Direttivi tal-Unjoni Ewropea

SOMMARJU TA’:

L-Artikolu 288 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea – direttivi

X’INHU L-GĦAN TAL-ARTIKOLU?

Huwa jiddefinixxi d-diversi tipi ta’ atti legali li l-Unjoni Ewropea (UE) tista’ tadotta, inkluż direttivi.

PUNTI EWLENIN

Id-direttivi jagħmlu parti mil-liġi sekondarja tal-UE. Dawn huma għalhekk adottati mill-istituzzjonijiet tal-UE skont it-trattati. Ladarba adottati fuq livell tal-UE, huma mbagħad jiddaħħlu fil-liġijiet nazzjonali mill-Istati Membri tal-UE ħalli jsiru liġi fl-Istati Membri.
Pereżempju, id-direttiva 2003/88/KE (ara s-sommarju) dwar l-organizzazzjoni tal-ħin tax-xogħol tistabbilixxi perjodi mandatorji ta’ mistrieħ u limitu għall-ħin tax-xogħol ta’ kull ġimgħa awtorizzat fl-UE.
Madankollu, huwa fil-ġuriżdizzjoni ta’ kull Stat Membru individwali li jiżviluppa l-liġijiet tiegħu stess biex jiddetermina kif se japplika dawn ir-regoli.

Att vinkolanti ta’ applikazzjoni ġenerali

L-Artikolu 288 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-UE jistqarr li d-direttiva hija vinkolanti dwar ir-riżultat li għandu jinkiseb f’dawk l-Istati Membri għal min hija indirizzata (wieħed, bosta jew kollha kemm huma), filwaqt li tħalli s-setgħa lill-awtoritajiet nazzjonali li jagħżlu l-forma u l-metodi kif jiksbu r-riżultat.
Direttiva hija distinta minn regolament jew minn deċiżjoni għax:
- kuntrarju għal regolament, li huwa applikabbli fl-Istati Membri tal-UE wara d-dħul fis-seħħ tiegħu, direttiva mhijiex direttament applikabbli fl-Istati Membri. Hija għandha l-ewwel tiġi trasposta f’liġi nazzjonali qabel ma ssir applikabbli f’kull Stat Membru;
- għal kuntrarju ta’ deċiżjoni, id-direttiva għandha applikazzjoni ġenerali.

Adozzjoni

Direttiva tista’ tiġi adottata wara proċedura leġiżlattiva. Hija tkun imbagħad att leġiżlattiv adottat mill-Kunsill tal-Unjoni Ewropea u mill-Parlament Ewropew skont il-proċedura leġislattiva ordinarja, jew mill-Kunsill biss skont il-proċeduri leġiżlattivi speċjali; f’dan il-każ, il-Parlament għandu jagħti l-kunsens jew għandu jkun ikkonsultat.
Direttiva tista’ wkoll tiġi adottata permezz ta’ proċedura non-leġiżlattiva, bħal fil-każ tad-Direttiva (UE) 2017/159 li timplimenta l-ftehim rigward il-Konvenzjoni dwar ix-Xogħol fis-Sajd tal-2007 tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol li hija att non-leġiżlattiv.

Traspożizzjoni obbligatorja

Sabiex direttiva tidħol fis-seħħ fuq livell nazzjonali, il-pajjiżi tal-UE għandhom jadottaw liġi biex jittrasponuha. Din il-miżura nazzjonali trid tissodisfa l-għanijiet stabbiliti mid-direttiva. L-awtoritajiet nazzjonali għandhom jikkomunikaw dawn il-miżuri lill-Kummissjoni Ewropea.
It-traspożizzjoni għandha ssir sal-iskadenza stabbilita meta d-direttiva tiġi adottata (ġeneralment fi żmien sentejn).
Meta pajjiż ma jittrasponix direttiva, il-Kummissjoni tista’ tibda proċedimenti ta’ ksur u tressaq proċeduri kontra l-pajjiż quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (in-nuqqas ta’ infurzar tas-sentenza f’dan il-każ jista’ jwassal għal kundanna ġdida li tista’ twassal għal multi).
Taħt l-Artikolu 260, paragrafu 3, fejn Stat Membru ma jinnotifikax il-miżuri ta’ traspożizzjoni ta’ direttiva, il-Kummissjoni tista’ titlob li dak l-Istat Membru jħallas multa.

L-armonizzazzjoni massima u minima

Huwa importanti li ssir distinzjoni bejn ir-rekwiżiti ta’ armonizzazzjoni minima u massima (jew sħiħa) tad-direttivi.
Fil-każ ta’ armonizzazzjoni minima, direttiva tistabbilixxi standards minimi, ħafna drabi b’rikonoxximent tal-fatt li s-sistemi legali f’xi Stati Membri diġà stabbilixxew standards ogħla. F’dan il-każ, l-Istati Membri għandhom id-dritt li jistabbilixxu standards ogħla minn dawk stabbiliti fid-direttiva.
Fil-każ ta’ armonizzazzjoni massima, l-Istati Membri għandhom jintroduċu regoli bi standards minimi u massimi kif stabbiliti fid-direttiva.

Il-protezzjoni ta’ individwi fil-każ ta’ traspożizzjoni inkorretta jew ta’ nuqqas ta’ traspożizzjoni tad-direttivi

Fil-prinċipju, id-direttiva tidħol fis-seħħ ladarba din tiġi trasposta. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra li direttiva li mhijiex trasposta tista’ tipproduċi ċerti effetti b’mod dirett meta:
- it-traspożizzjoni fil-liġi nazzjonali ma saritx jew saret ħażin;
- it-termini tad-direttiva huma mingħajr kundizzjonijiet u suffiċjentement ċari u preċiżi;
- it-termini tad-direttiva jagħtu drittijiet lill-individwi.
Meta dawn il-kundizzjonijiet jintlaħqu, l-individwi jistgħu jinvokaw id-direttiva kontra Stat Membri fil-qrati nazzjonali. Madankollu, individwu ma jistax jinvoka li jagħmel talba kontra individwu ieħor fir-rigward tal-effett dirett ta’ direttiva jekk din ma tkunx ġiet trasposta (is-Sentenza fil-Każ C-41/74 Yvonne van Duyn v Home Office huwa eżempju ta’ effett dirett vertikali*, u fis-Sentenza tal-Każ C-152/84 M. H. Marshall v Southampton u South-West Hampshire Area Health Authority (Teaching) huwa eżempju ta’ nuqqas ta’effett dirett orizzontali*).
Il-Qorti tal-Ġustizzja tippermetti wkoll, taħt ċerti kundizzjonijiet, il-possibbiltà li jiksbu kumpens mill-istat għal direttivi fejn it-traspożizzjoni tagħhom ma tkunx suffiċjenti jew tkun iddewmet (pereżempju, s-Sentenza fil-Każ C-6/90Francovich).

Dewmien fit-traspożizzjoni

Sabiex tassigura l-applikazzjoni kif suppost tal-liġi tal-UE għall-benefiċċju taċ-ċittadini u tan-negozji, il-Kummissjoni timmonitorja t-traspożizzjoni biex tassigura li din seħħet, li saret b’mod korrett u li tlestiet sabiex tikseb ir-riżultati maħsuba u li dan seħħ sal-iskadenza legali neċessarja.
L-UE stabbilixxiet mira biex tnaqqas id-defiċit ta’ traspożizzjoni – il-vojt bejn in-numru ta’ direttivi adottati mill-UE u n-numru ta’ direttivi li l-Istati membri jkunu ttrasponew– għal 1%. Tabella ta’ valutazzjoni dwar it-traspożizzjoni tiġi aġġornata full sena bħala parti mit-tabella ta’ valutazzjoni tas-suq uniku u tinsab fis-sezzjoni dwar il-prestazzjoni għal kull għodda ta’ governanza, fejn l-informazzjoni tkun disponibbli fuq l-UE sħiħa u tkun imqassma għal kull Stat Membru.

SFOND

Għal aktar informazzjoni, ara:

Liġi (sit web tal-Unjoni Ewropea).

TERMINI EWLENIN

Effett dirett vertikali. Dan jikkonċerna r-relazzjoni bejn il-liġi tal-UE u l-liġi nazzjonali u kif l-Istati Membri għandhom l-obbligu li jassiguraw li l-liġi nazzjonali hija kompatibbli mal-liġi tal-UE.

Effett orizzontali dirett. Din id-duttrina tiddeskrivi s-sitwazzjoni fejn individwi jistgħu jistrieħu fuq l-effetti diretti tad-drittijiet individwali li jingħataw mill-artikoli tat-trattat tal-UE biex jagmħlu talbiet kontra individwi oħrajn quddiem qrati nazzjonali. B’hekk m’hemm l-ebda ħtieġa li direttiva trid tkun ġiet implimentata minn liġi nazzjonali.

DOKUMENT PRINĊIPALI

Il-verżjoni konsolidata tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea — Parti Sitta — Dispożizzjonijiet istituzzjonali u finanzjarji — Titolu I — Dispożizzjonijiet istituzzjonali — Kapitolu 2 — Atti legali tal-Unjoni, proċeduri ta’ adeżjoni u dispożizzjonijiet oħra — Sezzjoni 1 — L-atti legali tal-Unjoni — Artikolu 288 (eks Artikolu 249 TEC) (ĠU C 202, 7.6.2016, pp. 171–172).

l-aħħar aġġornament 16.03.2022