“Bħala konsegwenza tad-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta' Lisbona fl-1 ta' Diċembru 2009, l-Unjoni Ewropea ssostitwixxiet u ssuċċediet lill-Komunità Ewropea u minn dik id-data kull dritt u tassumi kull obbligu tal-Komunità Ewropea. Għalhekk, kull referenza għal ‘il-Komunità Ewropea’ jew għal ‘il-Komunità’ fit-test tal-Ftehim għandha tinaqra, fejn ikun il-każ, bħala referenza għal ‘l-Unjoni Ewropea’ jew l-‘Unjoni’.”;

“Id-dispożizzjonijiet tal-Ftehim li jaqgħu fl-ambitu tat-Titolu V tal-Parti Tlieta tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea jorbtu lir-Renju Unit u lill-Irlanda bħala Partijiet Kontraenti separati, u mhux bħala parti tal-Unjoni Ewropea, sakemm l-Unjoni Ewropea flimkien mar-Renju Unit u/jew l-Irlanda ma jinnotifikawx lill-Parti tal-Amerika Ċentrali li r-Renju Unit u/jew l-Irlanda huma marbutin bħala parti mill-Unjoni Ewropea f'konformità mal-Protokoll (Nru 21) dwar il-pożizzjoni tar-Renju Unit u tal-Irlanda fir-rigward tal-Ispazju ta' Libertà, Sigurtà u Ġustizzja anness mat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u mat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea. Jekk ir-Renju Unit u/jew l-Irlanda ma jibqgħux marbutin bħala parti mill-Unjoni Ewropea f'konformità mal-Artikolu 4a tal-Protokoll Nru 21, l-Unjoni Ewropea flimkien mar-Renju Unit u/jew l-Irlanda għandhom jinfurmaw immedjatament lill-Parti tal-Amerika Ċentrali bi kwalunkwe bidla fil-pożizzjoni tagħhom, li f'dan il-każ għandhom jibqgħu marbutin bid-diżpozzjonijiet tal-Ftehim f'isimhom stess. L-istess japplika għad-Danimarka skont il-Protokoll (Nru 22) dwar il-pożizzjoni tad-Danimarka, anness mat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u mat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea.”.

1.   Ir-rispett għall-prinċipji demokratiċi u għad-drittijiet fundamentali tal-bniedem, kif inhuma stabbiliti fid-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, kif ukoll għall-prinċipju tal-istat tad-dritt, huwa l-bażi tal-politiki interni u internazzjonali tal-Partijiet u jikkostitwixxi element essenzjali ta' dan il-Ftehim.

2.   Il-Partijiet jikkonfermaw l-impenn tagħhom fir-rigward tal-promozzjoni ta' żvilupp sostenibbli u fir-rigward tal-kontribut tagħhom sabiex jintlaħqu l-Għanijiet ta' Żvilupp tal-Millennju.

3.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid ir-rabta tagħhom mal-prinċipji ta' governanza tajba u tal-ġlieda kontra l-korruzzjoni.

1.   Il-Partijiet jikkonfermaw l-għan konġunt tagħhom li jsaħħu r-relazzjonijiet tagħhom billi jiżviluppaw id-djalogu politiku tagħhom u jsaħħu l-kooperazzjoni ta' bejniethom.

2.   Bl-istess mod, il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid id-deċiżjoni tagħhom li jsaħħu l-kooperazzjoni dwar il-kummerċ, l-investimenti u r-relazzjonijiet ekonomiċi.

3.   Il-Partijiet jikkonfermaw l-għan konġunt tagħhom li jaħdmu sabiex joħolqu kundizzjonijiet fejn, fuq il-bażi tal-eżitu tal-Programm ta' Ħidma ta' Doha, li l-Partijiet impenjaw irwieħhom li jikkompletaw sa tmiem l-2004, jista' jiġi nnegozjat bejniethom Ftehim ta' Assoċjazzjoni, li jinkludi Ftehim ta' Kummerċ Ħieles, fattibbli u li jkun ta' benefiċċju għat-tnejn.

4.   L-implimentazzjoni ta' dan il-Ftehim għandha tgħin sabiex jinħolqu dawn il-kundizzjonijiet billi jsiru sforzi ħalli jkun hemm stabbiltà politika u soċjali, jiġi approfondit il-proċess ta' integrazzjoni reġjonali u jitnaqqas il-faqar fi ħdan qafas ta' żvilupp sostenibbli fl-Amerika Ċentrali.

5.   Dan il-Ftehim jirregola d-djalogu politiku u l-kooperazzjoni bejn il-Partijiet u jinkludi l-arranġamenti istituzzjonali meħtieġa għall-applikazzjoni tiegħu. L-ebda dispożizzjoni ta' dan il-Ftehim ma tiddefinixxi l-pożizzjoni tal-Partijiet f'negozjati kummerċjali bilaterali jew futuri li jkunu għaddejjin jew futuri.

6.   Il-Partijiet jimpenjaw irwieħhom li perjodikament jivvalutaw il-progress li jkun sar, fejn iqisu l-progress miksub qabel id-dħul fis-seħħ tal-Ftehim.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jsaħħu d-djalogu politiku regolari tagħhom fuq il-bażi tal-prinċipji stabbliti fid-Dikjarazzjonijiet Konġunti tal-proċess ta' Djalogu ta' San Jose, b'mod partikolari d-Dikjarazzjonijiet ta' San Jose (it-28/id-29 ta' Settembru 1984), ta' Firenza (il-21 ta' Marzu 1996) u ta' Madrid (it-18 ta' Mejju 2002).

2.   Il-Partijiet jaqblu li d-djalogu politiku jkun ikopri l-aspetti kollha ta' interess reċiproku u kwalunkwe kwistjoni internazzjonali oħra. Huwa jħejji t-triq għal inizjattivi ġodda sabiex jintlaħqu miri komuni u sabiex tkun stabbilita bażi komuni f'oqsma bħall-integrazzjoni reġjonali, it-tnaqqis tal-faqar u l-koeżjoni soċjali, l-iżvilupp sostenibbli, is-sigurtà u l-istabbilità reġjonali, il-prevenzjoni u r-riżoluzzjoni tal-konflitti, id-drittijiet tal-bniedem, id-demokrazija, il-governanza tajba, il-migrazzjoni u l-ġlieda kontra l-korruzzjoni, il-ġlieda kontra t-terroriżmu, id-drogi u l-armi żgħar u armamenti ħfief. Barra minn hekk, jipprovdi bażi sabiex jittieħdu inizjattivi u jappoġġja sforzi sabiex jiġu żviluppati inizjattivi, inklużi l-kooperazzjoni, u azzjonijiet fir-reġjun kollu tal-Amerika Latina.

3.   Il-Partijiet jaqblu li djalogu politiku msaħħaħ jippermetti skambju wiesa' ta' informazzjoni u jipprovdi forum għal inizjattivi konġunti fil-livell internazzjonali.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni prevista fil-Ftehim Qafas ta' Kooperazzjoni tal-1993 tissaħħaħ u tiġi estiża għal oqsma oħrajn. Din il-kooperazzjoni tkun tiffoka fuq l-għanijiet li ġejjin:

2.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni tkun tqis l-aspetti trasversali marbuta mal-iżvilupp ekonomiku u soċjali, inklużi kwistjonijiet bħall-ġeneru, ir-rispett għall-popli indiġeni u gruppi etniċi oħrajn tal-Amerika Ċentrali, il-prevenzjoni tad-diżastri naturali u r-rispons għalihom, il-konservazzjoni u l-ħarsien tal-ambjent, il-bijodiversità, id-diversità kulturali, ir-riċerka u l-iżvilupp teknoloġiku. L-integrazzjoi reġjonali tiġi kkunsidrata wkoll bħala tema trasversali u f'dak ir-rigward l-azzjonijiet ta' kooperazzjoni fil-livell nazzjonali jkunu kompatibbli mal-proċess ta' integrazzjoni reġjonali.

3.   Il-Partijiet jaqblu li l-miżuri li għandhom l-għan li jagħtu kontribut għall-integrazzjoni reġjonali fl-Amerika Ċentrali u li jsaħħu r-relazzjonijiet interreġjonali bejn il-Partijiet jiġu inkoraġġiti.

1.   Il-Partijiet jaqblu li kooperazzjoni f'dan il-qasam tippromwovi u ssostni politika komprensiva tal-paċi li tinkoraġġixxi djalogu fost in-nazzjonijiet demokratiċi fid-dawl tal-isfidi preżenti, li jinkludi l-prevenzjoni u r-riżoluzzjoni tal-konflitti, l-istabbiliment mill-ġdid tal-paċi u l-ġustizzja fil-kuntest tad-drittijiet tal-bniedem. Din il-politika tkun ibbażata fuq il-prinċipju ta' sjieda u tiffoka primarjament fuq l-iżvilupp tal-kapaċitajiet reġjonali, subreġjonali u nazzjonali. Sabiex ikunu pprevenuti l-konflitti, u kif ikun meħtieġ, hija tiżgura opportunitajiet politiċi, ekonomiċi, soċjali u kulturali ndaqs għas-segmenti kollha tas-soċjetà, issaħħaħ il-leġittimità demokratika, tippromwovi l-koeżjoni soċjali u l-ġestjoni effettiva tal-affarijiet pubbliċi, tistabbilixxi mekkaniżmi effettivi għal konċiljazzjoni paċifika tal-interessi ta' gruppi differenti u tinkoraġġixxi soċjetà ċivili attiva u organizzata, b'mod partikolari billi tagħmel użu mill-istituzzjonijiet reġjonali eżistenti.

2.   L-attivitajiet ta' kooperazzjoni jistgħu jinkludu, kif ikun xieraq, fost l-oħrajn, appoġġ għal proċessi ta' medjazzjoni, ta' negozjati u ta' rikonċiljazzjoni speċifiċi għall-pajjiż, għal sforzi żviluppati sabiex jagħtu għajnuna lit-tfal, lin-nisa u lill-anzjani, u għal azzjonijiet fil-ġlieda kontra l-mini kontra l-persunal.

3.   Il-Partijiet jikkooperaw ukoll fil-qasam tal-prevenzjoni ta' u tal-ġlieda kontra t-traffiku illegali ta' armi żgħar u armamenti ħfief bil-għan li tiġi żviluppata, fost l-oħrajn, koordinazzjoni f'azzjonijiet sabiex jissaħħu l-kooperazzjoni legali, istituzzjonali u bejn il-pulizija, kif ukoll il-ġbir u l-qerda tal-armi żgħar u tal-armamenti ħfief illeċiti f'idejn persuni pajżana.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-għan ta' kooperazzjoni f'dan il-qasam ikun li jissaħħu l-modernizzazzjoni u l-professjonalizzazzjoni tal-amministrazzjoni pubblika fil-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali, inkluż li jingħata appoġġ lill-proċess ta' deċentralizzazzjoni u lill-bidliet organizzattivi li jirriżultaw mill-proċess ta' integrazzjoni tal-Amerika Ċentrali. B'mod ġenerali, l-għan ikun li tittejjeb l-effiċjenza organizzattiva, li jiġu żgurati ġestjoni trasparenti tar-riżorsi pubbliċi u responsabbiltà, kif ukoll li jittejjeb il-qafas legali u istituzzjonali bbażat, fost l-oħrajn, fuq l-aħjar prattiki tal-Partijiet u fejn jittieħed vantaġġ mill-esperjenza miksuba permezz tal-iżvilupp ta' politiki u ta' strumenti fl-Unjoni Ewropea.

2.   Din il-kooperazzjoni tista' tinkludi, fost l-oħrajn, programmi li jkollhom l-għan li jibnu l-kapaċitajiet għat-tfassil u għall-implimentazzjoni tal-politiki fl-oqsma kollha ta' interess reċiproku, fost l-oħrajn, l-għoti ta' servizzi pubbliċi, il-kompożizzjoni u l-eżekuzzjoni tal-baġit, il-prevenzjoni ta' u l-ġlieda kontra l-korruzzjoni, u t-tisħiħ tas-sistemi ġudizzjarji.

1.   Il-Partijiet jaqblu li kooperazzjoni f'dan il-qasam issaħħaħ il-proċess ta' integrazzjoni reġjonali fir-reġjun tal-Amerika Ċentrali, b'mod partikolari l-iżvilupp u l-implimentazzjoni tas-suq komuni tiegħu.

2.   Il-kooperazzjoni tagħti appoġġ lill-iżvilupp u lit-tisħiħ tal-istituzzjonijiet komuni fir-reġjun tal-Amerika Ċentrali u tippromwovi kooperazzjoni iktar mill-qrib bejn l-istituzzjonijiet ikkonċernati.

3.   Il-kooperazzjoni tippromwovi wkoll l-iżvilupp ta' politiki komuni u l-armonizzazzjoni tal-qafas legali, biss u esklużivament sal-punt li dawn ikunu koperti mill-istrumenti ta' integrazzjoni tal-Amerika Ċentrali u kif ikun miftiehem mill-Partijiet, inklużi l-politiki settorjali f'oqsma bħall-kummerċ, id-dwana, l-enerġija, it-trasport, il-komunikazzjonijiet, l-ambjent u l-kompetizzjoni kif ukoll il-koordinazzjoni tal-politiki makroekonomiċi f'oqsma bħall-politika monetarja, il-politika fiskali u l-finanzi pubbliċi.

4.   B'mod iktar speċifiku, hija tista' tinkludi, fost l-oħrajn permezz tal-għoti ta' assistenza teknika relatata mal-kummerċ:

1.   Il-Partijiet jaqblu li kooperazzjoni fil-kummerċ tippromwovi l-integrazzjoni tal-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali fl-ekonomija dinjija. Hija jkollha wkoll l-għan li trawwem, permezz tal-għoti ta' assistenza teknika relatata mal-kummerċ, l-iżvilupp u d-diversifikazzjoni tal-kummerċ intrareġjonali kif ukoll il-kummerċ mal-Unjoni Ewropea sal-ogħla grad possibbli.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jimplimentaw aġenda integrata għal kooperazzjoni fil-kummerċ sabiex jisfruttaw bl-aħjar mod l-opportunitajiet li jimplika l-kummerċ, iwessgħu l-bażi produttiva li se tibbenefika mill-kummerċ, fost l-oħrajn billi jiżviluppaw mekkaniżmi sabiex jiġu ffaċċati l-isfidi ta' kompetizzjoni ikbar fis-suq, u jibnu dawk il-ħiliet, dawk l-istrumenti u dawk it-tekniki meħtieġa sabiex il-benefiċċji kollha tal-kummerċ ikunu jistgħu jitgawdew iktar malajr.

3.   Sabiex tiġi implimentata l-aġenda tal-kooperazzjoni u sabiex jiġu massimizzati l-opportunitajiet ta' negozjati u ta' ftehimiet kummerċjali bilaterali, reġjonali jew multilaterali, il-Partijiet jaqblu li jsaħħu l-bini tal-kapaċitajiet tekniċi reġjonali.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom fil-qasam tas-servizzi, f'konformità mar-regoli tal-Ftehim Ġenerali dwar il-Kummerċ fis-Servizzi (General Agreement on Trade in Services, GATS), biex jirriflettu l-importanza dejjem ikbar tas-servizzi għall-iżvilupp u għad-diversifikazzjoni tal-ekonomiji tagħhom. Iż-żieda fil-kooperazzjoni jkollha l-għan li ttejjeb il-kompetittività tas-settur tas-servizzi tal-Amerika Ċentrali b'mod li jkun konsistenti ma' żvilupp sostenibbli.

2.   Il-Partijiet jidentifikaw is-setturi tas-servizzi fejn se tiġi ffokata l-kooperazzjoni. L-attivitajiet ikunu mmirati, fost l-oħrajn, lejn l-ambjent regolatorju fejn titqies b'mod xieraq il-leġiżlazzjoni domestika, kif ukoll lejn l-aċċess għas-sorsi tal-kapital u tat-teknoloġija.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni f'dan il-qasam ikollha l-għan li tiżviluppa miżuri relatati mal-faċilitazzjoni doganali u kummerċjali u li tippromwovi l-iskambju ta' informazzjoni dwar is-sistemi doganali tal-Partijiet, sabiex ikun iffaċilitat il-kummerċ bejn il-Partijiet.

2.   Kif ġie miftiehem mill-Partijiet, il-kooperazzjoni tista' tinkludi, fost l-oħrajn:

3.   Fil-qafas istituzzjonali stabbilit b'dan il-Ftehim, tista' tiġi kkunsidrata l-konklużjoni ta' protokoll ta' assistenza reċiproka dwar kwistjonijiet doganali.

1.   Il-Partijiet jaqblu li kooperazzjoni dwar l-istandards, ir-regolamenti tekniċi u l-valutazzjonijiet tal-konformità hija għan ewlieni għall-iżvilupp tal-kummerċ, b'mod partikolari fir-rigward tal-kummerċ intrareġjonali.

2.   Kif ġie miftiehem mill-Partijiet, il-kooperazzjoni tippromwovi:

3.   Fil-prattika, il-kooperazzjoni:

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni industrijali tippromwovi l-modernizzazzjoni u r-ristrutturar tal-industrija tal-Amerika Ċentrali u tas-setturi individwali, kif ukoll il-kooperazzjoni industrijali bejn l-operaturi ekonomiċi, bil-għan li s-settur privat jissaħħaħ f'kundizzjonijiet li jippromwovu l-ħarsien tal-ambjent.

2.   L-inizjattivi ta' kooperazzjoni industrijali jkunu jirriflettu l-prijoritajiet ddeterminati mill-Partijiet. Dawn ikunu jqisu l-aspetti reġjonali tal-iżvilupp industrijali, fejn jippromwovu s-sħubijiet transnazzjonali fejn dan ikun rilevanti. L-inizjattivi jipprovaw, b'mod partikolari, jistabbilixxu qafas adattat sabiex jittejjeb l-għarfien dwar il-ġestjoni u tiġi promossa t-trasparenza fir-rigward tas-swieq u tal-kundizzjonijiet għall-impriżi tan-negozju.

1.   Il-Partijiet jaqblu dwar kooperazzjoni reċiproka fl-agrikoltura sabiex jiġu promossi agrikoltura sostenibbli, żvilupp agrikolu u rurali, il-foresterija, żvilupp soċjali u ekonomiku sostenibbli u s-sigurtà tal-ikel għall-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali.

2.   Il-kooperazzjoni tiffoka fuq il-promozzjoni tal-bini tal-kapaċitajiet u fuq it-trasferiment tal-infrastruttura u tat-teknoloġija, fejn tindirizza kwistjonijiet bħal:

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-għan konġunt tagħhom se jkun dak li jinkuraġġixxu l-kooperazzjoni fil-qasam tal-enerġija, f'setturi ewlenin bħall-idroelettriċità, l-elettriku, iż-żejt u l-gass, l-enerġija rinnovabbli, it-teknoloġija tal-iffrankar tal-enerġija, l-elettrifikazzjoni rurali u l-integrazzjoni reġjonali tas-swieq tal-enerġija, fost l-oħrajn kif ġew identifikati mill-Partijiet, u f'konformità mal-leġiżlazzjoni domestika.

2.   Il-kooperazzjoni tista' tinkludi, fost l-oħrajn, dawn li ġejjin:

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni f'dan il-qasam tiffoka fuq ir-ristrutturar u l-modernizzazzjoni tat-trasport u tas-sistemi infrastrutturali relatati, fuq it-titjib tal-moviment tal-passiġġieri u tal-merkanzija u fuq il-provvista ta' aċċess aħjar għal swieq tat-trasport urban, bl-ajru, marittimu, ferrovjarju u bit-triq billi tiġi rfinata l-ġestjoni tat-trasport mil-lat operattiv u minn dak amministrattiv u billi jippromwovu standards operattivi għoljin.

2.   Il-kooperazzjoni tista' tinkludi dawn li ġejjin:

1.   Il-Partijiet jaqblu li t-teknoloġija tal-informazzjoni u l-komunikazzjonijiet huma setturi ewlenin f'soċjetà moderna u huma ta' importanza vitali għal żvilupp ekonomiku u soċjali u għal tranżizzjoni mingħajr problemi lejn soċjetà tal-informazzjoni. Il-kooperazzjoni f'dan li-qasam tikkontribwixxi għat-tnaqqis tad-distakk diġitali u għall-iżvilupp tar-riżorsi umani.

2.   Il-kooperazzjoni f'dan il-qasam ikollha l-għan li tippromwovi:

1.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu, fil-kamp ta' applikazzjoni tal-kompetenzi rispettivi tagħhom, klima attraenti u stabbli għal investiment reċiproku.

2.   Il-kooperazzjoni tista' tinkludi:

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni jkollha l-għan li tippromwovi l-iskambju ta' informazzjoni dwar it-tendenzi u l-politiki makroekonomiċi rispettivi, kif ukoll il-kondiviżjoni tal-esperjenzi fil-koordinazzjoni tal-politiki makroeknomiċi fil-kuntest ta' suq komuni.

2.   Il-Partijiet ikollhom ukoll l-għan li japprofondixxu d-djalogu bejn l-awtoritajiet tagħhom dwar kwistjonijiet makroekonomiċi u, kif ikun miftiehem mill-Partijiet, jista' jinkludi oqsma bħall-politika monetarja, il-politika fiskali, il-finanzi pubbliċi, l-istabilizzazzjoni makroekonomika u d-dejn estern.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-għan ewlieni jkun li jiġu żviluppati metodi u programmi statistiċi aħjar, li jinkludu l-ġbir u t-tixrid tal-istatistika, bil-għan li jiġu ġġenerati indikaturi b'paragunabbiltà mtejba bejn il-Partijiet, biex b'hekk il-Partijiet ikunu jistgħu jużaw l-istatistika dwar il-kummerċ fil-merkanzija u fis-servizzi ta' xulxin u b'mod iktar ġenerali, dwar kwalunkwe qasam kopert minn dan il-Ftehim, li għalih tista' tiġi ppreparata l-istatistika.

2.   Din il-kooperazzjoni tista' tinkludi, fost l-oħrajn: skambji tekniċi bejn l-istituti tal-istatistika fl-Amerika Ċentrali u fl-Istati Membri u fil-Eurostat tal-Unjoni Ewropea; l-iżvilupp ta' metodi mtejba u, fejn ikun rilevanti, konsistenti ta' ġbir, ta' analiżi u ta' interpretazzjoni tad-dejta; u l-organizzazzjoni ta' seminars, ta' gruppi ta' ħidma jew ta' programmi ta' taħriġ fl-istatistika.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw dwar il-protezzjoni fl-ipproċessar ta' dejta personali u ta' dejta oħra sabiex jippromwovu l-ogħla standards internazzjonali.

2.   Il-Partijiet jaqblu wkoll li jikkooperaw dwar il-protezzjoni tad-dejta personali sabiex itejbu l-livell ta' protezzjoni u sabiex jaħdmu lejn il-moviment liberu tad-dejta personali bejn il-Partijiet, fejn titqies b'mod xieraq il-leġiżlazzjoni domestika tal-Partijiet.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni fix-xjenza u fit-teknoloġija titwettaq fl-interess reċiproku tagħhom u f'konformità mal-politiki tagħhom, u jkollha l-għan li:

2.   Il-Partijiet jaqblu li jippromwovu u jsaħħu proċessi ta' żvilupp u ta' innovazzjoni xjentifiċi, tar-riċerka u teknoloġiċi, li jinvolvu istituzzjonijiet ta' edukazzjoni għolja, ċentri ta' riċerka; is-setturi produttivi, b'mod speċjali l-impriżi żgħar u ta' daqs medju, għandhom jingħataw inkoraġġiment miż-żewġ naħat.

3.   Il-Partijiet jaqblu li jrawmu kooperazzjoni xjentifika u teknoloġika fost l-universitajiet, l-istituti ta' riċerka u s-setturi produttivi taż-żewġ reġjuni, inklużi l-boroż ta' studju u l-programmi ta' skambju tal-istudenti u tal-ispeċjalisti.

4.   Il-Partijiet jaqblu li jsaħħu r-rabtiet ta' kooperazzjoni bejn entitajiet xjentifiċi, teknoloġiċi u tal-innovazzjoni għall-promozzjoni, għat-tixrid u għat-trasferiment tat-teknoloġija.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni f'dan il-qasam ikollha l-għan li tiddetermina kif għandhom jittejbu l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali. Għal dan il-għan, l-aċċess miż-żgħażagħ, min-nisa, mill-popli indiġeni u minn gruppi etniċi oħrajn tal-Amerika Ċentrali, kif ukoll mill-anzjani għall-edukazzjoni, inklużi l-korsijiet tekniċi, l-edukazzjoni għolja u t-taħriġ vokazzjonali, għandhom jingħataw attenzjoni speċjali, l-istess kif għandha tingħata attenzjoni l-ilħuq tal-Għanijiet ta' Żvilupp tal-Millennju f'dan il-kuntest.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw iktar mill-qrib dwar l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali u li jipprowmovu l-kooperazzjoni bejn l-universitajiet u bejn in-negozji sabiex jiġi żviluppat il-livell ta' għarfien espert tal-persunal ta' grad superjuri.

3.   Il-Partijiet jaqblu wkoll li jagħtu attenzjoni speċjali lil operazzjonijiet u programmi deċentralizzati (ALFA, ALBAN, URB-AL, eċċ.), li joħolqu rabtiet permanenti bejn korpi speċjalizzati fiż-żewġ Partijiet, li jinkoraġġixxu l-akkomunement u l-iskambju tal-esperjenza u tar-riżorsi tekniċi. F'dan il-kuntest, il-kooperazzjoni tista' wkoll tappoġġja azzjonijiet u programmi edukattivi u ta' taħriġ sabiex jiġu indirizzati l-ħtiġijiet speċifiċi tal-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali.

4.   Il-Partijiet se jippromwovu l-edukazzjoni tal-popli indiġeni, anki fil-lingwi tagħhom stess.

1.   Il-Partijiet jaqblu li kooperazzjoni f'dan il-qasam għandha tippromwovi l-ħarsien tal-ambjent sabiex jintlaħaq żvilupp sostenibbli. F'din il-konnessjoni, ir-relazzjoni bejn il-faqar u l-ambjent u l-impatt ambjentali tal-attivitajiet ekonomiċi tiġi kkunsidrata bħala importanti. Il-kooperazzjoni għandha tippromwovi wkoll parteċipazzjoni effettiva fil-ftehimiet ambjentali internazzjonali f'oqsma bħat-tibdil fil-klima, il-bijodiversità, id-deżertifikazzjoni u l-ġestjoni tas-sustanzi kimiċi.

2.   Il-kooperazzjoni tista' tiffoka, fost l-oħrajn, fuq:

1.   Il-Partijiet jaqblu li kooperazzjoni f'din l-isfera, kif ukoll ir-rabtiet kulturali u l-kuntatti bejn l-aġenti kulturali fiż-żewġ reġjuni, għandhom jiġu estiżi.

2.   L-għan għandu jkun li tiġi promossa kooperazzjoni kulturali bejn il-Partijiet, fejn jitqiesu u jiġu ffavoriti sinerġiji ma' skemi bilaterali tal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea.

3.   Il-kooperazzjoni għandha sseħħ skont id-dispożizzjonijiet nazzjonali dwar id-drittijiet tal-awtur u l-ftehimiet internazzjonali rilevanti.

4.   Din il-kooperazzjoni tista' tkopri l-oqsma kulturali kollha, inklużi, fost l-oħrajn, l-oqsma li ġejjin:

1.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw fis-settur tas-saħħa bil-għan li jagħtu appoġġ lir-riformi settorjali li jwasslu biex l-għoti tas-servizz tas-saħħa jiffavorixxi lill-foqra u jkun wieħed ekwu kif ukoll biex jippromwovu mekkaniżmi ta' finanzjament ġust li jtejbu l-aċċess għall-kura tas-saħħa u għas-sigurtà nutrizzjonali għall-foqra.

2.   Il-Partijiet jaqblu li l-prevenzjoni primarja teħtieġ ukoll l-involviment ta' setturi oħrajn bħall-edukazzjoni, l-ilma u s-sanità. F'dan ir-rigward, il-Partijiet għandhom l-għan li jsaħħu u jiżviluppaw sħubijiet li jmorru lil hinn mis-settur tas-saħħa sabiex jilħqu l-Għanijiet ta' Żvilupp tal-Millennju, bħall-ġlieda kontra l-AIDS, il-malarja, it-tuberikolożi, u epidemiji oħrajn. Is-sħubijiet mas-soċjetà ċivili, mal-organizzazzjonijiet mhux governattivi (NGOs) u mas-settur privat ukoll huma meħtieġa sabiex jiġu indirizzati s-saħħa u d-drittijiet sesswali f'approċċ sensittiv għall-kwistjonijiet relatati mal-ġeneri u sabiex ikun hemm ħidma maż-żgħażagħ ħalli jiġu pprevenuti l-mard trażmess sesswalment u t-tqaliet mhux mixtieqa, sakemm dawn l-għanijiet ma jmorrux kontra l-qafas legali u s-sensittività kulturali tal-pajjiżi.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw fl-inkoraġġiment tal-parteċipazzjoni tas-sħab soċjali fi djalogu dwar il-kundizzjonijiet tal-għajxien u tax-xogħol, il-protezzjoni soċjali u l-integrazzjoni fis-soċjetà. Titqies b'mod partikolari l-ħtieġa li tkun evitata d-diskriminazzjoni fit-trattament taċ-ċittadini ta' kwalunkwe waħda mill-Partijiet li jkunu legalment residenti fit-territorji tal-Parti l-oħra.

2.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza tal-iżvilupp soċjali, li jrid jimxi id f'id mal-iżvilupp ekonomiku u jaqblu li jagħtu prijorità lill-impjiegi, lid-djar u lill-insedjamenti umani skont il-politiki u d-dispożizzjonijiet kostituzzjonali rispettivi tagħhom, kif ukoll lill-promozzjoni tal-prinċipji u tad-drittijiet fundamentali fuq ix-xogħol identifikati mill-konvenzjonijiet tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol, l-hekk imsejħa l-Istandards Ċentrali tax-Xogħol (Core Labor Standards).

3.   Il-Partijiet jistgħu jikkooperaw fi kwalunkwe qasam ta' interess reċiproku fl-oqsma msemmija hawn fuq.

4.   Fejn ikun xieraq u skont il-proċeduri rispettivi tagħhom, il-Partijiet jistgħu jwettqu dan id-djalogu f'koordinazzjoni mal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u mal-kontroparti tiegħu fl-Amerika Ċentrali, rispettivament.

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu r-rwol u l-kontribut potenzjali tas-soċjetà ċivili fil-proċess ta' kooperazzjoni u jaqblu li jippromwovu djalogu effettiv mas-soċjetà ċivili.

2.   Bla ħsara għad-dispożizzjonijiet legali u amministrattivi ta' kull Parti, is-soċjetà ċivili tista':

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni f'dan il-qasam tagħti kontribut sabiex jiġi promoss l-istabbiliment ta' organizzazzjonijiet għall-popli indiġeni u għal gruppi etniċi oħrajn tal-Amerika Ċentrali kif ukoll sabiex jissaħħu dawk eżistenti, fil-kuntest tal-promozzjoni tal-miri tal-qerda tal-faqar, tal-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi naturali u tar-rispett għad-drittijiet tal-bniedem, għad-demokrazija u għad-diversità kulturali.

2.   Minbarra li titqies b'mod sistematiku s-sitwazzjoni tal-popli indiġeni u ta' gruppi etniċi oħrajn tal-Amerika Ċentrali fil-livelli kollha tal-kooperazzjoni għall-iżvilupp, il-Partijiet jintegraw is-sitwazzjoni partikolari tagħhom fl-iżvilupp tal-politiki u jsaħħu l-kapaċità tal-organizzazzjonijiet tagħhom sabiex iżidu l-effetti pożittivi tal-kooperazzjoni għall-iżvilupp fuq dawn il-gruppi, skont l-obbligi nazzjonali u internazzjonali tal-Partijiet.

1.   Il-Partijiet jaqblu li l-kooperazzjoni b'appoġġ għall-popli spostati u għall-ġellieda demobilizzati tgħin sabiex jiġu ssodisfati r-rekwiżiti essenzjali tagħhom minn meta tieqaf l-għajnuna umanitarja sal-adozzjoni ta' soluzzjoni iktar fit-tul sabiex tinstab soluzzjoni dwar l-istatus tagħhom.

2.   Din il-kooperazzjoni tista' tinkludi, fost l-oħrajn, l-attivitajiet li ġejjin:

1.   Fuq il-bażi tal-prinċipju tal-koresponsabbiltà, il-Partijiet jaqblu li kooperazzjoni f'dan il-qasam ikollha l-għan li tikkoordina u żżid l-isforzi konġunti sabiex jiġu pprevenuti u jitnaqqsu l-produzzjoni, it-traffikar u l-konsum tad-drogi illeċiti. Il-Partijiet jaqblu wkoll li jagħmlu ħilithom sabiex jiġġieledu l-kriminalità relatata ma' dan it-traffiku, fost l-oħrajn permezz ta' organizzazzjonijiet u korpi internazzjonali. Mingħajr preġudizzju għal mekkaniżmi oħrajn ta' kooperazzjoni, il-Partijiet jaqblu li l-Mekkaniżmu ta' Koordinazzjoni u ta' Kooperazzjoni dwar id-Drogi (Co-ordination and Cooperation Mechanism on Drugs) bejn l-Unjoni Ewropea u l-Amerika Latina u l-Karibew jintuża wkoll għal dan l-iskop.

2.   Il-Partijiet jikkooperaw f'dan il-qasam sabiex jimplimentaw, b'mod partikolari:

1.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw sabiex jipprevjenu li s-sistemi finanzjarji tagħhom jintużaw għall-ħasil tar-rikavati li jirriżultaw minn attivitajiet kriminali b'mod ġenerali u mit-traffikar tad-droga b'mod partikolari.

2.   Din il-kooperazzjoni tinkludi assistenza amministrattiva u teknika li jkollha l-għan li tiżviluppa u timplimenta regolamenti u li l-istandards u l-mekkaniżmi xierqa jaħdmu b'mod effiċjenti. B'mod partikolari, il-kooperazzjoni tippermetti l-iskambji ta' informazzjoni rilevanti u l-adozzjoni ta' standards xierqa sabiex jiġi miġġieled il-ħasil tal-flus li jkunu paragunabbli għal dawk adottati mill-Komunità Ewropea u mill-korpi internazzjonali attivi f'dan il-qasam, bħat-Task Force ta' Azzjoni Finanzjarja (Financial Action Task Force, FATF), u n-Nazzjonijiet Uniti. Tiġi inkoraġġita l-kooperazzjoni fil-livell reġjonali.

1.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-importanza ta' ġestjoni konġunta tal-flussi migratorji bejn it-territorji tagħhom. Sabiex tissaħħaħ il-kooperazzjoni, il-Partijiet jistabbilixxu djalogu komprensiv dwar il-kwistjonijiet kollha relatati mal-migrazzjoni, inklużi l-migrazzjoni illegali, il-kuntrabandu u t-traffikar tal-bnedmin, u l-flussi tar-refuġjati. It-tħassib dwar il-migrazzjoni jiġi inkluż fl-istrateġiji nazzjonali għal żvilupp ekonomiku u soċjali tal-pajjiżi tal-oriġini, ta' tranżitu u ta' destinazzjoni tal-migranti.

2.   Il-kooperazzjoni tirrikonoxxi li l-migrazzjoni hija fenomenu u li għandhom jiġu analizzati u diskussi perspettivi differenti sabiex dan il-fatt jiġi indirizzat skont leġiżlazzjoni internazzjonali, Komunitarja u nazzjonali li tkun applikabbli u rilevanti. B'mod partikolari, hija se tiffoka fuq:

3.   Fil-qafas tal-kooperazzjoni sabiex tkun ipprevenuta u kkontrollata l-immigrazzjoni illegali, il-Partijiet jaqblu wkoll li jammettu mill-ġdid il-migranti illegali tagħhom. Għal dan il-għan:

Il-Partijiet jaqblu li jikkonkludu, malli jintalbu jagħmlu dan u mill-iktar fis possibbli, ftehim li jirregola l-obbligi speċifiċi għall-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea u għall-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali dwar ir-riammissjoni. Dan il-ftehim se jindirizza wkoll il-kwistjoni tar-riammissjoni taċ-ċittadini ta' pajjiżi oħrajn u ta' persuni apolidi.

Għal dan l-iskop, it-terminu “Partijiet” ifisser il-Komunità, kwalunkwe wieħed mill-Istati Membri tagħha u kwalunkwe Pajjiż tal-Amerika Ċentrali.

1.   Bil-għan li jagħtu kontribut sabiex jintlaħqu l-għanijiet ta' kooperazzjoni stabbiliti f'dan il-Ftehim, il-Partijiet jimpenjaw irwieħhom li jipprovdu, fil-limiti tal-kapaċitajiet tagħhom u bil-mezzi tagħhom stess, ir-riżorsi xierqa, inklużi r-riżorsi finanzjarji. F'dan il-kuntest, il-Partijiet japprovaw, sa fejn ikun possibbli, programmi multiannwali u jistabbilixxu prijoritajiet, fejn iqisu l-ħtiġijiet u l-livell ta' żvilupp tal-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali.

2.   Il-Partijiet jieħdu l-miżuri kollha xierqa sabiex jippromwovu u jiffaċilitaw l-attivitajiet tal-Bank Ewropew tal-Investiment fl-Amerika Ċentrali skont il-proċeduri u l-kriterji ta' finanzjament tiegħu stess u skont il-liġijiet u r-regolamenti tagħhom, u mingħajr preġudizzju għas-setgħat tal-awtoritajiet kompetenti tagħhom.

3.   Il-Pajjiżi tal-Amerika Ċentrali jagħtu faċilitajiet u garanziji lill-esperti tal-Komunità Ewropea u eżenzjoni mit-taxxi fuq l-importazzjonijiet għall-attivitajiet ta' kooperazzjoni skont il-Konvenzjonijiet Qafas iffirmati bejn il-Komunità Ewropea u kull Pajjiż tal-Amerika Ċentrali.

1.   Il-Partijiet jaqblu li jżommu l-Kumitat Konġunt, stabbilit skont il-Ftehim ta' Kooperazzjoni tal-Amerika Ċentrali tal-1985 u miżmum mill-Ftehim Qafas ta' Kooperazzjoni tal-1993.

2.   Il-Kumitat Konġunt ikun responsabbli mill-implimentazzjoni ġenerali tal-ftehim. Huwa jiddiskuti wkoll kwalunkwe kwistjoni li taffettwa r-relazzjonijiet ekonomiċi bejn il-Partijiet, inkluż mal-Pajjiżi Membri individwali tal-Parti tal-Amerika Ċentrali.

3.   L-aġendi għal-laqgħat tal-Kumitat Konġunt ikunu ffissati bi qbil miż-żewġ naħat. Il-Kumitat stess jistabbilixxi dispożizzjonijiet dwar il-frekwenza u l-post tal-laqgħat tiegħu, dwar il-presidenza u dwar kwistjonijiet oħrajn li jistgħu jinqalgħu u, fejn ikun meħtieġ, jistabbilixxi sottokumitati.

4.   Jiġi stabbilit Kumitat Konsultattiv Konġunt, li jkun jikkonsisti f'rappreżentanti tal-Kumitat Konsultattiv tas-Sistema ta' Integrazzjoni tal-Amerika Ċentrali (CC-SICA) u tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE), sabiex jassisti lill-Kumitat Konġunt ħalli jkun promoss id-djalogu mal-organizzazzjonijiet ekonomiċi u soċjali tas-soċjetà ċivili.

5.   Il-Partijiet jinkoraġġixxu lill-Parlament Ewropew u lill-Parlament tal-Amerika Ċentrali (Parlacen) jistabbilixxu Kumitat Interparlamentari, fil-qafas ta' dan il-Ftehim, skont il-liġijiet kostituzzjonali tagħhom.

1.   Dan il-Ftehim jidħol fis-seħħ fl-ewwel jum tax-xahar wara dak li fih il-Partijiet jinnotifikaw lil xulxin li jkunu kkompletaw il-proċeduri meħtieġa għal dan l-iskop.

2.   In-notifiki jintbagħtu lis-Segretarju Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea, li jkun id-depożitarju ta' dan il-Ftehim.

3.   Mid-data tad-dħul fis-seħħ tiegħu, skont il-paragrafu 1, dan il-Ftehim jissostitwixxi l-Ftehim Qafas ta' Kooperazzjoni tal-1993.

1.   Dan il-Ftehim għandu jkun validu għal żmien indefinit. F'dan il-kuntest, u kif ġie ddikjarat fl-Artikolu 2(3) ta' dan il-Ftehim, il-Partijiet ifakkru fid-Dikjarazzjoni ta' Madrid tas-17 ta' Mejju 2002.

2.   Kwalunkwe waħda mill-Partijiet tista' tinnotifika bil-miktub lill-parti l-oħra l-intenzjoni tagħha li tiddenunzja dan il-Ftehim. Id-denunzja ssir effettiva sitt xhur wara n-notifika lill-Parti l-oħra.

1.   Il-Partijiet jadottaw kwalunkwe miżura ġenerali jew speċifika meħtieġa minnhom sabiex iwettqu l-obbligi tagħhom taħt dan il-Ftehim u jiżguraw irwieħhom li jkunu konformi mal-għanijiet stabbiliti f'dan il-Ftehim.

2.   Jekk waħda mill-Partijiet tikkunsidra li l-Parti l-oħra tkun naqset milli twettaq obbligu taħt dan il-Ftehim, tista' tieħu miżuri xierqa. Qabel ma tagħmel dan, trid fi żmien 30 jum tipprovdi lill-Kumitat Konġunt bl-informazzjoni kollha rilevanti meħtieġa għal eżami bir-reqqa tas-sitwazzjoni sabiex tinstab soluzzjoni aċċettabbli għall-Partijiet.

F'din l-għażla ta' miżuri, trid tingħata prijorità lil dawk li l-inqas jiddisturbaw il-funzjonament ta' dan il-Ftehim. Dawn il-miżuri jiġu nnotifikati immedjatament lill-Kumitat Konġunt u jkunu s-suġġett ta' konsultazzjonijiet fil-Kumitat jekk il-Parti l-oħra titlob dan.

3.   Bħala deroga mill-paragrafu 2, kwalunke Parti tista' immedjatament tieħu miżuri xierqa skont id-dritt internazzjonali f'każ ta':

Il-Parti l-oħra tista' titlob li tissejjaħ laqgħa urġenti sabiex il-Partijiet jinġiebu flimkien fi żmien 15-il jum għal eżami bir-reqqa tas-sitwazzjoni sabiex tinstab soluzzjoni aċċettabbli għall-Partijiet.

1.   Il-Partijiet jistgħu jiftiehmu li jestendu dan il-Ftehim bil-għan li jwessgħu u jissupplimentaw il-kamp ta' applikazzjoni tiegħu skont il-leġiżlazzjoni rispettiva tagħhom, billi jikkonkludu ftehimiet dwar setturi jew attivitajiet speċifiċi fid-dawl tal-esperjenza miksuba waqt l-implimentazzjoni tiegħu.

2.   Ma tiġi eskluża min qabel l-ebda opportunità għal kooperazzjoni. Il-Partijiet jistgħu jużaw il-Kumitat Konġunt sabiex jesploraw possibbiltajiet prattiċi għall-kooperazzjoni fl-interess reċiproku tagħhom.

3.   Fir-rigward tal-implimentazzjoni ta' dan il-Ftehim, kwalunkwe Parti tista' tagħmel suġġerimenti maħsuba sabiex jespandu l-kooperazzjoni fl-oqsma kollha, fejn titqies l-esperjenza miksuba waqt l-implimentazzjoni ta' dan il-Ftehim.

Dikjarazzjoni tal-Kummissjoni u tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea dwar il-klawżola li tikkonċerna r-ritorn u r-riammissjoni tal-migranti illegali (l-artikolu 49)

L-Artikolu 49 għandu jkun mingħajr preġudizzju għas-separazzjoni interna tal-poteri bejn il-Komunità Ewropea u l-Istati Membri tagħha għall-konklużjoni ta' ftehimiet ta' riammissjoni.

Dikjarazzjoni tal-kummissjoni u tal-kunsill tal-unjoni ewropea dwar il-klawżola li tikkonċerna d-definizzjoni tal-partijiet (l-artikolu 53)

Id-dispożizzjonijiet ta' dan il-Ftehim li jaqgħu fil-kamp ta' applikazzjoni tal-Parti III, Titolu IV tat-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea jorbtu lir-Renju Unit u lill-Irlanda bħala Partijiet Kontraenti separati, u mhux bħala parti mill-Komunità Ewropea, sakemm ir-Renju Unit jew l-Irlanda (skont kif ikun il-każ) jinnotifikaw lill-Parti tal-Amerika Ċentrali li jkunu saru marbutin bħala parti mill-Komunità Ewropea skont il-Protokoll dwar il-pożizzjoni tar-Renju Unit u tal-Irlanda anness mat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u mat-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea. L-istess japplika għad-Danimarka, skont il-Protokoll anness ma' dawk it-Trattati dwar il-pożizzjoni tad-Danimarka.

Dikjarazzjoni konġunta fir-rigward tat-titolu ii dwar Djalogu Politiku

Il-Partijiet jaqblu li l-Beliże, fil-kapaċità tiegħu bħala membru sħiħ tas-Sistema ta' Integrazzjoni tal-Amerika Ċentrali (SICA), għandu jieħu sehem fid-Djalogu Politiku.

1.   L-Istati Membri għandhom jadottaw u jippubblikaw, sal-1 ta' Jannar 2016, il-liġijiet, ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi neċessarji biex jikkonformaw ma' din id-Direttiva. Dawn għandhom jikkomunikaw minnufih it-test ta' dawk id-dispożizzjonijiet lill-Kummissjoni.

Huma għandhom japplikaw dawn id-dispożizzjonijiet minn l-ewwel jum tat-tielet sena kalendarja wara s-sena kalendarja li fiha din id-Direttiva tidħol fis-seħħ.

Meta l-Istati Membri jadottaw dawk id-dispożizzjonijiet, fihom għandha tiġi inkluża referenza għal din id-Direttiva jew magħhom għandu jkun hemm referenza bħal din fl-okkażjoni tal-pubblikazzjoni uffiċjali tagħhom. L-Istati Membri għandhom jiddeterminaw kif għandha ssir referenza bħal din.

2.   L-Istati Membri għandhom jikkomunikaw lill-Kummissjoni t-test tad-dispożizzjonijiet primarji tal-liġi nazzjonali li jadottaw fil-qasam kopert minn din id-Direttiva.