13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/1

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jenfasizza l-importanza tas-sena 2018 bħala l-aħħar sena kompletament operattiva għall-Kummissjoni attwali – kif ukoll għall-Parlament Ewropew. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tfassal il-programm ta’ ħidma tagħha b’mod ambizzjuż, iżda prammatiku, sabiex jiġu indirizzati kif xieraq l-isfidi relatati mal-Unjoni Ewropea li tinsab f’salib it-toroq. Minħabba fl-inċertezzi dwar il-Brexit u żviluppi globali, issa huwa meħtieġ aktar minn qatt qabel dibattitu wiesa’, parteċipatorju u strutturat dwar il-futur tal-Ewropa. Huwa importanti li mmorru lura lejn l-għeruq tagħna u nfakkru l-proġett oriġinali u l-valuri u l-objettivi fundamentali tal-Unjoni kif inhuma minquxa fit-Trattati tal-UE.

1.2.

Għandna nibnu fuq ir-riżultati pożittivi miksuba s’issa. Madankollu, id-dehra ta’ orjentazzjonijiet u movimenti nazzjonalisti, protezzjonisti, awtoritarji u populisti għandhom jidhru bħala appell qawwi għall-mexxejja tal-istituzzjonijiet u l-Istati Membri tal-UE sabiex neżaminaw x’jeħtieġ li jsir biex terġa’ tinkiseb il-fiduċja pubblika u jiġi salvagwardjat futur li jirnexxi għall-proġett Ewropew.

1.3.

Għaldaqstant, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni biex tistinka għal Unjoni qawwija, solida u koeżiva li tkun kapaċi tiġġenera tkabbir sostenibbli, l-impjiegi ta’ kwalità, il-benessri u l-opportunitajiet indaqs għall-poplu Ewropew kollu, abbażi ta’ viżjoni kondiviża u narrattiva pożittiva msejsa fuq l-involviment u l-parteċipazzjoni tal-pubbliku. Unjoni magħquda u koeżiva, mibnija fuq l-impenn tal-Istati Membri favur il-kawża, hija bżonnjuża ferm sabiex twieġeb għall-isfidi ekonomiċi, soċjali u ambjentali li qed tiffaċċja l-UE. Il-koeżjoni interna hija wkoll prerekwiżit għall-UE biex taġixxi bħala attur qawwi u globali f’oqsma bħall-kummerċ internazzjonali, is-sigurtà, l-enerġija, il-politika dwar it-tibdil fil-klima, u l-promozzjoni tad-drittijiet tal-bniedem.

1.4.

Il-KESE jirrikonoxxi li n-negozjati tal-Brexit se jagħmlu l-2018 sena ta’ sfida. Madankollu, huwa importanti li l-Kummissjoni tkompli timplimenta miżuri diġà miftiehma, b’mod speċjali dawk relatati ma’ inizjattivi tas-suq uniku. Fl-istess ħin, hija meħtieġa tħejjija għall-futur fit-tul tal-UE. Il-KESE hawnhekk jirreferi għall-opinjonijiet tiegħu dwar il-White Paper dwar il-Ġejjieni tal-Ewropa. Il-KESE se jippreżenta wkoll opinjonijiet dwar id-dokumenti ta’ riflessjoni assoċjati; għal din ir-raġuni, dawn is-suġġetti ssir referenza għalihom fil-qosor biss f’dan il-kontribut.

1.5.

Billi hemm rabta qawwija bejn l-ekonomija, l-impjiegi, il-benessri tan-nies u l-ambjent, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tadotta l-iżvilupp sostenibbli bħala approċċ globali fil-programm ta’ ħidma tagħha. Il-KESE għaldaqstant jinkwadra l-kontribut tiegħu f’termini tat-tliet “pilastri” tas-sostenibbiltà, kif ġej:

1.6.

Il-KESE jenfasizza li l-pilastri huma universali, indiviżibbli u interdipendenti. L-UE għandha tkun ambizzjuża u tistinka biex jinkisbu politiki u inizjattivi li jwasslu għal soluzzjonijiet ta’ benefiċċju (win-win-win) f’termini ta’ benefiċċji ekonomiċi, soċjali u ambjentali.

1.7.

Għaldaqstant, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tiżviluppa l-politiki tagħha b’mod integrat u tapplika approċċ koerenti u konsistenti, filwaqt li tinvolvi l-partijiet kollha tal-Kummissjoni u tiddekompartimentalizza t-tfassil tal-politika u tal-liġijiet. Il-KESE jistieden ukoll lill-Kummissjoni tkompli – b’mod konformi mal-prinċipji tar-regolamentazzjoni aħjar – ittejjeb il-kwalità tat-tfassil tal-liġijiet tal-UE u s-semplifikazzjoni u l-kjarifika tal-leġislazzjoni, bil-għan li jinħolqu benefiċċji prattiċi għall-atturi kollha.

1.8.

Barra minn hekk, il-KESE jtenni t-talba tiegħu biex tinħoloq strateġija globali biex l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tal-Aġenda 2030 tan-Nazzjonijiet Uniti jiġu integrati fil-politiki rilevanti kollha tal-UE u jistieden lill-Kummissjoni tħejji viżjoni u strateġija fit-tul dwar is-sostenibbiltà, li jibnu fuq l-opinjoni li jmiss tal-KESE dwar “It-tranżizzjoni lejn futur Ewropew aktar sostenibbli – strateġija għall-2050”.

1.9.

Il-KESE jenfasizza l-importanza kruċjali tal-parteċipazzjoni strutturata tas-soċjetà ċivili fit-tfassil, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-politiki, il-programmi u inizjattivi oħra tal-UE sabiex jinkisbu riżultati tanġibbli u l-aċċettazzjoni pubblika u biex tiġi promossa l-koeżjoni fis-soċjetà. L-imsieħba soċjali għandhom rwol speċifiku x’jaqdu fil-ħolqien u l-implimentazzjoni tal-politiki li direttament jew indirettament jaffettwaw l-impjiegi u s-swieq tax-xogħol.

1.10.

Filwaqt li l-proposti għall-azzjoni huma ppreżentati f’aktar dettall fit-taqsimiet 2.-5., il-KESE jiġbor fil-qosor il-prijoritajiet ta’ politika ewlenin tiegħu għall-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni għall-2018 kif ġej:

2.1.1.

Il-proċess tas-Semestru Ewropew għandu jsaħħaħ ir-rwol ta’ koordinazzjoni tal-Kummissjoni sabiex tiġi żgurata l-konformità tal-Istati Membri mal-miri u r-rakkomandazzjonijiet tal-istrateġija tal-Ewropa 2020 u l-implimentazzjoni tar-riformi strutturali meħtieġa għal tkabbir ekonomiku sostenibbli fit-tul, il-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità u l-progress soċjali. L-involviment aktar mill-qrib tal-imsieħba soċjali u organizzazzjonijiet rappreżentattivi oħrajn tas-soċjetà ċivili u sjieda akbar min-naħa tagħhom fil-formulazzjoni u l-implimentazzjoni tal-programmi ta’ riforma huma fattur ewlieni għas-suċċess f’dan il-proċess, filwaqt li jiġi rikonoxxut li l-imsieħba soċjali għandhom rwol speċifiku x’jaqdu, fid-dawl tal-kompetenzi esklużivi, ir-responsabbiltajiet u l-kompiti tagħhom.

2.1.2.

Il-KESE jitlob aġġustament makroekonomiku simmetriku fiż-żona tal-euro, kondiviż kemm mill-Istati Membri b’defiċit kif ukoll minn dawk b’eċċess. Dan jinkludi wkoll pożizzjoni fiskali pożittiva aggregata għaż-żona tal-euro kollha kemm hi.

2.1.3.

L-Unjoni Ekonomika u Monetarja hija element ewlieni tal-integrazzjoni Ewropea. Il-KESE jirreferi għall-pożizzjonijiet preċedenti tiegħu u jitlob inizjattivi għall-ikkompletar tal-UEM, inkluż l-iżvilupp tal-governanza, il-kontroll demokratiku u d-djalogu makroekonomiku tagħha.

2.2.1.

Bil-Qafas Finanzjarju Pluriennali (QFP) li jmiss, il-Kummissjoni għandha twitti t-triq biex tiffoka r-riżorsi b’mod effiċjenti u twieġeb għal sfidi futuri kkawżati mill-Brexit u l-ħtieġa għal żvilupp sostenibbli, kompetittività, innovazzjoni, impjiegi u koeżjoni soċjali, billi tuża approċċ orjentat lejn il-prestazzjoni u r-riżultati. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tallinja d-durata tal-QFP li jmiss maċ-ċiklu politiku tal-Kummissjoni u tal-Parlament. Jitlob ukoll li jsiru tħejjijiet għall-introduzzjoni ta’ tipi ġodda ta’ riżorsi proprji tal-UE.

2.2.2.

Il-KESE jilqa’ t-tieni fażi tal-FEIS (Fond Ewropew għall-Investimenti Strateġiċi) biex tingħata spinta lill-investiment bl-involviment ta’ aktar kapital privat, flimkien ma’ kapital pubbliku minn sorsi kemm nazzjonali kif ukoll reġjonali. Għaldaqstant, il-kamp ta’ applikazzjoni tal-FEIS għandu jkopri wkoll fergħat oħra ta’ finanzjament minbarra l-banek.

2.2.3.

Il-KESE jenfasizza li jinħtieġ użu effettiv u effiċjenti tal-fondi Ewropej. Jeħtieġ li jiġi prijoritizzat l-investiment fl-innovazzjoni, l-intraprenditorija, l-iżvilupp tal-ħiliet, il-politiki attivi dwar is-suq tax-xogħol, u s-sistemi diġitali, tal-enerġija u tat-trasport, filwaqt li jiġi żgurat li l-fondi jkunu allokati b’mod adegwat għal proġetti b’impatt soċjali għoli.

2.2.4.

Il-KESE jenfasizza li tinħtieġ implimentazzjoni ulterjuri tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali biex jittejjeb l-aċċess għal finanzjament privat, b’enfasi speċjali fuq il-ħtiġijiet tal-SMEs. Għandu jiġi promoss ukoll aktar użu tal-ekwità u tal-finanzjament tas-suq tal-kapital.

2.2.5.

Fil-każ tal-ikkompletar tal-Unjoni Bankarja, il-KESE jenfasizza li kondiviżjoni ulterjuri tar-riskju trid tiġi akkompanjata minn aktar proposti dwar it-tnaqqis tar-riskju. Fir-riformi li jmiss tar-regolamentazzjoni bankarja, il-Kummissjoni għandha tagħti attenzjoni xierqa lill-karatteristiċi speċifiċi u l-possibbiltajiet ta’ banek żgħar u mhux kumplessi.

2.2.6.

Il-KESE jitlob passi biex jitrażżnu l-frodi tat-taxxa, l-evażjoni tat-taxxa u l-ippjanar aggressiv tat-taxxa. Il-preġudizzju eżistenti fis-sistemi fiskali li jiffavorixxi l-finanzjament tad-dejn tan-negozju għandu jinbidel. Fir-rigward tal-VAT, il-KESE jtenni r-rakkomandazzjoni tiegħu għal tranżizzjoni lil hinn mis-sistema tranżitorja attwali lejn reġim definittiv tal-VAT imfassal għal suq uniku Ewropew.

2.3.1.

Il-KESE jenfasizza l-importanza tas-suq uniku diġitali għas-soċjetà kollha. Il-ħiliet diġitali, ambjent tan-negozju abilitanti u l-fiduċja tal-konsumaturi huma fost il-kundizzjonijiet l-aktar kritiċi biex isir użu mill-potenzjal tad-diġitalizzazzjoni. Billi d-data hija fattur ta’ produzzjoni u materja prima għall-ħolqien ta’ valur ekonomiku miżjud, l-aċċessibilità u l-fluss liberu tad-data huma ta’ importanza kbira ħafna. Fl-istess ħin, jeħtieġ li tkun żgurata l-protezzjoni adegwata ta’ data privata u kummerċjali, b’attenzjoni speċjali għad-data ġġenerata minn negozji individwali. Il-KESE jħeġġeġ ukoll lill-Kummissjoni tkompli bl-isforzi tagħha biex iżżid il-kapaċitajiet u l-kooperazzjoni fir-rigward taċ-ċibersigurtà. Barra minn hekk, il-KESE jitlob kooperazzjoni internazzjonali fil-qasam diġitali, pereżempju fi ħdan il-qafas tal-OECD.

2.3.2.

Irid jitkompla l-iżvilupp tal-infrastruttura diġitali, inklużi konnessjonijiet tal-banda wiesgħa u mingħajr fili, sistemi tal-enerġija diġitali u t-trasport, u bini u komunitajiet “intelliġenti”. Bl-istess mod jeħtieġ li jiġi promoss l-użu tad-diġitalizzazzjoni fis-setturi tal-edukazzjoni, tas-saħħa u dawk soċjali. Għandu jiġi promoss ukoll l-użu sħiħ tad-diġitalizzazzjoni biex il-proċessi amministrattivi jsiru aktar faċli. Għandha ssir enfasi speċjali biex tingħata kopertura għal żoni remoti u aċċess diġitali minimu għal kulħadd, filwaqt li tiġi msaħħa wkoll l-inklużjoni ta’ gruppi vulnerabbli tas-soċjetà.

2.3.3.

Il-KESE appoġġja b’mod qawwi l-inizjattiva tal-Unjoni tal-Enerġija sa mill-bidu nett. Jistieden lill-Kummissjoni ssegwi l-implimentazzjoni tal-istrateġija tal-Unjoni tal-Enerġija, filwaqt li tiżgura li hemm infrastruttura tal-enerġija adegwata u swieq tal-enerġija li jiffunzjonaw mingħajr intoppi filwaqt li tiġi żgurata d-disponibbiltà ta’ enerġija sikura, affordabbli u li ma tagħmilx ħsara llil-klima għall-pubbliku ġenerali u n-negozji. Il-KESE jenfasizza s-sinifikat tad-djalogu dwar l-enerġija fil-livelli tal-UE, nazzjonali u lokali, bl-involviment sħiħ tas-soċjetà ċivili. Se joħroġ, b’mod regolari, l-opinjonijiet tiegħu dwar l-istat tal-Unjoni tal-Enerġija u inizjattivi individwali.

2.3.4.

It-trasport huwa marbut mill-qrib mal-Unjoni tal-Enerġija. Billi t-trasport huwa wieħed mill-fatturi determinanti bażiċi tal-attivitajiet għas-soċjetà kollha, jixraqlu profil għoli fil-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni. L-għan ewlieni tal-miżuri għandu jkun li jipprovdu lill-nies u lin-negozji b’mobilità u trasport aċċessibbli, mingħajr intoppi, sikuri, affordabbli u li ma jagħmlux ħsara lill-klima. Dan jirrikjedi investiment pubbliku u privat sostanzjali f’sistemi tat-trasport u fl-iżvilupp tat-trasport pubbliku. Il-kwistjonijiet tal-enerġija u tal-klima relatati mat-trasport, u l-introduzzjoni ta’ teknoloġiji ġodda ma għandhomx jiġu żviluppati b’mod iżolat mill-kwistjonijiet tas-suq tat-trasport.

2.3.5.

Filwaqt li titqies l-importanza orizzontali ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali (SGEIs), il-KESE jistieden lill-Kummissjoni ttejjeb ir-regoli dwar kumpens pubbliku għall-provvista ta’ SGEIs u l-applikazzjoni tagħhom, sabiex jiġu pprovduti linji gwida u jinħoloq kompendju tal-aħjar prattiki.

2.3.6.

Il-KESE jirrikonoxxi r-rwol tal-ibliet kif ukoll taż-żoni rurali fl-iżvilupp u l-koeżjoni ekonomiċi, soċjali u territorjali. B’enfasi fuq ir-rwol tal-ibliet, l-UE għandha tkompli taħdem fuq Aġenda Urbana definita sew u implimentata kif suppost. Il-potenzjal konsiderevoli taż-żoni rurali, muntanjużi u l-gżejjer għandu jiġi utilizzat fl-approċċ il-ġdid tal-Kummissjoni għal żvilupp territorjali integrat.

2.4.1.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tadotta approċċ komprensiv u strateġija għall-iżvilupp industrijali. Għandha tingħata attenzjoni speċjali lill-opportunitajiet u l-isfidi miġjuba minn megatendenzi globali bħal progress rapidu fid-diġitalizzazzjoni u l-Internet tal-Oġġetti, ir-rabta mill-qrib bejn l-industriji tal-manifattura u tas-servizzi, u t-tranżizzjoni lejn ekonomija ċirkolari u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju.

2.4.2.

Il-potenzjal ta’ tkabbir li għandhom is-servizzi, inkluż is-settur tal-bejgħ bl-imnut, għandu jiġi sfruttat ukoll, filwaqt li jiġu salvagwardati d-drittijiet tal-konsumaturi u tal-ħaddiema u jiġi rikonoxxut li għad baqa’ xi ostakli fis-Suq Uniku.

2.4.3.

Il-politika dwar l-innovazzjoni, inkluż l-innovazzjoni soċjali hija kruċjali għall-kompetittività u t-tiġdid ekonomiku u biex jinkisbu l-benefiċċji soċjali. Il-KESE jitlob il-promozzjoni ta’ netwerks sovranazzjonali u netwerks trasversali bejn universitajiet, negozji u organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fi ħdan il-kuntest tal-Orizzont 2020. Il-KESE jirrakkomanda wkoll is-semplifikazzjoni ta’ regoli amministrattivi dwar il-finanzjament u l-għajnuna mill-Istat.

2.4.4.

Tinħtieġ strateġija tal-Industrija 4.0 u s-Soċjetà 4.0 madwar l-UE, li tiffoka fuq teknoloġiji u pjattaformi, standards u arkitetturi ta’ referenza, netwerks ta’ Ċentri ta’ Innovazzjoni reġjonali u ħiliet fil-livelli kollha.

2.4.5.

Fir-rigward tal-isfidi li jġibu magħhom megatendenzi globali f’setturi individwali bħall-industriji awtomobilistiċi, tal-azzar u tal-faħam, il-KESE jitlob ġestjoni xierqa tat-tibdil strutturali, permezz ta’ oqfsa ta’ tranżizzjoni ġusti u xierqa u djalogu dwar kwistjonijiet speċifiċi għas-settur mal-imsieħba soċjali. Mill-banda l-oħra, l-opportunitajiet li qed jinħolqu f’oqsma bħall-industriji spazjali u tad-difiża jeħtieġ jinħatfu u jittieħed vantaġġ minnhom, filwaqt li jiġu żgurati kundizzjonijiet favorevoli għall-iżvilupp tas-setturi industrijali inġenerali, b’kundizzjonijiet tajbin tax-xogħol.

2.4.6.

Għandhom jiġu ffokati sforzi speċjali fuq it-titjib tal-finanzjament, l-innovazzjoni u internazzjonalizzazzjoni tal-impriżi ta’ daqs żgħir u medju, u l-Att dwar in-Negozji ż-Żgħar għall-Ewropa jrid jiġi implimentat b’mod sħiħ. Il-politiki dwar l-SMEs għandhom jitfasslu skont il-ħtiġijiet differenti ta’ tipi differenti ta’ intrapriżi bħal negozji tal-familja, intrapriżi tradizzjonali żgħar u mikrointrapriżi, negozji ġodda u negozji li qed jespandu, inklużi intrapriżi tal-ekonomija soċjali. Il-KESE jistieden ukoll lill-Kummissjoni tniedi konsultazzjoni dwar id-definizzjoni ta’ SME.

2.4.7.

Il-KESE jqis li huwa importanti li tittieħed opinjoni komprensiva dwar it-tendenzi ġodda fil-mudelli tal-produzzjoni u tal-konsum, bħal mudelli ekonomiċi kollaborattivi, ċirkolari, ta’ kondiviżjoni u funzjonali, kif ukoll li jiġu żviluppati opportunitajiet bħall-ekonomija soċjali Jinħtieġu miżuri biex tiġi faċilitata l-introduzzjoni ta’ dawn il-mudelli ġodda u diversi, iżda fl-istess ħin, iridu jiġu garantiti kundizzjonijiet ekwi u konformità ma’ leġislazzjoni rilevanti u xierqa sabiex tiġi żgurata l-protezzjoni pubblika u tal-konsumatur, u d-drittijiet tal-ħaddiema.

2.4.8.

Filwaqt li jitqies ir-rwol speċifiku tal-ekonomija soċjali, il-KESE jtenni t-talba tiegħu li jitnieda Pjan ta’ Azzjoni komprensiv għall-Ekonomija Soċjali f’konformità mal-Konklużjonijiet tal-Kunsill ta’ Diċembru 2015 dwar “Il-Promozzjoni tal-ekonomija soċjali bħala mutur ewlieni tal-iżvilupp ekonomiku u soċjali fl-Ewropa”.

2.4.9.

Il-multifunzjonalità, id-diversità ta’ mudelli tal-biedja u s-sostenibbiltà għandhom jinżammu fil-qalba tal-kwistjoni meta jiġu indirizzati l-ħtiġijiet tal-finanzjament, l-immodernizzar u s-semplifikazzjoni tal-Politika Agrikola Komuni (PAK) bħala parti mill-QFP li jmiss. Jinħtieġu wkoll aktar sforzi fir-riċerka u d-diġitalizzazzjoni fis-settur agrikolu.

2.4.10.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni taqleb għal politika agrikola u tal-ikel aktar integrata, filwaqt li tqis ukoll il-ħtieġa li timxi lejn ekonomija ċirkolari u tnaqqas b’mod drastiku l-iskart tal-ikel. Il-Kummissjoni għandha tadotta wkoll leġislazzjoni biex jiġu elimitati prattiki kummerċjali żleali fil-katina tal-provvista tal-ikel.

2.4.11.

Sabiex ikunu permessi l-iżvilupp u t-tiġdid xieraq tal-industriji u l-agrikoltura, il-qafas politiku u regolatorju għandu jipprovdi investiment stabbli u prevedibbli u ambjent operattiv kif ukoll isegwi l-prinċipji tar-regolamentazzjoni aħjar, għall-benesseri taċ-ċittadini.

2.5.1.

Il-KESE jappella għal negozjati kummerċjali attivi u ġusti ma’ msieħba bħall-Ġappun, il-Mercosur u l-ASEAN, kif ukoll l-implimentazzjoni bla intoppi ta’ ftehimiet diġà konklużi, filwaqt li jitqiesu l-kwistjonijiet li tqajmu f’opinjonijiet preċedenti tal-KESE. Fl-implimentazzjoni tal-komunikazzjoni tal-Kummissjoni “Kummerċ għal kulħadd”, il-KESE jikkunsidra li jkun importanti li jiġu konklużi negozjati b’mod bilanċjat u trasparenti, li jwasslu benefiċċji għal negozji u ċittadini, filwaqt li jiġu protetti l-istandards ambjentali, soċjali, tax-xogħol, tal-konsumaturi u oħrajn, kif ukoll is-servizzi pubbliċi. Kollox ma’ kollox, il-KESE jenfasizza s-sinifikat tat-trasparenza u l-involviment tas-soċjetà ċivili fin-negozjar, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ ta’ ftehimiet kummerċjali mill-bidu nett.

2.5.2.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon it-titjib li sar b’rabta mas-soluzzjoni ta’ tilwim bejn l-investituri bis-saħħa tal-introduzzjoni ta’ sistema ġdida li tissostitwixxi l-ISDS, iżda jitlob lill-Kummissjoni tieħu passi oħra sabiex l-ICS tkun tista’ topera b’mod ġenwin bħala korp ġudizzjarju internazzjonali indipendenti.

2.5.3.

L-insegwiment tan-negozjati kummerċjali bilaterali m’għandux idgħajjef l-impenn tal-UE lejn id-WTO u favur ftehim multilaterali globali b’saħħtu. Il-KESE jistenna segwitu attiv għall-Konferenza Ministerjali tad-WTO tal-2017 f’oqsma bħall-agrikoltura u l-kummerċ elettroniku. Barra minn hekk, hemm ħtieġa urġenti li jiġu vvalutati r-riskji u l-opportunitajiet, mill-perspettiva tas-soċjetà ċivili, sabiex tiġi ddeterminata t-triq ’il quddiem fin-negozjati multilaterali li għaddejjin fir-rigward tal-Ftehim dwar il-Kummerċ fis-Servizzi (TiSA) u l-Ftehim dwar il-Beni Ambjentali (EGA). Il-KESE jitlob ukoll adozzjoni u implimentazzjoni rapidi tar-riformi tal-politika tal-EU dwar id-Difiża Kummerċjali.

2.5.4.

Il-KESE jqis li huwa importanti li tiġi żgurata l-konsistenza bejn il-politika kummerċjali u l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-Nazzjonijiet Uniti, il-Ftehim ta’ Pariġi dwar it-Tibdil fil-Klima u l-politika kummerċjali tal-UE. Għaldaqstant, għandha ssir ħidma biex, fil-ftehimiet kummerċjali, jiġu inklużi kapitoli ta’ kummerċ ambizzjuż u żvilupp sostenibbli b’mekkaniżmi ta’ monitoraġġ qawwija tas-soċjetà ċivili.

2.5.5.

Barra minn hekk, il-KESE jitlob il-monitoraġġ mis-soċjetà ċivili fir-rigward tal-aspetti kollha tal-ftehimiet, inkużi dawk li d-dispożizzjonijiet tagħhom ma jinkludux b’mod speċifiku korp ta’ monitoraġġ konġunt li jinvolvi s-soċjetà ċivili. Il-kompetenza tal-KESE tagħti benefiċċji uniċi lil din il-ħidma.

2.5.6.

Jitlob ukoll li jkun hemm diskussjonijiet mas-soċjetà ċivili dwar il-valutazzjoni tal-impatt u l-implimentazzjoni prattika tal-Qorti tal-Investiment Multilaterali propost.

3.1.1.

Il-KESE jieħu nota tal-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u l-proposta għal Proklamazzjoni tal-EPSR, u l-inizjattivi leġislattivi u mhux leġislattivi ta’ akkumpanjament. Il-KESE qed jaħdem fuq dan il-pakkett u se jagħti l-opinjonijiet tiegħu fi żmien debitu.

3.1.2.

Sa issa, il-KESE jirreferi għall-Opinjoni aktar bikrija tiegħu dwar il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali (1), li fih indika l-objettivi ġenerali tiegħu għall-iżvilupp tal-Pilastru permezz ta’ taħlita ta’ strumenti legali u mhux legali relatati ma’ oqsma bħall-futur tax-xogħol, kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti, l-impjiegi, l-infurzar tal-acquis soċjali eżistenti tal-UE, u l-investiment soċjali. Huwa ddikjara li l-Pilastru għandu japplika għall-Istati Membri kollha, filwaqt li jirrikonoxxi li ż-żona tal-Euro jista’ jkollha bżonn strumenti/mekkaniżmi partikolari. Huwa tal-fehma li s-Semestru Ewropew u l-Programmi Nazzjonali ta’ Riforma għandhom isiru l-mekkaniżmi prinċipali għall-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-Pilastru, u talab għal limiti ta’ referenza konkreti fis-Semestru Ewropew.

3.1.3.

Il-kundizzjonijiet qafas fis-swieq tax-xogħol jeħtieġ li jappoġġjaw mogħdijiet ta’ karriera ġodda u iżjed varjati. Jinħtieġu fil-ħajja tax-xogħol forom differenti ta’ kif jinstabu l-ħaddiema kif ukoll forom differenti ta’ ħidma. Dan jirrikjedi li jiġi provdut ambjent leġislattiv adatt għall-protezzjoni tal-impjiegi sabiex ikun provdut qafas għal kundizzjonijiet ta’ xogħol ġusti u sabiex jiġi stimolat ir-reklutaġġ taħt kwalunkwe kuntratt ta’ impjieg.

3.1.4.

Sabiex jingħata rispons għad-domanda li qed tinbidel għall-ħiliet u l-kompetenzi, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jittejbu s-sistema tal-edukazzjoni bbażata fuq ix-xogħol, l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali, it-tagħlim tul il-ħajja, kif ukoll it-titjib tal-ħiliet u t-taħriġ mill-ġdid. Għandhom jiġu żviluppati wkoll modi kif jissaħħu tranżizzjonijiet bla xkiel bejn l-impjiegi u mill-qgħad u l-edukazzjoni lejn ix-xogħol, bil-għan li jinkiseb suq tax-xogħol inklużiv.

3.1.5.

Filwaqt li jirrikonoxxi l-fatt li l-futur tal-UE huwa marbut mill-qrib ħafna mal-fiduċja tal-ġenerazzjonijiet iżgħar fil-proġett tal-UE, il-KESE jenfasizza li l-Kummissjoni għandha ssaħħaħ l-attivitajiet tagħha biex tindirizza b’mod effettiv il-kawżi primarji tal-qgħad fost iż-żgħażagħ u tal-esklużjoni.

3.1.6.

Sabiex jissaħħu t-tkabbir inklużiv u l-koeżjoni soċjali, il-KESE jitlob li jkun hemm miżuri biex tiġi sodisfatta l-ħtieġa għal investiment soċjali, fis-sens tal-investiment f’persuni u f’infrastruttura u servizzi soċjali. Jeħtieġ li tingħata aktar konsiderazzjoni dwar kif il-“Pjan Juncker 2” jista’ jintrabat mal-għanijiet tal-Pakkett ta’ Investiment Soċjali, inkluż permezz tal-FEIS. Barra minn hekk, il-KESE talab Patt ta’ Investiment Soċjali Ewropew, li għandu jappoġġja r-riformi soċjali u l-investimenti soċjali u jgħin biex tinħoloq konverġenza ekonomika, soċjali u territorjali mġedda. L-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir għandu jenfasizza wkoll l-investiment soċjali.

3.1.7.

Il-Fond Soċjali Ewropew għandu jkompli jkun komponent ewlieni tal-Fondi SIE, b’attenzjoni speċifika għall-promozzjoni tat-taħriġ u l-integrazzjoni tax-xogħol ta’ gruppi vulnerabbli fil-popolazzjoni (eż. iż-żgħażagħ, l-immigranti u r-refuġjati, u l-persuni b’diżabilità). Il-konsolidazzjoni u l-użu mill-ġdid tal-proċessi l-ġodda tal-Erasmus iridu jsiru aktar sistematiċi u inklużivi. Barra minn hekk, il-KESE jtenni t-talba tiegħu għal opportunitajiet biex iż-żgħażagħ kollha jibbenefikaw minn skambji Ewropej.

3.1.8.

Filwaqt li jirrikonoxxi li t-tnaqqis fil-faqar huwa primarjament il-kompetenza tal-Istati Membri, il-KESE jindika li: it-tnaqqis tal-faqar għandu jiġi indirizzat b’mod sistematiku permezz tal-proċess tas-Semestru Ewropew; ir-riċerka akkademika dwar “baġits ta’ referenza” li jippermettu ħajja b’dinjità għandha tkompli tiġi appoġġjata; u għandu jkun hemm indikaturi komparabbli u komuni eż. dwar il-faqar u l-inugwaljanza, kif ukoll valutazzjonijiet tal-impatt soċjali obbligatorji tal-aġendi tar-riformi kollha proposti mill-Programm Nazzjonali ta’ Riforma u r-Rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-Pajjiż. Il-KESE kien ukoll favur il-ħolqien ta’ fond Ewropew integrat għall-ġlieda kontra l-faqar u l-esklużjoni soċjali, abbażi tal-esperjenzi fl-implimentazzjoni tal-FEAD u l-FSE. Barra minn hekk, l-Istrateġija Ewropa 2020 għandha tkun marbuta mal-implimentazzjoni tal-Aġenda 2030.

3.2.1.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni timmonitorja mill-qrib il-konformità mal-valuri u l-prinċipji fundamentali tal-UE fl-Istati Membri kollha, u ssaħħaħ il-proċeduri biex tipproteġi u tiddefendi d-demokrazija, l-istat tad-dritt, id-drittijiet fundamentali, id-drittijiet tal-bniedem u l-aċċess għall-ġustizzja.

3.2.2.

Il-politika tal-konsumaturi hija qrib l-interessi tal-pubbliku u għalhekk tista’ tinfluwenza l-impenn tan-nies lejn il-proċess ta’ integrazzjoni tal-UE. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tiżgura li d-drittijiet tal-konsumaturi huma rrispettati fil-proċess tar-REFIT, fid-dinja diġitali u fis-sikurezza tal-prodotti u s-servizzi. Il-Kummissjoni għandha ssaħħaħ miżuri biex jiġu eliminati l-faqar enerġetiku u l-faqar tal-konsum u biex jissaħħaħ l-aċċess għall-ikel u s-servizzi għall-Ewropej kollha. Il-Kummissjoni għandha tippromovi wkoll id-drittijiet tal-konsumaturi għall-informazzjoni, l-edukazzjoni u l-parteċipazzjoni u d-dritt tagħhom li jorganizzaw lilhom infushom sabiex l-interessi tagħhom jiġu rappreżentati meta jkunu qed jitfasslu r-regoli li jikkonċernawhom.

3.2.3.

Il-Kummissjoni għandha tlesti r-rieżami tagħha tal-istrumenti legali u mhux legali prinċipali tal-politika tal-konsumatur tal-UE bħala politika ta’ ċittadinanza orizzontali trasversali, u trid tippreżenta pjan ta’ azzjoni ġdid biex tipproteġi u tiddefendi l-konsumaturi matul l-għaxar snin li ġejjin.

3.2.4.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tieħu l-miżuri xierqa kollha biex tiġġieled id-diskriminazzjoni bbażata fuq il-ġeneru fis-suq tax-xogħol, l-edukazzjoni u t-teħid tad-deċiżjonijiet, kif ukoll il-vjolenza abbażi tal-ġeneru. Il-KESE jistieden ukoll lill-Kummissjoni tistabbilixxi aġenda biex tipproteġi l-minoranzi u l-gruppi vulnerabbli, filwaqt li tippromovi r-rispett sħiħ tad-drittijiet fundamentali u n-nondiskriminazzjoni. Il-Kummissjoni għandha tintensifika l-isforzi biex tiżblokka d-Direttiva dwar l-implimentazzjoni tal-prinċipji tat-trattament indaqs, u tindirizza l-kundizzjonijiet tat-tfal, in-nisa u l-anzjani f’sitwazzjonijiet vulnerabbli kif ukoll forom ġodda ta’ vulnerabbiltà.

3.2.5.

Il-Kummissjoni għandha ttejjeb l-Istrateġija Ewropea tad-Diżabilità f’konformità mar-rakkomandazzjonijiet tal-Kumitat tan-NU dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità u timplimenta l-UNCRPD fil-politiki u l-programmi esterni tagħha, inkluża t-tnedija ta’ karta tad-diżabilità tal-UE rikonoxxuta fl-Istati Membri kollha. Għandhom jibdew ukoll it-tħejjijiet għal Aġenda Ewropea dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità 2020-2030, u s-sena 2021 għandha tiġi ddikjarata s-Sena Ewropea tad-Drittijiet marbuta mad-Diżabilità.

3.2.6.

L-aċċessibbiltà għal kulħadd għandha tkun integrata fl-inizjattivi tas-suq Uniku Diġitali. Għaldaqstant, il-Kummissjoni għandha żżid l-isforzi tagħha biex tikkonkludi n-negozjati mal-istituzzjonijiet l-oħrajn dwar l-Att Ewropew dwar l-Aċċessibilità. Għandhom jissaħħu wkoll drittijiet tal-passiġġieri, b’attenzjoni speċjali għall-persuni b’diżabilità u b’mobilità mnaqqsa.

3.2.7.

Il-KESE jħeġġeġ ukoll lill-Kummissjoni biex tappoġġja l-attivitajiet fl-istituzzjonijiet edukattivi fil-livelli kollha li jgħinu lill-istudenti biex jiddistingwu bejn l-aħbarijiet foloz u l-fatti bbażata fuq ix-xjenza.

3.3.1.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jiġu assistiti u integrati r-refuġjati u l-applikanti għal asil. Jappoġġja riforma effiċjenti tas-Sistema Ewropea Komuni tal-Asil li tirrispetta d-drittijiet tal-bniedem u l-istabbiliment ta’ sistema ġenwinament komuni għall-Istati Membri kollha. Jirrakkomanda wkoll li jsir progress fir-rigward tar-risistemazzjoni u l-viżi umanitarji għar-refuġjati sabiex jiġu indirizzati l-ħtiġijiet reali. Jistieden lill-Kummissjoni timmonitorja l-implimentazzjoni tal-ftehim dwar id-distribuzzjoni tar-refuġjati fost l-Istati Membri.

3.3.2.

Barra minn hekk, jitlob reviżjoni ta’ ftehimiet ta’ sħubija ma’ partijiet terzi ta’ tranżitu u ta’ oriġini ta’ flussi migratorji biex jiġu rispettati d-drittijiet tal-bniedem u l-liġi internazzjonali, u biex jiġu żviluppati strumenti finanzjarji li jindirizzaw il-kawżi ewlenin tal-migrazzjoni.

3.3.3.

Filwaqt li japprezza l-ħidma tal-Kummissjoni fuq il-mezzi legali tal-migrazzjoni permezz tal-evalwazzjoni ta’ direttivi eżistenti, il-KESE jitlob governanza fit-tul tal-migrazzjoni tal-ħaddiema, l-ippjanar għal mezzi tal-mobilità legali aġġornati, u l-iskambju ta’ informazzjoni dwar opportunitajiet tas-suq tax-xogħol. Filwaqt li jqis l-istruttura demografika tal-Ewropa, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li l-isfida tal-integrazzjoni tar-refuġjati u l-migranti fis-suq tax-xogħol tissarraf f’opportunità. L-investiment fit-taħriġ u sistemi adegwati ta’ appoġġ ser ikunu fattur prinċipali biex jiffaċilitaw l-integrazzjoni fis-suq tax-xogħol biex il-migranti jiġu megħjuna jilħqu l-potenzjal tagħhom, u b’hekk jużaw il-ħiliet, l-ispirtu intraprenditorjali u d-dinamiżmu tagħhom, u filwaqt li jiġi rikonoxxut il-valur tad-diversità u tal-kulturi differenti fis-soċjetà tagħna b’mod ġenerali.

3.3.4.

Il-KESE jikkunsidra li l-2018 – bħala s-Sena Ewropea tal-Wirt Kulturali – tippreżenta opportunità unika biex jiġu mobilizzati l-atturi kollha biex jiġu miġġielda l-populiżmu u n-nazzjonaliżmu u biex tiġi promossa narrattiva pożittiva għall-futur tal-Ewropa. F’dan il-kuntest, tista’ tiġi msaħħa wkoll is-sensibilizzazzjoni dwar il-ħtieġa għal fehim interkulturali fir-rigward tar-refuġjati u l-migranti.

3.4.1.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tkompli timplimenta miżuri, inkluż il-kontroll effettiv ta’ fruntieri esterni, biex tipproteġi lill-Ewropej kontra theddid ta’ sigurtà bħat-terroriżmu, il-kriminalità organizzata u ċ-ċiberkriminalità.

3.4.2.

Barra minn hekk, jikkunsidra li huwa meħtieġ li tissaħħaħ il-kooperazzjoni dwar id-difiża. Għaldaqstant, il-KESE jappoġġja l-ħolqien ta’ Unjoni Ewropea tad-Difiża u jilqa’ l-Pjan ta’ Azzjoni Ewropew għad-Difiża.

3.4.3.

Filwaqt li jqis l-isfidi miġjuba min-nuqqas ta’ previdibilità tal-politika tal-Istati Uniti u r-riskju ta’ żieda fil-protezzjoniżmu u l-unilateraliżmu, il-KESE jinkoraġġixxi lill-UE tkompli taħdem f’konformità mal-Istrateġija Globali tagħha, filwaqt li tappoġġja l-multilateraliżmu fil-qafas tan-Nazzjonijiet Uniti u taħdem b’mod attiv favur il-prevenzjoni tal-kunflitti u s-soluzzjoni ta’ kriżijiet internazzjonali. Il-KESE jenfasizza wkoll il-ħtieġa għal koordinazzjoni aktar mill-qrib tal-objettivi, il-politiki u r-riżorsi fost l-Istati Membri sabiex l-UE tkun attur aktar effettiv fix-xena dinjija.

3.4.4.

L-implimentazzjoni tal-Aġenda 2030 għandha tifforma l-bażi ta’ kooperazzjoni għall-iżvilupp tal-UE. Biex turi sens ta’ tmexxija, l-UE għandha tippreżenta reviżjoni volontarja tal-attivitajiet interni u esterni tagħha dwar l-SDGs fil-Forum Politiku ta’ Livell Għoli tan-NU.

3.4.5.

Il-KESE jappoġġja l-istabbiliment ta’ pjattaforma għal djalogu mal-imsieħba soċjali fil-kuntest tal-Politika Ewropea tal-Viċinat sabiex is-suq tax-xogħol jiġi valutat aħjar, u jistieden lill-Istati Membri tal-UE jiżviluppaw approċċ Ewropew komuni għall-koordinazzjoni ta’ sistemi ta’ sigurtà soċjali bejn l-UE u pajjiżi tal-viċinat tan-Nofsinhar. Il-politika tal-viċinat trid tiċċara r-rabta bejn l-instabbiltà u l-faqar, u l-inugwaljanza u n-nuqqas ta’ opportunitajiet, li jistgħu jżidu l-vulnerabbiltà għar-radikalizzazzjoni u jfixklu l-proċess tad-demokratizzazzjoni.

3.4.6.

Il-KESE jenfasizza s-sinifikat tar-relazzjonijiet ekonomiċi esterni u d-diplomazija internazzjonali għas-salvagwardja u ż-żieda fl-istabbiltà u s-sigurtà, Jinkoraġġixxi wkoll lill-UE tagħmel użu sħiħ mir-rwol li l-kultura jista’ jkollha fir-relazzjonijiet internazzjonali.

4.1.

Il-Pjan ta’ Azzjoni dwar l-Ekonomija Ċirkolari għandu jitwettaq b’mod integrat u konsistenti, u jagħmel użu mill-opportunitajiet għar-rikonċiljazzjoni tal-aspetti ekonomiċi, soċjali u ambjentali. Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tinkoraġġixxi l-attivitajiet immexxija mis-suq permezz tal-promozzjoni tal-innovazzjoni, l-iffaċilitar ta’ inizjattivi minn ta’ quddiem, inkluż f’żoni remoti u urbani, u l-espansjoni tagħhom, u l-provvista ta’ qafas regolatorju abilitanti. Jindika wkoll ir-rabtiet bejn l-ekonomija ċirkolari u “mudelli ekonomiċi ġodda” oħrajn.

4.2.

Għandha tingħata wkoll attenzjoni lill-implimentazzjoni ta’ politika u leġislazzjoni ambjentali “tradizzjonali”, li jkopru l-ġestjoni tal-iskart u l-protezzjoni tal-arja, l-ilma, il-ħamrija u l-bijodiversità. Il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni tkompli din il-ħidma bħala parti mill-proċess tar-Reviżjoni Ambjentali Ewropea.

4.3.

Il-miri klimatiċi għall-2030 għandhom jiġu implimentati b’mod kemm jista’ jkun kosteffiċjenti. Għaldaqstant, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni twettaq valutazzjoni komprensiva tal-istrumenti attwali ta’ politika ta’ livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju, u tiżgura li l-għodod huma xierqa u jintużaw bl-aktar mod effiċjenti.

4.4.

Il-Kummissjoni għandha tikkunsidra wkoll kwistjonijiet klimatiċi mil-lat tal-ġustizzja tal-klima, jiġifieri mill-perspettiva ta’ kwistjonijiet bħall-ugwaljanza, id-drittijiet tal-bniedem u l-faqar.

4.5.

Id-diplomazija dwar il-klima tibqa’ missjoni importanti għall-UE fil-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima. Huwa meħtieġ li l-akbar emittenti jimpenjaw ruħhom għal miri li huma tal-inqas ambizzjużi daqs dawk tal-UE. Il-KESE jinkoraġġixxi wkoll lill-Kummissjoni biex tistinka biex tikseb ipprezzar globali għall-emissjonijiet tal-karbonju sabiex jinħolqu kundizzjonijiet ekwi fir-rigward tal-kompetituri barra mill-UE.

4.6.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tħejji strateġija dwar iż-żieda tal-“handprint” tal-klima u ambjentali tagħha, jiġifieri l-impatt globali pożittiv tagħha. Dan jeħtieġ ambjent li jwassal għall-innovazzjoni u l-investiment u kundizzjonijiet kummerċjali favorevoli għall-esportazzjoni ta’ soluzzjonijiet klimatiċi u prodotti b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju. Dan huwa l-mod kif l-UE tista’ tagħmel kontribut effiċjenti għat-tibdil fil-klima u l-isfidi ambjentali u jista’ jkollha impatt ħafna akbar milli sempliċement topera fi ħdan il-fruntieri tagħha stess.

5.1.

Il-KESE jenfasizza r-rwol kruċjali tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fit-tfassil, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-politiki fl-istadji kollha u fil-livelli kollha, inkluż il-livell lokali. Dan jirrikjedi bidla fil-kultura u rikonoxximent tal-valur tas-soċjetà ċivili fil-livelli tal-UE u tal-Istati Membri, li diġà huwa minqux fl-Artikolu 11 tat-TUE, li jipprevedi l-promozzjoni u l-iffaċilitar mill-istituzzjonijiet tal-UE tad-djalogu ċivili orizzontali u vertikali, biex iwettqu konsultazzjonijiet wiesgħa u jistabbilixxu l-pedamenti għall-inizjattivi taċ-ċittadini Ewropej. Dawn huma proċessi komplementari li jseħħu mingħajr preġudizzju għall-konsultazzjoni tal-KESE u d-djalogu soċjali.

5.2.

Il-KESE jsegwi mill-qrib u huwa involut b’mod attiv fi djalogi strutturati jew fora konsultattivi (eż. il-Pjattaforma tal-Partijiet Interessati tal-Ekonomija Ċirkolari, il-Forum Ewropew dwar il-Migrazzjoni) li jiġbru flimkien u jinvolvu organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u atturi oħrajn mill-istituzzjonijiet tal-UE u l-Istati Membri, u jitlob appoġġ għall-inizjattivi tiegħu għall-ħolqien ta’ Pjattaforma għal Bidla (ugwaljanza bejn il-ġeneri fis-settur tat-trasport) u Forum Istituzzjonali dwar il-parteċipazzjoni taċ-ċittadini (fil-qafas tal-inizjattiva taċ-ċittadini). Meta tikkostitwixxi dawn il-pjattaformi, eżempju r-REFIT, il-Kummissjoni għandha tqis ir-rappreżentanza tal-KESE, f’konformità mal-mandat li t-trattati jikkonferixxu lill-Kumitat. B’hekk tiżgura li dan jirrifletti l-kompożizzjoni tal-Kumitat fil-forma tat-tliet gruppi tagħha.

5.3.

Bħala proċess komplementarju għall-inizjattivi msemmija hawn fuq, reċentement il-Kummissjoni stabbiliet portal tal-Internet iddedikat imsemmi “Nikkontribwixxu għat-tfassil tal-liġijiet” biex tiġbor l-opinjonijiet tal-pubbliku ġenerali, u għaldaqstant tinkludi kemm organizzazzjonijiet kif ukoll individwi. Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tagħmel distinzjoni bejn kontributi minn organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u dawk minn individwi. Għaldaqstant, il-Kummissjoni għandha twettaq immappjar tal-partijiet interessati f’kooperazzjoni mal-KESE biex tidentifika gruppi destinatarji rappreżentattivi u ġeografikament ibbilanċjati, bl-użu tar-Reġistru ta’ Trasparenza. Minbarra dan, il-Kummissjoni għandha tiżgura li t-tweġibiet ikollhom ponderazzjoni kwantitattiva u kwalitattiva. Barra minn hekk, il-Kummissjoni għandha taħdem kontinwament fuq it-titjib tat-trasparenza, l-aċċessibbiltà, il-feedback u l-obbligu ta’ rendikont għall-parteċipanti.

5.4.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tiżviluppa approċċ aktar strateġiku għal dawn il-prattiki, filwaqt li tpoġġihom fuq bażi istituzzjonali u rappreżentattiva aktar strutturata billi tieħu vantaġġ mir-riżorsi tal-korpi konsultattivi rappreżentattivi li diġà jeżistu fil-livelli Ewropew, nazzjonali u reġjonali. Għaldaqstant, il-Kummissjoni għandha taħdem mill-qrib mal-KESE u titlob opinjoni esploratorja dwar kif id-djalogu ċivili jista’ jiġi organizzat b’mod effettiv u fuq bażi permanenti, li twassal għal komunikazzjoni speċifika mill-Kummissjoni.

5.5.

Il-KESE jenfasizza li jeħtieġ li tittejjeb l-effettività tal-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej, f’konformità mat-tħabbira tar-reviżjoni tar-regolament tal-ECI li saret mill-Ewwel Viċi President tal-KE Timmermans, u biex jiġu esplorati modi ġodda, bħall-użu ta’ għodod diġitali, biex b’mod partikolari jiżdied l-involviment taż-żgħażagħ u ta’ persuni minn gruppi vulnerabbli.

5.6.

Fl-aħħar nett, il-KESE jirrikonoxxi li l-Kummissjoni qieset ħafna elementi tal-kontribut tal-KESE għall-programm ta’ ħidma għall-2017. Madankollu, hemm ukoll kwistjonijiet li ma ġewx inklużi u għalhekk dawn ġew imtennija f’dan id-dokument. Fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-programm ta’ ħidma tal-Kummissjoni għall-2018, il-KESE huwa lest li jippreżenta l-opinjonijiet tiegħu u jipparteċipa f’ħidma fuq inizjattivi speċifiċi matul is-sena li ġejja.

13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/11

1.

Is-soċjetà u ċ-ċittadini Ewropej jitolbu UE kredibbli, leġittima u reżiljenti. Għal aktar minn għaxar snin, l-UE ġiet sfidata minn skossi politiċi, ekonomiċi u soċjali, u dan rawwem attitudni ta’ qtigħ il-qalb u inċertezza fost iċ-ċittadini. L-UE teħtieġ strateġiji globali biex tippromwovi l-benesseri taċ-ċittadini tagħha, investimenti robusti u sostenibbli, il-kreattività u l-intraprenditorija, u strateġiji biex tindirizza d-distakk dejjem jikber bejn is-sinjuri u l-foqra, il-faqar u l-inugwaljanza tal-ġid. L-irkupru ekonomiku attwali bl-ebda mod m’għandu jkun ta’ skuża sabiex wieħed jibqa’ passiv. Għall-kuntrarju, il-KESE jħeġġeġ li tinstab triq ’il quddiem ponderata u koeżiva sabiex tissaħħaħ il-fiduċja, kif ukoll sabiex tiffoka fuq riżultati tanġibbli għaċ-ċittadini u fuq il-potenzjal enormi tal-Ewropa.

2.

L-aspettattivi foloz għandhom jiġu evitati. Fuq kollox, l-għan għandu jkun UE li kapaċi tagħti riżultati fil-provvediment ta’ opportunitajiet kompletament indaqs għal kulħadd. Il-fatturi ekonomiċi, soċjali u ambjentali huma interrelatati. Huwa essenzjali li l-kontinent ikun jista’ jaġġusta l-proċess ta’ trasformazzjoni profond tiegħu u l-kompetizzjoni ħarxa madwar id-dinja, u li l-globalizzazzjoni tiġi ffurmata b’mod effettiv skont il-valuri tal-UE.

3.

Il-logħba ta’ “tort ta’ Brussell”, li lagħbu u għadhom jilgħabu wisq nies, trid tieqaf. Huwa indispensabbli li jkun hemm impenn komuni min-naħa tal-Istituzzjonijiet Ewropej u minn firxa wiesgħa ta’ partijiet interessati fosthom l-imsieħba soċjali u l-organizzazzjoni tas-soċjetà ċivili, kemm fuq livell nazzjonali kif ukoll tal-UE. Il-KESE jenfasizza li l-leġittimità tad-deċiżjonijiet tal-UE fl-aħħar mill-aħħar tiddependi fuq il-kwalità tal-proċess demokratiku.

4.

It-triq ’il quddiem tista’ tiġi segwita b’suċċess biss jekk tiġi ispirata mill-istess sens ta’ għan komuni li kien turija tal-konvinzjoni tal-missirijiet fundaturi, u aktar tard ġie rifless f’pass kbir ’il quddiem. L-UE għandha timmobilizza l-għodod leġislattivi, il-gwida, il-finanzjament u l-kooperazzjoni għad-dispożizzjoni tagħha sabiex l-UE tkun tista’ tavvanza fid-dimensjonijiet mixtieqa kollha. It-Trattat ta’ Lisbona jwitti t-triq.

5.

Il-KESE ma jemminx li għażla bejn xenarji (2) huwa metodu ta’ suċċess għall-promozzjoni ta’ sens ta’ għan komuni jew sabiex tiġi definita t-triq għall-ġejjieni. L-ewwel nett, l-Ewropa mhijiex qiegħda tibda mill-bidu. Għalhekk, il-Kummissjoni għandha tibbaża l-proposti tagħha fuq analiżi profonda tal-istorja tal-UE – il-kisbiet u n-nuqqasijiet tagħha – bħala sors siewi għall-ġejjieni. L-impenji tal-Istati Membri fid-Dikjarazzjoni ta’ Ruma huma punt ta’ tluq pożittiv u tajjeb (3). Il-ħames xenarji huma indirizzati lill-Istati Membri, b’enfasi fuq it-tibdil istituzzjonali, u b’hekk m’għandhomx rilevanza diretta għaċ-ċittadini Ewropej. Dawn jidhru wkoll artifiċjali.

6.

Għall-KESE, l-ewwel xenarju, jew kif jarah hu, konfużjoni sħiħa, mhuwiex għażla. Ix-xenarju 5 jattira numru ta’ nies, iżda attwalment mhuwiex realistiku. Ix-xenarju 2, b’fokus esklużiv fuq is-suq komuni, huwa limitat wisq. Ix-xenarju 4 jeħtieġ ftehim bejn is-27 Stat Membru, li jista’ jwassal għal paraliżi tal-UE u jippromwovi xejriet ċentrifugali, u b’hekk jpoġġi f’periklu l-miri u l-valuri tal-Unjoni. Skont ix-xenarju 3, il-mekkaniżmi għall-integrazzjoni differenzjata, bħal kooperazzjoni msaħħa, jistgħu jkunu strument utli biex jingħelbu l-ostakli f’oqsma partikolari u biex tiġi promossa dinamika pożittiva fil-proċess ta’ integrazzjoni tal-UE. Madankollu, dawn huma strumenti għall-kisba ta’ objettivi ta’ politika aktar milli għan fih innifsu. Filwaqt li għandhom jiġu rrakkomandati bħala mod biex jingħelbu l-paraliżi jew l-ostakli għal leġislazzjoni mixtieqa tal-UE, il-KESE jenfasizza wkoll il-ħtieġa li tiġi promossa l-konverġenza fi ħdan l-Unjoni u li jiġu miġġielda l-frammentazzjoni u d-diviżjoni. Għaldaqstant, ftehim bejn dawk minn ta’ quddiem nett jew il-pajjiżi katalizzaturi għandu dejjem ikun miftuħ għal dawk li huma lesti filwaqt li għandu jkun prevalenti sens ta’ għan komuni.

7.

It-temi strateġiċi għandhom jitpoġġew f’perspettiva komuni sabiex tiġi evitata Europe à la carte imminenti jew tendenzi ċentrifugali. Il-KESE jirrakkomanda żvilupp li permezz tiegħu jiġu stabbiliti kundizzjonijiet għall-kondiviżjoni tal-poter politiku bejn kulħadd b’mod aħjar. Dan kollu jiddependi primarjament fuq ir-rieda politika u bħala tali din għandha tkun kwistjoni ewlenija f’dibattitu ġenwin dwar il-futur.

8.

Id-distinzjoni tradizzjonali bejn il-livell nazzjonali u l-livell tal-UE għandha titneħħa. L-isfidi komuni u r-realtajiet minsuġa madwar il-kontinent jenfasizzaw il-ħtieġa għal missjoni komuni. Flimkien maċ-ċittadinanza nazzjonali dawn jirrikjedu wkoll rikonoxximent ta’ ċittadinanza Ewropea. It-tfassil ta’ politiki għandu jinkludi u jinvolvi l-livelli kollha tas-soċjetà. L-objettivi għandhom jiġu kondiviżi u l-impatt tad-deċiżjonijiet u l-politiki għandu jiġi evalwat ukoll b’mod sistematiku fuq livell nazzjonali, reġjonali u lokali sabiex jinkiseb l-appoġġ taċ-ċittadini.

9.

Il-Parlament Ewropew (PE) għandu jkollu rwol ewlieni fit-tiswir tad-direzzjoni futura tal-Ewropa. Barra minn hekk, hemm bżonn fundamentali li jiġi promoss l-involviment tal-parlamenti nazzjonali, kif ukoll l-interazzjoni tagħhom mal-PE.

10.

L-objettivi ċentrali għandhom ikunu akkumpanjati minn ftehim bejn l-Istati Membri dwar:

11.

Irrispettivament minn liema opzjoni tiġi magħżula għall-ġejjieni tal-Ewropa, il-KESE jrid Unjoni Ewropea koeżiva u koerenti. Bosta politiki attwali huma parti mill-approfondiment tal-integrazzjoni, proċess fit-tul li l-KESE jappoġġja bis-sħiħ. Kważi dwarhom kollha, pjuttost reċentement, il-KESE għamel kummenti dettaljati u proposti għall-ġejjieni.

12.

Is-suq uniku fid-dimensjonijiet ekonomiċi u soċjali kollha tiegħu, kif ukoll fil-qafas ta’ mudell ta’ żvilupp sostenibbli huwa l-pedament indispensabbli tal-integrazzjoni Ewropea. Dan għandu jiżgura kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni ġenwini. Bl-istess mod, l-UEM ġiet meqjusa bħala pass deċiżiv ’il quddiem. Madankollu, minkejja progress impressjonanti, l-arkitettura tagħha għadha fraġli. L-UEM hija fil-qalba tal-iżviluppi futuri fl-UE; għalhekk l-approfondiment tagħha huwa kruċjali. Il-KESE jiffavorixxi perkors gradwali lejn unjoni politika b’firxa ta’ miżuri u dispożizzjonijiet makroekonomiċi u mikroekonomiċi kif ukoll dimensjoni soċjali b’saħħitha. L-ikkompletar tal-UEM jitlob governanza ekonomika ġenwina, inkluż l-immaniġġjar tal-UE tas-settur finanzjarju, riformi organizzati tajjeb fl-Istati Membri kkonċernati, u approċċi kondiviżi għall-politiki tas-suq tax-xogħol. Governanza mtejba għandha ssaħħaħ il-bażi għal aktar konverġenza kif ukoll solidarjetà madwar iż-żona tal-euro. Is-servizzi pubbliċi kompetenti ferm fl-UE jistgħu jkunu ta’ għajnuna. Iż-żona tal-euro għandha tibda kooperazzjoni aktar mill-qrib f’oqsma oħra.

13.

Il-KESE jisħaq ukoll dwar il-ħtieġa għal governanza aktar koeżiva, integrazzjoni aktar profonda u impenn sħiħ tal-Istati Membri fl-oqsma li ġejjin:

14.

Fil-fehma tal-KESE, il-kwistjonijiet soċjali u l-edukazzjoni għandhom bl-istess mod jiġu indirizzati b’mod aktar sistematiku fil-livell tal-UE biex jinstabu soluzzjonijiet konvinċenti. Is-sigurtà soċjali u l-edukazzjoni huma soġġetti l-aktar għall-principju tas-sussidjarjetà, u għalhekk jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-leġislazzjoni nazzjonali u tal-proċessi għat-teħid ta’ deċiżjonijiet, li spiss jinkludu l-parteċipazzjoni attiva tal-imsieħba soċjali. Il-kompetenzi kondiviżi bejn l-UE u l-Istati Membri jridu jiġu applikati b’mod aħjar fl-affarijiet soċjali. Minħabba tensjonijiet akbar fis-suq tax-xogħol minħabba r-revoluzzjoni diġitali, id-dgħufijiet strutturali fis-swieq tax-xogħol u l-globalizzazzjoni, il-KESE jitlob involviment Ewropew viżibbli bil-għan li titħeġġeġ aktar konverġenza b’rabta ma’ ċerti kundizzjonijiet soċjali u tax-xogħol, filwaqt li tgħin fil-promozzjoni tal-ħolqien ta’ impjiegi ta’ kwalità, mobilità ġusta u impenn pożittiv miċ-ċittadini. Hemm bżonn ta’ enfasi partikolari fuq iż-żgħażagħ u l-qgħad fost iż-żgħażagħ. Ir-rwol tal-imsieħba soċjali, is-soċjetà ċivili inġenerali u d-djalogu soċjali huma ta’ importanza fundamentali.

15.

Hija meħtieġa aktar konverġenza ekonomika u soċjali fl-UE. Minkejja dan, iridu jitqiesu d-diskrepanzi bejn l-ekonomiji, il-kultura u t-tradizzjonijiet nazzjonali tas-sistemi soċjali. Il-KESE jenfasizza li l-UE m’għandhiex tibqa’ tħares iżda għandha terfa’ responsabbiltà definita tajjeb. Qabel ma tkun tista’ tiġi definita direzzjoni komuni ’l quddiem, l-ewwel huma meħtieġa diskussjonijiet xierqa bejn l-imsieħba soċjali (u partijiet interessati oħrajn). Barra minn hekk, il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-importanza li d-direttivi soċjali tal-UE jiġu implimentati b’mod effettiv mill-Istati Membri.

16.

L-edukazzjoni wkoll hija soġġetta għas-sussidjarjetà. Madankollu, wieħed ma jistax jinnega l-fatt li l-ġejjieni soċjali u ekonomiku tal-Ewropa u l-involviment taċ-ċittadini huma marbutin mill-qrib ma’ sistemi ta’ edukazzjoni u taħriġ aġġornati fil-livelli kollha. Il-futur tal-ġenerazzjoni żagħżugħa jiddependi bil-kbir fuq l-edukazzjoni. Il-ħiliet huma kruċjali kemm għaż-żgħażagħ kif ukoll għall-ġenerazzjonijiet aktar kbar fl-età. Għalhekk, l-UE għandha tieħu sehem attiv fil-proċess ta’ modernizzazzjoni li għaddej bħalissa. L-edukazzjoni għandha wkoll rwol importanti fil-komunikazzjoni tal-Ewropa: il-KESE jenfasizza l-bżonn ta’ informazzjoni u edukazzjoni adegwata dwar l-UE – inklużi dwar il-valuri u ċ-ċittadinanza tal-Ewropa – fl-iskejjel primarji u sekondarji.

17.

Il-moviment liberu ta’ persuni fiż-żona Schengen irid jiġi stabbilit mill-ġdid. Fid-definizzjoni, dan ifisser li l-fruntieri komuni jridu jiġu kkontrollati b’mod aktar effettiv. B’mod parallel, trid tiġi indirizzata ż-żieda inaċċettabbli fit-terroriżmu internazzjonali, inklużi l-qtil kif ukoll iċ-ċiberkriminalità, li hija kawża serja ta’ inċertezza pubblika. Aktar minn qatt qabel, hija meħtieġa kooperazzjoni bejn il-forzi tal-pulizija u l-awtoritajiet ġudizzjarji.

18.

Dawn l-oqsma huma direttament relatati mal-politika barranija u mal-problema kbira ta’ stati li qed ifallu u gwerer ċivili fil-viċinat tal-Ewropa, kif ukoll mal-flussi migratorji li jirriżultaw minn dan, li attwalment qed jieħdu prevalenza fuq il-kwistjonijiet Ewropej l-oħra kollha. Il-KESE huwa ferm favur politika konġunta dwar il-migrazzjoni li toffri protezzjoni lir-refuġjati skont il-liġi internazzjonali, Sistema Komuni tal-Asil, azzjoni sabiex jiġu miġġielda l-migrazzjoni illegali u t-traffikar tal-bnedmin, u l-promozzjoni ta’ rotot legali lejn l-UE. Fl-istess kuntest, l-UE għandha tistabbilixxi sħubijiet xierqa mal-pajjiżi ġirien, u b’mod partikolari għandha tniedi mill-ġdid politika Ewro-Mediterranja reali.

19.

L-Ewropa qed taffaċċja l-isfida li tieħu ħsieb l-affarijiet tagħha stess daqs qatt qabel mill-1945. Ir-relazzjonijiet fi ħdan in-NATO u mal-Istati Uniti, u l-ġestjoni Ewropea komuni u effettiva tal-problemi li jinqalgħu fil-viċinat tal-Unjoni Ewropea, kollha jeħtieġu b’urġenza l-approfondiment tal-Politika Estera u ta’ Sigurtà Komuni tal-UE, li sigurtà interna u esterna ta’ suċċess bilfors tkun tiddependi fuqhom.

13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/15

Relatur:

Milena ANGELOVA

1.1.

Il-KESE jfaħħar il-fatt li ġie ddikjarat li l-SMEs huma fil-qalba tal-politiki ekonomiċi fl-UE. Japrezza li, tul l-aħħar għaxar snin, ġew adottati ħafna leġislazzjonijiet u ġew allokati ħafna fondi biex jappoġġjawhom. Madankollu, il-KESE huwa tal-istess opinjoni, li sikwit tiġi espressa mill-komunità tal-SMEs, li għad hemm ineffiċjenzi sinifikanti kemm fit-tfassil kif ukoll fl-implimentazzjoni tal-politiki tal-SMEs, li jfixklu b’mod sostanzjali l-effett tal-miżuri ta’ appoġġ.

1.2.

L-istudji reċenti tal-KESE (1) żvelaw li l-politiki tal-SMEs tal-UE u l-mekkaniżmi ta’ appoġġ attwali jikkunsidraw l-għadd kbir ta’ SMEs fl-Ewropa bħala grupp omoġenu u sfortunatament ma jagħmlux distinzjoni bejn il-ħtiġijiet differenti tad-diversi sottogruppi ta’ intrapriżi li huma inklużi fid-definizzjoni ta’ SME. L-eżempji ta’ mekkaniżmi ta’ appoġġ imfassla apposta huma pjuttost rari. L-użu ta’ approċċ “wieħed tajjeb għal kulħadd” biex jiġu żviluppati l-politiki tal-SMEs tal-UE huwa problema kruċjali li jfixkel il-politiki milli jiksbu bis-sħiħ l-effett mixtieq tagħhom fuq l-SMEs (2). Għalhekk, huwa rrakomandat bis-sħiħ li jkun hemm kummerċjalizzazzjoni aħjar tal-politiki tal-SMEs, flimkien ma’ immirar aktar preċiż tal-ħtiġijiet speċifiċi tal-SMEs, apparti l-konsultazzjoni pubblika ppjanata dwar ir-rilevanza tad-definizzjoni tal-SMEs.

1.3.

Il-KESE jwissi li approċċ burokratiku u l-kumplessità tar-regoli amministrattivi għadhom prevalenti fil-politiki tal-SMEs tal-UE u l-mekkaniżmi ta’ appoġġ attwali, minkejja sforzi kontinwi fil-livell tal-UE biex jiġi minimizzat il-piż amministrattiv. L-SMEs tal-UE sikwit iħossu li l-uffiċjali responsabbli m’għandhomx idea kif in-negozju tagħhom jaħdem fir-realtà. Il-maġġoranza tal-mekkaniżmi ta’ appoġġ tal-UE ma jidhrux adatti biex jissodisfaw il-ħtiġijiet urġenti tal-SMEs għal soluzzjonijiet rapidi, ċari u effettivi.

1.4.

Il-KESE jinsab imħasseb dwar il-fatt li l-maġġoranza tal-SMEs – l-iktar kumpaniji żgħar u mikro – mhumiex konxji mill-eżistenza ta’ dawn l-għodod u netwerks ta’ appoġġ, minħabba nuqqas ta’ komunikazzjoni. Dan jista’ jiġi indirizzat permezz ta’ sforzi ikbar għas-sensibilizzazzjoni, aktar appoġġ sabiex l-SMEs ikollhom il-kapaċità jaċċessaw l-informazzjoni t-tajba, impenn iktar qawwi tal-korpi uffiċjali ma’ intermedjarji lokali ewlenin fil-livell reġjonali u nazzjonali li jispeċjalizzaw fil-ħidma mal-SMEs (l-impjegaturi u l-assoċjazzjonijiet tal-SMEs, il-kmamar tal-kummerċ), u l-għoti ta’ appoġġ li jkun aktar faċli għall-utent u mfassal apposta għall-ħtiġijiet tan-negozji. Ħafna mill-għodod disponibbli huma kumplessi, mhux ċari u burokratiċi wisq f’termini ta’ disinn u kontenut biex jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-SMEs. Biex tinstab soluzzjoni għal dan, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea (KE) u l-Istati Membri (SM) biex jagħmlu l-aħjar użu tas-Semestru Ewropew, li japplikaw b’mod sistematiku u kullimkien il-prinċipju tas-sħubija (3) u li jagħmlu obbligatorju l-involviment ta’ organizzazzjonijiet rappreżentattivi tal-SMEs fil-livell Ewropew, nazzjonali u reġjonali fit-tfassil, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-politiki u l-miżuri ta’ appoġġ għall-SMEs. Ir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż għandhom jiffukaw b’mod konsistenti fuq politiki ta’ appoġġ għall-SMEs, sabiex jiġu żgurati tfassil rilevanti, implimentazzjoni effettiva u miżuri kwalitattivi u kwantitattivi tar-riżultati.

1.5.

Il-KESE jiddispjaċih li l-monitoraġġ tal-progress tal-politiki tal-SMEs tal-UE għadu frammentat. Filwaqt li l-attivitajiet tan-negozji tal-SMEs huma reġistrati b’mod komprensiv, l-impatt tal-miżuri ta’ appoġġ tal-UE fuq dawn l-attivitajiet u kemm dawn il-bidliet fl-iżvilupp tal-SMEs jistgħu jiġu attribwiti għal dawn il-miżuri mhumiex reġistrati. L-informazzjoni disponibbli fil-biċċa l-kbira tagħha hija kwantitattiva u ma tagħtix ħarsa kwalitattiva; għaldaqstant, ma tipprovdix bażi għal valutazzjoni adatta tal-effikaċja u l-effiċjenza tal-politiki u l-għodod ta’ appoġġ (4).

1.6.

B’konformità mal-opinjonijiet preċedenti tiegħu, il-KESE jesprimi t-tħassib tiegħu li l-implimentazzjoni tas-Small Business Act għall-Ewropa (SBA) għadha ’l bogħod milli tkun kompluta (5). Il-kisbiet fl-oqsma differenti mhumiex ugwali, u l-agħar riżultati huma fil-qasam tal-intraprenditorija, is-suq uniku u l-aċċess għall-finanzjament. Il-ħiliet u l-innovazzjoni u l-akkwist statali u pubbliku fil-fatt marru għall-agħar mill-2008 ’l hawn (6). Jidher ċar li l-Istati Membri għandhom jiġu mħeġġa jieħdu miżuri rilevanti u jadottaw is-SBA fit-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ politiki u leġislazzjoni li għandhom impatt fuq l-SMEs.

1.7.

1.7.1.

Il-politiki tal-SMEs tal-UE għandhom jirrikonoxxu l-eteroġeneità u d-diversità tal-SMEs Ewropej. Għandhom jesploraw il-ħtiġijiet speċifiċi tal-mikrointrapriżi, in-negozji tal-familja u “tradizzjonali”, l-intrapriżi soċjali, il-professjonijiet liberi, il-persuni li jaħdmu għal rashom u s-sottogruppi speċifiċi l-oħra kollha li għandhom forom legali u mudelli operattivi pjuttost differenti sabiex ikun jista’ jiġi provdut portafoll adegwat ta’ miżuri ta’ politka għall-promozzjoni tat-tkabbir tagħhom.

1.7.2.

Il-KESE jipproponi li l-KE tivvaluta jekk id-definizzjoni attwali ta’ SMEs tikkorrispondix mal-eteroġeneità tagħhom, mad-dinamika settorjali tagħhom, il-karatteristiċi speċifiċi u d-diversità tagħhom matul l-aħħar deċennju (7). Il-KESE jitlob għal politika orizzontali għall-SMES li tkun viżibbli, koordinata u konsistenti, ibbażata fuq pjan ta’ azzjoni pluriennali.

1.7.3.

L-għodod ta’ appoġġ tal-SMEs tal-UE għandhom jiġu tradotti fil-lingwa tan-negozju sabiex ikunu adatti għall-għan tagħhom li jippromovu t-tkabbir u l-impjieg. Sabiex tiġi indirizzata l-kumplessità żejda tal-mekkaniżmi ta’ appoġġ li ġiet identifikata, huwa importanti li jintalbu l-għajnuna u l-pariri tal-organizzazzjonijiet tal-SMEs li huma l-iktar li jafu x’inhuma l-ħtiġijiet tal-SMEs, biex il-politiki tal-SMEs tal-UE jkunu bil-lingwa tan-negozju. F’dan ir-rigward, l-SMEs attwalment jgħoddu fuq l-imsieħba soċjali nazzjonali bħala fattur pożittiv sinifikanti biex iwasslu l-opinjonijiet tagħhom dwar kif jistgħu jtejbu l-politiki ta’ promozzjoni tal-SMEs u biex dawn jiġu msejħa jkunu involuti b’mod iktar attiv fil-PNR. Ir-rwol tagħhom, flimkien ma’ dak tal-assoċjazzjonijiet tal-SMEs, il-kmamar tal-kummerċ u tal-industrija u organizzazzjonijiet intermedjarji oħrajn tal-SMEs, għandhom għalhekk jissaħħu.

1.7.4.

Il-politiki tal-SMEs tal-UE għandhom jiddedikaw iktar sforzi biex jinformaw lill-SMEs – u speċjalment lill-aktar sottogruppi vulnerabbli fosthom, bħall-mono u mikrointrapriżi, il-kumpaniji tradizzjonali b’potenzjal baxx ta’ innovazzjoni, kumpaniji minn reġjuni mbiegħda, eċċ. (8) – dwar l-appoġġ disponibbli. In-netwerks ta’appoġġ ewlenin għandhom jinżammu u jsiru aktar popolari u għandhom isiru aktar faċli għall-utenti u komprensivi għall-SMEs. Għandu jiġi kkunsidrat bir-reqqa mill-KE l-potenzjal biex tkun żgurata l-koordinazzjoni ta’ netwerks ta’ appoġġ eżistenti f’sistema komuni ta’ one-stop-shop li tirrispetta s-sitwazzjoni f’kull Stat Membru.

1.7.5.

Huwa kruċjali li tiġi stabbilita sħubija b’saħħtiha magħmula minn diversi partijiet interessati bl-imsieħba soċjali u l-partijiet interessati pubbliċi u privati impenjati fl-indirizzar tal-problemi tal-SMEs, speċjalment fil-livell nazzjonali u reġjonali. It-tisħiħ tal-interazzjoni mal-organizzazzjonijiet tal-SMEs, li huma l-aktar intunati mill-qrib għall-ħtiġijiet tal-SMEs, b’mod speċjali fil-livell nazzjonali u reġjonali, huwa vitali biex tingħeleb il-qabża fil-komunikazzjoni li teżisti bejn l-SMEs u l-mekkaniżmi ta’ appoġġ tal-UE. Dan għandu l-potenzjal ukoll li jipprovdi mezz ġdid u effettiv biex jintlaħqu l-SMEs billi jintużaw il-fergħat lokali tal-organizzazzjonijiet tal-impjegaturi, il-kmamar tal-kummerċ u l-ekonomija, l-assoċjazzjonijiet tal-SMEs u organizzazzjonijiet professjonali/settorjali bħala intermedjarji ewlenin fil-popolarizzazzjoni u l-provvista tal-għodod ta’ appoġġ eżistenti.

1.7.6.

L-aħjar riżultati għall-SMEs jiġu meta l-awtoritajiet lokali jikkooperaw mal-organizzazzjonijiet tal-SMEs fit-tfassil u l-implimentazzjoni tal-politika. It-tendenza li hawn bħalissa għall-medjazzjoni organizzata prinċipalment madwar il-banek mhijiex l-aħjar għażla. Il-banek għandhom ikunu intermedjarji finanzjarji, iżda fl-aspetti l-oħra kollha (it-tfassil, l-informazzjoni, il-promozzjoni tal-politika, eċċ.), l-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tal-SMEs huma aktar xierqa. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-KE ssawwar miżuri li jappoġġjaw lill-organizzazzjonijiet tal-SMEs fl-implimentazzjoni tal-politiki tal-SMEs u fit-tixrid ta’ informazzjoni rilevanti lill-SMEs, inkluż billi jingħatalhom appoġġ finanzjarju.

1.7.7.

Il-KESE jitlob li s-Small Business Act, u ż-żewġ prinċipji li jistabbilixxi — “Aħseb l-ewwel fiż-żgħir” u “Darba biss” — isiru legalment vinkolanti. Madankollu, l-applikazzjoni tal-prinċipju “Darba biss” jenħtieġ li ma taffettwax il-verifikazzjoni mill-pajjiżi ospitanti tar-rekwiżiti legali u professjonali meħtieġa għat-twettiq tan-negozju. Il-prinċipju ta’ sħubija jenħtieġ li jiġi estiż għall-proċeduri leġislattivi kollha li direttament jew indirettament jaffettwaw l-SMEs. F’termini prattiċi, huma ferm rakkomandati laqgħat annwali ta’ pjattaformi tal-SMEs fil-livell tal-UE u tal-Istati Membri.

2.1.

Hemm bżonn ta’ politiki ta’ appoġġ tal-UE għall-SMEs (9) peress li, b’kuntrast ma’ SMEs f’partijiet oħra tad-dinja, l-SMEs Ewropej iridu jikkonformaw mar-regolamenti kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll fil-livell Ewropew – li spiss ikunu deċiżi mingħajr konsultazzjoni reali mal-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tagħhom, b’kontradizzjoni mal-approċċ “l-ewwel aħseb fiż-żgħir”. Dan iżid sostanzjalment l-isforzi u l-ispejjeż meħtieġa biex isir negozju, minkejja r-riżorsi umani u tekniċi limitati tal-SMEs.

2.2.

Fl-2008, il-KE nediet il-prinċipji ta’ “Aħseb l-Ewwel fiż-Żgħir” u “Darba biss” bħala pass deċiżiv lejn il-promozzjoni tal-kompetittività u t-titjib tal-klima tan-negozju għal 23 miljun SME fl-Ewropa (10). Il-KESE laqa’ bis-sħiħ dan it-tentattiv (11), iżda jwissi li jekk l-SBA ma jkunx legalment vinkolanti u l-livelli kollha ta’ governanza – l-UE, l-Istati Membri u r-reġjuni – ma jkunux obbligati li japplikawh, l-SBA ser jibqa’ sempliċement dikjarazzjoni politika.

2.3.

L-implimentazzjoni tal-SBA ġiet evalwata u aġġornata fl-2011 (12), iżda l-konklużjonijiet dwar l-impatt reali tiegħu kienu pjuttost mingħajr ħeġġa u jitolbu aktar sforzi (13). Il-KESE kemm ’il darba ressaq proposti għat-titjib tal-effikaċja tal-politiki għall-SMEs (14). Illum il-ġurnata, l-SMEs huma affettwati mill-politiki kollha tal-UE u għalhekk għandhom bżonn li titfassal u tiġi implimentata b’mod effettiv u effiċjenti politika verament orizzontali, viżibbli, koordinata u konsistenti (15).

2.4.

Il-politiki tal-SMEs ma jikkunsidrawx il-bżonnijiet differenti tad-diversi kategoriji ta’ SMEs. Sabiex tiżdied l-effikaċja fit-tfassil u l-implimentazzjoni tagħhom, hemm bżonn ta’ sforz ta’ komunikazzjoni sostanzjali sabiex isir distinzjoni bejn dawk li lejhom ikunu indirizzati b’mod aktar preċiż u biex jindirizzaw u jfasslu soluzzjonijiet disponibbli għall-ħtiġijiet speċifiċi tagħhom. Il-kriterji tas-segmentazzjoni jistgħu jkunu bbażati mhux biss fuq id-daqs (eż. b’mod ġenerali, iktar ma tkun żgħira l-intrapriża, iktar ser ikun diffiċli biex tikseb aċċess għal finanzi u iktar hemm bżonn pariri, taħriġ u mentoring), iżda wkoll fuq il-post (bliet kbar vs bliet żgħar u żoni rurali remoti), fuq il-fażi taċ-ċiklu tal-ħajja (start-up, scale-up), fuq is-settur (industrija, kummerċ, agrikoltura, turiżmu, eċċ.), eċċ.

2.5.

Diġà twettqet ħidma preparatorja sostanzjali għal SBA riveduta. Il-programm REFIT ħa l-kariga li jagħmel it-titjib li tant hu meħtieġ għall-qafas leġislattiv tal-UE u li jnaqqas l-ostakli amministrattivi. Matul is-snin, l-ammont ta’ leġislazzjoni tal-UE fis-seħħ żdied għal 19 875 dokument (16). Minn dawn, 1 527 jinkludu dispożizzjonijiet relatati mal-SMEs, li l-aktar jinsabu f’dawn l-oqsma: għajnuna mill-istat (343), kompetizzjoni (293), suq intern (217), riċerka u żvilupp teknoloġiku (133) u baġit (117).

2.6.

Mill-istudji reċenti tal-KESE jidher li minkejja d-diversi inizjattivi li tnedew, hemm bżonn ta’ reviżjoni qawwija tal-politiki tal-SMEs tal-UE sabiex jiġu diversifikati l-miżuri ta’ appoġġ, jiġu semplifikati r-regoli applikabbli u jiġu ottimizzati l-komunikazzjoni u l-kollaborazzjoni mal-SMEs u l-organizzazzjonijiet tal-SMEs bil-għan li jkunu jistgħu jiġu indirizzati b’mod effettiv il-varjetà tal-SMEs u d-diversi ħtiġijiet tagħhom. Ir-rwol tar-reġjuni u t-territorji fl-implimentazzjoni tal-politiki u l-leġislazzjoni tal-UE, b’mod partikolari dawk li jaffettwaw lill-SMEs, qed jikber b’mod konsiderevoli (17).

3.1.

L-SMEs qed jiġu ffaċċjati bi sfidi dejjem aktar serji ta’ diversi tipi:

3.2.

L-SMEs huma grupp pjuttost eteroġenu u divers. Jistgħu jiġu divrenzjati abbażi tad-daqs, l-istadju taċ-ċiklu tal-ħajja, il-post, it-tip ta’ sjieda, is-settur tal-attività tagħhom, eċċ. u l-ħtiġijiet tagħhom għal appoġġ huma pjuttost varjati skont f’liema sottogrupp SME partikolari tinsab fih. Grupp speċjali li jirrikjedi trattament speċjali huwa magħmul mill-“monointraprendituri” (kważi 50 % tal-SMEs), li kważi huma esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ miżuri ta’ appoġġ. Sabiex dan il-grupp l-aktar vulnerabbli tal-SMEs jiġi megħjun biex jaħdem u jirnexxi, il-kwistjoni tal-impjieg indipendenti fittizju għandha tiġi indirizzata b’mod xieraq ukoll.

3.3.

Fuq dan l-isfond, l-ifformular ta’ politiki ta’ promozzjoni bbażati biss fuq id-daqs tal-kumpaniji appoġġjati jista’ jkun antikwat u mmirat b’mod wiesa’ wisq, u jonqos milli jikkunsidra l-ħtiġijiet differenti ta’ gruppi differenti ta’ SMEs. Fl-opinjonijiet tiegħu, il-KESE kontinwament enfasizza l-bżonn ta’ politiki ta’ promozzjoni tal-SMEs fl-Ewropa (18) li jkunu mmirati aħjar u definiti b’mod aktar preċiż, kif ukoll il-bżonn li d-definizzjoni tal-SMEs tiġi aġġornata sabiex tirrifletti aħjar il-varjetà ta’ SMEs u d-differenzi bejn l-Istati Membri (19). Il-KESE jistieden lill-KE biex tniedi konsultazzjoni dwar id-definizzjoni ta’ SME. Dan għandu jinkludi valutazzjoni ta’ kif hija applikata d-definizzjoni fl-implimentazzjoni ta’ miżuri ta’ politika tal-SMEs għal intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju.

3.4.1.

L-istrumenti ta’ appoġġ tal-SMEs iridu jiġu evalwati mil-lat tal-effett attwali li għandhom fuq it-titjib tas-sitwazzjoni għall-SMEs u jekk jissodisfawx b’mod partikolari l-prinċipji stabbiliti fl-SBA. Il-KESE jqis li hemm bżonn valutazzjoni kwalitattiva u fil-fond tal-effettività u l-effikaċja tal-investiment tal-fondi tal-UE, u hemm bżonn ukoll ta’ sforzi akbar mill-Istati Membri biex jimplimentaw il-prinċipji “aħseb l-ewwel fiż-żgħir” u “darba biss” fil-livell nazzjonali u reġjonali li għandu jkun obbligatorju fil-livell kollha (20).

3.4.2.

Il-prinċipji “aħseb l-ewwel fiż-żgħir” u tal-SBA mhumiex espliċitament preżenti fil-pjan Juncker. Sa ċertu punt jinsabu fil-programmi Orizzont 2020 u COSME, iżda jenħtieġ li jiġu implimentati aħjar fil-prattika. Il-KESE jistieden lil dawk li jfasslu l-politika fl-UE biex iqisu l-prinċipji tal-SBA fit-testi leġislattivi kollha tal-UE li jista’ jkollhom impatt dirett jew indirett fuq l-SMEs.

3.4.3.

L-ispiża tal-kreditu u l-ispiża tal-bini u tal-kiri naqsu dawn l-aħħar snin minħabba l-kriżi. Dan, flimkien ma xi strumenti ġodda mmirati, joħloq opportunitajiet tajba għan-negozji ġodda, iżda l-fażi fejn il-kumpaniji jespandu għadha mhux apoġġjata biżżejjed. F’dan ir-rigward, il-KESE jilqa’ l-inizjattiva l-ġdida tal-KE biex tindirizza din il-problema (21).

3.4.4.

Is-self bankarju jibqa’ s-sors prinċipali ta’ finanzjament għall-SMEs, imma l-aċċess għall-finanzjament bankarju għadu mhux faċli għal ħafna SMEs minħabba bilanċi dgħajfa tal-banek, nuqqas ta’ trażmissjoni tal-politika monetarja tal-BĊE f’xi pajjiżi u l-ostakli relattivament kbar minħabba rekwiżiti ta’ garanziji. Il-finanzjament ibbażat fuq is-suq, permezz ta’ fondi privati ta’ ekwità, kapital ta’ riskju, il-ħruġ ta’ bonds u strumenti ta’ ekwità fis-swieq speċjalizzati u l-finanzjament kollettiv, huwa dejjem aktar importanti iżda l-biċċa l-kbira tal-SMEs għandhom mhux preparati biex jużaw dawn l-opportunitajiet (22). Għandhom bżonn gwida dwar iż-żmien, informazzjoni dettaljata u appoġġ sabiex ikunu jistgħu jesplorawhom. Skont l-istħarriġ tal-KESE, sehem estremanment kbir tal-SMEs ma jafux dwar l-opportunitajiet ta’appoġġ permezz tal-iskemi tal-Fondi SIE jew bil-possibbiltà li jakkwistaw finanzjament permezz ta’ fond ta’ investiment appoġġjat mill-fondi tal-UE.

3.4.5.

Stħarriġ (spot survey) juri li l-enfasi u l-prijoritajiet tal-istrumenti ta’ appoġġ mhux dejjem jirriflettu l-ħtiġijiet ta’ prijorità tal-SMEs (23), waħda mir-raġunijiet għal dan hija n-nuqqas li jiġi rikonoxxut il-fatt li għadhom jeżistu differenzi sinifikanti bejn l-Istati Membri. Pereżempju, l-aċċess għas-swieq ġodda huwa indikat bħala l-aktar sfida serja għall-SMEs primarjament minn kumpaniji fin-Nofsinhar tal-Ewropa, filwaqt li l-ikbar appoġġ għat-titjib tal-aċċess għas-swieq, inklużi s-swieq internazzjonali, jingħata lil kumpaniji fit-Tramuntana tal-Ewropa. Din hija evidenza ċara li l-ħtiġijiet tal-SMEs huma differenti b’mod konsiderevoli fil-livell nazzjonali, u dan iqajjem il-mistoqsija ta’ jekk l-istrumenti pan-Ewropj għandhomx jitfasslu f’aktar dettall. Din il-fehma hija appoġġjata għalkollox fir-Rapport Annwali dwar l-SMEs Ewropej 2014/2015 (24), li skontu l-grupp ta’ pajjiżi bl-iktar punti baxxi huma prinċiplament min-Nofsinhar tal-Ewropa. Dawn il-pajjiżi jirrapportaw rati ta’ suċċess estremament baxxi għall-proġetti, inkluż fil-komponent tal-SMEs tal-Orizzont 2020 (25).

3.4.6.

L-istennijiet kbar li hemm fir-rigward tar-rwol ta’ “rappreżentant tal-SMEs” sfortunatament ma kienux iġġustifikati s’issa. Ftit huma r-rappreżentati tal-SMEs li jafu min iwettaq l-istess funzjoni fil-pajjiżi taghom. Il-biċċa l-kbira tal-SMEs jistqarru li “r-rappreżentant tal-SMEs” iwettaq funzjonijiet purament ta’ protokoll u ċerimonjali aktar milli jaqdi rwol li huwa marbut ma’ miżuri ġenwini għall-promozzjoni tal-SMEs. Filwaqt li l-għan ewlieni ta’ dan in-netwerk huwa li jipprovdi interfaċċja bejn il-Kummissjoni Ewropea u l-korpi nazzjonali u jippromovi b’mod effettiv l-interessi tal-SMEs fi ħdan il-korpi nazzjonali u fil-leġislazzjoni nazzjonali, l-SMEs jistennew li jirċievu pariri ġenwini u informazzjoni dwar il-politiki tal-UE f’kooperazzjoni mal-organizzazzjonijiet tal-SMEs.

3.4.7.

Il-promozzjoni tal-intraprenditorija hija relatata mal-ħolqien ta’ kundizzjonijiet adatti biex: jiżdied is-sehem tan-negozji ġodda (start-ups) u ta’ kumpaniji ġodda li jibqgħu jeżistu u jkollhom suċċess; tingħata għajnuna lill-kumpaniji ġodda biex itejbu l-kompetittività tagħhom u jikbru b’rata aktar mgħaġġla u b’mod aktar effettiv u jittejbu l-proċeduri ta’ insolvenza kif ukoll l-iżvilupp u t-tisħiħ ta’ trasferimenti tan-negozju (26). Filwaqt li diġà kien hemm kisbiet kbar fir-rigward tas-semplifikazzjoni tat-teknoloġija u tal-proċedura tar-reġistrazzjoni fl-UE, għad hemm aktar xi jsir sabiex jinkisbu t-tieni u t-tielet għan. Il-prinċipju tat-“tieni opportunità” huwa stmat li għandu l-agħar prestazzjoni fl-Istati Membri kollha, u anke l-KE ma tagħtix kuntratti lill-intraprendituri li jkunu fallew.

3.4.8.

Barra minn hekk, il-proċeduri għal-likwidazzjoni (kemm f’każijiet ta’ insolvenza kif ukoll ta’ stralċ volontarju) kif ukoll għar-ristrutturar u s-suċċessjoni huma diffiċli minn perspettiva purament proċedurali f’ħafna pajjiżi. Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li tiġi semplifikata u armonizzata l-liġi ta’ insolvenza (27).

3.4.9.

Is-seduta pubblika u l-istudji reċenti tal-KESE pprovdew ukoll għarfien importanti dwar l-isfidi ewlenin esperjenzati fl-oqsma ta’ politika prijoritarji ewlenin għall-SMEs tal-UE:

—

l-għadd ta’ inizjattii ta’ eżenzjoni/semplifikazzjoni relatati mal-SMEs fil-qafas tal-porgramm REFIT huwa limitat;

—

id-definizzjoni skaduta tal-SMEs għadha ma ġietx indirizzata;

—

it-test tal-SME huwa applikat parzjalment u b’mod inugwali mill-Istati Membri peress li għadu mhux obbligatorju;

—

il-konsultazzjoni pubblika dwar il-valutazzjoni tal-impatt u l-pjani direzzjonali huma mfixkla minn lingwaġġ istituzzjonali burakratiku u l-fatt li mhumiex aċċessibbli bil-lingwi kollha tal-UE;

—

l-SMEs kollha jindikaw il-korruzzjoni u l-amministrazzjoni statali ineffiċjenti bħala problemi serji li għandhom impatt negattiv ħafna fuq in-negozju tagħhom;

—

il-ħlas tard mill-amministrazzjonijiet pubbliċi u klijenti kbar jibqgħu xejra debilitanti f’xi Stati Membri, minkejja l-introduzzjoni ta’ rekwiżiti aktar stretti fir-reviżjoni tad-Direttiva dwar Ħlasijiet Tard (28).

—

l-intraprenditorija għadha mhux inkorporata b’mod konsistenti fil-maġġoranza tas-sistemi edukattivi nazzjonali tal-Istati Membri;

—

it-taħriġ tal-għalliema fl-intraprenditorija huwa sporadiku u l-aktar assoċjat ma’ proġetti individwali – jeżistu ftit inizjattivi trans-Ewropej f’dan il-qasam (29);

—

il-programmi taż-żgħażagħ iffokati fuq l-intraprenditorija, għalkemm ta’ suċċess, huma mhedda li jitbiegħdu mill-għanijiet inizjali tagħhom li jippromovu l-intraprenditorija;

—

il-kampanji promozzjonali bħall-Ġimgħa Ewropea tal-SMEs ftit li xejn għandhom impatt biex il-parteċipanti jitħeġġu jikkunsidraw li jsiru intraprendituri;

—

l-ispejjeż ta’ negozju ġdid għadhom tliet darbiet ogħla mill-benchmark iddikjarat;

—

is-suq uniku għadu mhux komplut, li jfixkel l-aċċess tal-SMEs għas-swieq, inkluż fir-rigward tal-għoti ta’ servizzi transkonfinali;

—

proċedrui amminsitrattivi kkumplikati u spejjeż għoljin tal-kunsinji tal-esportazzjonijiet/importazzjonijiet;

—

skemi ta’ appoġġ għall-internazzjonalizzazzjoni tal-SMEs huma nieqsa min approċċ imfassal apposta;

—

l-istandards u d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali għadhom mhux attraenti għall-SMEs prinċipalment minħabba li l-benefiċċji tagħhom mhumiex ikkomunikati tajjeb lilhom, l-ispejjeż huma għaljin u r-regoli huma kkumplikati wisq.

—

il-mudell ta’ finanzjament tipiku huwa s-self mill-bank, segwit – fil-bogħod – minn għotjiet u appoġġjat bi strumeti fianzjarji;

—

l-għotjiet mhumiex xprunati mis-suq u mhux adattati għal sottogruppi speċifiċi ta’ SMEs u l-orjentazzjoni tal-politika tagħhom rari tikkorrispondi għall-ħtiġijiet tal-SMEs;

—

l-istrumenti finanzjarji huma adattati aħjar għall-bżonnijiet immedjati tal-SMEs għal kapital operatorju. Sfortunatament, proporzjon żgħir ħafna ta’ SMEs huma infurmati tajjeb dwarhom; approċċ imfassal apposta għall-applikazzjoni tagħhom għadu rari; il-forniment tagħhom huwa dipendenti ħafna fuq kollaborazzjoni effettiva bejn istituzzjonijiet ta’ finanzjament, l-intermedjarji u l-benefiċjarji finali, u hemm nuqqas ta’ data u analiżi dwar l-effetti reali tagħhom; komplementaritajiet u sinerġiji akbar bejn l-istrumenti u l-parteċipanti eżistenti fuq livell reġjonali, nazzjonali u sovranazzjonali, inkluża l-promozzjoni ta’ strumenti finanzjarji aktar effiċjenti – eż. kontrogaranziji;

—

minkejja l-progress sostanzjali li sar biex jiġu pprovduti mezzi ta’ finanzjament innovattivi mhux ta’ self bħal ekwità privata, kapital ta’ riskju, eċċ., dawn jibqgħu relattivament sottożviluppati fil-maġġoranza tal-Istati Membri (30);

—

proporzjon sinifikanti tal-SMEs jibżgħu japplikaw għal strumenti finanzjarji ta’ programmi Ewropej, għaliex “biex jinkiseb il-finanzjament jidher li huwa kkumplikat wisq”.

—

għalkemm l-Orizzont 2020 jalloka finanzjament speċjali għall-SMEs, ma jistax isolvi l-problemi kollha tal-SMEs b’aċċess għal finanzjament ta’ riskju għall-innovazzjoni u sfortunatament ftit li xejn hemm proġetti mill-Istati Membri l-ġodda;

—

għad m’hemmx biżżejjed interess mill-SMEs fil-programm minħabba regoli ta’ applikazzjoni u ta’ eliġibbiltà iebsin u inġusti;

—

ir-regoli eżistenti jistgħu jiskoraġġixxu lill-SMEs milli jipparteċipaw f’konsorzji vijabbli għall-implimentazzjoni ta’ proġetti ta’ innovazzjoni;

—

l-ispiża tal-SMEs biex japplikaw għal għodod volontarji żviluppati mill-KE (31) għadha relattivament għolja u għaldaqstant għadd limitat biss ta’ kumpaniji jistgħu jużawhom.

—

l-informazzjoni provduta għadha mhux tal-kwalità mistennija;

—

l-istruttura, il-kontenut u d-disinn mhumiex faċli ħafna għall-utent;

—

l-approċċ għall-provvista tal-informazzjoni sikwit huwa burokratiku;

—

l-ostakli lingwistiċi huma komuni peress li l-informazzjoni hija provduta l-aktar bl-Ingliż biss.

3.5.1.

Biex ikunu konsistenti, il-politiki ta’ promozzjoni tal-SMEs għandhom jikkunsidraw id-diversità tal-SMEs billi jiġbru mikrodata u analiżi fil-livell mikroekonomiku. Dan huwa l-unika mod kif jittejjeb il-fehim tal-ħtiġijiet differenti tal-SMEs b’konformità mal-karatteristiċi partikolari tagħhom.

3.5.2.

Bħalissa, is-swieq bankarji u tal-kapital Ewropej għadhom frammentati. Il-proġett tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali, li tnieda biex jindirizza din il-kwistjoni, jista’ jitwettaq biss jekk ikun konsistenti ma’ politiki oħra intiżi biex jappoġġjaw lill-SMEs. L-għarfien u l-fehim limitat tal-biċċa l-kbira tal-SMEs fir-rigward tal-istrumenti finanzjarji differenti jillimita l-iżvilupp tal-Unjoni tas-Swieq Kapitali. Għal dan il-għan, l-appoġġ għall-SMEs għandu jinkludi l-istabbiliment ta’ approċċ sostenibbli u fit-tul għall-finanzjament u l-bini ta’ fehim tal-istrumenti differenti, il-possibbiltajiet għall-komplementarjetà u l-vantaġġi u r-riskji assoċjati mal-istrumenti differenti.

3.5.3.

Ħafna drabi, ir-relazzjonijiet bejn is-sid, il-maniġment u l-impjegati fl-SMEs huma eqreb milli f’kumpaniji kbar u d-djalogu soċjali huwa għalhekk sitwazzjoni fejn jirbaħ kulħadd, billi jiġu stabbiliti s-sisien għal forza tax-xogħol impenjata u involuta b’impjiegi ta’ kwalità għolja. Sabiex il-partijiet interessati kollha jibbenefikaw minn sitwazzjoni bħal din u biex tissaħaħ l-akkumulazzjoni ta’ kapital soċjali fi ħdan l-SMEs, għandu jingħata appoġġ sistematiku lill-SMEs biex isiru konxji dwar l-importanza tad-djalogu soċjali, is-saħħa u s-sikurezza, il-kundizzjonijiet tax-xogħol, forom innovattivi tal-organizzazzjoni tax-xogħol, it-tagħlim ibbażat fuq ix-xogħol, u l-iżvilupp tal-ħiliet. F’dan l-isforz, ir-rwol tal-imsieħba soċjali u tal-NGOs huwa indispensabbli.

—

tiġi evitata r-regolamentazzjoni żejda (gold-plating) billi tiġi provduta traduzzjoni iktar ċara tal-leġisżlazzjoni tal-UE, billi jiddaħħlu fis-seħħ sistemi biex isolvu tilwim u interpretazzjoni żbaljata ta’ dawn it-testi, u billi jitħejja abbozz ta’ “noti li faċli jinqraw mill-SMEs” u vademecum li jiġbor fil-qosor u jispjega l-informazzjoni rilevanti għall-SMEs;

—

it-test tal-SMEs għandu jsir obbligatorju għall-proposti leġislattivi l-ġodda u għandha tiġi garantita l-implimentazzjoni effettiva tiegħu mill-Istati Membri kollha, u sistematikament madwar is-servizzi tal-KE (32);

—

tiġi żgurata inklużjoni aktar effettiva b’mod strutturat tal-SMEs u l-organizzazzjonijiet tagħhom fil-valutazzjonijiet tal-impatt ta’ leġislazzjonijiet ġodda permezz tas-semplifikazzjoni tal-format u l-kontenut tagħhom kif ukoll id-disponibbiltà tal-informazzjoni bil-lingwi kollha tal-UE, u jiġi valutat l-impatt fuq il-gruppi differenti ta’ SMEs;

—

jitwettaq kontroll tal-idoneità komplut tal-leġislazzjoni tal-UE dwar il-politiki tal-UE fuq bażi regolari;

—

l-organizzazzjonijiet nazzjonali u reġjonali tal-SMEs jiġu inklużi b’mod aktar effettiv (b’mod obbligatorju) bħala msieħba fid-dibattitu interistituzzjonali dwar leġislazzjoni ġdida li tikkonċerna lill-SMEs;

—

jiġi żgurat il-monitoraġġ effettiv tar-riżultati fil-qafas tal-programm REFIT f’termini ta’ tnaqqis tal-piż għall-SMEs.

—

jiġu appoġġjati l-azzjonijiet tal-organizzazzjonijiet tal-SMEs fil-livell tal-UE, nazzjonali u reġjonali biex jipprovdu informazzjoni, taħriġ u gwida/mentoraġġ tal-intrapriżi;

—

jiġu arrikkiti l-għodod eżistenti għall-appoġġ tat-tisħiħ ta’ mentalità intraprenditorjali fost iż-żgħażagħ u jiġi żgurat li l-programmi ta’ appoġġ jibqgħu ffokati fuq l-iżvilupp ta’ ħiliet intraprenditorjali ewlenin;

—

tiġi introdotta l-intraprenditorija bħala parti mill-kurrikulu fil-livelli kollha tal-edukazzjoni (33);

—

isiru sforzi addizzjonali biex ikomplu jiġu ssimplifikati u jitnaqqsu l-ispejjeż tal-proċeduri ta’ negozju ġdid, jitħaffef l-aċċess għal finanzjament u jitħeġġu aktar nies biex jiżviluppaw l-isforzi intraprenditorjali tagħhom;

—

jiġu provduti proċeduri ta’ likwidazzjoni u ta’ trasferiment ta’ negozju faċli u sempliċi kif ukoll possibbiltajiet sekondarji,

—

l-ottimizaazzjoni tal-funzjonament tas-suq uniku sabiex jiġu evitati r-regolamentazzjoni żejda, in-nonapplikazzjoni u prattiki ta’ xi Stati Membri oħra li jwasslu għal distorsjoni tal-kompetittività mingħajr ma jiġu limitati d-drittijiet tal-ħaddiema u tal-konsumaturi;

—

tiżdied il-viżibbiltà tan-netwerks ta’ appoġġ għall-internalizzazzjonijiet eżistenti permezz ta’ kollaborazzjoni aħjar mal-organizzazzjonijiet tal-SMEs fil-livell nazzjonali u reġjonali;

—

jiġu pprovduti għodod li jgħinu lill-SMEs jieħdu sehem f’wirjiet, konvenzjonijiet u fieri barra mill-pajjiż;

—

it-tħeġġiġ tal-ħolqien ta’ raggruppamenti settorjali reġjonali u nazzjonali tal-SMEs b’ċertifikat ta’ kwalità garantita;

—

jitnaqqsu aktar l-ispejjeż tal-istandards u tad-drittijiet ta’ proprjetà intellettwali għall-SMEs u ssir il-promozzjoni tal-benefiċċji tagħhom għall-kompetittività.

—

jitnaqqsu l-formalitajiet, il-monitoraġġ u l-kontroll għall-minimu assolutament meħtieġ — l-implimentazzjoni obbligatorja tal-prinċipju “darba biss”, l-użu ta’ formoli elettroniċi, is-semplifikazzjoni tal-applikazzjoni ta’ “de minimis”;

—

jitfasslu programmi bbażati fuq l-għotjiet għall-SMEs abbażi ta’ valutazzjoni bir-reqqa tal-ħtiġijiet, tiġi evitata l-prattika detrimentali li jiġu implimentati proġetti bil-għan li jinkiseb finanzjament li ma jitħallasx lura, mingħajr strateġija għall-iżvilupp ta’ negozju;

—

tissaħħaħ il-kollaborazzjoni bejn il-FEI, l-intermedjarji finanzjarji u l-organizzazzjonijiet tal-SMEs sabiex jitfasslu strumenti finanzjarji effettivi ħafna li jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-SMEs għall-kapital operatorju, self u garanziji u jipprovdu valutazzjoni tal-effetti li jinħolqu permezz ta’ indikaturi kwantitattivi;

—

jiġi stabbilit portafoll diversifikat sħiħ ta’ miżuri ta’ appoġġ imfassla apposta u innovattivi biex b’mod effettiv jilħqu l-grupp eteroġenu ta’ SMEs (34);

—

jiġi pprovdut appoġġ għal SMEs li huma mħejjija għal ħruġ ta’ bonds u strumenti ta’ ekwità fuq partijiet tas-suq speċjalizzati;

—

jiġu allokati biżżejjed riżorsi għall-Faċilità ta’ Garanzija ta’ Self tal-COSME biex tilħaq l-għanijiet tagħha, filwaqt li jitqies l-impatt finanzjarju tal-Brexit;

—

jiġu analizzati modi kif jissaħħu mezzi finanzjarji innovattivi li ma jinvolvux self bħall-ekwità privata, il-kapital ta’ riskju, l-investituri informali u l-finanzjament kollettiv u l-użu effettiv tal-appoġġ tal-istituzzjonijiet garanti.

—

jiġu pprovduti għodod li jtejbu l-aċċess tal-SMEs għall-kapital ta’ riskju għall-introduzzjoni ta’ innovazzjonijiet;

—

tiġi appoġġjata l-kooperazzjoni bejn l-SMEs u l-istituzzjonijiet ta’ riċerka u edukattivi u jiġi ffaċilitat l-iskambju ta’ informazzjoni bejniethom;

—

jinħolqu l-kundizzjonijiet favorevoli għall-bini ta’ konsorzji vijabbli fejn l-SMEs u l-ideat innovattivi tagħhom xprunati mis-suq jaqdu rwol ċentrali;

—

tiġi appoġġjata l-kompetittività tal-SMEs permezz ta’ gwida/mentoraġġ bil-għan li: jiġu pprovduti l-bini ta’ kapaċità u l-assistenza teknika; tinxtered l-aħjar prattika; tiġi appoġġjata l-kooperazzjoni bejn l-organizzazzjonijiet tal-SMEs.

—

l-organizzazzjonijiet tal-SMEs fil-livell tal-UE, nazzjonali u reġjonali jiġu promossi bħala l-aktar “ċentri tal-gravità” importanti billi jiġu stabbiliti strateġiji biex dawn ikunu jistgħu jibnu l-kapaċità tagħhom u billi jiġi implimentat il-prinċipju ta’ governanza f’diversi livelli u fatturi fil-livell tal-UE, nazzjonali u reġjonali u jiġu applikati fil-proċess leġislattiv;

—

tiġi kkunsidrata l-possibbiltà li jinħoloq portal uniku għall-inizjattivi kollha ta’ appoġġ għall-SMEs b’disinn ċar u faċli għall-utent – b’kontenut-e rikk, ridirezzjonamenti limitati, lingwaġġ li jinftiehem.

—

l-adattament tas-sistemi ta’ taħriġ vokazzjonali għar-rekwiżiti tas-swieq tax-xogħol; il-ħolqien ta’ sistemi għall-monitoraġġ u l-previżjoni tal-ħtiġijiet tas-swieq tax-xogħol;

—

jissaħħaħ l-appoġġ għall-Istati Membri biex jiġi ffaċilitat l-involviment tal-SMEs fi skemi ta’ apprendistat;

—

l-appoġġ ta’ programmi ta’ taħriġ fuq perjodu qasir; titħeġġeġ il-koperazzjoni bejn l-assoċjazzjonijiet tal-impjegaturi u l-istituzzjonijiet edukattivi.

13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/25

Relatur:

Antonello PEZZINI

Korelatur:

Hannes LEO

1.1.

L-ekonomija Ewropea qed tkun ibbażata dejjem aktar fuq il-kreattività u l-innovazzjoni. L-industriji intensivi tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali (IPR) fl-Ewropa jammontaw għal 39 % tal-PDG tal-UE u 26 % tal-impjiegi tagħha (1). Il-KESE jqis li n-negozji jridu jgawdu minn sensiela ta’ kundizzjonijiet li jiffaċilitaw l-innovazzjoni, l-investiment u l-impjiegi.

1.2.

Skont l-istimi min-NU (2) u l-OECD, il-prodotti ffalsifikati jirrappreżentaw 5-7 % (UN) jew sa 2,5 % (OECD) tal-kummerċ dinji. Il-parti l-kbira ta’ prodotti ffalsifikati fl-Ewropa huma prodotti barra mill-UE, iżda l-produzzjoni qed tiżdied fl-Istati Membri. L-Internet b’mod konsiderevoli ssemplifika u żied bi kbir l-ambitu għal bejgħ ta’ prodotti ffalsifikati onlajn, filwaqt li r-riskju li jitħarrku għadu baxx ħafna.

1.3.

L-industrija tal-prodotti ffalsifikati, peress li tieħu vantaġġ kemm tad-differenzi fl-effettività fil-kontrolli doganali fil-punti tad-dħul ewlenin tas-suq uniku, kif ukoll tan-natura frammentata u varjabbli tal-implimentazzjoni nazzjonali tar-regoli u l-istandards tal-UE fil-livell, tiffavorixxi d-dħul fl-UE ta’ prodotti li joħolqu riskju għas-saħħa tal-konsumaturi, is-sigurtà u s-sikurezza pubblika u l-kompetittività tan-negozji.

1.4.

Konsegwentement, Unjoni Doganali li tiffunzjona b’mod sħiħ u li tkun interoprattiva għandha tiżgura l-operat effiċjenti tas-sistema l-ġdida introdotta mill-kodiċi doganali, waqt li tipproteġi n-negozji kontra l-kompetizzjoni inġusta, speċjalment mill-industrija globali tal-prodotti ffalsifikati u l-piraterija – mhux biss fl-interess tan-negozji iżda minħabba li għandha konsegwenzi diretti fuq is-saħħa globali, is-sigurtà u s-sikurezza, kif ukoll it-tkabbir ekonomiku.

1.5.

Fil-fehma tal-KESE, peress li għandu jkun hemm distinzzjoni bejn żewġ tipi ta’ falsifikazzjoni – “falsifikazzjoni” bħala ksur tal-IPR, jiġifieri kompetizzjoni inġusta pura b’ebda theddida għas-sikurezza u s-saħħa pubblika, u “reati ta’ falsifikazzjoni” bħala att kriminali, kif definit mill-Konvenzjoni Medicrime (3) – il-ġlieda kontra l-falsifikazzjoni u l-piraterija għandha tkun prijorità ewlenija tal-UE mhux biss bl-għan li jiġi żgurat it-tkabbir b’saħħtu tal-kummerċ ħieles globali mingħajr protezzjoniżmu, iżda wkoll fid-dawl tal-professjonalizzazzjoni tal-kriminalità organizzata fil-kummerċ tal-prodotti ffalsifikati u kkupjati u r-riskji għall-konsumaturi. Dan jista’ jinvolvi proċeduri kriminali xierqa biex jiskoraġġixxu dan it-tip ta’ attivitajiet ta’ “reati ta’ falsifikazzjoni”.

1.6.

Sabiex jitnaqqas l-impatt negattiv tal-volum dejjem jikber ta’ prodotti ffalsifikati u l-piraterija fis-suq, għandhom jittieħdu miżuri fil-livell settorjali, nazzjonali, Ewropew u multilaterali biex jiġu miġġielda:

1.7.

Il-KESE huwa konvint li huwa meħtieġ sforz konġunt mill-atturi pubbliċi u privati kollha biex jidentifikaw u jimplimentaw strateġija konġunta ta’ miżuri koordinati mmirati lejn il-prevenzjoni, id-detezzjoni u l-ġlieda kontra dan il-fenomenu, appoġġjat minn qafas leġislattiv u tekniku komuni adatt.

1.8.

Madankollu, il-KESE jqis li l-inizjattiva hija primarjament kwistjoni f’idejn is-settur privat tal-UE li jinkludi l-industriji u l-fornituri ta’ servizzi li huma l-aktar ikkonċernati – kif ukoll il-katina ta’ valur kollha, bl-involviment tad-detenturi tad-drittijiet u l-SMEs, filwaqt li l-Kummissjoni Ewropea għandha taġġorna l-qafas regolatorju għall-IPRs, bl-għan li timmodernizza r-regoli eżistenti u tadatta l-opzjonijiet tal-liġi kriminali attwalment disponibbli fl-UE u l-Istati Membri tagħha. Flimkien dawn għandhom jibnu impetu konġunt b’saħħtu, mis-sors tul il-katina tal-provvista kollha, filwaqt li jiġu identifikati l-mekkaniżmi għall-koperazzjoni internazzjonali u l-monitoraġġ ta’ fornituri/klijenti, sabiex jitnaqqas ir-riskju ta’ falsifikazzjoni fil-katina tal-provvista.

1.9.

Azzjoni konġunta aktar b’saħħitha mis-settur privat hija kruċjali, fil-fehma tal-KESE, biex jiġu żgurati sħubijiet effettivi mal-fornituri tas-siti tal-Internet, il-produtturi tal-kontenut, is-sidien tal-marka kummerċjali, l-operaturi ta’ pagamenti elettroniċi, dawk li jirreklamaw/in-netwerks tar-reklamar u r-reġistri tad-domains tal-Internet, u memorandums volontarji ta’ azzjoni konġunta, li huma kapaċi jiġġeneraw aġġustamenti rapidi għal bidliet mhux mistennija tas-suq.

1.10.

Il-promozzjoni qawwija mis-settur privat għandha tiġi appoġġjata b’miżuri pubbliċi bħal:

1.11.

Il-KESE jqis li kampanja kontra l-falsifikazzjoni Ewropea għandha tiġi ffinanzjata, inkluż Jum Ewropew għall-Ġlieda Kontra l-Falsifikazzjoni u linja telefonika “hotline” speċjali, b’enfasi fuq:

1.12.

Il-KESE jqis essenzjali l-koordinazzjoni aktar mill-qrib tad-diversi servizzi tal-Kummissjoni Ewropea mal-aġenziji Ewropej li huma involuti f’din il-kwistjoni mal-kontropartijiet tagħhom fi Stati Membri. Dan jista’ jinkiseb bl-għoti ta’ riżorsi suffiċjenti għal koperazzjoni madwar l-Ewropa u l-isforzi biex tiġi stabbilita kultura reali ta’ koperazzjoni. It-twaqqif ta’ task force ċentrali għall-iffalsifikar għal perjodu adegwat ta’ żmien għandu jgħin biex jinkiseb b’mod effettiv dan l-objettiv.

1.13.

Il-KESE jħeġġeġ lill-Kunsill u l-PE, bħala kwistjoni ta’ urġenza, biex jinsistu mal-Kummissjoni Ewropea sabiex:

2.1.

Biex jiġi definit is-suġġett tal-Opinjoni preżenti, issir referenza għall-kunċetti ta’ falsifikazzjoni stabbiliti fir-Regolament (UE) Nru 608/2013. Il-“piraterija elettronika u diġitali”, il-kummerċ u t-tixrid ta’ softwer tal-IT jew fajls illegali, bi ksur tal-liġijiet ta’ proprjetà intellettwali rilevanti, ma jaqgħux fl-ambitu ta’ din l-Opinjoni, peress li dawn huma marbuta mill-qrib mal-Aġenda Diġitali, li dwarhom il-KESE stabbilixxa Grupp ta’ Studju Permanenti dedikat.

2.2.

Il-kwantifikazzjoni tal-fenomenu tal-iffalsifikar hija kompitu kumpless, peress li, bħal f’kull qasam ta’ attività illegali, id-data disponibbli hija wisq ibbażata fuq stimi u approssimazzjonijiet, minħabba li l-mezzi ta’ falsifikazzjoni huma fil-parti l-kbira kkontrollati minn organizzazzjonijiet kriminali, li jkunu identifikaw b’mod għaqli l-potenzjal enormi ta’ dan it-tip ta’ attività illegali, bir-riskji minimi li jinqabdu.

2.3.

Fi snin reċenti, it-tipi ta’ prodotti li kienu l-mira tal-falsifikazzjoni mmultiplikaw sal-punt li ma hemm l-ebda prodott li ma jistax jiġi imitat u mibjugħ: kollox huwa kkuppjat, minn aċċessorji tal-ħwejjeġ, għal parts tal-bdil u għodod mekkaniċi, materjali u tagħmir għall-kostruzzjoni, ġojjelli, żraben, oġġetti ta’ disinn, ġugarelli, kosmetiċi, u mediċina, u l-prodotti foloz issa jidhru li jikkostitwixxu settur parallel fid-dritt tagħhom stess, kompetitur reali li n-negozji jridu jħabbtu wiċċhom miegħu u li minnu jridu jiddefendu s-sehem tas-suq tagħhom.

2.4.

Il-faċilitazzjoni tax-xiri spiss tfisser li l-konsumaturi jagħżlu l-prodotti ffalsifikati, b’riperkussjonijiet serji fuq in-negozji, partikolarment l-SMEs; regolati ħażin u diffiċli li tikkontrolhom, il-kummerċ elettroniku u l-irkanti onlajn jirrappreżentaw mod effettiv u sikur biex tiġi stabbilita bażi ta’ klijenti wiesgħa u kummerċ ta’ prodotti ffalsifikati bi prezzijiet baxxi.

2.5.

Il-falsifikazzjoni saret waħda mill-faċilitaturi u finanzjaturi ewlenin tal-kriminalità organizzata. L-involviment tal-organizzazzjonijiet kriminali rriżulta f’żieda drastika fil-livell ta’ professjonaliżmu fl-industrija ta’ prodotti ffalsifikati: il-kriminali organizzati żviluppaw in-netwerks meħtieġa biex jippermettulhom jottimizzaw ir-riżultati tagħhom fuq skala globali.

2.6.

Il-produzzjoni tal-oġġetti ffalsifikati hija ġeneralment ikkunsidrata fenomenu estern: l-istatistika doganali turi b’mod ċar li l-maġġoranza tal-pajjiżi li minnhom oriġinaw il-prodotti ffalsifikati mhumiex membri tal-UE. Iċ-Ċina, minkejja li għamlet l-ikbar impenn fil-ġlieda kontra l-falsifikazzjoni, tibqa’ waħda mill-atturi ewlenin tal-industrija.

2.7.

L-iżvilupp tal-Internet ħoloq mezzi ta’ distribuzzjoni ġodda għal prodotti ffalsifikati li jinvolvu livell baxx ta’ riskju għal min qiegħed ibigħ minħabba diffikultajiet fil-prosekuzzjoni ta’ intermedjarji fil-katina ta’ valur. Hemm bżonn ta’ kooperazzjoni akbar tul il-katina ta’ valur kollha sabiex tindirizza b’mod effettiv il-kummerċ ta’ oġġetti ffalsifikati onlajn.

2.8.

L-industriji intensivi fl-IPR fl-Ewropa jammontaw għal 39 % tal-PDG tal-UE u 26 % tal-impjiegi tagħha (5). Skont studji reċenti (6), l-oġġetti ffalsifikati jirrappreżentaw bejn 5 u 7 % tal-kummerċ dinji, li jammonta għal madwar EUR 600 biljun fis-sena, filwaqt li l-OECD (7) poġġiet il-valur tal-importazzjonijiet ta’ oġġetti foloz għal 2,5 % tal-kummerċ internazzjonali fl-2013, ekwivalenti għal EUR 338 biljun, u tistma li sa 5 %, jew EUR 85 biljun, ta’ oġġetti importati fl-UE huma ffalsifikati jew ikkupjati, minbarra dawk prodotti u mibjugħa fi Stat Membru wieħed, u dawk mixtrija fuq l-Internet u permezz ta’ attività ekonomika indiretta.

2.9.

Skont statistika internazzjonali oħra mill-2017 (8), il-kummerċ globali tal-oġġetti ffalsifikati u l-piraterija huwa stmat li jiġġenera bejn USD 923 biljun u USD 1,13 triljun fis-sena.

2.10.

Il-produzzjoni ta’ oġġetti ffalsifikati, fosthom fuq skala kbira, qed tiżdied fl-Istati Membri billi min jiffalsifika jipprova jaħrab il-kontrolli doganali fil-fruntieri esterni tal-UE.

2.11.

It-tqegħid fis-suq ta’ prodotti ffalsifikati u kkupjati jikkawża ħsara enormi għall-ekonomija, u jiffaċilita l-iżvilupp ta’ “ekonomija sotterranja”, li ċċaħħad mid-dħul (9) meħtieġ għal servizzi pubbliċi essenzjali u tqiegħed piż fiskali ikbar fuq il-kontribwenti, b’telf ta’ impjiegi regolari.

2.12.

Fl-UE, il-falsifikazzjoni hija responsabbli għal madwar 800 000 impjieg mitluf kull sena u madwar EUR 14,3 biljun f’telf ta’ dħul mit-taxxa fis-sena, inklużi l-VAT u d-dazji tas-sisa (10).

2.13.

Il-PE adotta sensiela ta’ riżoluzzjonijiet dwar is-suġġett, partikolarment ir-Riżoluzzjoni tiegħu tad-9 ta’ Ġunju 2015 (11), li fiha huwa rrakkomanda li jiġi segwit approċċ li jgħaqqad flimkien l-atturi kollha fil-ġlieda kontra l-falsifikazzjoni, b’hekk titqajjem kuxjenza fost il-konsumaturi u jiġu pprovduti b’aktar informazzjoni, jiġu żviluppati mudelli kummerċjali ġodda, jittejbu l-mekkaniżmi ta’ difiża għall-SMEs, tiġi promossa konverġenza ta’ interessi bejn l-Istati Membri u l-pajjiżi terzi u jsir aktar użu tad-data miġbura mill-Uffiċċju tal-Proprjetà Intellettwali tal-Unjoni Ewropea (EUIPO).

2.14.

Fid-19 ta’ Marzu 2013, il-Kunsill adotta Riżoluzzjoni dwar il-Pjan ta’ Azzjoni Doganali tal-UE għall-ġlieda kontra l-ksur tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali (mill-2013 sal-2017), li tistabbilixxi objettivi ċari, talloka riżorsi xierqa u tiddefinixxi r-riżultat u l-indikaturi ta’ prestazzjoni skont il-pjan direzzjonali definit b’mod ċar dwar:

2.15.

Fit-18 ta’ Mejju 2017, il-konklużjonijiet tal-Kunsill li jistabbilixxu l-prijoritajiet tal-UE għall-ġlieda kontra l-kriminalità internazzjonali organizzata u serja bejn l-2018 u l-2021 jenfasizzaw li “s-swieq kriminali huma dejjem aktar kumplessi u dinamiċi[…]. […] Għalhekk jenħtieġ li tingħata attenzjoni speċjali għall-kummerċ online ta’ oġġetti u servizzi illeċiti, inkluż oġġetti ffalsifikati […]”.

3.1.

L-istatistiċi doganali juru b’mod ċar li l-maġġoranza tal-pajjiżi li minnhom il-prodotti ffalsifikati joriġinaw mhumiex membri tal-UE, peress li l-atturi ewlenin fl-industrija tal-falsifikazzjoni jinkludu mhux biss liċ-Ċina u lil Hong Kong, iżda wkoll pajjiżi oħrajn Asjatiċi speċjalizzati f’setturi speċifiċi: l-Indja fil-farmaċewtiċi, l-Eġittu fil-prodotti tal-ikel u t-Turkija fil-fwejjaħ, il-kosmetiċi u ż-żraben, flimkien mal-Malasja, il-Belarus, l-Emirati Għarab Magħquda, l-Indonesja, it-Tajlandja u l-Filippini.

3.2.

Fl-2014, l-istatistika doganali tal-UE wriet li aktar minn 66 % ta’ prodotti ffalsifikati tat-tessuti u tal-ħwejjeġ ġew minn barra l-UE.

3.3.

Il-punti ta’ tranżitu għat-trasport ta’ oġġetti mill-Asja lejn l-Ewropa jaqdu rwol partikolarment importanti, peress li jaġixxu bħala żoni ċentrali għat-trasport ta’ oġġetti fil-kontejners f’netwerk ta’ 3 000 żona ħielsa li jinsabu f’135 pajjiż differenti. Dawn iż-żoni huma użati bħala post biex jiġi skambjat, dokumentat u tingħata tikketta mill-ġdid il-kontenut tal-kontenituri.

3.4.

Fattur ieħor li għandu jitqies huwa ż-żieda konsiderevoli fil-produzzjoni domestika ta’ oġġetti ffalsifikati u kkupjati fl-UE, attività li, skont l-Europol, qed issir aktar u aktar profittabbli għall-kriminali organizzati u li ġġorr ir-riskji ferm aktar baxxi u hija marbuta ma’ tipi oħra ta’ kriminalità, bħall-frodi, il-falsifikazzjoni tad-dokumenti, l-evażjoni tat-taxxa u t-traffikar tal-bnedmin.

3.5.

Bir-rilokazzjoni tal-faċilitajiet tal-produzzjoni ta’ oġġetti ffalsifikati u kkupjati fi ħdan l-UE, l-ispejjeż riżultanti aktar baxxi tat-trasport u r-riskji mnaqqsa tal-interċettar, kif ukoll l-iżvilupp ta’ netwerks tal-kriminalità organizzata tajjeb b’riżorsi adegwati, jidher li qed jitfaċċa mudell ġdid: l-espansjoni mistennija taż-żona ħielsa Tanger Med fil-Marokk, 15-il km biss ’il bogħod mill-UE, tista’ toffri lin-netwerks kriminali aktar opportunitajiet biex jitqiegħdu kwantitajiet akbar ta’ oġġetti ffalsifikati fis-suq Ewropew.

3.6.

Il-pajjiżi li n-negozji tagħhom huma l-iktar affettwati mill-falsifikazzjoni tal-attivitajiet bejn l-2011 u l-2013 huma l-Istati Uniti b’20 %, l-Italja bi 15 %, Franza u l-Isvizzera bi 12 %,, il-Ġappun u l-Ġermanja bi 8 %, ir-Renju Unit u l-Lussemburgu. Telf indirett u spejjeż addizzjonali mġarrba għal soluzzjonijiet ta’ disinn/innovazzjoni ġodda minħabba attivitajiet ta’ falsifikazzjoni m’għandhomx jiġu sottovalutati.

4.1.

Il-KESE jappella bil-qawwa lill-Istati Membri biex jintroduċu miżuri mmirati lejn:

4.2.

Il-KESE jappella għal qafas ġdid tal-UE 2018-2021, inkluż Pjan ta’ Azzjoni kompletament iffinanzjat u kkoordinat bil-ħsieb li jissaħħu l-leġislazzjoni u l-inizjattivi dwar il-ġlieda kontra l-falsifikazzjoni fil-livell tal-UE, permezz ta’ miżuri bħal:

5.1.

Huwa essenzjali, fil-fehma tal-KESE, li tkun żgurata koordinazzjoni aktar mill-qrib bejn id-diversi servizzi tal-Kummissjoni u l-aġenziji Ewropej involuti f’din il-kwistjoni. Dan jista’ jintlaħaq billi titwaqqaf task force li tirrapporta direttament lill-President tal-Kummissjoni, li tkun kapaċi tinteraġixxi mal-partijiet tas-settur privat rilevanti, il-korpi internazzjonali u l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri.

5.2.

Din it-task force għall-falsifikazzjoni għandha tippreżenta rapport annwali komprensiv dwar il-progress li jkun sar f’oqsma regolatorji, teknoloġiċi u strutturali, speċjalment fil-livell internazzjonali.

5.3.

Il-Kummissjoni Ewropea u l-aġenziji Ewropej, speċjalment l-EUIPO, l-Europol u l-OLAF, kif ukoll NGOs involuti fil-ġlieda kontra l-falsifikazzjoni, jeħtieġ li jintensifikaw il-koordinazzjoni internazzjonali, billi jorganizzaw konferenzi internazzjonali annwali.

13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/32

Relatur:

José Manuel ROCHE RAMO

Korelatur:

Estelle BRENTNALL

1.1.

L-industrija taz-zokkor tal-pitravi tal-UE qed tħejji għal waħda mill-akbar bidliet fl-istorja tagħha: it-tmiem tal-kwoti ta’ produzzjoni fl-1 ta’ Ottubru 2017. It-tmiem tal-kwoti jippreżenta opportunitajiet għall-manifatturi taz-zokkor tal-pitravi tal-UE, b’mod partikolari l-possibbiltà li jiġi prodott aktar zokkor għall-użu fl-ikel u ssir esportazzjoni mingħajr limiti. Biex tibbenefika minn dawn l-opportunitajiet, l-industrija taz-zokkor tal-pitravi tal-UE ħadmet ħafna biex iżżid il-kompetittività tagħha. Madankollu, it-tmiem tal-kwoti ta’ produzzjoni joħloq ukoll riskji addizzjonali u inċertezzi u jista’ jqiegħed is-settur taħt pressjoni. Il-kompetizzjoni se tintensifika, u b’hekk titfa’ pressjoni fuq il-prezzijiet kemm għall-kultivaturi u kif ukoll għall-proċessuri, filwaqt li l-isoglukożju huwa mistenni jieħu sehem akbar mis-suq. Il-manifatturi u l-bdiewa taz-zokkor tal-pitravi tal-UE anqas kompetittivi jistgħu jsibuha diffiċli biex jissopravivu f’ambjent tas-suq eħrex u aktar volatili. Dan jista’ jkollu konsegwenzi serji għall-ħaddiema, għall-impriżi, għall-bdiewa u għall-komunitajiet rurali. Huwa essenzjali li dawk li jfasslu l-politika jibqgħu viġilanti fir-rigward tal-futur tas-settur.

1.2.

L-għajnuna għall-ħżin privat taz-zokkor se tkun l-uniku strument speċifiku li jibqa’ bħala għażla biex jappoġġja l-industrija taz-zokkor tal-pitravi tal-UE wara t-tmiem tal-kwoti ta’ produzzjoni. Madankollu, fil-każ ta’ kriżi tas-suq fis-settur taz-zokkor tal-pitravi tal-UE, mhuwiex ċar taħt liema ċirkostanzi din l-għajnuna tista’ tiġi introdotta. Il-kundizzjonijiet għall-attivazzjoni tal-għajnuna għall-ħżin privat iridu jkunu ddefiniti aħjar sabiex is-sistema tkun adegwata għall-fini tagħha. Il-Kummissjoni Ewropea tista’ tikkunsidra li tiddefinixxi livell limitu oġġettiv għall-prezz li jkun jiskatta l-proċess tat-teħid ta’ deċiżjonijiet għall-attivazzjoni tal-għajnuna għall-ħżin privat. Dan jagħmel il-proċess anqas suġġettiv, u jippromwovi l-introduzzjoni rapida u uniformi ta’ tali għajnuna fi żminijiet ta’ kriżi. Id-dispożizzjonijiet ġenerali ta’ kriżi, bħall-Artikolu 222 tar-Regolament Waħdieni dwar l-OKS, għandhom jiġu esplorati wkoll bħala għażla. Dan il-kumitat jilqa’ l-istabbiliment tal-Osservatorju tas-Suq taz-Zokkor; sakemm il-kompożizzjoni tiegħu tkun ibbilanċjata u jitlaqqa’ fil-ħin jekk jinħolqu d-diffikultajiet fis-suq.

1.3.

Il-PAK għandha tinkludi għodda tas-suq li tappoġġja l-produzzjoni kontinwa taz-zokkor fl-Istati Membri tal-UE. L-industrija taz-zokkor tal-pitravi tal-UE tikkontribwixxi b’mod deċiżiv għall-ħolqien tax-xogħol u għall-attività ekonomika, kif ukoll għall-kompetittività tal-industrija tal-ikel u x-xorb. Bħalissa l-PAK tippermetti lill-Istati Membri jagħtu appoġġ akkoppjat lil dawk is-setturi jew ir-reġjuni fejn tipi speċifiċi ta’ biedja jew setturi agrikoli speċifiċi li huma partikolarment importanti għal raġunijiet ekonomiċi, soċjali jew ambjentali jgħaddu minn ċerti diffikultajiet. Dan huwa l-każ għall-kultivazzjoni tal-pitravi taz-zokkor f’reġjuni vulnerabbli. Il-pagamenti diretti akkoppjati għandhom ikunu ffokati fuq it-tnaqqis tar-riskju ta’ tnaqqis fil-produzzjoni tal-pitravi taz-zokkor u/jew l-abbandun tagħha f’dawn ir-reġjuni sabiex tiġi evitata d-deżertifikazzjoni rurali u tiġi preservata l-bijodiversità. Fil-kuntest ta’ żieda fil-volatilità, l-appoġġ dirett għall-bdiewa għandu jiġi ssupplimentat b’aċċess aħjar għall-għodod tal-ġestjoni tar-riskju. L-interdipendenza tal-proċessuri u tal-bdiewa hija r-raġuni għall-qafas kuntrattwali speċifiku li jirregola r-relazzjoni bejn il-kultivaturi u l-proċessuri fis-settur.

1.4.

Fil-każ ta’ żviluppi mhux favorevoli fis-suq taz-zokkor tal-UE mill-1 ta’ Ottubru 2017, jista’ jkun hemm xi sensji. Il-Kummissjoni Ewropea għandha tesplora l-adegwatezza tad-diversi Fondi Strutturali u ta’ Investiment (SIE) sabiex tappoġġja l-impjiegi reġjonali jew lokali, b’mod partikolari għall-ħaddiema u l-bdiewa milquta minn għeluq possibbli tal-utilitajiet. Jista’ jkun meħtieġ li jsiru eċċezzjonijiet rigward il-kriterji għall-introduzzjoni ta’ xi wħud minn dawn il-fondi.

1.5.

Mill-1 ta’ Ottubru 2017, il-manifatturi taz-zokkor tal-pitravi tal-UE se jkunu obbligati li jinnotifikaw kemm il-prezz tal-bejgħ tal-prodott prinċipali tagħhom kif ukoll il-prezz tax-xiri tal-input primarju tagħhom. Dan il-grad ta’ trasparenza tas-suq mhuwiex qed jaqbel mat-trasparenza aktar ’l isfel fil-katina ta’ provvista u mill-produtturi tal-isoglukożju. Il-Kummissjoni Ewropea għandha tqis ir-rakkomandazzjonijiet tat-Task Force tas-Swieq Agrikoli biex testendi t-trasparenza tas-suq downstream sal-utenti taz-zokkor, biex tingħata stampa aħjar ta’ kif il-valur miżjud huwa maqsum tul il-katina ta’ provvista. It-trasparenza tas-suq – kemm għall-produtturi taz-zokkor u tal-isoglukożju jew għall-utenti taz-zokkor – m’għandhiex taffettwa l-pożizzjonijiet kompetittivi ta’ dawk l-impriżi affettwati.

1.6.

Iż-żieda fl-esportazzjonijiet taz-zokkor se tkun kruċjali għall-industrija taz-zokkor tal-UE wara t-tmiem tal-kwoti. Il-Kummissjoni Ewropea għandha tippromwovi l-esportazzjonijiet taz-zokkor tal-UE u tisfida l-impożizzjoni arbitrarja ta’ strumenti għad-difiża tan-negozju minn importaturi ta’ pajjiż terz. Il-Kummissjoni Ewropea għandha teżerċita kawtela fis-segwitu tagħha tal-liberalizzazzjoni tal-kummerċ fil-kuntest tan-negozjati tal-UE dwar il-kummerċ ħieles. Hija għandha tisfida l-politiki ta’ appoġġ li jgħawwġu l-kummerċ tal-produtturi u l-esportaturi taz-zokkor dinjija ewlenin b’mod aktar assertiv, kemm fid-WTO u kemm waqt negozjati kummerċjali bilaterali.

1.7.

It-trawwim ta’ żbokki alternattivi għall-produtturi tal-pitravi taz-zokkor – bħal bijoetanol, għalf tal-annimali, il-bijoplastik, u sustanzi kimiċi li għandhom bażi bijoloġika – se jkun essenzjali għall-kompetittività futura tas-settur. Il-Kummissjoni Ewropea għandha żżomm il-limitu massimu ta’ 7 fil-mija fuq il-bijokarburanti li jistgħu jingħaddu lejn il-mira ta’ 10 fil-mija għal enerġija rinnovabbli fit-trasport. L-Anness IX tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli (2009/28/KE), li tikklassifika l-għasel iswed bħala materja prima avvanzata għall-produzzjoni tal-bijokarburanti, m’għandux jinbidel. Il-Kummissjoni Ewropea u l-Bank Ewropew tal-Investiment għandhom jaħdmu biex jistimolaw u jsaħħu l-innovazzjoni fil-qasam ta’ koprodotti oħrajn b’bażi bijoloġika. Dan jista’ jieħu l-forma ta’ Fond ta’ Innovazzjoni tal-UE u programm ta’ self b’imgħax baxx.

2.1.

L-Unjoni Ewropea hija l-produttur ewlieni fid-dinja taz-zokkor tal-pitravi. Bħala medja, 17,2 miljun tunnellata ġew prodotti kull sena bejn l-2011/12 u l-2015/16. Il-kumpaniji li jipproduċu z-zokkor jixtru madwar 107 miljun tunnellata ta’ pitravi taz-zokkor kull sena mingħand il-137 000 kultivatur Ewropew. Il-pitrava taz-zokkor hija ttrasformata l-aktar f’zokkor, imma kwantità konsiderevoli minnha tiġi pproċessata fi prodotti oħra, bħall-għalf tal-annimali, l-etanol rinnovabbli u l-prodotti b’bażi bijoloġika. Prodotti bħal dawn jista’ jkollhom rwol importanti bħala riżerva f’każ ta’ provvista żejda.

2.2.

Il-fabbriki taz-zokkor tal-pitravi fil-biċċa l-kbira tagħhom jinsabu f’żoni rurali kkaratterizzati minn livelli baxxi ta’ attività industrijali. Huma spiss is-sinsla ekonomika tar-reġjuni fejn ikunu jinsabu, bi ftit alternattivi industrijali eżistenti. Is-settur taz-zokkor tal-UE jipprovdi kważi 28 000 impjieg dirett, li huma prinċipalment ikkonċentrati fir-reġjuni l-aktar kompetittivi li jipproduċu l-pitrava taz-zokkor. Dawn l-impjiegi għandhom tendenza li jkunu relattivament b’ħiliet għolja, u l-ħaddiema fl-industrija taz-zokkor igawdu rimunerazzjoni ogħla mill-biċċa l-kbira tas-setturi agrikoli l-oħra. Minbarra l-impjiegi diretti, l-attività ekonomika ġġenerata mill-industrija tipprovdi 150 000 impjieg indirett ieħor, pereżempju fit-trasport, fil-loġistika u fil-kostruzzjoni.

2.3.

Huwa biss f’ċirkostanzi eċċezzjonali ħafna li jkun possibbli li terġa’ tinbeda l-produzzjoni taz-zokkor meta faċilità tal-produzzjoni taz-zokkor tkun ingħalqet. Dan għaliex il-kostruzzjoni ta’ fabbrika taz-zokkor tinvolvi spejjeż kapitali għoljin, tipikament ta’ bosta mijiet ta’ miljuni ta’ euro. F’ħafna mill-każijiet, l-għeluq ta’ faċilità waħda tfisser it-telf permanenti ta’ attività industrijali essenzjali, li tirriżulta fit-telf ta’ mijiet ta’ impjiegi diretti u indiretti. It-tfittxija għal impjieg industrijali alternattiv jista’ jwassal għal migrazzjoni rurali u d-depopolazzjoni.

2.4.

Is-sitwazzjoni hija simili għall-kultivaturi. Il-pitrava taz-zokkor trid tiġi kkultivata fi prossimità ġeografika għall-fabbriki li jipproċessawha. Dan minħabba l-ispiża relattivament għolja tat-trasport tal-pitravi – sitta sa seba’ tunnellati ta’ pitravi huma meħtieġa biex jipproduċu tunnellata waħda ta’ zokkor. Meta fabbrika taz-zokkor tal-pitravi ma tibqax fin-negozju, il-bdiewa jiġu deprivati minn suq disponibbli għall-pitrava taz-zokkor tagħhom. Sakemm ma jkunx hemm fabbrika oħra f’distanza ekonomikament vijabbli, huma jiġu sfurzati jaqilbu għal għelejjel oħra. Dan ikollu impatt negattiv sostanzjali fuq il-profitti finanzjarji tal-bdiewa kkonċernati, li ħafna minnhom ikunu għamlu investimenti sostanzjali f’tagħmir speċifiku bħall-ħsad tal-pitravi, li mhux applikabbli għal għelejjel oħra. Barra minn hekk, il-konverżjoni f’salt għal għelejjel oħra minn numru kbir ta’ bdiewa tista’ tqiegħed pressjoni konsiderevoli fuq is-swieq agrikoli lokali.

2.5.

Il-produzzjoni taz-zokkor tal-pitravi hija ambjentalment sostenibbli. Il-pitrava taz-zokkor dejjem titkabbar f’rotazzjoni ma’ uċuħ tar-raba’ oħra. In-newba tal-uċuħ tar-raba’ tgħin biex tikkonserva l-fertilità tal-ħamrija u tnaqqas il-livelli tal-patoġeni u tal-pesti fil-ħamrija u għalhekk tnaqqas ir-rekwiżit għal prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti. L-iżvilupp u d-disseminazzjoni tal-prattiki tajba hija mifruxa fost ir-reġjuni tal-UE li jkabbru l-pitravi. L-użu tal-ħuxlief (mulch) u t-tnaqqis fil-ħdim tar-raba’ huma inkoraġġiti fis-settur biex tiġi promossa l-fertilità tal-ħamrija u titnaqqas l-erożjoni. Fil-fabbriki, l-użu tal-enerġija huwa minimizzat billi jintużaw sistemi ta’ sħana u enerġija kkombinati (CHP) u permezz tal-irkupru tas-sħana u l-konservazzjoni tal-ilma.

3.1.

Is-settur taz-zokkor tal-UE investa ħafna fit-titjib tekniku u fit-tnaqqis fl-infiq, kif ukoll fil-kapital uman, fir-riċerka, fl-edukazzjoni u fit-taħriġ. Matul dawn l-aħħar 26 sena, il-medja tal-UE tal-ispiża tal-produzzjoni għaz-zokkor tal-kwota żdiedet b’biss 0,4 % fis-sena, meta mqabbel mar-rata ta’ inflazzjoni ta’ 2,2 % fis-sena. Dan jissarraf fi tnaqqis kontinwu tal-ispejjeż b’mod relatttiv għall-inflazzjoni fuq żewġ deċennji (1). Dawn il-kisbiet ikkontribwew għaż-żieda tal-kompetittività tal-użu taz-zokkor tal-UE fl-industrija tal-ikel u x-xorb.

3.1.1.

Il-produzzjoni ta’ pitravi ħelwin żdiedet b’mod sostanzjali matul dawn l-aħħar snin minħabba kombinazzjoni ta’ titjib tekniku u fil-varjetà taż-żerriegħa, xprunata minn kooperazzjoni bejn l-industrija, dawk li jkabbru, ir-riċerka u l-iżvilupp u l-kummerċ taż-żerriegħa. Ir-rendimenti medji taz-zokkor tal-pitravi (tunnellati ta’ zokkor/ettaru) żdiedu bi 2,4 % fis-sena għal dawn l-aħħar 26 sena, u din ix-xejra hija projettata li tkompli fil-perjodu ta’ wara l-2017. Ir-rendimenti taz-zokkor tal-UE għal kull ettaru issa huma ogħla minn dawk fl-Awstralja jew fir-reġjun taċ-Ċentru-Nofsinhar tal-Brażil, li jingħaddu fost l-aktar reġjuni kompetittivi fid-dinja. Erbgħa fost l-ikbar għaxar kumpaniji fid-dinja li jipproduċu z-zokkor huma bbażati fl-UE (2).

3.2.

Dawn il-gwadanji kompetittivi huma parzjalment minħabba r-ristrutturar sostanzjali tas-settur li seħħ bejn l-2006 u l-2009. Wara r-riforma fl-2006, l-industrija taz-zokkor tal-pitravi tal-UE għalqet kważi nofs il-fabbriki tagħha bit-telf ta’ 4,5 miljun tunnellata ta’ kapaċità ta’ produzzjoni, ’il fuq minn 24 000 impjieg dirett u 165 000 fornitur ta’ azjendi agrikoli (3). Din it-trasformazzjoni għamlet is-settur taz-zokkor tal-pitravi tal-UE aktar ekonomikament sostenibbli, minkejja li bi spiża soċjali għolja. Sa mis-sena tas-suq 2008/2009, l-impjiegi baqgħu relattivament stabbli, bħal ma baqa’ n-numru ta’ fabbriki.

3.3.

Ir-relazzjonijiet b’saħħithom bejn il-proċessuri taz-zokkor u l-impjegati ġew sostnuti mid-djalogu soċjali fit-tul fuq livell Ewropew u nazzjonali. Id-Djalogu Soċjali tas-Settur taz-Zokkor tal-UE ilu jeżisti sa mill-1968, u kien fattur ewlieni biex tkun żgurata tranżizzjoni soċjalment adegwata fi żminijiet diffiċli, bħal dawk li segwew ir-riforma fil-politika dwar iz-zokkor tal-UE tal-2006. Billi jikkontribwixxi għal sens ta’ sjieda konġunta, id-Djalogu Soċjali jikkontribwixxi għall-kompetittività tal-industrija.

3.4.

Aktar gwadanji fil-kompetittività se jiġu segwiti mill-2017, b’mod partikolari hekk kif il-manifatturi jistgħu jfittxu li jnaqqsu l-ispejjeż fissi billi joperaw fabbriki b’kapaċità sħiħa. Dan jista’ jimplika kampanji itwal ta’ pproċessar tal-pitravi u għalhekk riskji ogħla kemm għall-proċessuri kif ukoll għall-kultivaturi, minħabba inċertezzi relatati mal-ħsad u l-ħżin tal-pitravi fiż-żmien tax-xitwa.

3.5.

Biex tiġi evitata l-ħela, il-proċessuri taz-zokkor tal-UE jużaw il-pitravi taz-zokkor kollha biex jipproduċu firxa ta’ prodotti minbarra z-zokkor, pereżempju: il-ġebel u l-ħamrija mill-pitravi mnaddfa jinbiegħu lill-industrija tal-kostruzzjoni; il-materjal fibruż mill-pitravi (“il-polpa tal-pitravi”) u l-melassa jiġu estratti u pproċessati għall-użu fl-għalf tal-annimali; u l-melassa u ġulepp ieħor li ġejjin mill-produzzjoni taz-zokkor, jistgħu jintużaw biex jipproduċu etanol rinnovabbli. Dejjem aktar, il-produtturi taz-zokkor qegħdin ukoll jiddiversifikaw fil-produzzjoni ta’ ingredjenti għall-prodotti b’bażi bijoloġika għal industriji bħall-plastiks, it-tessuti, il-farmaċewtika u s-sustanzi kimiċi.

4.1.

Il-proċessuri taz-zokkor tal-pitravi u l-bdiewa tal-pitravi taz-zokkor huma dipendenti b’mod reċiproku. Il-bdiewa huma dipendenti fuq kumpaniji li jipproduċu z-zokkor biex jipprovdu l-kapital fiss u l-għarfien espert biex jagħmlu estrazzjoni taz-zokkor mill-pitravi tagħhom, u l-proċessuri huma dipendenti fuq il-bdiewa kuntrattati tagħhom biex ifornu l-għelejjel. Biex jiġu mminimizzati l-ispejjeż tat-trasport tal-pitravi, il-bdiewa jeħtieġu wkoll li jkunu jinsabu fi prossimità ġeografika għall-fabbrika taz-zokkor li jfornu. Barra minn hekk, ħafna mill-akbar kumpaniji li jipproduċu z-zokkor huma kooperattivi li jippermettu lill-bdiewa fornituri jkollhom sehem dirett fl-industrija.

4.1.1.

L-interdipendenza tal-proċessuri u l-bdiewa tirrikjedi qafas kuntrattwali speċifiku biex jibbilanċja d-drittijiet u l-obbligi bejn iż-żewġ sħab. Ir-relazzjonijiet kuntrattwali bejn il-bdiewa tal-pitravi taz-zokkor u l-proċessuri taz-zokkor wara l-2017 huma stabbiliti fl-Artikolu 125 u fl-Anness X tar-Regolament Waħdieni dwar l-OKS. Dawn ir-regoli reċentement ġew issupplimentati minn Regolament Delegat, li jippermetti klawżoli ta’ qsim tal-valur biex ikomplu jiġu inklużi fil-kuntratti tal-pitravi fuq bażi volontarja (4). Il-maġġoranza tal-industriji taz-zokkor reċentement qablu dwar kuntratti tal-pitravi għall-2017/18 u lil hinn li jinkludu xi forma ta’ rabta bejn il-prezzijiet tal-pitravi taz-zokkor u l-prezzijiet tas-suq taz-zokkor.

4.1.2.

Il-manifatturi taz-zokkor tal-pitravi ilhom obbligati li jirrapportaw kull xahar dwar il-prezzijiet, il-produzzjoni u l-istokkijiet, u dan l-obbligu se jibqa’ fil-perjodu ta’ wara l-kwoti. Mill-1 ta’ Ottubru 2017, il-prezzijiet tal-pitravi taz-zokkor għandhom jiġu nnotifikati wkoll lill-Kummissjoni Ewropea u ppubblikati fuq bażi annwali. Dan il-grad ta’ trasparenza tas-suq li jikkaratterizza s-settur tal-ipproċessar taz-zokkor mhuwiex qed jaqbel mat-trasparenza aktar ’l isfel fil-katina ta’ provvista u mill-produtturi tal-isoglukożju. L-evidenza tissuġġerixxi li t-trażmissjoni tal-prezzijiet tul il-katina ta’ provvista taz-zokkor hija baxxa (5), u jista’ jkun hemm mertu li tiġi esplorata l-fattibbiltà ta’ trasparenza akbar għall-utenti taz-zokkor tal-pitravi tal-UE.

4.2.

Ir-raffinaturi taz-zokkor tal-kannamieli huma attivi wkoll fis-suq taz-zokkor tal-UE. Ir-raffinaturi taz-zokkor tal-kannamieli ma jittrasformawx il-pitrava taz-zokkor, iżda huma dipendenti fuq l-importazzjonijiet taz-zokkor tal-kannamieli mhux raffinat għar-raffinar. L-UE tippermetti importazzjonijiet bla dazju bla limiti ta’ zokkor mill-pajjiżi l-anqas żviluppati taħt l-Iskema “Kollox ħlief Armi” (EBA) u mill-pajjiżi Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku li kkonkludew Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika (FSE) mal-UE. Ir-raffinaturi taz-zokkor tal-pitravi mhux raffinat tal-UE jibbenefikaw minn konċessjonijiet għall-aċċess tas-suq bla dazju taħt ftehimiet bilaterali mal-Amerika Ċentrali, il-Kolombja, il-Perù, l-Ekwador u l-Afrika t’Isfel li bħalissa jammontaw għal 420 000 tunnellata fis-sena. Id-disponibbiltà annwali ta’ zokkor mhux raffinat għar-raffinar taħt il-kwota CXL b’dazju mnaqqas, li hija maqsuma bejn il-Brażil, l-Awstralja, Kuba u l-pajjiżi terzi kollha (“Erga Omnes”) – tammonta għal aktar minn 700 000 tunnellata u hija mistennija li tilħaq kważi 800 000 f’2017/18. Fin-negozjati dwar il-kummerċ ħieles li tlestew reċentement u li għadhom għaddejjin l-UE qed toffri aċċess addizzjonali għall-pajjiżi terzi għas-suq taz-zokkor tal-UE.

5.1.

Sa mill-1968, il-produzzjoni taz-zokkor u tal-isoglukożju tal-UE għall-użu fl-ikel kienet limitata mill-kwoti ta’ produzzjoni. Il-kwoti ta’ produzzjoni se jieqfu jeżistu fl-1 ta’ Ottubru 2017, jiġifieri fil-bidu tas-sena tas-suq taz-zokkor tal-UE 2017/2018. Minn dakinhar ’il quddiem, il-produtturi taz-zokkor u tal-isoglukożju tal-UE se jkunu liberi li jipproduċu zokkor u isoglukożju għall-użu fl-ikel mingħajr limiti. Il-limitu massimu eżistenti tal-esportazzjoni wkoll mhux se jibqa’ jeżisti (6). Bħala konsegwenza, l-operaturi fis-settur taz-zokkor tal-UE se jkunu liberi li jesportaw iz-zokkor mingħajr limiti mill-1 ta’ Ottubru 2017.

5.2.

Il-produzzjoni taz-zokkor hija mistennija tiżdied fl-2017/18. Din iż-żieda fil-produzzjoni hija mistennija tkun strutturali. Barra minn hekk, l-isoglukożju huwa mistenni li jokkupa sehem akbar tas-suq tas-sustanzi li jagħtu l-ħlewwa tal-UE; il-manifatturi tal-isoglukożju għandhom l-għan li jipproduċu bejn 2 u 3-il miljun tunnellata “matul iż-żmien”, li ħafna minnhom jistgħu jintużaw għall-produzzjoni ta’ xorb mhux alkoħoliku (soft drinks) (7). Bħala paragun, il-konsum taz-zokkor tal-UE qed jonqos xi ftit.

5.3.

Iż-żieda fil-produzzjoni taz-zokkor domestiku u sehem akbar tas-suq għall-isoglukożju jistgħu jkollhom piż fuq il-prezzijiet taz-zokkor abjad tal-UE fil-perjodu ta’ wara l-kwoti. Il-Prospetti fuq Terminu Medju tal-Kummissjoni Ewropea għas-Swieq Agrikoli 2016-2026 jissuġġerixxu li l-prezzijiet taz-zokkor abjad tal-UE se jkunu taħt il-livell limitu ta’ referenza ta’ EUR 404/tunnellata għall-biċċa l-kbira tal-perjodu ta’ wara l-kwoti, jiġifieri taħt l-ispejjeż medji tal-produzzjoni taz-zokkor u tal-kultivazzjoni tal-pitravi taz-zokkor.

5.3.1.

Fl-2015, il-prezzijiet taz-zokkor abjad tal-UE laħqu l-aktar livell baxx tagħhom sa minn meta bdiet is-sistema ta’ rapportar tal-prezzijiet fl-2006 (8). Din is-sitwazzjoni kellha effett sever fuq ir-riżultati finanzjarji rrapportati tal-produtturi taz-zokkor tal-UE, li ħafna minnhom ma setgħux jagħmlu profitt fis-sena fiskali 2015/16. Il-produtturi taz-zokkor fl-Italja kienu taħt pressjoni partikolari, bi produttur wieħed jagħżel li ma jipproduċix għas-sena tas-suq 2015/16. L-uniku produttur taz-zokkor tal-Greċja wkoll jinsab f’diffikultà serja.

5.4.

Mill-1 ta’ Ottubru 2017, il-produtturi taz-zokkor tal-UE se jkunu liberi li jesportaw mingħajr limiti. Din tista’ tkun opportunità biex jiżdied id-dħul biex jikkumpensa għal prezzijiet taz-zokkor aktar baxxi fl-UE. Il-konsum dinji taz-zokkor huwa projettat li jikber b’rata ta’ 1,5-2 % kull sena (madwar 2-3 miljun tunnellata fis-sena), għalhekk għandu jkun hemm biżżejjed domanda għal żieda fl-esportazzjonijiet taz-zokkor tal-UE.

5.4.1.

Madankollu, żieda f’esportazzjonijiet taz-zokkor tal-UE tiddependi fuq aċċess suffiċjenti għas-swieq ta’ pajjiżi terzi. Il-Kummissjoni Ewropea għandha taħdem biex tiftaħ is-swieq taz-zokkor tal-importaturi taz-zokkor nett fin-negozjati tal-kummerċ ħieles tagħha, kemm permezz tat-tnaqqis jew l-eliminazzjoni ta’ dazji doganali u l-ftuħ ta’ kwoti tariffarji. Hija għandha tkompli telimina d-dazji fuq l-esportazzjonijiet ta’ prodotti li fihom ħafna zokkor fl-UE, u jappoġġjaw regoli tal-oriġini għal tali prodotti sabiex jassiguraw li l-produtturi taz-zokkor fl-UE jibbenefikaw minn żieda fl-esportazzjonijiet.

5.4.2.

L-esportazzjonijiet taz-zokkor tal-UE xi kultant jiffaċċjaw l-isfida mill-impożizzjoni ta’ strumenti għad-difiża tan-negozju minn pajjiżi terzi. Il-Kummissjoni Ewropea għandha tagħmel dak kollu possibbli biex tiġġieled dawn il-miżuri meta s-settur ma jibqax irregolat mill-1 ta’ Ottubru 2017 u s-settur irid joffri l-appoġġ meħtieġ għal kwalunkwe proċedimenti miftiehma.

5.5.

Fin-negozjati dwar il-kummerċ ħieles li tlestew reċentement u li għadhom għaddejjin, l-UE qed toffri aċċess għall-pajjiżi terzi għas-suq taz-zokkor tal-UE. Il-ftuħ tas-suq qed jesponi l-prezzijiet taz-zokkor abjad tal-UE għal pressjoni ’l isfel u għal żieda fil-volatilità. Is-suq dinji attwali huwa suq ta’ dumping residwu soġġett għal volatilità għolja li spiss jinnegozja taħt il-medja tal-ispejjeż tal-produzzjoni ta’ anke l-aktar industriji globali effiċjenti. Dan huwa fil-parti l-kbira minħabba l-miżuri ta’ appoġġ li jfixklu l-kummerċ ta’ xi wħud mill-produtturi u mill-esportaturi ewlenin taz-zokkor, bħall-Brażil u t-Tajlandja. Ir-riżultat huwa li l-industrija taz-zokkor tal-pitravi tal-UE mhijiex qed tikkompeti b’kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni mal-produtturi taz-zokkor f’pajjiżi terzi. Il-Kummissjoni trid tittratta z-zokkor bħala sensittiv fin-negozjati tagħha dwar il-kummerċ ħieles billi żżomm id-dazji tal-UE fuq iz-zokkor. In-negozjati li għaddejjin mal-Mercosur jippreżentaw riskju gravi għas-settur, minħabba li l-Brażil huwa l-produttur u l-esportatur dominanti fid-dinja. Il-Kummissjoni trid tkun ippreparata biex tisfida lill-partijiet ewlenin li jissussidjaw iz-zokkor fil-korp għas-soluzzjoni tat-tilwim fid-WTO u matul in-negozjati kummerċjali.

13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/37

Relatur:

Sofia BJÖRNSSON

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ b’sodisfazzjon id-Dikjarazzjoni ta’ Cork 2.0, kif ukoll il-konferenza li f’Settembru 2016 wasslet għad-dikjarazzjoni. Fid-dikjarazzjoni hija mill-ġdid appoġġjata, b’mod enfatiku, politika rurali fil-livell tal-UE.

1.2.

Iż-żoni rurali fl-UE mhumiex uniformi u fost l-Istati Membri u fi ħdanhom jippreżentaw kundizzjonijiet differenti. Il-KESE huwa tal-fehma li dawn id-differenzi jimplikaw li waqt l-użu tal-fondi tal-UE li huma disponibbli jkun hemm iffukar u jiġi segwit approċċ strateġiku. Il-prijoritajiet tal-Istati Membri rispettivi u r-reġjuni tagħhom u — ħafna aktar importanti — l-inizjattivi tal-popolazzjoni rurali nnifisha jridu jkunu l-punt tat-tluq għal dan il-għan. Il-verifika obbligatorja tal-impatt fuq iż-żoni rurali tad-deċiżjonijiet u l-istrateġiji tista’ tkun ukoll mod li bih jingħataw l-attenzjoni meħtieġa u jitqiesu ċ-ċirkustanzi speċifiċi taż-żoni rurali.

1.3.

L-iżvilupp rurali huwa kwistjoni orizzontali li fil-verità tolqot l-oqsma politiċi kollha. Tinħtieġ politika aktar koerenti għaż-żoni rurali u l-iżvilupp reġjonali, kif jinħtieġ ukoll baġit b’saħħtu għall-Fondi SIE (Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej). Il-KESE jinnota li, fost il-Fondi SIE, il-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR) huwa l-aktar wieħed importanti għall-iżvilupp rurali, u jenfasizza li l-Fondi SIE l-oħrajn, bħalma huma l-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali (FEŻR) u l-Fond Soċjali Ewropew (FSE) għandhom iżidu s-sehem tagħhom f’dan ir-rigward.

1.4.

u hemm marġni sostanzjali li din il-politika tiġi ssemplifikata. Il-KESE jixtieq jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li s-semplifikazzjoni tal-qafas regolatorju għall-Fondi SIE hija neċessità, kemm fil-livell tal-UE kif ukoll fl-implimentazzjoni nazzjonali u reġjonali tal-politika. Is-sistema attwali tant hija kumplessa li xi applikanti potenzjali jevitaw li jfittxu appoġġ.

1.5.

F’ħafna nħawi tal-UE, b’mod partikolari fiż-żoni rurali, għad hemm in-nuqqas ta’ soluzzjonijiet stabbli fil-qasam tal-komunikazzjoni bl-Internet. Il-KESE jenfasizza li dan huwa inaċċettabbli. Iż-żoni rurali għandhom bżonn il-broadband, pereżempju għal konnessjonijiet telefoniċi operazzjonali, għas-sigurtà tagħhom u anke għall-istandard tal-għajxien tagħhom. L-aċċess għall-broadband jista’ jkun wieħed mill-fatturi li jiddeterminaw kemm iż-żgħażagħ jixtiequ jibqgħu fil-kampanja jew jitilqu ’l hemm. L-aċċess għall-broadband għan-negozji u l-intraprendituri huwa ħtieġa.

1.6.

Is-settur tal-agrikoltura jaqdi rwol importanti ħafna fiż-żoni rurali minħabba r-rabta b’saħħitha tiegħu mal-art. Il-produzzjoni agrikola hija kemm element vitali fiż-żoni rurali sabiex tiġi ssodisfata d-domanda tas-soċjetà għal prodotti tal-ikel sostenibbli kif ukoll xprun għall-iżvilupp rurali. Għalhekk huwa naturali, fil-fehma tal-KESE, li l-biċċa l-kbira tar-riżorsi disponibbli taħt il-FAEŻR tkun prevista għal attivitajiet agrikoli. Kundizzjonijiet tajbin għall-bdiewa żgħażagħ huwa prerekwiżit għal produzzjoni agrikola sostenibbli fuq medda twila ta’ żmien.

1.7.

Il-KESE jixtieq jenfasizza li biex ikun hemm żvilupp sostenibbli tinħtieġ klima tajba għall-innovazzjoni.

1.8.

Il-KESE jinnota li s-17-il mira ta’ sostenibbiltà tan-Nazzjonijiet Uniti u l-Ftehim ta’ Pariġi dwar il-Klima (COP 21) huma objettivi dominanti marbutin mal-politiki kollha tal-UE, l-aħħar u mhux l-anqas il-politika għall-iżvilupp taż-żoni rurali. Jeħtieġ li l-awtoritajiet reġjonali u lokali attivi fiż-żoni rurali jkunu involuti b’mod attiv fl-implimentazzjoni ta’ dawn l-impenji internazzjonali.

2.1.

Fl-1996, il-Kummissjoni organizzat konferenza fil-belt Irlandiża ta’ Cork. Il-konferenza wasslet għad-Dikjarazzjoni ta’ Cork, li stabbilixxiet il-bażi għat-tieni pilastru tal-politika agrikola komuni (PAK) u tal-programmi għall-iżvilupp rurali. Fil-ħarifa 2016 il-Kummissjoni organizzat konferenza ta’ segwitu f’Cork, li ġiet konkluża bl-adozzjoni tad-Dikjarazzjoni ta’ Cork 2.0.

2.2.

Id-Dikjarazzjoni ġiet adottata bi qbil wiesa’ waqt konferenza li ġiet organizzata mid-Direttorat Ġenerali għall-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali u li attendew għaliha madwar 340 parteċipant mill-biċċa l-kbira tal-Istati Membri tal-UE, u dawn irrappreżentaw lis-soċjetà ċivili kif ukoll lill-awtoritajiet fil-livell nazzjonali, reġjonali u tal-UE, fosthom anke lill-KESE. Fis-sessjoni finali tal-konferenza saret il-preżentazzjoni tad-dikjarazzjoni bit-titolu “Ħajja Aħjar fiż-Żoni Rurali” li ġiet approvata b’mod impliċitu mill-parteċipanti. Il-punt tat-tluq tad-dikjarazzjoni huwa l-politika għall-agrikoltura u l-iżvilupp rurali fl-UE.

2.3.

Il-punt tat-tluq tad-dikjarazzjoni huwa l-politika għall-agrikoltura u l-iżvilupp rurali, iżda sa ċertu punt tieħu approċċ usa’ u jsir riferiment għall-Għanijiet tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Iżvilupp Sostenibbli (Aġenda 2030) (1) u għall-Ftehim ta’ Pariġi dwar il-Klima (COP 21) (2).

2.4.

It-test l-ewwel jistabbilixxi r-raġunijiet għad-dikjarazzjoni, li mbagħad jiġu segwiti minn għaxar punti bħala linji gwida għall-politika:

2.5.

Id-dikjarazzjoni hija bbażata fuq approċċ komprensiv għall-iżvilupp rurali; l-ambitu u l-kontenut jiffurmaw is-saħħa tad-dikjarazzjoni għaliex qed jiġu ttrattati l-aspetti kollha meħtieġa għal ambjent rurali vijabbli u sostenibbli fl-UE. Madankollu, fil-fehma tal-KESE, il-portata fl-istess waqt tirrappreżenta wkoll dgħufija għaliex toħloq kumplessità li ma tħalli l-ebda lok għal iffukar fil-livell tal-UE. Fid-dawl tal-isfidi kbar għaż-żoni rurali, il-KESE jenfasizza li l-fondi disponibbli jridu jiġu allokati b’mod immirat sabiex b’dan il-mod jiġu żgurati riżultati konkreti. L-iffukar irid ikun ibbażat kemm fuq il-prijoritajiet tal-Istati Membri jew tar-reġjuni rispettivi u — l-iżjed ħaġa importanti — fuq l-inizjattivi tal-popolazzjoni fiż-żoni rurali.

2.6.

Il-kontenut tad-Dikjarazzjoni ta’ Cork 2.0 huwa simili ħafna għall-kontenut tad-dikjarazzjoni tal-1996, għajr li issa huma inkorporati wkoll l-azzjoni klimatika u d-diġitalizzazzjoni.

2.7.

Il-KESE jara lilu nnifsu bħala parti integrali mill-implimentazzjoni tad-dikjarazzjoni u jitlob lill-Kummissjoni biex tkompli tħejji rapporti ta’ progress dwar il-progress li sar fl-implimentazzjoni tagħhom.

2.8.

Fl-Istati kollha tal-UE jeżistu programmi, fil-livell nazzjonali jew reġjonali, għall-iżvilupp rurali, li huma ffinanzjati parzjalment mill-FAEŻR u parzjalment mir-riżorsi nazzjonali (pubbliċi u privati). Il-programmi jistabbilixxu miżuri bil-għan li jikkontribwixxu għall-iżvilupp sostenibbli fit-tliet dimensjonijiet tiegħu — ekonomika, soċjali u ambjentali. Dawn jitfasslu mill-Istat Membru jew mir-reġjun rilevanti u jiġu approvati mill-Kummissjoni.

2.9.

Il-FAEŻR huwa wieħed mill-hekk imsejħa Fondi SIE (Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej), flimkien mal-Fond ta’ Koeżjoni, il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali (FEŻR), il-Fond Soċjali Ewropew (FSE) u l-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd (FEMS). Qafas regolatorju komuni (3) jirregola l-implimentazzjoni teknika tal-Fondi SIE. Barra minn hekk, kull pajjiż innegozja ftehimiet ta’ sħubija konġunta għal dawn il-fondi, bi prijoritajiet għall-implimentazzjoni tal-politika. Dan jagħmel parti mill-implimentazzjoni tal-miri tal-Istrateġija Ewropa 2020 tal-UE. Għalhekk, teżisti rabta mill-qrib bejn il-fondi u strateġija għall-koordinazzjoni tagħhom.

2.10.

Fil-qafas tal-FAEŻR jeżistu netwerks għaż-żoni rurali li, parzjalment, jaħdmu fil-livell tal-UE bħala parti min-Netwerk Ewropew għall-Iżvilupp Rurali, u parzjalment fil-livell nazzjonali u reġjonali. Dawn in-netwerks huma pjattaformi għal kuntatti u l-iskambju tal-esperjenzi u jtejbu l-prerekwiżiti sabiex il-programmi għaż-żoni rurali jiġu implimentati kif suppost u jissodisfaw il-miri tagħhom.

2.11.

Il-Kumitat tar-Reġjuni kkummissjona studju li jistħarreġ il-portata tal-użu tal-Fondi SIE għall-iżvilupp taż-żoni rurali (4). Mhuwiex sorprendenti li l-biċċa l-kbira tal-fondi għal dawn il-finijiet ittieħdu u għadhom qed jittieħdu mill-FAEŻR. Għall-kuntrarju, is-sehem ta’ fondi oħrajn huwa komparattivament baxx jew baxx ħafna. Il-KESE jappella sabiex dan il-proporzjon jiżdied peress li l-iżvilupp rurali huwa kwistjoni orizzontali ta’ importanza sostanzjali għall-għaqda fi ħdan l-Unjoni.

2.12.

Il-Fondi SIE kienu u se jibqgħu l-aktar mezz importanti tal-UE għall-implimentazzjoni tal-intenzjonijiet ifformulati fid-Dikjarazzjoni ta’ Cork. Il-perjodu ta’ finanzjament li jmiss tal-UE ser jibda fl-2021, u l-formulazzjoni tal-politika għal dan il-perjodu se tiddetermina kemm jistgħu jiġu implimentati kif imiss fil-prattika l-intenzjonijiet ta’ Cork 2.0. Barra minn hekk, il-KESE jinnota li, sabiex tiġi rispettata d-dikjarazzjoni u jintlaħqu l-għanijiet tal-politika, jinħtieġ baġit b’saħħtu għall-Fondi SIE.

3.1.

Fil-punt 1 tad-Dikjarazzjoni jintalab mekkaniżmu għall-verifika tal-impatt fuq iż-żoni rurali li jiżgura li l-potenzjal taż-żoni rurali jiġi rifless fil-politiki u l-istrateġiji tal-UE. Il-politika agrikola u l-politika għall-iżvilupp taż-żoni rurali għandhom ikunu bbażati fuq l-identità u d-dinamika taż-żoni rurali bl-għajnuna ta’ kunċetti multisettorjali u għandhom jikkunsidraw ukoll is-sostenibbiltà, l-inklużjoni soċjali u l-iżvilupp lokali.

3.2.

Verifika tal-impatt fuq iż-żoni rurali tkun tfisser li jiġu kkunsidrati ċ-ċirkustanzi speċifiċi taż-żoni rurali u tingħatalhom attenzjoni b’mod oġġettiv u sistematiku. Din kapaċi tkun għodda għall-identifikazzjoni tal-impatt tad-deċiżjonijiet politiċi fuq iż-żoni rurali, biex b’hekk jiġu evitati konsegwenzi negattivi.

3.3.

Il-verifika tal-impatt fuq iż-żoni rurali hija pprattikata pereżempju fil-Finlandja, fil-Gran Brittanja u l-Kanada. Din tista’ tkun obbligatorja jew fakultattiva. Fl-Irlanda ta’ Fuq, tali verifika ilha rekwiżit legali sa mill-2016. Is-sistemi nazzjonali individwali huma simili.

3.4.

Sabiex il-verifika tkun effettiva, trid tkun obbligatorja, u jeħtieġ li tipprovdi bażi tajba għal dawk li jfasslu l-politika. Ma tkunx tagħmel sens verifika tal-impatt fuq iż-żoni rurali li tkun limitata għal investigazzjonijiet u konstatazzjonijiet, iżda li ma tinfluwenzax it-teħid tad-deċiżjonijiet.

3.5.

Barra minn hekk, wieħed irid ikun konxju tal-fatt li fi ħdan l-UE u fi ħdan l-Istati Membri ma teżistix kampanja waħda biss, iżda ħafna żoni rurali differenti li kollha għandhom oppurtunitajiet u ċirkustanzi differenti. Dan irid jiġi rifless ukoll fil-verifika tal-impatt fuq iż-żoni rurali u fil-politika, kemm fil-livell tal-UE kif ukoll dak tal-Istati Membri, jekk wieħed irid li l-iżvilupp rurali jkun ta’ suċċess. Il-popolazzjoni rurali wkoll għandha rwol x’taqdi fil-ħolqien ta’ identità lokali u trid taħdem biex tiżviluppaha, u taqdi rwol ukoll f’li tiddiskuti u tiddeċiedi sa liema punt għandu jiġi ppreservat il-karattru rurali.

3.6.

Fil-punt 8 tad-Dikjarazzjoni jissemma li rridu nibnu fuq is-suċċess u l-approċċ minn isfel għal fuq ta’ LEADER. Jeżistu bosta dokumenti li fihom il-KESE esprima l-opinjonijiet tiegħu rigward il-politika ta’ koeżjoni tal-UE, dwar is-sħubijiet eżistenti fil-qafas tagħha, dwar il-metodu LEADER u dwar il-metodu ġdid ta’ żvilupp lokali mmexxi mill-komunità (CLLD).

3.7.

Il-KESE approva l-analiżi diġà stabbilita fl-2004 fit-tielet rapport tal-Kummissjoni dwar il-koeżjoni ekonomika u soċjali, jiġifieri li l-objettiv politiku kien li jinkiseb żvilupp aktar ibbilanċjat, u dan permezz tat-tnaqqis tad-disparitajiet eżistenti, il-prevenzjoni tal-iżbilanċi territorjali kif ukoll il-koordinament tal-politika reġjonali u l-politiki settorjali (5).

3.8.

Madankollu, il-Kumitat jinnota li dan l-objettiv ma ntlaħaqx u li tinħtieġ politika iżjed koeżiva għaż-żoni rurali u l-iżvilupp reġjonali.

3.9.

Il-KESE laqa’ b’sodisfazzjon ukoll il-prinċipju tas-sħubija bħala mod effettiv għall-promozzjoni tal-programmi tal-Fondi SIE. Il-prinċipju tas-sħubija jinvolvi kemm il-parteċipazzjoni tal-operaturi ekonomiċi u soċjali tradizzjonali, kif ukoll tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, l-imsieħba tas-settur ambjentali, l-organizzazzjonijiet mhux governattivi kif ukoll l-istituzzjonijiet għall-promozzjoni tal-ugwaljanza fost l-irġiel u n-nisa.

3.10.

Il-metodu LEADER huwa għodda rikonoxxuta għall-iżvilupp, li biha s-settur pubbliku u s-soċjetà ċivili jinvolvu ruħhom fi sħubija lokali. Fl-2011, il-KESE kien diġà nnota li l-metodu għandu jiġi applikat ukoll għall-finanzjament mill-Fondi SIE kollha. Kien ukoll fattur pożittiv fit-titjib tar-rabtiet urbani-rurali (6). Dan il-metodu jista’ jintuża wkoll fiż-żoni urbani, iżda l-KESE jixtieq jenfasizza li dan m’għandux issir askapitu tal-iżvilupp rurali.

3.11.

Matul il-perjodu tal-ipprogrammar 2014-2020, l-iżvilupp lokali mmexxi mill-komunità (CLLD, Community-Led Local Development) fi ħdan il-metodu LEADER ħareġ bħala għodda ġdida li tista’ tibbenefika mill-finanzjament konġunt tal-erba’ Fondi SIE. L-iżvilupp lokali jista’ jiġi implimentat bl-aktar mod effettiv minn dawk li jgħixu u jaħdmu fil-post u li għandhom għarfien dwar l-inħawi.

3.12.

Mill-anqas 5 % tal-fondi mill-FAEŻR iridu jintużaw fil-kuntest tas-CLLD. Minħabba l-mod kif huwa strutturat, b’tali mod li l-erba’ settijiet ta’ regoli kollha jridu jiġu segwiti għal kull wieħed mill-fondi, bilkemm huwa possibbli użu razzjonali u sempliċi. B’ħarsa lejn il-perjodu ta’ pprogrammar li jmiss, il-Kummissjoni għandha tippreżenta proposti għal semplifikazzjonijiet sostanzjali, sabiex l-iżvilupp lokali mmexxi mill-komunità jkun jista’ jilħaq il-potenzjal sħiħ tiegħu bħala għodda kemm għaż-żoni rurali kif ukoll għal dawk urbani, flimkien ma’ proporzjon minimu ta’ finanzjament għall-metodu.

3.13.

Is-servizzi u x-xogħol huma fatturi li jiddeterminaw kemm in-nies ikollhom ix-xewqa jew inkella jkunu f’pożizzjoni li jibqgħu jgħixu fiż-żoni rurali jew li jmorru joqogħdu hemmhekk. B’mod ġenerali, fl-UE teżisti x-xejra tad-depopolazzjoni rurali, li twassal għat-triq tan-niżla u li tnaqqas il-possibbiltà li jintlaħqu l-għanijiet tal-UE u tan-Nazzjonijiet Uniti fir-rigward tal-iżvilupp sostenibbli. L-iżviluppi demografiċi jistgħu jkunu ta’ sfida għall-quddiem u kemm iż-żgħażagħ kif ukoll il-persuni mdaħħlin fl-età fiż-żoni rurali jeħtieġ li jkollhom il-kundizzjonijiet meħtieġa għal kwalità tajba tal-għajxien.

3.14.

Jista’ jagħti l-każ li bejn iż-żoni urbani u rurali jkunu jeżistu differenzi fir-rigward tad-disponibbiltà ta’ servizzi pubbliċi u kummerċjali fundamentali fl-oqsma tal-edukazzjoni, is-saħħa u l-kura, il-posta, il-ħwienet tal-ikel, it-trasport pubbliku eċċ. Dan jista’ jkun il-kriterju determinanti meta n-nies jiġu biex jiddeċiedu fejn jixtiequ jew jistgħu jgħixu. Pereżempju, f’dak li jirrigwarda l-familji bit-tfal, id-disponibbiltà taċ-ċentri tat-tfal tista’ tkun kruċjali għall-portata li fiha l-ġenituri jeżerċitaw l-impjieg tagħhom. F’ċerti nħawi tal-UE, id-disponibbiltà tas-servizzi hija ġeneralment anqas tajba fil-kampanja milli fil-bliet. Il-proċess tal-ippjanar tal-ispazju għandu jqis din il-problema sabiex jiġi żgurat li l-kwalità tal-għajxien tal-persuni fiż-żoni rurali ma tkunx fqira.

3.15.

F’għadd ta’ pajjiżi tal-UE, il-qgħad fil-kampanja huwa ogħla milli fil-bliet. Madankollu, f’dan ir-rigward jeżistu differenzi kbar li huma riflessi fl-istatistika tal-Eurostat (7). Fl-istess waqt, xi intrapriżi jilmentaw dwar id-diffikultajiet li jsibu fir-reklutaġġ ta’ ħaddiema kwalifikati fiż-żoni rurali. Għaldaqstant, jidher biċ-ċar li hemm żbilanċ bejn id-domanda u l-provvista fiż-żewġ direzzjonijiet. Jidher li hemm tendenza li ż-żgħażagħ li jfittxu taħriġ professjonali jfittxu bliet li joffru universitajiet u edukazzjoni ogħla u qatt ma jerġgħu jmorru lura.

3.16.

Il-ħidma biex jiġu akkomodati l-immigranti — u speċjalment il-familji tagħhom — hija u ser tkompli tkun ta’ sfida li jiffaċċjaw ir-residenti taż-żoni rurali fis-snin li ġejjin. Li nħabirku favur u nkomplu nrawmu r-rispett reċiproku għandu jitħeġġeġ. Iż-żoni rurali jistgħu joffru kundizzjonijiet tajbin ta’ għajxien għall-familji immigranti. Fil-pajjiżi b’livell għoli ta’ immigrazzjoni — eż. tar-refuġjati — u migrazzjoni għall-finijiet ta’ xogħol tista’ tkun sfida biex jinstab impjieg, iżda l-migrazzjoni tista’ wkoll toħloq opportunitajiet ta’ reklutaġġ.

3.17.

Fid-Dikjarazzjoni, il-kwistjonijiet relatati mal-impjieg u t-taħriġ huma ttrattati partikolarment fil-punti 3 u 7. Il-kwistjoni tas-servizzi aktar hija indirizzata indirettament. Il-KESE huwa tal-fehma li l-inizjattivi tal-Unjoni huma kemm ta’ importanza diretta kif ukoll indiretta għall-iżvilupp, l-aħħar u mhux l-anqas għall-ħolqien tax-xogħol permezz ta’ inċentivi għall-impriżi. B’mod aktar sinifikanti, l-aċċess għas-servizzi huwa ġurisdizzjoni tal-Istati individwali, filwaqt li pereżempju l-Fondi SIE jistgħu joħolqu effett ta’ xprun.

3.18.

Madwar 85 % taż-żona tal-art tal-UE tikkonsisti minn żoni tal-agrikoltura u l-forestrija, filwaqt li jeżistu differenzi kbar bejn il-pajjiżi u r-reġjuni. L-ambjent magħmul mill-bniedem jipprovdi l-kundizzjonijiet għall-produzzjoni tal-ikel u l-għalf, l-enerġija u l-fibri, iżda huwa wkoll sors għall-preservazzjoni u l-produzzjoni tal-beni pubbliċi bħal eż. flora u fawna rikki. Il-pajsaġġ joħloq distinzjoni bejn iż-żoni rurali u l-ibliet, u huwa aspett uniku tal-iżvilupp rurali fl-UE; minħabba r-rabta qawwija tagħha mal-ħamrija, l-agrikoltura għandha importanza speċjali ħafna għaż-żoni rurali. Fil-punti 4 u 5 tad-Dikjarazzjoni huma enfasizzati kwistjonijiet li jikkonċernaw il-preservazzjoni tal-ambjent rurali u l-ġestjoni tar-riżorsi naturali. Il-kundizzjonijiet għall-użu sostenibbli u l-ġestjoni għandhom importanza fundamentali għall-“valuri intrinsiċi” tal-pajsaġġ, il-kwalità tal-ilma u l-bijodiversità.

3.19.

Filwaqt li huwa minnu li d-Dikjarazzjoni tindirizza l-produzzjoni agrikola, dan isir primarjament indirettament. It-test tad-dikjarazzjoni jista’ jiġi interpretat b’tali mod li, sa ċertu grad, il-produzzjoni agrikola (tal-prodotti alimentari) għandha tiġi kkunsidrata bħala aspett naturali. Kif imsemmi hawn fuq, il-preservazzjoni u l-ġestjoni tal-ambjent u tar-riżorsi naturali huma indirizzati b’mod aktar espliċitu. Il-KESE jixtieq jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li l-produzzjoni agrikola hija kemm element vitali fiż-żoni rurali sabiex tiġi ssodisfata d-domanda tas-soċjetà għal prodotti tal-ikel sostenibbli kif ukoll xprun għall-iżvilupp rurali. L-impjegati tal-agrikoltura u tal-forestrija jirrappreżentaw parti sostanzjali tal-popolazzjoni rurali, dawn joħolqu l-impjiegi u jipprovdu domanda għas-servizzi. Aspett importanti f’dan ir-rigward huwa li dawk li jibdew il-karriera tagħhom fl-agrikoltura, partikolarment iż-żgħażagħ fosthom, għandu jkollhom l-opportunità li jingħataw il-kontroll fuq ir-razzett u jespandu l-attività tagħhom. Is-sehem tal-bdiewa żgħażagħ huwa baxx u l-bdil ġenerazzjonali jrid jiġi ffaċilitat.

3.20.

Għal produzzjoni agrikola sostenibbli jrid jintlaħaq bilanċ bejn it-tliet dimensjonijiet tal-iżvilupp sostenibbli — l-ekonomija, l-affarijiet soċjali u l-ambjent. L-aspetti ekonomiċi jistgħu jkunu kruċjali għall-ġestjoni. Bħala eżempju jistgħu jissemmew l-għelieqi u l-mergħat miżgħuda bi speċijiet differenti li qed ikomplu jintilfu għax it-trobbija tal-annimali li jirgħu ma tantx għadha trendi li, min-naħa l-oħra, għandu effett negattiv fuq id-diversità bijoloġika. Dan juri li jekk l-azjendi agrikoli ma jkunux ekonomikament sostenibbli dan ikollu impatt fuq l-ambjent tal-madwar, u huwa importanti li l-bdiewa jingħataw kumpens għas-servizzi ambjentali tagħhom.

3.21.

Fil-fehma tal-KESE, is-settur agrikolu huwa qasam tal-iżvilupp rurali li għalih huwa u għandu jkun responsabbli l-FAEŻR. Il-parti l-kbira tar-riżorsi disponibbli taħt il-FAEŻR hija bir-raġun prevista għal attivitajiet agrikoli, pereżempju fil-forma ta’ kumpens ambjentali, żvilupp tal-ħiliet, appoġġ liż-żoni bi żvantaġġi naturali u għajnuna għall-investiment. F’oqsma oħrajn tal-FAEŻR, pereżempju fir-rigward tal-enerġija, il-broadband u l-appoġġ għall-innovazzjoni, insibu effetti pożittivi fuq iż-żoni rurali f’sens usa’. Fl-istess waqt, l-agrikoltura hija wkoll attività intraprenditorjali normalissima, b’tali mod li l-grupp fil-mira m’għandux jiġi eskluż minn sforzi li jirċievu finanzjament minn Fondi SIE oħrajn.

3.22.

Il-bdiewa u l-forestiera tal-lum il-ġurnata jistgħu jitqiesu kemm bħala disinjaturi tal-pajsaġġ kif ukoll bħala preservaturi tal-pajsaġġ maħluq minn ġenerazzjonijiet preċedenti. Għal ħafna bnedmin, il-pajsaġġ rurali kkultivat huwa fattur importanti għal kwalità aħjar tal-ħajja, b’importanza li bilkemm tista’ tiġi ssottovalutata għall-ħin liberu, l-irkupru fl-arja friska u t-turiżmu. Hemm diversi modi kif il-valur tal-pajsaġġ u tal-ħamriji jista’ joffri possibbiltajiet intraprenditorjali u sorsi tal-għajxien.

3.23.

Żvilupp territorjali aktar ibbilanċjat għandu jħaddan ukoll bidla għal sistemi alimentari sostenibbli (8). L-iżvilupp ta’ strateġija olistika għas-sistemi alimentari huwa ta’ importanza fundamentali sabiex jingħelbu l-isfidi ekonomiċi, ekoloġiċi u soċjali relatati mal-produzzjoni u l-konsum tal-ikel u sabiex tinkiseb implimentazzjoni tajba tal-inizjattivi fuq għadd ta’ livelli kif ukoll f’diversi setturi. L-inizjattivi ta’ dan it-tip jinkludu, pereżempju, il-promozzjoni ta’ ktajjen tal-provvista qosra bil-għan li jiġi promoss l-iżvilupp rurali billi l-konsumaturi jiġu pprovduti bi prodotti tal-ikel tajbin għas-saħħa u friski (9). Dan jibbenefika wkoll lill-ekonomija lokali kif ukoll lill-produzzjoni agrikola.

3.24.

Bl-ebda mod ma tista’ tiġi enfasizzata biżżejjed l-importanza tal-innovazzjoni għall-iżvilupp rurali, li twassal għall-implimentazzjoni u l-ġenerazzjoni ta’ ideat ġodda. Soluzzjonijiet innovattivi joħolqu l-kundizzjonijet għal soċjetà sostenibbli, fir-rigward li ż-żoni rurali jistgħu, pereżempju, jikkontribwixxu lejn ekonomija ekoloġika aktar ċirkolari kif ukoll lejn soluzzjonijiet intelliġenti mil-lat tal-klima u lejn produzzjoni ogħla li tirrikjedi anqas sforzi. It-trasferiment tal-għarfien u l-aċċess għalih huwa fattur ewlieni fl-implimentazzjoni ta’ ideat innovattivi.

3.25.

Tekniki ġodda u proċeduri tal-produzzjoni innovattivi ġodda jipprovdu bażi soda għal aktar sostenibbiltà fil-produzzjoni agrikola, u jwasslu għat-tisħiħ tal-benessri tal-annimali, kif ukoll il-potenzjal li jkun hemm produzzjoni ogħla bl-użu ta’ anqas riżorsi, eż. anqas fertilizzanti u anqas prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti. F’ħafna mill-każijiet, dawn it-tekniki ġodda u l-utilizzazzjoni tal-innovazzjonijiet jirrikjedu investimenti sostanzjali li jistgħu jinvolvu riskju għall-azjendi agrikoli individwali. Ħafna drabi operatur agrikolu ma jistax iġorr dan ir-riskju waħdu. Sabiex jingħata appoġġ lil dawk it-tekniki u proċeduri li għalihom teżisti domanda fis-soċjetà, għandu jiġi promoss l-investiment, pereżempju permezz tal-programm għall-iżvilupp taż-żoni rurali. Jista’ jkun hemm kunflitt inerenti bejn l-iżvilupp tekniku tat-teknoloġija agrikola u l-postijiet tax-xogħol disponibbli, minħabba l-fatt li l-mekkanizzazzjoni li qiegħda tkompli tiżdied kif ukoll l-iżvilupp strutturali f’ħafna każijiet qegħdin iwasslu għal tnaqqis fl-impjieg, għalkemm din it-tendenza tista’ tiġġenera impjieg ekonomikament iżjed stabbli.

3.26.

Strateġiji għall-innovazzjoni u l-implimentazzjoni tagħha jridu jiġu ggwidati mill-bżonnijiet u mhux mill-fondi disponibbli. Fil-punt 7 tad-Dikjarazzjoni jiġi enfasizzat il-bżonn li tingħata spinta lill-għarfien u lill-innovazzjoni teknika u soċjali, u l-bżonn ta’ kooperazzjoni bejn il-partijiet ikkonċernati meta tintuża u tiġi mgħoddija l-informazzjoni. Hawnhekk jistgħu jkunu ta’ għajnuna l-inizjattivi Komunitarji bħalma hija s-Sħubija Ewropea għall-Innovazzjoni (EIP) jew EIP-Agri, li toffri approċċ qrib il-bażi, billi jiġu ssalvagwardjati l-komunikazzjoni f’netwerks u l-iskambju fost il-partijiet ikkonċernati fil-livelli differenti u li tirrigwarda wkoll, b’mod speċjali, l-intraprenditorija prattika. Sabiex tiġi promossa iżjed l-innovazzjoni fiż-żoni rurali, ikun utli li jiġu appoġġjati l-“intermedjarji tal-innovazzjoni”.

3.27.

Fis-soċjetà tal-lum, l-aċċess għall-broadband b’veloċità għolja huwa parti indispensabbli tal-infrastruttura u huwa prerekwiżit għal soċjetà li tiffunzjona, kemm fil-bliet kif ukoll fiż-żoni rurali, u jaffettwa kemm id-disponibbiltà tal-forza tax-xogħol kif ukoll l-aċċess għall-impjieg. It-tendenza hija li aktar ma jmur aktar l-affarijiet qed isiru onlajn. Iżda f’ħafna nħawi tal-Ewropa, b’mod partikolari fiż-żoni rurali, għad hemm in-nuqqas ta’ soluzzjonijiet affidabbli. Il-KESE jenfasizza li dan huwa inaċċettabbli. In-nies li jgħixu fiż-żoni rurali għandhom bżonn il-broadband għas-sigurtà tagħhom, pereżempju konnessjonijiet telefoniċi operazzjonali, u għall-istandard tal-għajxien tagħhom, pereżempju televixin operazzjonali. L-aċċess għall-broadband jista’ jkun wieħed mill-fatturi li jiddeterminaw kemm iż-żgħażagħ jixtiequ jibqgħu fil-kampanja jew jitilqu ’l hemm. Il-broadband huwa kruċjali għall-intrapriżi, peress li fil-biċċa l-kbira tal-każijiet ma jistgħux jaħdmu mingħajr konnessjoni tal-broadband operazzjonali. Bħala eżempji, nistgħu nsemmu soluzzjonijiet ta’ ħlas f’soċjetà dejjem iżjed mingħajr flus kontanti, il-kontabilità, il-kummerċ elettroniku u l-komunikazzjoni mal-klijenti. L-azjendi agrikoli huma eżempju fejn it-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT) qed isiru dejjem aktar importanti mil-lat tal-provvista ta’ soluzzjonijiet teknoloġiċi ġodda.

3.28.

Il-ħtieġa u l-opportunitajiet tad-diġitalizzazzjoni huma enfasizzati fid-Dikjarazzjoni. Il-KESE jemmen li fejn il-forzi tas-suq mhumiex suffiċjenti biex imexxu l-espansjoni tal-broadband — li fiż-żoni rurali ħafna drabi jkun il-każ — għandu jkun hemm lok għal appoġġ. Il-KESE huwa tal-fehma li l-FEŻR għandu jkun is-sors primarju għall-appoġġ lill-infrastruttura, filwaqt li għandu jkun possibbli li l-FAEŻR jintuża għal proġetti iżjed kumplessi u speċifiċi. Il-Bank Ewropew tal-Investiment u l-Fond Ewropew għall-Investimenti Strateġiċi jistgħu jipprovdu appoġġ hawnhekk, pereżempju permezz tal-użu ta’ strumenti finanzjarji innovattivi.

3.29.

L-importanza taż-żoni rurali fl-ekonomija ċirkolari hija konsiderevoli. L-ekonomija ċirkolari tuissemma fil-punt 6 tad-dikjarazzjoni, li jittratta t-tħeġġiġ ta’ azzjoni klimatika. Iżda l-ekonomija ċirkolari għandha aspetti pożittivi oħra, li huma wkoll enfasizzati fl-Opinjoni tal-KESE dwar “L-ekonomija ċirkolari (10)”. Jinħtieġ ċiklu sostenibbli bejn il-belt u l-kampanja, fil-fatt mhux biss fir-rigward tar-riżorsi iżda wkoll sabiex tissaħħaħ l-agrikoltura u jitnaqqas il-bżonn ta’ riżorsi importati. Għaldaqstant, iż-żoni rurali għandhom potenzjal kbir li jikkontribwixxu għal soċjetà aktar ċirkolari billi, minn naħa, jieħdu ħsieb li prodotti tal-iskart jintużaw bħala riżorsi, pereżempju bħala fertilizzanti jew tejjieba tal-ħamrija, u, min-naħa l-oħra, billi jipproduċu enerġija rinnovabbli u bijomaterjali.

3.30.

Wieħed mill-elementi fit-tnaqqis tal-emissjonijiet rilevanti għall-klima huwa t-tnaqqis fl-użu tal-karburanti fossili u l-isfruttar tal-enerġija rinnovabbli. Iż-żoni rurali għandhom potenzjal kbir li jikkontribwixxu għal dan, mhux l-anqas permezz tal-ġenerazzjoni tal-enerġija solari, eolika u mill-ilma u l-bijoenerġija. Madankollu, il-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli jista’ jkollha impatt sinifikanti fuq in-nies lokali u fuq l-ambjent, u għalhekk huwa importanti li jitqiesu l-elementi kollha tal-iżvilupp sostenibbli.

3.31.

Fir-rigward tat-tibdil fil-klima, irridu nnaqqsu l-effetti tiegħu filwaqt li nadattaw għalihom. Grazzi għal meded kbar ta’ art agrikola u foresti estensivi, iż-żoni rurali għandhom potenzjal kbir li jaġixxu bħala bir tal-karbonju u għaldaqstant jgħinu biex inaqqsu l-emissjonijiet rilevanti għall-klima, fl-istess waqt li l-produzzjoni nfisha tikkawża l-emissjonijiet. Għat-tnaqqis ta’ dawn l-emissjonijiet għandu jsir użu mill-aqwa teknoloġija disponibbli. Hemm bżonn li l-ħiliet jiġu żviluppati fil-livelli kollha — mill-bdiewa sa dawk li jfasslu l-politiki — filwaqt li għandhom jiġu kkunsidrati l-ħin kollu l-opportunitajiet tal-investiment.

3.32.

Bħala konklużjoni, nistgħu ngħidu li ż-żoni rurali għandhom potenzjal sinifikanti li jikkontribwixxu għal soċjetà sostenibbli, u għaldaqstant għall-Għanijiet tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Iżvilupp Sostenibbli (Aġenda 2030) u għall-Ftehim ta’ Pariġi dwar it-Tibdil fil-Klima (COP 21), kif joħroġ biċ-ċar mid-Dikjarazzjoni ta’ Cork 2.0. Madankollu, l-isfidi huma konsiderevoli u hemm bżonn li jkun hemm investiment, kemm tanġibbli kif ukoll intanġibblili, sabiex dawn jiġu indirizzati.

3.33.

Id-diskussjonijiet dwar l-appoġġ mill-fondi tal-UE ta’ spiss jenfasizzaw ikl-kumplessità ta’ dan, kemm għall-benefiċjarji kif ukoll għall-awtoritajiet. Il-kumplessità tiġi indirizzata fil-punt 9 tad-Dikjarazzjoni. Il-KESE jixtieq jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li s-semplifikazzjoni hija neċessità, kemm fil-livell tal-UE kif ukoll fl-implimentazzjoni nazzjonali u reġjonali tal-politika. Is-sistema attwali tant hija kumplessa li wħud jevitaw li jitolbu l-appoġġ, u minħabba f’hekk il-kumplessità qed tikkomprometti l-implimentazzjoni tal-politika, u li jintlaħqu l-għanijiet tagħha. Fil-prinċipju, ċerti tipi ta’ applikazzjonijiet ma jistgħux jimtlew kif suppost mingħajr l-għajnuna ta’ konsulent. Għandu jkun hemm enfasi fuq iċ-ċertezza legali għall-operaturi individwali.

3.34.

Għall-perjodu attwali, 2014-2020, ir-regoli amministrattivi għall-Fondi SIE nġabru flimkien f’regolament uniku (11). Fil-prinċipju din kienet mossa pożittiva, għaliex koordinazzjoni iżjed effettiva twassal għal żieda fl-effiċjenza, b’mod partikolari fir-rigward tal-eżerċizzju tal-awtorità pubblika, filwaqt li l-gwadann għall-benefiċjarji individwali x’aktarx ikun iżgħar, mhux l-anqas għax dawn mhux soltu japplikaw għal appoġġ minn għadd ta’ fondi differenti. F’dawk il-pajjiżi fejn l-iżvilupp lokali jingħata appoġġ permezz ta’ fondi differenti, il-gwadann li jġib miegħu l-iżvilupp lokali mmexxi mill-komunità kapaċi jkun akbar. L-impatt tar-Regolament dwar Dispożizzjonijiet Komuni huwa suġġett li jista’ jitlob li jiġi investigat iżjed fil-fond.

3.35.

Il-politika attwali relatata mal-iżvilupp taż-żoni rurali qiegħda ssir fil-qafas tal-FAEŻR permezz ta’ programmi għall-iżvilupp taż-żoni rurali bl-għajnuna ta’ prijoritajiet u oqsma prinċipali. Minħabba f’hekk inħolqot sistema li fiha l-baġit tal-programm sar frammentati ħafna, peress li l-klassifikazzjoni f’miżuri, oqsma prinċipali u prijoritajiet tinvolvi partiti baġitarji differenti. Dan wassal għal deterjorament fiċ-ċarezza tal-programmi filwaqt li nħolqu spejjeż amministrattivi ogħla għall-awtoritajiet li, min-naħa l-oħra, jolqot ħażin ir-riżorsi għall-implimentazzjoni tal-programmi u jnaqqas il-possibbiltà li jinkisbu l-miri tal-programmi kkonċernati.

3.36.

Fil-punt 10 tad-Dikjarazzjoni jiġi indirizzat argument favur it-titjib tal-prestazzjoni u l-akkontabilità. Dan huwa wkoll prinċipju gwida għall-ħidma baġitarja tal-Kummissjoni, li fis-sena 2015 nediet l-inizjattiva “Baġit tal-UE ffukat fuq ir-riżultati”. Iċ-ċittadini u l-kontribwenti jridu jkunu jafu dwar ir-riżultati tal-approċċi politiċi u kemm irnexxielhom jinkisbu l-miri tal-politika.

13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/45

Relatur:

Milena ANGELOVA

1.1.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) japprezza l-implimentazzjoni tal-pakkett tas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali (SGEIs), li ġġib iċ-ċertezza tad-dritt għall-fornituri tas-servizz pubbliku. Il-pakkett jilħaq bilanċ ġust bejn il-ħtieġa li jitrawwem u jiġi sostnut l-SGEI u l-objettiv li jiġu evitati distorsjonijiet potenzjali tal-kompetizzjoni. Madankollu, il-partijiet ikkonċernati fil-livell reġjonali u lokali, b’mod partikolari l-fornituri ta’ SGEI bi sjieda pubblika (kif muri mill-istudju tal-KESE Review of Member States’ reports on the implementation of the European Commission Decision on the provision of State aid to the provision of services of general economic interest (Reviżjoni tar-rapporti tal-Istati Membri dwar l-implimentazzjoni tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni Ewropea dwar il-provvediment tal-għajnuna mill-Istat għall-forniment ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali)), qed jesprimu t-tħassib tagħhom dwar kwistjonijiet ewlenin fir-regoli attwali li joħolqu ostakoli bla bżonn jew nuqqas ta’ ċertezza tad-dritt u għalhekk il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tieħu l-miżuri meħtieġa biex ittejjeb ir-regoli attwali u l-applikazzjon — teżamina l-ħtieġa li jiġi aġġornat u emendat il-pakkett.

1.2.

Waqt ir-reviżjoni tal-ewwel żewġ gruppi ta’ rapporti tal-Istati Membri dwar l-implimentazzjoni tal-pakkett tal-SGEI, il-KESE jinnota bi tħassib li dawn ma jittrattawx il-kwistjoni essenzjali tar-rekwiżiti ta’ kompatibbiltà, kwistjoni trattata fil-fond mill-Qafas.

1.3.

Il-KESE jinnota li, f’ħafna mill-każijiet, in-nuqqas ta’ ċertezza jew l-ispejjeż sostanzjali involuti fis-sodisfazzjon tar-rekwiżiti joħolqu ostakoli li mingħajr raġuni jipprevjenu lill-awtoritajiet milli jimplimentaw bis-sħiħ il-politika tal-SGEI. Dan it-tfixkil jaffettwa b’mod akut lill-awtoritajiet reġjonali u lokali, għaliex id-djalogu bejn l-Istati Membri u l-Kummissjoni dwar każijiet ta’ għajnuna mill-Istat jitwettaq mill-gvern ċentrali, filwaqt li livelli amministrattivi oħra ma jgawdux aċċess dirett għal dan il-proċess.

1.4.

Il-fatt li jiġu rrappurtati biss ftit SGEI fil-livell reġjonali jew lokali (skont l-istudju msemmi hawn fuq) juri li n-nuqqas ta’ mezzi diretti mal-Kummissjoni jfixkel il-finanzjament xieraq tas-servizzi pubbliċi, li jżomm lill-awtoritajiet xierqa aktar lura milli jagħmlu użu sħiħ mid-Deċiżjoni u li jneħħu d-dubji rigward l-implimentazzjoni tagħha.

1.5.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni Ewropea teżamina l-possibbiltajiet li ttejjeb id-Deċiżjoni u testendi l-kamp ta’ applikazzjoni tagħha, sabiex tindirizza dawn l-elementi li ġejjin:

1.5.1.

Il-KESE jissuġġerixxi li l-Kummissjoni tneħħi l-livell limitu tal-eżenzjoni u tinkludil-SGEI kollha fid-Deċiżjoni, irrispettivament mill-ammont ta’ kumpens annwali. L-istudju bir-reqqa tal-implimentazzjoni attwali tagħha juri li din se tnaqqas l-ispejjeż u l-kumplessitajiet amministrattivi li nkella jħabbtu wiċċhom magħhom l-awtoritajiet, b’mod partikolari fil-livell lokali, mingħajr ma tfixkel il-kompetizzjoni bl-ebda mod.

1.5.2.

Fid-dawl tas-suq tax-xogħol u ta’ spariġġi fil-ħiliet dejjem ta’ sfida, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni teżamina l-possibbiltà li twessa’ l-kamp ta’ applikazzjoni tad-Deċiżjoni, billi tikkunsidra s-servizzi eliġibbli provduti sabiex ittejjeb l-għarfien u l-kwalifiki tan-nies u b’hekk tgħinhom itejbu l-prospetti tax-xogħol tagħhom.

1.5.3.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni teżamina bir-reqqa u forsi temenda t-testi partikolari tad-Deċiżjoni, prinċipalment relatati ma’: il-limitu taż-żmien għaż-żamma tar-rekords tal-informazzjoni kollha meħtieġa biex tiġi ddeterminata l-kompatibbiltà tal-kumpens mogħti; li jiġi ċċarat li l-limitu taż-żmien għall-inkarigi m’għandu jkollu l-ebda effett materjali fuq it-tiġdid jew l-estensjoni tagħhom jew fuq l-eliġibbiltà tal-fornituri ta’ servizz li jkollhom il-mandat; l-istabbiliment ta’ metodu disponibbli faċilment għall-kalkolu ta’ profitt raġonevoli; l-għoti ta’ aktar kjarifika meta jiġi indirizzat ir-rekwiżit tal-kondiviżjoni tat-titjib fl-effiċjenza produttiva bejn l-impriża; li jiġi żgurat approċċ aktar flessibbli għal eċċessi żgħar li ma jaqbżux l-10 % tal-kumpens medju annwali li jeżentahom mill-aġġornament tal-parametri.

1.6.

Il-KESE jsib li hija meħtieġa aktar kjarifika tal-kundizzjonijiet ta’ kompatibbiltà skont il-Qafas, relatati ma’:

1.7.

Il-KESE jinnota li l-Parlament Ewropew u l-Kunsill ma promulgawx regolamenti li jistabbilixxu l-prinċipji u l-kundizzjonijiet li jirregolaw is-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali, b’mod partikolari fil-qasam ekonomiku u finanzjarju. Għaldaqstant, jitlob lill-Kummissjoni, lill-Parlament u lill-Kunsill jeżaminaw modi kif jiġi sodisfatt dan il-mandat tal-Artikolu 14 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, mingħajr preġudizzju għall-kompetenza tal-Istati Membri u r-regoli tat-Trattat li ssir referenza għalih f’dak l-Artikolu.

2.1.

Fil-pjan ta’ azzjoni tiegħu għall-2017, il-KESE enfasizza l-importanza ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali bħala element essenzjali tal-mudell ekonomiku u soċjali Ewropew tagħna, minqux bħala tali fl-Artikolu 14 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea.

2.2.

L-Artikolu 14 jistieden lill-Unjoni u lill-Istati Membri biex fi ħdan is-setgħat rispettivi tagħhom “jieħdu ħsieb li dawk is-servizzi joperaw fuq il-bażi ta’ prinċipji u kondizzjonijiet, b’mod partikolari ekonomiċi u finanzjarji, li jippermettulhom iwettqu l-missjonijiet tagħhom”. Barra minn hekk, jipprevedi li “Il-Parlament Ewropew u l-Kunsill, li jaġixxu permezz ta’ regolamenti skont il-proċedura leġislattiva ordinarja, għandhom jistabbilixxu dawn il-prinċipji u jistabbilixxu dawn il-kondizzjonijiet mingħajr preġudizzju għall-kompetenza tal-Istati Membri skont it-Trattati, li jipprovdu, jikkummissjonaw u jiffinanzjaw dawn is-servizzi”. Dan il-mandat għadu ma ssarrafx f’inizjattivi leġislattivi speċifiċi sa issa. B’kuntrast, il-Kummissjoni Ewropea żviluppat sett ta’ regoli wiesa’ dwar l-għajnuna mill-Istat applikabbli għall-SGEIs bħala segwitu għall-każistika tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea.

2.3.

Il-kundizzjonijiet tal-kompatibbiltà mar-regoli tat-Trattat dwar l-għajnuna mill-Istat u mal-Artikolu 106(2) tat-TFUE kienu kontenzjużi, anke minn meta l-Qorti tal-Ewwel Istanza ddeċidiet fl-1997 (1) li l-kumpens mogħti lil kumpaniji li jimplimentaw missjoni ta’ servizz pubbliku għandu jitqies bħala għajnuna mill-Istat. Sa dak iż-żmien il-kunsens kien li l-kumpens għall-ispejjeż żejda li jirriżultaw mill-obbligi aktar esiġenti assoċjati mal-SGEIs ma kien jagħti l-ebda vantaġġ. Il-Qorti tal-Ġustizzja qalbet din il-pożizzjoni fl-2001 (2), meta qieset li l-kumpens jista’ jitqies bħala għajnuna mill-Istat biss jekk jaqbeż l-ispejjeż addizzjonali mġarrba mill-fornitur maħtur. Finalment, id-deċiżjoni Altmark fl-2003 (3) stabbiliet il-kriterji li kwalunkwe skema ta’ kumpens għandha tissodisfa biex taqa’ barra l-kamp ta’ applikazzjoni tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat.

2.4.

Il-Kummissjoni Ewropea tiddetermina l-kompatibbiltà tal-SGEIs mar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat, u ssegwi mill-qrib it-tliet kriterji introduttorji ta’ Altmark. Dan jirrikjedi:

2.5.

Fl-2005 il-Kummissjoni adottat il-“pakkett Monti-Kroes”, aġġornat fl-2011 (il-“pakkett Almunia”), b’regoli ewlenin għall-finanzjament tal-SGEI: il-pakkett jinkludi Komunikazzjoni mill-Kummissjoni (4) (minn hawn ’il quddiem il-“Qafas”) li tistabbilixxi l-kundizzjonijiet tal-kompatibbiltà għall-SGEI u Deċiżjoni tal-Kummissjoni (5) li teżenta min-notifika l-iskemi li għandhom anqas probabbiltà li jfixklu l-kompetizzjoni minħabba l-finanzjament limitat tagħhom (l-Artikolu 2(1)(1) tad-Deċiżjoni jistabbilixxi l-limitu annwali għal EUR 15-il miljun) jew li għandhom fil-mira tagħhom attivitajiet li jissodisfaw il-ħtiġijiet soċjali (jiġifieri l-isptarijiet; is-saħħa u l-kura fit-tul; l-indukrar tat-tfal; l-aċċess u l-integrazzjoni mill-ġdid fis-suq tax-xogħol; l-akkomodazzjoni soċjali; il-kura u l-inklużjoni soċjali ta’ gruppi vulnerabbli; u r-rabtiet marittimi mal-gżejjer, l-ajruporti u l-portijiet b’volum baxx ta’ passiġġieri). Il-Kummissjoni ddikjarat l-intenzjoni tagħha li twettaq reviżjoni ta’ dan is-sett ta’ regoli ħames snin wara d-dħul fis-seħħ tagħhom.

2.6.

Bħala parti mill-Programm tiegħu għall-Ewropa, l-objettiv tal-KESE b’din l-opinjoni fuq inizjattiva proprja huwa li jikkontribwixxi għar-reviżjoni li jmiss mill-Kummissjoni billi jagħti ħarsa dettaljata lejn l-esperjenza fl-implimentazzjoni tal-pakkett tal-SGEIs. Għal dan il-għan, il-KESE kkummissjona studju dwar l-applikazzjoni tar-regoli dwar l-SGEI fir-rigward tal-kumpens pubbliku (“Review of Member States' reports on the implementation of the European Commission Decision on the provision of State aid to the provision of services of general economic interest (Reviżjoni tar-rapporti tal-Istati Membri dwar l-implimentazzjoni tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni Ewropea dwar il-provvediment tal-għajnuna mill-Istat għall-forniment ta’ servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali)”).

2.7.

Il-kumpens għall-SGEIs rari jaffettwa l-kompetizzjoni, sakemm ikopri l-ispejjeż żejda mġarrba mill-fornituri maħtura fit-twettiq tal-missjoni ta’ servizz pubbliku. Għalhekk, l-impożizzjoni fuqhom tal-piż assoċjat man-notifika tal-għajnuna mill-Istat tidher pass żelanti żżejjed iġġustifikat biss f’każijiet fejn parteċipanti oħra jistgħu jsofru ħsara li ma tistax tiġi miċħuda. B’kuntrast, kondotta li timmina b’mod sever il-kundizzjonijiet tas-suq bħal bejgħ b’dumping minn pajjiżi terzi jew prezzijiet iffissati f’livelli aktar baxxi milli ġġustifikat huma akkumpanjati b’mod inugwali mill-azzjoni Komunitarja. Għalhekk, l-estensjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tad-Deċiżjoni biex teżenta l-SGEIs min-notifika, flimkien ma’ ċertezza tad-dritt imsaħħa u aktar flessibbiltà fl-implimentazzjoni tar-regoli, jidhru essenzjali biex jiżguraw li d-dispożizzjonijiet tat-Trattat li jrawmu dawn is-servizzi essenzjali jintlaħqu b’mod xieraq.

3.1.

Il-KESE jemmen li d-Deċiżjoni tilħaq bilanċ ġust bejn il-ħtieġa li jitrawmu u jiġu sostnuti l-SGEIs u l-objettiv li jiġu evitati distorsjonijiet potenzjali tal-kompetizzjoni. L-eżenzjoni min-notifika tnaqqas l-ispejjeż u l-kumplessitajiet amministrattivi li l-awtoritajiet inkella jkollhom jiffaċċjaw, b’mod partikolari fil-livell lokali. Billi l-SGEIs li mhumiex eliġibbli skont id-Deċiżjoni jiffaċċjaw regoli aktar stretti, huma biss każijiet li jqajmu tħassib partikolari għall-kompetizzjoni li għandhom jaqgħu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tagħha, skont l-għan li r-riżorsi fil-livell tal-UE jkunu kkonċentrati fuq l-iskrutinju tal-għajnuna mill-Istat. L-esperjenza wriet li l-Kummissjoni tapprova l-maġġoranza kbira tal-iskemi tal-SGEIs li teżamina. Huma biss tliet każijiet ta’ SGEI li wasslu għal proċedura ta’ investigazzjoni fil-fond skont l-Artikolu 108(2) tat-TFUE sa minn meta ġew ippromulgati d-Deċiżjoni u l-Qafas tal-2012. Żewġ każijiet kienu jinvolvu s-servizzi postali (Għajnuna mill-Istat SA.35608 dwar Hellenic Post (ELTA), u Għajnuna mill-Istat SA.37977 dwar l-Uffiċċju Postali Spanjol) u l-każ l-ieħor skema ta’ sptar (Għajnuna mill-Istat SA.19864 dwar il-finanzjament tal-isptarijiet IRIS fir-Reġjun ta’ Brussell) wara deċiżjoni tal-Qorti li tannulla deċiżjoni ta’ approvazzjoni mill-Kummissjoni għaliex il-kumplessità kienet tfisser li kienet meħtieġa investigazzjoni formali. Fil-każijiet kollha eżaminati mill-Kummissjoni, it-talbiet mill-kompetituri għandhom rwol ewlieni, biex b’hekk jiżguraw dixxiplina sħiħa mingħajr ma jirrikjedu n-notifika sistematika tal-iskemi tal-SGEI. Barra minn hekk, il-każistika u l-prattika tal-Kummissjoni jipprovdu biżżejjed gwida lill-partijiet ikkonċernati biex ikejlu jekk jistgħux b’mod sikur japplikaw id-Deċiżjoni mingħajr il-ħtieġa li jinnotifikaw l-iskemi tal-SGEIs biex jiżguraw iċ-ċertezza sħiħa. Il-KESE għalhekk jissuġġerixxi li l-Kummissjoni tneħħi l-livell limitu tal-eżenzjoni u tinkludi l-SGEI kollha fid-Deċiżjoni irrispettivament mill-ammont ta’ kumpens annwali, billi timxi fuq l-eżempju tal-iskemi ta’ kumpens għat-trasport tal-passiġġieri (6).

3.2.

L-istabbiliment ta’ livell limitu skont il-volum tal-għajnuna involuta li b’hekk jiskatta n-notifika jista’ jkollu rilevanza għall-iskrutinju fil-livell tal-UE, b’mod partikolari f’każijiet fejn l-għoti tal-għajnuna jinvolvi modalitajiet mhux trasparenti, bħal tnaqqis jew eżonerazzjonijiet fiskali, self aġevolat jew garanziji pubbliċi. Barra minn hekk, id-Deċiżjoni tipprovdi li attivitajiet speċifiċi jistgħu jirrikjedu skrutinju minħabba tħassib dwar il-kompetizzjoni, u b’hekk tista’ timponi notifika obbligatorja sabiex tindirizza dawn il-każijiet. Fi kwalunkwe każ, iż-żamma tal-livell limitu attwali stabbilit fl-Artikolu 2(1)(a) tad-Deċiżjoni f’dawn il-livelli estremament baxxi, timponi piż mhux dovut fuq l-awtoritajiet, mingħajr l-ebda vantaġġ viżibbli għall-infurzar tal-kompetizzjoni. Għalhekk, il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tillimita r-rekwiżit ta’ notifika għal forom ta’ għajnuna jew attivitajiet partikolari fejn id-distorsjonijiet potenzjali jistgħu jiġġustifikaw ħarsa aktar mill-qrib biex jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni.

3.3.

Il-KESE jistieden lill-KE teżamina l-possibbiltà li twessa’ l-kamp ta’ applikazzjoni tad-Deċiżjoni sabiex tagħmel servizzi eliġibbli relatati mat-titjib fl-għarfien u fil-kwalifiki tan-nies u b’hekk jitjiebu l-opportunitajiet tax-xogħol tagħhom. Barra minn hekk, hemm il-ħtieġa li tingħata kjarifika f’oqsma ta’ ambigwità li jinvolvu l-involviment privat, fejn tkun milqugħa aktar gwida.

3.4.

Id-Deċiżjoni għandha tiżgura kompatibbiltà sħiħa mal-liġi Komunitarja ta’ livell ogħla u tevita piż żejjed għall-awtoritajiet reġjonali u lokali. B’mod partikolari, l-Artikolu 8 jeħtieġ li l-Istati Membri jżommu disponibbli, matul il-perjodu ta’ inkarigu u għal mill-anqas għaxar snin mit-tmiem ta’ dak il-perjodu, l-informazzjoni kollha neċessarja biex tiġi determinata l-kompatibbiltà tal-kumpens mogħti. Din ir-regola tmur kontra l-Artikolu 17 tar-Regolament tal-Kunsill (UE) 2015/1589, li jipprovdi li meta jiskadi l-perjodu ta’ 10 snin, kwalunkwe għajnuna mogħtija ma tistax tiġi rkuprata u għalhekk il-Kummissjoni żżomm lura milli tressaqha għat-test ta’ kompatibbiltà kif turi l-prattika tas-soltu tagħha. Il-preservazzjoni tal-informazzjoni għal aktar minn 10 snin li m’għandha l-ebda għan għall-kontroll tal-għajnuna mill-Istat tirrappreżenta piż żejjed għall-awtoritajiet u tikser il-prinċipji tal-proporzjonalità u tal-amministrazzjoni xierqa minquxa fit-Trattat.

3.5.

L-Artikolu 2(2) tad-Deċiżjoni japplika għal inkarigi mogħtija għal massimu ta’ 10 snin, ħlief għal dawk l-SGEIs li jeħtieġu investiment sinifikanti li jiġġustifika perjodu itwal. Filwaqt li l-prattika tal-Kummissjoni skont il-Qafas tinterpreta din ir-regola b’mod ġenerali li tipprevjeni l-inkarigi li jaqbżu dak il-limitu ta’ żmien, it-test tad-Deċiżjoni jista’ jimplika li l-impriżi li jħaddmu servizz pubbliku għal perjodu itwal jistgħu jaqgħu barra l-kamp ta’ applikazzjoni tagħha. Il-KESE għalhekk jitlob li l-Kummissjoni tiċċara li l-limitu ta’ żmien tal-inkarigi m’għandu jkollu l-ebda effett materjali fuq it-tiġdid jew l-estensjoni tagħhom jew fuq l-eliġibbiltà tal-fornituri ta’ servizz li jkollhom il-mandat. Din il-kwistjoni hija partikolarment sensittiva fil-każ ta’ fornituri bi sjieda pubblika fdati mill-awtoritajiet tagħhom, għaliex l-għan waħdieni tagħhom huwa li jipprovdu s-servizz pubbliku inkwistjoni.

3.6.

L-Artikoli 5(5), (7) u (8), li jikkonċernaw profitt raġonevoli, għandhom jistabbilixxu metodu disponibbli faċilment għall-kalkolu tiegħu. L-approċċ attwali, b’mod simili għal dak fil-Qafas, jinkludi metodi bħar-Rata ta’ Redditu Interna li huma wisq kumplessi għall-SGEI lokali u għalhekk jiskoraġġixxu l-użu tagħhom għall-kalkolu tal-kumpens. L-istabbiliment ta’ valuri referenzjarji għall-profitabbiltà jinvolvi servizzi ta’ konsulenza li jiswew il-flus u li ma jintlaħqux mill-biċċa l-kbira tal-SGEIs. Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tiċċara din il-kwistjoni, għaliex il-prattika tal-Kummissjoni tapprova l-paragun dirett mal-profitabbiltà ta’ setturi relatati fuq il-bażi ta’ sorsi tad-data uffiċjali jew privati disponibbli li huma rikonoxxuti b’mod wiesa’ bħala kompletament rappreżentattivi.

3.7.

L-inċentivi għall-effiċjenza, filwaqt li huma nieqsa minn kwalunkwe definizzjoni, huma meqjusa fl-Artikolu 5(6) u għalhekk jeħtieġu aktar kjarifika, b’mod partikolari meta jindirizzaw ir-rekwiżit tal-kondiviżjoni tat-titjib fl-effiċjenza produttiva bejn l-impriża, l-Istat Membru u/jew l-utenti. Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tneħħi kwalunkwe dubju dwar kif għandu jiġi interpretat dan ir-rekwiżit.

3.8.

L-Artikolu 6(2) tad-Deċiżjoni jipprevedi li kwalunkwe kumpens żejjed għandu jiskatta aġġornament tal-parametri għall-futur. Il-kumpens li ma jaqbiżx l-10 % tal-ammont annwali medju jista’ madankollu jiġi ttrasferit għall-perjodu li jkun imiss. Il-konsistenza sħiħa targumenta li ma jsir l-ebda aġġornament tal-parametri fil-każ tal-aħħar, biex tiġi evitata rivalutazzjoni li tkun tinvolvi inċertezza legali għal fornituri maħtura f’każijiet li ma jaffettwawx il-kompetizzjoni. Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tiżgura approċċ aktar flessibbli għal eċċessi żgħar li ma jaqbżux l-10 % tal-kumpens medju annwali li jeżentahom mill-aġġornament tal-parametri.

3.9.

Kwalunkwe trattament diskriminatorju tal-awtoritajiet lokali u reġjonali, u għalhekk tas-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali pprovduti f’dawn il-livelli, għandu jiġi evitat. Bħalissa, l-awtoritajiet lokali u reġjonali jridu jippreżentaw it-talbiet, it-tweġibiet u d-dubji tagħhom permezz tal-mezz uffiċjali tal-Istat Membru tagħhom, għaliex dan tal-aħħar biss jista’ jidħol fi djalogu formali dwar id-dispożizzjonijiet tal-għajnuna mill-Istat mal-Kummissjoni. Għalhekk, l-informazzjoni maħruġa mill-awtoritajiet lokali u reġjonali għall-attenzjoni tal-Kummissjoni għandha tiġi kkunsidrata mill-Istat Membru rispettiv. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tistabbilixxi djalogu aktar strutturat mal-awtoritajiet lokali u reġjonali dwar il-proċeduri u l-kwistjonijiet tal-għajnuna mill-Istat. Ir-regoli u r-rekwiżiti dwar l-għajnuna mill-Istat għandhom jiġu adattati wkoll għall-ħtiġijiet speċjali u l-mezzi disponibbli għall-awtoritajiet reġjonali u lokali, biex b’hekk jiżguraw trattament ġust u ugwali fil-prattika.

4.1.

Il-Qafas jistabbilixxi fid-dettall ir-rekwiżiti differenti biex tiġi żgurata l-kompatibbiltà skont l-Artikolu 106(2) tat-TFUE u l-każistika li tinterpretah. Filwaqt li jipprovdi spjegazzjoni tajba tal-kriterji applikati mill-Kummissjoni, spiss jadotta pożizzjoni kawta żżejjed li toħloq problemi bla bżonn u tipproduċi grad ta’ inċertezza. Il-prattika tal-Kummissjoni turi li f’ħafna oqsma dawn id-diffikultajiet ġew megħluba bl-applikazzjoni ta’ interpretazzjoni prammatika tal-Qafas. Ir-referenzi speċifiċi li jsiru għal dawn is-soluzzjonijiet iżidu ċ-ċertezza tad-dritt u jirrinfurzaw b’mod effettiv trattament indaqs filwaqt li jippreservaw il-prinċipju li kull każ għandu jiġi eżaminat fuq il-merti tiegħu. Il-KESE għalhekk jirrakkomanda li l-Kummissjoni tispeċifika aktar il-modi alternattivi kif jista’ jintlaħaq ir-rekwiżit li diġà huma użati b’mod wiesa’ fil-prattika tagħha. Din il-kjarifika tneħħi ħafna mid-dubji li bħalissa jiffaċċjaw l-awtoritajiet u l-fornituri.

4.2.

Skont it-Trattat, l-għoti u d-definizzjoni ta’ mandat tas-servizz pubbliku jaqgħu taħt il-kompetenza fundamentali tal-Istati Membri. Għalhekk ir-referenzi fil-punt 13 tal-Qafas għall-kundizzjonijiet li l-SGIs/is-servizzi pubbliċi għandhom jissodisfaw jistgħu jservu biss bħala gwida siewja. Madankollu, l-inklużjoni ta’ dawn ir-referenzi tista’ tqajjem tħassib leġittimu dwar limitazzjoni potenzjali tas-setgħat tal-Istati Membri. Għaliex, huwa f’idejn l-Istati Membri biex jiddeċiedu, fl-interess pubbliku, dwar l-istandards ta’ “kwalità, sikurezza, affordabilità, trattament indaqs, promozzjoni ta’ aċċess universali u ta’ drittijiet tal-utent” li kull servizz essenzjali għandu jissodisfa, irrispettivament mill-kopertura tiegħu mis-suq jew minn mandat. L-Istati Membri għandhom ukoll is-setgħa li jiddeċiedu kif xieraq jekk l-iżgurar ta’ dawk l-istandards jeħtieġx SGEI/servizz pubbliku. Il-kundizzjonijiet tas-suq, filwaqt li huma rilevanti ħafna, ma jistgħux iħassru jew irażżnu l-kapaċità tal-awtoritajiet li jiddefendu l-interess pubbliku. Il-KESE għalhekk jissuġġerixxi li l-Kummissjoni tillimita l-azzjoni tagħha hawnhekk għal referenza għall-Komunikazzjoni ta’ gwida tagħha li tillimita l-kamp ta’ applikazzjoni tal-valutazzjoni tagħha għall-kontroll tal-eżistenza potenzjali ta’ żball evidenti, kwistjoni li finalment taqa’ taħt ir-responsabbiltà tal-Qorti tal-Ġustizzja.

4.3.

Il-punt 14 tal-Qafas mingħajr raġuni jqiegħed kundizzjonijiet fuq is-setgħat tal-Istati Membri biex jagħtu mandat billi jirrikjedi li dawn tal-aħħar iwettqu konsultazzjonijiet pubbliċi biex iqisu l-interessi tal-utenti u tal-fornituri, u b’hekk jaffettwa l-kompetenzi nazzjonali li jaqgħu barra mill-kompetenza tal-Kummissjoni. Filwaqt li l-awtoritajiet dejjem jagħtu attenzjoni xierqa lill-interessi tal-partijiet ikkonċernati, li jiġu mġiegħla jiġġustifikaw il-ħtieġa għal mandat u li jwettqu l-konsultazzjonijiet pubbliċi, jew jintroduċu strumenti alternattivi, ftit li xejn jaqbel mad-dispożizzjonijiet u l-prinċipji tat-Trattat. Il-prattika tal-Kummissjoni turi li tagħti attenzjoni limitata għal din ir-regola, b’mod speċjali jekk l-Istati Membri jiffaċċjaw ostakoli fl-infurzar tagħha. Il-KESE għalhekk jipproponi li l-Kummissjoni tabbozza mill-ġdid dan il-punt sabiex tevita rekwiżiti obbligatorji li jistgħu jaffettwaw il-proċeduri nazzjonali tat-tfassil tal-liġijiet, u joħolqu problemi mhux iġġustifikati.

4.4.

Ir-rekwiżit skont il-punt 19 tal-Qafas li l-inkarigi jikkonformaw mar-regoli tal-akkwist pubbliku tal-Unjoni jonqos milli jqis li l-liġi sekondarja f’dan il-qasam esperjenzat reviżjoni profonda wara l-pakkett dwar l-akkwist tal-2014. Id-Direttiva dwar l-Akkwist Pubbliku tapplika biss, skont l-Artikolu 1(2) tagħha, għal akkwiżizzjonijiet minn awtoritajiet kontraenti u ma tistax timponi reġim vinkolanti fuq l-SGEIs għaliex jirreferu għal kompiti mwettqa minn impriża f’isem l-awtorità. Għalhekk, kwalunkwe rekwiżit skont il-liġi dwar l-akkwist ikun qed imur kontra d-Direttiva li tirregolah. Il-pakkett dwar l-akkwist tal-2014 jirregola wkoll il-konċessjonijiet għall-ewwel darba. Imma jkun qed jiġi żgwidat bil-kbir jekk xi ħadd jiddeduċi li l-SGEIs jistgħu jaqgħu taħt dan ir-reġim: il-konċessjonijiet jimplikaw li l-impriżi jassumu r-riskju kollu meta l-għotja tkun ingħatat, f’kuntrast qawwi mal-SGEIs, fejn l-awtoritajiet ikopru l-ispejjeż żejda involuti fit-tħaddim tas-servizz, biex b’hekk jiġi mminimizzat ir-riskju. Huwa biss fejn l-awtorità tagħżel li tapplika t-trattament konċessjonali għal SGEI li dan ir-reġim japplika, imma f’dawn il-każijiet ma jkunx hemm element ta’ għajnuna, għaliex il-fornitur maħtur iġorr ir-riskju kollu. Għalhekk, la r-regoli tal-akkwist u lanqas ir-regoli konċessjonali ma japplikaw għall-SGEIs. Legalment, il-Qafas jista’ jistieden biss lill-Istati Membri jimplimentaw, fejn applikabbli, il-prinċipji tat-trasparenza u t-trattament indaqs fl-għażla tal-fornituri, b’mod partikolari dawk privati, mingħajr l-ebda obbligu vinkolanti marbut ma’ din it-talba. Il-KESE għalhekk jitlob lill-Kummissjoni tirrevedi l-Punt 19 tal-Qafas biex tqis kif xieraq ir-rekwiżiti legali ġodda fir-rigward tal-akkwist u l-konċessjonijiet.

4.5.

Minkejja li l-Punt 22 tal-Qafas jipprovdi li l-kumpens jista’ jkun ibbażat fuq l-ispejjeż u d-dħul mistennija jew attwalment imġarrba, spiss ħafna l-prattika tal-Kummissjoni tirrikjedi l-istabbiliment ta’ ammonti kumpensatorji ex ante. Dan il-metodu tal-kalkolu, li jipprevjeni lill-awtoritajiet milli jikkumpensaw ex post skont il-kost nett effettiv, jidher li huwa interferenza żejda li tista’ twassal għal problemi li ma jissolvewx, għaliex jekk l-ammonti ex ante jonqsu milli jkopru l-ispiża netta, il-fornitur jiffaċċja nuqqas ta’ finanzjament sistematiku. Barra minn hekk, jekk l-awtorità tipprovdi appoġġ addizzjonali biex tagħlaq dan id-distakk, fil-prinċipju tkun qed tiffaċċja penali potenzjali għal ksur tal-kundizzjonijiet stabbiliti fid-deċiżjoni ta’ awtorizzazzjoni. Il-prattika tal-Kummissjoni b’mod ġenerali injorat din l-inkonsistenza ħlief f’każijiet fejn il-pretendent ikun qajjem il-kwistjoni. Filwaqt li jidher xieraq li tiġi stabbilita ex ante l-metodoloġija għall-kalkolu tal-kumpens, l-ammonti tentattivi li jsegwu m’għandu jkollhom l-ebda karattru vinkolanti. Huwa biss meta r-riżultati annwali jkunu disponibbli li l-kalkolu tal-ispiża netta u l-kumpens korrispondenti jkunu jistgħu jsiru. Il-KESE għalhekk jistieden lill-Kummissjoni tiżgura konsistenza u konformità sħaħ mat-tieni kriterju Altmark billi takkoppja l-metodoloġija ex ante mal-użu sħiħ tal-kalkolu ex post tal-ispiża netta, sakemm l-awtorità ma tippreferix tistabbilixxi l-kumpens fiż-żmien tal-inkarigu.

4.6.

Il-metodu tal-Ispiża Evitata Netta għall-kalkolu tal-kumpens huwa bbażat fuq il-preżunzjoni li fin-nuqqas ta’ obbligu ta’ servizz pubbliku l-fornitur maħtur jista’ jnaqqas l-attivitajiet tiegħu u jimmira li jimmassimizza d-dħul. Il-metodu konvenzjonali tal-Ispiża Evitata Netta jkun ifisser li l-fornitur ma jkomplix l-attivitajiet kollha li jagħmlu telf. Id-differenza bejn dan ix-xenarju kontrofattwali u r-riżultati attwali tal-fornitur ta’ servizz tiddetermina l-ammont tal-kumpens. Il-Kummissjoni reċentement irrakkomandat l-approċċ tal-Ispiża tal-Profitabbiltà (PC), fejn il-kontrofattwali jkun it-twaqqif tal-attivitajiet li jipprevjenu lill-impriża milli timmassimizza r-riżultati tagħha. Il-kumpens għalhekk ikopri mhux biss l-ispejjeż addizzjonali tal-SGEI imma wkoll l-attivitajiet anqas effiċjenti, anke jekk profitabbli. Biex jitnaqqsu l-ħlasijiet kumpensatorji, il-Kummissjoni teħtieġ li l-vantaġġi tas-suq u mhux materjali li jgawdi l-fornitur jitnaqqsu mill-kumpens. Il-preferenza għall-approċċ tal-PC twassal għal diverġenzi de facto fl-implimentazzjoni ta’ prinċipju uniku, li għalhekk jikkomprometti ċ-ċertezza tad-dritt. Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tapprova ż-żewġ approċċi u tipprovdi aktar gwida dwarhom fil-Qafas, li bħalissa bilkemm fih indikazzjoni ta’ kif se jiġu stabbiliti l-kontrofattwali rilevanti.

4.7.

Il-metodu tal-allokazzjoni tal-ispiża jidher l-aktar wieħed xieraq għall-biċċa l-kbira tal-SGEIs, għaliex il-kalkolu tiegħu huwa bbażat fuq id-differenza bejn l-ispejjeż biex jiġi ssodisfat l-obbligu ta’ servizz pubbliku u d-dħul korrispondenti. Minkejja dan, l-Istati Membri li jridu jużaw dan il-metodu jridu jiġġustifikaw ir-raġunijiet biex jitwarrab l-approċċ tal-Ispiża Evitata Netta li mill-bqija huwa meqjus obbligatorju. Billi l-Ispiża Evitata Netta tinvolvi analiżi kumplessa u għalja, u spiss ikunu meħtieġa servizzi ta’ konsulenza esterna, il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tirrikonoxxi dan il-metodu bħala wieħed kompletament validu, fuq l-istess livell bħall-Ispiża Evitata Netta ħlief għal attivitajiet speċifiċi bħas-servizzi postali fejn din il-metodoloġija tibqa’ dik vinkolanti, skont it-Tielet Direttiva Postali.

4.8.

Il-Punt 32 tal-Qafas, dwar id-dħul, bir-raġun jinkludi l-profitti eċċessivi ġġenerati minn drittijiet speċjali jew esklużivi. Madankollu fil-prattika reċenti dan kien jinkludi profitti mill-provvista universali anke jekk ma jkunux ġejjin minn dawn id-drittijiet, biex b’hekk iwassal għal valutazzjonijiet qarrieqa. Għandu jiġi enfasizzat li l-kopertura universali timplika żvantaġġ għaliex il-fornitur maħtur huwa marbut li jservi territorju partikolari irrispettivament mill-ispejjeż imġarrba. Għalhekk, jekk il-fornitur iwettaq dan is-servizz fuq bażi profitabbli, il-prinċipji tat-Trattat jinkisru jekk dan l-eċċess kellu jiffinanzja fuq bażi obbligatorja obbligi ta’ servizz pubbliku oħrajn li jkunu qed jagħmlu telf. Il-KESE għalhekk jitlob lill-Kummissjoni tiċċara dan il-punt u tagħmel distinzjoni bejn drittijiet speċjali jew esklużivi li jinvolvu vantaġġ li l-profitt tiegħu għandu jittieħed inkunsiderazzjoni fil-finanzjament tal-obbligi ta’ servizz pubbliku u kopertura universali li tinvolvi żvantaġġ għall-fornitur maħtur.

4.9.

Il-profitt raġonevoli kif previst fil-Qafas iqajjem xi kwistjonijiet li jeħtieġu aktar kjarifika. Filwaqt li l-Qafas jippromovi l-użu tar-Rati ta’ Redditu Interni, jirrikonoxxi d-diffikultà inerenti biex jiġi applikat dan il-metodu. Għalhekk, fil-prattika l-Kummissjoni tqabbel kumpaniji mill-istess settur jew minn settur relatat bl-użu ta’ kriterji ta’ profitabbiltà standard bħall-ROE jew l-ROS. Madankollu n-nuqqas ta’ ċertezza dwar il-kwistjoni spiss iwassal għal riżultati diverġenti. Il-KESE għalhekk jissuġġerixxi li l-Kummissjoni tirrikonoxxi l-kriterji kollha tal-profitabbiltà standard u stabbiliti sewwa aktar milli tagħmel xi wieħed minnhom obbligatorju. Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tipprovdi aktar kjarifika dwar l-istandards tal-profitabbiltà u li jiġi permess l-użu ta’ standards differenti aktar milli jiġi impost wieħed partikolari fuq l-Istati Membri.

4.10.

Ir-rekwiżit obbligatorju tal-effiċjenza skont il-punti 39 sa 46 tal-Qafas qed juri li huwa ostakolu kbir kemm għall-partijiet ikkonċernati kif ukoll għall-awtoritajiet. Billi l-Qafas ma jipprovdi l-ebda ħjiel dwar kif jiġu kkalkulati l-inċentivi għall-effiċjenza, il-prattika tal-Kummissjoni tippermetti valutazzjonijiet ferm diverġenti, biex b’hekk tikkomprometti l-prinċipji taċ-ċertezza tad-dritt u tat-trattament indaqs. Il-KESE għalhekk jitlob lill-Kummissjoni tiċċara aktar il-modi alternattivi tal-kalkolu ta’ dawn l-inċentivi, li l-użu tagħhom m’għandux ikun vinkolanti minħabba l-kumplessità involuta.

13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/52

1.1.

Id-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni fil-qasam tal-mobbiltà tal-persuni u tat-trasport tal-oġġetti jipprovdu diversi benefiċċji lis-soċjetà bħal aċċessibbiltà u konvenjenza aħjar għall-passiġġieri, l-effiċjenza u l-produttività għal-loġistika, it-titjib fis-sigurtà tat-traffiku u tnaqqis fl-emissjonijiet. Fl-istess ħin, hemm tħassib dwar is-sikurezza, is-sigurtà, il-privatezza, ix-xogħol u l-ambjent.

1.2.

Filwaqt li t-teknoloġija toffri ħafna opportunitajiet, il-progress m’għandux ikun immexxi biss mit-teknoloġija iżda għandu jkollu l-għan li joħloq valur miżjud għas-soċjetà. Id-dibattitu politiku — flimkien mal-involviment adegwat tas-soċjetà ċivili fil-proċessi tal-ippjanar tat-trasport, partikolarment f’żoni urbani kbar — huwa għalhekk meħtieġ.

1.3.

It-twettiq tat-trasport diġitali jeħtieġ soluzzjonijiet għall-konġestjoni eżistenti, kif ukoll investimenti integrati tul in-netwerk TEN-T fis-sistemi tat-trasport, tal-enerġija u tat-telekomunikazzjoni, inkluż fejn jidħol l-użu tal-5G. L-istrumenti ta’ finanzjament tal-UE bħall-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa, il-FEIS, l-Orizzont 2020 għandhom jappoġġjaw dawn l-impriżi.

1.4.

Id-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni tat-trasport jipprovdu opportunitajiet ġodda ta’ negozju kemm lill-industriji tal-manifattura kif ukoll lill-industriji tas-servizzi, inklużi l-SMEs, u jistgħu jkunu qasam ta’ vantaġġ kompetittiv għall-UE. Għal dan l-għan, il-KESE jappella għal ambjent tan-negozju abilitanti u inkoraġġanti, inkluża attitudni miftuħa lejn mudelli ta’ negozju ġodda u li tingħata spinta lill-iżvilupp ta’ pjattaformi diġitali Ewropej.

1.5.

Id-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni tat-trasport ser iġibu bidliet profondi fin-natura tax-xogħol u d-domanda għall-ħiliet. Il-KESE jenfasizza l-importanza li jiġu ttrattati dawn il-bidliet strutturali billi tittejjeb tranżizzjoni ġusta u bla xkiel u jiġi indirizzat in-nuqqas ta’ ħiliet, flimkien ma’ monitoraġġ xieraq tal-progress. Id-djalogu soċjali u li jiġu informati u kkonsultati l-ħaddiema għandhom rwol ewlieni fil-proċess ta’ tranżizzjoni. L-Istati Membri għandhom ukoll jadattaw is-sistemi edukattivi tagħhom biex jissodisfaw id-domanda ġdida għall-ħiliet.

1.6.

Id-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni tat-trasport jirrikjedu d-disponibbiltà, aċċessibbiltà u fluss liberu tad-data xierqa. Fl-istess ħin, għandha tiġi żgurata protezzjoni adegwata tad-data. Iż-żieda fil-kapaċitajiet taċ-ċibersigurtà u l-indirizzar tal-kwistjonijiet ta’ responsabbiltà huma meħtieġa wkoll biex jiġu indirizzati l-iżviluppi ġodda.

1.7.

Il-KESE jenfasizza l-karattru intermodali tat-trasport diġitali, li jolqot il-qalba tal-istrateġija tat-trasport tal-UE. Dan jimplika wkoll rabtiet mill-qrib ma’ oqsma oħra ta’ politika bħal dawk relatati mas-suq uniku diġitali, l-enerġija, l-iżvilupp industrijali u l-innovazzjoni u l-ħiliet. Peress li l-għanijiet u r-rekwiżiti tal-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima jaġixxu bħala wieħed mill-muturi diġitali tat-trasport, hemm ukoll rabta mill-qrib mas-sostenibbiltà ambjentali.

2.1.

Id-diġitalizzazzjoni qiegħda tespandi fl-oqsma kollha tal-ekonomija u tas-soċjetà — bit-trasport ikun qasam li spiss jintuża bħala eżempju. L-għan ta’ din l-opinjoni fuq inizjattiva proprja huwa li jitqiesu l-iżviluppi u l-implikazzjonijiet tad-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni tat-trasport mil-lat tas-soċjetà inġenerali, inklużi n-negozji, tal-ħaddiema, tal-konsumaturi u taċ-ċittadini inġenerali, u li jiġu promossi l-opinjonijiet tal-KESE dwar kif dawn l-iżviluppi għandhom jitqiesu fit-tfassil tal-politika tal-UE, sabiex jinħatfu l-opportunitajiet u r-riskji jiġu ġestiti b’mod xieraq.

2.2.

Diġà qed isir ħafna xogħol fis-swieq, kif ukoll fl-oqsma differenti ta’ politika fil-livelli nazzjonali u tal-UE. Il-KESE indirizza wkoll din it-tema fl-opinjonijiet tiegħu, pereżempju fir-rigward tal-futur tal-industrija tal-karozzi (1) u l-Istrateġija Ewropea dwar is-Sistemi tat-Trasport Intelliġenti u Kooperattivi, C-ITS (2) u kif ukoll l-Intelliġenza Artifiċjali (3).

2.3.

Id-diġitalizzazzjoni tat-trasport tieħu diversi forom. Attwalment, il-vetturi, l-inġenji tal-ajru u l-vapuri diġà jużaw l-informazzjoni diġitali f’ħafna modi, fosthom it-teknoloġija u s-servizzi li jappoġġjaw is-sewqan tal-karozzi, il-kontroll tat-traffiku tal-ferroviji, u l-ġestjoni tal-avjazzjoni u tat-tbaħħir. Id-diġitalizzazzjoni ta’ informazzjoni dwar il-passiġġieri u l-oġġetti hija qasam ieħor tal-applikazzjoni ta’ kuljum. It-tielet, ir-robots jintużaw normalment fl-operazzjonijet tat-terminals fil-qasam tal-loġistika tal-merkanzija.

2.4.

Aktar awtomatizzazzjoni u robotizzazzjoni joħolqu opportunitajiet ġodda għat-trasport tal-oġġetti u tal-persuni, kif ukoll għal diversi tipi ta’ monitoraġġ u sorveljanza. Ir-robots virtwali, jiġifieri r-robots tas-softwer, hawnhekk għandhom rwol ċentrali billi jippermettu l-użu akbar u l-konnessjoni ta’ sistemi differenti ta’ informazzjoni, li jippermettulhom jiffunzjonaw bħala unità interoperabbli waħda.

2.5.

L-awtomatizzazzjoni tat-trasport tinvolvi l-iżvilupp ta’ mezzi tat-trasport fir-rigward tal-interazzjoni mal-bnedmin, kif ukoll mal-infrastruttura u sistemi esterni oħra. Vetturi, vapuri u sistemi tal-ispazju tal-ajru mingħajr sewwieq u mingħajr ekwipaġġ li huma kompletament awtonomi, jiġifieri li jiffunzjonaw indipendentement, huma l-aħħar pass f’dan l-iżvilupp.

2.6.

Attwalment, qed jiġu żviluppati karozzi mingħajr sewwieq minn diversi manifatturi tal-karozzi u qed jiġu ttestjati fil-prattika. Il-metros mingħajr sewwieq diġà ġew introdotti f’ħafna bliet, filwaqt li l-karozzi tal-linja u gruppi ta’ trakkijiet mingħajr sewwieq qed jiġu ttestjati. L-użu ta’ sistemi ta’ inġenji tal-ajru mingħajr ekwipaġġ jew drones qed jiżdied b’mod rapidu u anki vapuri kkontrollati mill-bogħod u awtonomi qed jiġu żviluppati. Minbarra l-vetturi, l-inġenji tal-ajru u l-vapuri, qed jiġu esplorati tipi ġodda ta’ soluzzjonijiet infrastrutturali u sistemi ta’ kontroll tat-traffiku.

2.7.

Għalkemm qed jittieħdu passi lejn trasport awtonomu u mingħajr ekwipaġġ, l-istrutturi bażiċi għadhom jibbażaw fuq il-persuni bħala l-atturi ewlenin. L-aktar implikazzjonijiet notevoli għandhom jitqiesu meta trasport kompletament awtonomu u mingħajr ekwipaġġ isir realtà. It-tbassir dwar meta dan se jseħħ ivarja b’mod sinifikanti. Madankollu, huwa importanti li ssir tħejjija għall-futur u li jittieħdu d-deċiżjonijiet meħtieġa fi żmien xieraq.

2.8.

Id-diġitalizzazzjoni tippermetti wkoll lill-passiġġieri u lil utenti oħra tat-trasport li jibbenefikaw minn kunċett ġdid ta’ Mobilità bħala Servizz (MaaS) permezz ta’ pjattaformi diġitali.

2.9.

L-iżvilupp li għaddej bħalissa ta’ MaaS, ifittex li jwieġeb aħjar għad-domanda tas-suq billi jiġu kkombinati s-sistemi ta’ riservazzjoni, ta’ xiri u ta’ ħlas tal-ktajjen ta’ trasport u l-għoti ta’ informazzjoni f’ħin reali dwar l-iskedi ta’ żmien, it-temp u l-kundizzjonijiet tat-traffiku, kif ukoll il-kapaċità ta’ trasport u soluzzjonijiet disponibbli. Għalhekk, l-MaaS hija l-interfaċċa diġitizzata tat-trasport. Fl-istess ħin, hija għandha l-għan li tottimizza l-użu tal-kapaċità tat-trasport.

2.10.

L-iżvilupp rapidu tat-teknoloġija bħal big data, il-cloud computing, in-netwerks mobbli 5G, is-sensers, ir-robotika u l-intelliġenza artifiċjali — speċjalment bil-kapaċitajiet ta’ tagħlim tagħhom bħal tagħlim bil-magni u tagħlim profond — huwa l-instigatur prinċipali wara l-iżviluppi fit-trasport diġitali u awtomatizzat.

2.11.

Madankollu, huwa ovvju li wieħed ma jistax jimxi b’suċċess jekk il-progress ikun immexxi biss mit-teknoloġija. Idealment, l-iżvilupp għandu jkun ibbażat fuq id-domanda tas-soċjetà. Min-naħa l-oħra, spiss ikun diffiċli għaċ-ċittadini li jaraw l-opportunitajiet li jipprovdu l-iżviluppi ġodda.

3.1.

L-iżvilupp diġitali joħloq kundizzjonijiet għall-intermodalità u b’hekk jikkontribwixxi għall-approċċ tas-sistema fit-trasport. Dan ifisser ukoll li b’żieda mal-infrastruttura tradizzjonali, is-sistema tat-trasport għandha diversi elementi ġodda.

3.2.

Madankollu, il-bażi tas-sistema tibqa’: it-toroq, il-ferroviji, il-portijiet u l-ajruporti. Minbarra dawn l-elementi bażiċi, hija meħtieġa infrastruttura diġitali avvanzata li tkopri s-sistemi ta’ mmappjar u ta’ lokalizzazzjoni, tipi differenti ta’ sensers għall-ġenerazzjoni tad-data, ħardwer u softwer għall-ipproċessar tad-data, u konnessjonijiet mobbli u broadband għat-tqassim tad-data. Is-sistemi ta’ ġestjoni u ta’ kontroll tat-traffiku awtomatizzati huma inklużi wkoll fl-infrastruttura diġitali.

3.3.

Peress li kemm l-infrastruttura diġitali kif ukoll dik diġitizzata jirrikjedu l-elettriku, u minħabba l-interazzjoni bejn il-grilji elettriċi intelliġenti u l-vetturi elettriċi, l-infrastruttura tal-elettriku hija wkoll element ewlieni tas-sistema tat-trasport. Finalment, servizzi u infrastruttura ġodda huma meħtieġa biex ikun permess l-aċċess għall-informazzjoni dwar it-traffiku u kif ukoll il-prenotazzjonijiet u l-pagamenti tas-servizzi ta’ mobilità. Is-sistema, minn infrastruttura fiżika għal servizzi fiżiċi tat-trasport, hija għalhekk marbuta permezz ta’ tipi differenti ta’ elementi diġitali.

3.4.

Minkejja żviluppi rapidi, għad hemm diversi ostakli li jfixklu l-progress lejn sistemi diġitali tat-trasport li għalhekk iridu jingħelbu. Dawn jinkludu, pereżempju, nuqqasijiet fid-disponibbiltà u l-aċċessibbiltà tad-data, in-nuqqas ta’ konnessjonijiet tal-Internet veloċi, u limitazzjonijiet tekniċi li għandhom x’jaqsmu mas-sensers u l-lokalizzazzjoni f’ħin reali.

3.5.

Il-KESE jappella għall-investiment fit-teknoloġija u l-infrastruttura li fuqhom jista’ jinbena t-trasport diġitali, b’mod partikolari l-ġestjoni tat-traffiku u s-sistemi ta’ kontroll: SESAR (Riċerka dwar il-Ġestjoni tat-Traffiku bl-Ajru tal-Ajru Uniku Ewropew) u ERTMS (Sistema Ewropea tal-Ġestjoni tat-Traffiku Ferrovjarju) huma proġetti li jinsabu diġà fi stadju matur iżda li m’għandhomx biżżejjed riżorsi finanzjarji. Il-VTMIS (Sistema għall-Monitoraġġ u l-Informazzjoni dwar it-Traffiku tal-Bastimenti) u s-C-ITS għad iridu jiġu żviluppati. Barra minn hekk, il-konnessjonijiet tal-5G iridu jsiru disponibbli tul in-netwerk ewlieni tat-TEN-T. L-istrumenti ta’ finanzjament tal-UE bħall-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa, il-Fond Ewropew għall-Investimenti Strateġiċi u l-Orizzont 2020 għandhom jagħtu prijorità lil dawn l-impriżi.

3.6.

L-interoperabbiltà tas-sistemi diġitali hija meħtieġa wkoll sabiex tkun permessa l-konnettività transkonfinali kemm lokalment kif ukoll internazzjonalment. L-UE għandha tagħmel ħilitha biex tkun il-prekursur u dik li tistabbilixxi l-istandards f’dan il-qasam.

3.7.

Il-KESE jenfasizza li d-diġitalizzazzjoni ma teliminax il-ħtieġa ta’ investimenti f’infrastruttura bażika tat-trasport, għalkemm tottimizza l-użu tal-kapaċità eżistenti. Barra minn hekk, matul il-perjodu ta’ tranżizzjoni, il-vetturi u l-bastimenti parzjalment awtomatizzati u kompletament awtonomi jimxu flimkien, u dan għandu jitqies fl-infrastruttura tat-toroq u marittima. Fl-avjazzjoni tfaċċaw ukoll sfidi ġodda minħabba l-użu ta’ drones.

3.8.

Il-KESE jħeġġeġ l-iżvilupp ta’ sistemi u regoli komuni tal-ġestjoni tat-traffiku għad-drones fil-livell tal-UE u internazzjonalment fl-ICAO. Barra minn hekk, l-iżvilupp tar-regoli huwa meħtieġ fl-OMI sabiex ikun possibbli l-iżvilupp u l-introduzzjoni tat-tbaħħir ikkontrollat mill-bogħod u awtonomu, inkluż fil-portijiet.

4.1.

Id-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni jwasslu għal aktar effiċjenza, produttività u sigurtà għat-trasport u l-loġistika tal-merkanzija. Opportunitajiet ġodda ta’ negozju jitfaċċaw ukoll għall-industriji tal-manifattura u tas-servizzi fir-rigward tal-awtomatizzazzjoni u r-robotika, is-servizzi għall-mobbiltà taċ-ċittadini, is-soluzzjonijiet għal loġistika aktar effiċjenti, jew id-diġitalizzazzjoni tas-sistema kollha tat-trasport. Dan jgħodd kemm għall-kumpaniji l-kbar kif ukoll għall-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju, inklużi n-negozji ġodda.

4.2.

Meta wieħed iqis li l-kumpaniji tal-UE huma minn ta’ quddiem nett f’bosta oqsma relatati mat-trasport diġitali, dan jista’ jkun tassew qasam fejn jista’ jiġi żviluppat vantaġġ kompetittiv. Peress li hemm ħafna għaddej barra l-UE fir-rigward tal-iżvilupp ta’ trasport diġitali u awtonomu, l-UE għandha wkoll issaħħaħ l-isforzi tagħha fl-oqsma tal-innovazzjoni, l-infrastruttura, u l-ikkompletar tas-suq uniku, inkluż l-adattament tal-qafas legali ġdid f’kundizzjonijiet ta’ tħaddim.

4.3.

Hemm ukoll il-ħtieġa għal attitudni miftuħa lejn l-iżvilupp u l-introduzzjoni ta’ tipi ġodda ta’ mudelli ta’ negozju, abbażi ta’ pjattaformi diġitali. Sabiex jissaħħaħ il-ħolqien ta’ pjattaformi Ewropej jeħtieġ li jkun żgurat li l-kundizzjonijiet abilitanti u li jagħtu appoġġ ikunu fis-seħħ u li l-qafas regolatorju jipprovdi lin-negozji b’kundizzjonijiet ekwi.

4.4.

Id-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni tat-trasport huma bbażati primarjament fuq il-ġestjoni tad-data bħal fi kwalunkwe settur ieħor. Mil-lat kummerċjali, id-data tista’ titqies bħala fattur ta’ produzzjoni jew materja prima li għandha tiġi pproċessata u rfinata sabiex jinħoloq valur miżjud. Għal dan il-għan, il-fluss liberu tad-data huwa essenzjali. Għalhekk, il-KESE jitlob li jinstabu soluzzjonijiet effettivi li jeliminaw il-problemi assoċjati mal-aċċessibbiltà, l-interoperabbiltà u t-trasferiment tad-data, filwaqt li tiġi żgurata protezzjoni xierqa tad-data u l-privatezza.

4.5.

Il-KESE jqis importanti li jingħata u jiġi ffaċilitat l-aċċess għal data tal-massa relatata mat-trasport u mal-infrastruttura, iġġenerata mis-settur pubbliku, lill-utenti kollha. Barra minn hekk, huma meħtieġa kjarifiki u regoli għall-ġestjoni ta’ data mhux personali, b’mod partikolari data ġġenerata minn sensers u apparati intelliġenti. Fil-valutazzjoni tal-kwistjonijiet tal-aċċessibbiltà u l-użu mill-ġdid tad-data, huwa utli li wieħed jinnota li b’mod ġenerali, mhijiex id-data nfisha li ġġib vantaġġ kompetittiv iżda huma l-għodod, ir-riżorsi tal-innovazzjoni u l-pożizzjoni fis-suq li jirfinawha.

4.6.

Sabiex wieħed jiżviluppa u jikseb esperjenza fit-trasport diġitali u awtonomu, l-esperimentazzjoni u l-ittestjar b’teknoloġiji u kunċetti ġodda jridu jiġu ffaċilitati. Dan jirrikjedi ekosistemi tal-innovazzjoni u tan-negozju li jiffunzjonaw, bankijiet tat-test xierqa u qafas regolatorju ta’ abilitazzjoni. Il-KESE jistieden lill-awtoritajiet jadottaw approċċ li jistimula l-innovazzjoni minflok jistabbilixxi regoli u rekwiżiti dettaljati li jxekklu l-iżvilupp.

5.1.

L-implikazzjonijiet tad-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni tat-trasport għax-xogħol bla dubju huma l-istess kif inhuma f’oqsma oħra. Kunċetti u proċessi ġodda jistgħu jirriżultaw f’telf ta’ impjiegi, filwaqt li impjiegi ġodda jistgħu jinħolqu permezz ta’ prodotti u servizzi ġodda.

5.2.

L-aktar bidliet sinifikanti jistgħu jsiru fis-settur tat-trasport u tal-loġistika nnifsu iżda l-implikazzjonijiet għall-impjiegi jistgħu jiġu nnutati wkoll fis-setturi tal-manifattura relatati, kif ukoll fil-katini tal-provvista u r-raggruppamenti reġjonali.

5.3.

Bl-użu ta’ trasport mingħajr ekwipaġġ, id-domanda għall-persunal tat-trasport se tonqos. L-istess jgħodd għall-implikazzjonijiet tal-użu dejjem jiżdied tar-robotika għal xogħol fiżiku fl-operazzjonijiet tat-terminals. Uħud mill-impjiegi jistgħu jiġu sostitwiti b’kompiti ta’ kontroll u ta’ monitoraġġ iżda maż-żmien dawn il-kompiti jistgħu jonqsu wkoll. Fl-istess ħin, jistgħu jinħolqu impjiegi ġodda f’setturi oħrajn, b’mod partikolari fis-setturi relatati mat-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni, is-servizzi diġitali, l-elettronika u r-robotika. Barra minn hekk, filwaqt li jonqos ix-xogħol fiżiku u l-kompiti ta’ rutina, jikber ir-rwol ta’ soluzzjoni tal-problemi u l-kompiti kreattivi.

5.4.

Il-bidla fil-kompiti timplika wkoll bidla konsiderevoli fid-domanda tas-suq għall-ħiliet. Hemm domanda dejjem tiżdied għal ċiberprofessjonisti b’ħiliet għolja bħall-iżviluppaturi tas-softwer. Min-naħa l-oħra, hemm ħtieġa dejjem tikber għall-ħiliet prattiċi assoċjati mal-użu tar-robotika u t-teħid ta’ azzjoni fis-sistemi ta’ kooperazzjoni bejn il-bnedmin u r-robots. Barra minn hekk, se tikber l-importanza tal-professjonisti b’kompetenzi b’bażi wiesgħa.

5.5.

Il-KESE jenfasizza l-importanza li dawn il-bidliet strutturali jiġu indirizzati b’mod xieraq, billi jitħejjew strateġiji dwar kif għandha tiġi żgurata tranżizzjoni ġusta u bla xkiel, jitnaqqsu l-impatti soċjali negattivi u jiġu indirizzati d-diskrepanzi fil-ħiliet, ikkombinati mal-monitoraġġ xieraq tal-progress. Id-djalogu soċjali u li jiġu informati u kkonsultati l-ħaddiema fil-livelli kollha għandhom rwol ewlieni fil-proċess ta’ tranżizzjoni.

5.6.

Jeżistu kemm ħtiġijiet immedjati kif ukoll fit-tul għat-taħriġ u l-edukazzjoni. L-Istati Membri għandhom rwol deċiżiv biex iwieġbu għad-domanda għal ħiliet ġodda billi jadattaw is-sistemi edukattivi tagħhom, u l-prattiki tajbin għandhom jinxterdu fuq livell Ewropew. Hija meħtieġa enfasi qawwija fuq ix-xjenza, it-teknoloġija, l-inġinerija u l-matematika, filwaqt li jitqies li d-domanda għall-ħolqien ta’ soluzzjonijiet ġodda tirrikjedi kompetenzi wiesgħa b’edukazzjoni fl-arti kif ukoll fix-xjenzi soċjali.

6.1.

Jidher li ċ-ċittadini mhumiex ġeneralment konxji mit-tip ta’ opportunitajiet li d-diġitalizzazzjoni u r-robotizzazzjoni jipprovdu, pereżempju għall-aċċessibbiltà u l-konvenjenza ta’ mobilità, filwaqt li l-perċezzjoni ta’ sigurtà, sikurezza u privatezza tkun it-tħassib ewlieni. Huwa meħtieġ aktar tagħrif u komunikazzjoni dwar il-vantaġġi u l-iżvantaġġi, flimkien ma’ involviment adegwat tas-soċjetà ċivili fil-proċessi tal-ippjanar tat-trasport fil-livell lokali, speċjalment fiż-żoni urbani l-kbar.

6.2.

Bla dubju, awtomatizzazzjoni avvanzata żżid is-sigurtà tat-trasport minħabba li l-iżbalji tal-bniedem jonqsu. Min-naħa l-oħra, riskji ta’ sigurtà ġodda jistgħu jitfaċċaw minħabba l-limitazzjonijiet fil-kapaċità tas-sensers li jagħrfu l-forom, ħsara potenzjali tal-apparati, interruzzjonijiet tal-Internet u tipi ġodda ta’ żbalji tal-bniedem bħal bugs tas-softwer. Madankollu, l-effett nett huwa vvalutat bħala wieħed evidentement pożittiv.

6.3.

Minħabba li qed jitfaċċa tħassib dejjem jiżdied fir-rigward taċ-ċibersigurtà, din se tkun waħda mill-elementi ewlenin tas-sigurtà tat-trasport. Iċ-ċibersigurtà tinvolvi vetturi, inġenji tal-ajru u vapuri iżda wkoll l-infrastruttura li tappoġġjahom, timmaniġġjahom u tikkontrollahom.

6.4.

L-introduzzjoni u l-użu ta’ trasport mingħajr ekwipaġġ u awtonomu jqajmu wkoll il-kwistjoni tar-regoli tat-traffiku, b’mod partikolari dawk relatati mal-aspetti etiċi. Minħabba li t-trasport huwa funzjoni transkonfinali, ir-regoli tat-traffiku għandhom jiġu armonizzati fis-suq intern, bl-għan li tinkiseb aktar armonizzazzjoni fil-livell internazzjonali.

6.5.

Bit-trasport kompletament awtonomu, iqumu wkoll mistoqsijiet ġodda dwar ir-responsabbiltajiet. Dan huwa rifless ukoll fl-iżvilupp tas-sistemi tal-assigurazzjoni. L-isfida ewlenija tista’ tkun l-istabbiliment fattwali ta’ responsabbiltà f’każ ta’ inċident, minħabba r-rwol tas-sistemi diġitali u l-involviment ta’ diversi atturi bħall-manifatturi u s-sidien ta’ vetturi, u l-maniġers tal-infrastruttura. Dan jista’ jirrikjedi aktar ħżin tad-data sabiex jiġu stabbiliti ċ-ċirkostanzi tal-inċident. Għalhekk, il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tinvestiga oqfsa possibbli tal-ġbir tad-data u r-rekwiżiti għal skopijiet ta’ responsabbiltà, filwaqt li żżomm f’moħħha l-ħtieġa għall-privatezza.

6.6.

Fir-rigward tal-privatezza u aktar ħtiġijiet tad-data, in-nies jinsabu mħassba dwar jekk humiex qed jiġu mmonitorjati kontinwament. L-użu ta’ rikonoxximent tal-forom iqajjem ukoll tħassib dwar il-privatezza. Fir-rigward tal-protezzjoni tad-data personali, ir-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data (GDPR) se jiġi applikat fl-2018 bl-għan li jiġi pprovdut sett wieħed ta’ regoli għall-UE kollha. Il-KESE ġibed l-attenzjoni lejn l-importanza tal-privatezza u l-protezzjoni tad-data fl-opinjonijiet preċedenti tiegħu u jenfasizza li d-data għandha tintuża biss għal skopijiet li għandhom x’jaqsmu mat-tħaddim tas-sistema u m’għandhomx jinżammu għal finijiet oħra.

7.1.

L-impatti relatati mal-klima u ambjentali tat-trasport jiddependu fuq ħafna fatturi. It-titjib tal-effiċjenza fl-enerġija tal-vetturi, l-inġenji tal-ajru u l-vapuri huwa wieħed mill-miżuri ewlenin biex jitnaqqsu l-emissjonijiet. L-effiċjenza fl-enerġija ġeneralment tmur id f’id mal-awtomatizzazzjoni tas-sistemi operattivi u ta’ kontroll.

7.2.

Is-sostituzzjoni tal-karburanti fossili b’karburanti b’livell baxx ta’ karbonju, bl-elettriku jew bl-idroġenu hija mezz ewlieni ieħor għat-tnaqqis tal-emissjonijiet. Għalkemm huwa proċess separat, l-użu ta’ vetturi elettriċi u l-introduzzjoni ta’ grilji elettriċi intelliġenti huma marbuta mill-qrib mal-awtomatizzazzjoni tat-trasport.

7.3.

Il-miżuri li jżidu l-fluss tat-traffiku għandhom ukoll rwol sinifikanti x’jaqdu fit-tnaqqis tal-emissjonijiet. Id-diġitalizzazzjoni u l-awtomatizzazzjoni jippermettu trasport bla xkiel u ktajjen tat-trasport multimodali effiċjenti. Dan ifisser aktar effiċjenza tat-trasport, aktar effiċjenza fl-enerġija, inqas konsum tal-fjuwil u inqas emissjonijiet. Għal dan l-għan, l-infrastruttura ta’ kwalità għolja u l-qsim tal-fruntieri bla xkiel huma wkoll ta’ importanza kbira. Barra minn hekk, l-użu tal-art u l-ippjanar urban għandhom effett fuq il-ħtieġa u l-fluss tat-traffiku.

7.4.

L-impatti ambjentali mhumiex relatati biss mat-trasport innifsu iżda wkoll maċ-ċiklu tal-ħajja tal-vetturi, tal-inġenji tal-ajru u tal-vapuri mill-manifattura sa tmiem il-ħajja. Ir-rilokalizzazzjoni tal-manifattura u l-użu tal-approċċ tal-ekonomija ċirkolari huma fenomeni li jikkontribwixxu għat-tnaqqis tal-impatti taċ-ċiklu tal-ħajja.

7.5.

It-trasport awtonomu jista’ jwassal għal użu akbar ta’ karozzi privati minħabba ż-żieda fil-konvenjenza għall-passiġġieri. Min-naħa l-oħra, il-car-sharing — flimkien mal-użu tat-trasport pubbliku — huwa mistenni li jnaqqas l-ammont ta’ karozzi privati. Il-preferenzi tal-konsumaturi għalhekk jaqdu rwol importanti fil-futur tal-politika ta’ mobilità. Dawn jistgħu jiġu influwenzati billi jiġu pprovduti l-faċilitajiet disponibbli immedjatament għall-ippjanar tal-vjaġġi, li jħeġġu lin-nies biex jagħmlu għażliet ekoloġiċi. Inċentivi ta’ pprezzar xieraq jista’ jkollhom ukoll rwol biex jinfluwenzaw l-imġiba tal-konsumatur.

13.10.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 345/58

Relatur:

Miguel Ángel CABRA DE LUNA

1.1.

L-ekonomija soċjali hija attur rilevanti li jikkontribwixxi għall-ksib tal-objettivi tal-politiki Ewropej kollha li għandhom dimensjoni esterna: il-politika esterna u ta’ sigurtà, dik kummerċjali, tal-viċinat, dwar it-tibdil fil-klima, tal-kooperazzjoni għall-iżvilupp u l-iżvilupp sostenibbli. Madankollu, in-nuqqas ta’ ambjent regolatorju adegwat, kemm fil-livell Ewropew kif ukoll dak nazzjonali, jimpedixxi lil dan is-settur milli jiżviluppa l-potenzjal sħiħ tiegħu u jimmassimizza l-impatt tiegħu.

1.2.

L-Istrument ta’ Sħubija (1) għall-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi, immirat lejn il-pajjiżi żviluppati u dawk li qed jiżviluppaw, jista’ jipprovdi opportunità għall-ekonomija soċjali tal-Unjoni Ewropew (UE) fil-proċess ta’ internazzjonalizzazzjoni tiegħu, filwaqt li jrawwem il-kompetittività, l-innovazzjoni u r-riċerka.

1.3.

L-Unjoni Ewropea (UE) għandha rwol importanti fil-ġlieda biex jinqered il-faqar u jiġi promoss l-iżvilupp ekonomiku u soċjali madwar id-dinja, li huwa rifless fl-Aġenda tal-UE għal wara l-2015 u fl-aċċettazzjoni tal-Aġenda 2030 għall-iżvilupp sostenibbli tan-Nazzjonijiet Uniti.

1.4.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) jilqa’ b’sodisfazzjon l-importanza li l-Kunsill jagħti fl-Aġenda għal wara l-2015 lill-“ekonomija soċjali għall-ħolqien tal-impjiegi u l-iżvilupp sostenibbli”, li tiftaħ perspettivi ġodda għall-promozzjoni tal-ekonomija soċjali fid-dimensjoni esterna tagħha (punt 43 tal-Aġenda għal wara l-2015), iżda jilmenta li l-Kummissjoni ma inkludietx l-ekonomija soċjali fil-proposta tagħha dwar kunsens ġdid fir-rigward tal-iżvilupp.

1.5.

Is-suċċessi fin-negozju li jistgħu jiġu osservati f’diversi pajjiżi barra mill-UE juru li l-ekonomija soċjali, fid-diversi forom intraprenditorjali tagħha, hija preżenti b’mod prominenti fil-ħajja ta’ kuljum u fl-attività produttiva ta’ partijiet kbar tal-Afrika, l-Amerika u l-Asja, u hija strumentali fit-titjib tal-kundizzjonijiet tal-għajxien u tax-xogħol ta’ miljuni ta’ persuni.

1.6.

Fost id-diversi forom intraprenditorjali tal-ekonomija soċjali preżenti f’dawn ir-reġjuni tispikka t-tmexxija, fost l-oħrajn, tal-kooperattivi u l-assoċjazzjonijiet mutwi, li huma ferm numerużi u attivi fil-produzzjoni agrikola, il-finanzi u l-mikrofinanzi, il-provvista ta’ ilma nadif, l-akkomodazzjoni, l-integrazzjoni ta’ persuni b’diżabilità fis-suq tax-xogħol, it-tnaqqis tax-xogħol informali permezz ta’ inizjattivi ta’ intraprenditorija kollettiva tal-ekonomija soċjali, l-integrazzjoni taż-żgħażagħ fis-suq tax-xogħol u l-emanċipazzjoni tan-nisa, li għandha rwol li kull ma jmur huwa aktar sinifikanti fl-attività produttiva tal-kooperattivi u l-assoċjazzjonijiet mutwi.

1.7.

Flimkien mal-kooperattivi, il-kumpaniji ta’ assistenza reċiproka u intrapriżi simili oħrajn tal-ekonomija soċjali b’bażi assoċjattiva, tispikka l-funzjoni importanti tal-organizzazzjonijiet mingħajr skop ta’ qligħ, assoċjazzjonijiet u fondazzjonijiet magħrufa bħala NGOs (organizzazzjonijiet mhux governattivi), li lkoll huma parti integrali tal-ekonomija soċjali fil-qasam tat-tielet settur ta’ azzjoni soċjali, li jamministraw is-servizzi tal-assistenza soċjali, is-saħħa, l-edukazzjoni u oħrajn, kif ukoll jippromovu inizjattivi ta’ intraprenditorija tal-ekonomija soċjali fost il-popolazzjoni lokali.

1.8.

Il-Kummissjoni rrikonoxxiet ir-rwol importanti li jista’ jkollhom l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali fl-iżvilupp tal-ekonomija ċirkolari, li għaliha jistgħu jkunu ta’ “kontribut essenzjali” (2). Fl-Ewropa, hemm ħafna eżempji ta’ prattika tajba f’dan il-qasam, li fih l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali jista’ jkollhom rwol importanti fl-investimenti ppjanati fil-Pjan ta’ Investiment Estern Ewropew (PIEE) dwar l-enerġiji rinnovabbli fl-Afrika. L-intrapriżi tal-ekonomija soċjali jikkontribwixxu b’mod prominenti għal tkabbir ekonomiku sostenibbli, filwaqt li jnaqqsu l-impatti ambjentali negattivi tiegħu.

1.9.

L-istrumenti finanzjarji tradizzjonali ma jaħdmux għall-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, mingħajr preġudizzju għall-ħidma tal-banek etiċi, li jeħtieġu strumenti adattati b’mod speċifiku. Għaldaqstant, il-KESE jiddispjaċih li, minkejja r-rwol indiskutibbli fil-proċess biex jinkisbu l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (SDGs) u l-preżenza soċjoekonomika tagħhom, l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali mhumiex ikkunsidrati b’mod sistematiku bħala atturi speċifikament rikonoxxuti fil-programmi tal-promozzjoni tal-internazzjonalizzazzjoni u l-promozzjoni tal-intraprenditorija barra mill-UE, wisq anqas fil-kooperazjoni għall-iżvilupp tal-UE. Lanqas il-PIEE u l-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Sostenibbli (EFDS) ma jikkunsidraw ebda linja ta’ finanzjament speċifika għall-IES.

1.10.

Pereżempju, it-tiġdid tal-Ftehim tas-Sħubija ta’ Cotonou se jaffettwa aktar minn 100 pajjiż fl-Afrika, il-Karibew u l-Paċifiku (AKP), b’popolazzjoni totali ta’ 1 500 miljun ruħ. It-tiġdid tal-Ftehim tas-Sħubija ta’ Cotonou huwa mistenni fl-2020 u n-negozjati għandhom jibdew sa mhux aktar tard minn Awwissu 2018. Huwa sorprendenti li fl-imsemmija Komunikazzjoni, li hija bbażata fuq l-Aġenda 2030 tan-Nazzjonijiet Uniti u l-Istrateġija Globali tal-UE dwar il-politika estera u tas-sigurtà, l-ekonomija soċjali ma tissemmiex fost l-atturi mhux statali parteċipanti fis-sħubija, u tibqa’ koperta taħt il-kategorija ġenerika ta’ “is-soċjetà ċivili, l-aġenti tal-isferi ekonomiċi u soċjali u s-settur privat” (punt 4.3.3 tal-Komunikazzjoni).

1.11.

Il-politika kummerċjali hija waħda mill-pilastri tal-azzjoni esterna tal-UE. Is-soċjetà ċivili organizzata tipparteċipa fil-ftehimiet differenti tal-UE ma’ pajjiżi u reġjuni oħra tad-dinja (kummerċjali, tal-assoċjazzjoni, ta’ sħubija ekonomika) permezz ta’ kumitati konsultattivi konġunti u gruppi konsultattivi esterni li jistabbilixxu dawn il-ftehimiet. Il-KESE jirrakkomanda li l-ekonomija soċjali, li diġà hija inkluża f’diversi ftehimiet, tiġi ġeneralizzata u tkun komponent fiss fihom kollha.

1.12.

Kemm l-EFDS kif ukoll il-BEI għandhom jaħdmu flimkien biex tiġi stabbilita ekosistema finanzjarja speċifika tal-IES, kif titlob l-Opinjoni tal-KESE (3). Barra minn hekk, il-programmi ta’ assistenza teknika u tal-kooperazzjoni għall-iżvilupp tal-PIEE għandhom jikkunsidraw il-promozzjoni ta’ pjattaformi diġitali kooperattivi. L-ekonomija diġitali tiftaħ oqsma ġodda ta’ azzjoni u żvilupp għall-IES. B’hekk, l-ekonomija kollaborattiva tippermetti li jinħolqu pjattaformi mhux għall-profitt (platform cooperativism) u tiżviluppa attivitajiet ta’ interess kbir għad-dimensjoni esterna tal-ekonomija soċjali bħall-produzzjoni kollaborattiva, il-finanzi kollaborattivi (crowfunding jew peer-to-peer lending), il-governanza kollaborattiva jew it-tagħlim kollaborattiv (learning). F’dan l-aħħar każ, it-tagħlim permezz ta’ pjattaformi kooperattivi jista’ jkun importanti għat-taħriġ fuq il-post ta’ intraprendituri tal-ekonomija soċjali fil-pajjiżi ġirien u tan-Nofsinhar, bit-tisħiħ tal-kapital uman kruċjali f’dawk il-pajjiżi.

1.13.

Il-KESE jappoġġja r-rakkomandazzjoni tal-Grupp Konsultattiv Ewropew għall-Intrapriżi Soċjali sabiex jissaħħaħ ir-rwol tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali fil-politika esterna tal-UE. B’rabta ma’ dan, il-Kummissjoni u s-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE) għandhom jikkoordinaw il-politiki u l-inizjattivi tagħhom biex:

1.14.

Il-Kummissjoni u l-ekonomija soċjali għandhom jiffaċilitaw l-involviment tal-G20 u l-G7 fil-promozzjoni ta’ politiki speċifiċi ta’ appoġġ għall-ekonomija soċjali (kif muri permezz tal-Qafas Intraprenditorjali Inklużiv tal-G20), li jirriflettu d-differenzi fil-valuri, il-prinċipji u r-raġunijiet għall-eżistenza ta’ dawn l-organizzazzjonijiet (Rakkomandazzjoni Nru 12 tal-Grupp Konsultattiv Ewropew għall-Intrapriżi Soċjali).

1.15.

Permezz tad-diplomazija ekonomika għandhom jiġu promossi r-rwol tal-ekonomija soċjali fil-fora internazzjonali (UNTFSSE, ILGSSE, G20,G7, ILO, eċċ.) u l-kooperazzjoni ma’ organizzazzjonijiet finanzjarji internazzjonali.

1.16.

L-UE għandha tiżgura li, fin-negozjati ta’ ftehimiet kummerċjali, l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali ma jiġux diskriminati meta mqabbla ma’ intrapriżi oħra, billi jiġu eliminati l-ostakli mhux tariffarji li, de facto, jistabbilixxu tali diskriminazzjoni.

1.17.

Kemm l-Istrument Ewropew ta’ Viċinat kif ukoll strumenti finanzjarji oħra għandhom jikkontribwixxu b’mod sistematiku għall-promozzjoni tal-ekonomija soċjali, kemm fil-qafas tan-negozjati ta’ adeżjoni ta’ pajjiżi kandidati fl-UE, kif ukoll ma’ pajjiżi ġirien oħra, benefiċjarji ta’ ftehimiet preferenzjali.

1.18.

Il-Kummissjoni għandha ssaħħaħ ir-rwol ta’ tmexxija tagħha fil-kooperazzjoni internazzjonali u fit-tisħiħ u r-rikonoxximent tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali bħala attur ewlieni fis-settur privat biex jintlaħqu l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli u bħala parti mill-aġenda tal-politika esterna tal-UE. Għalhekk għandhom jiġu kkoordinati l-attivitajiet tad-dipartimenti differenti tal-Kummissjoni u tas-SEAE u jiġu stabbiliti programmi ta’ azzjoni konġunta ta’ kooperazzjoni għall-iżvilupp ma’ istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali oħrajn bħall-Bank Dinji, l-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi (OECD), il-Bank Afrikan tal-Iżvilupp, il-Bank Asjatiku tal-Iżvilupp u entitajiet pubbliċi u privati oħrajn li qed ifittxu investimenti multilaterali inklużi dawk lokali, u joħolqu inċentivi biex dawn il-modi ta’ finanzjament jaħdmu. L-intrapriżi tal-ekonomija soċjali għandhom jiffurmaw parti mid-“diplomazija ekonomika” tal-UE b’mod urġenti, effettiv u ġenerali. Il-Kummissjoni għandha ssaħħaħ ir-rabtiet ta’ kooperazzjoni fil-qasam tal-ekonomija soċjali ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali (NU, ILO, OECD, eċċ.).

1.19.

Il-Kummissjoni għandha tinkludi speċifikament is-settur tal-ekonomija soċjali bħala attur intraprenditorjali tal-UE fl-inizjattivi ta’ aċċess għal swieq terzi u fil-programmi kollha ta’ kooperazzjoni għall-iżvilupp u fl-implimentazzjoni tal-Aġenda ta’ wara l-2015, filwaqt li tistabbilixxi indikaturi u objettivi speċifiċi għall-kooperattivi u intrapriżi simili oħra tal-ekonomija soċjali. B’mod konkret, huwa importanti li l-Kummissjoni u r-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin jinkludu b’mod espliċitu l-ekonomija soċjali bħala wieħed mill-atturi mhux statali fil-Ftehim tas-Sħubija ta’ Cotonou li jmiss u jistabbilixxu linji ta’ finanzjament speċifiċi fil-PIEE u l-EFDS għall-intrapriżi tal-ekonomija soċjali.

1.20.

Sabiex jikkontribwixxi għall-monitoraġġ u r-reviżjoni tal-SDGs, l-eżerċizzju għandu jinkludi rapport regolari dwar il-politiki ta’ assoċjazzjoni bejn l-Istati Membri u awtoritajiet pubbliċi oħrajn u l-ekonomija soċjali, inklużi l-kooperattivi li huma kruċjali għall-implimentazzjoni tal-SDGs. Bl-istess mod, l-Istati għandhom jitħeġġu jipproduċu data u statistika.

1.21.

Il-Kummissjoni għandha tiffaċilita l-inklużjoni tal-ekonomija soċjali fid-djalogu strutturat li ser jippromovi s-settur privat Ewropew u Afrikan, fi ħdan il-qafas ta’ pjattaforma ta’ intrapriżi sostenibbli għall-Afrika.

1.22.

Il-Kummissjoni għandha tħeġġeġ appoġġ preferenzjali għall-intrapriżi tal-ekonomija soċjali relatati mal-ekonomija ċirkolari, b’suċċessi notevoli fl-Ewropa, u li jistgħu jkunu atturi importanti fil-qasam tat-tkabbir sostenibbli f’pajjiżi barra mill-Ewropa, filwaqt li jnħolqu ħafna impjiegi għaż-żgħażagħ u n-nisa fiż-żoni lokali.

1.23.

Il-Kummissjoni u l-Istati Membri għandhom jippromovu l-parteċipazzjoni, il-konsultazzjoni u l-koordinazzjoni tal-azzjoni intraprenditorjali esterna tagħhom u ta’ kooperazzjoni għall-iżvilupp ma’ korpi rappreżentattivi tal-ekonomija soċjali, Ewropej u nazzjonali, kif ukoll tal-pajjiżi msieħba, u ma’ dawk l-organizzazzjonijiet internazzjonali tal-ekonomija soċjali li jinkludu pajjiżi Tramuntana-Nofsinhar u Nofsinhar-Nofsinhar. Il-KESE jtenni t-talba tiegħu (4) li joħloq Forum Ewropew tas-Soċjetà Ċivili dwar l-Iżvilupp Sostenibbli biex jippromovi u jissorvelja l-applikazzjoni tal-Aġenda 2030, bl-atturi prinċipali jkunu l-Kunsill, il-Kummissjoni, il-Parlament, l-entitajiet rappreżentanti tal-ekonomija soċjali Ewropea u l-bqija tas-soċjetà ċivili.

1.24.

Il-programmi ta’ assistenza teknika u ta’ żvilupp tal-Kummissjoni għandhom jikkunsidraw il-parteċipazzjoni tan-netwerks u tal-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tal-ekonomija soċjali bħala intermedjarji u atturi strateġiċi għall-implimentazzjoni tal-programmi ta’ investiment u kooperazzjoni fil-pajjiżi ġirien u fl-iżvilupp u l-appoġġ lill-gvernijiet sabiex jippromovu ambjent istituzzjonali favorevoli għall-intrapriżi tal-ekonomija soċjali. In-Nofsinhar tal-Mediterran u l-Balkani huma prijorità assoluta.

1.25.

Fil-pajjiżi terzi, il-Kummissjoni u l-SEAE għandhom jippromovu proċess ta’ identifikazzjoni tal-kategoriji differenti tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, kif ukoll joħolqu qafas legali adegwat li jippermetti li jiġu viżwalizzati l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali kollha. Peress li dan huwa proċess kumpless għal medda ta’ żmien medju/twil, għandu jkun hemm enfasi fuq il-kooperattivi u l-assoċjazzjonijiet mutwi, li huma atturi mifruxin madwar id-dinja, b’xenarji legali definiti, bi preżenza li tispikka fil-fergħat kollha tal-attività produttiva u b’sistema ta’ valuri u ta’ governanza mnebbħa mill-ekonomija soċjali kollha, li tippermetti li jiġu identifikati bħala s-sinsla tagħha stess.

1.26.

Għall-finijiet ta’ din l-Opinjoni, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea timplimenta malajr l-impenn tagħha li ssaħħaħ is-sensibilizzazzjoni bejn is-servizzi fir-rigward tal-ekonomija soċjali permezz ta’ preżentazzjonijiet interni mmirati lejn id-Direttorati Ġenerali rilevanti u d-delegazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea f’pajjiżi terzi.

2.1.

L-Istrateġija Globali dwar il-Politika Esterna u ta’ Sigurtà tal-UE tikkunsidra l-ewwel żewġ prijoritajiet tagħha s-sigurtà tal-UE u l-investiment fir-reżiljenza tal-Istati u l-kumpaniji li jinsabu fil-Lvant tal-Ewropa u n-Nofsinhar, lejn l-Afrika Ċentrali. Fl-implimentazzjoni ta’ dawn il-prijoritajiet u tal-Politika Ewropea tal-Viċinat (PEV), l-ekonomija soċjali tista’ twettaq funzjonijiet rilevanti fil-promozzjoni ta’ proċessi ta’ żvilupp inklużiv u ta’ tkabbir sostenibbli.

2.2.

Il-PEV, ma’ pajjiżi tal-Lvant u n-Nofsinhar tal-Ewropa, u l-istrument finanzjarju tagħha, l-Istrument Ewropew ta’ Viċinat, huma fundamentali għall-promozzjoni tar-relazzjonijiet mas-16-il pajjiż li tapplika għalihom, 6 tal-Lvant u 10 tan-Nofsinhar fil-Mediterran, li tibda minn EUR 15 400 miljun allokati mill-UE għall-iżvilupp tagħha fil-perjodu 2014-2020.

2.3.

Il-PIEE, permezz tal-EFDS, ser jippromovi investimenti ta’ bejn EUR 44 000 u EUR 88 000 miljun, fl-Afrika u fil-pajjiżi ġirien tal-UE bejn l-2016 u l-2020, bil-korpi tas-settur pubbliku u l-investituri tas-settur privat meqjusa bħala kontropartijiet eliġibbli għall-proġetti ta’ investiment.

2.4.

Il-kummerċ internazzjonali huwa wieħed mill-pilastri tal-Istrateġija Ewropea 2020 ġdida sabiex tinkiseb Unjoni aktar kompetittiva u ekoloġika. Il-Ftehimiet ta’ Kummerċ Ħieles u Investiment appoġġjati mill-UE jistgħu jikkontribwixxu għal dinamiżmu akbar tat-tkabbir ekonomiku fl-UE, jekk jiġi kkunsidrat li 90 % tat-tkabbir futur globali se jsir barra l-Ewropa. L-UE għandha tiżgura li, fin-negozjati tal-ftehimiet kummerċjali, l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali ma jiġux diskriminati meta mqabbla ma’ intrapriżi oħra, billi jiġu eliminati l-ostakli mhux tariffarji li, de facto, jistabbilixxu tali diskriminazzjoni. L-ekonomija soċjali Ewropea trid tuża dawn il-ftehimiet sabiex tħeġġeġ lill-intrapriżi tagħha jsiru aktar internazzjonali, kemm fl-ambitu tal-pajjiżi ġirien tal-Lvant u tan-Nofsinhar tal-Ewropa kif ukoll fil-bqija tad-dinja.

2.5.

L-UE għandha funzjoni importanti fil-ġlieda biex jinqered il-faqar u biex tippromovi l-iżvilupp ekonomiku u soċjali madwar id-dinja. L-għajnuna uffiċjali għall-iżvilupp offruta mill-UE u l-Istati Membri ammontat għal EUR 68 000 miljun fl-2015 (5) u taqbeż il-50 % tal-bqija tad-donaturi fid-dinja.

2.6.

Il-Kunsill, fil-laqgħa tiegħu tas-26 ta’ Mejju 2015, approva l-pożizzjoni tal-UE fir-rigward tal-Aġenda għall-iżvilupp wara l-2015 (Sħubija Globali Ġdida għall-Qerda tal-Faqar u l-Iżvilupp Sostenibbli wara l-2015). L-imsemmija Aġenda għal wara l-2015 kienet appoġġjata mill-UE fl-Assemblea Ġenerali tan-NU f’Settembru tal-2015, li approvat l-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli. Fl-imsemmija Aġenda għal wara l-2015, il-Kunsill jenfasizza “l-importanza tal-intrapriżi mikro, żgħar u ta’ daqs medju u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali għall-ħolqien tal-impjiegi u l-iżvilupp sostenibbli” (punt 43).

3.1.

L-intrapriżi tal-ekonomija soċjali huma magħmla minn firxa kbira ta’ atturi li għandhom nukleu ta’ identità komuni, bi prinċipji u valuri ta’ mġiba li jikkaratterizzawhom bħala entitajiet ta’ natura ħielsa u volontarja, b’sistemi ta’ governanza demokratiċi u parteċipattivi, maħluqin mis-soċjetà ċivili bil-għan prinċipali li jissodisfaw u jsolvu bi kriterji solidali l-bżonnijiet tal-persuni u tal-gruppi soċjali li jintegraw fihom, qabel ma jerġgħu jħallsu lill-investituri ta’ kapital (6). Pereżempju ta’ min wieħed jinnota li l-Unesco rrikonoxxiet lill-kooperattivi Ġermaniżi bħala wirt intanġibbli tal-umanità.

3.2.

L-atturi li jikkostitwixxu l-ekonomija soċjali huma identifikati u speċifikati sew mill-istituzzjonijiet tal-UE, kif ukoll mill-protagonisti tal-ekonomija soċjali proprji u mil-letteratura xjentifika. Partikolarment sinifikanti huma r-Rapport tal-Parlament Ewropew dwar l-Ekonomija Soċjali (2008/2250(INI)) tal-25 ta’ Jannar 2009, il-Manwal dwar il-kontijiet satellitari tal-intrapriżi fl-ekonomija soċjali: kooperattivi u mutwi, promoss mill-Kummissjoni Ewropea (2006); l-opinjonijiet tal-KESE (7) u r-Rapport tal-imsemmi Kumitat dwar L-Ekonomija Soċjali fl-Unjoni Ewropea  (8). Dawn kollha huma simili peress li jidentifikaw lis-settur tal-ekonomija soċjali bħala kostitwit minn firxa ta’ intrapriżi u entitajiet “ibbażati fuq l-importanza prijoritarja tal-persuni fuq il-kapital u jinkludu forom ta’ organizzazzjoni bħal kooperattivi, intrapriżi mutwi, fondazzjonijiet u assoċjazzjonijiet, kif ukoll forom aktar ġodda ta’ intrapriżi soċjali” (Konklużjonijiet tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea tas-7 ta’ Diċembru 2015 dwar “Il-promozzjoni tal-ekonomija soċjali bħala mutur ewlieni ta’ żvilupp ekonomiku u soċjali fl-Ewropa”) (9).

4.1.

L-ekonomija soċjali jista’ jkollha rwol rilevanti ħafna fl-azzjoni esterna tal-UE. L-istorja tal-ekonomija soċjali hija storja ta’ suċċessi, mhux biss fl-Ewropa, imma f’numru ta’ pajjiżi ġirien tan-Nofsinhar u f’ħafna reġjuni Afrikani. Dan kien evidenti fir-Rakkomandazzjoni 193 tal-ILO tal-20 ta’ Ġunju 2002 dwar il-promozzjoni tal-kooperattivi biex jitqiesu bħala wieħed mill-pilastri tal-iżvilupp ekonomiku u soċjali u li, permezz tal-valuri u s-sistemi ta’ governanza tagħhom, jippromovu l-aktar parteċipazzjoni sħiħa tal-popolazzjoni kollha f’dan l-iżvilupp, li jsaħħaħ l-istabbilità, il-fiduċja u l-koeżjoni soċjali.

4.2.

Il-Kummissjoni u l-Kunsill enfasizzaw f’diversi okkażjonijiet l-importanza tal-kooperattivi u tal-ekonomija soċjali fl-azzjoni esterna tal-UE. B’hekk, il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tat-12 ta’ Settembru 2012 (“L-għeruq ta’ demokrazija u żvilupp sostenibbli: il-kooperazzjoni tal-Ewropa mas-Soċjetà Ċivili fir-relazzjonijiet esterni”) tissottolinja r-rwol tal-kooperattivi bħala partijiet interessati rilevanti tas-soċjetà ċivili”partikolarment attivi fil-promozzjoni tal-intraprenditorija u l-ħolqien tal-impjiegi permezz tal-mobilizzazzjoni ta’ komunitajiet lokali”. Min-naħa tiegħu, fl-Aġenda għal wara l-2015, il-Kunsill jagħti rwol sinifikanti lill-ekonomija soċjali fil-ħolqien tal-impjiegi u l-iżvilupp sostenibbli (punt 43 tal-Aġenda għal wara l-2015).

4.3.

L-Istrateġija Globali dwar il-Politika Esterna u ta’ Sigurtà tal-UE tikkunsidra l-ewwel żewġ prijoritajiet tagħha s-sigurtà tal-UE u l-investiment fir-reżiljenza tal-Istati u l-kumpaniji li jinsabu fil-Lvant tal-Ewropa u n-Nofsinhar, lejn l-Afrika Ċentrali.

4.4.

Il-PEV hija fundamentali biex tiżgura l-prijoritajiet stabbiliti fl-Istrateġija Globali għall-Politika Estera u ta’ Sigurtà tal-Unjoni Ewropea. Din l-Istrateġija tikkunsidra li waħda mill-prijoritajiet tal-azzjoni esterna hija li jsir investiment fir-reżiljenza tal-Istati u l-kumpaniji li qegħdin fil-Lvant tal-Ewropa u n-Nofsinhar, lejn l-Afrika Ċentrali, kemm għal pajjiżi li qegħdin ġewwa kif ukoll barra l-PEV.

4.5.

Il-konsolidazzjoni ta’ Stati reżiljenti fl-ambjent Ewropew, prijorità tal-azzjoni esterna tal-UE, ma tistax tkun żgurata mingħajr soċjetajiet b’saħħithom, magħqudin u reżistenti. L-ekonomija soċjali, ibbażata fuq intrapriżi maħluqin minn persuni għall-persuni, tikkostitwixxi espressjoni vibranti tas-soċjetà ċivili. L-intrapriżi tal-ekonomija soċjali huma frott l-inizjattivi taċ-ċittadini ta’ intraprenditorija kollettiva li jintegraw l-għanijiet ekonomiċi u soċjali fi proġett komuni, li jittrasforma lill-persuni f’persuni responsabbli u protagonisti tad-destin tagħhom stess, u jippermettilhom itejbu l-kundizzjonijiet tal-għajxien tagħhom u jqawwu t-tamiet fil-futur. Din hija l-aħjar garanzija biex tikkonsolida l-Istati reżiljenti fil-Lvant tal-Ewropa u fin-Nofsinhar, f’pajjiżi oħra ġewwa u barra l-PEV, kif tindika l-Istrateġija Globali għall-Politika Estera u ta’ Sigurtà tal-Unjoni Ewropea. Hija wkoll l-aħjar garanzija biex jiġu żgurati s-sostenibbiltà u s-suċċess fit-tul tal-ewwel mill-ħames prijoritajiet kbar tal-azzjoni esterna tal-UE, is-sigurtà tad-dar komuni tagħna, Ewropa, u għaldaqstant biex jiġu evitati l-proċessi tar-radikalizzazzjoni.

4.6.

Finalment, id-dimensjoni esterna tal-ekonomija soċjali tista’ tkun ta’ utilità kbira biex tiġġenera impjiegi bi drittijiet f’pajjiżi b’perċentwali għoljin ta’ ekonomija sewda jew f’pajjiżi fi tranżizzjoni mill-mudell ekonomiku tagħhom. Dan jgħodd ukoll sabiex jiġi evitat li jingħalqu intrapriżi billi l-impjegati jkunu responsabbli huma stess, taħt forma legali u kooperattiva organizzattiva.

5.1.

Il-politika kummerċjali hija waħda mill-pilastri tal-azzjoni esterna tal-UE. Is-soċjetà ċivili organizzata tipparteċipa fil-ftehimiet differenti tal-UE ma’ pajjiżi u reġjuni oħra tad-dinja (kummerċjali, tal-assoċjazzjoni, ta’ sħubija ekonomika) permezz ta’ kumitati konsultattivi konġunti u gruppi konsultattivi esterni li jistabbilixxu dawn il-ftehimiet. Il-KESE jirrakkomanda li l-preżenza tal-ekonomija soċjali, li diġà tipparteċipa f’għadd ta’ ftehimiet, tiġi ġeneralizzata u ssir element fiss f’kollha kemm huma u jipproponi li dan iservi biex jittieħed vantaġġ mill-esperjenza tal-ekonomija soċjali, fi ħdan il-kapitoli dwar l-iżvilupp sostenibbli ta’ dawn il-ftehimiet, sabiex jinħolqu intrapriżi bil-valuri u l-karatteristiċi proprji tal-ekonomija soċjali. U li l-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali jiġu inklużi regolarment fil-kompożizzjoni tal-Gruppi Konsultattivi Domestiċi tas-soċjetà ċivili previsti minn dawn il-kapitoli u fil-missjonijiet kummerċjali promossi mill-Kummissjoni f’pajjiżi terzi.

5.2.

Il-preżenza tal-ekonomija soċjali fil-kumitati konsultattivi konġunti u l-gruppi konsultattivi domestiċi tista’ tikkontribwixxi biex issaħħaħ l-għarfien, l-għaqdiet u l-kooperazzjoni tal-ekonomija soċjali f’diversi reġjuni. Kif diġà jiġri, pereżempju, bejn l-ekonomija soċjali tal-UE u l-kontropartijiet korrispondenti fl-Amerika Latina u l-kosta tan-Nofsinhar tal-Mediterran.

5.3.

Il-PEV, permezz tal-ENI tagħha, allokat EUR 15 400 miljun fil-perjodu 2014-2016 biex jintlaħqu l-għanijiet tagħha. L-PIEE (10) li jipprovdi qafas globali biex jiżdied l-investiment fl-Afrika u l-pajjiżi ġirien tal-UE, jista’ jkun strument adegwat għall-promozzjoni tal-ekonomija soċjali f’dawn iż-żoni ġeografiċi.

5.4.

F’Novembru 2017, ser jiġi organizzat il-5 Summit Afrika-UE li ser jifformula mill-ġdid u jkompli jiżviluppa s-sħubija bejn l-Afrika u l-UE (11). Il-Kummissjoni għandha tiffaċilita l-inklużjoni tal-ekonomija soċjali fid-djalogu strutturat li ser jippromovi s-settur privat Ewropew u Afrikan, fi ħdan il-qafas ta’ pjattaforma ta’ intrapriżi sostenibbli għall-Afrika.

5.5.

Il-Kummissjoni rrikonoxxiet ir-rwol importanti li jista’ jkollhom l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali fl-iżvilupp tal-ekonomija ċirkolari, li għaliha jistgħu ikunu ta’ “kontribut essenzjali” (12). Fl-Ewropa, hemm ħafna eżempji ta’ prattika tajba f’dan il-qasam, partikolarment fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli.

5.6.

Permezz tal-karatteristiċi u l-valuri tagħhom, l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali jista’ jkollhom rwol rilevanti fl-investimenti ppjanati fil-PIEE fil-qasam tal-enerġiji rinnovabbli fl-Afrika, abbażi tal-vantaġġi kompetittivi li jirriżultaw minn ġestjoni aħjar tar-riżorsi, il-materja prima u r-rabta mat-territorju, li jippermettu li jinħolqu impjiegi lokali ġodda, speċjalment fost iż-żgħażagħ u n-nisa. L-appoġġ preferenzjali għall-intrapriżi tal-ekonomija soċjali relatati mal-ekonomija ċirkolari se jiffaċilita tkabbir ekonomiku aktar sostenibbli, filwaqt li jnaqqas l-impatti ambjentali negattivi tiegħu permezz ta’ ġestjoni mtejba tar-riżorsi u t-tnaqqis tal-estrazzjoni u t-tniġġis.

5.7.

L-Istrument ta’ Sħubija (13) għall-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi, immirat lejn il-pajjiżi żviluppati u dawk li qed jiżviluppaw, jista’ jipprovdi opportunità għall-ekonomija soċjali tal-UE fil-proċess ta’ internazzjonalizzazzjoni tiegħu, filwaqt li jrawwem il-kompetittività, l-innovazzjoni u r-riċerka.

5.8.

Kif ġie indikat diversi drabi, il-loġika tas-suq finanzjarju mhijiex intiża biex tappoġġja l-iżvilupp tal-IES. L-istrumenti finanzjarji tradizzjonali ma jaħdmux għall-IES, li jeħtieġu strumenti mfassla apposta. Għalhekk, il-potenzjal veru tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali jista’ jsir reali biss jekk l-aċċess għall-finanzjament jiġi integrat f’ekosistema finanzjarja adattata u totalment integrata (14).

5.9.

Il-GECES esprima wkoll il-ħtieġa li l-Kummissjoni tassenja “finanzjament dirett u indirett dedikat għall-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, inklużi l-intrapriżi soċjali, f’pajjiżi terzi, flimkien mal-gvernijiet u appoġġ u organizzazzjonijiet ta’ finanzjament soċjali” (Rakkomandazzjoni 13 tar-rapport tal-Grupp Konsultattiv Ewropew għall-Intrapriżi Soċjali “L-intrapriżi soċjali u l-ekonomija soċjali qed jiksbu progress”).

5.10.

F’dan ir-rigward, kemm l-Istrument Ewropew ta’ Viċinat kif ukoll strumenti finanzjarji oħra għandhom jikkontribwixxu b’mod sistematiku għall-promozzjoni tal-ekonomija soċjali, kemm fil-qafas tan-negozjati ta’ adeżjoni ta’ pajjiżi kandidati, kif ukoll ma’ pajjiżi ġirien oħra, benefiċjarji ta’ ftehimiet preferenzjali.