat minħabba l-fatt li l-Ministeru tal-Affarijiet Ekomomiċi u l-Komunikazzjonijiet kien l-uniku azzjonist tal-Ajruport ta’ Tallinn u li dan kien jaqa’ taħt il-ġurisdizzjoni tal-Ministeru.

(118)

Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea konsistentement sostniet li l-miżuri meħudin mill-impriżi pubbliċi taħt il-kontroll tal-Istat mhumiex minnhom infushom attribwibbli għall-Istat. Tabilħaqq, il-Qorti tal-Ġustizzja spjegat f’Stardust Marine u l-ġurisprudenza sussegwenti li sabiex tikkonkludi dwar l-imputabbiltà huwa meħtieġ li “teżamina jekk l-awtoritajiet pubbliċi għandhomx jitqiesu bħala li kienu involuti, f’mod jew ieħor, fl-adozzjoni [tal-]miżuri” [traduzzjoni mhux uffiċċjali] (35). Rigward il-miżura 2, il-Kummissjoni ma tistax tikkonkludi li d-deċiżjoni tal-Ajruport ta’ Tallinn li jinvesti f’Estonian Air kienet imputabbli lill-Istat. Barra minn hekk, il-Kummissjoni lanqas ma sabet xi evidenza indiretta f’dan ir-rigward fis-sens tal-ġurisprudenza Marine Stardust. Għal dawn ir-raġunijiet, il-Kummissjoni tqis li d-deċiżjoni tal-Ajruport ta’ Tallinn li jipparteċipa fil-miżura 2 mhijiex imputabbli lill-Estonja.

(119)

Ladarba d-deċiżjoni tal-Ajruport ta’ Tallinn li jipparteċipa fil-miżura 2 ma kinitx imputabbli lill-Istat u minħabba li t-tranżazzjoni tidher li seħħet skont it-termini tas-suq, il-Kummissjoni teskludi l-preżenza tal-għajnuna mill-Istat, fir-rigward tal-miżura 2, mingħajr ma huwa meħtieġ li tivvaluta ulterjorament jekk il-bqija tal-kundizzjonijiet kumulattivi tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat humiex milħuqa.

(120)

Rigward l-injezzjoni ta’ kapital tal-2010 (il-miżura 3), l-Estonja spjegat matul il-proċedura ta’ investigazzjoni formali li l-Istat injetta EUR 17,9-il miljun fi flus kontanti filwaqt li SAS ikkonvertiet f’ekwità self ta’ EUR 2 miljun. Fl-istess ħin, SAS kisbet is-sehem ta’ Cresco f’Estonian Air għal EUR […] miljun (bi skambju għal tħassir ta’ self ta’ EUR […] miljun li Cresco kellha ma’ SAS). Bħala riżultat, Cresco ma baqgħetx azzjonista, il-parteċipazzjoni tal-Istat żdiedet għal 90 % u l-parteċipazzjoni ta’ SAS tnaqqset għal 10 %. L-Estonja targumenta li d-deċiżjoni tagħha li terġa’ tinvesti f’Estonian Air kienet ibbażata fuq il-pjan tan-negozju tal-2010.

(121)

Il-Kummissjon l-ewwel tinnota li l-injezzjonijiet tal-Istat u SAS seħħew taħt forom differenti u f’ammonti mhux proporzjonali għall-ishma. Injezzjoni ta’ EUR 17,9-il miljun ta’ flus ġodda mill-Istat mhijiex paragunabbli mal-iskambju ta’ dejn għall-ekwità ta’ SAS ta’ EUR 2 miljun, b’mod partikolari għaliex l-Estonja ma tatx evidenza li s-self kien kompletament kollateralizzat u għalhekk li SAS kienet tassumi riskju ġdid bil-konverżjoni tas-self f’ekwità. Rigward it-tħassir tad-dejn minn SAS ta’ EUR […] miljun li Cresco kellha ma’ SAS bi skambju għall-ishma ta’ Cresco f’Estonian Air, il-Kummissjoni osservat li din l-operazzjoni ma kinitx tinvolvi flus ġodda għal Estonian Air. Barra dan, ma hemmx ċertezza dwar jekk SAS daħlitx f’riskju ġdid bl-aċċettazzjoni tat-tħassir tad-dejn bi skambju għall-ishma ta’ Cresco f’Estonian Air. Dawn l-elementi huma biżżejjed biex jippermettu l-Kummissjoni tikkonkludi li l-miżura 3 ma twettqitx fuq termini pari passu.

(122)

L-awtoritajiet Estonjani jargumentaw li l-miżura 3 kienet tikkonforma mal-MEIP għaliex din kienet adottata fuq il-bażi tal-pjan tan-negozju tal-2010, li jqisu bħala robust u kredibbli. Skont il-pjan, Estonian Air kienet tilħaq l-ekwilibriju diġà fl-2013 jekk tibdel il-flotta skont il-pjan, u tibqa’ tagħmel profitti sinifikanti minn hemm ‘il quddiem mill-inqas sal-2020.

(123)

Il-Kummissjoni tirrikonoxxi li l-pjan tan-negozju tal-2010 janalizza s-sitwazzjoni tal-linja tal-ajru, iżda xorta għandu nuqqasijiet li ma jagħmluhx bażi affidabbli għal deċiżjoni ta’ investiment orjentata lejn is-suq. Pereżempju, it-tbassir finanzjarju huwa bbażat fuq żiediet ambizzjużi żżejjed fl-għadd ta’ passiġġiera (tkabbir annwali medju ogħla minn 6 % għall-perjodu mill-2010 sal-2020). Tali prospetti ta’ tkabbir jidhru ottimisti wisq minħabba l-kriżi ekonomika u finanzjarja globali tal-2009. Il-pjan tan-negozju tal-2010 jirreferi għall-istimi tal-IATA ta’ tkabbir medju ta’ iżjed minn 5 % għall-erba’ snin li jmiss. Madankollu, IATA tindika wkoll li dan l-irkupru sejjer ikun diviż ġeografikament b’mod żbilanċjat ħafna u li mhux mistenni li jkun hemm irkupru rapidu fl-Ewropa (36).

(124)

Nuqqas ieħor huwa li l-analiżi tas-sensittività tal-pjan tan-negozju tal-2010 tidher insuffiċjenti. Rigward ir-riskju ta’ tnaqqis fl-għadd ta’ passiġġiera, il-pjan jgħid li tnaqqis ta’ 10 % fl-għadd ta’ passiġġiera jnaqqas b’madwar EUR 6,4 miljun ir-riżultat nett għall-ewwel sentejn, li jżid b’aktar mid-doppju r-riżultati netti negattivi mistennija għal dawk is-sentejn. Madankollu, il-pjan tan-negozju tal-2010 ma jindikax il-konsegwenzi għall-perjodu globali analizzat u l-azzjonijiet korrettivi speċifiċi li jridu jittieħdu.

(125)

Il-Kummissjoni tenfasizza wkoll li Cresco ddeċidiet li ma tinvestix ulterjorament f’Estonian Air u minflok iddeċidiet li tbigħ is-sehem tagħha lil SAS. Filwaqt li Cresco setgħet kellha diversi raġunijiet biex tagħmel dan, jidher loġiku li jitqies li l-pjan tan-negozju tal-2010 ma jkunx biżżejjed biex jassigura mill-ġdid lill-investitur privat dwar ir-redditu fuq l-investiment tiegħu. Argument simili jista’ jiġi applikat għal SAS, li ddeċidet li tipparteċipa fl-injezzjoni ta’ kapital tal-2010 iżda mhux b’mod proporzjonali għas-sehem tagħha u għalhekk dan tnaqqas għal biss 10 % mis-sehem preċendenti tagħha ta’ 49 %.

(126)

L-awtoritajiet Estonjani jargumentaw ukoll li valutazzjoni li twettqet mill-Istat fl-2010 waslet għall-konklużjoni li l-linja tal-ajru jkollha valur pożittiv wara l-investiment. Din il-valutazzjoni kkalkulat il-valur tal-ekwità fuq il-bażi ta’ analiżi tal-fluss tal-flus skontat b’kunsiderazzjoni tal-flussi tal-flus mistennija fis-snin 2010-2019 flimkien ma’ valur terminali wara l-2019 ta’ EUR [0-10] miljun (skontati) u nieqes id-dejn nett ta’ EUR [0-10] miljun. Fuq din il-bażi, il-valur totali li jirriżulta tal-ekwità f’xenarju ta’ wara l-investiment jammonta għal EUR [0-10] miljun. Fuq il-bażi ta’ metodu ta’ valutazzjoni alternattiv, hija vvalutat il-linja tal-ajru permezz tat-tqabbil ma’ indikaturi finanzjarji għal ħames kumpaniji iżgħar ikkummerċjati pubblikament, li rriżulta f’valur ta’ Estonian Air ta’ madwar EUR [5-15] miljun.

(127)

Madankollu, il-Kummissjoni ma tistax tqis din il-valutazzjoni bħala bażi valida biex taċċetta l-investiment minn investitur privat ipotetiku. L-ewwel nett, il-valutazzjoni stess tindika riskji, inċertezzi u sensittività sostanzjali għas-suppożizzjonijiet użati u tgħid li t-tbassir tagħha għandu jitqies b’kawtela (37). Barra minn hekk, ċerti suppożizzjonijiet kruċjali sottostanti għall-valutazzjoni mhumiex sostanzjati. B’mod partikolari, il-bażi biex jiġi stabbilit il-valur terminali sostanzjali (li jirrappreżenta aktar minn 60 % tal-fluss totali ta’ flus skontat li rriżulta) mhuwiex indikat. L-għażla ta’ valur terminali aktar baxx jista’ jwassal ukoll għal valur totali tal-ekwità negattiv. It-tieni nett, il-valutazzjoni ssostni li l-miżuri tal-pjan tan-negozju tal-2010 tista’ ma tkunx biżżejjed biex issolvi wħud mill-problemi ta’ sostenibbiltà ta’ Estonian Air (pereżempju t-tħaddim b’telf tal-ajruplan turboprop Saab 340). Għalhekk, il-kalkolu bbażat fuq il-fluss tal-flus jassumi bidliet addizzjonali u b’hekk jiddevja mill-pjan tan-negozju tal-2010 li jirrappreżenta l-bażi għall-investiment. It-tielet nett, il-valutazzjoni bbażata fuq it-tqabbil ma’ linji tal-ajru oħrajn hija estremament fraġli. Din tqabbel Estonian Air ma’ ħames linji tal-ajru biss, u tlieta minnhom għandhom kapaċitajiet diversi drabi akbar minn dik ta’ Estonian Air. Barra minn hekk, minħabba s-sitwazzjoni finanzjarja ħażina ta’ Estonian Air, l-unika bażi ta’ referenza li tista’ tintuża realistikament hija l-proporzjon ta’ prezz għall-introjtu mill-bejgħ filwaqt li l-proporzjonijiet bbażati fuq indikaturi oħrajn jagħtu riżultati differenti ħafna. Ir-raba’ nett, anki jekk jiġu aċċettati r-riżultati tagħha, il-valutazzjoni ma tispjegax għaliex investigatur privat għandu jaqbel li jinjetta EUR 17,9-il miljun f’kapital ġdid biex iżomm 90 % tal-ishma ta’ kumpanija li l-valur totali tal-ekwità tagħha huwa stmat għal biss EUR [0-10] miljun (jew mhux iżjed minn EUR [5-15] miljun). Fl-aħħar nett, l-awtoritajiet Estonjani ma analizzaw l-ebda sitwazzjoni kontrafattwali għaż-żieda fil-kapital sabiex iqabblu r-redditu mistenni fuq l-investiment tagħhom mar-riżultati ta’ xenarji alternattivi possibbli. Filwaqt li jista’ jagħmel sens ekonomiku għal azzjonist eżistenti biex jinvesti kapital addizzjonali f’kumpanija f’diffikultà biex jissalvagwardja l-investiment tiegħu, investitur bħal dan normalment iqabbel investiment bħal dan mal-ispejjeż/dħul ta’ xenarji alternattivi possibbli, li jistgħu jinkludu possibbilment anki l-likwidazzjoni tal-kumpanija.

(128)

Barra dan, is-sottomissjoni tal-awtoritajiet Estonjani tad-9 ta’ April 2014 tissuġġerixxi li ż-żieda fil-kapital ma kinitx immotivata biss mill-attraenza ekonomika tal-investiment. L-Estonja tirrikonoxxi li l-għan tal-pjan tan-negozju tal-2010 biex jiżgura konnessjonijiet ta’ titjiriet fit-tul lejn destinazzjonijiet tan-negozju importanti “kienu jikkoinċidu mal-għanijiet ta’ politika makroekonomiċi proprja tal-Istat”. Għalkemm l-Estonja targumenta li dawn il-kunsiderazzjonijiet ma kinux l-uniċi motivaturi tad-deċiżjoni ta’ investiment tal-Istat, dan jissuġġerixxi li l-Istat ma kienx qed jikkunsidra biss motivi ta’ profitt. F’dan ir-rigward, jidher li l-membri tal-Gvern Estonjan fiż-żmien tal-miżura 3 sostnew li “l-pożizzjoni [tal-Gvern] kienet li Estonian Air hija kumpanija strateġika għall-pajjiż u lesti nieħdu sehem maġġoritarju” [traduzzjoni mhux uffiċjali] (38) u li “huwa importanti ħafna li jkollna titjiriet minn […] lejn xi bliet oħrajn importanti”, [traduzzjoni mhux uffiċjali] (39) li ma jidhirx li huwa tħassib li investitur tas-suq prudenti jikkunsidra meta jkun qiegħed jieħu deċiżjoni dwar investiment. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni tfakkar ukoll li fis-sentenza fil-kawża Boch il-Qorti indikat li “it-test huwa, b’mod partikolari, jekk f’ċirkostanzi simili azzjonist privat, wara li jkun ikkunsidra l-probabbiltà li jikseb ritorn u wara li jkun warrab kull kunsiderazzjoni ta’ natura soċjali, ta’ politika reġjonali u settorjali, ikunx lest li jissottoskrivi l-kapital inkwistjoni” [traduzzjoni mhux uffiċjali] (40).

(129)

B’mod ġenerali, b’kunsiderazzjoni tan-nuqqas ta’ kwalunkwe investitur privat li lest jinvesti flus ġodda f’Estonian Air b’mod simili għall-Istat, id-dgħufijiet tal-pjan tan-negozju tal-2010 u l-eżistenza ta’ għanijiet makroekonomiċi mhux rilevanti għal ebda investitur privat, il-Kummissjoni tikkonkludi li l-miżura 3 ma kinitx konformi mal-MEIP.

(130)

Barra dan, sabiex miżura tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, trid tkun ġejja mir-riżorsi tal-Istat u tkun imputabbli lill-Istat. Dan il-kriterju mhux qiegħed jiġi kkontestat fir-rigward tal-injezzjoni ta’ kapital tal-2010, minħabba li kien il-Ministeru tal-Affarijiet Ekonomiċi u l-Komunikazzjoni tal-Estonja, azzjonist tal-linja tal-ajru, li injetta l-flus mill-baġit tal-Istat.

(131)

Fl-aħħar nett, il-Kummissjoni tosserva li l-miżura taffettwa l-kummerċ u thedded li toħloq distorsjoni tal-kompetizzjoni bejn l-Istati Membri għaliex Estonian Air hija f’kompetizzjoni ma’ linji tal-ajru oħrajn tal-Unjoni Ewropea, b’mod partikolari mid-dħul fis-seħħ tat-tielet stadju ta’ liberalizzazzjoni tat-trasport bl-ajru (“it-tielet pakkett”) tal-1 ta’ Jannar 1993 (41). Il-miżura 3 ppermettiet li Estonian Air tkompli topera sabiex ma jkollhiex tiffaċċa, bħal kompetituri oħra, il-konsegwenzi li ġeneralment jirriżultaw mir-riżultati finanzjarji diffiċli tagħha.

(132)

Il-Kummissjoni għalhekk tikkonkludi li l-miżura 3 tinvolvi għajnuna mill-Istat favur Estonian Air.

(133)

Rigward l-injezzjoni tal-flus kontanti ta’ EUR 30 miljun deċiża mill-Estonja f’Diċembru 2011 (il-miżura 4), l-Estonja hija tal-opinjoni li ma kinitx tinvolvi għajnuna mill-Istat. L-ebda investitur ieħor ma pparteċipa f’din l-injezzjoni ta’ kapital, li bħala riżultat tagħha is-sehem ta’ SAS tnaqqas minn 10 % għal 2,66 %, filwaqt li s-sehem tal-Istat żdied minn 90 % għal 97,34 %.

(134)

Il-Kummissjoni tibqa’ mhux konvinta mill-argumenti mogħtija mill-awtoritajiet Estonjani matul il-proċedura ta’ investigazzjoni formali. L-ewwel nett, id-deċiżjoni dwar l-investiment ittieħdet mill-Istat biss mingħajr l-ebda intervent privat: SAS iddeċidiet li ma tipparteċipax f’din l-injezzjoni ta’ kapital u l-bank privat […], li inizjalment ikkunsidra li jagħti self lil Estonian Air, fl-aħħar iddeċieda li ma jagħtihx. Għalhekk, l-investiment ma jistax jitqies bħala pari passu.

(135)

Barra dan, il-pjan tan-negozju tal-2011, li fuq il-bażi tiegħu ttieħdet id-deċiżjoni ta’ investiment, jipprevedi strateġija ta’ espansjoni u bidla radikali tal-mudell tan-negozju minn punt sa punt għal sistema f’forma ta’ stilla fuq il-bażi ta’ netwerk reġjonali. L-Estonja ppreżentat il-pjan li skontu l-linja tal-ajru tikseb ajruplani ġodda (u tmur minn seba’ ajruplani fl-2011 għal 13 fl-2013 u fl-2014) u tagħmel Tallinn hub għat-titjiriet bejn l-Ewropa u l-Asja. Skont din il-preżentazzjoni, Estonian Air tkun teħtieġ EUR 30 miljun mill-azzjonist tagħha u EUR […] miljun minn self ta’ […]. Minkejja l-fatt li fl-aħħar […] iddeċieda li ma jagħtix is-self, il-Kummissjoni tenfasizza li l-Estonja tat EUR 30 miljun mingħajr ma qieset l-impatt li […] deċiżjoni jkollha għar-riżultat tal-pjan tan-negozju tal-2011. Din ma tistax titqies bħala imġiba razzjonali ta’ operatur tas-suq informat.

(136)

Barra minn hekk jidher mhux realistiku li jitqies li Estonian Air tkun tista’ kważi tittripla d-dħul tagħha f’erba’ snin biss u tgħaddi minn EBT ta’ EUR – 15,45 miljun fl-2011 għal EUR 4,2 miljun fl-2014, b’mod partikolari f’kuntest ta’ kriżi ekonomika u finanzjarja. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni tfakkar li skont it-tbassir finanzjarju ta’ Diċembru 2011 ta’ IATA (42), il-marġini ta’ profitt fl-industrija tal-linji tal-ajru fl-2011 naqsu minħabba ż-żidiet fil-prezzijiet taż-żejt u l-fjuwil. Għall-2012, IATA pprevediet li l-industijra tal-linji tal-ajru Ewropea tiffaċċja pressjoni minħabba t-taqlib ekonomiku li jirriżulta min-nuqqas min-naħa tal-gvernijiet li jsolvu l-kriżi tad-dejn sovran taż-żona tal-euro. Meta jitqies li l-linji tal-ajru Ewropej probabbilment kienu se jintlaqtu ħażin mir-riċessjoni fis-swieq domestiċi tagħhom, it-tbassir għall-2012 ta’ IATA għal-linji tal-ajru Ewropej kien redditu qabel l-imgħax u t-taxxi (earnings before interest and taxes, EBIT) ta’ 0,3 %, b’telf nett wara t-taxxa ta’ USD 0,6 biljun (jiġifieri EUR 0,46 biljun).

(137)

Jidher ukoll mhux realistiku li jitqies li Estonian Air iżżid l-għadd ta’ postijiet minn miljun fl-2011 għal 2,45 miljun fl-2014 filwaqt li żiedet sostanzjalment il-fattur ta’ tagħbija minn 59,2 % għal 72,3 % fl-istess perjodu. Ir-riskji prinċipali jidhru wkoll sottovalutati u l-miżuri ta’ mitigazzjoni ma jidhrux ivvalutati biżżejjed. Il-mudell f’forma ta’ stilla kien abbandunat rapidament minn nofs l-2012 minħabba riżultati estremament negattivi tal-linja tal-ajru.

(138)

Barra dan, il-pjan tan-negozju tal-2011 jikkunsidra espliċitament diversi benefiċċji makroekonomiċi u politiċi lill-Istat li huma irrelevanti mill-perspettiva ta’ investitur privat. Pereżempju, il-pjan jindika li l-benefiċċji tal-investiment għall-Estonja huma sinifikanti u jgħid espliċitament “il-mudell tan-netwerk magħżul huwa preferut b’kunsiderazzjoni tal-ħtiġijiet kurrenti tal-persuni tan-negozju u d-direttivi tal-gvern”. Barra dan, il-pjan jindika li bħala riżultat tal-investiment, sejrin jinħolqu 2 000 impjieg u li l-Estonja sejra ttejjeb il-pożizzjoni tagħha fil-klassifiki tal-kompetittività globali. Barra minn hekk, l-awtoritajiet Estonjani jgħidu li l-istrateġija proposta kkontribwiet għall-Pjan ta’ Azzjoni tal-Gvern għall-2011 – 2015 biex jiżviluppa konnessjonijiet diretti tal-ajru maċ-ċentri tan-negozju Ewropej kollha ewlenin u biex ibiddel l-Ajruport ta’ Tallinn f’hub għal titjiriet bejn l-Asja u l-Ewropa. Għar-raġunijiet spjegati fil-premessa 128, kunsiderazzjonijiet bħal dawn ma kinux jiġu kkunsidrati minn investitur tas-suq prudenti.

(139)

Għalhekk, il-Kummissjoni tqis li l-miżura 4 kienet tinvolvi vantaġġ mhux dovut selettiv lil Estonian Air. Għall-istess raġunijiet msemmija fil-premessi 130 u 131, il-Kummissjoni tqis li l-miżura 4 toriġina mir-riżorsi tal-Istat u li hija imputabbli lill-Istat u li din taffettwa l-kummerċ u thedded li toħloq distorsjoni tal-kompetizzjoni bejn Stati Membri.

(140)

Il-Kummissjoni għalhekk tikkonkludi li l-miżura 4 tinvolvi għajnuna mill-Istat favur Estonian Air.

(141)

Il-Kummissjoni tasal għall-konklużjoni li l-faċilità ta’ self ta’ salvataġġ għandha titqies bħala għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat għaliex is-self, li ġej mir-riżorsi tal-Istat, jinvolvi vantaġġ selettiv għal Estonian Air li jaffettwa l-kummerċ bejn l-Istati Membri u jhedded li joħloq distorsjoni tal-kompetizzjoni (ara l-premessa 131). Minħabba s-sitwazzjoni finanzjarja ta’ Estonian Air (kienet ilha tagħmel telf sa mill-2006 u, sal-aħħar ta’ Lulju 2012, kienet laħqet stat ta’ falliment tekniku skont il-liġi Estonjana – ara d-dettalji fit-Taqsima 7.4.1), kien improbabbli ħafna li kreditur privat ikun lest li jipprovdi self addizzjonali biex ikopri l-problemi ta’ likwidità severi ta’ Estonian Air. L-awtoritajiet Estonjani stess iqisu din il-miżura bħala għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat għaliex sostnew li ntlaħqu l-kundizzjonijiet ta’ għajnuna ta’ salvataġġ tal-Linji Gwida R&R tal-2004.

(142)

Id-deċiżjoni tal-awtoritajiet Estonjani biex jinjettaw EUR 40,7 miljun f’Estonian Air fil-forma ta’ ekwità għandha titqies bħala għajnuna mill-Istat. L-injezzjoni ta’ kapital tiġi direttament mill-baġit tal-Istat u b’hekk mir-riżorsi tal-Istat. Barra minn hekk, minħabba li din tibbenefika esklussivament impriża waħda (jiġifieri Estonian Air) u hija pprovduta soġġetta għall-kundizzjonijiet li investitur f’ekonomija tas-suq prudenti normalment ma jaċċettax (id-diffikultajiet finanzjarji ta’ Estonian Air, investiment mhux ibbażat fuq analiżi xierqa tar-redditu fuq l-investiment iżda fuq kunsiderazzjonijiet ta’ interess pubbliku bħall-konnettività tal-Estonja u l-importanza strateġika ta’ Estonian Air għall-ekonomija Estonjana), l-injezzjoni ta’ kapital ippjanata tinvolvi vantaġġ selettiv lil Estonian Air. Barra minn hekk, il-miżura taffettwa l-kummerċ bejn l-Istati Membri u thedded li toħloq distorsjoni tal-kompetizzjoni (ara l-premessa 131). Il-miżura inkwistjoni b’hekk tippermetti lil Estonian Air biex tkompli topera sabiex ma jkollhiex tiffaċċa, bħal kompetituri oħra, il-konsegwenzi li ġeneralment jirriżultaw mir-riżultati finanzjarji diffiċli tagħha. L-awtoritajiet Estonjani stess iqisu din il-miżura bħala għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat għaliex sostnew il-kisba ta’ kundizzjonijiet ta’ għajnuna ta’ salvataġġ tal-Linji Gwida R&R tal-2004.

(143)

Il-Kummissjoni għalhekk tikkonkludi li l-miżura ta’ ristrutturar innotifikata tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) tat-Trattat. Dan mhuwiex ikkontestat mill-awtoritajiet Estonjani.

(144)

Għar-raġunijiet imsemmija fil-premessi 108-119, il-Kummissjoni tikkonkludi li l-miżuri 1 u 2 ma kinux jinvolvu għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) tat-Trattat.

(145)

Madankollu, għar-raġunijiet imsemmija fil-premessi 120-143, il-Kummissjoni tqis li l-miżuri 3, 4, 5 u 6 jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) tat-Trattat u li għalhekk sejra tivvaluta l-legalità u l-kompatibilità tagħhom mas-suq intern.

(146)

L-Artikolu 108(3) tat-Trattat jgħid li Stat Membru ma jistax jimplimenta miżura ta’ għajnuna qabel mal-Kummissjoni tadotta deċiżjoni li tawtorizza l-miżura.

(147)

Il-Kummissjoni l-ewwel tosserva li l-Estonja implimentat il-miżuri 3, 4 u 5 mingħajr ma nnotifikathom qabel lill-Kummissjoni għal approvazzjoni. Il-Kummissjoni jiddispjaċiha li l-Estonja ma kinitx konformi mal-obbligu ta’ waqfien u għalhekk kissret l-obbligu tagħha skont l-Artikolu 108(3) tat-Trattat.

(148)

Rigward il-miżura 6, il-Kummissjoni tifhem li l-injezzjoni ta’ kapital ta’ EUR 40,7 miljun għadha ma twettqitx. Għalhekk, l-Artikolu 108(3) tat-Trattat ġie rispettat fir-rigward tal-miżura ta’ ristrutturar notifikata.

(149)

Qabel ma tanalizza l-kompatibilità tal-miżuri ta’ għajnuna identifikati deskritti fit-Taqsima 7.1, il-Kummissjoni teħtieġ tistabbilixxi fuq liema mill-pjanijiet ta’ ristrutturar sottomessi għandha titwettaq din l-analiżi. Minħabba li l-pjan ta’ ristrutturar modifikat ta’ Ottubru 2014 jestendi b’mod sinifikanti l-perjodu ta’ ristrutturar minn ħames snin għal sitt snin u xahar, iċaqlaq lura d-data tal-bidu tiegħu b’iżjed minn sentejn u jinkludi miżuri ta’ għajnuna addizzjonali, ma jistax jitqies bħala sempliċement żvilupp tal-pjan ta’ ristrutturar notifikat ta’ Ġunju 2013.

(150)

Kif deskritt fit-Taqsima 4.7, l-estensjoni tal-perjodu ta’ ristrutturar tfisser effettivament li tliet strateġiji tan-negozju distinti u opposti jiġu kkombinati fi pjan ta’ ristrutturar uniku. L-istrateġija ta’ Estonian Air fl-2011 u fil-bidu tal-2012 kienet li tespandi l-operazzjonijiet (iżżid l-ajruplani, ir-rotot, il-persunal, eċċ.) bil-għan li ssir operatur ta’ struttura reġjonali f’forma ta’ stilla, filwaqt li l-istrateġija fl-2012-2014 (żviluppata minn tim tal-maniġment maħtur ġdid) kienet eżattament l-oppost – tnaqqis fil-kapaċitajiet u attenzjoni fuq operazzjonijiet minn punt għal punt fuq għadd limitat ta’ rotot ewlenin. Barra minn hekk, l-aħħar parti tal-pjan ta’ ristrutturar għall-2015-2016, b’kunsiderazzjoni tad-dħul ta’ Infortar, jipprevedi għal darb’oħra espansjoni limitata. Il-pjan ta’ ristrutturar għalhekk jikkombina diversi strateġiji tan-negozju radikalment differenti bbażati fuq pjanijiet tan-negozju differenti u ppreparati minn tims tal-maniġment b’għanijiet tan-negozju totalment differenti.

(151)

Huwa evidenti li oriġinarjament (f’Novembru 2010 meta ngħatat it-tielet miżura) l-istrateġiji deskritti f’Taqsima 4.7 ma kinux meqjusin bħala pjan ta’ ristrutturar wieħed kontinwu. Barra minn hekk, id-differenzi tagħhom huma tali li ma jistgħux jitqiesu bħala sempliċement adattamenti għall-pjan oriġinali notifikat f’Ġunju 2013 bħala reazzjoni għall-iżviluppi matul l-implimentazzjoni tiegħu. Il-kombinazzjoni tagħhom fi pjan wieħed issir ex post bl-għan wieħed apparenti li fl-għajnuna għar-ristrutturar jiġu inklużi l-miżuri tal-Istat fil-perjodu 2010-2012 (jiġifieri l-miżuri 3 u 4), f’tentattiv li jiġi evitat ksur tal-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” għall-għajnuna għar-ristrutturar notifikata oriġinarjament. Barra dan, l-aċċettazzjoni tal-pjan ta’ ristrutturar modifikat iwassal għal sitwazzjoni assurda fejn parti mill-għajnuna għar-ristrutturar ivvalutata ntużat fl-2011/2012 biex tespandi l-kapaċità u l-operazzjonijiet ta’ Estonian Air filwaqt li parti oħra tal-għajnuna għar-ristrutturar intużat sussegwentement għat-tnaqqis tal-kapaċitajiet u l-operazzjonijiet tagħha mill-2013. L-ebda pjan ta’ ristrutturar uniku ma kien jinkludi dawn iż-żewġ strateġiji reċiprokament inkompatibbli f’daqqa.

(152)

Barra minn hekk, il-Kummissjoni tinnota li kieku l-Estonja kienet innotifikat – u l-Kummissjoni awtorizzat – il-miżuri 3 u 4 bħala għajnuna għar-ristrutturar, il-fatt li għajnuna ġdida fl-2013 kienet tikser il-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” ma kienx jista’ jiġi miċħud. Għalhekk, jekk il-Kummissjoni taċċetta l-pjan ta’ ristrutturar modifikat, li – minħabba l-estensjoni b’lura tal-perjodu ta’ ristrutturar – jinkludi l-miżuri 3 u 4, kien ikun aħjar għall-Estonja jekk ma tinnotifikax l-għajnuna milli jekk tinnotifikaha.

(153)

Fil-passat, il-Kummissjoni aċċettat l-eżistenza ta’ kontinwazzjonijiet tar-ristrutturar bbażati fuq strateġija ta’ ristrutturar unika, b’xi emendi u żviluppi maż-żmien iżda qatt bi strateġiji tan-negozju totalment opposti bħal f’dan il-każ. Pereżempju fid-deċiżjoni Varvaressos (43), il-Kummissjoni kkunsidrat li l-miżuri mogħtija lil din il-kumpanija bejn l-2006 u l-2009 kellhom jiġu vvalutati bħala parti mill-kontinwazzjoni ta’ ristrutturar abbażi tal-pjan ta’ ristrutturar iddatat 2009 (li jkopri l-perjodu 2006-2011). Il-pjan ta’ ristrutturar tal-2009 ta’ Varvaressos tqies bħala evoluzzjoni ta’ “pjan strateġiku u tan-negozju” mill-2006 u kien ibbażat fuq l-istess strateġija tan-negozju b’bażikament l-istess miżuri ta’ ristrutturar li bdew mill-2006 u komplew jiġu implimentati sal-2009 u wara. Il-fatti fil-każ ta’ Varvaressos kienu għalhekk differenti b’mod sinifikanti mill-każ kurrenti fejn il-mudell tan-negozju nbidel radikalment darbtejn matul il-perjodu ta’ ristrutturar estiż.

(154)

Għal dawn ir-raġunijiet, il-Kummissjoni tqis li l-pjan ta’ ristrutturar modifikat ta’ Ottubru 2014 ma jistax jiġi aċċettat bħala bażi għall-valutazzjoni tal-għajnuna ta’ ristrutturar notifikata. Il-valutazzjoni tal-għajnuna għalhekk sejra tkun ibbażata fuq il-pjan ta’ ristrutturar notifikat oriġinarjament ta’ Ġunju 2013.

(155)

Il-Kummissjoni tinnota wkoll li anki jekk, ipotetikament, kellha taċċetta l-pjan ta’ ristrutturar modifikat bħala bażi għal valutazzjoni tal-għajnuna għar-ristrutturar (quid non), jibqa’ jkun hemm kwistjonijiet ta’ kompatibilità sinifikanti (bħall-perjodu ta’ ristrutturar twil mhux tas-soltu ta’ aktar minn sitt snin (44), in-nuqqas apparenti ta’ miżuri ta’ kumpens adegwati li, minkejja żieda fl-ammont totali tal-għajnuna, huma ferm inqas sinifikanti mill-pjan ta’ ristrutturar ta’ Ġunju 2013).

(156)

Fl-aħħar nett, il-privatizzazzjoni ta’ Estonian Air permezz tal-bejgħ mill-Istat ta’ […] % tal-ishma tiegħu lil Infortar għal prezz negattiv mingħajr l-ebda proċedura ta’ sejħa għal offerti tista’ twassal għal tħassib addizzjonali dwar l-għajnuna possibbli lil Infortar. Minkejja studju ta’ esperti indipendenti pprovdut mill-awtoritajiet Estonjani li jindika l-valur totali tal-ekwità ta’ Estonian Air fiż-żmien tal-akkwiżizzjoni minn Infortar ta’ dawk l-ishma f’medda ta’ EUR […] miljun, Infortar attwalment ma ħallas xejn lill-Istat għal dawk l-ishma.

(157)

Safejn il-miżuri 3, 4, 5 u 6 jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat, għandha tiġi vvalutata l-kompatibbilità tagħhom fid-dawl tal-eċċezzjonijiet stipulati fil-paragrafi 2 u 3 ta’ dak l-Artikolu. Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, huwa kompitu tal-Istat Membru li jinvoka raġunijiet possibbli ta’ kompatibbilità u li juri li l-kundizzjonijiet għal tali kompatibbilità jintlaħqu (45).

(158)

L-awtoritajiet Estonjani huma tal-fehma li l-miżuri 5 u 6 jinvolvu għajnuna mill-Istat u għalhekk ipprovdew argumenti għall-valutazzjoni tal-kompatibbilità tagħhom mal-Artikolu 107(3)(c) tat-Trattat, u b’mod partikolari mal-Linji Gwida R&R tal- 2004.

(159)

Madankollu, fuq il-bażi tal-pjan ta’ ristrutturar notifikat oriġinarjament, l-awtoritajiet Estonjani jqisu li l-miżuri 3 u 4 ma jinvolvux għajnuna mill-Istat u ma taw l-ebda raġuni possibbli għal kompatibbilità. Il-Kummissjoni xorta vvalutat jekk kwalunkwe waħda mir-raġunijiet ta’ kompatibbiltà stabbilita fit-Trattat tkunx applikabbli għal dawk il-miżuri.

(160)

Kif iddikjarat fid-deċiżjonijiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ, il-Kummissjoni tqis li l-eċċezzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 107(2) tat-Trattat ma japplikawx minħabba n-natura tal-miżuri 3 u 4. L-istess konklużjoni tapplika għall-eċċezzjonijiet ipprovduti fl-Artikolu 107(3), il-punti (d) u (e), tat-Trattat.

(161)

Minħabba s-sitwazzjoni finanzjarja diffiċli ta’ Estonian Air fiż-żmien meta l-miżuri 3 u 4 kienu pprovduti (ara l-premessi 24 sa 26 hawn fuq), ma jidhirx li l-eċċezzjoni relatata mal-iżvilupp ta’ ċerti oqsma jew ta’ ċerti setturi stabbiliti fl-Artikolu 107(3)(a) tat-Trattat jistgħu japplikaw. Dan huwa minkejja l-fatt li Estonian Air tinsab f’żona megħjuna u tista’ tkun eliġibbli għal għajnuna reġjonali. Barra minn hekk, rigward ir-regoli dwar il-kriżijiet stabbiliti fil-Qafas Temporanju (46), il-Kummissjoni tinnota li l-miżuri 3 u 4 ma jissodisfawx il-kundizzjonijiet għall-applikabilità tiegħu.

(162)

Għalhekk, jidher li l-kompatibbilità tal-miżuri 3 u 4 tista’ tiġi vvalutata skont l-Artikolu 107(3)(c) tat-Trattat, li jgħid li l-għajnuna għandha tkun awtorizzata fejn tingħata biex tippromwovi l-iżvilupp ta’ ċerti setturi ekonomiċi u fejn din l-għajnuna ma taffettwax ħażin il-kundizzjonijiet tal-kummerċ sa livell kuntrarju għall-interess komuni. B’mod partikolari, il-kompatibbilità tal-miżuri 3 u 4 għandha tiġi vvalutata fid-dawl tal-Linji Gwida R&R tal-2004 (47), b’kunsiderazzjoni wkoll tad-dispożizzjonijiet tal-linji gwida tal-Avjazzjoni tal-1994. Minħabba l-ħlas tal-parti li jifdal tal-faċilità ta’ self ta’ salvataġġ fit-28 ta’ Novembru 2014, il-miżura 5 teħtieġ tiġi vvalutata skont il-Linji dwar l-għajnuna mill-Istat għas-salvataġġ u r-ristrutturar ta’ impriżi f’diffikultà (il-Linji Gwida R&R tal-2014) (48).

(163)

Il-Kummissjoni mbagħad sejra tivvaluta jekk fiż-żmien tal-miżuri 3, 4, 5 u 6 Estonian Air kinitx eliġibbli għall-għajnuna ta’ salvataġġ u/jew ristrutturar skont il-Linji Gwida R&R tal-2004 (il-miżuri 3, 4 u 6) u l-Linji Gwida R&R tal-2014 (il-miżura 5).

(164)

Il-premessa 9 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 tistipula li l-Kummissjoni tqis kumpanija bħala f’diffikultà meta ma tkunx kapaċi, bir-riżorsi proprji tagħha jew bil-fondi li tista’ tikseb mill-proprjetarji/azzjonisti jew kredituri, tagħmel tajjeb għat-telf li mingħajr intervent estern mill-awtoritajiet pubbliċi, kważi b’mod ċert jikkundannaha għal falliment fi żmien qasir jew medju.

(165)

Il-premessa 10 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 tiċċara li kumpanija b’responsabbiltà limitata titqies bħala f’diffikultà meta nofs il-kapital irreġistrat tagħha jew iktar ikun sparixxa u iktar minn kwart minn dak il-kapital ikun intilef matul it-12-il xahar preċedenti, jew meta tissodisfa l-kriterji skont il-liġi domestika tagħha li hija soġġetta għal proċeduri ta’ insolvenza kollettivi.

(166)

Il-premessa 11 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 iżżid li, anki jekk il-kundizzjonijiet tal-premessa 10 ma jkunux issodisfati, kumpanija tista’ tiġi kkunsidrata f’diffikultà b’mod partikolari meta jkunu preżenti s-sinjali normali ta’ kumpanija f’diffikultà, bħal żieda fit-telf, tnaqqis fil-fatturat, tkabbir fl-inventarju tal-istokk, eċċess ta’ kapaċità, tnaqqis fil-fluss tal-flus, żieda fid-dejn, żieda fl-imposta tal-imgħax u tnaqqis fil-valur nett tal-assi jew valur nett tal-assi ta’ żero.

(167)

Il-Kummissjoni l-ewwel tinnota li Estonian Air kontinwament irreġistrat telf sinifikanti sa mill-2006:

Tabella 6

Riżultati netti ta’ Estonian Air sa mill-2006

(168)

It-telf sinifikanti ta’ Estonian Air jikkostitwixxi l-ewwel indikazzjoni tad-diffikultajiet tal-linja tal-ajru. Barra dan, jidher li wħud mis-sinjali tas-soltu ta’ kumpanija f’diffikultà kienu preżenti wkoll. Pereżempju, jidher li l-ispejjeż tal-imgħax ta’ Estonian Air ilhom jiżdiedu b’mod kostanti sa mill-2008:

Tabella 7

Spejjeż tal-imgħax ta’ Estonian Air sa mill-2006

(169)

Ir-redditu fuq l-assi u r-redditu azzjonarju ta’ Estonian Air kienu konsistentement negattivi sa mill-2006, filwaqt li l-proporzjon ta’ dejn għall-ekwità żdied konsistentement bejn l-2006 u l-2008, meta laħaq [80-90] %. Ir-raġuni għaliex dan il-proporzjon naqas fl-2009 u fl-2010 huwa minħabba ż-żidiet fil-kapital li seħħew f’dawk is-snin u mhux minħabba t-tnaqqis fid-dejn ta’ Estonian Air. Barra dan, bejn l-2010 u l-2011, id-dejn nett ta’ Estonian Air żdied b’mod sinifikanti, minn EUR [5-10] miljun għal EUR [40-50] miljun. Id-dejn nett kompla jikber iżjed fl-2012 (EUR [50-60] miljun), fl-2013 (EUR [50-60] miljun) u fl-2014 (EUR [60-70] miljun).

(170)

Barra dan, l-awtoritajiet Estonjani spjegaw li, fl-aħħar ta’ Novembru 2011, il-linja tal-ajru kellha biss EUR 3,1 miljun fi flus kontanti, u kienet sejra tikser patt ta’ flus kontanti lil […] fl-aħħar tas-sena, li jfisser li l-linja tal-ajru kienet tkun inadempjenti tas-self tagħha lil […]. Barra dan, Estonian Air ma baqgħetx tħallas uħud mill-fornituri ewlenin sa minn Novembru 2011 u fl-aħħar ta’ dak ix-xahar il-kapital operatorju ma kienx ibbilanċjat: il-kontijiet riċevibbli kienu EUR 5,5 miljun, filwaqt li l-kontijiet pagabbli kienu EUR 10,6 miljun. Mingħajr il-miżura 4, il-linja tal-ajru kienet tkun inadempjenti tas-self tagħha lil […]. L-inadempjenza tal-ħlas huwa sinjal tipiku ta’ kumpanija f’diffikultà.

(171)

Il-Kummissjoni tinnota wkoll li aktar minn nofs l-ekwità tal-linja tal-ajru sparixxiet bejn l-2010 u l-2011. F’dak il-perjodu, il-linja tal-ajru tilfet aktar minn kwart tal-kapital tagħha. Għalhekk, il-kriterju tal-premessa 10a tal-Linji Gwida R&R tal-2004 jidher li huwa sodisfatt ukoll.

(172)

Minkejja l-injezzjonijiet ta’ kapital f’Diċembru 2011 u f’Marzu 2012 (il-miżura 4), is-sitwazzjoni finanzjarja tal-linja tal-ajru ddeterjorat fl-2012 u sal-aħħar ta’ Lulju 2012, Estonian Air kienet laħqet stat ta’ falliment tekniku skont il-liġi Estonjana (ara l-premessa 25 hawn fuq). Għalhekk, minn dan il-punt ta’ żmien ‘il quddiem, Estonian Air tista’ titqies ukoll bħala kumpanija f’diffikultà fuq il-bażi tal-premessa 10c tal-Linji Gwida R&R tal-2004.

(173)

Għalhekk, il-Kummissjoni tikkonkludi li Estonian Air tikkwalifika bħala kumpanija f’diffikultà skont il-premessa 11 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 mill-inqas sa mill-2009. Barra dan, Estonian Air tissodisfa wkoll ir-rekwiżiti tal-premessi 10a u 10c tal-Linji Gwida R&R tal-2004 f’punti ta’ żmien aktar tard.

(174)

Barra minn hekk, Estonian Air titqies bħala kumpanija f’diffikultà skont il-Linji Gwida R&R tal-2014 għaliex l-ekwità totali fl-2014 kienet negattiva b’mod sinifikanti u tammonta għal EUR – 31,393 miljun. Għalhekk, Estonian Air tissodisfa r-rekwiżiti tal-premessa 20a tal-Linji Gwida R&R tal- 2014.

(175)

Il-premessa 12 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 kif ukoll il-premessa 21 tal-Linji Gwida R&R tal-2014 jgħidu li kumpanija maħluqa ġdida mhijiex eliġibbli għal għajnuna ta’ salvataġġ jew għar-ristrutturar anki jekk il-pożizzjoni finanzjarja tagħha mhijiex sigura. Fil-prinċipju kumpanija hija kkunsidrata bħala maħluqa ġdida għall-ewwel tliet snin wara l-bidu tal-operazzjonijiet fil-qasam rilevanti ta’ attività. Estonian Air tnediet fl-1991 u ma tistax tiġi kkunsidrata bħala kumpanija maħluqa ġdida. Barra dan, Estonian Air ma tappartjenix għal grupp ta’ negozju fis-sens tal-premessa 13 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 u l-premessa 22 tal-Linji Gwida R&R tal-2014.

(176)

Il-Kummissjoni għalhekk tikkonkludi li Estonian Air hija kumpanija f’diffikultà fiż-żmien li l-miżuri 3, 4, 5 u 6 ġew ipprovduti u li din tissodisfa l-bqija tar-rekwiżiti tal-Linji Gwida R&R tal-2004 u tal-2014 biex tkun eliġibbli għall-għajnuna ta’ salvataġġ u/jew għar-ristrutturar.

(177)

Il-Kummissjoni l-ewwel tosserva li l-kundizzjonijiet kumulattivi għall-għajnuna ta’ salvataġġ stabbilita fil-punt 25 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 mhumiex sodisfatti:

(178)

Il-Kummissjoni vvalutat ukoll jekk il-kriterji ta’ kompatibbilità għall-għajnuna ta’ ristruttuar humiex sodisfatti. Il-premessa 34 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 teħtieġ li l-għoti tal-għajnuna jkun kundizzjonali fuq l-implimentazzjoni ta’ pjan ta’ ristrutturar, li għandu jkun approvat mill-Kummissjoni fil-każijiet kollha ta’ għajnuna individwali, u li għandu jkollu bħala għan ir-restawr tal-vijabbiltà fit-tul tal-kumpanija f’perjodu ta’ żmien raġonevoli u fuq il-bażi ta’ suppożizzjonijiet realistiċi rigward il-kundizzjonijiet operattivi futuri. Madankollu, il-Kummissjoni tosserva li l-Estonja tat il-miżura 3 lil Estonian Air fin-nuqqas ta’ pjan ta’ ristrutturar kredibbli li jissodisfa l-kundizzjonijiet stabbiliti fil-Linji Gwida R&R tal-2004. Anki jekk il-pjan ta’ negozju tal-2010 fih ċerti elementi ta’ pjan ta’ ristrutturar skont il-Linji Gwida R&R tal-2004 (analiżi tas-suq, miżuri ta’ ristrutturar, tbassir finanzjarju, eċċ), ma jistax jitqies bħala robust u kredibbli biżżejjed, li jiżgura vijabbiltà fit-tul tal-kumpanija. Kif spjegat fil-premessi 123 u 124, il-pjan ta’ negozju tal-2010 kien ibbażat fuq tbassir ta’ tkabbir fin-numru ta’ passiġġieri ambizzjuż iżżejjed u l-analiżi ta’ sensittività tiegħu ma kinitx biżżejjed. Dik iċ-ċirkostanza fiha nnifisha hija biżżejjed biex teskludi l-kompatibbilità tal-miżura mas-suq intern (49).

(179)

Barra minn hekk, l-awtoritajiet Estonjani ma ressqu ebda miżura possibbli biex jevitaw distorsjonijiet tal-kompetizzjoni mhux dovuti (miżuri ta’ kumpens) u ma taw ebda kontribuzzjoni lil Estonian Air biex twettaq ir-ristrutturar tagħha stess. Dawk huma l-elementi essenzjali biex tinstab miżura li hija kompatibbli mas-suq intern bħala għajnuna għar-ristrutturar fuq il-bażi tal-Linji Gwida R&R tal-2004.

(180)

Il-miżura 3 għalhekk tammonta għal għajnuna mill-Istat li hija inkompatibbli mas-suq intern.

(181)

Rigward il-miżura 4, l-istess konklużjonijiet rigward il-miżura 3, deskritti fil-premessi 177 sa 180, japplikaw mutatis mutandis.

(182)

B’mod partikolari, iż-żieda fil-kapital ta’ EUR 30 miljun ma tissodisfax ir-rekwiżiti tal-punt 15 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 għal għajnuna ta’ salvataġġ għaliex (a) din ma tikkonsistix minn appoġġ ta’ likwidità fil-forma ta’ garanzija tas-self jew self, (b) l-Estonja ma tat l-ebda ġustifikazzjoni li tippermetti l-Kummissjoni tikkunsidra li l-miżura 3 ngħatat fuq il-bażi ta’ diffikultajiet soċjali serji, (c) l-Estonja ma kkommunikatx lill-Kummissjoni pjan ta’ ristrutturar jew pjan ta’ likwidazzjoni fi żmien sitt xhur wara l-ewwel implimentazzjoni tal-miżura, u (d) il-miżura 3 ma kinitx ristretta għall-ammont meħtieġ biex Estonian Air tibqa’ fin-negozju għall-perjodu li matulu tiġi awtorizzata l-għajnuna.

(183)

Barra dan, iż-żieda fil-kapital ta’ EUR 30 miljun ma tissodisfax il-kundizzjonijiet ta’ kompatibbiltà għall-għajnuna għar-ristrutturar skont il-Linji Gwida R&R tal-2004.Il-pjan tan-negozju tal-2011 ma jistax jitqies bħala pjan ta’ ristrutturar kredibbli għaliex it-tbassir tiegħu mhuwiex realistiku (ara l-premessi 135 sa 137) u kien fil-fatt abbandunat rapidament sa nofs l-2012 minħabba r-riżultati estremament negattivi tal-linja tal-ajru. Barra dan, l-awtoritajiet Estonjani la pproponew kontribuzzjoni proprja xierqa minn Estonian Air u lanqas miżuri kumpensatorji adegwati. Għall-kuntrarju, iż-żieda fil-kapital intużat biex jiġu estiżi l-operazzjonijiet ta’ Estonian Air u jiddaħħlu rotot ġodda.

(184)

Barra dan, il-Kummissjoni tosserva li skont il-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” tat-Taqsima 3.3 tal-Linji Gwida R&R tal-2004, “fejn inqas minn 10 snin ikunu għaddew minn meta tkun ingħatat l-għajnuna ta’ salvataġġ jew il-perjodu ta’ ristrutturar ikun spiċċa jew l-implimentazzjoni tal-pjan ta’ ristrutturar ikun twaqqaf (skont liema jiġi l-aħħar), il-Kummissjoni mhux ser tippermetti għajnuna ta’ salvataġġ jew għar-ristrutturar ulterjuri” [traduzzjoni mhux uffiċjali]. Sa fejn il-miżura 3 (għajnuna ta’ salvataġġ mhux legali u inkompatibbli) ngħatat lil Estonian Air f’Novembru 2010, l-għoti ta’ injezzjoni ta’ kapital (il-miżura 4) jikser il-prinċipju ta’ “ta’ darba u tal-aħħar”. Mill-eċċezzjonijiet possibbli għal dan il-prinċipju skont il-punt 73 tal-Linji Gwida R&R tal-2004, hija biss l-eċċezzjoni (c) (“ċirkostanzi eċċezzjonali u mhux prevedibbli li għalihom il-kumpanija mhijiex responsabbli”) li tista’ tapplika. Madankollu, l-Estonja ma ressqet l-ebda argument li jippermetti l-Kummissjoni tikkonkludi li l-miżura 4 ngħatat lil Estonian Air fuq il-bażi ta’ ċirkostanzi eċċezzjonali u prevedibbi.

(185)

Għalhekk, il-Kummissjoni tikkonkludi li l-miżura 4 tammonta wkoll għal għajnuna mill-Istat li hija inkompatibbli mas-suq intern.

(186)

Fid-deċiżjonjiet ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ salvataġġ, il-Kummissjoni qalet li l-miżura 5 tissodisfa l-maġġoranza tal-kriterji fit-Taqsima 3.1 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 li jikkonċernaw l-għajnuna ta’ salvataġġ iżda esprimiet dubji dwar jekk il-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” huwiex issodisfat.

(187)

Il-Kummissjoni tinnota li l-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” tal-Linji Gwida R&R tal-2014 jikkorrispondi essenzjalment għar-rekwiżiti tal-Linji Gwida R&R tal-2004 preċedenti. Minħabba li Estonian Air irċeviet l-għajnuna ta’ salvataġġ f’Novembru 2010 (injezzjoni ta’ kapital ta’ EUR 17,9-il miljun - il-miżura 3) u f’Diċembru 2011 u f’Marzu 2012 (injezzjonijiet ta’ kapital ta’ EUR 15-il miljun kull wieħed - il-miżura 4), il-Kummissjoni kkonkludiet li l-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar darba” ma kienx osservat. Minħabba l-fatt li l-miżuri 3 u 4 jammontaw għal għajnuna ta’ salvataġġ inkompatibbli u illegali, il-Kummissjoni tikkonkludi li l-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar darba” kif stabbilit fil-premessa 70 tal-Linji Gwida R&R tal-2014 ġie miksur ukoll fir-rigward tal-miżura 5. Għalhekk, mhux meħtieġ li jiġi eżaminat jekk kriterji oħra tal-Linji Gwida R&R tal-2014 ġewx issodisfati wkoll.

(188)

Fuq din il-bażi, il-Kummissjoni tikkonkludi li l-miżura 5 tammonta wkoll għal għajnuna ta’ salvataġġ li hija inkompatibbli mas-suq intern.

(189)

Rigward l-għajnuna ta’ salvataġġ ippjanata ta’ EUR 40,7 miljun (il-miżura 6), id-dubji tal-Kummissjoni rigward id-deċiżjoni ta’ ftuħ dwar l-għajnuna ta’ ristrutturar ma ġewx eliminati tul il-proċedura ta’ investigazzjoni formali.

(190)

Skont il-punt 34 tal-Linji Gwida R&R tal-2004, l-għotja ta’ għajnuna għar-ristrutturar għandha tkun kundizzjonali fuq l-implimentazzjoni ta’ pjan ta’ ristrutturar li għandu jkun approvat mill-Kummissjoni fil-każijiet kollha ta’ għajnuna individwali. Il-punt 35 jispjega li l-pjan ta’ ristrutturar, li d-durata tiegħu trid tkun l-iqsar possibbli, irid jirrestawra l-vijabbiltà fit-tul tal-impriża fi żmien raġonevoli u abbażi ta’ suppożizzjonijiet realistiċi rigward il-kundizzjonijiet operatorji futuri.

(191)

Skont il-punt 36 tal-Linji Gwida R&R tal-2004, il-pjan ta’ ristrutturar irid jiddeskrivi ċ-ċirkostanzi li wasslu għad-diffikultajiet tal-kumpanija u jikkunsidra l-istat preżenti u l-prospetti futuri tas-suq fl-aħjar xenarju, l-agħar xenarju u fix-xenarju bażi.

(192)

Il-pjan tar-ristrutturar għandu jipprevedi dan it-tibdil fl-impriża li din tkun tista’ tkopri, wara li jitlesta r-ristrutturar, l-ispejjeż kollha tagħha, inklużi l-ispejjeż ta’ deprezzament u l-ispejjeż finanzjarji. Id-dħul mistenni minn kapital għandu jkun għoli biżżejjed biex jippermetti l-impriża ristrutturata biex tikkompeti fis-suq fuq il-merti tagħha stess (il-punt 37 tal-Linji Gwida R&R tal-2004).

(193)

Kif indikat fid-deċiżjoni ta’ ftuħ, il-Kummissjoni kellha dubji dwar jekk il-pjan ta’ ristrutturar ta’ Ġunju 2013 kienx solidu biżżejjed sabiex jirrestawra l-vijabbiltà fit-tul ta’ Estonian Air. L-Estonja pprovdiet ftit argumenti addizzjonali biex tiċċara d-dubji tal-Kummissjoni. Tabilħaqq, il-Kummissjoni tenniet li x-xenarji u l-analiżi tas-sensittività tal-pjan ta’ ristrutturar jistgħu jwasslu, taħt ċertu ċirkostanzi, għal ħtiġijiet ta’ finanzjament addizzjonali. Il-każ baxx (pessimistiku) jassumi żieda ta’ 12 % fil-passiġġieri minħabba s-suppożizzjoni li t-tkabbir fil-PDG fl-Ewropa ser ikompli jkun baxx sal-2017. F’dan il-każ pessimistiku, Estonian Air tilħaq dħul kemmxejn pożittiv qabel it-taxxi fl-2017 iżda xorta jkollha pożizzjoni ta’ flus kontanti netta negattiva. Barra minn hekk, l-analiżi tas-sensittività turi li tibdiliet relattivament żgħar fis-suppożizzjonijiet jirriżultaw, fuq bażi awtonoma, fil-ħtieġa ta’ finanzjament addizzjonali. Din tqajjem mistoqsijiet serji dwar l-għan ewlieni tal-pjan biex tiġi restawrata l-vijabbiltà fit-tul ta’ Estonian Air. Il-fatt li l-prestazzjoni ta’ Estonian Air fl-2013 kienet konformi b’mod wiesgħa mat-tbassir huwa irrelevanti għall-valutazzjoni ex ante tal-pjan ta’ ristrutturar. Barra minn hekk, dan ma kienx il-każ fl-2014 bid-dħul kif ukoll bil-profitti li kienu aktar baxxi mill-previżjonijiet fil-pjan ta’ ristrutturar.

(194)

Rigward il-miżuri biex jiġu limitati d-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni (il-miżuri kumpensatorji), il-pjan ta’ ristrutturar jipprevedi l-ħruġ ta’ slots fi tliet ajruporti koordinati (Londra Gatwick, Helsinki u Vjenna) u l-waqfien ta’ 12-il rotta, li jammonta għal 18 % tal-kapaċità ta’ Estonian Air qabel ir-ristrutturar. Sabiex dawk ir-rotot jgħoddu bħala miżuri kumpensatorji, dawn iridu jkunu profittabbli għaliex inkella jkunu jridu jitħassru fi kwalunkwe każ għal raġunijiet ta’ vijabbiltà.

(195)

L-awtoritajiet Estonjani pprovdew figuri ta’ profittabbiltà għat-12-il rotta mħassra fuq il-bażi ta’ tliet indikaturi differenti, jiġifieri “l-livell ta’ kontribuzzjoni DOC”, “il-marġini ta’ kontribuzzjoni ta’ livell 1” u l-“marġini ta’ profittabbiltà”. Skont is-sottomissjonijiet tal-Estonja, il-“livell ta’ kontribuzzjoni DOC” jkopri l-ispejjeż kollha varjabbli (spejjeż relatati mal-passiġġieri, relatati ma’ vjaġġi bir-ritorn u l-fjuwil) iżda mhux mal-ispejjeż tal-pagi, tal-flotta, tal-manutenzjoni u dipartimentali. Il-“marġini ta’ kontribuzzjoni ta’ livell 1” huwa definit bħala d-dħul totali nieqes l-ispejjeż varjabbli relatati mal-passiġġieri fuq id-dħul totali, filwaqt li l-“marġini ta’ profittabbiltà” jinkludi l-ispejjeż fissi (spejjeż ta’ manutenzjoni fissi, spejjeż tal-ekwipaġġ u spejjeż relatati mal-flotta) iżda minbarra l-ispejjeż ġenerali.

(196)

Skont il-prattika tal-Kummissjoni f’għadd ta’ każijiet ta’ għajnuna għar-ristrutturar fis-settur tal-avjazzjoni, ir-rotot huma meqjusin profittabbli jekk dawn għandhom marġini ta’ kontribuzzjoni C1 pożittiv fis-sena li tippreċedi ċ-ċediment tagħhom (50). Il-kontribuzzjoni C1 tikkunsidra l-ispejjeż tat-titjiriet, tal-passiġġieri u tad-distribuzzjoni (jiġifieri spejjeż varjabbli) li huma attribwibbli għal kull rotta individwali. Il-kontribuzzjoni C1 hija l-figura xierqa għaliex tqis l-ispejjeż kollha li huma marbuta b’mod dirett mar-rotta inkwistjoni. Ir-rotot b’kontribuzzjoni C1 pożittiva mhux biss ikopru l-ispejjeż varjabbli ta’ rotta, iżda anki l-ispejjeż fissi tal-kumpanija.

(197)

Il-Kummissjoni tosserva li l-“livell ta’ kontribuzzjoni DOC” huwa l-aktar ekwivalenti għall-kontribuzzjoni C1. Fuq din il-bażi, il-Kummissjoni tinnota li żewġ rotot biss (Venezja u Kuressare) – li flimkien jirrappreżentaw biss madwar 1 % tal-kapaċità tal-kumpanija f’termini ta’ ASK – li attwalment huma profittabbli u jistgħu jingħaddu bħala miżuri kumpensatorji proprja.

(198)

L-Estonja targumenta li minħabba ż-żieda fir-rendimenti taħt l-istrateġija l-ġdida prevista fil-pjan ta’ ristrutturar, dawn in-rotot setgħu kienu profittabbli fin-netwerk il-ġdid u li dawn ir-rotot ikunu ta’ benefiċċju għal linji tal-ajru oħrajn sa fejn dawn jiksbu d-dħul marġinali mill-passiġġieri li qabel kienu jtiru ma’ Estonian Air. Madankollu, l-Estonja ma tipprovdi l-ebda kalkoli speċifiċi fir-rigward tal-livell possibbli ta’ profittabbiltà taħt il-mudell il-ġdid tan-negozju. Għall-kuntrarju, il-pjan ta’ ristrutturar jindika b’mod ċar li dawn ir-rotot “ma jistgħux jiġu operati għal profitt f’dan il-punt ta’ żmien, lanqas ma jistgħu jikkontribwixxu għall-ispejjeż tal-ajruplan”. Għalhekk, f’konformità mal-prattika ta’ każ stabbilita tal-Kummissjoni, għaxra minn 12-il rotta proposta ma jistgħux jiġu aċċettati bħala miżuri kumpensatorji.

(199)

Il-Kummissjoni tikkonkludi li sabiex jiġi ssuperat l-effett ħażin tal-għajnuna għar-ristrutturar għal Estonian Air, mhux biżżejjed li jinħarġu slots fi tliet ajruporti koordinati u li jiġu mħassra żewġ rotot profittabbli li jirrappreżentaw madwar 1 % tal-kapaċità tal-linja tal-ajru.

(200)

Il-kontribuzzjoni proprja proposta ta’ Estonian Air skont il-pjan ta’ ristrutturar tikkonsisti minn EUR 27,8 miljun mill-bejgħ ippjanat ta’ tliet ajruplani fl-2015, EUR 7,5 miljun mill-bejgħ ta’ bini ta’ uffiċini lill-Ajruport ta’ Tallinn, EUR 2 miljun mill-bejgħ ta’ assi oħrajn mhux prinċipali, u EUR 0,7 miljun minn self ġdid li ser jingħata minn […]. Il-parti ewlenija tal-kontribuzzjoni proprja (il-bejgħ ippjanat ta’ tliet ajruplani) għandha sseħħ fl-2015 u ma hemm l-ebda ftehim vinkolanti għall-bejgħ tal-ajruplani. Madankollu, l-Estonja tipprovdi valutazzjoni kredibbli prima facie minn kumpanija ta’ konsulenza li tagħti stima ta’ prezz tal-bejgħ possibbli għat-tip ta’ ajruplan ikkonċernat. Barra minn hekk, l-Estonja indikat li l-linja tal-ajru issa qed ikollha taħdidiet ma’ msieħba potenzjali għal tranżazzjoni ta’ bejgħ b’kiri lura. Fuq din il-bażi, u b’kunsiderazzjoni tal-każijiet preċedenti tal-linji tal-ajru, il-Kummissjoni tqis li l-kontribuzzjoni proprja proposta li tilħaq EUR 36,44 miljun – mill-ispejjeż ta’ ristrutturar totali ta’ EUR 78,7 miljun (ara l-premessa 55) jew 46,3 % tal-ispejjeż ta’ ristrutturar – hija aċċettabbli minħabba l-fatt li l-Estonja hija żona megħjuna.

(201)

Għalkemm il-kontribuzzjoni proprja tidher aċċettabbli, il-Kummissjon għandha dubji dwar ir-ritorn għal vijabbiltà fit-tul u l-miżuri kumpensatorji ma twarrbux.

(202)

Fl-aħħar nett, bħal fil-każ tal-miżuri 4 u 5, il-Kummissjoni tikkonkludi li għall-istess raġunijiet il-prinċipju “ta’ darba u tal-aħħar” inkiser ukoll fir-rigward tal-miżura 6. Diversi miżuri ta’ għajnuna (il-miżuri 3, 4 u 5) kienu ngħataw lil Estonian Air meta kienet f’diffikultà fis-snin 2010-2014. Barra dan, l-eċċezzjonijiet fil-punt 73 tal-Linji Gwida R&R tal-2004 ma japplikawx. Minħabba n-nuqqas ta’ aċċettabbiltà tal-pjan ta’ ristrutturar modifikat tal-31 ta’ Ottubru 2014, l-għajnuna għar-ristrutturar ma tistax titqies li ssegwi l-għajnuna ta’ salvataġġ bħala parti ta’ operazzjoni ta’ ristrutturar unika (il-kundizzjoni (a) tal-punt 73). Barra dan, l-awtoritajiet Estonjani ma ressqu l-ebda ċirkostanza eċċezzjonali jew mhux prevedibbli skont il-kundizzjoni (c) tal-punt 73.

(203)

Għalhekk, l-għajnuna għar-ristrutturar (il-miżura 6) prevista fil-pjan ta’ ristrutturar ta’ Ġunju 2013 ma tissodisfax il-kriterji tal-Linji Gwida R&R tal-2004 u tammonta għal għajnuna tal-Istat inkompatibbli.

(204)

Skont it-Trattat u l-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-Kummissjoni hija kompetenti biex tiddeċiedi li l-Istat Membru konċernat għandu jabolixxu jew ibiddel l-għajnuna (51) meta jsib li din hija inkompatibbli mas-suq intern. Il-Qorti sostniet ukoll b’mod konsistenti li l-obbligu fuq Stat Membru li jabolixxi l-għajnuna li l-Kummissjoni tqisha inkompatibbli mas-suq intern huwa mfassal biex jistabbilixxi mill-ġdid is-sitwazzjoni kif kienet qabel (52). F’dan il-kuntest, il-Qorti stabbilixxiet li dan l-għan jintlaħaq jekk il-benefiċjarju jħallas lura l-għajnuna llegali u hekk jitlef il-vantaġġ li hu kellu fis-suq fil-konfront tal-kompetituri tiegħu u hekk is-sitwazzjoni qabel il-ħlas tal-għajnuna tiġi riprodotta (53).

(205)

Minħabba l-ġurisprudenza, l-Artikolu 16 tar-Regolament (UE) 2015/1589 (54) jipprovdi li “fejn jittieħdu deċiżjonijiet negattivi f’każijiet ta’ għajnuna kontra l-liġi, il-Kummissjoni għandha tiddeċiedi li l-Istat Membru kkonċernat għandu jieħu l-miżuri kollha meħtieġa biex jirkupra l-għajnuna mill-benefiċjarju”. Minħabba li l-miżuri inkwistjoni għandhom jitqiesu bħala għajnuna inkompatibbli, l-għajnuna għandha tiġi rkuprata sabiex tiġi stabbilita mill-ġdid is-sitwazzjoni li kienet teżisti fis-suq qabel l-għoti tal-għajnuna. L-irkupru għandu għalhekk jiġi effettwat mill-mument ta’ meta l-benefiċjarju jkun ingħata l-vantaġġ, jiġifieri meta l-għajnuna tkun tpoġġiet għad-dispożizzjoni tal-benefiċjarju u għandu jeħel l-imgħax sal-mument tal-irkupru effettiv.

(206)

Rigward iż-żieda kapitali tal-2010 (il-miżura 3), il-Kummissjoni tqis li, minħabba n-nuqqas ta’ possibbiltà realistika li l-Istat jirkupra l-investiment tiegħu, l-għadd totali ta’ EUR 17,9-il miljun injettat mill-Istat fi flus kontanti huwa l-element ta’ għajnuna. L-istess konklużjoni tapplika għaż-żieda kapitali tal-2011/2012 (il-miżura 4), li l-element ta’ għajnuna tagħha jammonta għall-għadd totali ta’ EUR 30 miljun injettati mill-Istat fi flus kontanti.

(207)

Rigward il-miżura 5, il-Kummissjoni tqis li minħabba s-sitwazzjoni finanzjarja ta’ Estonian Air fil-mument meta ngħata s-self mill-faċilità ta’ self ta’ salvataġġ, l-Istat ma kellu l-ebda raġuni valida biex jistenna ħlas lura. Minħabba li l-Kummissjoni tqis li l-kundizzjonijiet għal għajnuna ta’ salvataġġ tal-Linji Gwida R&R tal-2015 ma ntlaħqux, l-Estonja għandha tiżgura li Estonian Air tħallas lura s-self ta’ salvataġġ mogħti lil Estonian Air għall-ammont totali ta’ EUR 37 miljun. Fil-każ li jkun hemm imgħax dovut u mhux imħallas, dan għandu jiġi inkluż fl-element ta’ għajnuna.

(208)

Fl-aħħar nett, fir-rigward tal-għajnuna ta’ ristrutturar notifikata (il-miżura 6), din għadha ma ngħatatx lil Estonian Air u għalhekk mhux meħtieġ li jiġi ordnat l-irkupru tagħha.

(209)

Il-Kummissjoni ssib li l-Estonja implimentat illegalment il-miżuri 3, 4 u 5 bi ksur tal-Artikolu 108(3) tat-Trattat. Barra dan, dawk il-miżuri huma inkompatibbli mas-suq intern.

(210)

L-għajnuna inkompatibbli għandha tiġi rkuprata mingħand Estonian Air kif stabbilit fit-Taqsima 8 sabiex tinkiseb mill-ġdid is-sitwazzjoni li kienet teżisti fis-suq qabel l-għoti tal-għajnuna.

(211)

Barra dan, il-Kummissjoni ssib li l-għajnuna għar-ristrutturar notifikata ta’ EUR 40,7 miljun (il-miżura 6) tikkostitwixxi għajnuna inkompatibbli. Għalhekk, dik il-miżura ma għandhiex tiġi implimentata,

(a)

l-ammont totali (somma kapitali u mgħaxijiet ta’ rkupru) li għandu jiġi rkuprat mingħand il-benefiċjarju;

(b)

deskrizzjoni ddettaljata tal-miżuri li diġà ttieħdu u li huma ppjanati biex tinżamm konformità ma’ din id-Deċiżjoni;

(c)

dokumenti li juru li l-benefiċjarju ġie ordnat iħallas lura l-għajnuna.

30.6.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

L 174/32

(1)

Il-konklużjonijiet dwar l-aqwa tekniki disponibbli (BAT) huma r-referenza użata biex jiġu stabbiliti l-kundizzjonijiet tal-permess għall-installazzjonijiet koperti mill-Kapitolu II tad-Direttiva 2010/75/UE u l-awtoritajiet kompetenti għandhom jistabbilixxu valuri limitu tal-emissjonijiet li jiżguraw li, f’kundizzjonijiet normali ta’ tħaddim, l-emissjonijiet ma jaqbżux il-livelli tal-emissjonijiet assoċjati mal-aqwa tekniki disponibbli kif stabbiliti fil-konklużjonijiet tal-BAT.

(2)

Fl-4 ta’ Diċembru 2014, il-forum magħmul minn rappreżentanti tal-Istati Membri, tal-industriji kkonċernati u tal-organizzazzjonijiet mhux governattivi li jippromwovu l-protezzjoni ambjentali u li ġie stabbilit bid-Deċiżjoni tal-Kummissjoni tas-16 ta’ Mejju 2011 (2) għadda lill-Kummissjoni l-opinjoni tiegħu dwar il-kontenut propost tad-dokument ta’ referenza tal-BAT dwar l-industriji tal-metalli li ma fihomx ħadid. Din l-opinjoni hija disponibbli għall-pubbliku.

(3)

Il-konklużjonijiet tal-BAT stabbiliti fl-Anness ta’ din id-Deċiżjoni huma l-element ewlieni ta’ dak id-dokument ta’ referenza tal-BAT.

(4)

Il-miżuri stipulati f’din id-Deċiżjoni huma f’konformità mal-opinjoni tal-Kumitat stabbilit bl-Artikolu 75(1) tad-Direttiva 2010/75/UE,