Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea

SOMMARJU TAD-DOKUMENT:

Deċiżjoni 94/1/KE, KEFA dwar il-konklużjoni tal-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea

Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea

SOMMARJU

X’JAGĦMEL IL-FTEHIM?

• Huwa ħoloq żona li fiha hemm il-moviment ħieles ta’ persuni, servizzi, prodotti u kapital madwar 31 pajjiż Ewropew.
• L-objettiv iddikjarat tiegħu huwa “li jippromwovi tisħiħ kontinwu u bbilanċjat ta' relazzjonijiet kummerċjali u ekonomici” bejn dawn il-pajjiżi.
• Huwa issa jkopri it-28 pajjiż tal-UE (1) u tlieta mill-erba’ pajjiżi tal-Assoċjazzjoni Ewropea tal-Kummerċ Ħieles (EFTA) — l-Islanda, il-Liechtenstein u n-Norveġja.

PUNTI EWLENIN

Ambitu

• Minbarra l-erba’ “libertajiet” (jiġifieri l-moviment ħieles ta’ prodotti, kapital, servizzi u persuni) u ċertu aspetti ta’ oqsma oħra tal-politika relatata (eż. l-edukazzjoni, ir-riċerka, l-affarijiet soċjali, il-protezzjoni tal-konsumaturi, il-liġi tal-kumpaniji u l-ambjent), il-ftehim ikopri l-kompetizzjoni u r-regoli tal-għajnuna tal-istat.
• Il-ftehim jiggarantixxi d-drittijiet ugwali u l-obbligi fi ħdan is-suq uniku tal-UE għaċ-ċittadini, il-ħaddiema u n-negozji mit-tliet pajjiżi tal-EFTA. Ċittadini tal-UE, ħaddiema u negozji għandhom drittijiet u obbligi simili fit-tliet pajjiżi tal-EFTA.
• Oqsma tal-politika tal-UE li mhumiex koperti mill-ftehim:
  • politiki komuni dwar l-agrikoltura u s-sajd (għalkemm jinkludi referenzi għall-kummerċ fi prodotti tas-sajd u l-agrikoltura);
  • l-unjoni doganali;
  • Il-politika kummerċjali;
  • il-ġustizzja u l-affarijiet interni (għalkemm it-tliet pajjiżi tal-EFTA taż-ŻEE huma parti mill-ftehim ta’ Schengen — li neħħa l-kontrolli fil-fruntieri interni bejn il-pajjiżi firmatarji tiegħu);
  • il-politika komuni tal-affarijiet barranin u tas-sigurtà ;
  • It-tassazzjoni diretta u indiretta;
  • l-unjoni ekonomika u monetarja.

Korpi konġunti

Il-ftehim ħoloq bosta korpi taż-ŻEE li jirriflettu ħafna l-istituzzjonijiet tal-UE:

• Il-Kumitat Konġunt taż-ŻEE jiltaqa’ fuq bażi regolari u jieħu d-deċiżjonijiet — b’konsensus - rigward l-inkorporazzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-UE fil-ftehim taż-ŻEE. In-naħa tal-UE hija rrappreżentata mill-Kummissjoni Ewropea (is-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE) u dipartimenti oħra) u l-EFTA mit-tliet ambaxxaturi tal-pajjiżi tal-EFTA.
• Il-Kunsill taż-ŻEE huwa magħmul minn membri tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea u l-Kummissjoni (rrappreżentata mill-SEAE u d-dipartimenti l-oħra tagħha), kif ukoll il-ministri tal-affarijiet barranin mit-tliet pajjiżi tal-EFTA taż-ŻEE. Huwa jiltaqa’ darbtejn fis-sena biex jiddefinixxi d-direzzjoni strateġika tal-ftehim u l-gwida għall-Kumitat Konġunt taż-ŻEE.
• Il-Kumitat Konsultattiv taż-ŻEE huwa magħmul minn membri tal-Kumitat Soċjali Ekonomiku Ewropew u l-membri tal-Kumitat Konsultattiv tal-EFTA.
• Il-Kumitat Parlamentari Konġunt taż-ŻEE huwa magħmul minn membri tal-Parlament Ewropew u membri tal-parlamenti nazzjonali tat-3 pajjiżi tal-EFTA. Huwa mhuwiex involut fit-teħid tad-deċiżjonijiet iżda jissorvelja u jiskrutina politiki u deċiżjonijiet tal-UE relevanti għaż-ŻEE.

Addizzjonalment:

• l-Awtorità tas-Sorveljanza tal-EFTA tiżgura li l-Iżlanda, il-Liechtenstein u n-Norveġja jirrispettaw l-obbligi tagħhom taħt il-ftehim taż-ŻEE; il-Kummissjoni Ewropea twettaq rwol simili fir-rigward tal-pajjiżi tal-UE;
• il-qorti tal-EFTA tiddeċiedi dwar azzjonijiet miġjuba mill-Awtorità tas-Sorveljanza tal-EFTA kontra pajjiż tal-EFTA fir-rigward tal-implimentazzjoni, l-applikazzjoni u l-interpretazzjoni tar-regoli taż-ŻEE, kif tagħmel il-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE fil-każ ta’ pajjiżi tal-UE.

Il-leġiżlazzjoni tal-UE kif issir leġiżlazzjoni taż-ŻEE?

• Pajjiżi tal-EFTA mhumiex formalment involuti fil-proċess tal-leġiżlazzjoni tal-UE. Madanakollu, huma jistgħu jipparteċipaw fix-xogħol preparatorju u jissottomettu l-kummenti.
• Meta l-UE tadotta leġiżlazzjoni, it-tliet pajjiżi tal-EFTA jevalwaw jekk l-att huwiex relevanti għaż-ŻEE. Jekk it-tliet pajjiżi kollha jikkonkludu li huwa hekk, jiġi ppreparat abbozz ta’ Deċiżjoni tal-Kumitat Konġunt (JCD) mis-Segretarjat tal-EFTA bil-ħsieb li jemenda l-ftehim taż-ŻEE.
• L-abbozz JCD imbagħad jiġi adottat mill-Kummissjoni jew, jekk ikun fih bidliet sostanzjali, jintbagħat lill-Kunsill biex jiġi adottat.
• Is-Segretarjat tal-EFTA u l-SEAE mbagħad jikkonsultaw dwar iż-żmien tal-adozzjoni tad-deċiżjoni fil-Kumitat Konġunt taż-ŻEE.

Parteċipazzjoni fi programmi u aġenziji tal-UE

• It-tliet pajjiżi tal-EFTA jipparteċipaw f’firxa wiesgħa ta’ programmi u aġenziji tal-UE. Meta din il-parteċipazzjoni tiġi miftiehma, il-programm inkwistjoni jiġi inkorporat fil-ftehim taż-ŻEE u l-pajjiżi jimpenjaw ruħhom li jikkontribwixxu l-ispejjeż operattivi.

Aspetti finanzjarji

Skont il-ftehim, il-membri tal-EFTA jikkontribwixxu lejn it-tnaqqis tad-disparitajiet ekonomiċi u soċjali bejn reġjuni taż-ŻEE — attwalment 16-il pajjiż tal-UE qed jibbenefikaw. Dawn l-għotjiet taż-ŻEE huma ffinazjati b’mod konġunt mill-Iżlanda, il-Liechtenstein u n-Norveġja, kull wieħed jikkontribwixxi skont id-daqs u l-ġid tiegħu.

Barra mill-kontribuzzjoni tat-tliet pajjiżi tal-EFTA għall-ispejjeż operattivi tal-UE, huma jikkontribwixxu wkoll lejn l-ispejjeż amministrattivi tal-Kummissjoni (eż. spazju fl-uffiċċju, laqgħat, eċċ.).

SFOND

Il-ftehim taż-ŻEE ġie ffirmat fl-1992 bejn dawk li kienu t-12-il pajjiż tal-UE u s-sitt pajjiż tal-EFTA: l-Awstrija, il-Finlandja, l-Islanda, il-Liechtenstein, in-Norveġja, l-Isvezja u l-Isvizzera, għalkemm l-Isvizzera wara għażlet li tirrifjuta l-ftehim. Huwa daħal fis-seħħ fl-1994. Fl-1995, tlieta mill-pajjiżi tal-EFTA (l-Awstrija, il-Finlandja u l-Isvezja) ssieħbu fl-UE. Il-ftehim ġie progressivament adattat biex jikkunsidra l-adeżjoni tal-10 pajjiżi għal sħubija fl-UE fl-2004, u ta’ tnejn oħra fl-2007, u fl-aħħarnett il-Kroazja fl-2013.

Għal aktar informazzjoni, ara:

• Ir-relazzjonijiet tal-UE maż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE) fuq il-websajt tas-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna tal-UE
• Iż-Żona Ekonomika Ewropea fuq il-websajt tal-EFTA

ATT

Deċiżjoni 94/1/KE, KEFA tal-Kunsill u l-Kummissjoni tat-13 ta’ Diċembru 1993 dwar il-konklużjoni tal-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea bejn il-Komunitajiet Ewropej, l-Istati Membri tagħhom u r-Repubblika tal-Awstrija, ir-Repubblika tal-Finlandja, ir-Repubblika tal-Islanda, il-Prinċipat ta' Liechtenstein, ir-Renju tan-Norveġja, ir-Renju tal-Isvezja u l-Konfederazzjoni Svizzera (ĠU L 1, 3.1.1994, p. 1)

Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea — Att Finali — Dikjarazzjonijiet Konġunti - Dikjarazzjonijiet mill-Gvernijiet tal-Istati Membri tal-Komunità u l-Istati tal-EFTA — Arranġamenti — Minuti Maqbula — Dikjarazzjonijiet minn wieħed mill-ħafna Partijiet Kontraenti tal-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea (ĠU L 1, 3.1.1994, p. 3-522)

Emendi suċċessivi għall-ftehim ġew inkorporati fit-test bażiku. Din il-verżjoni konsolidata għandha valur dokumentarju biss.

l-aħħar aġġornament 24.05.2016

(1) Ir-Renju Unit joħroġ mill-Unjoni Ewropea u jsir pajjiż terz (pajjiż mhux tal-UE) mill-1 ta’ Frar 2020.