4.9.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 291/1

Relatur:

Mindaugas MACIULEVIČIUS

1.1.

Il-KESE jenfasizza li t-tibdil fil-klima huwa sfida globali. Meta jiddeċiedu dwar il-kontribut tal-UE għal ftehim globali dwar il-klima, l-UE u l-Istati Membri għandhom iqisu d-differenzi fil-linji politiċi madwar id-dinja u jqisu l-impatti tat-tibdil fil-klima u l-potenzjal ta’ mitigazzjoni. Il-politiki tal-UE għandhom jindirizzaw l-isfida li tinżamm is-sigurtà tal-ikel minkejja d-domanda dejjem tikber, filwaqt li jżommu l-kompetittività tal-UE fis-setturi agrikoli u tal-forestrija, u jsaħħu l-attrazzjoni ta’ produtturi lokali tal-UE mingħajr ma jimponu piżijiet żejda fuq il-bdiewa u s-sidien tal-foresti. L-UE għandha tkun mudell ta’ biedja ekonomikament, soċjalment u ambjentalment sostenibbli. Il-qafas tal-politika tal-UE jeħtieġ li jkun koerenti u konsistenti.

1.2.

Jeħtieġ li jiġi kkunsidrat il-kuntest globali sabiex tiġi evitata r-rilokazzjoni tal-kapaċitajiet ta’ produzzjoni intensiva fl-enerġija u fl-emissjonijiet lejn partijiet oħra tad-dinja, li jista’ anke jwassal għal żieda tal-emissjonijiet globali totali filwaqt li titnaqqas il-kompetittività tas-setturi Ewropej tal-agrikoltura u l-forestrija.

1.3.

Id-deċiżjoni li jiġu integrati l-użu tal-art, it-tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija (LULUCF) fil-qafas ta’ politika ta’ wara l-2020 toħloq livell għoli ta’ inċertezza għas-settur tal-biedja, u f’xi każijiet għas-settur tal-forestrija. Għadu mhuwiex ċar jekk din twassalx għal “sink-effect” jew jekk l-integrazzjoni twassalx għal emissjonijiet addizzjonali f’għadd ta’ reġjuni. Kwalunkwe deċiżjoni trid tkun ibbażata fuq ix-xjenza u għandha tittieħed wara li tkun saret valutazzjoni tal-impatt adatta tal-alternattivi differenti fil-livell tal-Istati Membri.

1.4.

Meta tkun qed tittieħed deċiżjoni dwar il-miri għal wara l-2020 għat-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra għall-Istati Membri fis-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija, il-KESE jappella għal flessibbiltà, speċjalment fl-Istati Membri li bħalissa qed iħallu impronta ambjentali iżgħar b’mod sinifikanti fl-agrikoltura jew il-forestrija.

1.5.

Minħabba li hu mistenni impatt ekonomiku u soċjali pożittiv ħafna, speċjalment għall-ħolqien tal-impjiegi f’żoni rurali, il-KESE jħeġġeġ strateġija attiva li tqis il-potenzjal għal tkabbir sostenibbli u ekonomikament vijabbli ta’ bijomassa għall-bijoenerġija u l-bijoekonomija inġenerali, kif ukoll l-agrikoltura intensifikata b’mod sostenibbli, biex b’hekk jiġi garantit dħul addizzjonali għoli u stabbli għall-bdiewa, is-sidien tal-foresti u l-komunitajiet rurali, u tingħata spinta lill-investiment fl-infrastruttura u l-ħtiġijiet soċjali taż-żoni rurali.

1.6.

Il-foresti u l-prodotti tal-injam jistgħu jaħżnu iżjed CO2. Kemm il-ġestjoni attiva tal-foresti kif ukoll l-użu akbar ta’ prodotti tal-injam jistgħu jżidu t-tneħħija u l-ħżin tas-CO2. L-effetti ta’ sostituzzjoni addizzjonali jistgħu jkunu mistennija meta prodotti tal-injam jissostitwixxu prodotti jew materjali konvenzjonali.

1.7.

Is-setturi tal-agrikoltura u l-forestrija huma kumplessi, strutturi bijoloġiċi mhux mifhuma kompletament, fejn bidliet kbar m’għandhomx jiġu proposti u implimentati bħala soluzzjonijiet temporanji biex jintlaħqu miri għal medda qasira ta’ żmien. L-enfasi fuq il-miri tal-2020 u tal-2030 tirrapreżenta perjodu wisq qasir għal sistemi bijoloġiċi. M’għandhom jiġu proposti l-ebda soluzzjonijiet globali dwar sistemi bijoloġiċi għar-reġjun kollu tal-UE, fid-dawl taċ-ċirkostanzi lokali differenti ħafna u li xi kultant mhumiex mistennija.

1.8.

Ir-riċerka, l-innovazzjoni u l-iżvilupp huma l-fatturi ewlenin li jwasslu għal tranżizzjoni lejn agrikoltura u forestrija sostenibbli, inkluż għall-bijoenerġija u l-bijoekonomija, f’konformità mal-objettivi tal-politika dwar il-klima. Il-KESE jappella lill-istituzzjonijiet tal-UE u lill-Istati Membri biex iżidu l-finanzjament għal ħidma f’dan il-qasam, u jappella għal sforz konġunt fejn is-sejbiet huma kondiviżi bejn il-komunitajiet tar-riċerka. Is-soluzzjoni għal implimentazzjoni b’suċċess tal-innovazzjoni hija li tiġi promossa b’mod attiv permezz ta’ korpi konsultattivi u edukattivi lill-utenti finali fis-setturi tal-agrikoltura u l-forestrija.

1.9.

Politiki tal-UE, flimkien ma’ programmi ta’ riċerka u innovazzjoni speċifiċi kkombinati ma’ inċentivi finanzjarji lill-bdiewa u lis-sidien tal-foresti għandhom:

1.10.

Il-KESE jenfasizza li d-djalogu ċivili u l-inizjattivi ċivili bejn il-partijiet interessati u l-istituzzjonijiet lokali, reġjonali, nazzjonali u Ewropej huma l-aktar mod effiċjenti kif jinħoloq il-qafas tal-politika għas-setturi tal-agrikoltura u l-forestrija. L-aħjar eżempji ta’ dan it-tip ta’ involviment, inklużi sħubijiet pubbliċi-privati li rnexxew, għandhom jiġu maqsuma fost l-Istati Membri.

2.1.

Fuq talba għal konsultazzjoni tal-Presidenza Latvjana tal-UE, il-KESE iddeċieda li jħejji din l-Opinjoni sabiex jikkomunika l-fehmiet tas-soċjetà ċivili dwar l-aħjar modi biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra u tiżdied it-tneħħija tas-CO2 fis-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija b’mod kosteffiċjenti u mingħajr ma jiġu mxekkla l-iżvilupp sostenibbli u l-kompetittività tal-UE.

2.2.

Il-KESE jirrikonoxxi li l-implikazzjonijiet tal-politika tal-UE dwar il-klima u l-enerġija għall-iżvilupp tas-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija huma kumplessi. Fid-dawl ta’ dan il-fatt, l-Opinjoni għandha l-għan li tiddeskrivi l-impatti ewlenin tal-qafas ta’ politika attwali tal-UE għaż-żewġ setturi u l-kontribut li diġà sar għall-mitigazzjoni u l-adattament għat-tibdil fil-klima, biex jiġu enfasizzati l-opportunitajiet potenzjali għas-setturi, u jiġu indirizzati l-aspetti soċjali u l-effetti fuq is-soċjetà ċivili u biex jiġu proposti rakkomandazzjonijiet dwar il-post u r-rwol tas-setturi tal-agrikoltura u tal-foresterija fil-qafas ta’ politika tal-enerġija u tal-klima għall-2030 tal-UE.

2.3.

L-Unjoni Ewropea qablet fuq l-għanijiet tagħha tal-enerġija u tal-klima fil-pakkett ta’ leġislazzjoni vinkolanti tal-2009 (1) li jinforza l-hekk imsejħa miri “20-20-20”. Il-qafas ta’ politika tal-2020 ma stabbilixxiex mira speċifika għat-tnaqqis ta’ emissjonijiet għall-agrikoltura u s-settur LULUCF.

2.4.

Fit-22 ta’ Jannar 2014 il-Kummissjoni Ewropea ħarġet “Qafas ta’ politika għall-klima u l-enerġija fil-perjodu ta’ bejn l-2020 u l-2030” (2). Il-miri l-ġodda, appoġġjati mill-Kunsill Ewropew fil-konklużjonijiet tiegħu ta’ Ottubru, jinkludu: tnaqqis ta’ 40 % fl-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra meta mqabbel mal-livelli tal-1990, sehem minimu ta’ 27 % tal-konsum ta’ enerġija rinnovabbli u titjib fl-effiċjenza fl-użu tal-enerġija b’27 %.

2.5.

Fil-qafas tal-2030 il-Kummissjoni ssuġġeriet: “Biex jiġi żgurat li s-setturi kollha jikkontribwixxu b’mod kosteffettiv għall-isforzi ta’ mitigazzjoni, l-agrikoltura, l-użu tal-art, it-tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija għandhom jiġu inklużi fil-mira tat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra għall-2030.”

2.6.

Barra minn hekk, il-Kunsill Ewropew stieden lill-Kummissjoni teżamina l-aħjar mezzi li jippromwovu l-intensifikazzjoni sostenibbli tal-produzzjoni tal-ikel, filwaqt li jitjieb kemm jista’ jkun il-kontribut tas-settur għall-mitigazzjoni u s-sekwestru tal-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra, inkluż permezz tal-afforestazzjoni (3).

2.7.

Fl-aħħar tal-2015 għandu jiġi adottat ftehim globalment vinkolanti dwar il-ħarsien tal-klima waqt il-21 Konferenza tal-Partijiet (COP21) tal-Konvenzjoni Qafas tan-NU dwar it-Tibdil fil-Klima (UNFCCC) f’Pariġi. Għandu jimpenja lill-pajjiżi biex inaqqsu l-emissjonijiet u jieħdu miżuri ta’ adattament.

2.8.

Barra minn hekk, l-azzjoni li ħadet il-Kummissjoni Ewropea l-ġdida fil-kuntest tal-programm dwar l-idoneità u l-prestazzjoni tar-regolamentazzjoni (REFIT) u r-reviżjoni ta’ politiki eżistenti, li l-KESE ġeneralment jappoġġja, tista’ tkun opportunità tajba biex jiġu riżolti l-kontradizzjonijiet u tiġi żgurata l-konsistenza tal-politiki ambjentali (ilma, arja u ħamrija), u dawk tal-agrikoltura u tal-foresterija tal-UE, b’mod partikolari għas-setturi tal-agrikoltura u tal-foresterija. Huwa importanti ħafna wkoll li jiġi rrispettat il-prinċipju tas-sussidjarjetà kif ukoll koerenza bejn l-istituzzjonijiet nazzjonali individwali u l-awtoritajiet reġjonali (koerenza bejn linji politiċi nazzjonali u reġjonali).

2.9.

Stati Membri differenti għandhom sitwazzjonijiet, kundizzjonijiet u strateġiji differenti fir-rigward tal-forestrija u tal-agrikoltura. Meta jitqiesu dawn id-differenzi, ikun diffiċli li tinstab soluzzjoni waħda għal kulħadd. Madankollu, ir-rwol tal-UE għandu jkun li tippromwovi u xxerred l-aħjar prattiki fil-forestrija u l-agrikoltura fost l-Istati Membri, kif ukoll li tikkontribwixxi għat-tisħiħ tal-kapaċità ta’ dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet, il-komunitajiet lokali, is-sidien tal-art, l-industriji rilevanti u r-riċerkaturi.

3.1.

F’reġjuni differenti tal-UE, it-tibdil fil-klima qed iħalli impatt fuq is-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija b’modi multipli, b’konsegwenzi kemm negattivi kif ukoll pożittivi. Għalkemm hemm inċertezza fir-rigward tad-daqs ta’ dawn l-impatti fil-futur, diġà qed iseħħu għadda ta’ bidliet sinifikanti, inklużi: bidliet fit-tendenzi ta’ preċipitazzjoni annwali u staġjonali, avvenimenti estermi, bidliet fid-disponibilità tar-riżorsi tal-ilma, organiżmi li jagħmlu ħsara, mard u bidliet fil-ħamrija. Dawn il-bidliet min-naħa tagħhom jaffettwaw il-volum u l-kwalità tal-produzzjoni u l-istabbiltà tal-produzzjoni tal-ikel, u jolqtu kemm is-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija kif ukoll il-konsumaturi. Dawn iwasslu wkoll għal riskji akbar għaż-żoni rurali, bħal riskju ikbar ta’ għargħar u ta’ ħsara għall-infrastruttura.

3.2.

Waqt li jiġi vvalutat kif emissjonijiet mill-agrikoltura u l-LULUCF għandhom ikunu integrati fil-qafas tal-2030, huwa importanti li jiġi nnutat ir-rwol tal-agrikoltura u l-forestrija f’termini tal-ħażna kbira tagħhom ta’ karbonju fil-ħamrija, kif ukoll il-kontribut ewlieni għat-tnaqqis tad-dipendenza tal-UE mill-importazzjonijiet tal-enerġija billi jipprovdu l-bijoenerġija. L-agrikoltura tikkontribwixxi madwar 10 % tal-emissjonijiet totali ta’ gassijiet b’effett ta’ serra fl-UE 28 u 18 % tal-emissjonijiet fis-settur li ma jagħmilx parti mill-ETS regolat mid-Deċiżjoni dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi. Madankollu, għandu jkun rikonoxxut li mill-1990 l-agrikoltura tal-UE kisbet tnaqqis ta’ CO2 ekwivalenti għal madwar 18 % meta mqabbel mat-tnaqqis globali ta’ 17 % fl-UE fl-istess perjodu. Fl-istess ħin, il-produzzjoni agrikola żdiedet.

3.3.

L-għanijiet tal-klima jimplikaw li hemm bżonn ta’ forom ta’ agrikoltura li huma effiċjenti fl-użu tar-riżorsi u fis-CO2. Meta jiġu ddeterminati l-miri kosteffiċjenti għas-settur, għandu jiġi kkunsidrat l-ekwivalenti ta’ CO2 għal kull unità prodotta. Barra minn hekk, jeħtieġ li jitqies il-kuntest globali sabiex tiġi evitata r-rilokazzjoni tal-kapaċitajiet ta’ produzzjoni intensiva fl-enerġija u fl-emissjonijiet lejn partijiet oħra tad-dinja, li jista’ anke jwassal għal żieda tal-emissjonijiet totali filwaqt li titnaqqas il-kompetittività tas-setturi Ewropej tal-agrikoltura u l-forestrija.

3.4.

Is-settur agrikolu u tal-foresterija tal-UE huwa dipendenti ħafna mill-karburanti fossili, prinċipalment minħabba l-użu ta’ fertilizzanti u karburanti fossili għall-makkinarju. Politiki tal-UE futuri, flimkien ma’ programmi ta’ riċerka u innovazzjoni speċifiċi kkombinati ma’ inċentivi finanzjarji lill-bdiewa u lis-sidien tal-foresti, għandhom:

Barra minn hekk, għandu jiġi promoss mudell sostenibbli magħluq tal-agrikoltura u tal-forestrija sabiex tingħata spinta lill-kompetittività ta’ dawn is-setturi globalment.

3.5.

Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-miżuri ambjentali introdotti permezz tar-riforma riċenti tal-PAK, madankollu jenfasizza d-differenzi fil-kundizzjonijiet klimattiċi, it-tipi ta’ rziezet u speċifiċitajiet oħra, inkluż in-nuqqas ta’ għarfien fl-Istati Membri tal-UE. Meta jitfasslu miżuri futuri, għandha tiġi assigurata l-flessibbiltà għall-bdiewa. Il-protezzjoni tal-ambjent, il-produzzjoni agrikola u l-proċessi ta’ ġestjoni tal-foresti għandhom ikunu integrati b’mod li jsaħħaħ b’mod sostenibbli l-kapaċità tal-produzzjoni u jikkontribwixxi lejn l-effiċjenza, il-produttività u l-innovazzjoni.

3.6.

Skont l-Organizzazzjoni tal-Ikel u l-Agrikoltura tan-Nazzjonijiet Uniti (FAO), iż-żieda fid-domanda globali għall-ikel se tilħaq sa 70 % sal-2050 u ħafna minnha se tkun għal livell għoli ta’ proteini minn prodotti minn annimali. Is-settur tal-biedja tal-UE qed jiffoka ħafna fuq żieda fl-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi fl-irziezet, u b’hekk jitnaqqsu l-emissjonijiet tagħhom għal kull unità prodotta bl-adozzjoni ta’ prattiki sostenibbli. Tali prattiki jenħtieġ li jinkorporaw standard għoli ta’ benessri tal-annimali, u l-UE għandha wkoll tagħmel pressjoni biex dan ikun rikonoxxut internazzjonalment. Madankollu, il-KESE jirrikonoxxi li anke jekk isiru sforzi u investimenti kbar lejn it-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-metan mill-produzzjoni tal-bhejjem, iż-żieda fin-numru ta’ annimali xorta tista’ potenzjalment iżżid l-emissjonijiet netti.

3.7.

Minħabba l-impatt tat-tibdil fil-klima fuq is-settur agrikolu u dak tal-forestrija, żoni għall-produzzjoni tal-uċuħ tar-raba’ tradizzjonali qed jinbidlu wkoll. Il-KESE jinnota li huwa meħtieġ ammont sinifikanti ta’ riċerka u żvilupp sabiex jiġu żviluppati l-aqwa tekniki, kif ukoll dawk l-iktar produttivi, kosteffikaċi u sostenibbli, u varjetajiet ta’ pjanti (kultivari), filwaqt li jitqiesu t-tibdil fil-klima u kondizzjonijiet lokali u reġjonali speċifiċi għall-agrikoltura u l-forestrija fl-Ewropa. Dan jista’ jinkiseb permezz ta’ tekniki ta’ tnissil u għażla tradizzjonali, u għandha tingħata prijorità għal varjetajiet ta’ pjanti lokali. Il-produttività tal-ħamrija u l-intensifikazzjoni sostenibbli huma kruċjali għall-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi.

4.1.

Filwaqt li tingħata l-attenzjoni dovuta għall-ħtieġa li jiġu indirizzati l-isfidi attwali u dawk futuri, il-KESE jitlob li jinstabu soluzzjonijiet intelliġenti għall-isfidi li diġà qed jinħolqu minħabba t-tibdil fil-klima, iżda jirrikonoxxi wkoll li l-għanijiet ta’ politika ambizzjużi dwar il-klima u l-enerġija għal wara l-2020 jirrappreżentaw opportunità fis-setturi tal-agrikoltura u l-forestrija tal-UE, li għandhom rwol sinifikanti fi ħdan il-qafas tal-politika. Il-KESE jirrikonoxxi li l-isforz għandu jkun wieħed komuni u attiv bejn is-soċjetà ċivili, u l-livelli lokali, reġjonali, tal-Istati Membri u tal-UE.

4.2.

Il-miżuri li se jiġu implimentati fis-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija jeħtieġu li jkollhom impatt pożittiv fit-tul fuq l-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra u l-assorbimenti tas-CO2, mill-perspettiva tal-użu tal-art, billi ħafna mill-miżuri ta’ tnaqqis tal-gassijiet b’effett ta’ serra fil-qasam tal-forestrija jistgħu jżidu l-emissjonijiet fuq medda qasira ta’ żmien, iżda għandhom impatt pożittiv ħafna iżjed sinifikanti fuq medda twila ta’ żmien. L-enfasi fuq il-miri tal-2020 u tal-2030 tirrapreżenta perjodu wisq qasir għal sistemi bijoloġiċi.

4.3.

Il-KESE jinnota li l-agrikoltura fl-Ewropa taqdi rwol kruċjali, speċjalment għall-biedja tal-familji, is-sigurtà tal-ikel, l-impjieg rurali, l-inklużjoni soċjali u l-iżvilupp sostenibbli f’żoni rurali. Sabiex tiġi salvagwardjata, deċiżjonijiet rigward l-iżvilupp ulterjuri tas-settur li jinvolvu t-tnaqqis fil-gassijiet b’effett ta’ serra għandhom jiġu evalwati bir-reqqa, b’mod komprensiv u b’kunsiderazzjoni xierqa ta’ kwistjonijiet nazzjonali.

4.4.

Il-foresti għandhom rwol ewlieni x’jaqdu fil-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima. Il-karattru multifunzjonali tagħhom li jservi skopijiet ekonomiċi, ambjentali u soċjali jeħtieġ li jiġi rikonoxxut. Il-KESE jinkoraġġixxi lill-Istati Membri biex jiżviluppaw Strateġiji tal-Foresti Attivi u jaġġornaw il-programmi nazzjonali eżistenti tal-foresti filwaqt li jiġu kkunsidrati l-prinċipji u l-għanijiet tal-Istrateġija tal-UE għall-Foresti.

4.5.

Attwalment, fil-livell reġjonali, ir-riżorsi tal-foresti disponibbli fl-Ewropa jaqbżu l-użu potenzjali tagħhom. Madankollu, hemm domanda dejjem tikber għall-bijomassa fl-UE. Jeħtieġ li tiġi promossa afforestazzjoni ulterjuri sabiex tiġi żgurata provvista lokali suffiċjenti għall-ħtiġijiet ta’ enerġija, għall-industriji b’bażi tal-injam u l-bijoekonomija inġenerali. Dan għandu jinkoraġġixxi wkoll l-użu ta’ residwi u skart, bħal fergħat, fdalijiet ta’ injam, u zkuk ta’ valur baxx. Madankollu, għandu jiġi enfasizzat użu iktar effiċjenti tal-bijomassa, waqt li tingħata prijorità lill-produzzjoni ta’ prodotti ta’ valur għoli u l-iżgurar ta’ kondizzjonijiet għall-użu ta’ dawn il-prodotti fil-produzzjoni tal-enerġija fi tmiem il-ħajja tagħhom.

4.6.

Miżuri ta’ afforestazzjoni, fejn adatti, għandhom impatt pożittiv ħafna, mhux biss fuq it-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra, iżda wkoll fuq it-tisħiħ tal-bijodiversità u t-tnaqqis tal-iskarsezza tal-ilma. Dan il-mod ta’ żvilupp għandu jiġi kkunsidrat ukoll f’reġjuni bi problemi ta’ skarsezza tal-ilma bħala mod sostenibbli kif tiġi indirizzata l-kwistjoni kemm ekonomikament kif ukoll soċjalment. Jistgħu jinkisbu benefiċċji soċjali addizzjonali minn foresti urbani u siġar barra l-foresti, bħal fuq il-ġnub tal-awtostradi.

4.7.

L-iżvilupp tal-bijomassa prodotta b’mod sostenibbli għandu jsir fi ħdan qafas ta’ politika definit b’mod ċar li jirrispetta l-limiti fuq il-produzzjoni u fuq l-użu, kif ukoll l-aspetti soċjali u l-bijodiversità. It-tmexxija tal-UE hija meħtieġa f’dan il-qasam sabiex tiġi żgurata aktar evoluzzjoni tal-bijoekonomija b’tali mod li twassal għal benefiċċji soċjali, ekonomiċi u ambjentali.

4.8.

Il-foresti u l-prodotti tal-injam jistgħu jaħżnu iżjed CO2. Kemm il-ġestjoni attiva tal-foresti kif ukoll l-użu akbar ta’ prodotti tal-injam jistgħu jżidu t-tneħħija u l-ħżin tas-CO2. L-effetti ta’ sostituzzjoni addizzjonali jistgħu jkunu mistennija meta prodotti tal-injam jissostitwixxu prodotti jew materjali konvenzjonali.

4.9.

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa għal ġestjoni sostenibbli u attiva tal-foresti msejsa fuq l-użu effiċjenti ta’ prodotti tal-foresti, kif ukoll għar-riġenerazzjoni tal-foresti skont miri ta’ produttività u sostenibbiltà. Barra minn hekk, għandhom jiġu kkunsidrati miżuri effettivi, immirati u msejsa fuq ix-xjenza, bħal sistemi ta’ drenaġġ, il-qtugħ riġenerattiv, il-qtugħ biex titnaqqas id-densità tas-siġar, it-tferrix ta’ rmied u fertilizzazzjoni fuq ħamrija degradata, billi dawn iżidu r-rendimenti tal-foresti u l-potenzjal tat-tneħħija tas-CO2.

4.10.

Hemm żoni konsiderevoli ta’ foresti produttivi fejn l-użu tal-bijomassa u iktar żidiet fit-tneħħija potenzjali ta’ CO2 huma limitati mill-aċċessibbiltà ta’ dawn l-artijiet b’mod ekonomiku. Jenħtieġ l-investiment għall-iżvilupp tal-infrastruttura u t-teknoloġiji tal-foresti sabiex dawn ir-riżorsi jsiru aċċessibbli. Dan jista’ jsir permezz ta’ fondi tal-UE li jappoġġjaw l-għanijiet ta’ koeżjoni.

4.11.

Fil-maġġoranza tal-Istati Membri hemm żoni kbar ħafna ta’ art li attwalment mhux qed jintużaw, bħal żoni li kienu jintużaw għall-mergħat u mhumiex adattati għall-produzzjoni taċ-ċereali jew ta’ uċuħ simili, kif ukoll żoni ta’ uċuh tar-raba’, li jintużaw b’mod estensiv minħabba d-deterjorazzjoni tal-infrastruttura u n-nuqqas ta’ investiment għal sistemi ta’ drenaġġ, u limiti ambjentali oħra. Dawn l-artijiet, jekk jiġu appoġġjati mir-riċerka u l-innovazzjoni, jistgħu jiġu rritornati għall-produzzjoni ta’ agrikoltura tradizzjonali, uċuħ tar-raba’ għall-bijoenerġija jew l-afforestazzjoni.

4.12.

L-użu ta’ bijomassa prodotta b’mod sostenibbli għall-enerġija huwa kontributur importanti għall-għanijiet ta’ indipendenza enerġetika fi ħdan il-politika tal-enerġija ġenerali tal-UE. Se jkollu wkoll impatt pożittiv ħafna fuq il-bilanċ kummerċjali ġenerali, minħabba li dan ifisser li l-bijomassa lokali tkun tista’ tintuża minflok ma jiiħallsu pajjiżi terzi għal karburanti fossili impurtati.

4.13.

Il-KESE jappella għal aktar appoġġ għar-riċerka u l-innovazzjoni fis-settur tal-forestrija sabiex jiġu identifikati u pprovduti tekniki u metodi ta’ ġestjoni sostenibbli tal-foresti, filwaqt li jitqiesu l-isfidi li jirriżultaw mit-tibdil fil-klima, id-differenzi ambjentali bejn ir-reġjuni Ewropej u pressjonijiet ekonomiċi li qed jaffaċċja s-settur huwa u jipprova jżomm jew iżid il-kompetittività tiegħu.

4.14.

Il-proġetti ta’ riċerka u innovazzjoni fil-bijoenerġija għandhom jikkontribwixxu sabiex jiġi żgurat li l-katina sħiħa ta’ produzzjoni hija kosteffikaċi, sostenibbli u ekonomikament vijabbli mingħajr il-ħtieġa ta’ dipendenza fuq kwalunkwe sussidji nazzjonali jew Ewropej għall-bijoenerġija fil-futur. Sabiex jipprovdu kundizzjonijiet indaqs, għandhom jitneħħew gradwalment kwalunkwe sussidji jew appoġġ mhux finanzjarju ieħor għall-enerġija fossili.

4.15.

Il-KESE jilqa’ l-approċċ transsettorjali li ttieħed mill-Kummissjoni fl-appoġġ tal-bijoekonomija inġenerali u jappella għal aktar kooperazzjoni fost id-Direttorati Ġenerali tal-Kummissjoni għall-promozzjoni ta’ bijomassa prodotta b’mod sostenibbli.

4.16.

Il-KESE jenfasizza li l-użu ta’ teknoloġiji ġodda tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni (ICT) u programmi eżistenti tal-Kummissjoni, bħal Galileo, għas-setturi tal-agrikoltura u l-forestrija, qed jgħinu biex jittejbu t-tekniki ta’ produzzjoni sostenibbli għall-materja prima fl-UE. Il-KESE jappella għal aktar riċerka u żvilupp f’dan il-qasam.

4.17.

Il-Kummissjoni Ewropea għandha rwol x’taqdi fil-promozzjoni u t-tħeġġiġ ta’ approċċ koerenti bejn l-awtoritajiet responsabbli fl-Istati Membri sabiex ikunu jistgħu jimplimentaw b’suċċess programmi fil-livell nazzjonali.

4.18.

Il-KESE huwa konxju li aktar minn EUR 220 miljun kienu disponibbli biex jiġu ffinanzjati proġetti fl-agrikoltura u l-forestrija sostenibbli fl-ambitu tas-Seba’ Programm Kwadru għar-riċerka. Huwa jappella biex il-Programm Qafas għar-Riċerka u l-Innovazzjoni tal-Orizzont 2020 ikun dejjem iktar ambizzjuż. Il-KESE jenfasizza l-fatt li s-suċċess aħħari tar-riċerka se jiddependi mit-tixrid effettiv tar-riżulati ta’ proġetti ta’ riċerka lill-utenti finali fis-setturi tal-agrikoltura u l-forestrija.

4.19.

Il-KESE jenfasizza li l-aktar użu sostenibbli tal-bijomassa huwa fil-livell lokali. Madankollu, jagħraf li s-suq attwali tal-bijoenerġija huwa internazzjonali. Is-sitwazzjoni speċifika ta’ pajjiżi bi provvista żejda ta’ bijomassa għandha tiġi rikonoxxuta billi l-produzzjoni tal-bijomassa twassal għal emissjonijiet mis-setturi LULUCF f’pajjiżi li jesportaw u għal tnaqqis ta’ emissjonijiet fis-settur tal-enerġija fil-pajjiżi li jimportaw. Meta tittieħed deċiżjoni dwar il-miri tal-emissjonijiet mil-LULUCF tal-UE, huma meħtieġa strumenti speċifiċi ta’ kumpens għall-pajjiżi esportaturi.

5.1.

L-iżvilupp ta’ żoni rurali fl-Unjoni Ewropea huwa dipendenti b’mod qawwi fuq il-vijabbiltà tas-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija. Il-KESE jenfasizza li l-użu akbar tal-bijomassa sostenibbli u l-agrikoltura intensifikata b’mod sostenibbli, speċjalment it-trobbija tal-annimali, għandu jkollhom impatt pożittiv ħafna u ewlieni fuq il-komunitajiet rurali f’termini tal-ħolqien ta’ impjiegi ġodda u l-ġenerazzjoni ta’ dħul.

5.2.

Il-KESE jenfasizza li l-ipproċessar ulterjuri ta’ materja prima tal-bijomassa jew prodotti agrikoli sabiex jinħolqu prodotti ta’ valur għoli għandu wkoll jiġi promoss lokalment, billi dan għandu impatt sekondarju pożittiv ħafna fuq l-impjiegi u l-ġenerazzjoni ta’ dħul f’żoni rurali. Il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon il-ħidma tal-Kummissjoni s’issa dwar ir-riċerka u l-innovazzjoni bil-għan li jinstabu modi ġodda biex jinkiseb valur aħjar minn prodotti tal-bijomassa u agrikoli. Il-KESE jitlob għal programm ta’ investiment saħansitra aktar ambizzjuż sabiex tkun assigurata t-tmexxija tal-UE f’dan il-qasam fuq livell dinji.

5.3.

Il-KESE jinnota li l-ġenerazzjoni tal-enerġija mix-xemx u mir-riħ toffri opportunitajiet ġodda u sostenibbli għal żoni rurali. L-ispejjeż ta’ dawn l-iskemi qed ikomplu jonqsu u l-effiċjenza tagħhom qed tiżdied, iżda sabiex jiġu promossi dawn il-mezzi ta’ produzzjoni ta’ enerġija f’zoni rurali, il-bdiewa u l-komunitajiet rurali għandhom jiġu inċentivati. Skemi deċentralizzati jippermettu lill-individwi u lill-komunitajiet jaqsmu l-ispejjeż u l-benefiċċji tas-sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u jidentifikaw opportunitajiet għal tlaqqigħ aħjar tal-provvista u d-domanda.

5.4.

Dħul supplimentari mill-agrikoltura intensifikata b’mod sostenibbli, l-ipproċessar ulterjuri ta’ materja prima, il-produzzjoni tal-bijomassa u aktar ipproċessar, kif ukoll il-ġenerazzjoni tal-enerġija rinnovabbli, jistgħu jipprovdu dħul għoli addizzjonali u stabbli għall-bdiewa, is-sidien tal-foresti u l-komunitajiet rurali. Se jinkoraġġixxi wkoll – u jista’ jkun is-sors ta’ – aktar investiment pubbliku jew privat fl-infrastruttura f’żoni rurali.

5.5.

Il-KESE jenfasizza li żvilupp ulterjuri tal-bijoekonomija ġeneralment jista’ jipprovdi opportunitajiet ta’ impjieg ta’ kwalità għolja u b’hekk jinċentiva lin-nies biex jibqgħu jew jiċċaqalqu, għal żoni rurali, biex b’hekk tiġi ttratta l-problema ta’ depopolazzjoni ta’ dawn iż-żoni, li hija sfida ewlenija fl-UE.

5.6.

Il-koeżjoni territorjali u soċjali għandha tkun l-objettiv ewlieni għall-politiki kollha tal-UE, u l-miżuri kollha, inklużi dawk li jirriżultaw mill-qafas ta’ politika tal-enerġija u tal-klima tal-UE, għandhom jgħinu biex tagħmel dan.

5.7.

Il-bijodiversità x’aktarx li tiġi affettwata b’mod qawwi mill-impatti diretti u indiretti tat-tibdil fil-klima. Madankollu, il-bijodiversità għandha wkoll rwol importanti fl-adattament għat-tibdil fil-klima u t-tnaqqis tal-impatti tiegħu. Il-KESE jenfasizza l-importanza ta’ żoni naturali u parks naturali protetti fit-tisħiħ tal-bijodiversità, u jenfasizza r-rwol ta’ strumenti ta’ protezzjoni ambjentali eżistenti, bħal LIFE u Natura 2000. Dawn l-oqsma għandhom rwol importanti għas-setturi tal-agrikoltura u l-foresterija, u għandhom benefiċċji soċjali sinifikanti.

5.8.

Il-KESE jinnota li ħafna sidien tal-foresti fl-Ewropa ma jimmaniġġjawx il-foresti tagħhom sew minħabba nuqqas ta’ għarfien jew riżorsi, u jenfasizza li l-kooperazzjoni tista’ tippermetti li jkun hemm ġestjoni aktar effiċjenti u aħjar ta’ din l-art.

5.9.

L-edukazzjoni u appoġġ tekniku għal-bdiewa u s-sidien tal-foresti għandhom ikunu prijorità kemm għall-UE kif ukoll għall-istituzzjonijiet nazzjonali. L-innovazzjoni, il-biedja sostenibbli u mudelli tal-forestrija li jirriżultaw minn proġetti ta’ riċerka u żvilupp ffinanzjati mill-UE għal għandhom jiġu promossi b’mod mifrux minn ċentri ta’ għarfien nazzjonali u minn korpi konsultattivi.

5.10.

Għodod ta’ implimentazzjoni sempliċi għandhom ikunu stabbiliti għall-kejl tal-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra fis-setturi tal-agrikoltura u l-forestrija. Għandhom ikunu msejsa fuq suppożizzjonijiet ibbażati fuq l-għarfien u fuq ix-xjenza. Ir-rekwiżiti tal-qafas ta’ politika tal-UE dwar l-enerġija u l-klima għall-2030 m’għandhomx iwasslu għal regolamentazzjoni eċċessiva tas-settur agrikolu u tal-forestrija jew għal piżijiet żejda fuq il-bdiewa jew fuq is-sidien ta’ foresti, u għandhom jirrispettaw il-prinċipju li l-bdiewa u s-sidien tal-foresti jkollhom l-impjieg tagħhom ta’ kuljum u riżorsi limitati għal amministrazzjoni.

4.9.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 291/8

Relatur:

Richard ADAMS

Korelatur:

Ulla SIRKEINEN

1.1.

Il-Qafas tal-UE għall-klima u l-enerġija huwa bbażat fuq leġislazzjoni preċedenti sustanzjali, xi ftit minnha mhux trasposta għal kollox u implimentata b’mod ineffettiv. It-twettiq tal-Unjoni tal-Enerġija ser jeħtieġ aktar leġislazzjoni u, b’mod partikolari, l-implimentazzjoni rigoruża tagħha. Qafas ta’ governanza robust huwa vitali. Il-leġislazzjoni hija biss il-bidu – il-governanza hija l-mezz biex jinkiseb suċċess. L-implimentazzjoni tal-politika teħtieġ impenn, involviment, u rieda tajba mill-partijiet interessati kollha. L-aktar tip effikaċi ta’ governanza huwa fejn il-metodi ta’ qbil għad-determinazzjoni u l-implimentazzjoni tal-objettiv ikunu meqjusa bħala intrapriża konġunta li tinvolvi l-partijiet interessati kollha. Il-KESE, għaldaqstant, jagħmel ir-rakkomandazzjonijiet li ġejjin:

2.1.

L-iżvilupp ta’ Unjoni tal-Enerġija fl-UE u l-importanza ta’ taħditiet dwar Ftehim dwar il-Klima f’Pariġi fi tmiem l-2015 jitolbu mekkaniżmi effettivi ta’ governanza dwar it-tranżizzjoni tal-enerġija. Wara l-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar Qafas dwar il-Klima u l-Enerġija għall-2030, il-Kunsill Ewropew approvaha u qabel ukoll dwar l-iżvilupp ta’ sistema ta’ governanza trasparenti u affidabbli biex tgħin tiżgura li l-UE tilħaq l-għanijiet tal-politika tagħha tal-enerġija. Il-Qafas għall-2030 ippropona qafas ġdid ta’ governanza bbażat fuq il-pjani nazzjonali għal enerġija sikura, sostenibbli u kompetittiva kif ukoll ġabra ta’ indikaturi ewlenin biex jiġi evalwat il-progress maż-żmien. Qafas bħal dan għandu jippermetti l-kisba tal-miri għall-2030 u jiffaċilita koerenza fil-livell tal-UE, filwaqt li joffri flessibbiltà fil-livell nazzjonali. Proċess ta’ governanza b’saħħtu għandu jipprovdi wkoll mudell u eżempju inkoraġġanti fil-kuntest tan-negozjati globali dwar il-klima.

2.2.

Il-ħtieġa għal governanza effettiva ma tistax tiġi enfasizzata żżejjed. Jekk ma jintlaħqux l-iskadenzi tat-tielet pakkett tal-enerġija, imfassla biex jikkompletaw suq uniku tal-enerġija b’saħħtu fl-UE, dan jista’ jkun fil-biċċa l-kbira tiegħu attribwit għal dgħufijiet fil-governanza. L-interessi nazzjonali kienu prevalenti meta ma kinux allinjati ma’ talbiet li ser isaħħu l-UE kollha kemm hi. Proċess ta’ governanza ġdid għandu jegħleb dan.

2.3.

Inizjalment għandhom jiġu definiti l-objettivi nazzjonali u jiġi ssuġġerit proċess iterattiv, kemm għall-iżvilupp intern ta’ dawn il-pjani kif ukoll għall-koordinazzjoni f’qafas koerenti tal-UE li jilħaq il-miri tal-UE li ntlaħaq qbil dwarhom. Huma previsti tliet passi:

2.4.

Il-Kummissjoni Ewropea għandha esperjenza estensiva tat-tħejjija u l-implimentazzjoni ta’ strutturi ta’ governanza, esperjenza li qed tapplika għal dan is-sett ta’ kwistjonijiet ta’ politika. Din l-opinjoni tappoġġja l-approċċ stabbilit hawn fuq iżda jeħtieġ li dan jiġi segwit b’mod rigoruż u b’konvinzjoni, b’perjodi qosra ta’ żmien għall-proċess iterattiv u analiżi inċiżiva u kuraġġuża fit-tfassil ta’ rapporti annwali. Kif imsemmi fl-Opinjoni tiegħu dwar “Qafas ta’ politika għall-klima u l-enerġija fil-perijodu ta’ bejn l-2020 u l-2030” (1), il-KESE jenfasizza t-talba tiegħu lill-Istati Membri biex jirreaġixxu b’mod pożittiv għal proċedura effettiva u b’saħħitha ta’ governanza u biex, flimkien mal-Kummissjoni u s-soċjetà ċivili, jiddeterminaw kif tista’ tiġi implimentata b’mod sħiħ.

2.5.

Il-KESE jemmen li dan il-qafas għandu jkun permess u msaħħaħ billi jiġi ġġenerat u kkontrollat appoġġ wiesa’ minn partijiet interessati inklużi l-imsieħba soċjali – min iħaddem u trejdjunjins – permezz ta’ Djalogu Ewropew dwar l-Enerġija strutturat.

3.1.

Il-proċess ta’ governanza għandu jkun konsistenti mal-qafas legali li fih jopera. Il-qafas legali jistipula l-objettivi u l-metodi sabiex jintlaħqu l-miri u għandu jwassal għal ċertezza ta’ politika fit-tul u kontinwità, b’mod partikolari għall-investimenti, it-taħriġ u l-impjiegi. Dan għandu jipprovdi wkoll indikaturi korrispondenti rilevanti. Il-proċess ta’ governanza, li għandu jkun komprensiv u inklużiv tal-leġislazzjoni tal-enerġija relatata kollha, għandu jkun f’pożizzjoni li jsolvi kwistjonijiet li huma kemm kumplessi kif ukoll fejn jeżistu d-differenzi ta’ perspettiva u interessi konfliġġenti. Il-governanza għandha tappoġġja u tissupplimenta l-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet filwaqt li toffri flessibbiltà biex tiġi ttrattata bidla rapida. Essenzjalment il-governanza għandha tkunu kapaċi wkoll tirrispondi għall-perċezzjonijiet soċjetali, it-teknoloġija, il-ġeopolitika u s-suq.

3.2.

Is-sistema ta’ governanza għandha tippermetti wkoll espressjoni kontinwa ta’ opinjonijiet, preferenzi, perċezzjonijiet u valuri bbilanċjati u rappreżentattivi, u mod li bih dawn kontinwament jinfurmaw id-deċiżjonijiet u l-perfezzjonament tal-politika. Il-governanza għandha tiffaċilita l-adattabilità, mhux permezz ta’ bidliet frekwenti ta’ proċedura, iżda permezz ta’ antiċipazzjoni ta’ oqsma ta’ differenzi u l-ħolqien ta’ dinamika konsistenti u inklużiva.

3.3.

Dawn huma rekwiżiti impenjattivi u jeħtieġ li jiġi indirizzat ix-xettiċiżmu li qed jiżdied dwar il-kapaċità tal-UE li trendi tranżizzjoni tal-enerġija ekwitabbli u effettiva. Għaldaqstant, il-proċess ta’ governanza nnifsu jeħtieġ qafas ċar, aċċettat mill-parteċipanti. Madankollu, il-KESE huwa tal-fehma li proċess ta’ governanza konvenzjonali mhux se jkun kapaċi jwassal l-għanijiet imsemmija hawn fuq mingħajr l-involviment u l-appoġġ tas-soċjetà ċivili madwar l-Ewropa. Dan huwa rikonoxxut fil-viżjoni għall-Unjoni tal-Enerġija: “L-aktar importanti, il-viżjoni tagħna hija waħda ta’ Unjoni tal-Enerġija biċ-ċittadini fil-qofol tagħha, fejn iċ-ċittadini jieħdu s-sjieda tat-tranżizzjoni tal-enerġija”  (2). Għalhekk l-iżvilupp ta’ mekkaniżmu ta’ twettiq affidabbli u trasparenti għall-għanijiet tal-enerġija u l-klima u l-Unjoni tal-Enerġija għandu jseħħ b’mod parallel ma’ proċess ibbażat fuq id-djalogu f’diversi livelli li jiffoka fuq l-infurmar u l-involviment tal-partijiet interessati kollha. Dan huwa vitali u, biex tkun ġusta, it-tranżizzjoni tal-enerġija għandha tieħu kunsiderazzjoni tat-tibdil fid-dinja tax-xogħol u tevita konsegwenzi soċjali negattivi.

3.4.

Fil-fehma tal-KESE, il-governanza ma tfissirx żieda fil-burokrazija iżda l-adozzjoni ta’ approċċ vigoruż ibbażat fuq il-prinċipji, li jiffoka fuq il-politika, u li jimmira lejn il-kisba tal-miri tal-UE li sar qbil dwarhom. Il-governanza għandha tkun mifruxa fil-livelli kollha u tibbenefika mill-integrazzjoni tal-għarfien speċjalizzat u ta’ kuljum. L-UE hija mibnija fuq il-valuri tal-paċi, id-demokrazija, id-dinjità tal-bniedem, il-pluraliżmu, it-tolleranza u s-solidarjetà. Dawn il-valuri, li jeħtieġ li jiġu tradotti fi prinċipji ta’ etika ċari, jipprovdu l-bażi għall-valutazzjoni tal-kwistjonijiet kritiċi fit-tranżizzjoni tal-enerġija u jistgħu jipprovdu bażi universali għal qbil. L-isfida hija biex dawn il-prinċipji jinbidlu fi proċess infurzabbli u effiċjenti li jqis l-aspettattivi tas-soċjetà.

3.5.

Il-KESE jemmen li l-valuri soċjetali bażiċi relatati mal-produzzjoni u l-użu tal-enerġija jeħtieġu aktar enfasi f’dan il-proċess ta’ governanza. Meta ċ-ċittadini jħossu li l-valuri u l-fehmiet tagħhom qed jiġu rikonoxxuti u diskussi f’forum li jinkorpora perspettiva kompletament Ewropea, dan ser iżid benefiċċju sinifikanti, jippermetti aktar koerenza politika u jiżviluppa fiduċja akbar filwaqt li jilqa’ kontra tibdil ta’ politika mhux previst. Id-djalogu għandu jidentifika dawk il-fatturi li fuqhom huma bbażati d-deċiżjonijiet meħuda minn pajjiż dwar it-tranżizzjoni tal-enerġija. Dawn ta’ spiss ikunu ġejjin mill-valuri ta’ dik is-soċjetà, pereżempju fir-rigward tal-ambjent, apparti l-kunsiderazzjonijiet tekniċi u ekonomiċi. F’dawn iċ-ċirkustanzi, b’mod partikolari peress li l-fehmiet nazzjonali, reġjonali, lokali u personali dwar l-enerġija ser ivarjaw, appell għal perspettiva konsistenti, komuni jew Ewropea jista’ jilħaq lil hinn minn tendenza għal interess personali, lokali, fil-qosor jew dak nazzjonali.

3.6.

B’mod speċifiku, id-djalogu f’diversi livelli jinvolvi l-komunikazzjoni ta’ dawn il-prinċipji lill-partijiet interessati kollha u jistabbilixxi qafas li fih dawn jistgħu jiġu diskussi u fejn jiġu solvuti l-kwistjonijiet, fejn ikun possibbli, fil-livell lokali, reġjonali, nazzjonali u fil-livell ta’ pajjiżi ġirien. Dan mhuwiex proċess ta’ teħid ta’ deċiżjoni, għalkemm dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet għandhom jisimgħu u jkunu miftuħa għall-kontribuzzjonijiet, u l-parteċipanti għandhom jifhmuh dan.

4.1.

Il-politiki tal-enerġija nazzjonali u tal-UE għandhom impatt dirett u sinifikanti fuq il-ħajja taċ-ċittadini. Madankollu, il-kontenut u l-ġustifikazzjoni ta’ dawn il-politiki spiss ma jkunux ċari għall-pubbliku ġenerali u jistgħu jinftiehmu ħażin mis-soċjetà ċivili. Dan iwassal għal appoġġ pubbliku ġeneralment dgħajjef jew kunċetti żbaljati li jinvolvu aspetti essenzjali tal-iżvilupp futur tal-UE. Isegwu konsegwenzi negattivi, u hemm ħafna każijiet fejn is-soċjetà ċivili ma tingħatax l-informazzjoni u ma tkunx involuta fil-politika tal-enerġija la f’dik nazzjonali u lanqas tal-UE u dan iwassal għal nuqqas ġenerali ta’ fiduċja u għal politiki li mhux dejjem jilħqu r-riżultati mixtieqa.

4.2.

Sabiex jiġi żgurat li dan ikun proċess inklużiv, iċ-ċittadini, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, l-awtoritajiet nazzjonali u lokali u t-tipi kollha ta’ organizzazzjonijiet tal-enerġija jeħtieġ li jieħdu sehem, permezz ta’ djalogu, fl-assistenza tal-mekkaniżmu ta’ governanza propost. Din il-fergħa ser tgħaqqad il-perspettivi reġjonali, nazzjonali u Ewropej bil-ħsieb li ġġib valur miżjud operattiv fit-tfassil tal-politika u l-implimentazzjoni: azzjonijiet li jridu jitwettqu fil-livell nazzjonali/reġjonali, iżda jqisu l-istampa (Ewropea) aktar wiesgħa.

4.3.

Dan il-proċess ta’ djalogu ser jiffoka fuq l-enerġija bħala element kritiku sabiex tinkiseb tranżizzjoni ġusta u sostenibbli u sabiex titwettaq politika li tirrispetta l-klima. Għandu jirrikonoxxi l-bżonnijiet tal-iżvantaġġjati u l-firxa wiesgħa ta’ tħassib soċjali u ambjentali marbuta mal-enerġija. Id-Djalogu Ewropew dwar l-Enerġija (DEE), inklużi l-kwistjonijiet relatati mal-klima, ser jifformula approċċ volontarju u fehim – definiti bħala kuntratt soċjali dwar l-enerġija – li jistgħu jintużaw minn dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet bħala qafas sostantiv soċjalment rilevanti. Id-djalogu kontinwu ser ikun attiv fl-implimentazzjoni ta’ miżuri prattiċi taċ-ċittadini u tal-partijiet interessati. Fuq medda qasira ta’ żmien, għal raġunijiet ta’ effiċjenza u l-ħtieġa li jiġu ssodisfati r-rekwiżiti tal-proċess ta’ governanza, id-DEE għandu jikkonċentra fuq inizjattivi ta’ politika li għandhom ammont sostanzjali ta’ kwistjonijiet ta’ aċċettabilità u ta’ sjieda.

4.4.

Proċess bħal dan ser jippermetti wkoll koerenza akbar ta’ politika u konsolidazzjoni tal-għarfien f’oqsma speċifiċi – pereżempju l-ħtiġijiet speċjali tal-gżejjer u r-relazzjonijiet tal-enerġija ma’ pajjiżi li mhumiex fl-UE.

5.1.

B’mod ġenerali, il-qafas għall-klima u l-enerġija huwa definit bħala dak iggwidat minn objettivi. Dan jimplika orjentazzjoni mill-ġdid mill-Istati Membri tal-istrateġiji dwar it-taħlita ta’ enerġija u l-effiċjenza tal-enerġija tagħhom b’mod li tinżamm is-sovranità nazzjonali filwaqt li jkunu wkoll komplementari mal-ġirien u jikkonverġu fuq objettivi miftiehma fil-livell tal-UE. Id-deskrizzjoni tal-istruttura ta’ governanza (ara 2.3) tikkonsisti f’qafas ta’ linji gwida ġenerali li qed jiġi propost mill-Kummissjoni segwit minn diskussjonijiet reġjonali, preżentazzjoni, valutazzjoni u reviżjoni ta’ programmi nazzjonali u aġġustament kontinwu sakemm tintlaħaq konklużjoni sodisfaċenti.

5.2.

Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ dan l-approċċ għax jemmen li hu konsistenti mal-ħtieġa urġenti li tiġi provduta provvista tal-enerġija iktar sikura, kompetittiva u ekoloġika fl-Ewropa kollha. L-istruttura ta’ governanza għandha tgħin ukoll biex jitnaqqsu kemm jista’ jkun ir-rekwiżiti tar-rappurtar u l-burokrazija relatata. Jeħtieġ li din tagħti kas kif xieraq tal-karatteristiċi transkonfinali u reġjonali li huma rilevanti ħafna u li qed jiżdiedu, tal-attivitajiet tal-enerġija. Madankollu, l-effettività ta’ approċċ bħal dan ser teħtieġ rieda politika koeżiva u din għandha tinbena minn konverġenza tal-attitudnijiet taċ-ċittadini f’kull wieħed mit-28 Stat Membru.

5.3.

Il-KESE jqis li d-DEE jaqdi rwol formattiv f’dan il-proċess u jkompli għaddej f’termini ta’ implimentazzjoni u appoġġ tal-partijiet interessati ladarba jintlaħaq qbil. Għaldaqstant m’għandu jinħela l-ebda ħin fit-twaqqif tad-DEE, permezz ta’ tmexxija politika b’saħħitha, bħala proċess fundamentali marbut, speċjalment peress li l-pjani nazzjonali huma antiċipati bħallikieku ntlaħaq ftehim dwarhom u li ser jibdew joperaw qabel l-2020. Il-Kumitat kien diġà rrakkomanda l-inklużjoni tad-djalogu dwar l-enerġija fil-Komunikazzjoni dwar l-Unjoni tal-Enerġija u huwa inkoraġġanti li dan ġie inkluż: “- involviment ta’ djalogu dwar l-enerġija ma’ partijiet interessati għat-tfassil tal-politika u l-appoġġ għall-involviment attiv fil-ġestjoni tat-tranżizzjoni tal-enerġija.”  (3). Huwa jinnota li għad mhemm l-ebda identifikazzjoni ta’ punt ta’ azzjoni speċifiku fir-rigward tal-governanza li jista’ jipprovdi l-approvazzjoni meħtieġa biex jinbnew l-istrutturi ta’ appoġġ tad-DEE u jħeġġeġ biex dan jiġi rimedjat mill-Kunsill u l-Parlament billi jadottaw il-miżuri dwar id-djalogu proposti fit-taqsima 6 ta’ din l-Opinjoni.

5.4.

Proċess ta’ governanza jinsab fil-punt ta’ kuntatt bejn il-politika u l-implimentazzjoni. Fil-każ tal-enerġija dan għandu jiffaċilita soluzzjonijiet dwar firxa wiesgħa ta’ kompromessi li, fil-ħajja reali, ser ikunu meħtieġa. Il-Kumitat iqis il-proposta tiegħu ta’ Djalogu Ewropew dwar l-Enerġija bħala lubrikant vitali f’dan il-proċess. It-tranżizzjoni tal-enerġija tinvolvi moviment, bidla u, inevitabbilment, ċertu ammont ta’ frizzjoni. Id-DEE jista’ jnaqqas il-frizzjoni bejn il-partijiet interessati fil-livelli kollha u bejn l-Istati Membri.

5.5.

Id-djalogu Ewropew dwar l-Enerġija (DEE) ser ikun proċess ta’ appoġġ għall-implimentazzjoni tal-objettivi tal-Unjoni tal-Enerġija billi jippermetti lill-partijiet interessati kollha biex jiskambjaw l-informazzjoni, jesprimu fehmiet u jinfluwenzaw it-tfassil tal-politika dwar kwistjonijiet tal-enerġija. Id-DEE ser jippromovi l-fehim tal-kompromessi meħtieġa, is-sjieda tal-viżjoni, il-kontribut għas-soluzzjonijiet u l-aċċettazzjoni tagħhom, u fl-aħħar mill-aħħar il-bidla fl-imġiba favur il-miżuri politiċi li jirfdu l-Unjoni tal-Enerġija. DEE wiesa’ ser jippermetti biex preferenzi nazzjonali tal-enerġija jitwasslu u jiġu kkunsidrati b’mod aktar ċar fil-livell tal-UE u jkunu ta’ benefiċċju għal dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet.

Id-DEE ser iwassal għal:

6.1.

Bħal fil-każ tal-proċess ta’ governanza formali, id-DEE, minkejja li għandu natura pan-Ewropea, ser jeħtieġ li jiġi stabbilit f’kull Stat Membru, jirrikonoxxi l-inizjattivi eżistenti ta’ djalogu nazzjonali tal-enerġija iżda jinkorpora bħala miri l-għanijiet tal-qafas dwar il-klima u l-enerġija. Fejn id-djalogi nazzjonali diġà qed iseħħu, l-integrazzjoni mad-DEE tkun ta’ benefiċċju reċiproku u tipprovdi mekkaniżmu strutturat iżda aktar flessibbli li jappoġġja r-reviżjoni tal-Kummissjoni tal-elementi tal-pjan nazzjonali u joffri fokus biex jinforma lill-konsumaturi. Dan jgħin lill-fornituri tal-enerġija biex jimpenjaw ruħhom u jibnu l-fiduċja u jipprovdu mezz biex jiġi espress ħafna mit-tħassib ta’ gruppi differenti dwar is-sigurtà tal-enerġija, l-affordabbiltà u s-sostenibbiltà. Fil-qosor, ser ikunu meħtieġa dawn il-passi:

6.2.

Spjegazzjoni aktar dettaljata tad-DEE ġiet adottata mill-KESE fl-Opinjoni tiegħu dwar Bżonnijiet u mezzi għall-involviment tal-pubbliku fil-qasam tal-politika tal-enerġija  (4). Id-DEE huwa previst bħala “djalogu” permanenti, deskritt b’mod aktar sħiħ bħala proċess indipendenti, li jinvolvi lill-partijiet interessati kollha u juża l-aħjar prattika ta’ involviment u jaqdi rwol ta’ fiduċja li huwa kontinwu fl-implimentazzjoni tat-tranżizzjoni tal-enerġija. Il-KESE huwa impenjat bis-sħiħ għal din l-inizjattiva u ser jassumi rwol ta’ tmexxija u, flimkien ma’ oħrajn, ser jipprovdi appoġġ attiv.

7.1.

Il-KESE jilqa’ d-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni (5) li tindika li l-istruttura ta’ governanza għandha tiġi żviluppata billi jitqiesu l-fehmiet tal-Parlament Ewropew, l-Istati Membri u l-partijiet interessati. L-appoġġ u l-ftehim vokali tas-soċjetà ċivili jwittu t-triq biex jinkisbu miri li joffru sfida. Permezz ta’ konnessjoni mal-ħajja u t-tħassib tan-nies, proċess ta’ governanza li jibbaża fuq DEE ser jgħin biex l-Unjoni tal-Enerġija tkun allinjata mal-aspettattivi taċ-ċittadini. Dan ser jiggarantixxi fehim tal-isfidi tal-enerġija u l-għażliet ta’ kompromess, u jtejjeb l-aċċettabbiltà u l-fiduċja – mhux l-inqas billi juri l-kapaċità li jisma’ u jinvolvi l-partijiet interessati.

7.2.

Barra minn hekk ser ikun hemm tnaqqis sinifikanti fl-ispiża politika fit-tul peress li ser jiġi stabbilit proċess li fih il-partijiet interessati kollha jkunu involuti fit-tfassil ta’ tranżizzjoni enerġetika li jriduha maġġoranza ta’ nies u li hija prammatika u orjentata lejn il-futur. Din hija kwistjoni li għandha impatt fuq kulħadd u tista’ twassalhom biex jivvalutaw mill-ġdid b’mod pożittiv il-perċezzjoni tagħhom tal-UE u l-proċessi tagħha u jagħrfu l-valur miżjud u l-governanza miftuħa tal-UE.

4.9.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 291/14

Relatur:

Raymond HENCKS

Korelatur:

Stefan BACK

1.1.

Il-KESE jtenni l-appoġġ tiegħu (1) għall-għanijiet stabbiliti fil-White Paper tal-2011 dwar “Pjan Direzzjonali għal Żona Unika Ewropea tat-Trasport” (minn hawn ‘il quddiem imsejjaħ il-Pjan Direzzjonali). Iż-Żona Unika Ewropea tat-Trasport għadha element importanti fl-aġenda tal-Unjoni Ewropea. Għad hemm sfidi ewlenin li jfixklu t-twaqqif taż-Żona Unika Ewropea tat-Trasport bħala mezz għall-ksib ta’ tkabbir sostenibbli u l-ħolqien tal-impjiegi, u impjiegi u kundizzjonijiet tax-xogħol ta’ kwalità tajba.

1.2.

Fid-dawl tal-għaxar prijoritajiet tal-Kummissjoni Juncker għall-2015-2019, il-Programm ta’ Ħidma tal-Kummissjoni għall-2015, u l-għanijiet tal-Pjan Direzzjonali, il-KESE jiġbed l-attenzjoni dwar il-punti li ġejjin.

1.3.

L-implimentazzjoni effiċjenti tal-Fond Ewropew għal Investimenti Strateġiċi (FEIS) tista’ tħalli aktar riżorsi disponibbli għall-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa fejn l-investiment privat jew l-imposti mhumiex se jaħdmu. Fi kwalunke każ, iż-EUR 2,7 biljun li għandhom jiġu trasferiti mill-baġit dwar it-trasport tal-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa lill-FEIS għandhom jiġu allokati għat-trasport. Il-KESE jtenni l-ħtieġa ta’ ppjanar reali ta’ infrastruttura transkonfinali meta jiġi implimentat it-TEN-T, biex jiġi żgurat l-aħjar użu effiċjenti tar-riżorsi.

1.4.

L-użu simultanju tal-prinċipji “min iniġġes iħallas” u “l-utent iħallas” se jdgħajjef il-finanzjament ibbażat fuq it-tieni prinċipju msemmi. Hemm bżonn kunċetti tal-imposti iktar ċar u sempliċi. Hemm bżonn għażliet għall-aġġustament tal-imposti biex jiggarantixxu l-koeżjoni, tiġi evitata l-esklużjoni soċjali u jiżguraw il-koerenza mat-taxxi u l-imposti b’mod ġenerali.

1.5.

Għad hemm ħafna xi jsir biex jitlesta s-suq intern tat-trasport. L-Opinjoni (2) tal-Kumitat tal-11 ta’ Lulju 2013 dwar ir-Raba’ Pakkett Ferrovjarju tappoġġja l-għanijiet għall-ikkompletar ta’ suq ferrovjarju uniku komuni fl-Ewropa li jipprovdi trasport ta’ kwalità għolja mingħajr problemi fil-fruntieri. Il-KESE, kif iddikjara fl-Opinjoni tiegħu tal-2011 dwar il-Pjan Direzzjonali (3), jixtieq li titwettaq valutazzjoni tal-impatt bilanċjata tal-passi ġodda ppjanati f’dik id-direzzjoni. Tintlaqa’ b’sodisfazzjon l-intenzjoni tal-Kummissjoni Ewropea li tikkjarifika r-regoli marbutin mal-aċċess għas-suq fit-trasport bit-triq sabiex tiġi ffaċilitata l-implimentazzjoni u l-kontroll tal-konformità.

1.6.

Il-KESE jappoġġja l-enfasi tal-Kummissjoni Juncker fuq id-dumping soċjali. Huwa jitlob lill-Kummissjoni biex tipproponi miżuri preventivi. L-Istati Membri għandhom isaħħu l-kontroll tal-konformità anke permezz ta’ kooperazzjoni transkonfinali mtejba – inklużi l-iskambju ta’ informazzjoni u sanzjonijiet adegwati, b’mod partikolari fir-rigward tal-kumpaniji tal-isem (letterbox companies) u l-impjieg indipendenti fittizju. Iridu jimtlew l-lakuni fil-leġislazzjoni dwar l-aċċess għall-professjonijiet tat-trasport/il-liċenzji għall-operat u dwar il-koordinazzjoni tas-sigurtà soċjali. Il-miżuri ta’ kontroll għandhom ikunu proporzjonati u ma għandhomx jitfgħu piż amministrattiv mhux meħtieġ fuq il-partijiet konċernati.

1.7.

Il-bidla modali teħtieġ flessibbiltà u adattament għall-kundizzjonijiet lokali, partikolarment il-limitu ta’ 300 kilometru mitlub għat-trasport bit-triq, li mhux se jaħdem f’reġjuni mbiegħda u b’popolazzjoni b’densità baxxa b’netwerk ferrovjarju limitat.

1.8.

Hemm bżonn infrastruttura u servizzi tat-trasport adegwati, inkluż fir-reġjuni mbiegħda. Fl-Anness I tal-Pjan Direzzjonali għandha tiddaħħal inizjattiva ġdida: li l-użu tat-trasport pubbliku fiż-żoni urbani jirdoppja sal-2030 permezz ta’ installazzjonijiet u infrastrutturi li jiffaċilitaw il-mobbiltà ta’ persuni għaddejjin bil-mixi, ċiklisti u persuni anzjani jew b’mobbiltà mnaqqsa, bħala parti mill-pjani ta’ mobbiltà urbana.

1.9.

Il-KESE jenfasizza l-importanza tad-drittijiet tal-passiġġieri, fid-dawl tal-ħolqien ta’ organizzaturi tat-trasport b’kunċett ġdid bħal Uber.

1.10.

Il-KESE jissuġġerixxi li jsir użu ta’ djalogu parteċipattiv meta titħejja verżjoni riveduta tal-Pjan Direzzjonali u jirreferi f’dan il-kuntest għall-Opinjoni tiegħu tal-11 ta’ Lulju 2012 (4).

1.11.

Il-KESE jissuġġerixxi evalwazzjoni ġenerali mill-ġdid tal-Pjan ta’ Azzjoni fl-Anness I tal-Pjan Direzzjonali tiegħu f’dak li jirrigwarda l-fattibbiltà politika attwali tiegħu.

2.1.

Il-Parlament Ewropew qed jippjana rapport fuq inizjattiva tiegħu dwar l-implimentazzjoni tal-Pjan Direzzjonali u għaldaqstant talab lill-KESE jħejji opinjoni esploratorja dwar l-istess suġġett.

2.2.

Fl-Opinjoni tiegħu dwar il-Pjan Direzzjonali (5), il-KESE laqa’ l-isforzi tal-Kummissjoni, iżda sab differenza sinifikanti bejn l-għanijiet u l-mezzi li bihom jistgħu jinkisbu u jiġu ffinanzjati.

2.3.

Il-KESE jinnota li l-biċċa l-kbira tal-kummenti fl-Opinjoni tiegħu dwar il-Pjan Direzzjonali għadhom pertinenti. Dan japplika għall-punti li ġejjin b’mod partikolari (6):

2.4.

Erba’ snin mill-implimentazzjoni tal-Pjan Direzzjonali, il-KESE jinnota li ttieħdu għadd ta’ inizjattivi iżda dawn taw riżultati limitati s’issa. Madankollu, ittieħdu passi biex jiġi implimentat il-Pjan Direzzjonali, kemm fil-forma ta’ proposti leġislattivi kif ukoll f’inizjattivi ta’ politika. Dawn jinkludu r-Regolament il-ġdid dwar il-Linji gwida tat-TEN-T (7) u r-Regolament dwar il-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa (8), adottati t-tnejn fl-2013, il-leġislazzjoni dwar l-iskjerament ta’ infrastruttura tal-fjuwils alternattivi kif ukoll miżuri biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tal-GHGs mill-vetturi.

2.5.

Madankollu, ftit inkiseb fit-tħeiija ta’ bażi għal aktar ftuħ tas-suq, il-monitoraġġ tal-konformità u l-iffaċilitar tat-trasport bl-art minn pajjiż għall-ieħor. Ir-Reġistru Ewropew tal-Impriżi tat-Trasport bit-Triq (ERRU), pereżempju, li kien maħsub biex jappoġġja l-monitoraġġ tal-konformità mar-regolamentazzjoni tas-suq tat-trasport bit-triq, sofra dewmien fl-implimentazzjoni. L-istess ġara fir-rigward tas-Sistema Ewropea ta’ pedaġġ elettroniku stradali, li nħolqot biex tiffaċilita t-traffiku transkonfinali iżda li għad trid tiġi implimentata. Bl-istess mod, il-problema tal-kundizzjonijiet soċjali varjabbli għall-ħaddiema mobbli u r-riperkussjonijiet tagħhom fuq il-kompetizzjoni fil-biċċa l-kbira baqgħet ma ssolvietx. Fil-każ tad-Direttiva dwar l-Istazzjonar ta’ Ħaddiema, l-interpretazzjoni diverġenti fost l-Istati Membri, li xi wħud minnhom ma japplikawx il-leġislazzjoni korrettament, toħloq problema serja għat-tħaddim bla xkiel tas-suq intern.

2.6.

Fir-rigward tal-finanzjament, il-KESE jinnota li, għalkemm il-finanzjament tal-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa mhuwiex suffiċjenti, is-settur tat-trasport huwa wieħed mill-prijoritajiet ewlenin tal-Fond Ewropew għal Investimenti Strateġiċi (FEIS), li l-Kummissjoni u l-Bank Ewropew tal-Investiment (BEI) qegħdin fil-proċess li jwaqqfu. Dan huwa ċċarat, fost l-oħrajn, mir-rapport konġunt tal-grupp ta’ ħidma tal-Kummissjoni u tal-BEI bil-kompitu li jiffissa kriterji għall-għażla tal-proġetti li għandhom jiġu ffinanzjati. Il-KESE jinnota f’dan ir-rigward li ż-EUR 2,7 biljun ta’ finanzjament disponibbli għall-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa fir-rigward tat-trasport ngħata lill-FEIS. Huwa importanti li dawn il-fondi jintużaw għall-benefiċċju tas-settur tat-trasport meta jiġi implimentat il-FEIS.

2.7.

F’dan il-kuntest, il-KESE jixtieq jenfasizza l-importanza li jiġi żgurat li dawn l-investimenti ma jkunux limitati biss għall-estensjoni tal-infrastruttura, iżda wkoll jappoġġjaw proġetti biex jimmodernizzaw u jtejbu l-prestazzjoni tas-settur, kif ukoll miżuri biex jipprovdu ħaddiema kkwalifikati u mħarrġa sew.

3.1.

Il-KESE jinnota li ż-Żona Unika Ewropea tat-Trasport ma tissemmiex fil-linji gwida ta’ politika għall-ħames snin li ġejjin jew fl-għaxar prijoritajiet stabbiliti mill-President Juncker, u inklużi fil-Programm ta’ Ħidma tal-Kummissjoni għall-2015 (9).

3.2.

Filwaqt li jitqiesu kemm l-importanza tat-trasport bħala settur ekonomiku u n-natura speċifika tiegħu li ħafna drabi jirrikjedi soluzzjonijiet apposta, il-KESE jaħseb li kien ikun xieraq li wieħed isemmi t-trasport bħala kwistjoni speċifika marbuta ma’ pereżempju l-ewwel prijorità (tkabbir u impjiegi) u prijoritajiet 3 u 4 (unjoni tal-enerġija u suq intern aktar profond) li kollha jittrattaw it-trasport. Dan huwa partikolarment il-każ fir-rigward tas-suq intern peress li l-politika tat-trasport hija ttrattata f’kapitolu speċifiku tat-TFUE u indirizzata b’mod separat kemm fl-istrateġija Ewropa 2020 kif ukoll fiż-żewġ Atti dwar is-Suq Uniku.

3.3.

Fid-dawl tad-direzzjoni ġenerali tal-politika skont il-prijoritajiet politiċi tal-Kummissjoni Juncker, jiġifieri li l-aġenda tal-politika tal-Unjoni Ewropea għandha tiġi deċiża bi sħubija mill-qrib bejn il-Kummissjoni Ewropea u l-Parlament Ewropew, u b’koperazzjoni mal-Istati Membri, il-KESE jissuġġerixxi li l-lista ta’ inizjattivi stabbiliti fl-Anness I tal-Pjan Direzzjonali tiġi vvalutata mill-ġdid fid-dawl ta’ kemm huma politikament fattibbli.

4.1.

Il-Pjan Direzzjonali ma jagħmel l-ebda referenza għall-koeżjoni territorjali.

4.2.

Skont l-Artikoli 90 u 91 tat-Trattat, il-politika komuni tat-trasport hija intiża biex tikkontribwixxi għall-promozzjoni tal-koeżjoni territorjali, jiġifieri l-iżgurar ta’ aċċess għan-netwerk tat-trasport fir-reġjuni rurali b’popolazzjoni baxxa li spiss huma nieqsa minn servizzi ta’ trasport pubbliku, u b’hekk l-abitanti tagħhom ikunu mċaħħda minn alternattiva għat-trasport bit-triq. Il-KESE jinnota f’dan il-kuntest għan iktar bikri tal-UE, dak li jkun żgurat li l-maġġoranza tal-pubbliku u n-negozji tal-UE jkunu mhux iktar minn 30 minuta bogħod minn dak in-netwerk. Dan l-għan jidher li ntesa (10).

4.3.

Għalkemm il-Pjan Direzzjonali, f’dak li jirrigwarda l-aċċessibilità, jiddikjara li hemm ir-riskju li d-differenzi bejn iż-żoni ċentrali u periferiċi jikbru, ir-raba’ għan li jinżamm netwerk ferrovjarju sfiq fl-Istati Membri kollha ma seħħx, peress li l-ebda inizjattiva prattika ma hija marbuta ma’ dik il-mira filwaqt li għadd dejjem ikbar ta’ rotot reġjonali qed jiġu eliminati minħabba n-nuqqas ta’ qligħ.

4.4.

Il-KESE jirreferi f’dan il-kuntest għall-kumment tiegħu rigward ir-rakkomandazzjoni tal-pjan direzzjonali dwar l-għoti mandatorju tal-kuntratti ta’ servizz pubbliku b’sejħiet ta’ offerti kompetittivi. Il-KESE jitlob li, qabel ma tressaq proposta dwar din il-kwistjoni u mhux iktar minn sitt xhur mit-3 ta’ Diċembru 2014, il-Kummissjoni Ewropea tipproduċi rapport dwar l-implimentazzjoni tar-Regolament (KE) Nru 1370/2007, kif previst fl-Artikolu 8(2) tiegħu.

4.5.

Il-KESE għalhekk iqis li, f’konformità mal-Artikolu 174 tat-Trattat ta’ Lisbona, li jistipula li għandha tingħata attenzjoni speċjali lir-reġjuni li jbatu minn żvantaġġi naturali u dejjiema, trasport ieħor tal-passiġġieri li ma jkunx biss għat-turiżmu għandu jiġi kklassifikat bħala servizz ta’ interess ġenerali u għalhekk għandu jissodisfa l-kriterji ta’ universalità, aċċessibbiltà, inkluża l-aċċessibilità għall-persuni b’diżabbiltà u l-persuni b’mobbiltà mnaqqsa, il-kontinwità, il-kwalità u prezz raġonevoli.

5.1.

Diġà fl-2007, f’nofs it-term tal-programm tal-White Paper 2001-2010, il-Kummissjoni kellha tammetti li “l-Ewropa għadha mhijiex fi triq ta’ trasport sostenibbli”  (11). Il-KESE jemmen li l-approċċ ma nbidel xejn minn dakinhar.

5.2.

Fl-Opinjoni esploratorja “Futur sostenibbli għat-trasport” (12), il-KESE stqarr li, għalkemm it-trasport huma element prinċipali għal ħafna libertajiet (il-libertà li ngħixu u naħdmu f’partijiet differenti tad-dinja, li ngawdu minn prodotti u servizzi differenti, li ninnegozjaw u nistabbilixxu kuntatti personali), wieħed mill-għanijiet bażiċi tal-politika huwa li tistabbilixxi qafas għal dawn il-libertajiet u saħansitra timponi limiti, ladarba dawn jaffettwaw, u saħansitra jheddu, libertajiet jew bżonnijiet oħra: pereżempju s-saħħa tal-bniedem, l-ambjent, il-klima kif ukoll il-bżonnijiet tal-ġenerazzjonijiet futuri.

5.3.

Il-Pjan Direzzjonali huwa bbażat fuq il-premessa li “t-trażżin tal-mobbiltà mhuwiex alternattiva”. Il-KESE jtenni dak li qal fil-punt 3.9 tal-Opinjoni tiegħu tal-2011 dwar il-Pjan Direzzjonali (13), jiġifieri li dan m’għandux jiġi interpretat bħala li jmur kontra l-miżuri li se jagħmlu t-trasport aktar effiċjenti fl-użu tar-riżorsi u sostenibbli. U lanqas ma jmur kontra l-promozzjoni ta’ bdil fl-imġiba lejn l-użu ta’ mezzi tat-trasport aktar sostenibbli jew l-evitar tat-trasport.

5.4.

Għalhekk, ma jistax jiġi miċħud li l-mobbiltà hija dritt li tiggarantixxi lil kull ċittadin l-aċċess u d-dritt li jgawdi attivitajiet ekonomiċi, soċjali u kulturali. Wieħed ma jistax madankollu jinjora l-imġiba, ħafna drabi mhux sostenibbli tal-użu ta’ karozzi privati individwali biex imur minn post għal ieħor, jew bir-rifjut, għal raġunijiet ta’ konvenjenza, li juża t-trasport pubbliku disponibbli. Ir-restrizzjoni tal-ivvjaġġar individwali inutli u t-tnaqqis fil-konġestjoni tat-traffiku, b’mod partikolari permezz ta’ miżuri dissważivi, miżuri li jinkoraġġixxu l-użu tat-trasport pubbliku, jew permezz ta’ innovazzjonijiet fil-forma ta’ organizzazzjoni tax-xogħol (pereżempju sigħat flessibbli), huma ċertament ilkoll alternattivi li għandhom jiġu kkunsidrati.

5.5.

Għalhekk, il-KESE jemmen li għandha ssir enfasi partikolari fuq ir-riċerka u l-innovazzjoni fil-qasam tal-vetturi nodfa, ħielsa mill-partiċelli u sikuri, inkluż it-tnaqqis tal-istorbju mill-vetturi mingħajr ma jiġu kompromessi l-istandards għoljin ta’ sikurezza għall-modi kollha ta’ trasport, u fjuwils alternattivi, inkluża l-infrastruttura meħtieġa.

5.6.

Sabiex jinkiseb dan, huwa meħtieġ li titħaffef l-istandardizzazzjoni teknika u r-regolamentazzjoni (azzjoni fuq il-prezzijiet, sussidji u taxxa), speċjalment fis-settur tal-karozzi, li tammonta għal aktar minn nofs l-emissjonijiet mis-settur tat-toroq.

5.7.

Għalkemm hemm konverġenza bejn l-Istati Membri tal-UE dwar l-għanijiet u l-linji gwida għal perijodu fit-tul, għad fadal differenzi fundamentali fir-rigward tal-iżvilupp u s-sensittivitajiet ta’ kull pajjiż.

5.8.

Pereżempju, xi pajjiżi jippruvaw jippromovu vetturi nodfa permezz ta’ sussidji lill-industrija tal-karozzi, xi drabi għotjiet ġenerużi għax-xiri ta’ karozzi bħal dawn, il-ħelsien mit-taxxa fuq il-bijokarburanti, skontijiet fuq il-ħlas tal-awtostrada, tassazzjoni ta’ karozzi li jniġġsu u għotjiet għall-iskrappjar ta’ vetturi qodma.

5.9.

Madankollu, huwa ċar li għad hemm triq twila ħafna biex jintlaħqu l-għanijiet stabbiliti. L-effetti ta’ dawn is-sussidji huma limitati ħafna, sal-punt fejn huma diġà tnaqqsu b’mod sinifikattiv jew anke tneħħew. Il-bejgħ mhux qed jiżdied kif mistenni, li qed jikkawża problemi serji għall-manifatturi li jagħżlu l-għażla kompletament elettrika. Il-KESE jqis li huwa importanti li jinżammu u jiġu estiżi l-inċentivi biex tinkiseb id-dekarbonizzazzjoni, iżda huwa tal-fehma li l-appoġġ għandu jingħata mhux biss għall-iżvilupp ta’ vetturi nodfa, iżda għal kull mezz ta’ trasport nadif.

6.1.

Skont il-Kummissjoni, l-ipprezzar u t-taxxi għandhom jiġu ristrutturati b’mod li jitqiesu aħjar il-prinċipji ta’ min iniġġes iħallas u li l-utent iħallas u li jirriflettu l-ispejjeż totali, inkluż l-ispejjeż esterni u infrastrutturali.

6.2.

Il-KESE jisħaq li trid issir distinzjoni ċara bejn dawn iż-żewġ prinċipji, billi n-natura u l-għan tagħhom huma kompletament differenti.

6.3.

Il-KESE japprova l-prinċipju ta’ min iniġġes iħallas, minħabba l-ispiża ekonomika tan-nonsostenibbiltà, iżda jirrimarka li spiss, u b’mod partikolari f’reġjuni rurali jew b’popolazzjoni baxxa, ma jeżistux alternattivi għall-mezzi ta’ trasport li jniġġsu; l-impriżi u ċ-ċittadini kkonċernati ma jistgħux jiġu kkastigati jew titnaqqsilhom il-kompetittività tagħhom minħabba dan. Bl-istess mod, it-taxxi fuq it-tniġġis m’għandhomx ikunu sempliċiment miżjuda mal-prezz tal-prodotti u s-servizzi u imposti fuq il-konsumaturi mingħajr ma tinkiseb xi bidla fl-imġiba.

6.4.

Madankollu, il-Kumitat huwa kontra l-applikazzjoni ġenerali tal-prinċipju li l-utent iħallas mingħajr differenzjazzjoni, billi t-trasport pubbliku huwa servizz ta’ interess ekonomiku ġenerali u l-Protokoll 26 dwar is-servizzi ta’ interess ġenerali, mehmuż mat-Trattat ta’ Lisbona, jistieden lill-Istati Membri biex jiżguraw li dawn is-servizzi jkunu ta’ kwalità għolja u affordabbli.

6.5.

L-affordabbiltà ma tistax tkun għad-detriment ta’ pprezzar bbażat fuq l-ispejjeż. Barra minn hekk, kwalunkwe miżura ta’ dan it-tip tkun kontroproduċenti għat-tentattivi biex it-trasport jiġi dekarbonizzat u l-miżuri li ttieħdu minn bosta awtoritajiet tat-trasport urban li għażlu li joffru trasport pubbliku mingħajr ħlas għal ċerti gruppi ta’ età partikolari, kategoriji soċjali jew saħansitra għal kulħadd u jintalqtu priċipalment il-persuni vulnerabbli.

7.1.

L-eliminazzjoni gradwali ta’ vetturi li jużaw il-fjuwils konvenzjonali mhijiex fiha nnifisha biżżejjed biex tinkiseb mobbiltà integrata u sostenibbli fiż-żoni urbani.

7.2.

Il-KESE jtenni l-enfasi li qiegħed fl-Opinjoni tiegħu tal-2011 dwar il-Pjan Direzzjonali (14) dwar il-bżonn kbir tal-iżvilupp tat-trasport pubbliku urban, kif ukoll il-loġistika urbana, bħala parti minn politika ta’ trasport sostenibbli (ara d-diskussjoni fil-punti 31, 33 u 41 tal-Pjan Direzzjonali). Madanakollu, il-Kummissjoni tidher li qed tibda mill-premessa li s-soluzzjoni prinċipali għall-problemi urbani hija l-innovazzjoni teknoloġika fil-qasam tal-produzzjoni tal-vetturi nodfa. Din hija soluzzjoni għat-tul, meta dak li huwa meħtieġ bħalissa huma miżuri għal żmien qasir biex jonqsu t-tniġġis tal-arja u t-tniġġis tal-ħoss urban. Fi kwalunkwe każ, l-uniku mod biex tissolva l-konġestjoni tat-traffiku urban huwa li jiġi promoss it-trasport pubbliku.

7.3.

Il-KESE huwa diżappuntat li l-użu tat-trasport pubbliku fiż-żoni urbani mhux iddikjarat b’mod ċar bħala għan pereżempju taħt il-punt 2.3 fil-lista ta’ inizjattivi mehmuża mal-Pjan Direzzjonali. Hu jistieden lill-Kummissjoni biex tlesti l-White Paper għal dan l-għan u tistabbilixxi l-mira li l-użu tat-trasport pubbliku urban jirdoppja sal-2030, filwaqt li tipprovdi faċilitajiet u infrastrutturi li jiffaċilitaw il-mixi u ċ-ċikliżmu, kif ukoll l-anżjani u l-persuni b’mobbiltà mnaqqsa. Is-sistemi tat-trasport intelliġenti huma indispensabbli biex jipprovdu lill-utenti bl-informazzjoni meħtieġa dwar il-mezzi ta’ trasport għad-dispożizzjoni tagħhom. Madankollu, dawn is-sistemi jeħtieġu frekwenzi tar-radju u tul tal-mewġ adatti, kwistjoni li ma tqajmitx fil-White Paper.

7.4.

Għalhekk, il-KESE jtenni l-appoġġ tiegħu għall-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-2013 dwar il-mobilità urbana kompetittiva u effiċjenti fl-użu tar-riżorsi (15) u l-miżuri li qed jittieħdu bħalissa biex jimplimentawha.

7.5.

Il-KESE jtenni d-dispjaċir tiegħu, spjegat fl-Opinjoni tiegħu tal-2011 dwar il-Pjan direzzjonali (16), li t-trasport urban qiegħed barra mill-mandat leġislattiv tal-UE u jqis li l-miżuri rigward il-kriterji għall-installazzjoni u l-operat ta’ pedaġġi tat-toroq urbani u skemi ta’ restrizzjoni tal-aċċess għall-vetturi li jniġġsu għandhom ikunu armonizzati u jsiru parti integrali mill-pjani ta’ mobbiltà urbana, li wkoll, għandhom isiru obbligatorji għall-bliet kbar. L-armonizzazzjoni ta’ dawn l-elementi se tkun ta’ benefiċċju kemm għall-ambjent kif ukoll għall-funzjonament tas-suq intern.

8.1.

Fl-Opinjoni tiegħu dwar il-Komunikazzjoni dwar id-Drittijiet tal-Passiġġieri fil-mezzi kollha tat-trasport (17), il-Kumitat jargumenta li tliet drittijiet addizzjonali għandhom jiżdiedu mal-għaxar drittijiet speċifiċi elenkati f’din il-komunikazzjoni, jiġifieri d-dritt għas-sikurezza (li jinkludi kemm is-sikurezza teknika tat-tagħmir tat-trasport kif ukoll is-sigurtà fiżika tal-passiġġieri), u d-dritt għal standards minimi ta’ kwalità tas-servizz, ta’ kumdità u aċċessibilità u ta’ ħarsien ambjentali.

8.2.

Fil-kummenti tagħha fuq l-opinjoni tal-KESE, il-Kummissjoni rrikonoxxiet li d-drittijiet proposti kienu fatturi importanti li għandhom jitqiesu fil-leġislazzjoni futura dwar id-drittijiet tal-passiġġieri. Il-KESE għalhekk jipproponi li d-disa’ għan tal-Pjan Direzzjonali, li jimmira li jiġi żgurat li l-UE tkun minn ta’ quddiem fid-dinja fis-sigurtà u s-sikurezza tat-trasport fil-modi kollha tiegħu, jitpoġġa fil-prattika u li d-drittijiet attwali jiġu estiżi kif xieraq.

8.3.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-ħolqien ta’ kumpaniji ta’ medjazzjoni għas-servizzi tal-passiġġieri, bħal Uber, li jidher li jikkonsistu f’tip ta’ senserija tas-servizzi tat-trasport tal-passiġġieri, fejn ir-relazzjoni bejn is-sensar (ix-xufier) u l-passiġġier ma tidhirx ċara f’diversi aspetti. Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni tanalizza s-sitwazzjoni fir-rigward tas-sigurtà, ir-responsabbiltà ta’ Uber u/jew ix-xufiera u d-drittijiet tal-passiġġieri fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tat-TFUE, il-leġislazzjoni soċjali u d-drittijiet tal-konsumatur.

9.1.

Il-KESE jqis li biex is-settur tat-trasport jitħaddem mingħajr diffikultà u b’kundizzjonijiet indaqs, l-istandards soċjali jridu jiġu mtejba, il-kundizzjonijiet soċjali u tax-xogħol armonizzati, u l-prattiki ta’ dumping soċjali u tal-pagi eliminati.

9.2.

Madankollu, irid jingħad li ħafna setturi tat-trasport isofru minn prattiki abbużivi, inkluż l-evażjoni jew il-ksur tal-leġislazzjoni soċjali u/jew tax-xogħol. Rigward l-istazzjonar tal-ħaddiema u x-xogħol mhux iddikjarat, il-KESE jilqa’ d-Direttiva 2014/67/UE dwar l-infurzar tad-Direttiva 96/71/KE dwar l-istazzjonar tal-ħaddiema, li għandha tiġi trasposta fil-liġijiet nazzjonali sa Ġunju 2016, u l-proposta pendenti għal deċiżjoni dwar l-istabbiliment ta’ Pjattaforma Ewropea biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni fil-prevenzjoni u l-iskoraġġiment tax-xogħol mhux iddikjarat, li huma maħsuba biex titjieb is-sorveljanza u l-kooperazzjoni transkonfinali biex jiġu evitati l-prattiki illegali (18).

9.3.

Kif tinnota l-Kummissjoni fil-Komunikazzjoni tagħha (19) dwar l-istat tas-suq tat-trasport bit-triq tal-Unjoni, in-nuqqas li tiġi appoġġjata bis-sħiħ il-leġislazzjoni tax-xogħol jista’ jkun ir-riżultat ta’ nuqqas ta’ miżuri vinkolanti fl-għadd u l-frekwenza tal-kontrolli. Għaldaqstant, il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon id-Direttiva 2014/67/UE tal-UE u jtenni l-appoġġ tiegħu għall-Proposta għal Deċiżjoni dwar l-istabbiliment ta’ Pjattaforma Ewropea biex jiġi evitat ix-xogħol mhux iddikjarat msemmi fil-paragrafu preċedenti (20).

9.4.

Billi l-UE m’għandha l-ebda mandat biex tarmonizza l-istandards tal-liġijiet tax-xogħol b’mod sħiħ u tista’ tintroduċi biss standards minimi, huwa l-kompitu tad-djalogu settorjali li jipprovdu għal serje armonizzata ta’ standards tax-xogħol, is-saħħa u s-sikurezza fuq il-post tax-xogħol, applikabbli b’mod uniformi fl-Istati Membri kollha. Ir-riżorsi u l-appoġġ meħtieġa għall-implimentazzjoni tar-riżultat għandu jkun garantit.

9.5.

Għaldaqstant, il-Kummissjoni għandha tieħu passi biex ittejjeb l-implimentazzjoni tal-qafas legali tas-settur u ssaħħu sabiex ikun jista’ jilqa’ l-isfidi. Dan għandu jinkludi miżuri ta’ sorveljanza u sanzjonijiet effettivi biex jeliminaw il-prattiki abbużivi u l-ksur tal-leġislazzjoni soċjali. Għandhom jingħalqu l-lakuni fil-leġislazzjoni dwar l-aċċess għall-professjonijiet tat-trasport/il-liċenzji għall-operat differenti, dwar il-koordinazzjoni tas-sigurtà soċjali, dwar ħaddiema temporanji mqabbda minn aġenzija u s-sottokuntratti għad-dumping soċjali. Kwistjonijiet oħra li jridu jiġu indirizzati jinkludu miżuri adegwati biex jindirizzaw il-kumpaniji tal-isem (letterbox companies) u l-impjieg indipendenti fittizju, u definizzjoni aħjar ta’ bażi residenzjali u bażi temporanja għall-ħaddiema tat-trasport mobbli. Il-KESE jixtieq jara azzjoni koordinata mill-Istati Membri f’dan il-qasam.

10.1.

Il-KESE jissuġġerixxi li jsir użu ta’ djalogu parteċipattiv meta titħejja verżjoni riveduta tal-Pjan Direzzjonali u jirreferi f’dan il-kuntest għall-Opinjoni tiegħu tal-11 ta’ Lulju 2012 dwar White Paper tat-Trasport: lejn adeżjoni u impenn tas-soċjetà ċivili (21).

4.9.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 291/21

Relatur:

is-Sur SIBIAN

1.1

Il-KESE jilqa' b'sodisfazzjon l-isforzi li l-Albanija qed tagħmel biex tilħaq l-istandards Ewropej permezz tal-promozzjoni ta' riformi demokratiċi u jilqa' d-deċiżjoni tal-UE fis-27 ta' Ġunju 2014 biex il-pajjiż jingħata l-istatus ta' pajjiż kandidat. Madankollu, huwa jenfasizza l-importanza ta' approċċ aktar trasparenti u inklużiv lejn l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili (CSOs), inklużi l-imsieħba soċjali, fl-istadji kollha tal-proċess ta' adeżjoni.

1.2

Il-kunsens nazzjonali dwar l-integrazzjoni tal-Albanija huwa rikonoxxut, iżda l-momentum pożittiv tal-2014 għandu jiġi kapitalizzat u segwit minn appoġġ konsistenti għar-riformi. Il-KESE jħeġġeġ lill-gvern u l-partiti politiċi fl-oppożizzjoni biex isegwu djalogu kostruttiv u sostenibbli. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili li għandhom aktar esperjenza għandhom ikunu involuti fil-promozzjoni ta' kultura ta' djalogu u s-sensibilizzazzjoni dwar ir-responsabbiltà tal-partiti politiċi lejn il-kostitwenzi tagħhom b'rabta mal-ħtieġa li jitrawwem kunsens fost il-partiti dwar riformi u li jiġu promossi l-integrità u t-trasparenza.

1.3

L-istrutturi u mekkaniżmi għall-appoġġ tad-djalogu ċivili u soċjali fl-Albanija għandhom jissaħħu, u għandu jiġi żgurat appoġġ istituzzjonali għall-partijiet interessati involuti abbażi ta' finanzjament nazzjonali u skemi ta' finanzjament tal-UE.

1.4

L-awtoritajiet nazzjonali għandhom jiżguraw l-involviment tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, inklużi l-imsieħba soċjali, fil-gruppi ta' ħidma/ta' esperti kollha rilevanti għall-proċess ta' integrazzjoni fid-dawl tal-għarfien espert tagħhom f'oqsma ewlenin: ir-riforma ġudizzjarja, il-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem, ir-riformi tas-suq tax-xogħol, il-parteċipazzjoni taż-żgħażagħ u l-intraprenditorija soċjali, eċċ.

1.5

Ir-rapporti ta' progress tal-KE għandhom ikopru l-involviment tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, inklużi l-imsieħba soċjali, fil-proċess ta' adeżjoni permezz ta' analiżi aktar fil-fond tal-miri u l-kisbiet, u skont il-Linji Gwida tad-DĠ għall-Viċinat u n-Negozjati għat-Tkabbir għall-appoġġ tal-UE għas-soċjetà ċivili 2014-2020 u l-Linji Gwida tad-DĠ għall-Viċinat u n-Negozjati għat-Tkabbir għall-appoġġ tal-UE għal-libertà u l-integrità tal-midja 2014-2020. Il-valutazzjoni tad-drittijiet tat-trejdjunjins u d-drittijiet fundamentali tal-ħaddiema għandha ssir f''konsultazzjoni mill-qrib mat-trejdjunjins nazzjonali u dawk Ewropej u mal-ILO.

1.6

Il-KESE jenfasizza l-importanza tad-djalogu soċjali u jappella lill-partijiet interessati kollha biex jagħmlu l-aħjar użu mill-istituzzjonijiet attwali, speċjalment il-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol. Huwa jappella lill-gvern biex ikompli jippromovi l-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol u jikkonsulta miegħu b'mod aktar sistematiku dwar il-politiki kollha li fihom il-ħaddiema u l-impjegaturi għandhom interess leġittimu. Id-djalogu soċjali għandu jitħeġġeġ aktar fil-livell reġjonali kif ukoll f'dak lokali. Il-KESE jqis li d-djalogu soċjali għandu jkun regolari u strutturat u mhux ad hoc, u li għandu jkun aktar effettiv u mmirat lejn ir-riżultati.

1.7

Il-KESE jitlob li l-promozzjoni tad-djalogu soċjali tkun fost il-prijoritajiet ewlenin tal-istituzzjonijiet tal-UE fir-rigward tal-Albanija u għalhekk għandha tiġi riflessa fil-programmi kollha tal-KE disponibbli għall-pajjiż. Dan ikun jirrikjedi involviment akbar tal-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol, li għandu wkoll jiġi involut u kkonsultat b'mod formali f'kull stadju tan-negozjati tal-adeżjoni u għandu jiġi involut fil-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-Ftehim ta' Stabilizzazzjoni u Assoċjazzjoni bejn l-UE u l-Albanija. Il-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol għandu jkun jista' jressaq kummenti u opinjonijiet għall-attenzjoni tal-istituzzjonijiet tal-UE huma u jivvalutaw il-progress tal-Albanija fl-adeżjoni mal-UE.

1.8

Il-KESE jqis li t-tisħiħ tal-kapaċità tal-imsieħba soċjali biex jipparteċipaw b'mod attiv fid-djalogu soċjali għandu jkun prijorità ewlenija tal-programmi ta' għajnuna tal-UE. L-assistenza hija meħtieġa biex jiżviluppaw l-abbiltà tagħhom li jipparteċipaw b'mod effikaċi fil-kwistjonijiet ekonomiċi, soċjali u legali kollha, inkluż fin-negozjati tal-adeżjoni mal-UE. L-istrutturi organizzattivi tagħhom, il-komunikazzjoni interna u l-kapaċità li jservu lill-membri għandhom jissaħħu.

1.9

Il-KESE jappella lill-gvern Albaniż biex jistabbilixxi strateġija komprensiva biex l-ekonomija informali tiġi miġġielda u mrażżna. Dan itejjeb il-qagħda finanzjarja tal-pajjiż, jipprevjeni l-kompetizzjoni inġusta u b'hekk joħloq ambjent ekonomiku aħjar, filwaqt li jiġi garantit rispett akbar għad-drittijiet soċjali tal-ħaddiema.

1.10

Il-KESE jħeġġeġ bil-qawwa lill-gvern Albaniż biex jieħu impenn favur skeda ta' żmien aktar speċifika u prevedibbli, u allokazzjoni ta' riżorsi għall-implimentazzjoni tal-miżuri mill-Pjan direzzjonali għal politika tal-gvern Albaniż favur ambjent aktar abilitanti għall-iżvilupp tas-soċjetà ċivili, u biex jitħaffef il-pass tat-twaqqif tal-Kunsill Nazzjonali għas-Soċjetà Ċivili.

1.11

Il-funzjonament effiċjenti tal-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol għandu jingħata aktar appoġġ, bit-tkomplija ta' laqgħat regolari dwar kwistjonijiet rilevanti għax-xogħol u n-negozju. Il-KESE jirrakkomanda l-iżvilupp tal-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol f'kunsill ekonomiku u soċjali ġenwin, li jixbah lil tal-Istati Membri tal-UE, sabiex jirrifletti aħjar in-natura tripartitika tiegħu.

1.12

Il-KESE jirrakkomanda li jitwaqqaf Kumitat Konsultattiv Konġunt tas-Soċjetà Ċivili UE-Albanija, ladarba jinfetħu formalment in-negozjati dwar l-adeżjoni tal-Albanija fl-UE. Il-Kumitat Konsultattiv Konġunt jippermetti lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili miż-żewġ naħat biex jieħdu sehem fi djalogu aktar fil-fond u jipprovdu kontribut lill-awtoritajiet politiċi dwar il-kapitoli tan-negozjati tal-adeżjoni.

1.13

Il-kriterji tal-għażla tal-membri tal-Kunsill Nazzjonali għas-Soċjetà Ċivili għandhom ikunu definiti b'mod ċar f'dispożizzjonijiet legali, u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom jingħataw appoġġ biex jistabbilixxu l-mekkaniżmu trasparenti tagħhom għall-ħatra tar-rappreżentanti tagħhom. Ir-rwol tal-Kunsill Nazzjonali għas-Soċjetà Ċivili għandu jkun kompatibbli ma' strutturi governattivi oħra (1) maħsuba biex jiffaċilitaw il-kooperazzjoni mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-involviment tagħhom, sabiex tiġi żgurata l-komplementarjetà u tiġi evitata t-tneħħija ta' responsabbiltajiet jew riżorsi.

1.14

Il-liġijiet u r-regolamenti li għadhom kif ġew adottati (bħal-Liġi dwar l-aċċess għal informazzjoni, il-Liġi dwar in-notifika u l-konsultazzjoni, u d-Deċiżjoni tal-Kunsill tal-Ministri Nru 953 dwar il-VAT għal organizzazzjonijiet mingħajr skop ta' qligħ) għandhom jiġu promossi aħjar, u għandhom jintużaw mekkaniżmi biex jiżguraw li jintlaħqu l-għanijiet definiti tagħhom. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għandhom ikunu involuti b'mod konsistenti fis-sensibilizzazzjoni dwar dispożizzjonijiet legali, b'ħidma favur proċessi konsultattivi effettivi u fl-istess ħin b'monitoraġġ tal-osservanza tar-rekwiżiti legali.

1.15

It-trasparenza u l-evitar ta' konflitti ta' interessi għandhom jiġu promossi permezz ta':

1.16

Sabiex jiġu żgurati l-vijabilità u s-sostenibbiltà finanzjarja tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, il-KESE jirrakkomanda li tingħata attenzjoni partikolari dwar:

2.1

L-Albanija kienet identifikata bħala kandidat potenzjali għas-sħubija fl-UE waqt is-Summit tal-Kunsill Ewropew ta' Tessalonika f'Ġunju 2003. L-Albanija bbenefikat mill-miżuri kummerċjali awtonomi tal-UE sa mill-2000, flimkien ma' preferenzi kummerċjali addizzjonali mogħtija taħt il-Ftehim ta' Stabilizzazzjoni u Assoċjazzjoni (FSA) ffirmat fl-2006. L-Albanija ppreżentat l-applikazzjoni tagħha għal sħubija fl-UE fl-2009.

2.2

Il-ħames prijoritajiet ewlenin biex jinfetħu n-negozjati tal-adeżjoni ġew enfasizzati mill-KE fir-Rapport ta' Progress tal-2013: ir-riforma tal-amministrazzjoni pubblika; l-indipendenza, l-effiċjenza u r-responsabbiltà tal-ġudikatura; il-ġlieda kontra l-korruzzjoni; il-ġlieda kontra l-kriminalità organizzata; u l-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem (inkluż il-protezzjoni tar-Rom, il-politiki kontra d-diskriminazzjoni, u l-implimentazzjoni tad-drittijiet ta' proprjetà). Il-pjan direzzjonali tal-gvern dwar il-ħames prijoritajiet ewlenin ġie adottat f'Mejju 2014.

2.3

F'Novembru 2013, il-parlament tal-Albanija ħareġ riżoluzzjoni dwar l-adeżjoni tal-pajjiż mal-UE, u approva għadd ta' miżuri rilevanti għall-integrazzjoni tal-UE. Il-Kumitat Parlamentari dwar l-Integrazzjoni Ewropea mmonitorja l-pjan direzzjonali tal-gvern dwar il-ħames prijoritajiet ewlenin u eżerċita wkoll ir-rwol ta' sorveljanza tiegħu permezz ta' seduti ta' smigħ mal-Ministru għall-Integrazzjoni Ewropea.

2.4

Il-konferma tal-appoġġ tal-gvern u tal-parlament tal-Albanija favur il-proċess ta' integrazzjoni tal-UE kkontribwixxiet b'mod sinifikanti biex l-Albanija tingħata l-istatus ta' kandidat għal sħubija fl-UE fis-27 ta' Ġunju 2014.

2.5

Madankollu, it-tieni nofs tal-2014 kien ikkaratterizzat minn klima politika konfrontattiva li xekklet il-progress dwar ir-riformi u l-implimentazzjoni effettiva tal-miżuri li ttieħdu bil-ħsieb tal-adeżjoni tal-Albanija. F'Diċembru 2014, ftehim bejn il-gvern u l-oppożizzjoni, appoġġjat mill-Parlament Ewropew, witta t-triq biex id-djalogu politiku fil-parlament jiġi stabbilit mill-ġdid.

2.6

Djalogu ta' Livell Għoli dwar il-prijoritajiet ewlenin tnieda f'Novembru 2013, bħala għodda għall-organizzazzjoni tal-kooperazzjoni bejn l-UE u l-Albanija u biex jgħin lill-pajjiż iżomm l-attenzjoni u l-kunsens dwar l-integrazzjoni tal-UE. It-twaqqif ta' Gruppi ta' Ħidma Konġunti bejn l-Albanija u l-KE f'Settembru 2014, dwar il-prijoritajiet ewlenin, għandu jġib konsistenza fil-monitoraġġ tal-progress tar-riformi u jippromovi l-inklużività fid-dibattiti u l-aċċess għal għarfien espert u informazzjoni kwalitattiva.

2.7

Il-leġislazzjoni dwar it-twaqqif tal-Kunsill Nazzjonali għall-Integrazzjoni Ewropea ġiet adottata kmieni f'Marzu 2015. Huwa importanti li dan il-mekkaniżmu ta' konsultazzjoni jsir operattiv u inklużiv, filwaqt li jiġi żgurat li l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili li jiġu rappreżentati fil-Kunsill, inklużi l-imsieħba soċjali, jkunu rappreżentattivi u magħżula b'mod trasparenti.

3.1

L-Albanija żammet stabbiltà makroekonomika matul is-snin tal-kriżi globali finanzjarja u ekonomika, iżda xorta għadha qed taffaċċja sfidi sinifikanti. Il-problemi ekonomiċi ewlenin jibqgħu l-livell għoli ta' qgħad (18,3 % fl-ewwel kwart tal-2014) u l-prevalenza ta' impjieg informali (75 %), li jipperikolaw l-ekonomija b'mod ġeneral, idgħajfu l-baġit tal-istat u jħallu lill-ħaddiema mingħajr protezzjoni soċjali. Kważi żagħżugħ wieħed minn kull tlieta huwa bla xogħol. Dawn il-problemi, kif ukoll il-korruzzjoni, huma l-fatturi ewlenin li jġiegħlu lill-Albaniżi jemigraw. Peress li l-Albaniżi setgħu jivvjaġġaw barra mill-pajjiż, terz tal-popolazzjoni emigraw lejn pajjiżi oħra.

3.2

L-agrikoltura tkopri 19,5 % tal-PDG u għadha l-akbar fornitur ta' impjiegi (44,6 % tat-total ta' impjiegi fl-2013). 98,2 % tat-3 03  802 azjendi agrikoli fl-Albanija huma rziezet tal-familja, bi produttività baxxa ħafna. L-investiment fl-agrikoltura għadu mxekkel minn nuqqas ta' ċarezza fir-rigward tal-jeddijiet fuq is-sjieda tal-art.

3.3

L-Albanija rratifikat 80 trattat u konvenzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa (KtE). Madankollu, l-aħħar rapport tal-Kummissarju għad-Drittijiet tal-Bniedem tal-Kunsill tal-Ewropa (2) jenfasizza l-problema ta' livell għoli ta' korruzzjoni fil-ġudikatura, il-pass kajman tal-implimentazzjoni tas-sentenzi tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, u nuqqasijiet fil-leġislazzjoni dwar l-għajnuna legali, li qed ixekklu l-aċċess effettiv għall-ġustizzja, speċjalment għal persuni vulnerabbli.

3.4

L-Albanija rratifikat 53 konvenzjoni tal-ILO (46 minnhom huma fis-seħħ), inkluż il-konvenzjonijiet ewlenin u fundamentali kollha. Madankollu, il-Kumitat ta' Esperti dwar l-Applikazzjoni tal-Konvenzjonijiet u r-Rakkomandazzjonijiet (CEACR) ġibed l-attenzjoni dwar ħafna nuqqasijiet fl-implimentazzjoni. L-osservazzjoni tal-2014 tindirizza t-traffikar ta' tfal għal sfruttament tax-xogħol jew sfruttament sesswali bħala kwistjoni ta' tħassib, minkejja l-isforzi li saru mill-awtoritajiet nazzjonali biex jippromovu miżuri leġislattivi differenti.

3.5

Il-KESE huwa tal-fehma li l-Albanija hija pajjiż multikulturali u multireliġjuż fejn id-drittijiet kulturali, reliġjużi u tal-minoranzi huma protetti, u għandu jsir kull sforz biex jitħarsu dawn il-kwalitajiet. Ir-relazzjonijiet interetniċi sejrin tajjeb, iżda għad hemm bżonn ta' titjib fil-leġislazzjoni dwar id-drittijiet tal-minoranzi. Il-Karta Ewropea għal-Lingwi Reġjonali jew Minoritarji għad trid tiġi adottata. Il-KESE jilmenta dwar l-irregolaritajiet osservati mill-Kumitat Konsultattiv tal-Kunsill tal-Ewropa matul iċ-ċensiment tal-2011 b'rabta mal-mistoqsijiet fakultattivi dwar in-nazzjonalità u r-reliġjon. Il-KESE għalhekk jitlob lill-awtoritajiet Albaniżi biex ma jserrħux biss fuq din id-data meta jiġu biex ifasslu l-politiki tal-pajjiż.

3.6

Ir-Rom u l-persuni Eġizzjani għadhom iħabbtu wiċċhom ma' kondizzjonijiet ta' għajxien diffiċli ħafna u esklużjoni soċjali u diskriminazzjoni frekwenti, b'mod partikolari rigward l-aċċess għall-kura tas-saħħa, il-protezzjoni soċjali, l-edukazzjoni, l-impjieg u l-akkomodazzjoni.

3.7

Il-qafas legali u istituzzjonali kontra d-diskriminazzjoni tjieb, prinċipalment minħabba l-adozzjoni tal-liġi dwar il-protezzjoni mid-diskriminazzjoni u l-ħatra tal-Kummissarju għall-Protezzjoni mid-Diskriminazzjoni fl-2010. In-numru dejjem jikber ta' rakkomandazzjonijiet tal-Kummissarju għandhom jiġu segwiti, filwaqt li jiġu allokati riżorsi għas-sensibilizzazzjoni tal-pubbliku dwar l-eżistenza tal-liġi u l-mekkaniżmu rispettiv għat-tressiq ta' lmenti.

3.8

L-Uffiċċju tal-Ombudsman ipparteċipa b'mod attiv fil-promozzjoni tad-drittijiet tal-bniedem, u l-attività tiegħu hija apprezzata. Għalhekk, l-awtoritajiet Albaniżi għandhom jiżguraw aktar appoġġ politiku u finanzjarju, sabiex l-Uffiċċju jkun jista' jkompli jaqdi d-dmirijiet tiegħu b'mod effettiv, filwaqt li jinżammu l-indipendenza tiegħu u l-libertà mill-influwenzi politiċi. Is-segwitu tar-rakkomandazzjonijiet tal-Ombudsman għandu jittejjeb, inkluż dwar l-aħħar rakkomandazzjoni marbuta mar-riforma tal-amministrazzjoni pubblika, li wasslet għal żieda fin-numru ta' lmenti relatati mat-tneħħija ta' impjiegi minn istituzzjonijiet pubbliċi (3).

3.9

L-isforzi relatati mar-rappreżentanza femminili fil-livell ċentrali (sitt ministri nisa minn 19, madwar 17 % membri parlamentari huma nisa) u l-qafas stabbilit biex tiġi indirizzata l-vjolenza domestika huma apprezzati. Madankollu, hemm bżonn aktar ħidma biex jinħoloq ambjent li jippermetti li n-nisa javvanzaw f'postijiet politiċi u pubbliċi, sabiex jitneħħew id-dispożizzjonijiet li fadal dwar id-diskriminazzjoni bbażata fuq il-ġeneru f'atti leġislattivi, prinċipalment id-differenza fil-pagi skont il-ġeneru jew l-aċċess għall-intraprenditorija u l-kreditu.

3.10

L-adozzjoni tal-Istrateġija nazzjonali dwar l-impjiegi u l-ħiliet 2014-2020 hi ta' min ifaħħarha, iżda hemm bżonn sforzi kontinwi biex jintlaħaq progress bil-miżuri ppjanati u jiġu żgurati fondi għall-implimentazzjoni tagħha, inkluż l-użu effettiv tal-fondi allokati mill-IPA II (EUR 30 miljun).

4.1

Il-libertà ta' għaqda u ta' assoċjazzjoni hija dritt kostituzzjonali u ġeneralment tiġi rispettata. L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili jirrikonoxxu u jeżerċitaw il-libertà tal-espressjoni tagħhom mingħajr indħil. Madankollu, il-libertà tal-midja ser tibqa' sfida sakemm ma jiġux indirizzati t-trasparenza tal-finanzjament tagħha u l-indħil minn interessi politiċi u ekonomiċi. L-implimentazzjoni tal-Liġi dwar il-midja awdjoviżiva għandha titħaffef u l-indipendenza tar-regolatur tal-midja (Awtorità tal-Midja Awdjoviżiva) għandha tiġi ggarantita fil-prattika.

4.2

Is-settur tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili Albaniżi għadu frammentat u relattivament sottożviluppat. Għad m'hemm l-ebda ċifri uffiċjali affidabbli dwar l-għadd totali ta' NGOs irreġistrati (4), u saħansitra inqas dwar dawk attivi (5). Abbażi taċ-ċifri tal-INSTAT tal-2013, hemm 2  110 NGO u organizzazzjonijiet internazzjonali rreġistrati. Abbażi tal-istimi ta' TACSO (2011), minn bejn wieħed u ieħor 3  000 organizzazzjoni tas-soċjetà ċivili rreġistrati, madwar 450 kienu attivi.

4.3

L-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili huma l-aktar rappreżentati fil-bliet il-kbar, primarjament f'Tirana, u huma inqas rappreżentati f'distretti jew żoni rurali remoti. L-involviment tal-organizzazzjonijiet lokali, b'mod partikolari barra mill-belt kapitali, jibqa' sfida li għad trid tiġi indirizzata bħala prijorità prinċipali għall-għajnuna finanzjarja kemm fuq livell nazzjonali kif ukoll fuq livell tal-UE, jiġifieri l-promozzjoni tal-użu ta' appoġġ istituzzjonali fl-iskemi ta' appoġġ finanzjarju nazzjonali favur l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, l-iżvilupp ta' ċentru ta' riżorsi jew NGOs lokali affidabbli ffukati fuq it-tisħiħ tal-komunitajiet, l-appoġġ għal proċessi parteċipattivi li jindirizzaw kwistjonijiet komunitarji lokali, u il-promozzjoni tal-valuri tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u tal-volontarjat.

4.4

Sa ċertu punt, l-oqsma li fihom l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili Albaniżi huma attivi ġew influwenzati minn strateġiji u prijoritajiet ta' finanzjament ta' donaturi. Għall-ewwel, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili aktar irnexxielhom jagħtu servizzi lil gruppi vulnerabbli, fl-edukazzjoni, u fil-promozzjoni tad-drittijiet tal-bniedem u d-drittijiet tan-nisa, filwaqt li f'dawn l-aħħar snin saret aktar viżibbli u effettiva l-enfasi fuq il-promozzjoni permezz ta' gruppi ċiviċi, gruppi ta' riflessjoni u organizzazzjonijiet tad-drittijiet tal-bniedem b'rabta mat-traffikar tal-bnedmin, is-sistema tal-ħabs, l-ambjent, id-drittijiet tat-tfal, l-inklużjoni soċjali u t-tnaqqis tal-faqar, il-vjolenza domestika, il-parteċipazzjoni taż-żgħażagħ u d-drittijiet tal-LGBT. L-involviment attiv u professjonali tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili fil-monitoraġġ tal-impenji tal-gvern f'oqsma ewlenin għall-adeżjoni mal-UE, jiġifieri, ir-riforma ġudizzjarja, ir-riforma tal-amministrazzjoni, il-ġestjoni finanzjarja pubblika u l-finanzjament pubbliku trasparenti, għandhom jiġu appoġġjati aktar, anke permezz tal-għoti ta' assistenza tal-UE lill-pajjiż.

4.5

Il-preżenza ta' organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili f'oqsma kruċjali tal-ħajja pubblika, fejn dawn issa jipparteċipaw b'mod proattiv fil-proċess tat-teħid ta' deċiżjonijiet u t-tfassil ta' politiki, wassal għal numru ta' suċċessi fir-rigward tal-iżvilupp ta' strateġiji nazzjonali u leġislazzjoni li jaffettwaw l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili. Il-koalizzjonijiet u l-ħolqien ta' netwerks għandhom jiġu appoġġjati aktar bħala mezz biex tiżdied l-integrazzjoni settorjali, biex isaħħħu l-vuċi fid-djalogu ċiviku u soċjali, u jsiru sieħeb aktar b'saħħtu għall-korpi pubbliċi u għas-settur privat.

4.6

Minkejja n-nuqqas ta' rikonoxximent legali, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili Albaniżi ħadmu għat-twaqqif ta' intrapriżi soċjali. L-għadd tagħhom huwa żgħir, iżda l-politiki pubbliċi għandhom jirrikonoxxu u jappoġġjaw il-promozzjoni u l-iżvilupp tal-intraprenditorija soċjali, kif sostnuta mil-livell taċ-ċittadini. L-intrapriżi soċjali jġibu magħhom valur miżjud fil-ħolqien ta' impjiegi għal persuni żvantaġġati u għandhom il-kapaċità li jipprovdu soluzzjonijiet innovattivi għall-bżonnijiet soċjali u jużaw aħjar il-potenzjal tal-komunitajiet lokali.

4.7

L-adozzjoni reċenti tal-liġi l-ġdida dwar l-aċċess għall-informazzjoni (Settembru 2014) u l-liġi l-ġdida dwar in-notifika u l-konsultazzjoni (Ottubru 2014) huma żviluppi pożittivi li għandhom jiġu mmonitorjati mill-qrib sabiex jiġi żgurat li jkunu akkumpanjati minn strutturi u mekkaniżmi rilevanti favur proċessi sistematiċi u trasparenti fil-konsultazzjoni u d-djalogu bejn l-awtoritajiet pubbliċi u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili. Il-ħidma preparatorja sostantiva dwar il-liġi għall-protezzjoni tal-informaturi hija rikonoxxuta u, qabel l-adozzjoni, din għandha tikkunsidra bir-reqqa l-kapaċità amministrattiva għall-implimentazzjoni u s-sensibilizzazzjoni rigward dispożizzjonijiet speċifiċi.

4.8

Il-KESE japprezza t-titjib li ġie nnutat fil-kooperazzjoni bejn il-korpi pubbliċi u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, u jilqa' b'sodisfazzjon id-dibattitu pubbliku li għaddej bħalissa dwar il-Pjan direzzjonali għal politika tal-gvern Albaniż favur ambjent aktar abilitanti għall-iżvilupp tas-soċjetà ċivili. Il-pjan direzzjonali jiffoka fuq disa' oqsma prijoritarji li jikkunsidraw l-għanijiet stabbiliti fil-Linji Gwida għall-Appoġġ tal-UE għas-Soċjetà Ċivili 2014-2020, li għandhom jiġu riveduti sabiex jindirizzaw aħjar l-isfidi speċifiċi li qed jiffaċċjaw l-imsieħba soċjali fil-kuntest tad-djalogu soċjali.

4.9

Fid-29 ta' April 2014, il-gvern approva l-Pjan ta' Azzjoni Nazzjonali għall-2014-2016, taħt is-Sħubija ta' Gvern Miftuħ (OGP – Open Government Partnership). Minbarra li jintlaħqu l-punti ta' riferiment fil-Pjan ta' Azzjoni, huwa importanti li jiżdiedu l-isforzi biex titqajjem kuxjenza dwar l-għanijiet u l-valuri tal-OGP, b'mod partikolari fil-livell lokali. Il-kooperazzjoni tal-Koalizzjoni tal-Oganizzazzjonijiet tas-Soċjetà Ċivili mal-OGP u l-kontibut tagħha għandhom jitkomplew.

4.10

Kemm il-gvern kif ukoll l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili identifikaw, bħala prijoritajiet, il-bżonn li jitwaqqaf Kunsill Nazzjonali għas-Soċjetà Ċivili, korp konsultattiv li jippermetti djalogu regolari bejn il-gvern u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, u l-bżonn li tiġi żviluppata strateġija nazzjonali għall-ħolqien ta' ambjent abilitanti għall-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

4.11

Ma jistax ikun hemm soċjetà ċivili sostenibbli u attiva mingħajr ma jkun hemm kultura qawwija tal-volontarjat, li għadu mhux rappreżentat tajjeb fl-Albanija. Huwa importanti li jerġgħu jibdew id-diskussjonijiet dwar il-promozzjoni ta' liġi dwar il-volontarjat, flimkien ma' miżuri ċentrali għas-sensibilizzazzjoni dwar il-benefiċċji tal-parteċipazzjoni ċivika u l-inkoraġġiment biex il-pubbliku ġenerali jipparteċipa fil-volontarjat.

5.1

Id-djalogu soċjali huwa essenzjali għall-iżvilupp ekonomiku u biex jiżgura l-koeżjoni soċjali li l-Albanija teħtieġ. Il-pjattaforma istituzzjonali prinċipali għad-djalogu tripartitiku huwa l-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol li twaqqaf fl-1996 u fl-2014 kellu erba' laqgħat dwar suġġetti speċifiċi. Il-Kunsill hu magħmul minn seba' rappreżentanti tal-Kunsill tal-Ministri u għaxar rappreżentanti minn organizzazzjonijiet tal-impjegaturi u tal-ħaddiema, f'konformità ma' ftit mill-kriterji tar-rappreżentanza definiti fl-istandards tal-ILO, li għadhom qed jiġu diskussi mill-imsieħba soċjali. Fil-livell lokali, id-djalogu tripartitiku żviluppa fil-qasam tal-impjieg permezz tal-uffiċċji tal-kunsilli lokali u l-uffiċċji lokali tal-impjieg. Il-gvern u l-imsieħba soċjali qed jiddiskutu l-possibbiltà li jitwaqqaf kunsill ekonomiku u soċjali bħal f'pajjiżi oħra, sabiex jindirizza aħjar il-kwistjonijiet ekonomiċi.

5.2

Hemm 83 trejdjunjin stabbiliti u li joperaw fl-Albanija. Il-parti l-kbira minnhom huma membri ta' żewġ konfederazzjonijiet, filwaqt li l-bqija huma indipendenti. L-akbar u l-aktar żewġ konfederazzjonijiet influwenti huma l-Konfederazzjoni tat-Trejdjunjins tal-Albanija (KSSH) b'1 10  000 membru, u l-Assoċjazzjoni tat-Trejdjunjins Indipendenti tal-Albanija (BSPSH) b'84  000 membru, li huma rappreżentati fil-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol, b'ħames membri. Filwaqt li jirrappreżentaw madwar 90 % tas-sħubijiet fi trejdjunjins fl-Albanija, il-KSSH u l-BSPSH huma preżenti fi 12-il reġjun u huma l-aktar attivi fis-setturi tal-edukazzjoni u x-xjenza, is-servizz ċivili, il-pensjonijiet, l-industrija, l-agrikoltura, l-industrija alimentari, is-saħħa pubblika, it-trasport, iż-żejt, il-kostruzzjoni, it-tessuti, l-artiġjanat, il-kummerċ, il-metallurġija u l-industrija tal-kimika, u t-telekomunikazzjonijiet. It-tnejn huma membri tal-ITUC u osservaturi tal-ETUC. Ir-rwol tat-trejdjunjins fl-Albanija huwa essenzjali għat-tisħiħ tad-djalogu soċjali.

5.3

It-trejdjunjins kibru fis-settur pubbliku u fl-intrapriżi privatizzati (intrapriżi li qabel kienu tal-Istat), filwaqt li r-rappreżentanza tagħhom hija inqas fis-settur għal kollox privat. Matul l-2014, it-trejdjunjins intensifikaw l-attività tagħhom dwar il-ħarsien tal-impjegati u n-negozjar kollettiv, iżda għad ma rnexxilhomx jegħlbu d-differenzi ta' bejniethom. Ir-riformi interni biex it-trejdjunjins isiru aktar indipendenti mill-partiti politiċi għandhom ikunu prijorità.

5.4

Id-dialogu settorjali u bipartitiku għadu dgħajjef, l-aktar minħabba nuqqas ta' kultura ta' djalogu, u x-xettiċiżmu tal-impjegaturi lejn it-trejdjunjins. In-negozjar kollettiv huwa aktar żviluppat f'żoni urbani, speċjalment f'Tirana, Durres u Vlora, għax l-ikbar negozji huma kkonċentrati f'dawn il-bliet/iż-żoni.

5.5

L-Albanija għandha total ta' madwar 1 04  275 negozju attiv, li nofshom huma bbażati fil-kontej ta' Tirana u Durres. Fl-2012-2013, kien hemm madwar 30 organizzazzjoni ta' impjegaturi. “BiznesAlbania” twaqqfet fl-2010 bħala organizzazzjoni ċentrali ta' impjegaturi, b'24 assoċjazzjoni tan-negozju flimkien ma' għadd ta' kumpaniji individwali (aktar minn 30  000 impjegatur bħala membri ta' assoċjazzjonijiet). BiznesAlbania hija membru tal-Kunsill Ekonomiku Nazzjonali u l-Organizzazzjoni Internazzjonali ta' Impjegaturi (IOE). Atturi ewlenin oħra fid-djalogu soċjali, li huma rappreżentati fil-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol huma: il-Kunsill tal-Kummerċ Agrikolu Albaniż (KASH) bi 12-il kunsill reġjonali u 21 assoċjazzjoni nazzjonali bħala membri, u l-Kunsill tal-Organizzazzjonijiet ta' Impjegaturi tal-Albanija (KOSPH) b'14-il federazzjoni membru, li l-maġġoranza tagħhom huma attivi fil-livell nazzjonali.

5.6

Mill-1995 'l hawn, l-Unjoni tal-Kmamar tal-Kummerċ u l-Industrija tal-Albanija (70 membru) ħadmet bħala organizzazzjoni mingħajr skop ta' qligħ li tipproteġi l-interessi tal-kummerċ u l-industrija madwar il-pajjiż kollu u li tagħti lill-gvern ċentrali ideat u proposti għall-promozzjoni tal-kummerċ u l-industrija. Barra minn hekk, din tikkoordina x-xogħol tal-Kmamar lokali u r-relazzjonijiet tagħhom ma' organizzazzjonijiet ekwivalenti f'pajjiżi oħra.

5.7

Bħala mekkaniżmu strutturat sabiex itejjeb id-djalogu tal-gvern mal-komunità tan-negozju, il-Kunsill Ekonomiku Nazzjonali twaqqaf bil-liġi fl-2014 (6). Il-Kunsill Ekonomiku Nazzjonali jiffaċilita l-proċessi ta' konsultazzjoni u għandu rwol konsultattiv għall-gvern dwar deċiżjonijiet u prattiki ta' politika ekonomika. Ir-regolarità tal-laqgħat tal-Kunsill Ekonomiku Nazzjonali hija apprezzata ferm, iżda għandhom isiru sforzi fuq iż-żewġ naħat biex titjieb l-effiċjenza tad-djalogu u l-kapaċità tal-Kunsill Ekonomiku Nazzjonali sabiex jissorvelja l-impenji tal-gvern lejn l-ambjent tan-negozju.

5.8

L-Albanija rratifikat it-tmien konvenzjonijiet fundamentali tal-ILO dwar ix-xogħol, iżda sar biss progress moderat fil-qasam tad-drittijiet tax-xogħol u tat-trejdjunjins. Hemm oqsma ewlenin fejn jinħtieġ progress: it-tisħiħ tad-drittijiet tax-xogħol u tat-trejdjunjins, l-iżgurar li l-gvern ikun konformi u jiggarantixxi l-konformità mal-liġijiet tax-xogħol, u t-titjib fid-djalogu soċjali tripartitiku.

5.9

Il-kodiċi tax-xogħol emendat għad irid jiġi adottat u għad hemm diversi lakuni fir-rigward tal-konformità mal-istandards internazzjonali tax-xogħol. Id-drittijiet fundamentali tal-ħaddiema għadhom jinkisru b'mod regolari fl-Albanija u l-mekkaniżmi għall-prevenzjoni u għas-sanzjoni tal-ksur mhumiex effettivi biżżejjed.

5.10

Huwa essenzjali li l-imsieħba soċjali jiġu integrati aktar fil-politiki ekonomiċi, soċjali u tal-impjieg tal-gvern, b'mod partikolari fid-dawl tan-negozjati dwar l-adeżjoni mal-UE. Għandhom jiġu involuti wkoll fit-tħejjijiet għall-eliġibbiltà tal-Albanija għall-Fond Soċjali Ewropew u għal fondi oħra tal-UE. Huwa biss ladarba jsir hekk li l-imsieħba soċjali tal-Albanija jkunu jistgħu jaqdu bis-sħiħ ir-rwol futur tagħhom fil-fora ta' demokrazija parteċipattiva fil-livell tal-UE.

5.11

Il-KESE jappoġġja l-enfasi fuq it-tkabbir u l-impjiegi fil-pakkett ta' għajnuna tal-IPA 2015 għall-Albanija u jirrakkomanda lill-KE biex tqis il-bżonnijiet speċifiċi tal-imsieħba soċjali fit-tħejjija ta' sejħiet futuri għal proposti. Barra minn hekk, l-imsieħba soċjali għandhom jiġu mħeġġa u, jekk possibbli mħarrġa, biex ikunu jistgħu jippreparaw aħjar u japplikaw għal proġetti eleġibbli għall-fondi Ewropej.

4.9.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 291/29

Relatur:

Jorge PEGADO LIZ

1.1.

L-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni huma mekkaniżmi, spontanji jew imposti, għar-regolazzjoni tal-interessi ekonomiċi u soċjali u l-prattiki kummerċjali tal-operaturi ekonomiċi differenti (partijiet interessati).

1.2.

Għandhom jiġu kkunsidrati bħala strumenti komplementari jew supplimentari importanti, iżda qatt bħala alternattiva, għall-eteroregolazzjoni (liġi vinkolanti), ħlief jekk fl-“atti leġislattivi fundamentali” ma jkunx hemm bażi abilitanti adegwata.

1.3.

Din il-bażi legali abilitanti la teżisti fit-Trattati tal-UE u lanqas fil-kostituzzjonijiet tal-Istati Membri.

1.4.

Sabiex dawn l-istrumenti ta’ regolazzjoni jkunu strumenti validi u rikonoxxuti fi kwalunkwe sistema legali, il-konfigurazzjoni u l-kamp ta’ applikazzjoni tagħhom iridu jkunu definiti minn dispożizzjonijiet espressi u espliċiti tal-liġi vinkolanti, kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll f’dak tal-Unjoni Ewropea, filwaqt li jirrispettaw in-natura ta’ dawn l-istrumenti, b’mod partikolari l-ftehim volontarju tal-parteċipanti.

1.5.

Din ir-regolamentazzjoni għandha tiddefinixxi biċ-ċar il-parametri li fuqhom jissejsu r-rikonoxximent tagħhom u l-prinċipji li għandhom jirrispettaw, kif ukoll il-limiti tagħhom bħala strument sekondarju ta’ regolazzjoni fis-sistema legali inkwistjoni.

1.6.

Fost dawn il-prinċipji ta’ natura ġenerali li japplikaw kemm għall-awtoregolazzjoni kif ukoll għall-koregolazzjoni, indipendentement mis-setturi li fihom jiġu żviluppati u mingħajr ħsara għall-istabbiliment tar-rekwiżiti speċifiċi adattati għal każijiet partikolari, għandhom jiġu kkunsidrati dawn li ġejjin:

1.7.

Fil-livell Komunitarju, il-Ftehim Interistituzzjonali (IIA) jirrappreżenta pass importanti fid-definizzjoni tal-ambitu tal-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni fil-livell Komunitarju.

1.8.

Ir-reviżjoni tiegħu għandha:

1.9.

Il-KESE huwa tal-fehma wkoll li dan il-Ftehim jista’ jiġi kkompletat b’mod utli minn rakkomandazzjoni indirizzata lill-Istati Membri li tħeġġiġhom jadottaw l-istess prinċipji u parametri il-livell nazzjonali.

1.10.

Il-KESE jitlob lill-Kummissjoni, lill-PE, lill-Kunsill u lill-Istati Membri biex jagħtu prijorità lir-reviżjoni tal-IIA kif propost f’din l-Opinjoni u li jiġi kkonsultat biex iħejji opinjoni dwar din ir-reviżjoni.

2.1.

L-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni, f’diversi oqsma u diversi korpi nazzjonali u internazzjonali, ilhom żmien twil ikkunsidrati bħala strumenti li jikkomplementaw u jissupplimentaw l-eteroregolazzjoni, meħtieġa biex jiżguraw li jkun hemm regolamentazzjoni adatta ta’ firxa ta’ attivitajiet ekonomiċi u soċjali.

2.2.

Fil-livell tal-UE, l-iżjed permezz tal-Osservatorju tas-Suq Uniku, il-KESE kien l-iżjed korp li impenja ruħu biex jiddefinixxi u jenfasizza r-rwol tal-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni, u rrefera għalihom f’bosta opinjonijiet, speċjalment dawk maħruġin mis-Sezzjoni INT (1). Biex jappoġġa l-attivitajiet tiegħu, f’Marzu 2008, fil-kuntest tal-SMO, inħolqot il-bażi tad-data dwar l-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni, li l-KESE aġġorna permezz tad-diversi esperjenzi nazzjonali u Komunitarji f’dan il-qasam.

2.3.

Sadanittant, is-suġġett ġie indirizzat fil-fond f’livell akkademiku, minn għalliema rinomati, speċjalment fil-qasam tal-liġi kuntrattwali, il-governanza korporattiva, ir-responsabbiltà soċjali, l-Internet, il-kummerċ elettroniku, is-sigurtà tal-prodotti, is-servizzi professjonali, l-ambjent, il-pubbliċità u s-settur awdjoviżiv fis-suq uniku.

2.4.

Madankollu, huwa ċar li jinħass in-nuqqas ta’ riflessjoni ta’ natura politika u leġislattiva li tiddefinixxi b’mod ċar il-qafas legali li għandu jirregola l-operazzjoni ta’ dawn l-istrumenti, fil-livell tal-UE, jispeċifika n-natura ġuridika tagħhom, jistabbilixxi l-kundizzjonijiet tal-validità tagħhom, jiddefinixxi l-oqsma ta’ applikazzjoni, jiċċara r-rabtiet mal-liġi vinkolanti u jispjega l-limiti tagħhom b’mod konsistenti, koerenti u armonizzat.

3.1.

B’eteroregolazzjoni jew “straight regulation” ġeneralment nifhmu bażi statali u governattiva li hija l-prodott tas-sistemi tradizzjonali demokratiċi tal-Istati nazzjon u l-ekwivalenti tagħhom fl-istituzzjonijiet sopranazzjonali bbażati fuq elezzjonijiet demokratiċi, bħall-atti tal-Kungress fl-Amerika u r-regolamenti u d-direttivi tal-Unjoni Ewropea. Dan huwa ġeneralment xi nfissru bis-sett ta’ liġijiet f’sens wiesa’, iddettati mis-setgħa leġislattiva jew eżekuttiva meta dan ikun awtorizzat minnha, b’delega, li d-dispożizzjonijiet tagħha jkunu akkumpanjati minn miżuri ta’ impożizzjoni għall-infurzar tagħhom, jekk ikun meħtieġ bil-forza, u minn miżuri ta’ natura ċivili jew penali biex jippenalizzaw in-nuqqas ta’ konformità (“hard law”).

3.2.

Il-kunċett ta’ awtoregolazzjoni għandu l-oriġini tiegħu fil-psikoloġija tal-imġiba. Meta jiġi applikat fil-qasam tal-ekonomija, b’mod ġenerali jimplika l-adozzjoni mill-operaturi ekonomiċi ta’ ċerti regoli ta’ mġiba bejniethom jew fir-rigward ta’ partijiet terzi fis-suq u fis-soċjetà, li l-konformità magħhom hija miftiehma bejniethom, mingħajr l-ebda mekkaniżmu repressiv estern.

3.3.

Ġiet żviluppata firxa wiesgħa ta’ tipi ta’ awtoregolazzjoni, skont kriterji differenti ta’ klassifikazzjoni, ftit jew wisq xjentifiċi, u b’mod partikolari:

3.4.

Fl-aħħar nett, il-koregolazzjoni ġeneralment tirreferi għal forma ta’ regolazzjoni tal-partijiet interessati li hija promossa, orjentata, diretta jew ikkontrollata minn parti terza li tkun jew korp uffiċjali jew awtorità regolatorja indipendenti, normalment b’setgħat ta’ superviżjoni, monitoraġġ u, f’xi każijiet, bis-setgħa li jimponu sanzjonijiet.

3.5.

Għalkemm spiss ikkunsidrati bħala sinonimu, il-kodiċijiet ta’ etika u l-kodiċijiet ta’ prattiki tajbin jirriflettu żewġ kunċetti distinti li jeħtieġ li niddistingwu bejniethom.

3.6.

Iż-żewġ kunċetti jesprimu l-idea ta’ ġabra ta’ standards jew regoli minn proċessi ta’ awtoregolazzjoni jew ta’ koregolazzjoni, u jirrappreżentaw l-aktar metodu sofistikat biex jittraduċu l-ftehim bejn il-partijiet interessati f’dak li għandu x’jaqsam ma’ dawn l-istandards u l-għan tagħhom huwa li jagħmlu trasparenti u aċċessibbli għall-partijiet interessati dawn l-istandards kollha u l-mod li bih dawn jiġu applikati.

3.7.

Madankollu, il-kodiċijiet ta’ etika jikkonċernaw standards deontoloġiċi għall-eżerċitar ta’ ċerti professjonijiet li l-prattikanti tagħhom jingħataw is-setgħa jirregolaw lilhom innifishom, skont id-dispożizzjonijiet tal-liġijiet nazzjonali jew internazzjonali li jirregolaw l-eżerċitar ta’ professjonijiet liberi (tobba, avukati, ġurnalisti, eċċ.).

3.8.

Il-kodiċijiet tal-prattiki tajbin japplikaw pjuttost għall-ġabra tal-istandards ta’ awtoregolazzjoni jew koregolazzjoni fis-sens li jintuża f’din l-opinjoni.

4.1.

Fil-livell tal-UE, kien biss wara l-Kunsill Ewropew ta’ Lisbona ta’ Marzu 2002 li l-Kummissjoni Ewropea ħadet l-inizjattiva ġeneralment magħrufa taħt l-isem ta’ “regolamentazzjoni aħjar”, abbażi tal-pjan ta’ azzjoni għal regolamentazzjoni aħjar fil-livell Ewropew ta’ Ġunju 2002 (2) segwit minn ftehim interistituzzjonali importanti dwar “tfassil aħjar tal-liġijiet” bejn il-Parlament Ewropew, il-Kunsill u l-Kummissjoni (3).

4.2.

It-tfassil aħjar tal-liġijiet u, sa fejn possibbli, inqas tfassil ta’ liġijiet, minn dejjem kien wieħed mill-għanijiet tal-politika tas-suq uniku (4) li dejjem ġie appoġġjat mill-KESE f’diversi opinjonijiet (5), li għandhom l-għan li jfittxu l-aħjar modi li permezz tagħhom l-ambjent leġislattiv ikun aktar aċċessibbli għall-utenti u jkun jista’ jiftiehem aħjar mid-dinja tan-negozju, il-ħaddiema, il-konsumaturi u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

4.3.

Il-KESE kkummenta fid-dettall dwar dawn il-kwistjonijiet, kemm bħala risposta għall-proposti tal-Kummissjoni, kif ukoll billi għamel suġġerimenti innovattivi min-naħa tiegħu, pereżempju permezz tal-Opinjoni dwar “L-approċċ proattiv tal-liġi: pass ieħor ‘il quddiem lejn regolamentazzjoni aħjar fil-livell tal-UE” (6),

4.4.

Bl-eċċezzjoni tal-imsemmi ftehim interistituzzjonali dwar it-tfassil aħjar tal-liġijiet, huwa evidenti li l-kwistjoni ta’ awtoregolazzjoni u koregolazzjoni kienet relattivament nieqsa mill-inizjattivi u t-tħassib tal-Kummissjoni msemmijin hawn fuq (7).

4.5.

Għandhom jiġu enfasizzati għadd ta’ aspetti importanti ta’ dan it-test, b’mod partikolari:

4.6.

Madankollu, min-natura tiegħu, dan il-“ftehim” jirrappreżenta ftit aktar minn “impenn” interistituzzjonali u ma jistabbilixxi l-ebda obbligu legali għall-partijiet terzi (11). Min-naħa l-oħra, b’mod partikolari fir-rigward tal-awtoregolazzjoni, il-Kummissjoni tqis li l-istituzzjonijiet Komunitarji għandhom jastjenu minn inizjattivi volontarji (12) bħal dawn, u għandhom sempliċement jivverifikaw jekk il-prattiki li jinsabu fihom humiex konformi mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat.

4.7.

Rigward il-koregolazzjoni, li għaliha l-ftehim jidher li jesprimi preferenza ċara, l-istituzzjonijiet għandhom l-intenzjoni li jippromovu ftehimiet bejn il-partijiet interessati, u jiddefinixxu l-limiti ta’ tagħhom f’atti leġislattivi, filwaqt li jivverifikaw li dawn jikkonformaw ma’ testi leġislattivi fundamentali u mar-regoli li jirregolaw l-abbozzar tagħhom, u jissorveljaw l-applikazzjoni tagħhom. Madankollu, ma hemmx iżjed minn 10 każijiet fejn din l-intenzjoni ġiet implimentata fil-prattika (13).

4.8.

Fi kwalunkwe każ, madankollu, l-IIA effettivament ma jiddefinixxix qafas legali għall-użu mill-UE ta’ dawn il-mekkaniżmi, ħlief meta jirreferi:

4.9.

Fil-Parlament Ewropew, din il-kwistjoni ġiet enfasizzata f’għadd ta’ riżoluzzjonijiet, minbarra fir-rapport imsemmi hawn fuq tal-Kumitat għall-Affarijiet Kostituzzjonali dwar il-konklużjoni tal-Ftehim Interistituzzjonali “Regolamentazzjoni Aħjar” bejn il-Parlament Ewropew, il-Kunsill u l-Kummissjoni (14).

4.10.

F’bosta Opinjonijiet, il-KESE saħaq dwar il-vantaġġi, iżda wkoll dwar il-limitazzjonijiet u l-għanijiet preċiżi u ċirkoskritti tal-użu tal-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni (15), li jidhru fil-qosor hawn taħt:

5.1.

L-Unjoni Ewropea hija definita, fit-test kostituttiv tagħha, bħala komunità tad-dritt, bħall-kunċett magħruf sew tal-istat tad-dritt. F’komunità tad-dritt, il-validità ta’ kwalunkwe regola tiddependi minn dispożizzjoni abilitanti li l-ewwel trid tkun preżenti fit-test kostituttiv u mbagħad fid-diversi atti leġislattivi tal-piramida regolatorja.

5.2.

It-test kostituttiv tal-UE huwa magħmul mit-Trattati tat-TUE u tat-TFUE bl-istess valur legali (Artikolu 1, it-tielet paragrafu tat-TUE) u l-Karta Ewropea tad-Drittijiet Fundamentali, li issa hija parti integrali mit-Trattat, ukoll b’valur identiku (Artikolu 6 tat-TUE). Kwalunkwe att legali tal-UE għandu jkollu s-sisien tiegħu jew il-bażi legali f’dispożizzjoni ta’ dan it-test kostituttiv, sew jekk dan jinvolvi kompetenza diretta biex jilleġisla, sew jekk delega ta’ dik il-kompetenza (atti ddelegati u atti ta’ implimentazzjoni rregolati mill-Artikoli 290 u 291 tat-TFUE).

5.3.

Il-kompetenzi attribwiti lill-UE fit-Trattat huma biss dawk mogħtija lilha mill-Istati Membri, skont il-prinċipju tal-attribuzzjoni tal-kompetenzi (Artikoli 4(1) u 5(2) tat-TUE) u skont in-natura esklużiva jew diviża tagħha (Artikolu 2(1) u (2) tat-TFUE) u limitati fl-interpretazzjoni u l-applikazzjoni tal-prinċipji tas-sussidjarjetà u l-proporzjonalità (Artikolu 5(3) u (4) tat-TUE).

5.4.

L-UE tista’ biss tiddelega l-eżerċitar tal-kompetenzi leġislattivi tagħha sa fejn hija espressament awtorizzata għal dan l-iskop u tista’ biss tiddelega l-kompetenzi attribwiti lilha (Artikolu 13(2) tat-TUE).

5.5.

Ir-rikonoxximent mill-istituzzjonijiet tal-UE (il-Kunsill, il-PE u l-Kummissjoni) ta’ qasam “alternattiv” għall-kompetenza leġislattiva tagħhom jista’ biss jiftiehem bħala “delega” tas-setgħat mogħtija. Għalhekk, sabiex din tkun valida bħala “liġi Komunitarja”, huwa kruċjali li din il-possibbiltà ta’ delega tkun prevista b’mod ċar fit-testi kostituttivi, għalkemm l-arranġamenti u r-rekwiżiti ta’ implimentazzjoni rilevanti jistgħu jitħallew għal-leġislazzjoni sekondarja.

5.6.

Iżda l-fatt huwa li mkien ma teżisti bażi legali bħal din, la b’mod espliċitu u lanqas impliċitu, fit-testi kostituttivi, inkluża l-Karta Ewropea tad-Drittijiet Fundamentali, lanqas b’interpretazzjoni wiesgħa ħafna tal-Artikolu 11 tat-TUE.

5.7.

Fl-aħħar nett, l-IIA ma jikkostitwixxix, minnu nnifsu, sors tal-liġi Komunitarja, u lanqas ma jawtorizza, b’effett vinkolanti għall-partijiet terzi, kwalunkwe delega ta’ setgħat li tirriżulta mid-definizzjoni tal-IIA dwar l-użu ta’ metodi alternattivi ta’ regolamentazzjoni f’każi adatti fejn it-Trattat ma jeħtieġx speċifikament l-użu ta’ strument legali (punt 16).

5.8.

Irrispettivament mil-“leġittimizzazzjoni” mfittxija fi strumenti legali differenti ta’ leġislazzjoni sekondarja u d-definizzjoni ftit jew wisq dettaljata tal-prinċipji u l-kundizzjonijiet li mekkaniżmi bħal dawn għandhom jikkonformaw magħhom sabiex jiġu rikonoxxuti fil-livell tal-UE mill-istituzzjonijiet b’setgħa leġislattiva, dak li hemm nieqes huwa regola li tawtorizza lil dawn l-istituzzjonijiet iċedu s-setgħa leġislattiva tagħhom u jiddelegawha lil dawn il-mekkaniżmi, bħala alternattiva leġittima għall-istrumenti regolatorji Komunitarji definiti fit-Trattati.

5.9.

Kwistjoni għalkollox differenti hija jekk, minflok ma mekkaniżmi bħal dawn jitqiesu bħala alternattiva għall-kompetenza leġislattiva tal-UE, għandhomx jintużaw bħala mezz biex jikkompletaw jew jissupplimentaw dik il-leġislazzjoni, fi ħdan qafas stabbilit u definit minn qabel bi trasparenza sħiħa.

5.10.

Il-KESE huwa tal-fehma li dan il-qafas għandu jkun definit bħala regola ġenerali, abbażi tat-Trattati u l-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, u mhux jitħalla għad-diskrezzjoni abbażi ta’ każ b’każ għal kull att leġislattiv sekondarju jew derivat.

5.11.

Din id-definizzjoni għandha tiġi inkluża fi ftehim interistituzzjonali speċifiku u vinkolanti b’konformità mal-Artikolu 295 tat-TFUE, u l-applikazzjoni tiegħu għandha tkun soġġetta għal skrutinju possibbli mill-Qorti tal-Ġustizzja.

5.12.

Barra minn hekk, u peress li huwa fil-kompetenza tal-UE li “tagħti parir” lill-Istati Membri biex isegwu l-mudell stabbilit fil-livell Ewropew fis-sistemi legali nazzjonali tagħhom għall-forom ta’ awtoregolazzjoni u koregolazzjoni fil-livell nazzjonali, reġjonali jew lokali, il-KESE huwa tal-fehma li l-istrument adatt ikun rakkomandazzjoni li tistipula l-prinċipji u r-rekwiżiti stabbiliti fl-IIA l-ġdid u li jagħti parir lill-Istati Membri biex jadottaw u jimplimentawhom fis-sistema legali nazzjonali tagħhom.

5.13.

Fl-aħħar nett, il-KESE huwa tal-fehma li bħala l-korp rappreżentattiv tas-soċjetà ċivili organizzata (Artikolu 304 tat-TFUE), għandu jkun ikkonsultat rigward it-termini ta’ dan il-ftehim ġdid.

5.14.

L-IIA l-ġdid għandu jiddefinixxi mill-ġdid b’mod iżjed adattat għar-realtà, il-kunċetti, it-tipi u l-metodi ta’ awtoregolazzjoni u ta’ koregolazzjoni.

5.15.

Fil-fatt, il-kunċetti ta’ koregolazzjoni u awtoregolazzjoni fl-IIA preżenti ma jikkorrispondu mal-ebda kunċett legali rikonoxxut u ma jiddistingwux sew bejn iż-żewġ metodi fid-dawl tad-differenzi fis-sistemi legali li huma soġġetti għalihom.

5.16.

Barra minn hekk, iż-żewġ tipi definiti fl-IIA ma jagħtux l-istampa kollha. Pereżempju, ma jkoprux ċerti arranġamenti li huma r-riżultat ta’ taħlita ta’ liġi mhux vinkolanti (eż. rakkomandazzjonijiet) jew ftehimiet privati (eż. round tables), u lanqas ma ġew koperti l-ftehimiet regolatorji privati nazzjonali.

5.17.

Fl-aħħar nett, l-IIA jħalli barra r-rwol li r-regolaturi Komunitarji għandhom jaqdu bħala “parti terza” indipendenti u newtrali fil-formulazzjoni u n-negozjar ta’ ftehimiet ta’ koregolazzjoni, kif jiġri fil-każ ta’ għadd ta’ regolaturi f’livell nazzjonali f’diversi setturi.

5.18.

L-IIA futur għandu jagħti iżjed attenzjoni lid-definizzjoni ċara u preċiża ta’ sensiela ġenerali ta’ prinċipji fundamentali u rekwiżiti essenzjali li l-mekkaniżmi tal-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni għandhom jissodisfaw biex jiġu rikonoxxuti u/jew rakkomandati mill-UE.

5.19.

Ta’ min josserva li jistgħu jinħolqu forom ta’ awtoregolazzjoni fil-livell Ewropew barra l-qafas tal-IIA, fuq il-bażi tal-libertà kuntrattwali u ta’ assoċjazzjoni, li huma totalment leġittimi jekk jikkonformaw mal-prinċipji ġenerali tal-liġi tal-UE, iżda jistgħu jiġu rikonoxxuti biss fil-qafas tal-IIA jekk jissodisfaw ir-rekwiżiti stabbiliti fih.

5.20.

L-IIA attwali diġà jidentifika xi wħud minnhom, li jissemmew hawn fuq, u dawn għandhom jinżammu; madankollu, jistgħu forsi jiġu definiti aħjar, b’mod partikolari fil-każijiet identifikati bħala mhux applikabbli fejn huma kkonċernati d-drittijiet fundamentali, fil-każ ta’ għażliet ta’ politika importanti jew f’sitwazzjonijiet fejn ir-regoli għandhom jiġu applikati b’mod uniformi fl-Istati Membri kollha.

5.21.

Iżda t-teorija u l-esperjenza ta’ diversi operaturi ekonomiċi identifikaw sensiela sħiħa ta’ prinċipji u rekwiżiti oħra, li jistgħu jinġabru fil-qosor kif ġej:

5.22.

Bil-għan li ssib kompromess tajjeb bejn iċ-ċertezza legali u l-flessibbiltà, jeħtieġ li l-Kummissjoni tiddeċiedi jekk dawn l-aspetti strutturali tal-mekkaniżmi rilevanti għandhomx jidhru fit-test tal-IIA jew f’appendiċi, bl-istess valur legali, iżda possibbilment jistgħu jiġu aġġornati iżjed faċilment, bil-kundizzjoni li jiġi garantit li l-partijiet interessati kollha jiġu kkonsultati.

5.23.

Din id-definizzjoni ġenerali m’għandhiex tippreġudika l-possibbiltà, li għandha tkun espressament stabbilita fl-IIA, li kull strument leġislattiv li jipprevedi l-użu ta’ dawn il-mekkaniżmi, jistabbilixxi kundizzjonijiet u rekwiżiti speċifiċi, adattati għas-settur ikkonċernat, kif inhu diġà l-każ f’diversi regolamenti u direttivi li jirreferu għalihom.

5.24.

Fil-prinċipju, il-KESE mhuwiex tal-fehma li għandhom jiġu esklużi oqsma settorjali sħaħ.

5.25.

Madankollu, jirrikonoxxi li hemm setturi li, għal raġunijiet ċikliċi, għandhom jiġu trattati b’aktar prudenza jew ikunu soġġetti għal termini u kundizzjonijiet iżjed preċiżi għall-użu tal-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni. Dawn jikkonċernaw, b’mod partikolari, is-servizzi finanzjarji, is-servizzi pubbliċi u s-servizzi ta’ interess ġenerali, u ċerti oqsma li, għalkemm ma jirreferux direttament għall-kontenut tad-drittijiet fundamentali, jimplikaw l-eżerċitar ta’ dawn id-drittijiet, pereżempju, id-drittijiet tal-konsumatur, kif imsemmi f’għadd ta’ Opinjonijiet tal-KESE.

5.26.

L-oqsma ta’ preferenza jikkonċernaw l-iżjed il-governanza u r-responsabbiltà soċjali korporattiva u r-relazzjonijiet ekonomiċi.

5.27.

Għalhekk, il-KESE jilqa’ b’sodisfazzjon ċerti inizjattivi reċenti tal-Kummissjoni bħall-pjattaforma COP (Pilot Community of Practice for better self- and co-regulation), abbażi tal-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar ir-Responsabbiltà Soċjali Korporattiva (22) jew l-appoġġ għal ftehim fost il-kumpaniji ewlenin tal-Internet għal Internet aktar sigur, iżda wkoll dawk li huma r-riżultat tad-Direttiva dwar il-kummerċ elettroniku (23) u dawk indikati f’diversi strumenti Komunitarji.

5.28.

Opinjonijiet preċedenti tal-KESE ġibdu l-attenzjoni għall-vantaġġi tal-użu tal-mekkaniżmi tal-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni. Fil-qosor, il-benefiċċji ewlenin li ssemmew f’Opinjonijiet preċedenti tal-KESE huma: it-tneħħija tal-ostakli għas-suq uniku, is-semplifikazzjoni tar-regoli, l-implimentazzjoni flessibbli u rapida, il-liberar tal-kapaċità leġislattiva u l-iżgurar tal-koresponsabbiltà tal-partijiet interessati involuti.

5.29.

Iżda, jissemmew ukoll il-limiti tagħhom, li jiddependu l-iżjed mill-effettività tal-monitoraġġ u tas-sanzjonijiet, kif ukoll mill-kundizzjonijiet ta’ konformità sħiħa mal-atti leġislattivi fis-seħħ u mill-esiġenzi ta’ qafas leġislattiv adegwat fl-oqsma tas-saħħa, is-sigurtà u s-servizzi ta’ interess ġenerali, kif issemma f’dawn l-Opinjonijiet (24).

5.30.

Wara ġestazzjoni twila u diffiċli, is-sistemi għas-soluzzjoni tat-tilwim barra l-qorti issa qed jiġu rregolati fil-livell Komunitarju skont ir-Regolament dwar l-ODR u d-Direttiva dwar l-ADR (25), li għad iridu jiġu implimentati fl-Istati Membri differenti.

5.31.

Għalkemm mhux essenzjali mill-lat purament teoretiku, għall-istabbiliment ta’ mekkaniżmi għall-awtoregolazzjoni u l-koregolazzjoni, il-KESE jirrakkomanda li l-IIA futur għandu jistipula b’mod ċar bħala rekwiżit ta’ konformità li dawn il-mekkaniżmi għandhom dejjem jipprevedu għall-posibbiltà li jkun hemm soluzzjoni alternattiva tat-tilwim barra mill-qorti b’konformità mal-istrumenti Komunitarji msemmija qabel.

5.32.

Il-partijiet kollha fil-proċedura leġislattiva għandhom responsabbiltajiet speċifiċi x’jerfgħu fl-implimentazzjoni ta’ dawn l-istrumenti.

5.33.

L-ewwel nett, il-Kummissjoni għandha tieħu l-inizjattiva biex tniedi n-negozjati mal-PE u l-Kunsill dwar l-analiżi mill-ġdid tal-IIA attwali, b’konformità mal-parametri stabbiliti fih.

5.34.

Is-soċjetà ċivili, u b’mod partikolari l-KESE, għandha tiġi kkonsultata dwar it-termini ta’ dan in-negozjar u t-test finali tal-Ftehim għandu jkun suġġett għal Opinjoni tal-KESE qabel l-adozzjoni formali tiegħu.

5.35.

L-Istati Membri, permezz tal-parlamenti tagħhom u permezz tal-eżerċitar tas-setgħat konferiti mit-Trattati fil-qasam tal-valutazzjoni tas-sussidjarjetà u tal-proporzjonalità, għandhom ukoll jieħdu pożizzjoni u l-gvernijiet tagħhom għandhom jimpenjaw ruħhom li jimplimentaw l-istess prinċipji fis-sistemi legali nazzjonali tagħhom.

5.36.

Fl-aħħar nett, il-Qorti tal-Ġustizzja u l-qrati nazzjonali għandhom jingħataw is-setgħat u l-mezzi meħtieġa għall-monitoraġġ tal-legalità tal-miżuri adottati.

(a)

Ir-Riżoluzzjoni tal-Kunsill u tar-rappreżentanti tal-gvernijiet tal-Istati Membri, imlaqqgħin fil-Kunsill tal-1 ta’ Diċembru 1997 dwar kodiċi ta’ kondotta fil-qasam tat-tassazzjoni korporattiva (mhux disponibbli bil-Malti).

(b)

Ir-Regolament (KE) Nruo 80/2009 dwar Kodiċi ta’ Kondotta għal sistemi ta’ riservazzjoni kompjuterizzata, ĠU L 35, 4.2.2009, p. 47. Ara iżjed eżempji hawnhekk: http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.en.int-opinions.32859 (mhux disponibbli bil-Malti).

—

ĠU C 14, 16.1.2001, p. 1, dwar “Is-semplifikazzjoni tal-leġislazzjoni tas-Suq Uniku (OMU)”, (mhux disponibbli bil-Malti);

—

ĠU C 48, 21.2.2002, p. 130, dwar “Is-semplifikazzjoni” (Opinjoni addizzjonali), (mhux disponibbli bil-Malti);

—

ĠU C 112, 30.4.2004, p. 4, (mhux disponibbli bil-Malti);

—

ĠU C 255, 14.10.2005, p. 22, dwar “Il-prijoritajiet tas-suq uniku 2005-2010”, (mhux disponibbli bil-Malti);

—

ĠU C 24, 31.1.2006, p. 52, dwar “It-titjib tal-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni Komunitarja”, (mhux disponibbli bil-Malti);

—

l-istandards stabbiliti għat-taħriġ, permezz ta’ gwida, abbażi ta’ kodiċi ta’ regoli professjonali għall-konservaturi/restawraturi Ewropej;

—

manwal tal-utenti għall-fornituri tas-servizzi tal-Internet maħruġ fl-2001 mill-Kamra tal-Kummerċ ta’ Milan sabiex tippromovi prattika tajba f’dan il-qasam.

4.9.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 291/40

Relatur:

Josef ZBOŘIL

Korelatur:

Enrico GIBELLIERI

1.1.

It-tnaqqis fir-ritmu ekonomiku kellu impatt serju fuq l-industrija tal-ħġieġ u wassal għat-tnaqqis fil-kapaċità u l-produzzjoni kif ukoll għal telf konsiderevoli ta’ impjiegi. Sabiex jiġu salvagwardjati l-impjiegi u tiġi stabbilita klima ta’ investiment tajba biex l-industrija tal-ħġieġ tal-Ewropa tibqa’ minn ta’ quddiem fl-innovazzjoni, huwa essenzjali li dawn l-isfidi ewlenin jiġu indirizzati permezz ta’ politika industrijali Ewropea għall-industrija tal-ħġieġ. Din il-politika għandha tfittex li tikseb bilanċ bejn it-tliet pilastri tas-sostenibbiltà: il-pilastru ekonomiku, soċjali u dak ambjentali.

1.2.

L-UE għandha tuża l-għodod kollha għad-dispożizzjoni tagħha biex terġa’ tqajjem id-domanda u tisfrutta l-potenzjal tal-prodotti tal-ħġieġ biex tiġi appoġġjata t-tranżizzjoni lejn ekonomija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, effiċjenti fl-użu tal-enerġija u ċirkolari, u b’hekk jinħolqu opportunitajiet sostanzjali ta’ negozju u impjieg. Għandhom jiġu implimentati inizjattivi mmirati – bħal miri u miżuri sodi biex jitnaqqas il-konsum tal-enerġija fil-bini kif ukoll l-iżvilupp rapidu ta’ tikketta enerġetika tal-UE għat-twieqi, appoġġ għar-riċerka u l-iżvilupp, it-titjib tal-ġbir u tar-riċiklaġġ tal-ħġieġ, u għandu jerġa’ jkun hemm tkabbir ekonomiku bbażat fuq il-politika f’setturi ewlenin (eż. tal-bini, tal-karozzi u l-enerġiji rinnovabbli).

1.3.

Politika industrijali għas-settur Ewropew tal-ħġieġ għandha ssaħħaħ il-kompetittività tal-manifatturi bbażati fl-Ewropa: billi jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni ma’ kompetituri minn barra l-Ewropa fir-rigward tal-ispejjeż kumulattivi ġġenerati mill-implimentazzjoni tal-leġislazzjoni ambjentali tal-Ewropa, billi jkun hemm regolamentazzjoni aħjar u ambjent regolatorju prevedibbli, u billi tiġi indirizzata l-ispiża għolja tal-enerġija fl-Unjoni tal-Enerġija li jmiss. F’dan ir-rigward, għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-impatti fuq l-SMEs u għandu jiġi provdut appoġġ adatt meta jkun meħtieġ. Il-valutazzjoni li jmiss tal-impatt tal-ispiża kumulattiva fuq is-settur, li ser issir mill-Kummissjoni Ewropea, għandha sservi bħala bażi għall-implimentazzjoni tal-aġenda għal “regolamentazzjoni aħjar” kif irrakkomandat mill-President tal-KE, Jean-Claude Juncker.

1.4.

Xi setturi tal-industriji tal-ħġieġ tal-Ewropa huma milquta minn prattiki kummerċjali inġusti u għandhom jiġu protetti. Huwa essenzjali li l-UE taġixxi b’mod aktar rapidu b’miżuri ta’ kummerċ effettivi meta tkun ipperikolata l-kompetizzjoni ġusta. Barra minn hekk, għandhom jitwettqu valutazzjonijiet bir-reqqa tal-effetti ta’ ftehimiet ta’ kummerċ ġodda jew futuri fuq l-industriji tal-ħġieġ ibbażati fl-UE.

1.5.

Tinħtieġ politika biex ikun hemm rabta aħjar bejn is-sistemi tal-edukazzjoni u t-taħriġ u l-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol. It-taħriġ vokazzjonali jista’ jgħin matul it-tranżizzjoni iżda l-industrija Ewropea tal-ħġieġ għandha bżonn ukoll tattira talenti ġodda u tibqa’ minn ta’ quddiem fl-innovazzjoni.

1.6.

Il-koordinazzjoni u l-armonizzazzjoni tal-politiki Ewropej huma essenzjali (l-enerġija, il-klima, ir-riċerka, il-kummerċ, l-ambjent, il-kompetizzjoni, l-impjiegi, eċċ.). L-involviment tal-imsieħba soċjali b’mod ġenerali u t-twaqqif ta’ djalogu soċjali settorjali Ewropew, b’mod partikolari, jistgħu jinformaw politika industrijali għall-industrija tal-ħġieġ.

1.7.

Ir-reviżjoni tal-iskema tal-UE għan-negozjar tal-emissjonijiet (EU ETS) wara l-2020 għandha tkun ibbażata fuq evidenza soda u għandha tikkunsidra li s-settur ftit li xejn jista’ jkompli jnaqqas l-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra tiegħu. Għalhekk, l-industrija tal-ħġieġ għandha tiġi protetta bis-sħiħ kontra r-riskji ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju wara l-2020 u sakemm jittieħdu sforzi komparabbli għat-tnaqqis tal-gassijiet b’effett ta’ serra f’pajjiżi kompetituri. L-EU ETS għandha tiggarantixxi li l-installazzjonijiet tal-ħġieġ jirċievu l-ammont sħiħ ta’ allokazzjonijiet bla ħlas li jeħtieġu skont il-punt ta’ riferiment u l-livelli ta’ produzzjoni reali. Barra minn hekk, it-tnaqqis tal-allokazzjonijiet m’għandux ikun aktar mill-potenzjal stmat ta’ tnaqqis ta’ gassijiet b’effett ta’ serra fis-settur.

1.8.

Għalkemm il-mudell ta’ ekonomija ċirkolari ilu jitħaddem b’suċċess għal dawn l-aħħar 40 sena fis-settur tal-kontenituri tal-ħġieġ, tinħtieġ politika proattiva biex jiġu rikonoxxuti u sostnuti l-isforzi tas-settur u biex jinħolqu stejjer ta’ suċċess f’sottosetturi oħra. Għandu jitħeġġeġ ir-riċiklaġġ, b’mod partikolari fis-settur tal-ħġieġ tal-bini, sabiex ikunu jistgħu jiġu żviluppati skemi lokali ta’ ġbir tal-ħġieġ.

1.9.

Kollox ma’ kollox, l-industrija tal-ħġieġ għamlet progress notevoli biex timmobilizza r-riżorsi interni, għalkemm, fil-biċċa l-kbira tagħhom, il-kwistjonijiet ta’ kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni għad iridu jiġu indirizzati u għandhom jiġu kkunsidrati fit-twaqqif ta’ politika industrijali effettiva għall-industrija tal-ħġieġ. Filwaqt li tirrikonoxxi l-importanza tal-industrija tal-ħġieġ fil-ktajjen tal-valur, din il-politika għandha tistimola r-riċerka u d-domanda għal prodotti u ħġieġ “intelliġenti” b’karatteristiċi ġodda.

2.1.

Il-ħġieġ huwa materjal inert magħmul minn firxa ta’ riżorsi naturali abbundanti u ħġieġ riċiklat. Huwa prodott kompletament riċiklabbli u apprezzat ħafna għall-karatteristiċi prinċipali tiegħu (jiġifieri l-vantaġġi f’termini ta’ saħħa u kumdità, preservazzjoni tal-ikel, dawl naturali fil-bini, eċċ.). Jintuża wkoll f’għadd ta’ applikazzjonijiet li jiffrankaw l-enerġija jew jiġġeneraw l-elettriku rinnovabbli u f’ħafna applikazzjonijiet tat-teknoloġija avvanzata. Barra minn hekk, il-karatteristiċi tiegħu jagħmluh materjal ta’ ispirazzjoni għal ħafna produtturi, periti, eċċ., u b’hekk jikkontribwixxi għar-reputazzjoni kulturali tal-Ewropa u għall-valur tal-marka kummerċjali madwar id-dinja.

2.2.

Fl-2012 il-produzzjoni totali tal-ħġieġ fl-UE ammontat għal iktar minn 33 miljun tunnellata, li jagħmel lill-UE l-akbar produttur tal-ħġieġ fid-dinja. Il-valur tal-produzzjoni fl-2012 kien ta’ madwar EUR 35 biljun. L-ammonti tas-settur tal-ħġieġ fl-2013 kienu kif ġej: 2 0 2 78  000 tunnellata ta’ ħġieġ tar-reċipjenti (l-Ewropa hija l-ikbar produttur tal-ħġieġ tar-reċipjenti fid-dinja), 8 0 95  000 tunnellata ta’ ħġieġ ċatt, 6 64  000 tunnellata ta’ fibreglass tat-tisħiħ (reinforcing fibre glass), 1 1 08  000 tunnellata ta’ ħġieġ domestiku u 6 70  000 tunnellata ta’ ħġieġ speċjali u tipi oħra ta’ prodotti.

2.3.

Is-settur jimpjega madwar 2 00  000 ruħ f’200 kumpanija madwar l-Ewropa, li jvarjaw minn SMEs sa kumpaniji multinazzjonali. Huwa stmat li indirettament huwa responsabbli għal aktar minn 5 00  000 impjieg. L-industrija hija kkonċentrata f’disa’ pajjiżi (il-Ġermanja, il-Polonja, Franza, ir-Repubblika Ċeka, l-Italja, Spanja, ir-Renju Unit, il-Belġju u l-Awstrija). L-industrija tal-ħġieġ fl-UE ta’ spiss tkun lokalizzata f’żoni b’għeruq storiċi u tradizzjonijiet tal-familja fil-qasam tal-manifattura tal-ħġieġ.

2.4.

Il-produzzjoni fis-settur naqset b’mod sinifikanti, partikolarment fis-settur tal-ħġieġ ċatt (tnaqqis ta’ 20 % fil-produzzjoni bejn l-2007 u l-2012). Dan jinvolvi tnaqqis fil-kapaċità u telf konsiderevoli ta’ impjiegi.

2.5.

Ir-riskju li l-industrija tal-ħġieġ Ewropea tiddgħajjef b’mod irriversibbli sar realtà. Madankollu, din hija industrija importanti għall-Ewropa, mhux biss minħabba l-pożizzjoni globali eċċellenti tagħha, iżda wkoll minħabba l-kontribut abilitanti essenzjali tagħha għal setturi u teknoloġiji oħra (pereżempju t-teknoloġiji tat-touch screens, ir-rinnovabbli u t-tidwil OLED). Pereżempju, is-settur tal-ħġieġ tar-reċipjenti jipprovdi prodotti lil ditti Ewropej ewlenin, li jżidu EUR 21 biljun fil-bilanċ kummerċjali pożittiv tal-Ewropa. Il-ħġieġ għandu rwol ewlieni biex tinkiseb it-tranżizzjoni lejn ekonomija kompetittiva u effiċjenti fl-użu tal-enerġija u r-riżorsi. Għalhekk huwa importanti li l-Ewropa tiżviluppa politika industrijali għas-settur tal-ħġieġ.

3.1.

L-industrija tal-ħġieġ tagħmel użu intensiv immens mill-kapital. Din il-karatteristika hija aktar evidenti fl-istadji iktar ‘il fuq mill-manifattura tal-ħġieġ fejn jiġu manifatturati l-prodotti bażiċi. Għandu jiġi promoss settur upstream b’saħħtu fl-Ewropa li jkun jista’ jappoġġja l-innovazzjoni u l-vitalità tal-katina tal-valur.

3.2.

B’riżultat tal-kriżi ekonomika, tat-tnaqqis fid-domanda minn setturi ewlenin (jiġifieri s-setturi tal-bini u tal-karozzi) u tal-kompetizzjoni akbar minn produtturi barra l-UE mmirati lejn is-suq tal-UE, jistgħu jiġu osservati x-xejriet li ġejjin:

3.3.

Ix-xejriet ta’ investiment li ġejjin bħalissa huma prevalenti f’xi setturi ewlenin tal-ħġieġ.

3.4.

Minkejja dawn ix-xejriet allarmanti, l-Ewropa għadha tgawdi minn pożizzjoni ta’ tmexxija. In-natura storika tal-industrija fl-Ewropa ppermettiet li jiġu żviluppati l-esperjenza, l-għarfien u l-ħaddiema kkwalifikati. L-industriji tagħha għadhom qed jinvestu fir-riċerka u l-iżvilupp kemm f’tekniki ta’ produzzjoni avvanzati kif ukoll fi prodotti, servizzi u netwerks aktar sofistikati.

4.1.

Is-sostenibbiltà bħala prinċipju ewlieni hija kunċett globali u l-politiki u l-azzjonijiet kollha implimentati għandhom ikunu konformi ma’ dan il-prinċipju. Politika industrijali għall-industrija tal-ħġieġ għandha tfittex li tikseb bilanċ bejn it-tliet pilastri tas-sostenibbiltà: dak ekonomiku, soċjali u ambjentali.

4.2.

Għalkemm 80 % tal-kummerċ fl-industrija tal-ħġieġ iseħħ fl-UE, f’xi sottosetturi qed tiżdied il-kompetizzjoni esterna. Għalhekk huwa importanti li politika industrijali għas-settur Ewropew tal-ħġieġ issaħħaħ il-kompetittività tal-manifatturi bbażati fl-Ewropa.

4.3.

Din il-politika industrijali għandha tindirizza l-punti ta’ tħassib li ġejjin:

4.4.

L-industriji tal-ħġieġ tal-Ewropa għandhom ikunu protetti kontra prattiċi kummerċjali inġusti. Is-settur tal-fibra tal-ħġieġ tal-filament kontinwu (continuous glass fibre) kif ukoll dak tal-ħġieġ ċatt u ta’ speċjalità(flat and specialty glass) huma milquta ħażin minn prattiki kummerċjali inġusti minn kompetituri Ċiniżi, u jeħtieġ li l-Kummissjoni Ewropea tibqa’ attenta għaċ-ċirkomvenzjoni tad-dazji. B’mod ġenerali, huwa essenzjali li, meta tkun ipperikolata l-kompetizzjoni ġusta, l-UE taġixxi b’mod aktar rapidu b’miżuri ta’ kummerċ effettivi. Barra minn hekk, għandhom jitwettqu valutazzjonijiet bir-reqqa tal-effetti ta’ ftehimiet ta’ kummerċ ġodda jew futuri fuq l-industriji tal-ħġieġ ibbażati fl-UE.

4.5.

L-UE ma rkupratx mill-kriżi finanzjarja inizjali, u qed tesperjenza distakk qawwi fl-investiment. L-investiment fl-UE naqas b’iktar minn 430 biljun mill-ogħla livell tal-2007. Il-livelli ta’ investiment fl-UE huma bejn EUR 270 biljun u EUR 340 biljun inqas mil-livelli sostenibbli tal-passat. L-investimenti dgħajfa jfixklu l-irkuprar fiż-żmien qasir u jipperikolaw it-tkabbir fit-tul fl-industrija tal-ħġieġ (1). Fid-dawl tal-valur miżjud tal-prodotti tal-ħġieġ, l-UE għandha tuża l-għodod kollha għad-dispożizzjoni tagħha biex tisfrutta l-potenzjal tagħhom biex jappoġġjaw it-tranżizzjoni lejn ekonomija b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, u li tuża l-enerġija b’mod effiċjenti. Peress li s-settur tal-ħġieġ għandu potenzjal konsiderevoli li jkollu effetti sekondarji, ir-riċerka u l-iżvilupp għandhom jitħeġġu aktar. Dan jinvolvi l-introduzzjoni ta’ politika bbażata fuq ritorn koordinat lejn it-tkabbir ekonomiku.

4.6.

Jista’ jiġi rilaxxat aktar potenzjal fis-settur tal-ħġieġ ċatt permezz ta’ miri u miżuri sodi biex jitnaqqas il-konsum tal-enerġija fil-bini kif ukoll l-iżvilupp rapidu ta’ tikketta enerġetika tal-UE għat-twieqi. Is-sostituzzjoni ta’ twieqi ineffiċjenti bi ħġieġ li jkollu prestazzjoni tajba ħafna tista’ tiffranka sa 100 miljun tunnellata ta’ CO2 fis-sena filwaqt li tappoġġja l-ħolqien ta’ impjiegi lokali. Bl-istess mod, peress li l-fibri tal-ħġeiġ għat-tisħiħ (reinforcement glass fibres) jagħmluha possibbli li jkun hemm materjal kompożitu ħafif, dawn jikkontribwixxu għall-isforzi tal-UE sabiex tiddekarbonizza s-settur tat-trasport tagħha.

4.7.

Fi studju li sar fl-2008 għall-Kummissjoni Ewropea dwar il-Kompetittività tas-Settur tal-Ħġieġ (2) ġew identifikati b’mod korrett il-punti b’saħħithom u dawk dgħajfa tal-industrija u l-opportunitajiet u t-theddid għaliha. L-industrija tal-ħġieġ għamlet progress notevoli għalkemm għad iridu jiġu indirizzati l-kwistjonijiet ta’ kundizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni u għandhom jiġu kkunsidrati fit-twaqqif ta’ politika industrijali effettiva għall-industrija tal-ħġieġ.

4.8.

It-tnaqqis fir-ritmu ekonomiku globali u t-tendenzi industrijali deskritti hawn fuq irriżultaw f’telf ta’ impjiegi fl-industrija tal-ħġieġ. Il-fortizzi industrijali tal-ħġieġ kienu l-aktar li ntlaqtu b’mod partikolari minħabba l-għeluq ta’ impjanti ta’ tidwib tal-ħġieġ u t-telf sussegwenti ta’ impjiegi indiretti. Madwar l-Ewropa, intilfu wkoll impjiegi f’attivitajiet ta’ proċessar stabbiliti iktar l-isfel fil-katina tal-valur, pereżempju, fl-SMEs.

4.9.

Politika industrijali effettiva għall-UE jkollha bżonn tħares lejn l-ispeċifiċitajiet tas-settur. Għas-settur tal-ħġieġ, din il-politika għandha timmobilizza l-mekkaniżmi ta’ koordinazzjoni u kooperazzjoni sabiex jakkumpanjaw ir-ristrutturar. L-awtoritajiet nazzjonali u reġjonali għandhom rwol importanti x’jaqdu biex, flimkien mal-imsieħba soċjali, jindirizzaw id-dimensjoni soċjali tat-tranżizzjoni ekonomika.

4.10.

L-iżvilupp tal-industrija tal-ħġieġ jiddependi wkoll mill-kapaċità tagħha li żżomm u tkompli tiżviluppa l-ħiliet u l-kompetenzi tal-forza tax-xogħol tagħha. Għalhekk huwa essenzjali li dan l-għarfien Ewropew ikompli jiġi żviluppat. Tinħtieġ politika biex tipprovdi l-edukazzjoni, it-taħriġ u l-impjiegi adatti, u biex torbot aħjar is-sistemi tal-edukazzjoni u t-taħriġ mal-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol.

4.11.

F’suq tax-xogħol miftuħ u dinamiku, jeħtieġ li l-industrija tal-ħġieġ Ewropea ssir iktar attraenti, b’mod partikolari, għaż-żgħażagħ. L-investimenti fl-użu effiċjenti tal-enerġija fis-settur tal-bini, it-titjib tal-ġbir u tar-riċiklaġġ tal-ħġieġ, u r-riċerka u l-iżvilupp u l-innovazzjoni fl-industrija tal-ħġieġ ser jiġġeneraw ammont sostanzjali ta’ opportunitajiet ta’ impjieg.

4.12.

Il-politika industrijali għall-industrija tal-ħġieġ għandha tkun informata permezz ta’ djalogu soċjali settorjali li jippermetti lill-imsieħba soċjali jiskambjaw informazzjoni dwar l-aspetti rilevanti kollha ta’ interess komuni għall-futur ta’ din l-industrija fl-Ewropa.

4.13.

L-industrija tal-ħġieġ tagħmel użu intensiv mill-enerġija; konsegwentement, it-tnaqqis tal-konsum tal-enerġija huwa kemm imperattiv ekonomiku kif ukoll mira kontinwa. L-industrija tal-ħġieġ irnexxielha tnaqqas il-konsum tal-enerġija tagħha għal kull oġġett matul l-aħħar ftit għexieren ta’ snin biex tissodisfa d-domanda tal-Ewropa (tnaqqis ta’ 55 % fl-industrija tal-ħġieġ ċatt bejn l-1970 u l-2000 filwaqt li rdoppjat il-produzzjoni). Madankollu, kif ġie ddikjarat fl-Opinjoni CESE 1205/2009, l-industrija tal-ħġieġ diġà laħqet il-limiti fiżiċi eżistenti ta’ għarfien attwali, u l-aħjar tekniki disponibbli għall-produzzjoni tal-ħġieġ kienu diġà qed jiġu applikati b’mod wiesa’. Għalhekk, l-għan li jkompli jitnaqqas l-użu tal-enerġija fil-manifattura tal-ħġieġ huwa limitat ħafna.

4.14.

L-industrija tal-ħġieġ taqa’ taħt l-ETS u s-setturi kollha tagħha huma meqjusa bħala esposti għal riskju ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju. Il-valutazzjoni kwantitattiva tal-2014 li saret mill-Kummissjoni Ewropea ħarġet fid-dieher żieda ta’ 20 % fir-riskju ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju fis-settur tal-ħġieġ ċatt, meta mqabbel mal-valutazzjoni li twettqet fl-2009. Is-sistema tal-ETS tiġġenera tnaqqis rapidu ta’ allokazzjonijiet bla ħlas tal-kwoti tas-CO2 għas-setturi esposti għar-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju. Dan idgħajjef il-kompetittività tas-setturi tal-industrija tal-ħġieġ ibbażati fl-Ewropa fir-rigward ta’ pajjiżi terzi. L-industrija tal-ħġieġ għandha tiġi protetta bis-sħiħ kontra r-riskji ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju sakemm jittieħdu sforzi komparabbli għat-tnaqqis tal-gassijiet b’effett ta’ serra f’pajjiżi kompetituri. Din il-protezzjoni effettiva kontra r-rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju għandha tiggarantixxi li l-installazzjonijiet bl-aħjar prestazzjoni kontra l-gassijiet b’effett ta’ serra jingħataw l-allokazzjonijiet bla ħlas kollha li jeħtieġu biex jissodisfaw il-livelli ta’ produzzjoni attwali. Il-kwantità ta’ allokazzjonijiet bla ħlas m’għandhiex titnaqqas aktar malajr mill-potenzjal stmat ta’ tnaqqis fil-gassijiet b’effett ta’ serra tas-settur. B’mod aktar ġenerali, il-pakkett il-ġdid dwar il-klima jkopri b’mod ċar il-kapaċità ta’ mitigazzjoni tas-settur. Id-dekarbonizzazzjoni tista’ tinkiseb aħjar f’setturi li mhumiex fl-ETS, bħall-bini.

4.15.

Il-mudell ta’ suċċess tal-ekonomija ċirkolari ilu jopera għall-aħħar 40 sena fis-settur tal-kontenituri tal-ħġieġ (jiġifieri 71 % tal- fliexken tal-ħġieġ huma riċiklati fl-UE). Sabiex jiġu rikonoxxuti u appoġġjati l-isforzi tal-industrija, fil-politiki tal-imballaġġ u tal-iskart tagħha, l-UE għandha tikkunsidra li tipprijoritizza l-materjali permanenti li jistgħu jiġu riċiklati indefinittivament mingħajr ma tintilef il-kwalità.

4.16.

Għandu jkun hemm inċentivi għar-riċiklaġġ fis-settur tal-ħġieġ tal-bini. Għandhom jiġu kkunsidrati diversi strumenti ta’ politika sabiex jiġu żviluppati l-inizjattivi lokali dwar il-ġbir u r-riċiklaġġ tal-ħġieġ fil-qasam tal-bini. Fil-livell Ewropew, għandhom jiġu stabbiliti miri individwali għal tipi ta’ skart tal-kostruzzjoni u d-demolizzjoni, u l-verifiki qabel id-demolizzjoni jew ir-rinnovazzjoni ta’ bini terzjarju jistgħu jsiru obbligatorji. Dan ser iżid iż-żarmar, l-għażla u l-ġbir ta’ ħġieġ għal skopijiet ta’ riċiklaġġ.

4.17.

Ir-riċiklaġġ huwa essenzjali għall-industrija tal-ħġieġ peress li l-użu ta’ skart tal-ħġieġ jgħin biex titnaqqas l-enerġija meħtieġa għat-tidwib tal-ħġieġ u biex jitnaqqsu l-emissjonijiet tas-CO2. Dan għandu l-potenzjal li jiġġenera l-impjiegi fis-settur u jikkontribwixxi għall-objettiv tal-ekonomija ċirkolari tal-UE.

4.9.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 291/45

1.1.

L-inġinerija bijomedika mhijiex sempliċement parti sekondarja tal-mediċina moderna. Il-biċċa l-kbira tal-mediċina moderna tiżgura avvanzi importanti permezz tal-użu tal-prodotti tal-inġinerija bijomedika (1).

1.2.

L-industrija tal-inġinerija bijomedika ser issir dejjem aktar importanti minħabba l-iżvilupp teknoloġiku u l-potenzjal ta’ tekniki ġodda li jtejbu l-kura u r-riabilitazzjoni, li jirrappreżenta pass importanti ‘l quddiem f’termini ta’ kura tas-saħħa u tal-kwalità tal-ħajja. Naturalment, din mhijiex l-unika industrija li hija rilevanti hawnhekk, iżda hija waħda li qed issir aktar u aktar importanti.

1.3.

L-Ewropa qed tiffaċċja domanda li dejjem tiżdied għal servizzi tas-saħħa ta’ kwalità tajba, affordabbli, siguri u dejjem affidabbli fi żmien meta l-infiq pubbliku jinsab taħt pressjoni. B’popolazzjoni anzjana li qed tespandi u bażi tat-taxxa li qed tinxtorob, wasal iż-żmien biex l-Unjoni Ewropea tikkunsidra mill-ġdid is-sistemi tal-kura tas-saħħa tagħha sabiex tagħmilhom aċċessibbli għal kulħadd, effiċjenti u sostenibbli billi tipprovdi biżżejjed riżorsi.

1.4.

Sabiex il-popolazzjoni tkun iktar b’saħħitha u tingħata kura tajba fis-seklu 21, għandna bżonn approċċi ta’ sistemi tal-inġinerija li jfasslu mill-ġdid il-prattiki tal-kura skont il-ħtiġijiet li jinbidlu u jintegraw in-netwerks tal-IT lokali, reġjonali, nazzjonali, u globali.

1.5.

L-aċċess għas-servizzi tas-saħħa u tal-kura għandu jiġi kkunsidrat bħala dritt fundamentali. Il-KESE jenfasizza l-importanza li jiġu involuti mill-qrib l-utenti potenzjali tal-prodotti tal-inġinerija bijomedika – b’mod partikolari l-pazjenti u l-familji tagħhom, iżda wkoll il-persunal mediku u dak tal-kura tas-saħħa – fil-proċessi tat-teħid ta’ deċiżjonijiet sabiex flimkien mal-esperti fil-qasam tal-inġinerija bijomedika jiġu determinati d-direzzjoni tar-riċerka tal-inġinerija bijomedika u t-tfassil sussegwenti ta’ prodotti u servizzi, b’tali mod li jissodisfaw il-ħtiġijiet u l-preferenzi reali, ikunu jistgħu jiġu ġestiti faċilment, u b’hekk jaqdu aħjar l-iskop tagħhom. Barra minn hekk jeħtieġ li jiġu kkunsidrati l-kwistjonijiet tal-aċċessibbiltà, is-sigurtà, il-possibbiltà ta’ dipendenza u l-protezzjoni tad-data.

1.6.

L-aċċess għat-tekniki bijomediċi u s-servizzi relatati għandu jiġi promoss, speċjalment f’dawk il-pajjiżi b’defiċit konsiderevoli f’dawn l-oqsma. Għalkemm diġà ġie allokat xi finanzjament għall-miżuri tas-saħħa marbutin max-xjuħija, mas-saħħa elettronika, mal-promozzjoni tas-saħħa u mat-taħriġ, nirrakkomandaw bis-sħiħ li l-Fondi Strutturali jintużaw aktar fil-qasam tal-benesseri marbut mas-saħħa.

1.7.

It-twaqqif ta’ suq uniku li jintegra l-inġinerija bijomedika fl-industrija tas-servizzi mediċi u tal-kura, flimkien ma’ approċċi sistematiċi u tal-ICT fir-rigward tal-informatika tas-saħħa, inklużi l-akkwist, il-ġestjoni, u l-użu tal-informazzjoni fis-saħħa u t-telemediċina ser ikollhom vantaġġi kbar ħafna għall-Unjoni Ewropea u ser isaħħu bil-kbir il-kwalità u l-effiċjenza tal-kura medika għal kulħadd.

1.8.

Il-KESE jappoġġja t-tnedija mtejba ta’ “aktar Ewropa fis-saħħa”, b’erba’ elementi essenzjali:

1.9.

Il-KESE huwa favur u jirrakkomanda:

1.10.

L-Ewropa għandha ssegwi l-eżempju tal-Istati Uniti u tirrikonoxxi d-dixxiplina bħala xjenza indipendenti. Dan jista’ jgħin ukoll biex titrawwem il-kompetittività internazzjonali tal-intrapriżi Ewropej.

1.11.

Il-KESE jappoġġja l-għanijiet tal-UE:

1.12.

It-taħriġ u l-impjegabbiltà tal-inġiniera fil-qasam tal-bijomediċina u dak bijomolekolari huma fatturi strateġiċi fl-iżvilupp ta’ soċjetà avvanzata, peress li r-relazzjoni mill-qrib bejn l-attività produttiva u s-saħħa tal-bniedem issa hija dejjem aktar ċentrali għall-organizzazzjoni soċjali u, għalhekk, fil-produzzjoni tal-hardware u l-industriji tas-servizzi.

1.13.

L-attivitajiet ewlenin li llum il-ġurnata jeħtieġu speċjalisti fil-qasam tal-inġinerija bijomedika huma:

1.14.

Il-qafas regolatorju Ewropew u nazzjonali ma setax iżomm mal-pass mgħaġġel tal-bidla fit-teknoloġija, b’mod partikolari fil-manifattura addittiva, u għal din ir-raġuni hemm bżonn doppju għal regolament: fuq naħa, regolament speċifiku li jindirizza primarjament l-istandards u ċ-ċertifikazzjoni u fuq in-naħa l-oħra, evalwazzjoni mill-ġdid tal-leġislazzjoni eżistenti mill-perspettiva tal-manifattura addittiva.

1.15.

Tħassib prinċipali huwa li l-apparat mediku jiġi kkunsidrat bħala prodott industrijali u għaldaqstant jista’ jirċievi ċertifikazzjoni minn entitajiet privati. Għal din ir-raġuni, jeħtieġ li tiġi żviluppata ċertifikazzjoni ta’ garanzija tal-kwalità aktar speċifika u adatta. Il-KESE jappoġġja r-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-2 ta’ April 2014 dwar l-apparat mediku.

1.16.

Għandha tingħata attenzjoni speċjali lir-rwol tal-programmi ta’ riċerka spazjali, li jistgħu jwasslu wkoll għal innovazzjonijiet ewlenin fil-qasam mediku.

1.17.

Il-KESE jirrakkomanda li l-Kummissjoni tniedi studju dwar l-inġinerija bijomedika fl-Ewropa li janalizza l-benefiċċji tagħha għall-industrija u s-servizzi tal-kura tas-saħħa. Huwa importanti ħafna li tiġi analizzata l-interrelazzjoni bejn il-politiki li jaffettwaw is-suq tas-saħħa u dawk li jirrigwardaw l-industrija tal-inġinerija bijomedika.

1.18.

Jinħtieġu mill-inqas għaxar snin biex jitwettaq programm tal-kura tas-saħħa koerenti li jistinka biex ikun hemm applikazzjoni effettiva ta’ teknoloġiji ġodda fil-kura tas-saħħa. Dan imur kontra dak li qed taħseb il-Kummissjoni Ewropea meta tagħti ħames snin biss għal dan il-għan, li jfisser li l-viżjonijiet u l-istrateġiji jinbidlu kontinwament. Hemm bżonn kbir ta’ viżjoni stabbli u objettivi fissi bħala l-pedament għal kura tas-saħħa effiċjenti fil-futur. Jeħtieġ li jiġu żgurati kura tas-saħħa għal kulħadd u aċċess ugwali għal din il-kura permezz tal-innovazzjoni tal-prodott u tas-servizz, kif ukoll perspettiva fit-tul u strateġiji u politiki konsistenti biex jintlaħqu l-objettivi.

2.1.

“L-ambizzjoni kondiviża tagħna għandha tkun li nkunu nistgħu niżguraw li kull ċittadin Ewropew ikun diġitali, konness u b’saħħtu, u li l-Ewropa tieħu din l-opportunità u tkun minn ta’ quddiem f’dan is-suq innovattiv ħafna u li qed jikber”: Neelie Kroes, li qabel kienet il-Viċi President tal-Kummissjoni Ewropea.

2.2.

“L-inġinerija bijomedika hija xjenza interdixxiplinari bbażata fuq il-mediċina, il-bijoloġija u l-inġinerija. Hija fundamentali għal firxa ta’ teknoloġiji innovattivi ħafna u prodotti jew proċessi tas-settur tal-kura tas-saħħa. L-inġinerija bijomedika għandha tinftiehem bħala dixxiplina indipendenti biex ir-riżorsi jintużaw aħjar u l-opportunitajiet korrispondenti jitwettqu bis-sħiħ. Għaldaqstant huwa importanti li l-UE tirrikonoxxi l-potenzjal sħiħ tal-inġinerija bijomedika u konsegwentement tippromovi r-riċerka kollaborattiva f’dan il-qasam”. Dan huwa l-mod kif ġiet definita l-inġinerija bijomedika fil-workshop ta’ politika esperta dwar l-inġinerija bijomedika li sar fil-Parlament Ewropew fis-27 ta’ Marzu 2012.

2.3.

L-inġinerija bijomedika jew l-inġinerija medika u bijoloġika tinkludi oqsma bħalma huma l-elettronika bijomedika, il-bijomekatronika, il-bijostrumentazzjoni, il-bijomaterjali, il-bijomekkanika, il-bijonika, l-inġinerija ċellolari, tat-tessuti u dik ġenetika, l-inġinerija klinika, l-inġinerija applikata għan-newroxjenza, dijanjostika u l-immaġni medika, il-bijoinġinerija ortopedika, l-inġinerija tar-riabilitazzjoni, il-fiżjoloġija tas-sistema, il-bijonanoteknoloġija u l-inġinerija newrali.

2.4.

L-inġinerija bijomedika hija settur ewlieni għall-kompetittività Ewropea. Hawn taħt qed tiġi elenkata xi data (3):

2.5.

It-tixjiħ tas-soċjetà, il-mard kroniku li dejjem jiggrava u l-ispejjeż dejjem jiżdiedu tal-kura tas-saħħa qed isiru sfidi globali. Peress li t-teknoloġija għandha rwol ewlieni fis-settur tas-servizzi tas-saħħa u tal-kura, ir-riċerka, l-innovazzjoni, il-kwistjonijiet ta’ sigurtà u l-attivitajiet ta’ żvilupp fil-qasam tal-inġinerija bijomedika u li huma relatati mas-servizzi mediċi u tal-kura huma sfidi kbar u ta’ importanza soċjoekonomika dejjem akbar fis-soċjetà tal-lum.

2.6.

Stat ta’ saħħa tajjeb huwa essenzjali għall-benesseri, il-prosperità ekonomika u l-iżvilupp sostenibbli. Is-settur tas-saħħa huwa mmexxi minn progress xjentifiku u teknoloġiku, li jaffettwa l-impjiegi, l-innovazzjoni, l-iżvilupp sostenibbli u t-tkabbir. Skont l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO), it-teknoloġija tas-saħħa hi importanti biex tiżdied il-kwalità tas-servizzi tas-saħħa u tal-kura tas-saħħa, u anke biex jinsabu soluzzjonijiet għall-problemi tas-saħħa u titjieb il-kwalità ta’ ħajjet in-nies.

2.7.

Fost l-isfidi ewlenin hemm:

2.8.

Il-qasam il-ġdid tal-mediċina preċiża (5) jista’ jindirizza dan li ġej:

2.9.

Għalkemm id-dixxiplina tal-inġinerija bijomedika ġiet rikonoxxuta fl-1998 mir-Raba’ Programm Qafas għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, il-politika attwali tal-UE f’dan il-qasam hija frammentata. L-inġinerija bijomedika fl-Istati Uniti hija trattata bħala dixxiplina separata, b’tekniki analitiċi u metodoloġiċi distinti.

2.10.

L-OECD tiddikjara li, fl-2012, in-nefqa medja ġenerali fuq is-saħħa ammontat għal 9,3 % tal-PDG fil-pajjiżi tal-OECD, filwaqt li fl-Istati Uniti ammontat għal 16,9 % tal-PDG, li huwa l-ogħla proporzjon fl-OECD (6). Fl-Ewropa, medja ta’ 10,4 % tal-PDG jintefqu fuq il-kura tas-saħħa. Madwar 7,5 % minn dan l-ammont huma allokati għat-teknoloġiji mediċi, b’differenzi konsiderevoli bejn l-Istati Membri tal-UE. Barra minn hekk, in-nefqa fuq it-teknoloġija medika fl-Ewropa hija ta’ madwar EUR 195 per capita (medja ponderata), meta mqabbel ma’ EUR 380 per capita fl-Istati Uniti (7).

2.11.

L-inġinerija bijomedika hija mistennija tkun is-suq tax-xogħol li jikber bl-aktar rata mgħaġġla fl-Istati Uniti fis-snin li ġejjin. Skont il-Bureau tal-Istati Uniti dwar l-istatistika tax-xogħol (BLS – Bureau of Labor Statistics), l-impjieg ta’ inġinier bijomediku huwa mistenni jikber b’27 % bejn l-2012 u l-2022 (8).

2.12.

Fl-2012 u l-2013, il-professjoni ta’ inġinier bijomediku ġiet l-ewwel fil-klassifikazzjoni tal-aħjar impjiegi fl-Amerika (Best Jobs in America) (9).

2.13.

Fl-Ewropa, is-settur direttament jimpjega madwar 5 75  000 persuna, ħafna minnhom f’impjiegi innovattivi li jirrikjedu livell għoli ta’ ħila u huma ta’ valur miżjud kbir. Jeżistu kważi 25  000 kumpanija tat-teknoloġija medika, u 95 % minnhom huma SMEs iddedikati wkoll biex jinvestu fir-riċerka u l-iżvilupp. Id-daqs tas-suq huwa stmat għal madwar EUR 100 biljun. Abbażi tal-prezzijiet tal-manifattur, is-suq tat-teknoloġija medika fl-Ewropa huwa stmat għal madwar 30 % tas-suq dinji. Huwa t-tieni l-akbar suq tat-teknoloġija medika wara l-Istati Uniti (madwar 40 % tas-suq dinji) (10).

2.14.

Il-Kummissjoni Ewropea qed tirrevedi b’mod attiv il-leġislazzjoni u r-rekwiżiti teknoloġiċi għall-apparat u d-dijanjostika u hija involuta fix-xandir dirett fl-internet (webstreaming) tal-għarfien u l-ħiliet.

2.15.

L-industrija tat-teknoloġija medika tikkontribwixxi b’mod konsiderevoli għall-ekonomija Ewropea u l-kompetittività billi tipprovdi għadd kbir ta’ impjiegi ta’ kwalità għolja, tattira investiment esoġenu sostanzjali u toħloq ċentri ta’ innovazzjoni. Dan is-settur joffri potenzjal enormi fis-suq globali għall-industrija Ewropea, potenzjal li għandu jiġi sfruttat.

2.16.

In-nanoteknoloġiji jaqdu rwol importanti ħafna (11). Issa jista’ jkollna approċċi nano u tal-bijomaterjali innovattivi:

2.17.

Eżempju tajjeb ħafna tal-kooperazzjoni indispensabbli f’dan il-qasam jinsab fir-Reġjun Fjamming, il-Belġju, u huwa intitolat “MedTechFlanders” (13). Dan jindirizza b’mod komprensiv il-bżonnijiet kollha meħtieġa biex isir progress fl-implimentazzjoni tal-innovazzjoni bijomedika – mill-kooperazzjoni transettorjali sal-ottimizzazzjoni tal-proċess, l-użu effiċjenti tar-riżorsi umani, l-aspetti finanzjarji u aktar.

Din il-kooperazzjoni tgħin lill-kumpaniji eżistenti tal-MedTech kif ġej:

3.1.

L-opportunitajiet li jirriżultaw minn trattament dejjem aktar personalizzat u mid-disinn sofistikat ta’ mediċina, apparat, trattament, software, eċċ. maħluqa apposta qed iwasslu għal opportunitajiet ġodda għall-industriji Ewropej u l-SMEs. Barra minn hekk, is-settur enormi u li għadu qed jikber malajr tal-kura ġenerali tal-anzjani, ta’ persuni b’diżabbiltà, u dawk b’mard kroniku, speċjalment il-kura fid-dar, jagħmel l-għajxien megħjun kuntestwalment kwistjoni importanti li għandha tiġi kkunsidrata, peress li dan itejjeb il-kwalità tal-ħajja u s-sigurtà fid-dar, speċjalment għal nies li ma jifilħux iħallsu biex jidħlu f’faċilitajiet tal-kura. It-teknoloġiji ġodda għandhom itejbu s-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol u jipprovdu aktar ħin biex il-persunal jagħti assistenza personali lit-tfal, l-anzjani, il-persuni b’diżabbiltà u dawk li jbatu minn mard kroniku.

3.2.

Fit-2 ta’ April 2014, il-Parlament Ewropew adotta riżoluzzjoni leġislattiva dwar il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea għal Regolament dwar l-apparat mediku. Waħda mill-miżuri li hija partikolarment importanti hija l-involviment tal-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini (EMA) fir-regolamentazzjoni dwar l-apparat mediku, jiġifieri fid-determinazzjoni u l-monitoraġġ ta’ korpi nnotifikati; miżura oħra tikkonċerna t-tisħiħ tar-rwol ta’ korpi oħra, inkluż il-Grupp il-ġdid ta’ Koordinazzjoni dwar l-Apparat Mediku (Medical Devices Coordination Group – MDCG), magħmul minn rappreżentanti tal-awtoritajiet rilevanti tal-Istati Membri, u l-Kumitat ta’ Valutazzjoni għall-Apparati Mediċi (Assessment Committee for Medical Devices – ACMD), grupp ta’ esperti xjentifiċi li jgħin lill-MDCG. Ir-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tista’ tintroduċi rekwiżiti mtejba ta’ kompetenza għall-korpi nnotifikati kif ukoll għall-“korpi nnotifikati speċjali” (SNB) għal kategoriji speċifiċi ta’ apparat.

3.3.

L-Inizjattiva dwar Mediċini Innovattivi (IMI), li tnediet fl-2008, hija l-ikbar inizjattiva pubblika-privata tal-Ewropa. L-għan tagħha huwa li tħaffef l-iżvilupp ta’ mediċini aħjar u aktar sikuri għall-pazjenti billi tappoġġja proġetti ta’ riċerka kollaborattiva u tibni netwerks ta’ esperti industrijali u akkademiċi, sabiex tissaħħaħ l-innovazzjoni farmaċewtika fl-Ewropa.

3.4.

It-Teknoloġiji tal-Informazzjoni u tal-Komunikazzjoni (ICT) applikati għas-sistemi tas-saħħa u tal-kura tas-saħħa jistgħu jżidu l-effiċjenza ta’ dawn is-sistemi, itejbu l-kwalità tal-ħajja, u jisfruttaw l-innovazzjoni fis-swieq tas-saħħa. L-għan tal-Pjan ta’ Azzjoni l-ġdid dwar is-saħħa elettronika huwa li jindirizza u jneħħi l-ostakli eżistenti għall-iżvilupp ta’ sistema tas-saħħa elettronika kompletament żviluppata u interoperabbli fl-Ewropa, b’konformità mal-objettivi tal-Istrateġija Ewropa 2020 u l-Aġenda Diġitali għall-Ewropa. L-Artikolu 14 tad-Direttiva dwar l-applikazzjoni tad-drittijiet tal-pazjenti fil-qasam tal-kura tas-saħħa transkonfinali, li jistabbilixxi n-netwerk tas-saħħa elettronika, jirrappreżenta pass ulterjuri lejn il-kooperazzjoni formali tas-saħħa elettronika bejn l-Istati Membri.

3.5.

F’dan il-kuntest, għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-preskrizzjoni elettronika. Il-Greċja wriet l-aħjar prattiki fir-rigward tal-preskrizzjonijiet elettroniċi li jagħtu prova li s-saħħa elettronika mhux lussu, iżda neċessità. L-ewwel abbozz ta’ linji gwida tal-UE dwar il-preskrizzjoni elettronika, li kellu jiġi adottat f’Novembru 2014, huwa maħsub biex jiffaċilita l-interoperabbiltà transkonfinali tal-preskrizzjonijiet elettroniċi, biex dawn ikunu jistgħu jiġu pproċessati b’mod faċli fi kwalunkwe pajjiż tal-Unjoni Ewropea.

3.6.

Fil-qafas tal-Future internet Challenge eHealth (FICHe), proġett kollaborattiv ta’ koordinazzjoni u appoġġ ikkofinanzjat mill-Kummissjoni Ewropea, hemm finanzjament disponibbli għall-SMEs u l-istart-ups Ewropej fil-qasam tas-saħħa elettronika li jixtiequ jiżviluppaw applikazjonijiet innovattivi fil-qasam tas-saħħa elettronika bl-użu tat-teknoloġija FIWARE.

3.7.

Il-mediċina avvanzata għandha:

3.8.

L-apparati, il-materjali u l-proċessi innovattivi kif ukoll il-bidla rapida f’oqsma bħall-bijoteknoloġija qed jirrikjedu dejjem aktar leġislazzjoni flessibbli mingħajr burokrazija addizzjonali li tittardja l-aċċess tal-pazjent għal teknoloġiji innovattivi. F’dan il-każ, jidher li l-użu ta’ atti delegati huwa adatt jekk dawn jikkonċernaw ir-rekwiżiti tekniċi.

4.1.

Skont il-Federazzjoni Internazzjonali għall-Inġinerija Medika u Bijoloġika (International Federation for Medical and Biological Engineering – IFMBE), jeżistu sfidi u opportunitajiet għall-inġinerija bijomedika fl-oqsma li ġejjin:

4.2.

Permezz tal-użu dejjem aktar effiċjenti tal-apparat mediku u tal-użu konġunt tal-apparat mediku u l-mediċina (jiġifieri l-elettrokimoterapija), il-kanċer issa huwa kkunsidrat bħala marda kronika, fejn l-istennija u l-kwalità tal-ħajja kważi ttriplikaw f’dawn l-aħħar għaxar snin.

4.3.

It-teknoloġija medika innovattiva tipprovdi benefiċċji importanti ħafna għaċ-ċittadini Ewropej billi tgħinhom jgħixu ħajja aktar f’saħħithom u itwal. Ħafna nies li kienu morda b’mard kroniku, kellhom diżabbiltà, jew li kienu jsofru minn uġigħ kroniku issa jistgħu jgħixu ħajja normali jew kważi normali. Dawn huma ftit eżempji:

4.4.

Il-qasam innovattiv tal-istampar 3D għandu rwol ewlieni x’jaqdi fil-futur tal-għoti ta’ setgħa lit-tobba, ir-riċerkaturi u l-manifatturi ta’ apparati mediċi. It-teknoloġiji tal-istampar 3D jippermettu personalizzazzjoni f’firxa wiesgħa ta’ applikazzjonijiet fil-qasam mediku, u jipproduċu apparati li huma perfettament adatti għal individwu partikolari. Diġà hemm għadd ta’ oqsma ta’ applikazzjoni għall-istampar 3D bl-użu ta’ materjali speċjalizzati li għandhom jissodisfaw standards stretti u riġidi ta’ bijokompatibbiltà (bijokompatibbli, materjali li jiġu f’kuntatt mal-mediċini, eċċ.). Barra minn hekk, hija maħsuba leġislazzjoni li tkopri t-trattament ta’ prodotti magħmula minn stampaturi 3D u d-definizzjoni ta’ dawn il-prodotti fil-qasam mediku.

5.1.

Il-konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew tal-20 u l-21 ta’ Marzu 2014 ħeġġew lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri “biex jindirizzaw bħala prijorità n-nuqqasijiet fil-qasam tax-xjenza, it-teknoloġija, l-inġinerija u l-matematika (il-ħiliet STEMS), b’aktar involviment tal-industrija”.

5.2.

Il-KESE jistieden lill-Kummissjoni tiżgura segwitu adegwat għal din it-talba tal-Kunsill Ewropew fil-livell Ewropew, dak nazzjonali u dak lokali.

5.3.

L-istrateġija futura Ewropa 2020 għandha tinkludi miżuri li jippromovu l-kwalità u d-disponibbiltà tal-ħiliet STEM kemm fis-settur privat kif ukoll f’dak pubbliku.

5.4.

L-inġinerija bijomedika għas-servizzi mediċi u tal-kura jistgħu jaqdu rwol ewlieni fl-indirizzar tal-isfidi ġenerali tas-soċjetà bħat-tibdil demografiku, it-tnaqqis tal-bażi tat-taxxa, u ż-żieda fid-domanda għal faċilitajiet tal-kura tas-saħħa.

5.5.

F’dan ir-rigward, l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa tirrikonoxxi li jinħtieġ għadd kbir ta’ inġiniera bijomediċi sabiex jiġu żgurati l-ippjanar, il-valutazzjoni, il-manutenzjoni regolari u l-immaniġġjar tal-apparat mediku kif ukoll it-taħriġ dwar l-użu sikur tiegħu fis-sistemi tal-kura tas-saħħa madwar id-dinja (14).

5.6.

L-Istati Membri għandhom jadottaw programmi tal-kura tas-saħħa fit-tul u koerenti u pjani ta’ azzjoni biex jiġu żviluppati riċerka innovattiva, teknoloġiji ġodda u edukazzjoni ta’ kwalità għolja fl-inġinerija bijomedika u f’oqsma rilevanti oħra tal-inġinerija.

5.7.

L-UE għandha tippromovi suq uniku Ewropew għall-industrija tat-teknoloġija medika, fost affarijiet oħra permezz ta’ standardizzazzjoni adegwata fil-qasam tal-inġinerija bijomedika flimkien mal-industrija tas-servizzi tal-kura, l-ICT u l-informatika tas-saħħa. Dan jista’ joffri vantaġġi enormi għall-industrija Ewropea u jtejjeb il-kwalità tal-kura medika.

5.8.

Għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-SMEs, pereżempju fir-rigward tal-aċċess tagħhom għall-finanzjament għall-istart-ups u l-promozzjoni ta’ kooperazzjoni innovattiva bejn l-SMEs u l-istituzzjonijiet rilevanti tar-riċerka u għandhom jittieħdu passi biex tiġi ffaċilitata l-kummerċjalizzazzjoni tal-invenzjonijiet tagħhom.

5.9.

L-inġinerija bijomedika hija l-aktar dixxiplina tal-inġinerija li qed tikber malajr u llum il-ġurnata hija kkunsidrata bħala waħda mill-aktar karrieri promettenti. Hija pont bejn id-dixxiplini tal-mediċina u l-bijomediċina u dik tal-inġinerija, u ssaħħaħ u żżid l-effiċjenza tal-kura tas-saħħa b’mod ġenerali. L-inġiniera bijomediċi jiddisinnjaw u jibnu apparati innovattivi bħal riġlejn u dirgħajn u organi artifiċjali, magni tal-immaġni tal-ġenerazzjoni l-ġdida u proteżi avvanzati; u jtejbu l-proċessi għall-ittestjar ġenetiku jew jagħmlu u jamministraw il-mediċina.

5.10.

Filwaqt li l-Istati Uniti għamlu progress fl-iżvilupp tal-opportunitajiet ta’ edukazzjoni u taħriġ fil-qasam tal-inġinerija bijomedika, l-Ewropa, minkejja settur kbir ta’ inġinerija medika bijoteknoloġika u bijoloġika u sistemi edukattivi eċċellenti, kellha diffikultajiet fil-ħolqien ta’ standards uniformi minħabba ostakli ġurisdizzjonali nazzjonali persistenti. L-inizjattiva BIOMEDEA, li tnediet fl-2004, għandha l-għan li tiżviluppa u tistabbilixxi standards edukattivi u professjonali f’dan il-qasam.

5.11.

L-inġinerija bijomedika għandha tiġi rikonoxxuta fid-Direttiva tal-UE dwar ir-Rikonoxximent ta’ Kwalifiki Professjonali (15).

5.12.

L-istrateġiji Ewropej u nazzjonali tas-servizzi tas-saħħa u tal-kura tas-saħħa u l-politiki ta’ riċerka tal-universitajiet għandhom jikkomplementaw lil xulxin sabiex jiżguraw bażi wiesgħa ta’ għarfien u esperjenza li tippermetti kollaborazzjoni mal-industrija (b’mod partikolari l-SMEs), il-ħolqien ta’ fergħat mill-istart-ups u t-twaqqif ta’ kollaborazzjonijiet internazzjonali. Is-sejħiet għandu jkollhom l-għan li jintegraw teknoloġiji emerġenti ġodda u x-xjenza bijoloġika u medika sabiex l-Ewropa ssir il-mexxej globali fil-qasam tat-teknoloġija medika (li tindirizza l-isfidi mediċi reali).

5.13.

Fil-qafas tal-proġett CRH-BME Tempus, 150 università madwar l-Ewropa qed joffru total ta’ 309 programmi tal-inġinerija bijomedika fil-livell ta’ BSc, MSc u PhD. Il-programm tal-Masters Ewropew CEMACUBE, stabbilit fil-qafas tal-programm Erasmus Mundus tal-Kummissjoni Ewropea għall-2009-2013, għandu l-għan li jrawwem kooperazzjoni bejn istituzzjonijiet ta’ edukazzjoni ogħla u l-persunal akkademiku fl-Ewropa u f’pajjiżi terzi. L-Erasmus Mundus m’għadux jiffunzjona bħala programm ta’ kors, li jfisser li m’għadx hemm aktar boroż ta’ studju CEMACUBE disponibbli.

4.9.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 291/54

Relatur:

Etele BARÁTH

1.1.

Il-kriżi finanzjarja persistenti għadha qed tfixkel it-tkabbir tal-kompetittività ekonomika tal-UE, it-tisħiħ tal-koeżjoni soċjali u territorjali u saħansitra ż-żamma ta’ din il-koeżjoni fil-livell attwali tagħha. Attwalment, l-Unjoni tinsab iżjed ‘il bogħod milli kienet fl-2010 fir-rigward tal-ksib tal-objettivi tal-Istrateġija Ewropa 2020, minħabba l-politiki Ewropej jew, b’mod aktar preċiż, in-nuqqas tal-implimentazzjoni tagħhom.

1.2.

Il-KESE huwa tal-opinjoni li l-Kummissjoni Ewropea l-ġdida li bdiet il-mandat tagħha reċentement, u l-linjii gwida li ppubblikat dwar “Bidu ġdid għall-Ewropa” ser ikollhom impatt konsiderevoli fuq l-iżvilupp tal-bliet u taż-żoni urbani u, għaldaqstant, fuq il-kontenut tal-aġenda urbana, peress li jiddefinixxu prijoritajiet ġodda fl-oqsma tal-kooperazzjoni fil-qasam tal-governanza, l-iżvilupp ta’ strumenti ekonomiċi u finanzjarji u fil-qasam tat-teħid ta’ riskji, kif ukoll fl-oqsma tal-iżvilupp tal-kapital uman u tal-infrastrutturi fiżiċi u saħansitra tal-ħolqien ta’ netwerks fil-livell Ewropew.

1.3.

Il-KESE jemmen li, fid-dawl tar-riżorsi finanzjarji l-ġodda u l-arranġamenti għall-użu tagħhom, ir-riforma tal-governanza ekonomika u t-titjib tal-effiċjenza u l-effettività tagħha jirrikjedu li jerġa’ jiġi evalwat ir-rwol tal-bliet u ż-żoni urbani fl-iżvilupp ekonomiku, il-ħolqien tal-impjiegi u l-istabbiliment tal-kundizzjonijiet ambjentali u soċjali meħtieġa u li jiġi żgurat li dan ir-rwol ikun aktar adatti għall-kompiti inkwistjoni.

1.4.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għall-bżonn li, b’mod parallel għat-tfassil u l-adozzjoni ta’ aġenda urbana, l-għanijiet stabbiliti fil-programmi operazzjonali jiġu adattati għall-kundizzjonijiet emendati mill-programmi ta’ investimenti strateġiċi li, skont il-ftehimiet ta’ sħubija attwali, jużaw ukoll il-Fondi Strutturali u ta’ Koeżjoni Ewropej. It-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ strumenti u mudelli ġodda ta’ finanzjament jistgħu jkunu meħtieġa biex jiġi stabbilit żvilupp urban integrat.

1.5.

Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew jikkonferma u jikkompleta l-pożizzjonijiet stabbiliti fl-opinjonijiet preċedenti tiegħu li, biex jingħelbu n-nuqqasijiet attwali, huwa importanti, opportun u meħtieġ li titfassal aġenda urbana u li din tikkostitwixxi politika Ewropea komprensiva. Minn issa sal-2050, 80 % tal-popolazzjoni tal-UE ser ikunu qed jgħixu f’żoni urbani. Il-prosperità tal-Unjoni diġà tiddependi mill-prosperità tal-bliet.

1.6.

Jista’ jinħoloq valur miżjud konsiderevoli billi r-riżorsi tal-bliet u s-sistemi reġjonali tagħhom jintużaw aktar, jiġu sfruttati l-vantaġġi ekonomiċi u soċjali tal-governanza f’diversi livelli u jkun hemm koordinazzjoni territorjali u urbana tal-politiki settorjali differenti. Iżda dan jirrikjedi wkoll approċċ ġdid u sforzi ġodda min-naħa tal-awtoritajiet Ewropej. Madankollu, in-nuqqas ta’ koordinazzjoni li jikkaratterizza l-iżviluppi jista’ jwassal biex fil-livell lokali jew reġjonali jinħolqu sitwazzjonijiet ta’ kriżi soċjali jew ambjentali li jistgħu jheddu saħansitra l-espansjoni tal-ambjent urban fis-sens wiesa’ tal-kelma.

1.7.

Bl-istess mod, is-sħubijiet li jistgħu jissawru fil-livelli differenti, il-parteċipazzjoni strutturata tad-dinja ekonomika u s-soċjetà ċivili fid-diversi stadji tal-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet, mit-tħejjija sal-implimentazzjoni, ser joħolqu valur miżjud. Il-KESE jipproponi li jissaħħaħ ir-rwol tal-ippjanar strateġiku imsejjes fuq parteċipazzjoni demokratika wiesgħa u li jiżdiedu l-parteċipazzjoni u l-kontroll taċ-ċittadini fil-qafas tal-proċess ta’ ppjanar.

1.8.

L-aġenda urbana għandha tippermetti l-iżvilupp innovattiv u armonjuż tal-politika, l-amministrazzjoni, l-ekonomija, l-infrastruttura u r-rwol tal-atturi tas-soċjetà filwaqt li jiġi żgurat l-ikbar rispett tar-riżorsi tal-ambjent naturali.

1.9.

Il-KESE jqis li, biex jitqiegħed il-pedament tal-aġenda urbana, jeħtieġ li tiġi żviluppata wkoll strateġija għan-netwerk urban Ewropew, abbażi tar-riżultati miksuba s’issa. Strateġija bħal din ikollha l-għan li tistabbilixxi rabtiet bejn, minn naħa, il-politiki settorjali, u min-naħa l-oħra, in-netwerk ta’ agglomerazzjonijiet kif huwa attwalment stabbilit fiż-żoni kkonċernati.

1.10.

Fil-kuntest tar-reviżjoni ta’ nofs it-term tal-Istrateġija Ewropa 2020, huwa possibbli u neċessarju li jiġi żviluppat il-qafas ta’ politika urbana bi skadenza divrenzjata, fuq perjodu ta’ żmien aktar fit-tul, abbażi tal-koordinazzjoni u l-prinċipju tas-sussidjarjetà.

1.11.

Il-korp ta’ konsultazzjoni ta’ “livell għoli”, li għandu membri mit-28 pajjiż tal-UE u li ġie stabbilit sabiex tissaħħaħ il-governanza tal-istrateġiji makroreġjonali, jista’ jaqdi r-rwol ta’ gwardjan prinċipali ta’ governanza kkoordinata u bbażata fuq is-sħubija tal-politika urbana, bil-kundizzjoni li jiġu involuti l-imsieħba ekonomiċi u soċjali u dawk li jirrappreżentaw l-interessi reġjonali.

1.12.

Il-KESE jirrakkomanda lill-Kummissjoni Ewropea li tiżviluppa l-kapaċitajiet ta’ ġestjoni li jippermettu t-twettiq ta’ kompiti relatati mal-implimentazzjoni kkoordinata tal-politika urbana proposta u mal-attivitajiet ta’ segwitu u ta’ evalwazzjoni tagħha. F’dan il-kuntest, għandu jiġi stabbilit grupp ta’ ħidma ta’ livell għoli dwar l-iżvilupp tal-bliet flimkien mal-Grupp Interdipartimentali fi ħdan il-Kummissjoni għall-Iżvilupp Urban. Din it-task force għandu jkollha l-kompitu li tfassal ukoll aġenda urbana Ewropea koerenti u effiċjenti, li testendi sal-2050.

2.1.

Fil-Komunikazzjoni tagħha, il-Kummissjoni Ewropea tenfasizza li “[g]ħalkemm ir-rwol tal-ibliet għall-iżvilupp ekonomiku, soċjali u kulturali, u l-potenzjal tagħhom għal abitat aktar effiċjenti fl-użu tar-riżorsi, ilhom li ġew rikonoxxuti, ir-rispons politiku fil-livell Ewropew u nazzjonali kien miexi bil-mod u frammentat, b’ħafna inizjattivi settorjali li iżda huma integrati ħażin”.

2.2.

“Dan huwa espress b’talbiet għal aġenda urbana tal-UE li ġejjin minn firxa ta’ partijiet ikkonċernati fil-livelli tal-UE, nazzjonali u lokali. Bħala rispons għal dawn it-talbiet il-Kummissjoni Ewropea organizzat il-Forum CITIES biex tagħti bidu għal dibattitu dwar il-bżonn ta’ aġenda urbana tal-UE. Wara l-Forum CITIES, l-Istati Membri ddiskutew il-ħtieġa li tkun żviluppata aġenda urbana tal-UE, filwaqt li rrikonoxxew il-bżonn u l-aspettattivi mill-Parlament Ewropew, il-Kumitat tar-Reġjuni, l-assoċjazzjonijiet tal-ibliet u l-ibliet infushom, u r-rieda tagħhom li jinvolvu ruħhom fil-proċess.”

2.3.

Abbażi ta’ kunsens wiesa’ bejn l-Istati Membri, il-Kummissjoni ppreżentat il-proposta tagħha dwar it-tfassil ta’ aġenda urbana tal-UE għal dibattitu pubbliku.

2.4.

B’segwitu għal din l-istedina, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew fassal opinjoni abbażi tal-informazzjoni magħrufa s’issa u tal-Komunikazzjoni.

2.5.

Madankollu, il-KESE jemmen li l-opinjoni tiegħu għandha tmur lil hinn mill-kwistjonijiet attwali li jikkonċernaw l-aġenda urbana u għandha tfassal linji gwida għall-perjodu fit-tul, li minn naħa, jistgħu jgħinu lill-Kummissjoni Ewropea fit-tfassil ta’ aġenda adegwata u, min-naħa l-oħra, jgħinu lill-Istati Membri jwettqu b’mod effettiv il-kompiti tagħhom fil-kuntest tal-implimentazzjoni ta’ din l-aġenda.

2.6.

Il-bliet Ewropej u n-netwerks tagħhom, minħabba l-kumplessità tagħhom u r-rwol ewlieni li qdew u ser jaqdu fil-futur fl-iżvilupp tal-kontinent u r-rwol kruċjali tagħhom fl-iżvilupp futur tal-Ewropa, jikkostitwixxu valuri uniċi u speċifiċi tal-Ewropa.

2.7.

L-Ewropa qed tiffaċċja diversi sfidi kbar marbutin mal-ekonomija, is-soċjetà f’sens wiesa’ u l-ambjent. Dawn l-isfidi huma karatterizzati minn dimensjoni territorjali iżda, fuq kollox, minn dimensjoni urbana partikolarment qawwija. B’mod ġenerali, fil-fatt il-faqar, is-segregazzjoni soċjali u saħansitra d-degradazzjoni tal-ambjent huma kkonċentrati fil-bliet jew fil-periferija tagħhom (1). Dawn il-kwistjonijiet għalhekk jirrappreżentaw sfida dejjem akbar, b’mod partikolari fil-partijiet tal-bliet li jiffaċċjaw żvantaġġi oħrajn.

2.7.1.

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni lejn l-eżistenza ta’ sfidi minħabba l-migrazzjoni. Minn naħa, l-emigrazzjoni mir-reġjuni u l-bliet Ewropej li jkunu għadhom lura jew ikunu qed jiżviluppaw b’mod aktar bil-mod qed tiżdied, u dan iwassal għal telf ta’ valur konsiderevoli għat-territorji kkonċernati, filwaqt li, min-naħa l-oħra, il-proċess ta’ imigrazzjoni lejn l-UE jirrappreżenta sfida kemm kulturali kif ukoll ekonomika għas-soċjetajiet urbani.

2.8.

Fl-istess ħin, huwa prinċipalment fil-bliet u r-reġjuni ta’ madwarhom li nistgħu nsibu s-soluzzjonijiet għal dawn l-isfidi. Fil-fatt, huma ż-żoni urbani organizzati tajjeb u mmexxija b’mod għaqli li jikkostitwixxu l-aktar ambjent favorevoli għall-iżvilupp ekonomiku, l-użu effiċjenti tar-riżorsi, l-innovazzjoni ekonomika u soċjali, u l-integrazzjoni soċjali (2).

2.8.1.

Il-governanza tal-Unjoni Ewropea żviluppat b’mod konsiderevoli, b’mod partikolari permezz tar-reazzjonijiet għall-kriżi ta’ dawn l-aħħar għaxar snin. Il-messaġġi mibgħuta sal-lum il-ġurnata mill-istituzzjonijiet li raw l-emerġenza ta’ forzi ġodda kif ukoll ir-riżultati tar-reviżjoni ta’ nofs it-term tal-Istrateġija Ewropa 2020 jiffokaw l-iżjed fuq it-tkabbir ekonomiku, il-ħolqien tal-impjiegi, l-innovazzjoni u l-inklużjoni soċjali.

2.8.2.

Il-preservazzjoni u l-arrikkiment tal-valuri demokratiċi Ewropej, li l-għeruq tagħhom huma marbuta b’mod intrinsiku mal-istorja tal-iżvilupp tal-bliet, jikkostitwixxu missjoni importanti ħafna għall-ġejjieni.

2.9.

Il-bliet Ewropej ta’ daqsijiet u livelli differenti ta’ żvilupp, kif ukoll in-netwerks tagħhom, huma, min-natura storika tagħhom, kemm il-gwardjani kif ukoll il-benniena ta’ dawn id-diversi rwoli u kapaċitajiet li d-dinja moderna qed tipprova tiddeskrivi permezz tal-kunċett tal-innovazzjoni.

2.9.1.

Kif uriet il-kriżi reċenti, l-ekonomija taż-żoni metropolitani tiflaħ aktar għal varjazzjonijiet ċikliċi fl-ekonomija globali. Wieħed jissuponi li din ir-reżistenza akbar hija marbuta mad-diversifikazzjoni li tikkaratterizza l-ekonomija tal-bliet kbar, ir-robustezza tar-rabtiet tagħhom u, għalhekk, il-kapaċità kbira taż-żoni metropolitani għat-tiġdid u l-adattament. Madankollu, l-aġenda urbana tal-UE għandha tagħti attenzjoni speċjali għall-iżvilupp adatt tal-ekonomija lokali, speċjalment l-intrapriżi żgħar u mikro kif ukoll il-bejgħ bl-imnut u l-artiġjanat.

2.9.2.

Parti kbira tal-problemi soċjali li huma kkonċentrati sew fil-bliet tista’ tiġi solvuta permezz ta’ soluzzjonijiet innovattivi. Kif inhu l-każ għall-ekonomija, il-bliet huma l-pjattaforma prinċipali tal-innovazzjoni soċjali fil-forom differenti tagħha. Hija l-kumplessità tas-sistemi urbani u l-mod kif jaħdmu li jippermettu t-tiġdid tal-ekonomija u l-ħolqien u t-tisħiħ ta’ forom ġodda ta’ ekonomija.

2.9.3.

Sabiex tissaħħaħ il-kapaċità għat-tiġdid, jeħtieġ li nkomplu nippromovu l-ħolqien tal-bliet f’netwerks u d-diversi forom ta’ tixrid ta’ “prattiki tajba” li jikkonċernaw l-aspetti differenti tal-politiki urbani, u b’hekk nikkontribwixxu biex inżidu l-valur miżjud Ewropew.

2.10.

Għalhekk, anke fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet ta’ hawn fuq, jeħtieġ li tintlaqa’ b’mod pożittiv l-inizjattiva tal-Kummissjoni Ewropea dwar it-tfassil ta’ aġenda urbana u jiġu appoġġjati l-isforzi bil-għan li jiġi żgurat li l-istabbiliment u l-iżvilupp tal-politika urbana jkunu r-riżultat ta’ konsultazzjoni wiesgħa.

2.10.1.

Is-soċjetà ċivili tixtieq tkompli tieħu sehem f’dan il-proċess fil-forma mġedda u strutturata tiegħu.

3.1.

Jekk l-UE sal-lum baqgħet lura – u ser tkompli tibqa’ lura fil-futur – milli tfassal politika urbana ekwivalenti sabiex tintervjeni b’mod konkret fl-iżvilupp tal-bliet, mhuwiex biss minħabba l-prinċipju tas-sussidjarjetà jew il-valuri li jirregolaw il-governanza f’diversi livelli. Huwa wkoll minħabba l-fatt li l-iżvilupp urban, u b’mod ġenerali dak taż-żoni residenzjali, huwa bbażat fuq loġika differenti li tqis id-dimensjoni spazjali bħala fattur determinati, għall-kontra tal-biċċa l-kbira tal-politiki settorjali.

3.2.

Meta l-Unjoni Ewropea żiedet objettiv ta’ koeżjoni territorjali fil-politika ta’ koeżjoni ekonomika u soċjali tagħha hija ħadet pass deċiżiv billi qiegħdet l-istrumenti tagħha għas-servizz ta’ azzjonijiet li għandhom riperkussjonijiet konkreti fuq l-istruttura spazjali tas-soċjetà, l-ekonomija u l-ambjent Ewropej.

3.3.

Ir-riżultati u n-nuqqasijiet identifikati s’issa madankollu ġibdu l-attenzjoni fuq il-fatt li għalkemm il-politika ta’ koeżjoni ġiet ikkompletata b’dimensjoni territorjali, għadha ma laħqitx bis-sħiħ l-objettivi tagħha. Dan ma setax jinkiseb bis-sħiħ peress li hemm nuqqas ta’ politika ta’ konsolidazzjoni u koordinazzjoni, li tistabbilixxi linji gwida dwar:

3.4.

Jeħtieġ li jiġi żgurat li l-kontenut ta’ din il-politika ta’ koordinazzjoni tkun konformi mal-prinċipju tas-sussidjarjetà.

3.5.

L-objettiv triplu tal-Istrateġija Ewropa 2020 – it-tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv – ma jibqax biss kunċett astratt ladarba r-relazzjonijiet ekonomiċi, ambjentali u soċjali bejn dawn it-tliet elementi joħorġu fid-dieher b’mod konkret. L-interazzjonijiet bejniethom ser isiru f’sistemi urbani ta’ livelli differenti fejn ikunu jistgħu jiġu definiti u jitkejlu, li jippermetti l-iżvilupp effiċjenti u effettiv ta’ dan l-objettiv triplu.

3.5.1.

L-implimentazzjoni tal-objettivi fundamentali tal-UE f’sistemi urbani, pereżempju l-applikazzjoni dejjem aktar frekwenti tat-teknoloġiji tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni jew is-sensibilizzazzjoni dwar kwistjonijiet relatati mal-enerġija fil-livell tal-belt (pereżempju l-inizjattivi “bliet intelliġenti”) ser jgħinu biex tissaħħaħ il-kompetittività tal-Unjoni.

3.6.

Aġenda urbana tal-Unjoni Ewropea hija possibbli biss jekk tkun ibbażata fuq l-objettivi riveduti tal-Istrateġija Ewropa 2020, l-istrateġija fit-tul tal-Kummissjoni l-ġdida appoġġjata mill-Parlament Ewropew, u abbażi ta’ kunsiderazzjoni reċiproka tal-interessi reġjonali u l-iżvilupp urban fuq perjodu twil u msejsin fuq valuri storiċi.

3.7.

L-aġenda urbana prevista għandha tiżgura li, permezz ta’ governanza li l-għan fundamentali tagħha jkun li tipprova tikseb bilanċ tajjeb, il-bliet, ir-reġjuni tagħhom, u ż-żoni metropolitani jiggarantixxu:

3.8.

L-aktar relazzjonijiet fundamentali li jeżistu bejn il-politiki Ewropej u l-iżvilupp urban jistgħu jiġu definiti fid-dawl tal-livell tal-ħaddiema u l-infrastruttura meħtieġa u l-ambjent neċessarju għall-attivitajiet differenti. Il-“produzzjoni” ta’ dawn it-tliet elementi deċiżivi hija prerogattiva tas-sistemi urbani.