20.10.2005 |
MT |
Il-Ġurnal Uffiċjali ta'l-Unjoni Ewropea |
1 |
ID-DIRETTIVA 2005/55/KE TAL-PARLAMENT EWROPEW U TAL-KUNSILL
tat-28 ta’ Settembru 2005
dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri relatati mal-miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati minn magni li jaħdmu b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi minn magni b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi
(Test b’relevanza għaż-ŻEE)
IL-PARLAMENT EWROPEW U L-KUNSILL TA’ L-UNJONI EWROPEA,
Wara li kkunsidraw it-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea, u b’mod partikolari l-Artikolu 95 tiegħu,
Wara li kkunsidraw il-proposta mill-Kummissjoni,
Wara li kkunsidraw l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (1),
Filwaqt li jaġixxu skond il-proċedura stabbilita fl-Artikolu 251 tat-Trattat (2),
Billi:
(1) |
Id-Direttiva tal-Kunsill 88/77/KEE tat-3 ta’ Diċembru 1987 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu mal-miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi u partikolati minn magni li jaħdmu b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi minn magni li jaħdmu b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi (3) hija waħda mid-Direttivi separati taħt il-proċedura ta’ l-approvazzjoni tat-tip stabbilita permezz tad-Direttiva tal-Kunsill 70/156/KEE tas-6 ta’ Frar 1970 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ l-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom (4). Id-Direttiva tal-Kunsill 88/77/KEE ġiet emendata b’mod sostanzjali diversi drabi sabiex jiddaħħlu b’mod suċċessiv limiti aktar stretti ta’ emissjoni għall-inkwinanti. Billi għandhom isiru aktar emendi, din għandha tiġi formulata mill-ġdid fl-interessi taċ-ċarezza. |
(2) |
Id-Direttiva tal-Kunsill 91/542/KEE ta’ l-1 ta’ Ottubru 1991 li temenda d-Direttiva 88/77/KEE (5), id-Direttiva 1999/96/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-13 ta’ Diċembru 1999 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi u ta’ partikuli minn magni li jaħdmu b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi minn magni b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi u li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 88/77/KEE (6), u d-Direttiva tal-Kummissjoni 2001/27/KE ta’ l-10 ta’ April 2001 li tadatta għall-progress tekniku d-Direttiva tal-Kunsill 88/77/KEE (7) 5 introduċew dispożizzjonijiet li, filwaqt li huma awtonomi, huma marbuta mill-qrib ma’ l-iskema mwaqqfa taħt id-Direttiva 88/77/KEE. Dawk id-dispożizzjonijiet awtonomi għandhom jiġu kompletament integrati fir-riformulazzjoni tad-Direttiva 88/77/KEE fl-interessi taċ-ċarezza u taċ-ċertezza legali. |
(3) |
Huwa neċessarju li l-Istati Membri kollha jadottaw l-istess rekwiżiti, sabiex, b’mod partikolari, jippermettu l-implementazzjoni, għal kull tip ta’ vettura, tas-sistema ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE li hija s-suġġett tad-Direttiva 70/156/KEE. |
(4) |
Il-programm tal-Kummissjoni dwar il-kwalità ta’ l-arja, l-emissjonijiet tat-trasport bit-triq, il-karburanti u t-teknoloġiji tat-tnaqqis ta’ emissjonijiet, minn hawn 'il quddiem “l-ewwel programm Auto-Oil”, wera li kien hemm il-bżonn li jkomplu jitnaqqsu l-emissjonijiet minn vetturi tat-tip heavy-duty bl-iskop li jintlaħqu standards futuri tal-kwalità ta’ l-arja. |
(5) |
Ir-riduzzjonijiet fil-limiti ta’ l-emissjonijiet applikabbli mis-sena 2000, li jikkorrispondu għal tnaqqis ta’ 30 % fl-emissjonijiet ta’ monossidu karboniku, idrokarbonji totali, ossidi tan-nitroġenu u materja partikulata kienu identifikati mill-ewwel programm Auto-Oil bħala miżuri prinċipali għall-kisba ta’ kwalità ta’ l-arja fi żmien medju. It-tnaqqis ta’ 30 % fl-opaċità tad-duħħan ta’ l-exhaust għandhom jikkontribwixxu wkoll għat-tnaqqis ta’ materja partikolata. Riduzzjonijiet addizzjonali fil-limiti ta’ l-emissjonijiet applikabbli mis-sena 2005, li jikkorrispondu għal aktar tnaqqis ta’ 30 % fil-monossidu karboniku, idrokarbonji totali u ossidi tan-nitroġenu u ta’ 80 % ta’ materja partikulata għandhom jikkontribwixxu ħafna għat-titjib tal-kwalità ta’ l-arja tul perjodu ta’ żmien bejn medju u twil. Il-limitu addizzjonali għall-ossidi tan-nitroġenu li japplika fis-sena 2008 għandu jirriżulta fi tnaqqis ulterjuri ta’ 43 % fil-limitu ta’ emissjonijiet għal dan l-inkwinant. |
(6) |
It-testijiet, għall-approvazzjonijiet tat-tip, għall-inkwinanti gassużi u partikulati u għall-opaċità tad-duħħan japplikaw sabiex jippermettu valutazzjoni aktar rappreżentattiva ta’ l-emissjonijiet tal-magni taħt kondizzjonijiet tat-test li jixbħu aktar lil dawk li taħthom jaħdmu vetturi fl-użu. Mill-2000 'l hawn, magni b’compression ignition konvenzjonali u dawk il-magni b’compression ignition mgħammra b’ċerti tipi ta’ tagħmir ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ġew ittestjati fuq ċiklu ta’ test taħt kondizzjonijiet kostanti u permezz ta’ load response test ġdid ta’ l-opaċità tad-duħħan. Magni b’compression ignition mgħammra b’sistemi avvanzati ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ġew, minbarra dan, ittestjati fuq ċiklu ta’ test transitorju ġdid. Mill-2005, il-magni b’compression ignition kollha għandhom jiġu ttestjati fuq dawk iċ-ċikli ta’ test kollha. Il-magni li jaħdmu bil-gass jiġu ttestjati biss fuq iċ-ċiklu ta’ test transitorju ġdid. |
(7) |
Taħt il-kondizzjonijiet ta’ tagħbija (load) kollha, magħżula fuq bażi każwali, f’limiti operattivi definiti, il-valuri ta’ limitu ma jistgħux jinqabżu b’iżjed minn perċentwali xierqa. |
(8) |
Meta jiġu stabbiliti standards u proċeduri ta’ ttestjar ġodda, huwa neċessarju li jittieħed kont ta’ l-impatt taż-żieda fit-traffiku fil-futur fil-Komunità fuq il-kwalità ta’ l-arja. Ix-xogħol li sar mill-Kummissjoni f’dan il-qasam wera li l-industrija tal-vetturi bil-mutur fil-Komunità għamlet passi kbar fil-perfezzjonament tat-teknoloġija li ppermettew tnaqqis konsiderevoli fl-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati. Madankollu, għad hemm bżonn ta’ iżjed sforzi sabiex jittejbu aktar il-limiti ta’ emissjonijiet u r-rekwiżiti tekniċi oħra fl-interessi tal-protezzjoni ambjentali u tas-saħħa pubblika. B’mod partikolari, fi kwalunkwe miżuri futuri, għandu jittieħed kont tar-riżultati tar-riċerka li qiegħda ssir dwar il-karatteristiċi ta’ partikulati mill-aktar fini. |
(9) |
Hemm bżonn li jsir aktar titjib fil-kwalità tal-karburanti tal-vetturi bil-mutur sabiex tittejjeb il-prestazzjoni effiċjenti u dewwiema tas-sistemi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet fl-użu. |
(10) |
Għandhom jiġu introdotti mill-2005 dispożizzjonijiet ġodda għal sistema dijanjostika fil-vettura (on-board diagnostics, OBD) bil-għan li tiġi aġevolata l-iskoperta immedjata tad-deterjorament jew falliment tat-tagħmir tal-kontroll ta’ emissjonijiet tal-magna. Dan għandu jżid il-kapaċità dijanjostika u riparattiva, u b’hekk tittejjeb b’mod sostanzjali il-prestazzjoni ta’ l-emissjonijiet sostenibbli ta’ vetturi tat-tip heavy duty fl-użu. Billi, madwar id-dinja, is-sistema ta’ l-OBD għall-magni diesel tat-tip heavy-duty għadha fil-bidu ta’ l-iżvilupp tagħha, għandha tiġi introdotta fil-Komunità f’żewġ stadji li jippermettu l-iżvilupp tas-sistema sabiex is-sistema ma tagħtix indikazzjonijiet foloz. Sabiex l-Istati Membri jiġu assistiti biex jiżguraw li s-sidien u l-operaturi ta’ vetturi tat-tip heavy-duty iwettqu l-obbligu tagħhom li jsewwu ħsarat indikati mis-sistema ta’ l-OBD, għandhom jirreġistra w id-distanza koperta jew iż-żmien li jkun għadda wara li ħsara tkun ġiet indikata lis-sewwieq. |
(11) |
Il-magni b’compression ignition huma intrinsikament dewwiema u wrew li, b’manutenzjoni tajba u effettiva, huma jistgħu jżommu livell għoli ta’ prestazzjoni ta’ emissjonijiet fuq id-distanzi partikolarment twal li jagħmlu vetturi tat-tip heavy-duty fil-kors ta’ operazzjonijiet kummerċjali. Madankollu, l-istandards futuri ta’ l-emissjonijiet għandhom iġibu l-introduzzjoni ta’ sistemi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet fi stadju operattiv wara (downstream) dak tal-magna, bħal sistemi ta’ tneħħija ta’ NOx, filtri tal-partikulati tad-diesel u sistemi li jkunu l-kombinazzjoni tat-tnejn u, forsi, sistemi oħra li għadhom iridu jiġu definiti. Hemm għalhekk il-bżonn li jiġi stabbilit rekwiżit tat-tul ta’ servizz utli li fuqu jkunu bbażati l-proċeduri sabiex tkun żgurata l-konformità tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ta’ magna matul dak il-perjodu ta’ referenza. Meta jiġi stabbilit tali rekwiżit għandu jittieħed kont tad-distanzi konsiderevoli li jagħmlu l-vetturi tat-tip heavy-duty, tal-bżonn li tiġi inkluża l-manutenzjoni adegwata u opportuna u tal-possibbiltà ta’ l-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi tal-kategorija N1 skond din id-Direttiva jew id-Direttiva tal-Kunsill 70/220/KEE ta’ l-20 ta’ Marzu 1970 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-inkwinament ta’ l-arja b’emissjonijiet minn vetturi bil-mutur (8). |
(12) |
L-Istati Membri għandhom jitħallew, permezz ta’ inċentivi fiskali, jaġevolaw it-tqegħid fis-suq ta’ vetturi li jissodisfaw ir-rekwiżiti adottati fil-livell Komunitarju, sakemm tali inċentivi jikkonformaw mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat u jissodisfaw ċerti kondizzjonijiet maħsuba sabiex jimpedixxu d-distorsjoni tal-kondizzjonijiet tas-suq intern. Din id-Dirretiva ma tolqotx id-dritt ta’ l-Istati Membri li jinkludu, fil-bażi għall-kalkolu tat-taxxi tat-traffiku fit-toroq fuq vetturi bil-mutur, l-emissjonijiet ta’ inkwinanti u sustanzi oħra. |
(13) |
Minħabba li xi wħud minn dawk l-inċentivi fiskali jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat skond l-Artikolu 87(1) tat-Trattat, huma għandhom jiġu notifikati lill-Kummissjoni skond l-Artikolu 88(3) tat-Trattat għall-valutazzjoni skond il-kriterji rilevanti ta’ kompatibbiltà. In-notifika ta’ tali miżuri skond din id-Direttiva għandha tkun mingħajr preġudizzju għall-obbligi tan-notifika skond l-Artikolu 88(3) tat-Trattat. |
(14) |
Bil-għan li tiġi simplifikata u aċċelerata l-proċedura, il-Kummissjoni għandha tingħata l-kompitu li tadotta l-miżuri li jimplementaw id-dispożizzjonijiet fundamentali stabbiliti f’din id-Direttiva kif ukoll il-miżuri ta’ l-adattament ta’ l-Annessi ma’ din id-Direttiva għall-progress xjentifiku u tekniku. |
(15) |
Il-miżuri neċessarji għall-implementazzjoni ta’ din id-Direttiva u l-adattament tagħha għall-progress xjentifiku u tekniku għandhom jiġu adottati skond id-Deċiżjoni tal-Kunsill 1999/468/KE tat-28 ta’ Ġunju 1999 li tistabbilixxi l-proċeduri għall-eżerċizzju tas-setgħat ta’ implementazzjoni mogħtija lill-Kummissjoni (9). |
(16) |
Il-Kummissjoni għandha tibqa’ tirrivedi l-bżonn ta’ l-introduzzjoni ta’ limiti ta’ emissjonijiet għal inkwinanti li sa issa għadhom mhumiex regolati u li jsiru meħtieġa bħala konsegwenza ta’ l-użu aktar estiż ta’ karburanti alternattivi ġodda, u ta’ sistemi ġodda ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ta’ exhaust. |
(17) |
Il-Kummissjoni għandha, mill-iktar fis possibbli, tippreżenta proposti li tikkunsidra adatti għal stadju ulterjuri għal valuri ta’ limitu għall-emissjonijiet ta’ NOx u ta’ partikulati. |
(18) |
Billi l-għan ta’ din id-Direttiva, jiġifieri r-realizzazzjoni tas-suq intern permezz ta’ l-introduzzjoni ta’ rekwiżiti komuni tekniċi dwar emissjonijiet gassużi u partikulati għal kull tip ta’ vettura, ma jistax jintlaħaq b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri u għaldaqstant jistgħu, minħabba l-iskala ta’ l-azzjoni, jintlaħaq aħjar fil-livell Komunitarju, il-Komunità tista’ tadotta miżuri skond il-prinċipju ta’ sussidjarjetà, kif stabbilit fl-Artikolu 5 tat-Trattat. Skond il-prinċipju tal-proporzjonalità, kif stabbilit f’dak l-Artikolu, din id-Direttiva ma tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq dan l-għan. |
(19) |
L-obbligu tat-traspożizzjoni ta’ din id-Direttiva fil-liġijiet nazzjonali għandu jkun limitat għal dawk id-dispożizzjonijiet li jirrappreżentaw bidla sostanzjali meta mqabbla mad-Direttivi ta’ qabel. L-obbligu tat-traspożizzjoni tad-dispożizzjonijiet li ma nbidlux jeżisti taħt id-Direttivi ta’ qabel. |
(20) |
Din id-Direttiva għandha tkun mingħajr preġudizzju għall-obbligi ta’ l-Istati Membri dwar il-limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni fil-liġijiet nazzjonali u l-applikazzjoni tad-Direttivi elenkati fl-Anness IX, Parti B, |
ADOTTAW DIN ID-DIRETTIVA:
L-Artikolu 1
Definizzjonijiet
Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:
(a) |
“vettura” tfisser kwalunkwe vettura kif definita fl-Artikolu 2 tad-Direttiva 70/156/KEE u miġbuda minn magna b’compression ignition jew li taħdem bil-gass, bl-eċċezzjoni ta’ vetturi tal-kategorija M1 b’massa massima teknikament permissibbli ta’ anqas minn jew ugwali għal 3,5 tunnellati metriċi; |
(b) |
“magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass” tfisser is-sors tal-propulsjoni motorja ta’ vettura li għaliha tista’ tingħata l-approvazzjoni tat-tip bħala unità teknika separata, kif definita fl-Artikolu 2 tad-Direttiva 70/156/KEE; |
(ċ) |
“vettura ambjentalment addizzjonalment kompatibbli (VAAK)” tfisser vettura miġbuda minn magna li tikkonforma mal-valuri ta’ limitu permissivi ta’ emissjonijiet disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I. |
L-Artikolu 2
Obbligi ta’ l-Istati Membri
1. Għat-tipi ta’ magni li jaħdmu b’compression ignition jew li jaħdmu bil-gass u għat-tipi ta’ vetturi miġbuda b’magna li taħdem b’compression ignition jew li taħdem bil-gass, fejn ma jkunux sodisfatti r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja A tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, l-Istati Membri:
(a) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip tal-KE skond l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 70/156/KEE; u |
(b) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip nazzjonali. |
2. Minbarra fil-każ ta’ vetturi u magni intiżi għall-esportazzjoni lejn pajjiżi terzi jew magni ta’ sostituzzjoni għal vetturi fl-użu, l-Istati Membri għandhom, fejn ma jkunux sodisfatti r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja A tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ Anness I:
(a) |
jikkunsidraw iċ-ċertifikati ta’ konformità li jakkumpanjaw vetturi ġodda jew magni ġodda skond id-Direttiva 70/156/KEE bħala mhux iktar validi għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(1) ta’ dik id-Direttiva, u |
(b) |
jipprojbixxu r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew li taħdem bil-gass, u l-bejgħ jew l-użu ta’ magni ġodda li jaħdmu b’compression ignition jew li jaħdmu bil-gass. |
3. Mingħajr preġudizzju għall-paragrafi 1 u 2, b’effett mill-1 ta’ Ottubru 2003 u ħlief fil-każ ta’ vetturi u magni intiżi għall-esportazzjoni lejn pajjiżi terzi jew magni ta’ sostituzzjoni għal vetturi fl-użu, l-Istati Membri għandhom, għat-tipi ta’ magni li jaħdmu bil-gass u għat-tipi ta’ vetturi miġbuda b’magna li taħdem bil-gass li ma jikkonformawx mar-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VII:
(a) |
jikkunsidraw iċ-ċertifikati ta’ konformità li jakkumpanjaw vetturi ġodda jew magni ġodda skond id-Direttiva 70/156/KEE bħala mhux iktar validi għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(1) ta’ dik id-Direttiva; u |
(b) |
jipprojbixxu r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda u l-bejgħ jew l-użu ta’ magni ġodda. |
4. Jekk ir-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 ikunu sodisfatti, b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna jikkonformaw mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 jew B2 jew mal-valuri ta’ limitu permissivi disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, l-ebda Stat Membru ma jista’, għal raġunijiet relatati ma’ l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan minn magna:
(a) |
jirrifjuta li jagħti l-approvazzjoni tat-tip tal-KE skond l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 70/156/KEE jew li jagħti l-approvazzjoni tat-tip nazzjonali għal tip ta’ vettura miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass; |
(b) |
jipprojbixxi r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass; |
(ċ) |
jirrifjuta li jagħti l-approvazzjoni tat-tip għal xi tip ta’ magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass; |
(d) |
jipprojbixxi l-bejgħ jew l-użu ta’ magni ġodda li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass. |
5. B’effett mill-1 ta’ Ottubru 2005, għat-tipi ta’ magni li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass u għat-tipi ta’ vettura miġbuda minn magna li taħdem b’ compression ignition jew bil-gass li ma jissodisfawx ir-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, l-Istati Membri:
(a) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip tal-KE skond l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 70/156/KEE; u |
(b) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip nazzjonali. |
6. B’effett mill-1 ta’ Ottubru 2006 u ħlief fil-każijiet ta’ vetturi u magni ntiżi għall-esportazzjoni lejn pajjiżi terzi jew ta’ magni ta’ sostituzzjoni għal vetturi fl-użu, l-Istati Membri għandhom, fejn ma jkunux sodisfatti r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan tal-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 tat-Tabelli fit-taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I:
(a) |
jikkunsidraw iċ-ċertifikati ta’ konformità li jakkumpanjaw vetturi jew magni ġodda skond id-Direttiva 70/156/KEE bħala mhux iktar validi għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(1) ta’ dik id-Direttiva; u |
(b) |
jipprojbixxu r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass u l-bejgħ jew l-użu ta’magni ġodda li jaħdmu b’compresson ignition jew bil-gass. |
7. B’effett mill-1 ta’ Ottubru 2008 għat-tipi ta’ magni li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass u għat-tipi ta’ vettura miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass, li ma jissodisfawx ir-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B2 tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, l-Istati Membri:
(a) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip tal-KE skond l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 70/156/KEE; u |
(b) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip nazzjonali. |
8. B’effett mill-1 ta’ Ottubru 2009 u ħlief fil-każijiet ta’ vetturi u magni ntiżi għall-esportazzjoni lejn pajjiżi terzi jew ta’ magni ta’ sostituzzjoni għal vetturi fl-użu, l-Istati Membri għandhom, fejn ma jkunux sodisfatti r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan tal-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B2 ta’ l-Indiċi fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I:
(a) |
jikkunsidraw iċ-ċertifikati ta’ konformità li jakkumpanjaw vetturi u magni ġodda skond id-Direttiva 70/156/KEE bħala mhux iktar validi għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(1) ta’ dik id-Direttiva; u |
(b) |
jipprojbixxu r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass, u l-bejgħ jew l-użu ta’ magni ġodda li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass. |
9. Skond il-paragrafu 4, magna li tissodisfa r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u, b’mod partikolari, tikkonforma mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja Ċ fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I għandha titqies bħala konformi mar-rekwiżiti disposti fil-paragrafi 1, 2 u 3.
Skond il-paragrafu 4, magna li tissodisfa r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u, b’mod partikolari, tikkonforma mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I għandha titqies bħala konformi mar-rekwiżiti disposti fil-paragrafi 1 sa 3 u 5 sa 8.
10. Għall-magni li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass li għandhom jikkonformaw mal-valuri ta’ limitu stabbiliti fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I taħt is-sistema ta’ l-approvazzjoni tat-tip, għandu japplika dan li ġej:
Taħt il-kondizzjonijiet ta’ tagħbija (load) kollha, magħżula fuq bażi każwali, li jagħmlu parti minn żona definita ta’ kontroll u bl-eċċezzjoni ta’ kondizzjonijiet speċifikati ta’ operazzjoni tal-magni li mhumiex soġġetti għal tali dispożizzjoni, l-emissjonijiet li tagħhom jittieħed kampjun matul perjodu qasir daqs 30 sekonda ma għandhomx jeċċedu b’iżjed minn 100 % l-valuri ta’ limitu fil-Linji B2 u Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I. Iż-żona ta’ kontroll li għaliha għandu japplika l-perċentwali li m’għandhiex tinqabeż, il-kondizzjonijiet ta’ l-operazzjoni tal-magna li huma esklużi u kondizzjonijiet xierqa l-oħra għandhom jiġu definiti skond il-proċedura msemmija fl-Artikolu 7(1).
L-Artikolu 3
Perjodu ta’ servizz ta’ sistemi tal-kontroll ta’ emissjonijiet
1. Mill-1 ta’ Ottubru 2005 għall-approvazzjonijiet tat-tip ġodda u mill-1 ta’ Ottubru 2006 għall-approvazzjonijiet tat-tip kollha, il-fabbrikant għandu juri li magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass tat-tip approvat b’referenza għall-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 jew fil-Linja B2 jew fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I jikkonformaw ma’ dawk il-valuri ta’ limitu tul perjodu ta’ servizz utli ta’:
(a) |
100 000 km jew ħames snin, skond liema jkun qabel, fil-każ ta’ magni li għandhom jiġu installati f’vetturi tal-Kategoriji N1 u M2; |
(b) |
200 000 km jew sitt snin, skond liema jkun qabel, fil-każ ta’ magni li għandhom jiġu installati f’vetturi tal-Kategoriji N2, N3 b’massa massima, teknikament permissibbli, li ma teċċedix 16-il tunnellata metrika u tal-Kategorija M3 Klassi I, Klassi II u Klassi A, u Klassi B b’massa massima, teknikament permissibbli, li ma teċċedix 7,5 tunnellati metriċi; |
(ċ) |
500 000 km jew seba’ snin, skond liema jkun qabel, fil-każ ta’ magni li għandhom jiġu installati f’vetturi tal-Kategorija N3 b’massa massima, teknikament permissibbli, li teċċedi 16-il tunnellata metrika u tal-Kategorija M3, Klassi III u Klassi B b’massa massima teknikament permissibbli li teċċedi 7,5 tunnellati metriċi. |
Mill-1 ta’ Ottubru 2005, għal tipi ġodda, u mill-1 ta’ Ottubru 2006, għat-tipi kollha, l-approvazzjonijiet tat-tip mogħtija lil vetturi għandhom jeħtieġu wkoll konferma tal-funzjonament korrett ta’ l-istrumenti tal-kontroll ta’ emissjonijiet tul il-perjodu ta’ servizz normali tal-vettura taħt kondizzjonijiet normali ta’ użu (konformità ta’ vetturi fl-użu li huma mantenuti u wżati korrettament).
2. Il-miżuri għall-implementazzjoni tal-paragrafu 1 għandhom jiġu adottati sat-28 ta’ Diċembru 2005.
L-Artikolu 4
Sistemi dijanjostiċi fil-vettura
1. Mill-1 ta’ Ottubru 2005 għall-approvazzjonijiet tat-tip ġodda ta’ vetturi u mill-1 ta’ Ottubru 2006 għall-approvazzjonijiet tat-tip kollha, magna li taħdem b’ compression ignition tat-tip approvat b’referenza għall-valuri ta’ limitu ta’ emissjonijiet disposti fil-Linja B1 jew fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I jew vettura miġbuda minn tali magna għandhom jiġu mgħammra b’sistema dijanjostika fil-vettura (OBD) li tindika l-preżenza ta’ ħsara lis-sewwieq jekk jinqabżu l-limiti OBD disposti fil-Linja B1 jew fil-Linja Ċ tat-Tabella fil-paragrafu 3.
Fil-każ ta’ sistemi ta’ exhaust after-treatment, is-sistema OBD tista’ tagħmel monitoraġġ għall-ħsara funzjonali maġġura ta’ kwalunkwe wieħed mill-elementi li ġejjin:
(a) |
katalizzatur, meta jkun installat bħala unità separata, kemm jekk ikun parti minn sistema tat-tneħħija ta’ NOx jew bħala filtru tal-partikulati tad-diesel; |
(b) |
sistema tat-tneħħija ta’ NOx, fejn din tkun installata; |
(ċ) |
filtru tal-partikulati tad-diesel, fejn dan ikun installat; |
(d) |
sistema kombinata tat-tneħħija ta’ NOx u ta’ filtrazzjoni tal-partikulati tad-diesel. |
2. Mill-1 ta’ Ottubru 2008 għall-approvazzjonijiet tat-tip ġodda u mill-1 ta’ Ottubru 2009 għall-approvazzjonijiet tat-tip kollha, magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass tat-tip approvat b’referenza għall-valuri ta’ limitu ta’ emissjonijiet disposti fil-Linja B2 jew fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I, jew vettura miġbuda minn tali magna għandha tkun mgħammra b’sistema OBD li tindika l-preżenza ta’ ħsara lis-sewwieq jekk jinqabżu l-limiti OBD disposti fil-Linja B2 jew fil-Linja C tat-Tabella fil-paragrafu 3.
Is-sistema OBD għandha tinkludi wkoll interface bejn l-apparat ta’ kontroll elettroniku tal-magna (engine electronic control unit, EECU) u kwalunkwe sistema elettrika jew elettronika oħra tal-magna jew tal-vettura li tipprovdi input jew tirċievi output mill-EECU u li taffettwa l-funzjonament korrett tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet, bħall-interface bejn l-EECU u l-apparat ta’ kontroll elettroniku tat-trasmissjoni.
3. Il-limiti ta’ l-OBD għandhom ikunu kif ġej:
Linja |
Magni li jaħdmu b’compression ignition |
|
Massa ta’ ossidi tan-nitroġenu (NOx) g/kWh |
Massa tal-partikulati (PT) g/kWh |
|
B1 (2005) |
7,0 |
0,1 |
B2 (2008) |
7,0 |
0,1 |
Ċ (VAAK) |
7,0 |
0,1 |
4. Għandu jiġi provdut aċċess sħiħ u uniformi għall-informazzjoni dwar l-OBD għall-finijiet ta’ eżamijiet, dijanjosi, servizzi ta’ manutenzjoni u tiswija skond id-dispożizzjonijiet rilevanti tad-Direttiva 70/220/KEE u d-dispożizzjonijiet dwar komponenti ta’ sostituzzjoni sabiex tiġi żgurata l-kompatibbiltà mas-sistemi ta’ l-OBD.
5. Il-miżuri għall-implementazzjoni tal-paragrafi 1 sa 3 għandhom jiġu adottati sa mhux aktar tard mit-28 ta’ Diċembru 2005.
L-Artikolu 5
Sistemi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet li jużaw reaġenti konsumabbli
Il-Kummissjoni, meta tiddefinixxi l-miżuri meħtieġa għall-implementazzjoni ta’ l-Artikolu 4, kif previst mill-Artikolu 7(1), għandha, jekk ikun il-każ, tinkludi miżuri tekniċi sabiex ikun minimizzat ir-riskju li sistemi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet, li jużaw reaġenti konsumabbli, ma jkunux adegwatament mantenuti matul is-servizz tagħhom. Barra minn hekk, u jekk ikun il-każ, għandhom jinkludu miżuri sabiex jiġi żgurat li jiġu minimizzati emissjonijiet ta’ ammonja minħabba l-użu ta’ reaġenti konsumabbli.
L-Artikolu 6
Inċentivi fiskali
1. L-Istati Membri jistgħu jipprovdu inċentivi fiskali biss fir-rigward ta’ vetturi li jikkonformaw ma’ din id-Direttiva. Tali inċentivi għandhom jikkonformaw mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat, kif ukoll mal-paragrafu 2 jew mal-paragrafu 3 ta’ dan l-Artikolu.
2. L-inċentivi għandhom japplikaw għall-vetturi ġodda kollha offruti għall-bejgħ fis-suq ta’ Stat Membru li jikkonformaw minn qabel mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 jew B2 tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I.
L-inċentivi għandhom jiġu terminati b’effett mill-applikazzjoni obbligatorja tal-valuri ta’ limitu fil-Linja B1, kif disposti fl-Artikolu 2(6), jew mill-applikazzjoni obbligatorja tal-valuri ta’ limitu fil-Linja B2, kif stabbilit fl-Artikolu 2(8).
3. L-inċentivi għandhom japplikaw għall-vetturi ġodda kollha offruti għall-bejgħ fis-suq ta’ Stat Membru li jikkonformaw mal-valuri ta’ limitu permissivi disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I.
4. Minbarra l-kondizzjonijiet imsemmija fil-paragrafu 1, għal kull tip ta’ vettura, l-inċentivi ma għandhomx jaqbżu l-ispiża żejda tas-soluzzjonijiet tekniċi introdotti sabiex tiġi żgurata l-konformità mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 jew fil-Linja B2 jew mal-valuri ta’ limitu permissivi disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, u ta’ l-installazzjoni tagħhom fil-vettura.
5. L-Istati Membri għandhom jinformaw lill-Kummissjoni fi żmien suffiċjenti dwar pjanijiet sabiex jiġu introdotti jew mibdula l-inċentivi fiskali msemmija f’dan l-Artikolu, sabiex din tkun tista’ tippreżenta l-osservazzjonijiet tagħha.
L-Artikolu 7
Miżuri ta’ implementazzjoni u emendi
1. Il-miżuri neċessarji għall-implementazzjoni ta’ l-Artikoli 2(10), 3 u 4 ta’ din id-Direttiva għandhom jiġu adottati mill-Kummissjoni, assistita mill-Kumitat imwaqqaf mill-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 70/156/KEE, skond il-proċedura msemmija fl-Artikolu 13(3) ta’ dik id-Direttiva.
2. L-emendi lil din id-Direttiva li huma neċessarji sabiex din tiġi adattata għall-progress xjentifiku u tekniku għandhom jiġu adottati mill-Kummissjoni, assistita mill-Kumitat imwaqqaf mill-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 70/156/KEE, skond il-proċedura msemmija fl-Artikolu 13(3) ta’ dik id-Direttiva.
L-Artikolu 8
Reviżjoni u rapporti
1. Il-Kumissjoni għandha tirrivedi l-bżonn li jiġu introdotti limiti ġodda ta’ emissjonijiet applikabbli għal vetturi u magni tat-tip heavy-duty fir-rigward ta’ inkwinanti li għadhom mhumiex regolati. Ir-reviżjoni għandha tkun ibbażata fuq l-introduzzjoni aktar wiesgħa fis-suq ta’ karburanti alternattivi ġodda u fuq l-introduzzjoni ta’ sistemi ġodda ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ta’ l-exhaust li jaħdmu bl-addittivi sabiex jintlaħqu standards futuri stabbiliti f’din id-Direttiva. Fejn ikun il-każ, il-Kummissjoni għandha tippreżenta proposta lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill.
2. Il-Kummissjoni għandha tippreżenta lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill proposti leġiżlattivi dwar limiti ulterjuri fuq l-NOx u emissjonijiet partikulati għal vetturi tat-tip heavy duty.
Jekk ikun meħtieġ, il-Kummissjoni għandha tinvestiga jekk huwiex meħtieġ l-iffissar ta’ limitu addizzjonali għal livelli u qisien ta’ partikulati separati, u, jekk hekk ikun il-każ, hija għandha tinkludih fil-proposti.
3. Il-Kummissjoni għandha tirrapporta lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar il-progress fin-negozjati għal ftehim dwar duty cycle armonizzat dinji (world-wide harmonised duty cycle, WHDC).
4. Il-Kummissjoni għandha tippreżenta rapport lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar ir-rekwiżiti għall-operazzjoni ta’ sistema ta’ kejl fil-vettura (on-board measurement system, OBM). Abbażi ta’ dak ir-rapport, il-Kummissjoni għandha, fejn ikun opportun, tippreżenta proposta għal miżuri sabiex jiġu inklużi l-ispeċifikazzjonijiet tekniċi u l-annessi korrispondenti sabiex jipprovdu għall-approvazzjoni tat-tip ta’ sistemi OBM li jiżguraw almenu livelli ekwivalenti ta’ monitoraġġ għas-sistemi OBD u li huma kompatibbli magħhom.
L-Artikolu 9
Traspożizzjoni
1. L-Istati Membri għandhom jadottaw u jippubblikaw, qabel id-9 ta' Novembru 2006, il-liġijiet, o ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi meħtieġa sabiex jikkonformaw ma’ din id-Direttiva. Jekk l-adozzjoni tal-miżuri implementattivi msemmija fl-Artikolu 7 titardja iktar mit-28 ta’ Diċembru 2005, l-Istati Membri għandhom jikkonformaw ma’ dan l-obbligu sad-data ta’ traspożizzjoni prevista fid-Direttiva li tikkontjeni dawn il-miżuri implementattivi. Huma għandhom minnufih jikkomunikaw lill-Kummissjoni t-test ta’ dawk id-dispożizzjonijiet u t-tabella ta’ korrelazzjoni bejn dawk id-dispożizzjonijiet u din id-Direttiva.
Huma għandhom japplikaw dawk id-dispożizzjonijiet mid-9 ta' Novembru 2006, jew jekk l-adozzjoni tal-miżuri implementattivi msemmija fl-Artikolu 7 tkun ittardjata iktar mit-28 ta’ Diċembru 2005, mid-data ta’ traspożizzjoni speċifikata fid-Direttiva li tikkontjeni dawn il-miżuri implementattivi.
Meta l-Istati Membri jadottaw dawk id-dispożizzjonijiet, dawn għandhom jikkontjenu referenza għal din id-Direttiva jew ikunu akkumpanjati minn tali referenza meta jiġu ppubblikati uffiċjalment. Għandhom jinkludu wkoll dikjarazzjoni li r-referenzi f’liġijiet, regolamenti jew dispożizzjonijiet amministrattivi eżistenti għad-Direttivi mħassra minn din id-Direttiva għandhom jitqiesu bħala referenzi għal din id-Direttiva. L-Istati Membri għandhom jiddeterminaw kif tali referenza għandha tiġi magħmula u kif tali dikjarazzjoni għandha tiġi formulata.
2. L-Istati Membri għandhom jibagħtu lill-Kummissjoni t-test tad-dispożizzjonijiet prinċipali tal-liġi nazzjonali li huma jadottaw fil-qasam kopert minn din id-Direttiva.
L-Artikolu 10
Taħsir
Id-Direttivi elenkati fl-Anness IX, Parti A jiġu mħassra b’effett mid-9 ta' Novembru 2006, mingħajr preġudizzju għall-obbligi ta’ l-Istati Membri konnessi mal-limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni fil-liġi nazzjonali u ma’ l-applikazzjoni tad-Direttivi elenkati fl-Anness IX, Parti B.
Ir-referenzi għad-Direttivi mħassra għandhom jiġu interpretati bħala referenzi għal din id-Direttiva u għandhom jinqraw skond il-lista ta’ korrelazzjoni fl-Anness X.
L-Artikolu 11
Dħul fis-seħħ
Din id-Direttiva għandha tidħol fis-seħħ fl-għoxrin jum wara dak tal-pubblikazzjoni tagħha fil-Ġurnal Uffiċjali ta’ l-Unjoni Ewropea.
L-Artikolu 12
Indirizzati
Din id-Direttiva hija ndirizzata lill-Istati Membri.
Maħgmula fi Strasburgu, nhar it-28 ta’ Settembru 2005.
Għall-Parlament Ewropew
Il-President
J. BORRELL FONTELLES
Għall-Kunsill
Il-President
D. ALEXANDER
(1) ĠU C 108, tat-30.4.2004, p. 32.
(2) Opinjoni tal-Parlament Ewropew tad-9 ta’ Marzu 2004 (ĠU C 102 E, tat-28.4.2004, p. 272), u d-Deċiżjoni tal-Kunsill tat-19 ta’ Settembru 2005.
(3) ĠU L 36, tad-9.2.1988, p. 33. Direttiva kif l-aħħar emendata mill-Att ta’ l-Adeżjoni ta’ l-2003.
(4) ĠU L 42, tat-23.2.1970, p. 1. Direttiva kif l-aħħar emendata mid-Direttiva tal-Kummissjoni 2005/49/KE (ĠU L 194, tas-26.7.2005, p. 12).
(5) ĠU L 295, tal-25.10.1991, p. 1.
(6) ĠU L 44, tas-16.2.2000, p. 1.
(7) ĠU L 107, tat-18.4.2001, p. 10.
(8) ĠU L 76, tas-6.4.1970, p. 1. Direttiva kif l-aħħar emendata mid-Direttiva tal-Kummissjoni 2003/76/KE (ĠU L 206, tal-15.8.2003, p. 29).
(9) ĠU L 184, tas-17.7.1999, p. 23.
ANNESS 1
KAMP TA’ APPLIKAZZJONI, DEFINIZZJONIJIET U ABBREVJAZZJONIJIET, APPLIKAZZJONI GĦALL-APPROVAZZJONI TAT-TIP TAL-KE, SPEĊIFIKAZZJONIJIET U TESTIJIET U KONFORMITÀ TA’ PRODUZZJONI
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Din id-Direttiva tapplika għall-inkwinanti gassużi u partikulati mill-vetturi bil-mutur kollha li jkunu mgħammra b’magni li jaħdmu b’compression ignition u għall-inkwinanti gassużi mill-vetturi bil-mutur kollha mgħammra b’magni positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bl-LPG, u għall-magni compression ignition u positive ignition kif speċifikati fl-Artikolu 1 bl-eċċezzjoni ta’ dawk il-vetturi tal-kategoriji N1, N2 u M2 li għalihom tkun ingħatat l-approvazzjoni tat-tip skond id-Direttiva tal-Kunsill 70/220/KEE ta’ l-20 ta’ Marzu 1970 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-inkwinament ta’ l-arja b’emissjonijiet minn vetturi b’mutur (1).
2. DEFINIZZJONIJIET U ABBREVJAZZJONIJIET
Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva:
2.1. “ċiklu ta’ test/tat-test” tfisser sekwenza ta’ punti ta’ prova, kull wieħed b’veloċità u b’torque definiti li l-magna jkollha ssegwi fi stat stabbli (it-test ta’ l-ESC) jew taħt kondizzjonijiet transitorji ta’ operazzjoni (ETC, it-test ta’ l-ETC, ELR);
2.2. “approvazzjoni ta’ magna (familja ta’ magni)” tfisser l-approvazzjoni ta’ tip ta’ magna (familja ta’ magni) fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati;
2.3. “magna diesel”tfisser magna li taħdem fuq il-prinċipju tal-compression ignition;
2.4. “magna tal-gass” tfisser magna li taħdem bil-gass naturali (NG) jew bil-gass likwidu tal-petroljum (LPG);
2.5. “tip ta’ magna” tfisser il-kategorija ta’ magni li mhumiex differenti minn xulxin f’aspetti essenzjali bħall-karatteristiċi tal-magna kif definiti fl-Anness II ta’ din id-Direttiva;
2.6. “familja ta’ magna/i” tfisser ir-raggruppament ta’ magni mill-fabbrikant li, permezz tad-disinn tagħhom kif definit fl-Anness II, Appendiċi 2 ta’ din id-Direttiva, għandhom karatteristiċi ta’ emissjoni ta’ l-exhaust simili; il-membri kollha tal-familja għandhom jikkonformaw mal-valuri ta’ limitu applikabbli ta’ emissjonijiet;
2.7. “magna rappreżentattiva” tfisser magna magħżula minn familja ta’ magni b’tali mod li l-karatteristiċi ta’ l-emissjonijiet tagħha jkunu rappreżentattivi għal dik il-familja ta’ magni;
2.8. “inkwinanti gassużi” tfisser monossidu karboniku, idrokarbonji (b’suppożizzjoni ta’ proporzjon ta’ CH1,85 għad-diesel, CH2,525 għall-LPG u CH2,93 għall-NG (NMHC), u b’suppożizzjoni ta’ molekula CH3O0,5 għall-magni diesel li jaħdmu bl-etanol), metanu (b’suppożizzjoni ta’ proporzjon ta’ CH4 għall-NG) u ossidi tan-nitroġenu, l-aħħar wieħed imsemmi espress f’ekwivalenti ta’ dijossidu tan-nitroġenu (NO2);
2.9. “inkwinanti partikulati” tfisser kwalunkwe materjal miġbur fuq mezz ta’ filtrazzjoni speċifikat wara li l-exhaust jiġi dilwit b’arja filtrata nadifa sabiex it-temperatura ma taqbiżx 325 K (52 °C);
2.10. “duħħan” tfisser partikuli sospiżi fi fluss ta’ l-exhaust ta’ magna diesel li jassorbu, jew jirriflettu, jew jirrifranġu d-dawl;
2.11. “qawwa netta” tfisser il-qawwa f’kW tal-KE miksuba taħt kondizzjonijiet ta’ test fit-tarf tal-crankshaft, jew l-ekwivalenti tagħha, imkejla skond il-metodu tal-KE ta’ kejl tal-qawwa kif stabbilit fid-Direttiva tal-Kunsill 80/1269/KEE tas-16 ta’ Diċembru 1980 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li jirrelataw għall-qawwa tal-magna ta’ vetturi bil-mutur (2);
2.12. “qawwa massima dikjarata (Pmass)” tfisser il-qawwa massima f’kW tal-KE (qawwa netta) kif dikjarata mill-fabbrikant fl-applikazzjoni tiegħu għall-approvazzjoni tat-tip;
2.13. “tagħbija (perċentwali)” tfisser il-frazzjoni ta’ torque massimu disponibbli f’xi veloċità tal-magna;
2.14. “it-test ta’ l-ESC” ifisser ċiklu ta’ test li jikkonsisti fi 13-il modalità ta’ stat stabbli li għandhom jiġu applikati skond it-taqsima 6.2 ta’ dan l-Anness;
2.15. “test ta’ l-ELR” tfisser ċiklu ta’ test li jikkonsisti f’sekwenza ta’ skali ta’ tagħbija f’veloċitajiet kostanti tal-magna li għandhom jiġu applikati skond it-taqsima 6.2 ta’ dan l-Anness;
2.16. “test ta’ l-ETC” tfisser ċiklu ta’ test li jikkonsisti fi 1 800 modalità transitorji attwati sekonda b’sekonda li għandhom jiġu applikati skond it-taqsima 6.2 ta’ dan l-Anness;
2.17. “skala operattiva ta’ veloċità tal-magna” tfisser l-iskala tal-veloċità tal-magna, li l-aktar tintuża matul l-operazzjoni tal-magna, li tinsab bejn il-veloċitajiet baxxi u għolja, kif stabbilit fl-Anness III tad-Direttiva;
2.18. “veloċità baxxa (nloo)” tfisser l-anqas veloċità li fiha jseħħ 50 % tal-qawwa massima dikjarata;
2.19. “veloċità għolja (nhi)” tfisser l-ogħla veloċità li fiha jseħħ 70 % tal-qawwa massima dikjarata;
2.20. “veloċitajiet tal-magna A, B u C” tfisser il-veloċitajiet tat-test fl-iskala operattiva tal-veloċità tal-magna li għandhom jintużaw għat-test ta’ l-ESC u t-test ta’ l-ELR, kif stabbilit fl-Anness III, Appendiċi 1 ma’ din id-Direttiva;
2.21. “żona tal-kontroll” tfisser iż-żona bejn il-veloċitajiet A u C tal-magna u bejn tagħbija ta’ 25 sa 100 fil-mija;
2.22. “veloċità ta’ referenza (nref)” tfisser il-valur 100 fil-mija ta’ veloċità li għandu jintuża sabiex jiġu denormalizzati l-valuri relattivi ta’ veloċità tat-test ta’ l-ETC, kif stabbilit fl-Anness III, Appendiċi 2 ta’ din id-Direttiva;
2.23. “opacimeter” tfisser l-istrument maħsub sabiex ikejjel l-opaċità tal-partikuli tad-duħħan permezz tal-prinċipju ta’ l-estinzjoni tad-dawl;
2.24. “skala tal-gass NG” tfisser waħda mill-iskali H jew L kif definiti fil-European Standard EN 437, pubblikazzjoni datata Novembru 1993;
2.25. “awto-adattabbiltà” tfisser kwalunkwe apparat tal-magna li jippermetti li l-proporzjon arja-karburant jibqa’ kostanti;
2.26. “rikalibrazzjoni” tfisser l-issettjar tal-magna NG sabiex tagħti l-istess prestazzjoni (qawwa, karburant, konsum) fi skala differenti ta’ gass naturali;
2.27. “indiċi Wobbe (Wl ta’ isfel; jew Wu ta’ fuq)” tfisser il-proporzjon tal-valur kalorifiku korrispondenti ta’ xi gass għal kull unità ta’ volum u r-radiċi kwadrata tad-densità relattiva tiegħu taħt l-istess kondizzjonijiet ta’ referenza:
2.28. “fattur λ-shift (Sλ)” tfisser espressjoni li tiddeskrivi l-flessibbiltà meħtieġa tas-sistema ta’ l-immaniġġar tal-magna vis-à-vis bidla tal-proporzjon λ ta’ l-arja eċċessiva jekk il-magna taħdem b’kompożizzjoni ta’ gass differenti mill-metanu pur (ara l-Anness VII għall-kalkolu ta’ Sλ);
2.29. “strument ta’ riduzzjoni” tfisser l-istrument li jkejjel, jipperċepixxi jew jirreaġixxi għal kwantitajiet varjabbli fl-operazzjoni (eż. veloċità tal-vettura, veloċità tal-magna, ingranaġġ użat, temperatura, pressjoni fl-intake jew kwalunkwe parametru ieħor) għall-iskop ta’ l-attivazzjoni, il-modulazzjoni, l-ittardjar jew id-deattivazzjoni ta’ l-operazzjoni ta’ kwalunkwe komponent jew funzjoni tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet hekk li l-effikaċja tas-sistema ta’ kontroll ta’ l-emissjonijiet titnaqqas taħt il-kondizzjonijiet li jeżistu matul l-użu normali ta’ vetturi ħlief jekk l-użu ta’ tali strument ikun sostanzjalment inkluż fil-proċeduri applikati tat-test għaċ-ċertifikazzjoni ta’ l-emissjonijiet.
Figura 1
Definizzjonijiet speċifiċi taċ-ċikli ta’ test
Test ta 'immaġni
2.30. “strument ta’ kontroll awżiljarju” tfisser sistema, funzjoni jew strateġija ta’ kontroll installata f’magna jew f’vettura, li tintuża sabiex tipproteġi l-magna u/jew l-apparat anċillari minn kondizzjonijiet operattivi li jistgħu jirriżultaw fi ħsara jew waqfien, jew li jintuża sabiex jiffaċilita l-istartjar tal-magna. Strument ta’ kontroll awżiljarju jista’ jkun ukoll strateġija jew miżura li ntweriet b’mod sodisfaċenti li mhijiex strument ta’ riduzzjoni;
2.31. “strateġija irrazzjonali ta’ kontroll ta’ emissjoni” tfisser kwalunkwe strateġija jew miżura li, meta l-vettura titħaddem taħt kondizzjonijiet normali ta’ użu, tnaqqas l-effettività tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet għal livell anqas minn dak mistenni fil-proċeduri applikabbli ta’ l-ittestjar ta’ l-emissjoni.
2.32. Simboli u abbrevjazzjonijiet
2.32.1. Simboli għall-parametri tat-test
Simbolu |
Unità |
Espressjoni |
AP |
m2 |
Żona cross section tas-sonda kampjunarja isokinetika |
AT |
m2 |
Żona cross section tal-pajp ta’ l-exhaust |
CEE |
— |
Effiċjenza ta’ l-etanu |
CEM |
— |
Effiċjenza tal-metanu |
C1 |
— |
Idrokarbonju ekwivalenti għall-karbonju |
conc |
ppm/vol. % |
Subskritt li jindika konċentrazzjoni |
D0 |
m3/s |
Interserzjoni tal-funzjoni tal-kalibrazzjoni PDP |
DF |
— |
Fattur ta’ dilwizzjoni |
D |
— |
Kostanti tal-funzjoni Bessel |
E |
— |
Kostanti tal-funzjoni Bessel |
EZ |
g/kWh |
Emissjoni ta’ l-NOx x interpolata tal-punt ta’ kontroll |
fa |
— |
Fattur atmosferiku tal-laboratorju |
fc |
s-1 |
Frekwenza cut off tal-filtru Bessel |
FFH |
— |
Fattur speċifiku tal-karburant għall-kalkolu ta’ konċentrazzjoni mxarrba għall-konċentrazzjoni xotta |
FS |
— |
Fattur stojkjometriku |
GAIRW |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa ta’ l-arja ta’ intake fuq bażi mxarrba |
GAIRD |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa ta’ l-arja ta’ intake fuq bażi xotta |
GDILW |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni fuq bażi mxarrba |
GEDFW |
kg/h |
Rata ekwivalenti tal-fluss tal-massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi mxarrba |
GEXHW |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa ta’gass ta’ l-exhaust fuq bażi mxarrba |
GFUEL |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa tal-karburant |
GTOTW |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi mxarrba |
H |
MJ/m3 |
Valur kalorifiku |
HREF |
g/kg |
Valur ta’ referenza ta’ l-umdità assoluta (10,71 g/kg) |
Ha |
g/kg |
Umdità assoluta ta’ l-arja ta’ l-intake |
Hd |
g/kg |
Umdità assoluta ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni |
HTCRAT |
mol/mol |
Proporzjon ta’ Idroġenu għall-Karbonju |
i |
— |
Subskritt li jindika modalità individwali |
K |
— |
Kostanti Bessel |
k |
m-1 |
Koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl |
KH,D |
— |
Fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-NOx għall-magni diesel |
KH,G |
— |
Fattur korrettiv ta’ l-umdita għall-NOx għall-magni tal-gass |
KV |
|
Funzjoni ta’ kalibrazzjoni CFV |
KW,a |
— |
Fattur korrettiv xott-imxarrab għall-arja ta’ l-intake |
KW,d |
— |
Fattur korrettiv xott-imxarrab għall-arja ta’ dilwizzjoni |
KW,e |
— |
Fattur korrettiv xott-imxarrab għall-gass ta’ l-exhust dilwit |
KW,r |
— |
Fattur korrettiv xott-imxarrab għall-gass ta’ l-exhaust mhux trattat |
L |
% |
Perċentwali ta’ torque relatata mat-torque massimu għall-magna tat-test |
La |
m |
Tul effettiv tal-passaġġ ottiku |
m |
|
Pendenza tal-funzjoni tal-kalibrazzjoni PDP |
mass |
g/h jew g |
Subskritt li jindika l-fluss tal-massa ta’ l-emissjonijiet (rata) |
MDIL |
kg |
Massa tal-kampjun ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni mgħoddija minn filtri tal-kampjunament ta’ partikulati |
Md |
mg |
Massa miġbura ta’ kampjun ta’ partikulati ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni |
Mf |
mg |
Massa miġbura ta’ kampjun ta’ partikulati |
Mf,p |
mg |
Massa ta’ kampjun ta’ partikulati miġbura fuq filtru primarju |
Mf,b |
mg |
Massa ta’ kampjun ta’ partikulati miġbura fuq filtru ta’ back up |
MSAM |
|
Massa ta’ kampjun ta’ l-exhaust dilwit mgħoddi minn filtri tal-kampjunament ta’ partikulati |
MSEC |
kg |
Massa ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni sekondarja |
MTOTW |
kg |
Massa totali CVS tul iċ-ċiklu fuq bażi mxarrba |
MTOTW,i |
kg |
Massa CVS istantanja fuq bażi mxarrba |
N |
% |
Opaċità |
NP |
— |
Rivoluzzjonijiet totali ta’ PDP tul iċ-ċiklu |
NP,i |
— |
Rivoluzzjonijiet ta’ PDP tul intervall tal-ħin |
n |
min-1 |
Veloċità tal-magna |
np |
s-1 |
Veloċità tal-PDP |
nhi |
min-1 |
Veloċità għolja tal-magna |
nlo |
min-1 |
Veloċità baxxa tal-magna |
nref |
min-1 |
Veloċità ta’ referenza tal-magna għat-test ETC |
pa |
kPa |
Pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja ta’ l-intake tal-magna |
pA |
kPa |
Pressjoni assoluta |
pB |
kPa |
Pressjoni atmosferika totali |
pd |
kPa |
Pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni |
ps |
kPa |
Pressjoni atmosferika xotta |
p1 |
kPa |
Tnaqqis ta’ pressjoni fil-bokka tal-pompa |
P(a) |
kW |
Qawwa assorbita minn awżiljarji li għandhom jiġu mgħammra għat-test |
P(b) |
kW |
Qawwa assorbita minn awżiljarji li għandhom jitneħħew għat-test |
P(n) |
kW |
Qawwa netta mhux korretta |
P(m) |
kW |
Qawwa kalkolata taħt kondizzjonijiet ta’ test |
Ω |
— |
Kostanti Bessel |
Qs |
m3/s |
Rata tal-fluss tal-volum CVS |
q |
— |
Proporzjon ta’ dilwizzjoni |
r |
— |
Proporzjon taż-żoni cross section tas-sonda isokinetika u l-pajp ta’ l-exhaust |
Ra |
% |
Umdità relattiva ta’ l-arja ta’ intake |
Rd |
% |
Umdità relattiva ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni |
Rf |
— |
Fattur ta’ reazzjoni FID |
ρ |
kg/m3 |
Densità |
S |
kW |
Regolazzjoni tad-dinamometru |
Si |
m-1 |
Valur tad-duħħan istantanju |
Sλ |
|
Fattur λ-shift |
T |
K |
Temperatura assoluta |
Ta |
K |
Temperatura assoluta ta’ l-arja ta’ l-intake |
t |
s |
Ħin ta’ kejl |
te |
s |
Ħin ta’ reazzjoni elettrika |
tF |
s |
Ħin ta’ reazzjoni tal-filtru għall-funzjoni Bessel |
tp |
s |
Ħin ta’ reazzjoni fiżika |
Δt |
s |
Intervall ta’ ħin bejn data suċċessivi tad-duħħan (= 1/rata ta’ kampjunament) |
Δti |
s |
Intervall ta’ ħin għal fluss istantanju ta’ CFV |
τ |
% |
Trasmissjoni tad-duħħan |
V0 |
m3/rev |
Rata tal-fluss tal-volum PDP taħt il-kondizzjonijiet attwali |
W |
— |
Indiċi Wobbe |
Wact |
kWh |
Prestazzjoni tul iċ-ċiklu attwali ta’ l-ETC |
Wref |
kWh |
Prestazzjoni tul iċ-ċiklu ta’ referenza ta’ l-ETC |
WF |
— |
Fattur ta’ pesatura |
WFE |
— |
Fattur effettiv ta’ pesatura |
X0 |
m3/rev |
Funzjoni ta’ kalibrazzjoni tar-rata tal-fluss tal-volum PDP |
Yi |
m-1 |
Valur tad-duħħan tal-medju Bessel għal sekonda (1s) |
2.32.2. Simboli għall-komponenti kimiċi
CH4 |
Metanu |
C2H6 |
Etanu |
C2H5OH |
Etanol |
C3H8 |
Propan |
CO |
Monossidu karboniku |
DOP |
Di-octylphtalate |
CO2 |
Dijossidu karboniku |
HC |
Idrokarboni |
NMHC |
Idrokarboni mhux tal-metanu |
NOx |
Ossidi tan-nitroġenu |
NO |
Ossid nitriku |
NO2 |
Dijossidu tan-nitroġenu |
PT |
Partikulati. |
2.32.3. Abbrevjazzjonijiet
CFV |
Venturi ta’ fluss kritiku |
CLD |
Detector Kimi-luminixxenti |
ELR |
Test Ewropew ta’ prestazzjoni taħt kondizzjonijiet ta’ tagħbija |
ESC |
Ċiklu Ewropew ta’ l-istat kostanti |
ETC |
Ċiklu transitorju Ewropew |
FID |
Flame ionisation detector |
GC |
Kromatografu tal-Gass |
HCLD |
Heated flame ionisation detector |
HFID |
Flame ionisation detector |
LPG |
Gass ta’ petroljum likwefatt |
NDIR |
Analizzatur infra-aħmar mhux dispersiv |
NG |
Gass naturali |
NMC |
Non Methane Cutter |
3. APPLIKAZZJONI GĦALL-APPROVAZZJONI TAT-TIP TAL-KE
3.1. Applikazzjoni għall-Approvazzjoni tat-tip tal-KE għal Tip ta’ Magna jew Familja ta’ Magni bħala Unità Teknikament Separata
3.1.1. L-applikazzjoni għall-approvazzjoni ta’ tip ta’ magna jew familja ta’ magni fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati għal magni diesel u fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi għal magni tal-gass għandha tiġi preżentata mill-fabbrikant tal-magna jew minn rappreżentant akkreditat.
3.1.2. Għandha jkollha magħha tliet kopji tad-dokumenti msemmija hawn taħt u d-dettalji partikolari li ġejjin:
3.1.2.1. Deskrizzjoni tat-tip ta’ magna jew tal-familja ta’ magni, jekk applikabbli, li jkun fiha d-dettalji msemmija fl-Anness II ta’ din id-Direttiva li jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ l-Artikoli 3 u 4 tad-Direttiva 70/156/KEE tas-6 ta’ Frar 1970 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri fir-rigward ta’ l-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom (3).
3.1.3. Magna li tikkonforma mal-karatteristiċi tat-“tip tal-magna” jew “magna rappreżentattiva” deskritti fl-Anness II għandha tiġi ppreżentata lis-servizz tekniku responsabbli sabiex imexxi t-testijiet t’approvazzjoni definiti fit-Taqsima 6.
3.2. Applikazzjoni għall-Approvazzjoni tat-Tip tal-KE għat-Tip ta’ Vettura fir-Rigward tal-Magna Tagħha
3.2.1. L-applikazzjoni għall-approvazzjoni ta’ vettura fir-rigward ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati mill-magna diesel jew familja ta’ magni tagħha u fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi mill-magna tal-gass jew familja ta’ magni tagħha għandha tiġi ppreżentata mill-fabbrikant tal-vettura jew minn rappreżentant akkreditat.
3.2.2. Għandha jkollha magħha tliet kopji tad-dokumenti msemmija hawn taħt u d-dettalji li ġejjin:
3.2.2.1. Deskrizzjoni tat-tip tal-vettura, jew tal-partijiet tal-vettura li għandhom x’jaqsmu mal-magna u tat-tip ta’ magna jew tal-familja ta’ magni, jekk applikabbli, li jkun fiha d-dettalji msemmija fl-Anness II, flimkien mad-dokumentazzjoni meħtieġa fl-applikazzjoni ta’ l-Artikoli 3 tad-Direttiva 70/156/KEE.
3.3. Applikazzjoni għall-Approvazzjoni tat-Tip tal-KE għal Tip ta’ Vettura b’Magna Approvata
3.3.1. L-applikazzjoni għall-approvazzjoni ta’ vettura fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati mill-magna diesel jew familja ta’ magni approvati tagħha u fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi mill-magna tal-gass jew familja ta’ magni approvati tagħha għandha tiġi ppreżentata mill-fabbrikant tal-vettura jew minn rappreżentant akkreditat.
3.3.2. Għandha jkollha magħha tliet kopji tad-dokumenti msemmija hawn taħt u d-dettalji li ġejjin:
3.3.2.1. Deskrizzjoni tat-tip ta’ vettura u tal-partijiet tal-vettura li għandhom x’jaqsmu mal-magna li jkun fihom id-dettalji msemmija fl-Anness II, skond kif ikunu japplikaw, u kopja taċ-Ċertifikat ta’ Approvazzjoni tat-Tip tal-KE (Anness VI) għall-magna jew il-familja ta’ magni, jekk applikabbli, bħala unità teknika separata li tkun installata fit-tip ta’ vettura, flimkien mad-dokumentazzjoni meħtieġa fl-applikazzjoni ta’ l-Artikoli 3 tad-Dierttiva 70/156/KEE.
4. APPROVAZZJONI TAT-TIP TAL-KE
4.1. Għoti ta’ approvazzjoni tat-tip tal-KE għall-karburant universali
Approvazzjoni tat-tip tal-KE tal-karburant universali tingħata bla ħsara għar-rekwiżiti li ġejjin:
4.1.1. Fil-każ tal-karburant tad-diesel il-magna rappreżentattiva tilħaq ir-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva dwar il-karburant ta’ referenza speċifikat fl-Anness IV.
4.1.2. Fil-każ ta’ gass naturali il-magna rappreżentattiva għandha turi l-kapaċità li tadatta għal kwalunkwe kompożizzjoni ta’ karburant li jista’ jinstab fis-suq. Fil-każ tal-gass naturali ġeneralment ikun hemm żewġ tipi ta’ karburant, karburant kalorifiku għoli (gass- H) u karburant kalorifiku baxx (gass-L), iżda b’firxa sinfikattiva fiż-żewġ skali; dawn ivarjaw b’mod sinifikattiv fil-kontenut ta’ l-enerġija tagħhom espress bl-Indiċi Wobbe u fil-fattur λ shift (S λ) tagħhom. Il-formoli għall-kalkolu ta’ l-indiċi Wobbe u Sλ jingħataw fit-Taqsimiet 2.27 u 2.28. Gassijiet naturali b’fattur λ shift bejn 0,89 u 1,08 (0,89 ≤ Sλ ≤ 1,08) huma meqjusa li jaqgħu fl-iskala H, filwaqt li gassijiet naturali b’fattur λ shift bejn il-1,08 u 1,19 (1,08 ≤ Sλ ≤ 1,19) jitqiesu li jaqgħu fl-iskala L. Il-kompożizzjoni tal-karburanti ta’ referenzal tirrifletti l-varjazzjonijiet estremi ta’ Sλ.
Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva dwar il-karburanti ta’ referenza GR (karburant 1) u G25 (karburant 2), kif speċifikat fl-Anness IV, mingħajr ebda riaġġustament lill-alimentazzjoni ta’ karburant bejn iż-żewġ testijiet. Madankollu, perjodu ta’ adattament fuq ċiklu wieħed ETC mingħajr kejl wara l-bidla tal-karburant. Qabel l-ittestjar, il-magna rappreżentattiva għandu jsirilha running-in skond il-proċedura disposta fil-paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
4.1.2.1. Fuq it-talba tal-fabbrikant il-magna tista’ tiġi ttestjata fuq it-tielet karburant (karburant 3) jekk il-fattur λ-shift (Sλ ) ikun bejn 0,89 (i.e. il-limiti l-aktar baxxi ta’ GR) u 1,19 (i.e. il-limiti l-aktar għolja ta’ G25), per eżempju meta karburant 3 ikun karburant tas-suq. Ir-riżultati ta’ dan it-test jistgħu jintużaw bħala bażi għall-valutazzjoni tal-konformità tal-produzzjoni.
4.1.3. Fil-każ ta’ magna li taħdem bil-gass naturali li tadatta ruħha għall-iskala ta’ gassijiet H min-naħa waħda u l-iskala ta’ gassijiet L min-naħa l-oħra, u li taqleb bejn l-iskala H u l-iskala L permezz ta’ swiċċ, il-magna rappreżentattiva għandha tiġi ttestjata fuq il-karburant ta’ referenza rilevanti kif speċifikat fl-Anness IV għal kull skala, f’kull pożizzjoni ta’ l-iswiċċ. Il-karburanti huma GR (karburant1) u G23 (karburant 3) għall-iskala H ta’ gassijiet u G25 (karburant 2) u G23 (karburant 3) għall-iskala L ta’ gassijiet. Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva fiż-żewġ pożizzjonijiet ta’ l-iswiċċ mingħajr ebda riaġġustament għall-alimentazzjoni tal-karburant bejn iż-żewġ testijiet f’kull pożizzjoni ta’ l-iswiċċ. Madankollu, jista’ jsir perjodu ta’ adattament fuq ċiklu wieħed ETC mingħajr kejl wara l-bidla tal-karburant. Qabel l-ittestjar il-magna rappreżentattiva għandu jsirilha running-in skond il-proċedura disposta fil-paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
4.1.3.1. Fuq it-talba tal-fabbrikant il-magna tista’ tiġi ttestjata fuq it-tielet karburant minflok G23 (karburant 3) jekk il-fattur λ-shift (Sλ) ikun bejn 0,89 (i.e. il-limiti l-aktar baxxi ta’ GR) u 1,19 (i.e. il-limiti l-aktar għolja ta’ G25), per eżempju meta l-karburant 3 ikun karburant tas-suq. Ir-riżultati ta’ dan it-test jistgħu jintużaw bħala bażi għall-valutazzjoni tal-konformità tal-produzzjoni.
4.1.4. Fil-każ ta’ magni tal-gass naturali, il-proporzjon tar-riżultati ta’ l-emissjoni “r” għandhom jiġu determinati għal kull inkwinant kif ġej:
jew,
u,
4.1.5. Fil-każ tal-gass LPG il-magna rappreżentattivagħandha turi l-kapaċità li tadatta għal kwalunkwe kompożizzjoni ta’ l-karburant li jista’ jinstab. Fil-każ ta’ LPG hemm varjazzjonijiet fil-kompożizzjoni C3/C4. Dawn il-varjazzjonijiet huma riflessi fil-karburanti ta’ referenza. Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ emissjoni fuq il-karburanti ta’ referenza A u B kif speċifikati fl-Anness IV mingħajr ebda riaġġustament lill-alimentazzjoni tal-karburant bejn iż-żewġ testijiet. Madankollu, jista jsir perjodu ta’ adattament fuq ċiklu wieħed ETC mingħajr kejl wara l-bidla tal-karburant. Qabel l-ittestjar il-magna rappreżentattiva għandu jsirilha running-in skond il-proċedura deskritta f’paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
4.1.5.1. Il-proporzjon tar-riżultati ta’ emissjoni “r” għandhom jiġu determinati għal kull inkwinant kif ġej:
4.2. Għoti ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE ristretta għal skala ta’ karburanti
Tingħata l-approvazzjoni tat-tip tal-KE limitata għal skala ta’ karburanti suġġetta għar-rekwiżiti li ġejjin.
4.2.1. L-approvazzjoni ta’ l-emissjonijiet ta’ l-exhaust ta’ magna li taħdem fuq il-gass naturali u magħmul għat-tħaddim fuq l-iskala ta’ gassijiet H jew l-iskala ta’ gassijiet L.
Il-magna rappreżentativa għandha tiġi ttestjata fuq il-karburant ta’ referenza rilevanti, kif speċifikat fl-Anness IV, għall-iskala rilevanti. Il-karburanti huma GR (karburant1) u G23 (karburant 3) għall-iskala H ta’ gassijiet u G25 (karburant 2) u G23 (karburant 3) għall-iskala L ta’ gassijiet. Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva mingħajr ebda aġġustamenti lill-alimentazzjoni tal-karburant bejn iż-żewġ testijiet. Madankollu, jista’ jsir perjodu ta’ adattament fuq ċiklu wieħed ETC mingħajr kejl wara l-bidla tal-karburant. Qabel l-ittestjar ta’ l-magna rappreżentativa għandu jsirilha running-in skond il-proċedura deskritta f’paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
4.2.1.1. Fuq it-talba tal-fabbrikant il-magna tista’ tiġi ttestjata fuq it-tielet karburant minflok G23 (karburant 3) jekk il-fattur λ-shift (Sλ) ikun bejn 0,89 (i.e. il-limiti l-aktar baxxi ta’ GR) u 1,19 (i.e. il-limiti l-aktar għolja ta’ G25), per eżempju meta l-karburant 3 ikun karburant tas-suq. Ir-riżultati ta’ dan it-test jistgħu jintużaw bħala bażi għall-valutazzjoni tal-konformità tal-produzzjoni.
4.2.1.2. Il-proporzjon tar-riżultati ta’ l-emissjoni “r” għandhom jiġu determinati għal kull inkwinant kif ġej:
jew,
u,
4.2.1.3. Mal-kunsinna lill-konsumatur, il-magna għandha jkollha tikketta (ara l-paragrafu 5.1.5) li turi l-iskala ta’ gassijiet li għalihom il-magna hija approvata.
4.2.2. L-approvazzjoni ta’ l-emissjonijiet ta’ l-exhaust ta’ magna li taħdem bil-gass naturali jew bl-LPG u magħmula sabiex taħdem b’kompożizzjoni ta’ karburant speċifiku wieħed
4.2.2.1. Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ l-emissjoni dwar il-karburanti ta’ referenza GR u G25 fil-każ tal-gass naturali, jew dwar il-karburanti ta’ referenza A u B fil-każ ta’ LPG, kif speċifikat fl-Anness IV. Bejn it-testijiet jista’ jsir l-issettjar preċiż tas-sistema ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant. L-issettjar għandu jikkonsisti f’rikalibrazzjoni tad-database ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant, mingħajr ebda modifika għall-istrateġija ta’ kontroll bażika jew għall-istruttura bażika tad-database. Jekk ikun hemm bżonn, jistgħu jinbidlu l-partijiet li huma relatati direttament ma’ l-ammont tal-fluss tal-karburant (bħal żennuni ta’ l-injezzjoni).
4.2.2.2. Fuq it-talba tal-fabbrikant il-magna tista’ tiġi ttestjata fuq karburanti ta’ referenza GR u G23, jew fuq il-karburanti ta’ referenza G25 and G23, f’liema każ l-approvazzjoni tat-tip hija valida biss għall-iskala H jew l-iskala L ta’ gassijiet rispettivament.
4.2.2.3. Mal-kunsinna lill-klijent il-magna għandha jkollha tikketta (ara l-paragrafu 5.1.5) li tgħid għal liema kompożizzjoni tal-karburant il-magna kienet kalibrata.
4.3. Approvazzjoni ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust ta’ membru ta’ familja
4.3.1. Salv għall-każ imsemmi fil-paragrafu 4.3.2, l-approvazzjoni ta’ magna rappreżentattiva għandha tiġi estiża għall-membri kollha tal-familja mingħajr aktar ittestjar, għal kwalunkwe kompożizzjoni ta’ karburant fl-iskala li għaliha ġiet approvata l-magna rappreżentattiva (fil-każ tal-magni deskritti fil-paragrafu 4.2.2) jew l-istess sensiela ta’ karburanti (fil-każ tal-magni deskritti fil-paragrafu 4.1 jew fil-paragrafu 4.2) li għaliha ġiet approvata l-magna rappreżentattiva.
4.3.2. Magna tat-test sekondarja
Fil-każ ta’ applikazzjoni għall-approvazzjoni tat-tip ta’ magna, jew ta’ vettura fir-rigward tal-magna tagħha, b’dik il-magna bħala parti minn familja ta’ magni, jekk is-servizz tekniku jiddeċiedi li, fir-rigward tal-magna rappreżentattiva magħżula l-applikazzjoni ppreżentata ma tirrapreżentax bis-sħiħ il-familja ta’ magni definita fl-Anness I, Apppendiċi 1, tista’ tintgħażel magna tat-test ta’ referenza alternattiva u jekk meħtieġa anke addizzjonali mis-servizz tekniku u tiġi ttestjata.
4.4. Ċertifikat ta’ l-Approvazzjoni tat-Tip
Ċertifikat li jikkonforma mal-mudell speċifikat fl-Anness VI għandu jinħareġ għall-approvazzjoni msemmija fit-Taqsimiet 3.1, 3.2 u 3.3.
5. IMMARKAR TAL-MAGNA
5.1. Il-magna approvata bħala unità teknika għandha jkollha:
5.1.1. it-trademark jew l-isem tan-negozju tal-fabbrikant tal-magna;
5.1.2. id-deskrizzjoni kummerċjali tal-fabbrikant;
5.1.3. in-numru ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE u quddiemu l-ittra jew ittri distinttivi jew numru jew numri distinttivi tal-pajjiż li jagħti l-approvazzjoni tat-tip tal-KE (4).
5.1.4. fil-każ ta’ magna NG għandha titqiegħed waħda mill-marki li ġejjin wara n-numru ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE:
— |
H fil-każ li l-magna tkun approvata u kalibrata għall-gassijiet ta’ l-iskala H; |
— |
L fil-każ li l-magna tkun approvata u kalibrata għall-gassijiet ta’ l-iskala L; |
— |
HL fil-każ li l-magna tkun approvata u kalibrata sew għall-iskala H u sew għall-iskala L ta’ gassijiet; |
— |
Ht fil-każ li l-magna tkun approvata u kalibrata għal kompożizzjoni ta’ gass speċifiku fl-iskala H ta’ gassijiet u li tista’ tinbidel għal gass speċifiku ieħor fl-iskala H ta’ gassijiet bl-issettjar ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant tal-magna; |
— |
Lt fil-każ ta’magna li tkun approvata u kalibrata għal kompożizzjoni ta’ gass speċifiku fl-iskala-L ta’ gassijiet u li tista’ tinbidel f’gass speċifiku ieħor fl-iskala-L ta’ gassijiet wara l-issettjar ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant tal-magna; |
— |
HLt fil-każ ta’magna li tkun approvata u kalibrata għal kompożizzjoni ta’ gass speċifiku fl-iskala-H jew fl-iskala L ta’ gassijiet u li tista’ tinbidel għal gass speċifiku ieħor jew fl-iskala-H jew fl-iskala L ta’ gassijiet bl-issettjar ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant tal-magna; |
5.1.5. Tikketti
Fil-każ ta’ magni li jaħdmu bl-NG u bil-LPG b’approvazzjoni tat-tip ristretta bi skala ta’ karburant, japplikaw it-tikketti li ġejjin:
5.1.5.1. Kontenut
Għandha tingħata l-informazzjoni li ġejja:
Fil-każ tal-paragrafu 4.2.1.3, it-tikketta għandha tgħid hekk:
“GĦALL-UŻU BIL-GASS NATURALI TA’ L-ISKALA H BISS”. Jekk applikabbli, l-ittra “H” għandha tinbidel bl-ittra “L”.
Fil-każ ta’ paragrafu 4.2.2.3, it-tikketta għandha jkollha
“GĦALL-UŻU BIL-GASS NATURALI BL-ISPEĊIFIKAZZJONI …” jew “GĦALL-UŻU BIL-GASS LIKWIDU TAL-PETROLJUM BL-ISPEĊIFIKAZZJONI …”, skond kif applikabbli. Għandha tingħata l-informazzjoni kollha fit-Tabella/Tabelli pertinenti fl-Anness IV, bil-kostitwenti u l-limiti individwali speċifikati mill-fabbrikant tal-magna.
L-ittri u l-figuri għandhom ikunu twal almenu 4 mm.
Nota:
Jekk minħabba n-nuqqas ta’ spazju ma jkunx jista’ jsir dan l-ittikkettjar, jista’ jintuża kodiċi simplifikat. F’dan il-każ, in-noti ta’ spjegazzjoni li jkun fihom l-informazzjoni kollha ta’ hawn fuq għandhom ikunu faċilment aċċessibbli għal kwalunkwe persuna li timla t-tank tal-karburant jew li tagħmel manutenzjoni jew tiswija fuq il-magna jew l-aċċessorji tagħha, kif ukoll għall-awtoritajiet konċernati. Il-post u l-kontenut ta’ dawn in-noti spjegattivi għandhom jiġu determinati bi ftehim bejn il-fabbrikant u l-awtoritàli tagħti l-approvazzjoni.
5.1.5.2. Proprjetajiet
It-tikketti għandhom iservu għall-ħajja utli tal-magna. It-tikketti għandhom ikunu jistgħu jinqraw faċilment u l-ittri u l-figuri tagħhom għandhom ikunu indelibbli. Minnbarra dan, it-tikketti għandhom jiġu mwaħħla b’tali mod illi t-twaħħil tagħhom iservi għall-ħajja utli tal-magna, u t-tikketti ma jistgħux jinqalgħu mingħajr ma jitqattgħu jew jitħassrilhom il-wiċċ tagħhom.
5.1.5.3. Tqegħid
It-tikketti għandhom jiġu mqabbda ma’ parti tal-magna meħtieġa għat-tħaddim normali tal-magna u li mhux normalment ikollha bżonn tinbidel matul il-ħajja tal-magna. Minbarra dan, dawn it-tikketti għandhom ikunu mqiegħda b’post b’tali mod li jkunu jidhru malajr lill-persuna medja wara li l-magna tkun tlestiet bl-awżiljarji meħtieġa għat-tħaddim tal-magna.
5.2. Fil-każ ta’ applikazzjoni għall-approvazzjoni tat-tip tal-KE għat-tip ta’ vettura fir-rigward tal-magna tagħha, l-immarkar speċifikat fit-Taqsima 5.1.5 għandu jitpoġġa wkoll viċin l-apertura għall-mili tal-karburant.
5.3. Fil-każ ta’ l-applikazzjoni għall-approvazzjoni tat-tip tal-KE għal tip ta’ vettura b’magna approvata, l-immarkar speċifikat fit-Taqsima 5.1.5 għandu jitpoġġa wkoll viċin l-apertura għall-mili tal-karburant.
6. SPEĊIFIKAZZJONIJIET U TESTIJIET
6.1. Ġenerali
6.1.1. Tagħmir għall-kontroll ta’ emissjonijiet
6.1.1.1. Il-komponenti li jistgħu jaffettwaw l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati minn magni diesel u l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati minn magni tal-gass għandhom jiġu proġettati, mibnija, muntati u installati sabiex il-magna tkun tista’, fl-użu normali, tikkonforma mad-dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva.
6.1.2. Il-funzjonijiet tat-tagħmir ta’ kontroll ta’ emissjonijiet
6.1.2.1. L-użu ta’ strument ta’ riduzzjoni u/jew strateġija ta’ kontroll ta’ emissjonijiet irrazjonali mhux permess.
6.1.2.2. Jista’ jiġi nstallat strument ta’ kontroll awżiljarju mal-magna, jew ma’ vettura, kemm-il darba dak l-istrument:
— |
jaħdem biss barra l-kondizzjonijiet speċifikati fil-paragrafu 6.1.2.4, jew |
— |
jiġi attwat biss b’mod temporanju skond il-kondizzjonijiet speċifikati fil-paragrafu 6.1.2.4 għal dawk l-iskopijiet bħall-protezzjoni mill-ħsara tal-magna, ta’ protezzjoni ta’ strumenti ta’ qbid ta’ l-arja, l-immaniġġar tad-duħħan, cold start jew tisħin, jew |
— |
jiġi attwat biss permezz ta’ sinjali fuq il-vettura għal skopijiet bħal sigurtà operattiva u strateġiji limp-home. |
6.1.2.3. Jista’ jkun hemm strument, funzjoni, sistema jew miżura ta’ kontroll tal-magna li taħdem matul il-kondizzjonijiet speċifikati fit-Taqsima 6.1.2.4 u li tirriżulta fl-użu ta’ strateġija ta’ kontroll tal-magna mibdula jew differenti minn dik li normalment tintuża matul iċ-ċikli tat-test ta’ l-emissjoni li japplikaw jekk, f’konformità mar-rekwiżiti tat-Taqsimiet 6.1.3 u/jew 6.1.4, jintwera bis-sħiħ li l-miżura ma tnaqqasx l-effettività tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet. Fil-każijiet l-oħra kollha, dawn l-istrumenti għandhom jitqiesu li huma strumenti ta’ riduzzjoni.
6.1.2.4. Għall-iskopijiet tal-punt 6.1.2.2, il-kondizzjonijiet definiti ta’ użu fi stat kostanti u taħt kondizzjonijiet transitorji huma:
— |
altitudni li ma taqbiżx l-1 000 metru (jew pressjoni atmosferika ekwivalenti ta’ 90 kPa), |
— |
temperatura ta’ l-atmosfera bejn 283 sa 303 K (10 sa 30 °C), |
— |
temperatura tal-likwidu li jkessaħ il-magna bejn 343 sa 368 K (70 sa 95 °C). |
6.1.3. Rekwiżiti speċjali għas-sistemi elettroniċi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet.
6.1.3.1.
Il-fabbrikant għandu jipprovdi pakkett ta’ dokumentazzjoni li jagħti aċċess għad-disinn bażiku tas-sistema u l-mezzi li biha din tikkontrolla l-varjabbli ta’ output tagħha, kemm jekk dak il-kontroll ikun dirett kif ukoll jekk ikun indirett.
Din id-dokumentazzjoni għandha tkun disponibbli f’żewġ partijiet:
(a) |
il-pakkett tad-dokumentazzjoni formali, li għandu jingħata lis-servizz tekniku fil-ħin tal-preżentazzjoni ta’ l-applikazzjoni għall-approvazzjoni tat-tip, għandu jkun fih deskrizzjoni sħiħa tas-sistema. Din id-dokumentazzjoni tista’ tkun fil-qosor, sakemm turi prova li ġew identifikati l-outputs kollha permessi minn matriċi li tinkiseb mill-iskala ta’ kontroll ta’ inputs ta’ l-unitajiet individwali. Din l-informazzjoni għandha takkompanja d-dokumentazzjoni meħtieġa fl-Anness I, tat-Taqsima 3; |
(b) |
materjal ieħor li juri l-parametri li jiġu modifikati minn kwalunkwe strument ta’ kontroll awżiljarju u l-kondizzjonijiet tal-limitu li taħthom jaħdem l-istrument. Il-materjal addizzjonali għandu jinkludi deskrizzjoni tas-sistema loġika tal-kontroll tas-sistema tal-karburant, strateġiji ta’ kronoloġija u l-punti ta’ swiċċjar matul il-modalitajiet kollha ta’ l-operazzjoni. Il-materjal addizzjonali għandu jkun fih ukoll ġustifikazzjoni għall-użu ta’ kwalunkwe strument ta’ kontroll awżiljarju u jkun fih materjal addizzjonali u data tat-test sabiex juru l-effett fuq l-emissjonijiet ta’ exhaust ta’ kwalunkwe strument ta’ kontroll awżiljarju installat fil-magna jew fuq il-vettura. Dan il-materjal addizzjonali għandu jibqa’ strettament kunfidenzjali u jinżamm mill-fabbrikant, iżda jkun disponibbli għall-ispezzjoni fiż-żmien ta’ l-approvazzjoni tat-tip jew fi kwalunkwe żmien matul il-validità ta’ l-approvazzjoni tat-tip. |
6.1.4. Sabiex jiġi verifikat jekk kwalunkwe strateġija jew miżura għandhiex titqies bħala strument ta’riduzzjoni jew strateġija irrazjonali ta’ kontroll ta’ l-emissjoni skond id-definizzjonijiet mogħtija fit-Taqsimiet 2.29 u 2.31, l-awtorità li tagħti l-approvazzjoni tat-tip u/jew is-servizz tekniku jistgħu jitolbu ukoll test ta’ screening ta’ l-NOx li juża l-ETC li jkun jista’ jsir flimkien mat-test ta’ l-approvazzjoni tat-tip jew mal-proċeduri għall-kontroll tal-konformità tal-produzzjoni.
6.1.4.1. Bħala alternattiva għar-rekwiżiti ta’ l-Appendiċi 4 ta’ l-Anness III jistgħu jittieħdu kampjuni ta’ l-emissjonijiet tan-NOx matul it-test ta’ screening ETC permezz tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat u għandhom jiġu segwiti l-preskrizzjonijiet tekniċi ta’ l-ISO DIS 16183, bid-data tal-15 ta’ Ottubru 2000.
6.1.4.2. Fil-verifika jekk kwalunkwe strateġija jew miżura għandhiex titqies bħala strument ta’ riduzzjoni jew strateġija irrazjonali ta’ kontroll ta’ emissjoni skond id-definizzjonijiet mogħtija fit-Taqsimiet 2.28 and 2.30, għandu jkun aċċetat marġiniaddizzjonali ta’ 10 %, relatat mal-valur ta’ limitu korrett ta’ l-NOx.
6.1.5. Dispożizzjonijiet transizzjonali għall-estensjoni ta’ l-approvazzjoni tat-tip
6.1.5.1. Din it-Taqsima għandha tapplika biss għal magni ġodda bil-compression ignition u vetturi ġodda li jaħdmu b’magna bil-compression ignition li ħadu l-approvazzjoni tat-tip skond ir-rekwiżiti tal-Linja A tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1.
6.1.5.2. Bħala alternattiva għat-Taqsimiet 6.1.3 u 6.1.4, il-fabbrikant jista’ jippreżenta lis-servizz tekniku r-riżultati tat-test ta’ screening tan-NOx li juża l-ETC fuq il-magna li tikkonforma mal-karatteristiċi tal-magna rappreżentattiva deskritti fl-Anness II, b’kont meħud tad-dispożizzjonijiet tat-Taqsimiet 6.1.4.1 u 6.1.4.2. Il-fabbrikant għandu jipprovdi ukoll stqarrija bil-miktub li l-magna ma tuża ebda strument ta’ riduzzjoni jew strateġija irrazjonali ta’ kontroll ta’ emissjonijiet kif definiti fit-Taqsima 2 ta’ dan l-Anness.
6.1.5.3. Il-fabbrikant għandu jipprovdi wkoll stqarrija bil-miktub li r-riżultati tat-test ta’ screening tan-NOx u d-dikjarazzjoni għall-magna rappreżentattiva, kif imsemmija fit-Taqsima 6.1.4, japplikaw ukoll għat-tipi kollha ta’ magni fi ħdan il-familja ta’ magni deskritti fl-Anness II.
6.2. Speċifikazzjonijiet Dwar l-Emissjoni ta’ Inkwinanti Gassużi u Partikulati u Duħħan
Għall-approvazzjoni tat-tip għal-Linja A fit-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1, l-emissjonijiet għandhom jiġu stabbiliti fuq it-testijiet ESC u ELR b’magni diesel konvenzjonali inklużi dawk mgħammra b’apparat elettroniku ta’ injezzjoni tal-karburant, bir-riċirkolazzjoni tal-gass ta’ l-exhaust (EGR), u/jew katalizzaturi ta’ l-ossidazzjoni. Magni diesel mgħammra b’sistemi avvanzati ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust, inklużi l- katalizzaturi tan-NOx u/jew traps tal-partikulati, għandhom addizzjonalment jiġu ittestjati fuq it-test ETC.
Għall-ittestjar għall-finijiet ta’ l-approvazzjoni tat-tip għal-Linja B1 jew B2 jew Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 l-emissjonijiet għandhom jiġu stabbiliti fuq it-testijiet ESC, ELR u ETC.
Għall-magni tal-gass, l-emissjonijiet gassużi għandhom jiġu stabbiliti fuq it-test ETC.
Il-proċeduri tat-test ta’ l-ESC u ELR huma deskritti fl-Anness III, Appendiċi 1, il-proċedura tat-test ETC fl-Anness III, Appendiċi 2 u 3.
L-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u inkwinanti partikulati, jekk applikabbli, u d-duħħan, jekk applikabbli, mill-magna preżentata għall-ittestjar għandhom jitkejlu bil-metodi deskritti fl-Anness III, Appendiċi 4. L-Anness V jiddeskrivi s-sistemi analitiċi rakkomandati għall-inkwinanti gassużi, is-sistemi tal-kampjunament tal-partikulati rakkomandati u s-sistema rakkomandata tal-kejl tad-duħħan.
Jistgħu jiġu approvati sistemi jew analizzaturi oħra mis-Servizz Tekniku jekk jinstab li dawn jagħtu riżultati ekwivalenti fuq iċ-ċiklu ta’ test rispettiv. Id-determinazzjoni ta’ l-ekwivalenza tas-sistema għandha tkun ibbażata fuq studju ta’ korrelazzjoni ta’ seba’ pari (jew aktar) ta’ kampjuni bejn is-sistema kkunsidrata u waħda mis-sistemi ta’ referenza ta’ din id-Direttiva. Għall-emissjonijiet ta’ partikulati biss is-sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss sħiħ hija magħrufa bħala s-sistema ta’ referenza. “Riżultati” tirreferi għal-valur ta’ l-emissjonijiet taċ-ċiklu speċifiku. L-ittestjar tal-korrelazzjoni għandu jsir fl-istess laboratorju, fl-istess kompartiment ta’ l-ittestjar, u fuq l-istess magna, u jkun aħjar li jsir fl-istess ħin. Il-kriterju ta’ l-ekwivalenza huwa definit bħala qbil ta’ ± 5 % tal-medji tal-pari tal-kampjun. Għall-introduzzjoni ta’ sistema ġdida fid-Direttiva id-determinazzjoni ta’ l-ekwivalenza għandha tkun ibbażata fuq il-kalkolu ta’ ripetibbiltà u riproduċibbiltà, kif deskritt fl-SO 5725.
6.2.1. Valuri ta’ limitu
Il-massa speċifika tal-monossidu karboniku, ta’ l-idrokarboni totali , ta’ l-ossidi tan-nitroġenu u tal-partikulati, kif stabbiliti fuq it-test ta’ l-ESC, u ta’ l-opaċità tad-duħħan, kif stabbilit fuq it-test ta’ l-ELR, ma għandhiex taqbeż l-ammonti indikati fit-tabella 1.
Tabella 1
Valuri ta’ limitu – Testijiet ESC u ELR
Linja |
Massa tal-monossidu karboniku (CO) g/kWh |
Massa tal-idro karboni (HC) g/kWh |
Massa ta’ ossidi tan-nitroġenu (NOx) g/kWh |
Massa tal-partikulati (PT) g/kWh |
Duħħan m–1 |
|
A (2000) |
2,1 |
0,66 |
5,0 |
0,10 |
0,13 (5) |
0,8 |
B 1 (2005) |
1,5 |
0,46 |
3,5 |
0,02 |
0,5 |
|
B 2 (2008) |
1,5 |
0,46 |
2,0 |
0,02 |
0,5 |
|
Ċ (VAAK) |
1,5 |
0,25 |
2,0 |
0,02 |
0,15 |
Għall-magni diesel li huma addizzjonalment ittestjati fuq it-test ETC, u b’mod speċifiku għall-magni tal-gass, il-massa speċifika tal-monossidu karboniku, ta’ l-idrokarboni mhux tal-metanu, tal-metanu (fejn applikabbli), ta’ l-ossidi tan-nitroġenu u tal-partikulati (fejn applikabbli) ma għandhomx jaqbżu l-ammonti indikati fit-Tabella 2.
Tabella 2
Valuri ta’ limitu – Testijiet ETC
Linja |
Massa tal-monossidu karboniku (CO) g/kWh |
Massa ta’ l-idrokarboni mhux tal-metanu (NMHC) g/kWh |
Massa tal-metanu (CH4) (6) g/kWh |
Massa ta’ ossidi tan-nitroġenu (NOx) g/kWh |
Massa tal-partikulati (PT) (7) g/kWh |
|
A (2000) |
5,45 |
0,78 |
1,6 |
5,0 |
0,16 |
0,21 (8) |
B 1 (2005) |
4,0 |
0,55 |
1,1 |
3,5 |
0,03 |
|
B 2 (2008) |
4,0 |
0,55 |
1,1 |
2,0 |
0,03 |
|
Ċ (VAAK) |
3,0 |
0,40 |
0,65 |
2,0 |
0,02 |
6.2.2. Il-kejl ta’ l-idrokarbonju għall-magni li jaħdmu bid-diesel u bil-gass
6.2.2.1. Il-fabbrikant jista’ jagħżel li jkejjel il-massa ta’ l-idrokarbonji totali (THC) fuq it-test ETC minflok il-kejl tal-massa ta’ l-idrokarbonji mhux tal-metanu. F’dan il-każ, il-limitu tal-massa ta’ l-idrokarboni totali tkun l-istess bħal fit-Tabella 2 għall-massa ta’ idrokarboni mhux tal-matanu.
6.2.3. Rekwiżiti speċifiċi għall-magni diesel
6.2.3.1. Il-massa speċifika ta’ l-ossidi tan-nitroġenu mkejla f’punti każwali fiż-żona tal-kontroll tat-test ta’ l-ESC ma għandhiex taqbeż b’aktar minn 10 fil-mija l-valuri interpolati mill-modalitajiet viċini ta’ l-ittestjar (bħala referenza, ara l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsimiet 4.6.2 u 4.6.3).
6.2.3.2. Il-valur tad-duħħan fuq il-veloċità każwali tat-test ta’ l-ELR ma għandux jaqbeż l-ogħla valur tad-duħħan taż-żewġ veloċitajiet viċini tat-test b’aktar minn 20 fil-mija, jew b’aktar minn 5 fil-mija tal-valur tal-limitu, skond liema jkun l-akbar.
7. INSTALLAZZJONI FIL-VETTURA
7.1. L-installazzjoni tal-magna għandha tikkonforma mal-karatteristiċi li ġejjin fir-rigward ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-magna:
7.1.1. l-intake depression ma għandhux jaqbeż dak speċifikat għall-magna tat-tip approvat fl-Anness VI;
7.1.2. il-kontropressjoni ta’ l-exhaust ma għandhiex taqbeż dik speċifikata għall-magna tat-tip approvat fl-Anness VI;
7.1.3. il-volum tas-sistema ta’ l-exhaust ma għandux ikun differenti b’iżjed minn 40 % ta’ dak speċifikat għall-magna tat-tip approvat fl-Anness VI;
7.1.4. il-qawwa assorbita mill-awżiljarji meħtieġa sabiex titħaddem il-magna ma għandhiex taqbeż dik speċifikata għall-magna tat-tip approvat fl-Anness VI.
8. FAMILJA TA’ MAGNI
8.1. Parametri li jiddefinixxu l-familja ta’ magni
Il-familja ta’ magni, kif stabbilita mill-fabbrikant tal-magna, tista’ tkun definita skond karatteristiċi bażiċi li għandhom ikunu komuni għall-magni fil-familja. F’ċerti każijiet jista’ jkun hemm interazzjoni ta’ parametri. Għandu jittieħed kont ta’ dawn l-effetti ukoll sabiex jiġi żgurat li magni b’karatteristiċi simili ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust biss jiġu nklużi fil-familja ta’ magni.
Sabiex dawn il-magni jistgħu jitqiesu li jagħmlu parti mill-istess familja ta’ magni, il-lista li ġejja ta’ parametri bażiċi għandha tkun komuni:
8.1.1. Ċiklu ta’ kombustjoni:
— |
2 ċikli |
— |
4 ċikli |
8.1.2. Mezz tat-tkessiħ:
— |
arja |
— |
ilma |
— |
żejt |
8.1.3. Għall-magni tal-gass u magni b’aftertreatment
— |
numru taċ-ċilindri |
(magni diesel oħra b’anqas ċilindri mill-magna rappreżentattiva jistgħu jitqiesu li huma ta’ l-istess familja ta’ magni sakemm is-sistema ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant tkejjel il-karburant għal kull ċilindru individwali).
8.1.4. Ċilindrata (displacement taċ-ċilindri) individwali:
— |
il-magni għandhom ikunu fil-limitu ta’ firxa totali ta’ 15 % |
8.1.5. Metodu ta’ l-aspirazzjoni ta’ l-arja
— |
aspirazzjoni b’mod naturali |
— |
pressure charged |
— |
pressure charged b’cooler ta’ l-arja taċ-charge |
8.1.6. Tip/disinn tal-kompartiment ta’ kombustjoni:
— |
pre-kompartiment |
— |
kompartiment swirl |
— |
kompartiment miftuħ |
8.1.7. Valv u porting — konfigurazzjoni, daqs u numru:
— |
cylinder head |
— |
cylinder wall |
— |
crankcase |
8.1.8. Sistema ta’ l-injezzjoni tal-karburant (magni diesel):
— |
injettatur tal-linja tal-pompa |
— |
pompa in-line |
— |
pompa tad-distributur |
— |
element wieħed |
— |
injettatur ta’ l-unità |
8.1.9. Sistema ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant (magni tal-gass):
— |
unità tat-taħlit |
— |
induzzjoni/injezzjoni tal-gass (punt wieħed, diversi punti) |
— |
injezzjoni tal-likwidu (punt wieħed, diversi punti) |
8.1.10. Sistema ta’ ignition (magni tal-gass):
8.1.11. Fatturi mixxellanji
— |
riċirkolazzjoni tal-gass ta’ l-exhaust |
— |
injezzjoni/emulsjoni ta’ l-ilma |
— |
injezzjoni ta’ l-arja sekondarja |
— |
sistema tat-tkessiħ taċ-charge |
8.1.12. Aftertreatment ta’ l-exhaust
— |
katalizzatur 3-way |
— |
katalizzatur ta’ l-ossidazzjoni |
— |
katalizzatur ta’ riduzzjoni |
— |
reattur termali |
— |
trap tal-partikulati. |
8.2. L-għażla tal-magna rappreżentattiva
8.2.1. Magni diesel
Il-magna rappreżentattiva għandha tintgħażel bl-użu tal-kriterju primarju ta’ l-akbar portata ta’ karburant għal kull stroke fil-veloċità massima tat-torque dikjarata. F’każ ta’ żewġ magni jew aktar li jaqsmu dan il-kriterju primarju, il-magna rappreżentattiva għandha tintgħażel bl-użu tal-kriterju sekondarju ta’ l-akbar portata ta’ karburant għal kull stroke fil-veloċità nominali. Taħt ċerti ċirkostanzi, l-awtorità li tapprova tista’ tikkonkludi li l-agħar każ ta’ rata ta’ emissjoni tal-familja jista’ jiġi karatterizzat l-aħjar billi tiġi ittestjata magna oħra. Għaldaqstant, l-awtorità li tapprova tista’ tagħżel magna addizzjonali għat-test ibbażata fuq l-aspetti li jindikaw li din jista’ jkollha l-ogħla livell ta’ emissjoni tal-magni f’dik il-familja.
Jekk il-magni f’dik il-familja jinkorporaw fatturi varjabbli oħra li jistgħu jitqiesu li jaffettwaw l-emissjonijiet ta’ l-exhaust, dawn il-fatturi għandhom jiġu identifikati wkoll u għandu jittieħed kont tagħhom fl-għażla tal-magna rappreżentattiva.
8.2.2. Magni tal-gass
Il-magna rappreżentattiva għandha tintgħażel bl-użu tal-kriterju primarju ta’ l-akbar ċilindrata. F’każ ta’ żewġ magni jew aktar li jaqsmu dan il-kriterju primarju, għandha tintgħażel il-magna rappreżentattiva bl-użu tal-kriterji sekondarji fl-ordni li ġejja:
— |
l-ogħla portata ta’ karburant għal kull stroke fil-veloċità tal-qawwa nominali dikjarata; |
— |
l-ispark timing l-aktar avvanzat; |
— |
l-anqas rata ta’ l-EGR; |
— |
mingħajr pompa ta’ l-arja jew il-pompa attwali tal-fluss ta’ l-arja l-aktar baxxa. |
Taħt ċerti ċirkostanzi, l-awtorità li tapprova tista’ tikkonkludi li l-agħar każ ta’ rata ta’ emissjoni tal-familja jista’ jiġi karatterizzat aħjar billi tiġi ittestjata magna oħra. Għaldaqstant, l-awtorità li tapprova tista’ tagħżel magna addizzjonali għat-test ibbażata fuq l-aspetti li jindikaw li din jista’ jkollha l-ogħla livell ta’ emissjoni tal-magni f’dik il-familja.
9. KONFORMITÀ TA’ PRODUZZJONI
9.1. Għandhom jittieħdu l-miżuri li jiżguraw il-konformità tal-produzzjoni skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikolu 10 tad-Direttiva 70/156/KEE. Il-konformità tal-produzzjoni hija kkontrollata fuq il-bażi tad-deskrizzjoni fiċ-ċertifikati ta’ l-approvazzjoni tat-tip disposti fl-Anness VI ta’ din id-Direttiva.
It-Taqsimiet 2.4.2 u 2.4.3 ta’ l-Anness X tad-Direttiva 70/156/KEE japplikaw fejn l-awtoritajiet kompetenti mhumiex sodisfatti bil-proċedura tal-verifika tal-kontijiet tal-fabbrikant.
9.1.1. Jekk għandhom jitkejlu l-emissjonijiet ta’ inkwinanti u l-magna ta’ l-approvazzjoni tat-tip kellha estensjoni waħda jew iżjed, it-testijiet għandhom isiru fuq il-magna jew magni deskritti fil-pakkett ta’ informazzjoni konness ma’ l-estensjoni rilevanti.
9.1.1.1. Il-konformità tal-magna suġġetta għal test ta’ inkwinament:
Wara l-preżentazzjoni tal-magna lill-awtoritajiet, il-fabbrikant ma għandux iwettaq kwalunkwe modifika lill-magni magħżula.
9.1.1.1.1. Tliet magni jiġu magħżula b’mod każwali mis-serje. Il-magni li huma suġġetti għall-ittestjar biss fuq it-testijiet ESC u ELR jew biss fuq it-test ETC għall-approvazzjoni tat-tip tal-Linja A tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ikunu suġġetti għal dawk it-testijiet applikabbli għall-kontroll tal-konformità tal-produzzjoni. Bil-qbil ta’ l-awtorità, it-tip ta’ magni l-oħra kollha approvati fil-Linja A, B1 jew B2, jew Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ikunu suġġetti għall-ittestjar fuq iċ-ċikli ESC u ELR jew fuq iċ-ċiklu ETC għall-kontroll tal-konformità tal-produzzjoni. Il-valuri ta’ limitu huma mogħtija fit-Taqsima 6.2.1 ta’ dan l-Anness.
9.1.1.1.2. It-testijiet isiru skond l-Appendiċi 1 ta’ dan l-Anness, fejn l-awtorita’ kompetenti hija sodisfatta bid-devjazzjoni standard tal-produzzjoni mogħtija mill-fabbrikant, skond l-Anness X tad-Direttiva 70/156/KEE, li tapplika għall-vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom.
It-testijiet isiru skond l-Appendiċi 2 ta’ dan l-Anness, fejn l-awtorità kompetenti mhijiex sodisfatta bid-devjazzjoni standard tal-produzzjoni mogħtija mill-fabbrikant, skond l-Anness X tad-Direttiva 70/156/KEE, li tapplika għall-vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom.
Fuq it-talba tal-fabbrikant, it-testijiet jistgħu jsiru skond l-Appendiċi 3 ta’ dan l-Anness.
9.1.1.1.3. Fuq il-bażi tat-test tal-magna permezz tat-teħid tal-kampjuni, il-produzzjoni tas-serje titqies bħala konformi fejn tittieħed deċiżjoni ta’ aċċettazzjoni għall-inkwinanti kollha u bħala mhux konformi fejn tittieħed deċiżjoni ta’ riġett għal inkwinant wieħed, skond il-kriterji tat-test applikati fl-Appendiċi rilevanti.
Fejn tittieħed deċiżjoni ta’ aċċettazzjoni għal inkwinant wieħed, din id-deċiżjoni ma tistax titbiddel bi kwalunkwe testijiet addizzjonali sabiex tittieħed deċiżjoni għal inkwinanti oħra.
Fejn ma tittieħedx deċiżjoni ta’ aċċettazzjoni għall-inkwinanti kollha u fejn ma tittieħedx deċiżjoni ta’ riġett għal waħda mill-inkwinanti, isir test fuq magna oħra (ara d-Dijagramma 2).
Fejn ma tittieħed l-ebda deċiżjoni, il-fabbrikant jista’ fi kwalunkwe ħin jiddeċiedi li jwaqqaf l-ittestjar. F’dak il-każ, tiġi reġistrata deċiżjoni ta’ riġett.
9.1.1.2. It-testijiet għandhom isiru fuq magni li għadhom kemm ġew fabbrikati. Il-magni li jaħdmu bil-gass għandu jsirilhom running in billi tintuża l-proċedura imsemmija fil-paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
9.1.1.2.1. Madankollu, fuq talba tal-fabbrikant, it-testijiet jistgħu jsiru fuq magni diesel jew tal-gass li jkun sarilhom runinng in għal aktar mill-perjodu msemmi fit-Taqsima 9.1.1.2, sa massimu ta’ 100 siegħa. F’dan il-każ, il-proċedura ta’ running in għandha ssir mill-fabbrikant li għandu jobbliga ruħu li ma jagħmilx xi modifiki lil dawk il-magni.
9.1.1.2.2. Meta l-fabbrikant jitlob li jsegwi proċedura tar-running-in skond it-Taqsima 9.1.1.2.1, din tista’ ssir fuq:
— |
il-magni kollha li jiġu ttestjati,jew, |
— |
l-ewwel magna ttestjata, bid-determinazzjoni ta’ koeffiċjent ta’ l-evoluzzjoni kif ġej:
|
Il-magni tat-test sussegwenti mhumiex sejrin ikunu suġġetti għall-proċedura tar-running-in, iżda l-emissjonijiet tas-siegħa żero tagħhom jiġu modifikati bil-koeffiċjent ta’ l-evoluzzjoni.
F’dan il-każ, il-valuri li għandhom jittieħdu jkunu:
— |
il-valuri fis-siegħa “x” għall-ewwel magna, |
— |
il-valuri fis-siegħa żero multiplikati bil-koeffiċjent ta’ l-evoluzzjoni għall-magni l-oħra. |
9.1.1.2.3. Għall-magni li jaħdmu bid-diesel u l-LPG, dawn it-testijiet kollha jistgħu isiru bil-karburant kummerċjali. Madankollu, fuq it-talba tal-fabbrikant, jistgħu jintużaw il-karburanti ta’ referenza deskritti fl-Anness IV. Dan jimplika testijiet, kif deskritt fit-Taqsima 4 ta’ dan l-Anness, b’almenu tnejn mill-karburanti ta’ referenza għal kull magna tal-gass.
9.1.1.2.4. Għall-magni li jaħdmu bl-NG, dawn it-testijiet kollha jistgħu isiru bil-karburant kummerċjali kif ġej:
— |
għall-magni mmarkati H bil-karburant kummerċjali fl-iskala H (0,89 ≤ Sλ ≤ 1,00), |
— |
għall-magni mmarkati L bil-karburant kummerċjali fl-iskala L (1,00 ≤ Sλ ≤ 1,19), |
— |
għall-magni mmarkati HL bil-karburant kummerċjali fl-iskala estrema tal-fattur λ-shift (0,89 ≤ Sλ ≤ 1,19). |
Madankollu, fuq it-talba tal-fabbrikant, jistgħu jintużaw il-karburanti ta’ referenza deskritti fl-Anness IV. Dan jimplika testijiet, kif deskritt fit-Taqsima 4 ta’ dan l-Anness.
9.1.1.2.5. Fil-każ ta’ kwistjoni kawżata min-nuqqas ta’ konformità mal-magni li jaħdmu bil-gass meta jintuża karburant kummerċjali, it-testijiet għandhom isiru bil-karburant ta’ referenza li fuqu l-magna rappreżentattiva ġiet ittestjata, jew bil-karburant 3 addizzjonali possibbli kif imsemmi fil-paragrafi 4.1.3.1 u 4.2.1.1 li fuqu setgħet ġiet ittestjata l-magna rappreżentattiva. Imbagħad, ir-riżultat għandu jiġi konvertit b’kalkolu li japplika l-fattur(i) relevanti “r”, “ra” jew “rb” kif deskritt fil-paragrafi 4.1.4, 4.1.5.1 u 4.2.1.2. Jekk “r”, “ra” jew “rb” ikunu anqas minn 1 ma ssir l-ebda korrezjoni. Ir-riżultati mkejla u r-riżultati kalkolati għandhom juru li l-magna tilħaq il-valuri ta’ limitu bil-karburanti rilevanti kollha (karburanti 1, 2 u, jekk applikabbli, karburant 3 fil-każ tal-magni tal-gass naturali u karburanti A u B fil-każ tal-magni LPG).
9.1.1.2.6. It-testijiet għall-konformità għall-produzzjoni ta’ magna li taħdem bil-gass proġettata għat-tħaddim fuq kompożizzjoni ta’ karburant speċifiku wieħed għandhom isiru fuq il-karburant li għalih il-magna ġiet kalibrata.
Figura 2
Skematika ta’ l-ittestjar tal-konformità tal-produzzjoni
Test ta 'immaġni
(1) ĠU L 76, tas-6.4.1970, p. 1. Direttiva kif emendata l-aħħar bid-Direttiva tal-Kummissjoni 2003/76/KE (ĠU L 206, tal-15.8.2003, p. 29).
(2) ĠU L 375, tal-31.12.1980, p. 46. Direttiva kif l-aħħar emendata bid-Direttiva tal-Kummissjoni 1999/99/KE (ĠU L 334, tat-28.12.1999, p. 32).
(3) ĠU L 42, tat-23.2.1970, p. 1. Direttiva kif emendata l-aħħar bid-Direttiva 2004/104/KE tal-Kummissjoni (ĠU L 337, tat-13.11.20004, p. 13).
(4) 1 = Ġermanja, 2 = Franza, 3 = Italja, 4 = Olanda, 5 = Żvezja, 6 = Belġju, 7 = Ungerija, 8 = Repubblika Ċeka, 9 = Spanja, 11 = Renju Unit, 12 = Awstrija, 13 = Lussemburgu, 17 = Finlandja, 18 = Danimarka, 20 = Polonja, 21 = Portugal, 23 = Greċja, 24 = Irlanda, 26 = Slovenja, 27 = Slovakkja, 29 = Estonja, 32 = Latvja, 36 = Litwanja.
(5) Għall-magni li għandhom volum swept ta’ anqas minn 0,75 dm3 kull ċilindru u veloċità nominali ta’ qawwa ta’ aktar minn 3 000 min–1.
(6) Għall-magni ta’ l-NG biss.
(7) Mhux applikabbli għall-magni li jaħdmu bil-gass fl-istadju A u fl-istadji B1 u B2.
(8) Għall-magni li għandhom volum swept ta’ anqas minn 0,75 dm3 kull ċilindru u veloċità nominali ta’ qawwa ta’ aktar minn 3 000 min–1.
Appendiċi 1
PROĊEDURA GĦALL-ITTESTJAR TAL-KONFORMITÀ TAL-PRODUZZJONI META D-DEVJAZZJONI STANDARD TKUN SODISFAĊENTI
1. |
Dan l-Appendiċi jiddeskrivi l-proċedura li għandha tintuża sabiex tiġi verifikata l-konformità ta’ produzzjoni għall-emissjonijiet ta’ inkwinanti meta d-devjazzjoni standard tal-produzzjoni tal-fabbrikant tkun sodisfaċenti. |
2. |
B’daqs ta’ kampjun minimu ta’ tliet magni il-proċedura ta’ kampjunament tiġi stabbilita sabiex il-probabbiltà li lott jgħaddi t-test b’40 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,95 (riskju tal-produttur = 5 %) filwaqt li l-probabbilità li lott jgħaddi t-test b’65 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,10 (riskju tal-konsumatur = 10 %). |
3. |
Il-proċedura li ġejja tintuża għal kull inkwinant mogħti fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I (ara l-Figura 2):
|
4. |
Għal kull kampjun is-somma tad-devjazzjonijiet standardizzati sal-limitu tiġi kalkolata billi tintuża l-formola li ġejja: |
5. |
Imbagħad:
|
Tabella 3
Numri ta’ Deċiżjonijiet ta’ Aċċettazzjoni u ta’ Riġett tal-Pjan Kampjunarju ta’ l-Appendiċi 1
Daqs minimu tal-kampjun: 3
Numru kumulattiv ta’ magni ttestjati (daqs tal-kampjun) |
Numru ta’ deċiżjonijiet ta’ aċċettazzjoni An |
Numru ta’ deċiżjonijiet ta’ riġett Bn |
3 |
3,327 |
– 4,724 |
4 |
3,261 |
– 4,790 |
5 |
3,195 |
– 4,856 |
6 |
3,129 |
– 4,922 |
7 |
3,063 |
– 4,988 |
8 |
2,997 |
– 5,054 |
9 |
2,931 |
– 5,120 |
10 |
2,865 |
– 5,185 |
11 |
2,799 |
– 5,251 |
12 |
2,733 |
– 5,317 |
13 |
2,667 |
– 5,383 |
14 |
2,601 |
– 5,449 |
15 |
2,535 |
– 5,515 |
16 |
2,469 |
– 5,581 |
17 |
2,403 |
– 5,647 |
18 |
2,337 |
– 5,713 |
19 |
2,271 |
– 5,779 |
20 |
2,205 |
– 5,845 |
21 |
2,139 |
– 5,911 |
22 |
2,073 |
– 5,977 |
23 |
2,007 |
– 6,043 |
24 |
1,941 |
– 6,109 |
25 |
1,875 |
– 6,175 |
26 |
1,809 |
– 6,241 |
27 |
1,743 |
– 6,307 |
28 |
1,677 |
– 6,373 |
29 |
1,611 |
– 6,439 |
30 |
1,545 |
– 6,505 |
31 |
1,479 |
– 6,571 |
32 |
– 2,112 |
– 2,112 |
Appendiċi 2
PROĊEDURA GĦALL-ITTESTJAR TAL-KONFORMITÀ TAL-PRODUZZJONI META D-DEVJAZZJONI STANDARD MA TKUNX SODISFAĊENTI JEW MA TKUNX DISPONIBBLI
1. |
Dan l-Appendiċi jiddeskrivi l-proċedura li għandha tintuża sabiex tiġi verifikata l-konformità għall-emissjonijiet ta’ inkwinanti meta d-devjazzjoni standard tal-produzzjoni tal-fabbrikant ma tkunx sodisfaċenti jew ma tkunx disponibbli. |
2. |
B’daqs ta’ kampjun minimu ta’ tliet magni il-proċedura ta’ kampjunament tiġi stabbilita sabiex il-probabbiltà li lott jgħaddi t-test b’40 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,95 (riskju tal-produttur = 5 %) filwaqt li l-probabilità li lott jgħaddi t-test b’65 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,10 (riskju tal-konsumatur = 10 %). |
3. |
Il-valuri ta’ l-inkwinanti mogħtija fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I jitqiesu li huma normalment distribwiti u għandhom jiġu trasformati billi jittieħdu l-logaritmi naturali tagħhom. Assumi li “m0” u “m” ifissru d-daqs minimu u massimu tal-kampjun rispettivament (m0 = 3 u m = 32) u ħalli li n-n tfisser in-numru tal-kampjun kurrenti. |
4. |
Jekk il-logaritmi naturali tal-valuri mkejla fis-serje huma χ1, χ2 … χi u L ikun il-logaritmu naturali tal-valur ta’ limitu għall-inkwinant, isegwu d-definizzjonijiet u |
5. |
It-Tabella 4 turi l-valuri tan-numri ta’ deċiżjonijiet ta’ aċċettazzjoni (An) u ta’ riġett (Bn) kontra n-numru tal-kampjun kurrenti. Ir-riżultat statistiku tat-test ikun il-proporzjon: u għandu jintuża sabiex jiġi determinat jekk is-serje ġiet aċċettata jew ġiet riġettata kif ġej: Għal m0 ≤ n < m:
|
6. |
Rimarki Il-formoli rikursivi li ġejjin huma utli għall-kalkolu ta’ valuri suċċessivi ta’ l-istatistika tat-test: |
Tabella 4
Numri ta’ Deċiżjonijiet ta’ Aċċettazzjoni u ta’ Riġett tal-Pjan Kampjunarju ta’ l-Appendiċi 2
Daqs minimu tal-kampjun: 3
Numru kumulattiv ta’ magni ttestjati (daqs tal-kampjun) |
Numru ta’ deċiżjonijiet ta’ aċċettazzjoni An |
Numru ta’ deċiżjonijiet ta’ riġett Bn |
3 |
- 0,80381 |
16,64743 |
4 |
- 0,76339 |
7,68627 |
5 |
- 0,72982 |
4,67136 |
6 |
- 0,69962 |
3,25573 |
7 |
- 0,67129 |
2,45431 |
8 |
- 0,64406 |
1,94369 |
9 |
- 0,61750 |
1,59105 |
10 |
- 0,59135 |
1,33295 |
11 |
- 0,56542 |
1,13566 |
12 |
- 0,53960 |
0,97970 |
13 |
- 0,51379 |
0,85307 |
14 |
- 0,48791 |
0,74801 |
15 |
- 0,46191 |
0,65928 |
16 |
- 0,43573 |
0,58321 |
17 |
- 0,40933 |
0,51718 |
18 |
- 0,38266 |
0,45922 |
19 |
- 0,35570 |
0,40788 |
20 |
- 0,32840 |
0,36203 |
21 |
- 0,30072 |
0,32078 |
22 |
- 0,27263 |
0,28343 |
23 |
- 0,24410 |
0,24943 |
24 |
- 0,21509 |
0,21831 |
25 |
- 0,18557 |
0,18970 |
26 |
- 0,15550 |
0,16328 |
27 |
- 0,12483 |
0,13880 |
28 |
- 0,09354 |
0,11603 |
29 |
- 0,06159 |
0,09480 |
30 |
- 0,02892 |
0,07493 |
31 |
- 0,00449 |
0,05629 |
32 |
- 0,03876 |
0,03876 |
Appendiċi 3
PROĊEDURA GĦALL-ITTESTJAR TAL-KONFORMITÀ TAL-PRODUZZJONI FUQ IT-TALBA TAL-FABBRIKANT
1. |
Dan l-Appendiċi jiddeskrivi l-proċedura li għandha tintuża sabiex tiġi verifikata, fuq talba tal-fabbrikant, il-konformità tal-produzzjoni għall-emissjonijiet ta’ inkwinanti. |
2. |
B’daqs ta’ kampjun minimu ta’ tliet magni il-proċedura tal-kampjunament tiġi stabbilita sabiex il-probabbiltà li lott jgħaddi t-test b’30 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0.90 (riskju tal-produttur = 10 %) filwaqt li l-probabbilità li lott jgħaddi t-test b’65 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,10 (riskju tal-konsumatur = 10 %). |
3. |
Il-proċedura li ġejja tintuża għal kull wieħed mill-inkwinanti mogħtija fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I (ara l-Figura 2):
|
4. |
Ikkalkula għall-kampjun l-istatistika tat-test li tikkwantifika n-numru tal-magni li ma jikkonformawx, i.e. xi ≥ L. |
5. |
Imbagħad:
Fit-Tabella 5 in-numri ta’ deċiżjonijiet ta’ aċċettazzjoni u ta’ riġett jiġu kalkolati permezz ta’ l-Istandard Internazzjonali ta’ l-ISO 8422/1991. |
Tabella 5
Numri ta’ Deċiżjonijiet ta’ Aċċettazzjoni u ta’ Riġett tal-Pjan Kampjunarju ta’ l-Appendiċi 3
Daqs minimu tal-kampjun: 3
Numru kumulattiv ta’ magni ttestjati (daqs tal-kampjun) |
Numru ta’ deċiżjonijiet li għaddew |
Numru ta’ deċiżjonijiet li ma għaddewx |
3 |
— |
3 |
4 |
0 |
4 |
5 |
0 |
4 |
6 |
1 |
5 |
7 |
1 |
5 |
8 |
2 |
6 |
9 |
2 |
6 |
10 |
3 |
7 |
11 |
3 |
7 |
12 |
4 |
8 |
13 |
4 |
8 |
14 |
5 |
9 |
15 |
5 |
9 |
16 |
6 |
10 |
17 |
6 |
10 |
18 |
7 |
11 |
19 |
8 |
9 |
ANNESS II
Test ta 'immaġni
(1) Ħassar fejn mhux applikabbli.
Appendiċi 1
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
(1) Fil-każ ta’ magni u sistemi mhux konvenzjonali, għandhom jiġu provduti mill-fabbrikant partikolarijiet ekwivalenti għal dawk msemmija hawn.
(2) Aqta’ dak li ma japplikax.
(3) Speċifika t-tolleranza.
(4) Aqta’ dak li ma japplikax.
(5) ĠU L 375, tal-31.12.1980, p. 46. Direttiva kif emendata l-aħħar bid-Direttiva tal-Kummissjoni 1999/99/KE (ĠU L 334, tat-28.12.1999, p. 32).
(6) Aqta’ dak li ma japplikax.
(7) Speċifika t-tolleranza.
(8) Aqta’ dak li ma japplikax.
(9) Speċifika t-tolleranza.
(10) Fil-każ ta’ sistemi skematizzati b’mod differenti, agħti tagħrif ekwivalenti (għall-paragrafu 3.2).
(*) Direttiva 1999/96/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-13 ta’ Diċembru 1999 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi u ta’ partikuli minn magni b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi minn magni b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi (ĠU L 44, tas-16.2.2000, p. 1).
(11) Aqta’ dak li ma japplikax.
(12) Speċifika t-tolleranza.
(13) Aqta’ dak li ma japplikax.
(14) Speċifika t-tolleranza.
(1) Test ta’ l-ESC.
(2) Test ta’ l-ETC biss.
(15) Speċifika t-tolleranza; li għandha tkun bejn ± 3 % tal-valuri dikjarati mill-fabbrikant.
(3) Test ta’ l-ESC.
(4) Test ta’ l-ETC biss.
Appendix 2
KARATTERISTIĊI ESSENZJALI TAL-FAMILJA TA’ MAGNI
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
(1) Immarka “mhux applikabbli” fejn ma japplikax.
Appendiċi 3
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
(1) Dawn għandhom jiġu preżentati għal kull magna fil-familja ta’ magni.
(2) Aqta’ dak li ma japplikax.
(3) Speċifika t-tolleranza.
(4) Aqta’ dak li ma japplikax.
(5) Aqta’ dak li ma japplikax.
(6) Speċifika t-tolleranza.
(7) Fil-każ ta’ sistemi skematizzati b’mod differenti, agħti tagħrif ekwivalenti (għall-paragrafu 3.2).
(8) Aqta’ dak li ma japplikax.
(9) Speċifika t-tolleranza.
(10) Aqta’ dak li ma japplikax.
(11) Speċifika t-tolleranza.
(12) Aqta’ dak li ma japplikax.
(13) Speċifika t-tolleranza.
Appendiċi 4
KARATTERISTIĊI TAL-PARTIJIET TAL-VETTURA RELATATI MAL-MAGNA
Test ta 'immaġni
(1) Test ta’ l-ESC.
(2) Test ta’ l-ETC biss.
ANNESS III
PROĊEDURA TAT-TEST
1. INTRODUZZJONI
1.1. |
Dan l-Anness jiddeskrivi l-metodi kif jiġu determinati l-emissjonijiet ta’ komponenti gassużi, ta’ partikulati u ta’ duħħan mill-magni li għandhom jiġu ttestjati. Dan l-Anness jiddeskrivi tliet ċikli tat-test li għandhom jiġu applikati skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Anness I, Taqsima 6.2;
|
1.2. |
It-test għandu jsir bil-magna muntata fuq il-bank tat-test u konnessa ma’ dinamometru. |
1.3. Prinċipju tal-kejl
L-emissjonijiet li għandhom jitkejlu mill-exhaust tal-magna jinkludu l-komponenti gassużi (monossidu karboniku, idrokarboni totali mill-magni diesel fit-test ta’ l-ESC biss; idrokarboni mhux tal-metanu għall-magni diesel u tal-gass fit-test ETC biss; metanu għall-magni tal-gass fit-test ETC biss u ossidi tan-nitroġenu), il-partikulati (magni diesel biss) u duħħan (magni diesel fit-test ta’ l-ELR biss). Minbarra dan, id-dijossidu karboniku ta’ spiss jintuża bħala gass tracer sabiex jiġi determinat il-proporzjon tad-dilwizzjoni ta’ sistemi ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali u ta’ fluss sħiħ. Il-prattika tajba fl-inġinerija tirrakkomanda l-kejl ġenerali ta’ dijossidu karboniku bħala għodda eċċellenti għall-iskoperta tal-problemi ta’ kejl matul it-test run.
1.3.1. Test ta’ l-ESC
Matul sekwenza preskritta ta’ kondizzjonijiet operattivi ta’ magna msaħħna l-ammonti ta’ l-emissjonijiet ta’ l-exhaust ta’ hawn fuq għandhom jiġu eżaminati kontinwament billi jittieħed kampjun mill-gass mhux trattat ta’ l-exhaust. Iċ-ċiklu tat-test jikkonsisti f’numru ta’ modalitajiet ta’ veloċità u ta’ qawwa li jkopru l-iskala operattiva tipika tal-magni diesel. Matul kull modalità għandhom jiġu determinati l-konċentrazzjoni ta’ kull inkwinant gassuż, il-fluss ta’ l-exhaust u l-output ta’ qawwa, u għandhom jiġu peżati l-valuri mkejla. Il-kampjun tal-partikulati għandu jiġi dilwit b’arja ambjentali kondizzjonata. Għandu jittieħed kampjun wieħed matul il-proċedura kompleta tat-test, u jiġi miġbur fuq filtri adatti. Il-grammi ta’ kull inkwinant emess kull kilowatt-siegħa għandhom jiġu kalkolati kif deskritt fl-Appendiċi 1 ta’ dan l-Anness. Addizzjonalment, l-NOx għandu jitkejjel fi tliet punti tat-test fil-limiti taż-żona ta’ kontroll magħżula mis-Servizz Tekniku (1) u l-valuri mkejla mqabbla mal-valuri kalkolati minn dawk il-modalitajiet taċ-ċiklu tat-test li jkopru l-punti tat-test magħżula. Il-kontroll NOx jiżgura l-effikaċja tal-kontroll ta’ emissjonijiet tal-magna fil-limiti ta’ l-iskala operattiva tipika tal-magna.
1.3.2. Test ta’ l-ELR
Matul test predeterminat ta’ prestazzjoni taħt kondizzjonijiet ta’ tagħbija , id-duħħan ta’ magna msaħħna għandu jiġi mkejjel permezz ta’ opacimeter. It-test jikkonsisti fit-tagħbija tal-magna f’veloċità kostanti minn tagħbija ta’ 10 % sa waħda ta’ 100 % fi tliet veloċitàjiet differenti tal-magna. Minbarra dan, għandu jiġi applikat stadju ieħor, ir-raba’, ta’ tagħbija magħzul mis-Servizz Tekniku (1), u l-valur imqabbel mal-valuri ta’ l-istadji preċedenti ta’ tagħbija. Il-punt massimu fil-misurazzjoni tad-duħħan għandu jiġi determinat billi jintuża algoritmu approssimattiv, kif deskritt fl-Appendiċi 1 ta’ dan l-Anness.
1.3.3. Test ETC
Matul ċiklu transitorju predeterminat tal-kondizzjonijiet operattivi ta’ magna msaħħna, li jkun strettament ibbażat fuq xejriet tas-sewqan speċifiċi għat-tip ta’ triq ta’ magni tat-tip heavy-duty installati fuq trakkijiet u xarabankijiet, għandhom jiġu eżaminati l-inkwinanti msemmija hawn fuq wara li l-gass ta’ l-exhaust kollu jiġi dilwit ma’ l-arja ambjentali kondizzjonata. Bl-użu tas-sinjali ta’ feedback tad-dinamometru tal-magna li jindikaw it-torque u l-veloċità tal-magna, il-qawwa għandha tiġi integrata fir-rigward tal-ħin taċ-ċiklu li jirriżulta fil-prestazzjoni mogħtija mill-magna tul iċ-ċiklu. Il-konċentrazzjoni ta’ NOx u HC għandha tiġi stabbilita tul iċ-ċiklu bl-integrazzjoni tas-sinjal ta’ l-analizzatur. Il-konċentrazzjoni ta’ NOx u CO2, u NMHC tista’ tiġi stabbilita bl-integrazzjoni tas-sinjal ta’ l-analizzatur jew bil-kampjunament bil-borża. Għall-partikulati, għandu jinġabar kampjun proporzjonat fuq filtri adatti. Ir-rata tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit għandha tiġi stabbilita tul iċ-ċiklu sabiex jiġu kkalkolati l-valuri ta’ l-emissjoni tal-massa ta’ l-inkwinanti. Il-valuri ta’ l-emissjoni tal-massa għandhom ikunu relatati mal-prestazzjoni tal-magna sabiex jinkisbu l-grammi għal kull inkwinant emess kull kilowatt-siegħa, kif deskritt fl-Appendiċi 2 ta’ dan l-Anness.
2. KONDIZZJONIJIET TAT-TEST
2.1. Kondizzjonijiet tat-Test tal-Magna
2.1.1. |
It-temperatura assoluta (Ta) ta’ l-arja tal-magna fl-inlet tal-magna espressa f’Kelvin, u l-pressjoni atmosferika fix-xott (ps), espressa f’kPa għandhom jitkejlu u l-parametru F għandu jiġi stabbilit skond id-dispożizzjonijet li ġejjin:
|
2.1.2. Validità tat-test
Sabiex test jitqies bħala validu, il-parametru F għandu jkun tali li:
2.2. Magni bit-tkessiħ ta’ l-arja taċ-charge
It-temperatura ta’ l-arja taċ-charge għandha tiġi reġistrata u għandha tkun, fil-veloċità tal-qawwa massima speċifikata u f’kondizzjonijiet ta’ t-tagħbija sħiħa, fil-limiti ta’ ±5 K tat-temperatura massima ta’ l-arja taċ-charge speċifikata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 1.16.3. It-temperatura tal-materjal tat-tkessiħ għandha tkun ta’ l-inqas 293 K (20 °C).
Jekk tintuża s-sistema ta’ garaxx tat-testijiet jew jintuża external blower, it-temperatura ta’ l-arja taċ-charge għandha tkun fil-limiti ta’ ± 5 K tat-temperatura massima ta’ l-arja taċ-charge speċifikata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 1.16.3 fil-veloċità ta’ qawwa massima speċifikata u f’kondizzjonijiet ta’ tagħbija sħiħa. L-istess regolazzjoni ta’ l-apparat li jkessaħ l-arja taċ-charge sabiex jiġu sodisfatti l-kondizzjonijiet ta’ hawn fuq għandha tintuża għaċ-ċiklu kollu tat-test.
2.3. Sistema ta’ l-Intake ta’ l-Arja tal-Magna
Għandha tintuża sistema ta’ l-intake ta’ l-arja tal-magna li timmanifesta restrizzjoni ta’ l-intake ta’ l-arja fil-limiti ta’ ± 100 Pa ta’ l-ogħla limitu tal-magna meta taħdem fil-kondizzjonijiet ta’ veloċità speċifikati ta’ qawwa massima u ta’ tagħbija sħiħa.
2.4. Sistema ta’ l-Exhaust tal-Magna
Għandha tintuża sistema ta’ l-exhaust li timmanifesta kontropressjoni ta’ l-exhaust fil-limiti ta’ ± 1 000 Pa ta’ l-ogħla limitu tal-magna meta taħdem fil-kondizzjonijiet ta’ veloċità speċifikati ta’ qawwa massima u ta’ tagħbija sħiħa u volum fil-limiti ta’ ± 40 % ta’ dak speċifikat mill-fabbrikant. Tista’ tintuża s-sistema ta’ garaxx tat-test, sakemm din tirrappreżenta l-kondizzjonijiet operattivi attwali tal-magna. Is-sistema ta’ l-exhaust għandha tikkonforma mar-rekwiżiti għall-kampjunament tal-gass ta’ l-exhaust, kif disposti fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.4 u fl-Anness V, Taqsima 2.2.1, EP u Taqsima 2.3.1, EP.
Jekk il-magna tkun mgħammra b’tagħmir ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust, il-pajp ta’ l-exhaust għandu jkollu l-istess dijametru kif jinsab fl-użu għal ta’ l-inqas 4 dijametri tal-pajp preċedenti (upstream) għad-daħla tal-bidu tat-parti ta’ l-espansjoni li tikkontjeni t-tagħmir ta’ aftertreatment. Id-distanza mill-flanġa tal-manifold ta’ l-exhaust jew mill-outlet tat-turbocharger sat-tagħmir ta’ l-aftertreatment ta’ l-exhaust għandhom ikunu l-istess bħal fil-konfigurazzjoni tal-vettura jew fl-ispeċifikazzjonijiet tad-distanza tal-fabbrikant. Il-kontropressjoni ta’ l-exhaust jew ir-restrizzjoni għandhom isegwu l-istess kriterji ta’ hawn fuq, u jistgħu jkunu regolati b’valv. Il-kontenitur ta’ l-aftertreatment jista’ jitneħħa fit-testijiet tal-prova u matul il-mapping tal-magna, u jitbiddel b’kontenitur ekwivalenti li jkollu l-appoġġ ta’ katalizzattur mhux attiv.
2.5. Sistema tat-tkessiħ
Għandha tintuża sistema tat-tkessiħ tal-magna b’kapaċità suffiċjenti sabiex iżżomm il-magna fit-temperaturi operattivi normali preskritti mill-fabbrikant.
2.6. Żejt Lubrikanti
L-ispeċifikazzjonijiet taż-żejt lubrikanti użat għat-test għandhom jiġu reġistrati u preżentati mar-riżultati tat-test, kif speċifikat fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 7.1.
2.7. Karburant
Il-karburant għandu jkun il-karburant ta’ referenza speċifikat fl-Anness IV.
It-temperatura tal-karburant u l-punt tal-kejl għandhom jiġu speċifikati mill-fabbrikant fil-limiti mogħtija fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 1.16.5. It-temperatura tal-karburant ma għandhiex tkun anqas minn 306 K (33 °C). Jekk ma tkunx speċifikata, għandha tkun 311 K ± 5 K (38 °C ± 5 °C) fl-inlet ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant.
Għall-magni li jaħdmu bl-NG u l-LPG, it-temperatura tal-karburant u l-punt tal-kejl għandhom jibqgħu fil-limiti mogħtija fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 1.16.5. jew fl-Anness II, Appendiċi 3, Taqsima 1.16.5 fil-każijiet fejn il-magna mhijiex magna rappreżentattiva.
2.8. L-Ittestjar tas-Sistemi ta’ l-Aftertreatment ta’ l-Exhaust
Jekk il-magna tkun mgħammra b’sistema ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust, l-emissjonijiet imkejla tul iċ-ċiklu(i) tat-test għandhom ikunu rappreżentattivi ta’ l-emissjonijiet fil-kamp. Jekk dan ma jistax jintlaħaq b’ċiklu ta’ test wieħed (e.ż. għall-filtri tal-partikulati b’riġenerazzjoni perjodika) għandhom isiru diversi ċikli tat-test u r-riżultati tat-test jiġu approssimati u/jew jiġu pesati. Il-proċedura eżatta għandha tkun miftiehma bejn il-fabbrikant tal-magna u s-Servizz Tekniku bbażata fuq ġudizzju tajjeb ta’ inġinerija.
(1) Il-punti tat-test għandhom jiġu magħżula bl-użu ta’ metodi statistiċi ta’ randomizzazzjoni.
Appendiċi 1
IĊ-ĊIKLI TAT-TEST TA’ L-ESC U TA’ L-ELR
1. REGOLAZZJONIJIET TAL-MAGNA U TAD-DINAMOMETRU
1.1. Determinazzjoni tal-Veloċitajiet A, B u C
Il-veloċitajiet tal-magna A, B u C għandhom jiġu dikjarati mill-fabbrikant skond id-dispożizzjonijiet li ġejjin:
Il-veloċità għolja nhi għandha tiġi stabbilita bil-kalkolu ta’ 70 % tal-qawwa netta massima dikjarata P(n), kif determinata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 8.2. L-ogħla veloċità tal-magna fejn dan il-valur tal-qawwa jinsab fuq il-kurva tal-qawwa tiġi definita bħala nhi.
Il-veloċità baxxa nlo għandha tiġi stabbilita bil-kalkolu ta’ 50 % tal-qawwa netta massima dikjarata P(n), kif determinata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 8.2. Il-veloċità l-aktar baxxa tal-magna fejn dan il-valur tal-qawwa jinsab fuq il-kurva tal-qawwa tiġi definita bħala nlo.
Il-veloċitajiet tal-magna A, B u C għandhom jiġu kalkolati kif ġej:
Il-veloċitajiet tal-magna A, B u C jistgħu jiġu verifikati b’xi wieħed minn dawn il-metodi li ġejjin:
(a) |
għandu jsir kejl ta’ punti addizzjonali tat-test matul l-approvazzjoni tal-qawwa tal-magna skond id-Direttiva 80/1269/KEE sabiex jiġu determinati b’mod preċiż l-nhi u nlo. Il-qawwa massima, nhi u nlo għandha tiġi determinata mill-kurva tal-qawwa, u l-veloċitajiet A, B u C tal-magna għandhom jiġu kalkolati skond id-dispożizzjonijiet ta’ hawn fuq. |
(b) |
għandu jsir mapping tal-magna tul il-kurva tat-tagħbija sħiħa, mill-veloċità massima mingħajr tagħbija sal-veloċità fl-idling, billi jintużaw ta’ l-inqas 5 punti ta’ kejl għal kull intervall ta’ 1000 rpm u punti ta’ kejl fil-limiti ta’ ± 50 rpm tal-veloċità bil-qawwa massima dikjarata. Il-qawwa massima, nhi u nlo għandha tiġi stabbilita minn din il-kurva tal-mappa, u l-veloċitajiet A, B u C tal-magna għandhom jiġu kalkolati skond id-dispożizzjonijiet ta’ hawn fuq. |
Jekk il-veloċitajiet mkejla tal-magna A, B u C ikunu fil-limiti ta’ ± 3 % tal-veloċitajiet tal-magna kif dikjarati mill-fabbrikant, il-veloċitajiet dikjarati tal-magna għandhom jintużaw għat-test ta’ l-emissjonijiet. Jekk tinqabeż it-tolleranza għal xi waħda mill-veloċitajiet tal-magna, il-veloċitajiet mkejla tal-magna għandhom jintużaw għat-test ta’ l-emissjonijiet.
1.2. Determinazzjonijiet tar-Regolazzjonijiet tad-Dinamometru
Il-kurva tat-torque f’kundizzjonijiet ta’ tagħbija sħiħa għandha tiġi determinata bl-esperimentazzjoni sabiex jiġu kalkolati l-valuri tat-torque għall-modalitajiet tat-test speċifikati taħt kondizzjonijiet netti, kif speċifikat fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 8.2. Għandu jittieħed kont, jekk tkun applikabbli, tal-qawwa assorbita mill-apparat azzjonat mill-magna. Ir-regolazzjoni (setting) tad-dinamometru għal kull modalità tat-test għandha tiġi kalkolata billi tintuża din il-formola:
jekk it-test isir taħt kondizzjonijiet netti
jekk it-test ma jsirx taħt kondizzjonijiet netti
fejn:
s |
= |
regolazzjoni (setting) tad-dinamometru, kW |
P(n) |
= |
il-qawwa netta tal-magna kif indikata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 8.2, kW |
L |
= |
perċentwali ta’ tagħbija kif indikata fit-Taqsima 2.7.1, % |
P(a) |
= |
il-qawwa assorbita mill-awżiljarji li għandhom jiġu mgħammra kif indikat fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 6.1 |
P(b) |
= |
il-qawwa assorbita mill-awżiljarji li għandhom jitneħħew kif indikat fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 6.2 |
2. IT-TEST RUN TA’ L-ESC
Fuq it-talba tal-fabbrikant, jista’ jsir test ta’ prova għall-kondizzjonament tal-magna u tas-sistema ta’ l-exhaust qabel iċ-ċiklu ta’ kejl.
2.1. Preparazzjoni tal-Filtri Kampjunarji
Ta’ l-inqas siegħa qabel it-test, kull (par) filtru għandu jitpoġġa f’petri dish magħluq, iżda mhux siġillat u mpoġġi f’kompartiment ta’ l-użin għall-istabbilizzazzjoni. Fl-aħħar tal-perjodu ta’ l-istabbilizzazzjoni, kull (par) filtru għandu jintiżen u l-piż imnaqqas għandu jkun reġistrat. Il-(par) filtru imbagħad jiġi depożitat f’petri dish magħluq jew f’holder tal-filtru siġillat sakemm ikun meħtieġ għall-ittestjar. Jekk il-(par) filtru ma jintużax fi żmien tmien sigħat mit-tneħħija tiegħu mill-kompartiment ta’ l-użin, għandu jiġi kondizzjonat u imwieżen mill-ġdid qabel l-użu.
2.2. Installazzjoni ta’ l-Apparat tal-Kejl
Is-sondi ta’ l-istrumentazzjoni u tal-kampjunament għandhom jiġu mgħammra kif meħtieġ. Meta tintuża sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ għad-dilwizzjoni tal-gass ta’ l-exhaust, it-tailpipe għandu jkun imqabbad mas-sistema.
2.3. Startjar tas-Sistema ta’ Dilwizzjoni u tal-Magna
Is-sistema ta’ dilwizzjoni u l-magna għandhom jiġu startjati u msaħħna sakemm it-temperaturi u l-pressjonijiet kollha jiġu stabbilizzati bil-qawwa massima skond ir-rakkomandazzjoni tal-fabbrikant u l-prattika tajba fl-inġinerija.
2.4. Startjar tas-Sistema Kampjunarja tal-Partikulati
Is-sistema kampjunarja tal-partikulati għandha tiġi startjata u titħaddem bil-bypass. Il-livell fl-isfond tal-partikulati ta’ l-arja dilwita jista’ jiġi determinat billi tiġi mgħoddija l-arja tad-dilwizzjoni mill-filtri tal-partikulati. Jekk tintuża l-arja tad-dilwizzjoni filtrata, jista’ jsir kejl wieħed qabel jew wara t-test. Jekk l-arja tad-dilwizzjoni ma tiġix filtrata, jista’ jsir kejl fil-bidu u fl-aħħar taċ-ċiklu, u tiġi determinata l-medja tal-valuri.
2.5. Aġġustament tal-Proporzjon tad-Dilwizzjoni
L-arja tad-dilwizzjoni għandha tiġi regolata sabiex it-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust dilwit imkejla immedjatament qabel il-filtru primarju ma taqbiżx 325 K (52 °C) fi kwalunkwe modalità. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni (q) ma għandux ikun anqas minn 4.
Għal sistemi li jużaw kejl tal-konċentrazzjoni ta’ CO2 jew NOx għall-kontroll tal-proporzjon tad-dilwizzjoni, il-kontenut CO2 jew NOx ta’ l-arja tad-dilwizzjoni għandu jitkejjel fil-bidu u fl-aħħar ta’ kull test. Il-kejl tal-konċentrazzjoni ta’ CO2 jew NOx ta’ l-isfond ta’ qabel u ta’ wara t-test għandhom ikunu fil-limiti ta’ 100 ppm jew 5 ppm ta’ xulxin, rispettivament.
2.6. Il-kontroll ta’ l-analizzaturi
L-analizzaturi ta’ l-emissjoni għandhom jiġu regolati fuq iż-żero u ikunu spanned.
2.7. Ċiklu ta’ test
2.7.1. Iċ-ċiklu ta’ 13-il modalità li ġej għandu jiġi applikat fl-operazzjoni tad-dinamometru fuq il-magna tat-test
Numru tal-modalità |
Veloċità tal-magna |
Perċentwali ta’ Tagħbija |
Fattur ta’ piż għall-kejl |
Tul tal-modalità |
1 |
wieqaf |
— |
0,15 |
4 minuti |
2 |
A |
100 |
0,08 |
2 minuti |
3 |
B |
50 |
0,10 |
2 minuti |
4 |
B |
75 |
0,10 |
2 minuti |
5 |
A |
50 |
0,05 |
2 minuti |
6 |
A |
75 |
0,05 |
2 minuti |
7 |
A |
25 |
0,05 |
2 minuti |
8 |
B |
100 |
0,09 |
2 minuti |
9 |
B |
25 |
0,10 |
2 minuti |
10 |
C |
100 |
0,08 |
2 minuti |
11 |
C |
25 |
0,05 |
2 minuti |
12 |
C |
75 |
0,05 |
2 minuti |
13 |
C |
50 |
0,05 |
2 minuti |
2.7.2. Sekwenza tat-test
Is-sekwenza tat-test għandha tinbeda. It-test għandu jsir fl-ordni tan-numri tal-modalitajiet kif stabbiliti fit-Taqsima 2.7.1.
Il-magna għandha titħaddem għaż-żmien preskritt f’kull modalità, u tgħaddi mill-bidliet indikati ta’ veloċità tal-magna u tat-tagħbija fl-ewwel 20 sekonda. Il-veloċità speċifikata għandha tinżamm fil-limiti ta’ ± 50 rpm u t-torque speċifikat għandu jinżamm fil-limiti ta’ ± 2 % tat-torque massimu fil-veloċità tat-test.
Fuq it-talba tal-fabbrikant, is-sekwenza tat-test tista’ tiġi ripetuta għal numru suffiċjenti ta’ drabi għal aktar kampjuni ta’ partikulat fuq il-filtru. Il-fabbrikant għandu jagħti deskrizzjoni dettaljata tal-proċeduri tal-valutazzjoni tad-data u tal-kalkolu. L-emissjonijiet gassużi għandhom jiġu determinati biss fuq l-ewwel ċiklu.
2.7.3. Reazzjoni ta’ l-analizzatur
L-output ta’ l-analizzaturi għandu jkun reġistrat fuq reġistratur bi strip chart jew imkejjel b’sistema ta’ data acquisition ekwivalenti bil-gass ta’ l-exhaust għaddej fl-analizzaturi matul iċ-ċiklu kollu tat-test.
2.7.4. Teħid ta’ kampjuni tal-partikulati.
Par ta’ filtri (filtri primarji u filtri back-up, ara l-Anness III, Appendiċi 4) għandhom jintużaw għall-proċedura sħiħa tat-test . Għandu jittieħed kont tal-fatturi ta’ pesatura (ta’ piż fil-kejl) speċifikati fil-proċedura taċ-ċiklu tat-test billi jittieħed kampjun proporzjonali għall-fluss tal-massa ta’ l-exhaust matul kull modalità individwali taċ-ċiklu. Dan jista’ jinkiseb billi jiġu aġġustati r-rata tal-fluss tal-kampjun, il-ħin tal-kampjunament, u/jew il-proporzjon tad-dilwizzjoni, skond kif meħtieġ, sabiex jintlaħaq il-kriterju għall-fatturi effettivi ta’ pesatura (ta’ piż fil-kejl) fit-Taqsima 5.6.
Il-ħin tal-kampjunament għal kull modalità għandu jkun ta’ l-inqas 4 sekondi għal kull fattur ta’ pesatura ta’ 0,01. Il-kampjunament għandu jsir l-aktar tard possibbli f’kull modalità. Il-kampjunament tal-partikulati għandu jitlesta mhux qabel 5 sekondi qabel t-tmiem ta’ kull modalità.
2.7.5. Kondizzjonijiet tal-magna
Il-veloċità u t-tagħbija tal-magna, it-temperatura ta’ l-arja fl-intake u l-intake depression, it-temperatura ta’ l-exhaust u l-kontropressjoni, il-fluss tal-karburant u l-fluss ta’ l-arja jew ta’ l-exhaust, it-temperatura ta’ l-arja taċ-charge, it-temperatura u l-umdità tal-karburant għandhom jiġu reġistrati matul kull modalità, bir-rekwiżiti tal-veloċità u tat-tagħbija (ara t-Taqsima 2.7.2) jintlaħqu matul il-ħin tal-kampjunament tal-partikulati, iżda fi kwalunkwe każ matul l-aħħar minuta ta’ kull modalità.
Kwalunkwe data addizzjonali meħtieġa għall-kalkolu għandha tiġi reġistrata (ara t-Taqsimiet 4 u 5).
2.7.6. Kontroll ta’ l-NOx fiż-Żona tal-Kontroll
Il-kontroll NOx fiż-żona tal-kontroll għandu jsir immedjatament meta titlesta l-modalità 13.
Il-magna għandha tiġi kondizzjonata fil-modalità 13 għal perjodu ta’ tliet minuti qabel il-bidu tal-kejl. Għandu jittieħed kejl tliet darbiet f’postijiet differenti fiż-żona tal-kontroll, magħżula mis-Servizz Tekniku (1). Il-ħin għal kull kejl għandu jkun ta’ 2 minuti.
Il-proċedura tal-kejl hija identika għall-kejl NOx fiċ-ċiklu tat 13-il modalità, u għandha ssir skond it-Taqsimiet 2.7.3, 2.7.5, u 4.1 ta’ dan l-Appendiċi, u l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.
Il-kalkolu għandu jsir skond it-Taqsima 4.
2.7.7. Il-kontroll mill-ġdid ta’ l-analizzaturi
Wara t-test ta’ l-emissjoni għandhom jintużaw gass żero u l-istess gass ta’ span għall-kontroll mill-ġdid. It-test jitqies aċċettabbli jekk id-differenza bejn ir-riżultati ta’ qabel it-test u ta’ wara t-test tkun anqas minn 2 % tal-valur tal-gass ta’ span.
3. IT-TEST RUN TA’ L-ELR
3.1. Installazzjoni ta’ l-Apparat tal-Kejl
L-opacimeter u s-sondi kampjunarji, jekk applikabbli, għandhom jiġu installati wara s-silencer ta’ l-exhaust jew kwalunkwe strument ta’ aftertreatment, jekk dan ikun installat, skond il-proċeduri ta’ l-installazzjoni ġenerali speċifikati mill-fabbrikant ta’ l-istrument. Minbarra dan, għandhom jiġu osservati, fejn ikun il-każ, ir-rekwiżiti tat-Taqsima 10 ta’ ISO IDS 11614.
Qabel kwalunkwe kontroll fuq il-punt żero u l-punt massimu fl-iskala, l-opacimeter għandu jissaħħan u jiġi stabbilizzat skond ir-rakkomandazzjonijet tal-fabbrikant ta’ l-istrument. Jekk l-opacimeter huwa mgħammar b’sistema li tippurifika l-arja sabiex tevita t-tiġmid tal-lenti ta’ l-arloġġ, din is-sistema għandha tiġi attivata u aġġustata ukoll skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant.
3.2. Kontroll ta’ l-Opacimeter
Il-kontrolli fuq il-punt żero u l-punt massimu fl-iskalagħandhom isiru fil-modalità tal-qari ta’ l-opaċità, minħabba li l-iskala ta’ opaċità toffri żewġ punti ta’ kalibrazzjoni verament definibbli, jiġifieri l-opaċità 0 % u l-opaċità 100 %. Il-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl imbagħad jiġi kalkolat korrettament abbażi ta’ l-opaċità mkejla u l-LA, kif mogħtija mill-fabbrikant ta’ l-opacimeter, meta l-istrument jitreġġa lura għall-modalità tal-qari ‘k’ għall-ittestjar.
Meta d-dawl ta’ l-opacimeter ma jkollu l-ebda ostakolu, il-qari għandu jkun aġġustat għal 0,0 % ± 1,0 % opaċità. Bid-dawl ostakolat sabiex ma jilħaqx ir-riċevitur, il-qari għandu jiġi aġġustat għal 100,0 % ± 1,0 % opaċità.
3.3. Ċiklu ta’ test
3.3.1. Kondizzjonament tal-Magna
Il-magna u s-sistema għandhom jiġu msaħħna bil-qawwa massima sabiex jiġu stabbilizzati l-parametri tal-magna skond ir-rakkomandazzjoni tal-fabbrikant. Il-fażi tal-prekondizzjonamentgħandha wkoll tipproteġi l-kejl attwali mill-influwenza ta’ depożiti fis-sistema ta’ l-exhaust minn xi test preċedenti.
Meta l-magna tiġi stabbilizzata, iċ-ċiklu għandu jinbeda fil-limiti ta’ 20 ± 2 sekondi wara l-fażi tal-prekondizzjonament. Fuq it-talba tal-fabbrikant, jista’ jsir test dummy għal kondizzjonament addizzjonaliqabel iċ-ċiklu tal-kejl.
3.3.2. Sekwenza tat-test
It-test fih sekwenza ta’ tliet stadji ta’ tagħbija b’kull waħda mit-tliet veloċitajiet tal-magna, A (ċiklu 1), B (ċiklu 2) u C (ċiklu 3) determinati skond l-Anness III, Taqsima 1.1, u warajhom ċiklu 4 b’veloċità fiż-żona tal-kontroll u tagħbija bejn l-10 % u l-100 %, magħżula mis-Servizz Tekniku (2) . Is-sekwenza li ġejja għandha tiġi segwita fl-operazzjoni tad-dinamometru fuq il-magna tat-test, kif indikat fid-Dijagramma 3
Dijagramma 3
Sekwenza tat-Test ta’ l-ELR
Test ta 'immaġni
(a) |
Il-magna għandha titħaddem bil-veloċità A tal-magna u b’10 fil-mija tat-tagħbija għal 20 ± 2 sekonda. Il-veloċità speċifikata għandha tinżamm fil-limiti ta’ ± 20 rpm u t-torque speċifikat għandu jinżamm fil-limiti ta’ ± 2 % tat-torque massimu fil-veloċità tat-test. |
(b) |
Fl-aħħar tas-segment preċedenti, il-lieva tal-kontroll tal-veloċità għandha titpoġġa rapidament u tinżamm fil-pożizzjoni miftuħa għal 10 ± 1 sekondi. Għandha tiġi applikata t-tagħbija neċessarja tad-dinamometru sabiex il-veloċità tal-magna tinżamm fil-limiti ta’ ± 150 rpm matul l-ewwel 3 sekondi, u fil-limiti ta’ ± 20 rpm matul il-bqija tas-segment. |
(ċ) |
Is-sekwenza deskritta f’(a) u (b) għandha tiġi ripetuta darbtejn. |
(d) |
Meta jitlesta t-tielet stadju tat-tagħbija, il-magna għandha tiġi aġġustata għall-veloċità B tal-magna u għal 10 fil-mija tat-tagħbija fil-limiti ta’ 20 ± 2 sekonda. |
(e) |
Is-sekwenza (a) sa (ċ) għandha tiġi attwata bil-magna taħdem bil-veloċità B tal-magna. |
(f) |
Meta jitlesta t-tielet stadju tat-tagħbija, il-magna għandha tiġi aġġustata għall-veloċità Ċ tal-magna u għal 10 fil-mija tat-tagħbija fil-limiti ta’ 20 ± 2 sekonda. |
(g) |
Is-sekwenza (a) sa (c) għandha tiġi attwata bil-magna taħdem bil-veloċità Ċ tal-magna. |
(h) |
Meta jitlesta t-tielet stadju tat-tagħbija, il-magna għandha tiġi aġġustata għall-veloċità magħżula tal-magna u għal kwalunkwe tagħbija ‘l fuq minn 10 fil-mija fil-limiti ta’ 20 ± 2 sekonda. |
(i) |
Is-sekwenza (a) sa (c) għandha tiġi attwata bil-magna taħdem bil-veloċità magħżula tal-magna. |
3.4. Validazzjoni taċ-Ċiklu:
Id-devjazzjonijiet standard relattivi tal-valuri medji tad-duħħan f’kull veloċità tat-test (SVA, SVB, SVC, kif kalkolati skond it-Taqsima 6.3.3 ta’ dan l-Appendiċi mit-tliet stadji suċċessivi ta’ tagħbija f’kull veloċità tat-test) għandhom ikunu anqas minn 15 % tal-valur medju, jew 10 % tal-valur tal-limitu indikat fit-Tabella 1 ta’ l-Anness I, skond liema jkun l-akbar. Jekk id-differenza tkun akbar, is-sekwenza għandha tiġi ripetuta sakemm tliet stadji suċċessivi ta’ tagħbija jilħqu l-kriterji tal-validazzjoni.
3.5. Kontroll mill-ġdid ta’ l-Opacimeter
Il-valur zero drift ta’ l-opacimeter ta’ wara t-test ma għandux jaqbeż il-± 5,0 % tal-valur tal-limitu indikat fit-Tabella 1 ta’ l-Anness I.
4. KALKOLU TA’ L-EMISSJONIJIET GASSUŻI
4.1. Valutazzjoni tad-Data
Għall-valutazzjoni ta’ l-emissjonijiet gassużi, għandu jittieħed il-medju tal-qari taċ-chart ta’ l-aħħar 30 sekonda ta’ kull modalità, u l-konċentrazzjonijiet medji (konċ) ta’ HC, CO u NOx matul kull modalità għandhom jiġu determinati mill-qari medju taċ-chart u d-data tal-kalibrazzjoni korrispondenti. Jista’ jintuża tip differenti ta’ reġistrazzjoni jekk jiżgura ksib tad-data ekwivalenti.
Għall-kontroll NOx fiż-żona tal-kontroll, ir-rekwiżiti ta’ hawn fuq japplikaw għal NOx, biss.
Il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust GEXHW jew il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit GTOTW, jekk jintuża fakultattivament, għandhom jiġi determinat skond l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 2.3.
4.2. Korrezzjoni xotta/mxarrba
Il-konċentrazzjoni mkejla għandha tiġi konvertita għal bażi mxarrba skond il-formoli li ġejjin, jekk ma tkunx diġa mkejla fuq bażi mxarrba.
Għall-gass ta’ l-exhaust mhux trattat:
u,
Għall-gass ta’ l-exhaust dilwit:
jew,
Għall-arja tad-dilwizzjoni |
Għall-arja ta’ l-intake (jekk differenti mill-arja tad-dilwizzjoni) |
|
|
|
|
|
|
fejn:
Ha, Hd |
= |
g ilma kull kg ta’ arja xotta |
Rd, Ra |
= |
umdità relattiva ta’ l-arja tad-dilwizzjoni/ arja ta’ l-intake, % |
pd, pa |
= |
pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja tad-dilwizzjoni / l-arja ta’ l-intake, kPa |
pB |
= |
pressjoni totali barometrika, kPa |
4.3. Korrezzjoni NOx għall-Umdità u għat-Temperatura
Billi l-emissjoni tan-NOx tiddependi fuq il-kondizzjonijiet ta’ l-arja ambjentali, il-konċentrazzjoni tan-NOx għandha tiġi korretta għat-temperatura u l-umdità ta’ l-arja ambjentali bil-fatturi mogħtija fil-formoli li ġejjin:
bi:
A |
= |
0,309 GFUEL/GAIRD - 0,0266 |
B |
= |
- 0,209 GFUEL/GAIRD + 0,00954 |
Ta |
= |
temperatura ta’ l-arja, K |
Ha |
= |
umdità ta’ l-arja ta’ l-intake, g ilma kull kg arja xotta |
Ha |
= |
|
fejn:
Ra |
= |
umdità relattiva ta’ l-arja ta’ l-intake, % |
pa |
= |
pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja ta’ l-intake, kPa |
pB |
= |
pressjoni totali barometrika, kPa |
4.4. Kalkolu tar-Rati tal-Fluss tal-Massa ta’ l-Emissjoni
Ir-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni (g/h) għal kull modalità għandhom jiġu kalkolati kif ġej, bil-preżunzjoni li d-densità tal-gass ta’ l-exhaust tkun ta’ 273 K (0 °C) u 101,3 kPa:
|
|
|
|
|
|
fejn NOx conc, COconc, HCconc (3) huma l-konċentrazzjonijiet medji (ppm) fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, kif determinati fit-Taqsima 4.1.
Jekk, b’mod fakultattiv l-emissjonijiet gassużi jiġu determinati b’sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ, għandhom jiġu applikati l-formoli li ġejjin.
|
|
|
|
|
|
fejni NOx conc, COconc, HCconc (3) huma l-konċentrazzjonijiet medji korretti fl-isfond (ppm) ta’ kull modalità fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, kif determinati fl-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1.1.
4.5. Kalkolu ta’ l-Emissjonijiet Speċifiċi
L-emissjonijiet (g/kWh) għandhom jiġu kalkolati għall-komponenti individwali kollha bil-metodu li ġej:
Il-fatturi ta’ pesatura (WF) użati fil-kalkolu ta’ hawn fuq huma skond it-Taqsima 2.7.1.
4.6. Kalkolu tal-Valuri tal-Kontroll taż-Żona
Għat-tliet punti ta’ kontroll magħżula skond it-Taqsima 2.7.6, l-emissjoni NOx għandha titkejjel u tiġi kalkolata skond it-Taqsima 4.6.1 u ukoll stabbilita bl-interpolazzjoni mill-modalitajiet taċ-ċiklu tat-test l-eqreb għall-punt ta’ kontroll rispettiv skond it-Taqsima 4.6.2. Il-valuri mkejla imbagħad jiġu mqabbla mal-valuri interpolati skond it-Taqsima 4.6.3.
4.6.1. Kalkolu ta’ l-Emissjoni Speċifika
L-emissjoni NOx għal kull wieħed mill-punti ta’ kontroll (Z) għandha tiġi kalkolata kif ġej:
4.6.2. Determinazzjoni tal-Valur ta’ l-Emissjoni miċ-Ċiklu tat-Test
L-emissjoni NOx għal kull wieħed mill-punti ta’ kontroll għandha tiġi interpolata mill-erba’ modalitajiet l-aktar qrib taċ-ċiklu li jkopru punt ta’ kontroll magħżul Z kif muri fid-Dijagramma 4. Għal dawn il-modalitajiet (R, S, T, U), japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:
Veloċità(R) |
= |
Veloċità (T) = nRT |
Veloċità (S) |
= |
Veloċità (U) = nSU |
Perċentwali ta’ tagħbija (R) |
= |
Perċentwali ta’ tagħbija (S) |
Perċentwali ta’ tagħbija (T) |
= |
Perċentwali ta’ tagħbija (U) |
L-emissjoni NOx tal-punt ta’ kontroll magħżul Z għandha tiġi kalkolata kif ġej:
u:
fejn,
ER, ES, ET, EU |
= |
emissjoni speċifika NOx tal-modalitajiet ta’ kopertura kalkolati skond it-Taqsima 4.6.1. |
MR, MS, MT, MU |
= |
torque tal-magna tal-modalitajiet ta’ kopertura |
Dijagramma 4
Interpolazzjoni tal-Punt ta’ Kontroll ta’ l-NOx
Test ta 'immaġni
4.6.3. Paragun tal-Valuri ta’ l-Emissjoni ta’ l-NOx
L-emissjoni NOx speċifika mkejla tal-punt ta’ kontroll Z (NOx,Z) tiġi mqabbla mal-valur interpolat (EZ) kif ġej:
5. KALKOLU TA’ L-EMISSJONI TA’ PARTIKULATI
5.1. Valutazzjoni tad-Data
Għall-valutazzjoni tal-partikulati, għandha tiġi reġistrata għal kull modalità il-massa totali tal-kampjuni (MSAM,i) mill-filtri .
Il-filtri għandhom jitqiegħdu lura fil-kompartiment ta’ l-użin u jiġu kondizzjonati għal ta’ l-inqas siegħa, iżda mhux aktar minn 80 siegħa, u mbagħad jintiżnu. Għandu jiġi reġistrat il-piż gross tal-filtri u jiġi mnaqqas il-piż tarat (ara t-Taqsima 1 ta’ l-Appendiċi). Il-massa tal-partikulati Mf tkun it-total tal-massa tal-partikulati miġbura fuq il-filtri primarji u l-filtri back-up.
Jekk għandha tiġi applikata xi korrezzjoni ta’ l-isfond, għandhom jiġu reġistrati l-massa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni (MDIL) mill-filtri u l-massa tal-partikulati (Md) . Jekk sar aktar minn kejl wieħed, għandu jiġi kalkolat il-kwozjent Md/MDIL għal kull kejl u jittieħed il-medju tal-valuri.
5.2. Sistema ta’ Dilwizzjoni tal-Fluss Parzjali
Ir-riżultati finali, li jiġu rapportati, tat-test ta’ l-emissjoni tal-partikulati għandhom jiġu determinati permezz tal-passi li ġejjin. Billi jistgħu jintużaw diversi tipi ta’ kontroll tar-rata ta’ dilwizzjoni, japplikaw metodi differenti tal-kalkolu għall-GEDFW. Il-kalkoli kollha għandhom jiġu bbażati fuq il-valuri medji tal-modalitajiet individwali matul il-perjodu kampjunarju.
5.2.1. Sistemi Isokinetiċi
fejn “r” tikkorrispondi għall-proporzjon taż-żoni cross section tas-sonda isokinetika u l-pajp ta’ l-exhaust:
5.2.2. Sistemi b’Kejl tal-Konċentrazzjoni ta’ CO2 jew ta’ NOx
fejn:
concE |
= |
konċentrazzjoni mxarrba tal-gass tracer fl-exhaust mhux trattat |
concD |
= |
konċentrazzjoni mxarrba tal-gass tracer fl-exhaust dilwit |
concA |
= |
konċentrazzjoni mxarrba tal-gass tracer fl-arja tad-dilwizzjoni |
Il-konċentrazzjonijiet imkejla fuq bażi xotta għandhom jiġu konvertiti għall-bażi mxarrba skond it-Taqsima 4.2 ta’ dan l-Appendiċi.
5.2.3. Sistemi b’Kejl ta’ CO2 u bil-Metodu tal-Bilanċ tal-Karbonju (4)
fejn:
CO2D |
= |
konċentrazzjoni ta’ CO2 ta’ l-exhaust dilwit |
CO2A |
= |
konċentrazzjoni ta’ CO2 ta’ l-arja tad-dilwizzjoni |
(konċentrazzjonijiet f’ % ta’ volum fuq bażi mxarrba)
Din l-ekwazzjoni hija bbażata fuq is-suppożizzjoni tal-bilanċ tal-karbonju (l-atomi tal-karbonju fornuti lill-magna jiġu emessi bħala CO2) u determinata permezz tal-passi li ġejjin:
u
5.2.4. Sistemi b’ Kejl tal-Fluss
5.3. Sistema ta’ Dilwizzjoni tal-Fluss Sħiħ
Ir-riżultati tat-test, li jiġu rapportati, ta’ l-emissjoni tal-partikulati għandhom jiġu determinati permezz tal-passi li ġejjin. Il-kalkoli kollha għandhom jiġu bbażati fuq il-valuri medji tal-modalitajiet individwali matul il-perjodu kampjunarju.
5.4. Kalkolu tar-Rata tal-Fluss tal-Massa tal-Partikulati
Ir-rata tal-fluss tal-massa tal-partikulati għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn
=
MSAM =
i=
determinati fiċ-ċiklu tat-test permezz tas-sommazzjoni tal-valuri medji tal-modalitajiet individali matul il-perjodu kampjunarju.
Ir-rata tal-fluss tal-massa tal-partikulati tista’ tiġi korretta fl-isfond kif ġej:
Jekk isir aktar minn kejl wieħed, għandu jinbidel bi .
għall-modalitajiet individwali
jew,
għall-modalitajiet individwali.
5.5. Kalkolu ta’ l-Emissjoni Speċifika
L-emissjoni tal-partikulati għandha tiġi kalkolata kif ġej:
5.6. Fattur effettiv ta’ pesatura (ta’ piż għall-kejl)
Il-fattur effettiv ta’ pesatura għal kull modalità għandu jiġi kalkolat kif ġej:
Il-valur tal-fatturi effettivi ta’ pesatura għandu jkun fil-limiti ta’ ± 0,003 (± 0,005 għall-modalità ta’ l-idling) tal-fatturi ta’ pesaturadisposti fit-Taqsima 2.7.1.
6. KALKOLU TAL-VALURI TAD-DUĦĦAN
6.1. L-Algoritmu ta’ Bessel
L-algoritmu ta’ Bessel għandu jintuża sabiex jiġu kalkolati l-valuri medji ta’ kull 1 sekonda mir-riżultati istantanji tad-duħħan, konvertiti skond it-Taqsima 6.3.1. L-algoritmu jemula filtru low pass tat-tieni ordni, u l-użu tiegħu jitlob kalkoli iterattivi sabiex jiġu determinati l-koeffiċjenti. Dawn il-koeffiċjenti huma funzjoni tal-ħin tar-reazzjoni tas-sistema ta’ l-opacimeter u r-rata kampjunarja. Għaldaqstant, it-Taqsima 6.1.1 għandha tiġi ripetuta kull meta l-ħin tar-reazzjoni tas-sistema u/jew ir-rata kampjunarja jinbidlu.
6.1.1. Kalkolu tal-Ħin tar-Reazzjoni tal-Filtru u tal-Kostanti Bessel
Il-ħin ta’ reazzjoni meħtieġ ta’ Bessel (tF) huwa funzjoni tal-ħinijiet tar-reazzjoni elettrika u tar-reazzjoni fiżika tas-sistema ta’ l-opacimeter, kif speċifikata fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 5.2.4, u għandu jiġi kalkolat bl-ekwazzjoni li ġejja:
fejn:
tp |
= |
ħin ta’ reazzjoni fiżika, f’sekondi s |
te |
= |
ħin ta’ reazzjoni elettrika, f’sekondi s |
Il-kalkoli għall-istima tal-frekwenza tal-cut off tal-filtru (fc) huma bbażati fuq stadju ta’ input minn 0 sa 1 fi ≤ 0,01 sekonda (ara l-Anness VII). Il-ħin tar-reazzjoni huwa definit bħala l-ħin bejn meta l-qawwa Bessel tilħaq l-10 % (t10) u meta tilħaq 90 % (t90) ta’ din il-funzjoni ta’ stadju. Dan għandu jintlaħaq bl-iterazzjoni fuq fc sakemm t90-t10 ≈ tF. L-ewwel iterazzjoni għal fc hija mogħtija mill-formola li ġejja:
Il-kostanti Bessel E u K għandhom jiġu kalkolati bl-ekwazzjonijiet li ġejjin:
fejn:
D |
= |
0,618034 |
Δt |
= |
|
Ω |
= |
|
6.1.2. Kalkolu ta’ l-Algoritmu ta’ Bessel
Bl-użu tal-valuri ta’ E u K, ir-reazzjoni medja ta’ Bessel ta’ 1 sekonda għal stadju ta’ input Si għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn:
Si-2 |
= |
Si-1 = 0 |
Si |
= |
1 |
Yi-2 |
= |
Yi-1 = 0 |
Għandhom interpolati l-ħinijiet t10 u t90. Id-differenza fil-ħin bejn t90 u t10 tiddefinixxi l-ħin ta’ reazzjoni tF għal dak il-valur ta’ fc. Jekk dan il-ħin ta’ reazzjoni mhuwiex qrib suffiċjentement għall-ħin ta’ reazzjoni meħtieġ, għandha titkompla l-iterazzjoni sakemm il-ħin attwali ta’ reazzjoni jidħol fil-limitu ta’ 1 % ta’ reazzjoni meħtieġa kif ġej:
6.2. Valutazzjoni tad-Data
Il-kampjuni tal-valuri tal-kejl tad-duħħan għandhom jittieħedu b’rata minima ta’ 20 Hz.
6.3. Determinazzjoni tad-Duħħan
6.3.1. Konversjoni tad-Data
Billi l-unità ta’ kejl bażika ta’ l-opacimeters kollha hija t-trasmissjoni, il-valuri tad-duħħan għandhom jiġu konvertiti minn trasmissjoni (τ) għall-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl (k) kif ġej:
u
fejn:
k |
= |
koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl, m-1 |
LA |
= |
tul tal-passaġġ ottiku effettiv, kif mogħti mill-fabbrikant ta’ l-istrument, m |
N |
= |
opaċità, % |
τ |
= |
trasmissjoni, % |
Għandha tiġi applikata l-konverżjoni qabel ma jsir kwalunkwe proċessar ieħor tad-data.
6.3.2. Kalkolu tad-Duħħan Medju ta’ Bessel
Il-frekwenza tal-cutoff korretta fc hija dik li tipproduċi l-ħin ta’ reazzjoni meħtieġ tal-filtru tF. Meta din il-frekwenza tkun ġiet determinata permezz tal-proċess iterattiv tat-Taqsima 6.1.1, għandhom jiġu kalkolati l-kostanti korretti E u K ta’ l-algoritmu ta’ Bessel. L-algoritmu ta’ Bessel imbagħad jiġi applikat għat-traċċa istantanja tad-duħħan (valur k), kif spjegat fit-Taqsima 6.1.2:
L-algoritmu ta’ Bessel huwa tat-tip rikursiv. Għaldaqstant, għandu bżonn xi valuri inizjali ta’ l-input Si-1 u Si-2 u valuri inizjali ta’ l-output Yi-1 u Yi-2 sabiex jinbeda l-algoritmu. Dawn jistgħu jkunu preżunti bħala 0.
Għal kull stadju ta’ tagħbija tat-tliet veloċitajiet A, B u Ċ, il-valur ta’ 1 sekonda massimu Ymax għandu jiġi magħżul mill-valuri individwali Yi għal kull traċċa tad-duħħan.
6.3.3. Riżultat finali
Il-valuri medji tad-duħħan (SV) minn kull ċiklu (veloċità tat-test) għandhom jiġu kalkolati kif ġej:
Għall-veloċità A tat-test: |
SVA = (Ymax1,A + Ymax2,A + Ymax3,A) / 3 |
Għall-veloċità B tat-test: |
SVB = (Ymax1,B + Ymax2,B + Ymax3,B) / 3 |
Għall-veloċità C tat-test: |
SVC = (Ymax1,C + Ymax2,C + Ymax3,C) / 3 |
fejn:
Ymax1, Ymax2, Ymax3 |
= |
l-ogħla valur tad-duħħan medju ta’ Bessel ta’ 1 sekonda f’kull wieħed mit-tliet stadji ta’ tagħbija |
Il-valur finali għandu jiġi kalkolat kif ġej:
SV = (0,43 × SVA) + (0,56 × SVB) + (0,01 × SVC)
(1) Il-punti tat-test għandhom ikunu magħżula billi jintużaw metodi statistiċi randomizzati approvati.
(2) Il-punti tat-test għandhom ikunu magħżula billi jintużaw metodi statistiċi randomizzati.
(3) Ibbażat fuq l-ekwivalent ta’ C1.
(4) Il-valur huwa validu biss għall-karburant ta’ referenza speċifikat fl-Anness IV.
Appendiċi 2
IĊ-ĊIKLU TAT- TEST TA’ L-ETC
1. PROĊEDURA TAL-MAPPING TAL-MAGNA
1.1. Determinazzjoni ta’ l-iskala ta’ Veloċità għall-mapping
Għall-ġenerazzjoni ta’ l-ETC fuq il-kompartiment tat-test, hemm bżonn li jsir il-mapping tal-magna qabel iċ-ċiklu tat-test sabiex tiġi determinata l-kurva veloċità vs. torque. Il-veloċitajiet minimi u massimi tal-mapping huma definiti kif ġej:
Veloċità minima tal-mapping |
= |
veloċità fl-idling |
Veloċità massima tal-mapping |
= |
nhi × 1,02 jew il-veloċità fejn it-torque taħt tagħbija sħiħa jaqa’ għal żero, ikun liema jkun l-inqas wieħed |
1.2. Kif issir il-power map tal-magna
Il-magna għandha tissaħħan sal-qawwa massima sabiex il-parametri tal-magna jkunu stabbilizzati skond ir-rakkomandazzjoni tal-fabbrikant u l-prattika tajba fl-inġinerija. Meta l-magna tkun stabbilizzata, il-mapping tal-magna għandu jsir kif ġej:
(a) |
għandha titneħħa t-tagħbija mill-magna, li għandha titħaddem bil-veloċità ta’ l-idling; |
(b) |
il-magna għandha titħaddem bir-regolazzjoni ta’ tagħbija sħiħa tal-pompa ta’ l-injezzjoni bil-veloċità minima tal-mapping; |
(ċ) |
il-veloċità tal-magna għandha tiġi miżjuda b’rata medja ta’ 8 ± 1 min-1 /s mill-veloċità tal-mapping minima sa dik massima. Il-veloċità tal-magna u l-punti tat-torque għandhom jiġu reġistrati b’rata ta’ kampjunament ta’ almenu punt wieħed kull sekonda. |
1.3. Ġenerazzjoni ta’ Kurva tal-mapping
Il-punti kollha tad-data reġistrati skond it-Taqsima 1.2 għandhom jiġu konnessi permezz ta’ l-interpolazzjoni lineari bejn il-punti. Il-kurva tat-torque li tirriżulta hija l-kurva tal-mapping u għandha tintuża sabiex il-valuri normalizzati tat-torque taċ-ċiklu tal-magna jiġu konvertiti f’valuri attwali ta’ torque għaċ-ċiklu tat-test, kif deskritt fit-Taqsima 2.
1.4. Mapping alternattiv
Jekk xi fabbrikant iħoss li xi teknika tal-mapping ta’ hawn fuq hija perikoluża jew mhijiex rappreżentattiva għal kwalunkwe magna, tista’ tintuża teknika alternattiva tal-mapping. Il-metodi tekniċi alternattivi għandhom jissodisfaw l-iskop tal-proċeduri speċifikati tal-mapping sabiex jiġi determinat it-torque massimu possibbli fil-veloċitajiet tal-magna kollha milħuqa matul iċ-ċikli tat-test. Id-devjazzjonijiet mill-metodi tekniċi tal-mapping speċifikati f’din it-Taqsima għal raġunijiet tas-sigurta’ jew ta’ rappresentanza għandhom jiġu approvati mis-Servizz Tekniku flimkien mal-ġustifikazzjoni għall-użu tagħhom. Fl-ebda każ, madankollu, ma għandhom jintużaw sweeps kontinwi dixxendenti tal-veloċità tal-magna għall-magni li jkunu governati jew turbocharged.
1.5. Testijiet Replikati
Ma hemmx il-bżonn li jsir il-mapping ta’ magna qabel kull ċiklu tat-test. Għandu jsir il-mapping tal-magna mill-ġdid qabel iċ-ċiklu tat-test jekk:
— |
ikun għadda ammont mhux raġonevoli ta’ żmien mill-aħħar mapping, kif determinat mill-prattika tajba fl-inġinerija, jew |
— |
ikunu saru tibdiliet fiżiċi jew rikalibrazzjonijiet lill-magna li jistgħu jolqtu l-operazzjoni tal-magna. |
2. ĠENERAZZJONI TAĊ-ĊIKLU TAT-TEST TA’ REFERENZA
Iċ-ċiklu transitorju ta’ test huwa deskritt fl-Appendiċi 3 ta’ dan l-Anness. Il-valuri normalizzatti għat-torque u għall-veloċità għandhom jinbidlu għall-valuri attwali, kif ġej, li jirriżultaw fiċ-ċiklu ta’ referenza.
2.1. Veloċità Attwali
Il-veloċità għandha tiġi denormalizzata billi tintuża l-ekwazzjoni li ġejja:
Il-veloċità ta’ referenza (nref) tikkorrispondi għall-100 % tal-valuri tal-veloċità speċifikati fl-iskeda tad-dinamometru tal-magna ta’ l-Appendiċi 3. Hija definita kif ġej (ara d-Dijagramma 1 ta’ l-Anness I):
fejn nhi u nlo ikunu speċifikati skond l-Anness I, Taqsima 2 jew determinati skond l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 1.1.
2.2. Torque Attwali
It- torque jiġi normalizzat għat-torque massimu fil-veloċità rispettiva. Il-valuri tat-torque taċ-ċiklu ta’ referenza għandhom jiġu denormalizzati, bl-użu tal-kurva tal-mapping determinata skond it-Taqsima 1.3, kif ġej:
Torque attwali = (% torque × torque mass. /100)
għall-veloċità attwali rispettiva kif determinata fit-Taqsima 2.1.
Il-valuri negattivi tat-torque tal-punti tat-tħaddim (“m”) għandhom ikollhom, għall-finijiet tal-ġenerazzjoni taċ-ċiklu ta’ referenza, valuri denormalizzati determinati b’xi wieħed mill-metodi li ġejjin:
— |
40 % negattiv tat-torque pożittiv disponibbli fil-punt assoċjat tal-veloċità, |
— |
mapping tat-torque negattiv meħtieġ sabiex titħaddem il-magna mill-veloċità tal-mapping minima sa dik massima, |
— |
determinazzjoni tat-torque negattiv meħtieġ sabiex titħaddem il-magna bil-veloċità fl-idling u bil-veloċità ta’ referenza u interpolazzjoni lineari bejn dawn iż-żewġ punti. |
2.3. Eżempju tal-Proċedura ta’ Denormalizzazzjoni
Bħala eżempju, il-punt tat-test li ġej għandu jiġi denormalizzat.
% veloċità |
= |
43 |
% torque |
= |
82 |
B’dawn il-valuri li ġejjin:
veloċità ta’ referenza |
= |
2 200 min- 1 |
veloċità fl-idling |
= |
600 min- 1 |
jirriżulta,
veloċità attwali = (43 × (2 200 – 600)/100) + 600 = 1 288 min-1
torque attwali = (82 × 700/100) = 574 Nm
fejn it-torque massimu osservat mill-kurva tal-mapping fuq 1 288 min-1 ikun ta’ 700 Nm.
3. IT-TEST RUN TA’ L-EMISSJONIJIET
Fuq it-talba tal-fabbrikant, jista’ jsir it-test dummy għall-kondizzjonament tal-magna u tas-sistema ta’ l-exhaust qabel iċ-ċiklu tal-kejl.
Il-magni li jaħdmu bl-NG u l-LPG għandu jsirilhom run-in permezz tat-test ETC. Il-magna għandha titħaddem tul minimu ta’ żewġ ċikli ETC u sakemm l-emissjoni ta’ CO imkejla tul ċiklu wieħed ta’ l-ETC ma taqbiżx b’aktar minn 10 % l-emissjoni CO imkejla tul iċ-ċiklu ETC ta’ qabel.
3.1. Preparazzjoni tal-Filtri Kampjunarji (Magni Diesel Biss)
Ta’ l-inqas siegħa qabel it-test, kull (par) filtru għandu jitpoġġa f’petri dish magħluq, iżda mhux siġillat u mpoġġi f’kompartiment għall-kejl għall-istabbilizzazzjoni. Fl-aħħar tal-perjodu ta’ l-istabbilizzazzjoni, kull (par) filtru għandu jintiżen u l-piż imnaqqas (tarat) għandu jiġi reġistrat. Il-(par) filtru imbagħad jiġi depożitat f’petri dish magħluq jew f’holder ta’ filtru siġillat sakemm ikun meħtieġ għall-ittestjar. Jekk il-(par) filtru ma jintużax fi żmien tmien sigħat mit-tneħħija tiegħu mill-kompartiment ta’ l-użin, għandu jiġi kondizzjonat u imwieżen mill-ġdid qabel l-użu.
3.2. Installazzjoni ta’ l-Apparat tal-Kejl
Is-sondi ta’ l-istrumentazzjoni u kampjunarji għandhom jiġu installati kif meħtieġ. It-tailpipe għandu jiġi mqabbad mas-sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ.
3.3. Startjar tas-Sistema ta’ Dilwizzjoni u tal-Magna
Is-sistema ta’ dilwizzjoni u l-magna għandhom jiġu startjati u msaħħna sakemm it-temperaturi u l-pressjonijiet kollha ikunu ġew stabbilizzati bil-qawwa massima skond ir-rakkomandazzjoni tal-fabbrikant u l-prattika tajba fl-inġinerija.
3.4. Startjar tas-Sistema tal-Kampjunament tal-Partikulati (Magni Diesel Biss)
Is-sistema tal-kampjunament tal-partikulati għandha tiġi startjata u titħaddem fuq il-bypass. Il-livell fl-isfond tal-partikulati ta’ l-arja tad-dilwizzjoni jista’ jiġi determinat billi l-arja tad-dilwizzjoni tiġi mgħoddija mill-filtri tal-partikulati. Jekk tintuża l-arja tad-dilwizzjoni filtrata, jista’ jsir kejl wieħed qabel jew wara t-test. Jekk l-arja tad-dilwizzjoni ma tkunx filtrata, jista’ jsir kejl fil-bidu jew fl-aħħar taċ-ċiklu, u jittieħed il-medju tal-valuri.
3.5. Aġġustament tas-Sistema ta’ Dilwizzjoni ta’ Fluss Sħiħ
Il-fluss totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit għandu jiġi regolat sabiex tiġi eliminata l-kondensazzjoni ta’ l-ilma fis-sistema, u sabiex tinkiseb temperatura massima mal-filtru ta’ 325 K (52 °C) jew anqas (ara l-Anness V, Taqsima 2.3.1, DT).
3.6. Kontroll ta’ l-analizzaturi
L-analizzaturi ta’ l-emissjoni għandhom jiġu regolati fuq żero u spanned. Jekk jintużaw boroż kampjunarji, dawn għandhom jiġu żvujtati.
3.7. Proċedura Ta’ Startjar Tal-Magna
Il-magna stabbilizata għanda tiġi startjata skond il-proċedura ta’ l-istartjar rakkomandata mill-fabbrikant fil-manwali tas-sid, billi jintużaw mutur ta’ l-istartjar tal-produzzjoni jew id-dinamometru. Wieħed jista’ jagħżel li jibda t-test b’mod dirett mill-fażi tal-prekondizzjonament tal-magna mingħajr ma tintefa l-magna, meta l-magna tilħaq il-veloċità ta l-idling.
3.8. Ċiklu ta’ test
3.8.1. Sekwenza tat-test
Is-sekwenza tat-test għandha tinbeda, jekk il-magna tilħaq il-veloċità ta’ l-idling. It-test għandu jsir skond iċ-ċiklu ta’ referenza kif dispost fit-Taqsima 2 ta’ dan l-Appendiċi. Il-command set points tal-veloċità u t-torque tal-magna għandhom jingħataw mal-5 Hz (10 Hz rakkomandati) jew akbar. Il-feedback tal-veloċità u t-torque tal-magna għandhom jiġu reġistrati ta’ l-inqas darba kull sekonda matul iċ-ċiklu tat-test, u s-sinjali jistgħu jiġu filtrati elettronikament.
3.8.2. Reazzjoni ta’ l-analizzatur
Fil-bidu tas-sekwenza tal-magna jew tat-test, jekk iċ-ċiklu jinbeda direttament mill-prekondizzjonament, l-apparat tal-kejl għandu jiġi startjat, simultanjament:
— |
jibda’ l-ġbir jew l-analiżi ta’ l-arja tad-dilwizzjoni |
— |
jibda’ l-ġbir jew l-analiżi tal-gass ta’ l-exhaust dilwit |
— |
jibda l-kejl ta’ l-ammont tal-gass ta’ l-exhaust dilwit (CVS) u tat-temperaturi u tal-pressjonijiet meħtieġa; |
— |
tibda r-reġistrazzjoni tal-feedback data tal-veloċità u tat-torque tad-dinamometru. |
L-HC u l-NOx għandhom jitkejlu kontinwament fil-passaġġ tad-dilwit bi frekwenza ta’ 2 Hz. Il-konċentrazzjonijiet medji għandhom jiġu determinati bl-integrazzjoni tas-sinjali ta’ l-analizzatur matul iċ-ċiklu tat-test. Il-ħin ta’ reazzjoni tas-sistema ma għandux ikun itwal minn 20 sekonda, u għandu jkun koordinat ma’ l-oxxillazzjonijiet tal-fluss CVS u mal-bilanċi tal-ħin tal-kampjunament/ taċ-ċiklu tat-test, jekk ikun hemm bżonn. Is-CO, CO2, NMHC u CH4 għandhom jiġu determinati bl-integrazzjoni jew bl-analiżi tal-konċentrazzjonijiet fil-borża kampjunarja, miġbura matul iċ-ċiklu. Il-konċentrazzjonijiet ta’ l-inkwinanti gassużi fl-arja tad-dilwizzjoni għandhom jiġu determinati bl-integrazzjoni jew bil-ġbir fil-borża ta’ l-isfond. Il-valuri l-oħra kollha għandhom jiġu reġistrati b’minimu ta’ kejl wieħed kull sekonda (1 Hz).
3.8.3. Kampjunament tal-Partikulati (Magni Diesel Biss)
Fil-bidu tas-sekwenza tal-magna jew tat-test, jekk iċ-ċiklu jinbeda direttament mill-prekondizzjonament, is-sistema tal-kampjunament tal-partikulati għandha tiġi trasferita minn by-pass għall-ġbir ta’ partikulati.
Jekk ma jintuża l-ebda kumpens tal-fluss, il-pompa jew il-pompi kampjunarji għandhom jiġu aġġustati sabiex ir-rata tal-fluss tul is-sonda tal-kampjunament tal-partikulati jew it-tubu tat-trasferiment jinżammu f’valur fil-limiti ta’ ± 5 % tar-rata stabbilita tal-fluss. Jekk jintuża kumpens għall-fluss (i.e. kontroll proporzjonali tal-fluss kampjunarju), għandu jintwera li l-proporzjon tal-fluss tal-passaġġ prinċipali għall-fluss kampjunarju tal-partikulati ma jinbidilx b’aktar minn ± 5 % tal-valur stabbilit tiegħu (barra l-ewwel 10 sekondi tal-kampjunament).
Nota: Għall-operazzjoni tad-dilwizzjoni doppja, il-fluss kampjunarju jikkonsisti fid-differenza netta bejn ir-rata tal-fluss mill-filtri kampjunarji u r-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni sekondarja.
It-temperatura u l-pressjoni medji fil-misuratur(i) tal-gass jew fl-inlet ta’ l-istrumentazzjoni tal-fluss għandhom jiġu reġistrati. Jekk ir-rata stabbilita tal-fluss ma tistax tinżamm tul ċiklu komplet (fil-limiti ta’ ± 5 %) minħabba tagħbija ‘għolja’ ta’ partikulati fuq il-filtru, it-test għandu jiġi annullat. It-test għandu jerġa jsir permezz ta’ rata ta’ fluss aktar baxxa u/jew b’filtru ta’ dijametru akbar.
3.8.4. Stalling tal-magna
Jekk il-magna tieqaf f’xi punt matul iċ-ċiklu tat-test, il-magna għandha tiġi prekondizzjonata u terġa tiġi startjata, u t-test ripetut. Jekk ikun hemm xi malfunzjoni fi kwalunkwe apparat tat-test meħtieġ matul iċ-ċiklu tat-test, it-test għandu jiġi annullat.
3.8.5. Operazzjonijiet wara t-Test
Mat-tlestija tat-test, il-kejl tal-volum tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, il-fluss tal-gass fil-boroż tal-ġbir u l-pompa tal-kampjunament tal-partikulati għandhom jitwaqqfu. Fil-każ ta’ sistema ta’ analizzatur integranti, il-kampjunament għandu jitkompla sakemm il-ħinijiet ta’ reazzoni tas-sistema jkunu għaddew.
Il-konċentrazzjonijiet tal-boroż tal-ġbir, jekk jintużaw, għandhom jiġu analizzati mill-aktar fis possibbli u fi kwalunkwe każ mhux aktar tard minn 20 minuta wara t-tmiem taċ-ċiklu tat-test.
Wara t-test ta’ l-emissjoni, għandhom jintużaw gass żero u l-istess gass ta’ span għall-kontroll mill-ġdid ta’ l-analizzaturi. It-test jitqies bħala aċċettabbli jekk id-differenza bejn ir-riżultati ta’ qabel it-test u ta’ wara t-test tkun anqas minn 2 % tal-valur tal-gass ta’ span.
Għall-magni diesel biss, il-filtri tal-partikulati għandhom jerġgħu jitqiegħdu fil-kompartiment ta’ l-użin mhux aktar tard minn siegħa wara t-tlestija tat-test u għandhom jiġu kondizzjonati f’petri dish magħluq iżda mhux siġillat għal ta’ l-inqas siegħa, iżda mhux aktar minn 80 siegħa qabel il-kejl.
3.9. Verifika tat-Test Run
3.9.1. Data Shift
Sabiex jiġi minimizzat l-effett ta’ impreċiżjoni ta’ l-intervall tal-ħin bejn il-valuri tal-feedback u taċ-ċiklu ta’ referenza, is-sekwenza kollha tas-sinjali ta’ feedback tal-veloċità u tat-torque tal-magna tista’ tiġi avvanzata jew ittardjata fil-ħin fir-rigward tal-veloċità ta’ referenza u tas-sekwenza tat-torque. Jekk is-sinjali ta’ feedback juru bidla (shift), kemm il-veloċità kif ukoll it-torque għandhom jiġu aġġustati bl-istess ammont u fl-istess direzzjoni.
3.9.2. Kalkolu tal-Prestazzjoni fiċ-Ċiklu
Il-prestazzjoni attwali matul iċ-ċiklu Wact (kWh) għandha tiġi kalkolata bl-użu ta’ kull par ta’ valuri reġistrati ta’ feedback tal-veloċità u tat-torque tal-magna. Dan għandu jsir wara li sseħħ kwalunkwe bidla (shift) fid-data ta’ l-feedback, jekk jingħażel li jsir hekk. Il-prestazzjoni attwali matul iċ-ċiklu Wact tintuża għall-paragun għall-prestazzjoni taċ-ċiklu ta’ referenza Wref u għall-kalkolu ta’ l-emissjonijiet speċifiċi tal-brejk (ara t-Taqsimiet 4.4 u 5.2). L-istess metodoloġija għandha tintuża sabiex jiġu integrati kemm il-qawwa ta’ referenza tal-magna kif ukoll il-qawwa attwali tal-magna. Jekk għandhom jiġu determinati valuri bejn il-valuri viċini ta’ referenza jew il-valuri viċini mkejla, għandha tintuża l-interpolazzjoni lineari.
Fl-integrazzjoni tal-prestazzjoni taċ-ċiklu ta’ referenza u ta’ dik taċ-ċiklu attwali, il-valuri tat-torque negattivi kollha għandhom jiġu regolati ugwali għal żero u inklużi. Jekk issir l-integrazzjoni fi frekwenza ta’ anqas minn 5 Hertz, u jekk, matul kwalunkwe segment ta’ ħin, il-valur tat-torque imur mill-pożittiv għan-negattiv, jew viceversa, il-porzjoni negattiva għandha tiġi kalkolata u tiġi regolata ugwali għal żero. Il-porzjon pożittiv għandu jiġi inkluż fil-valur integrat.
Wact għandu jkun bejn - 15 % u + 5 % ta’ Wref
3.9.3. Statistika ta’ Validazzjoni taċ-Ċiklu tat-Test
Għandhom isiru rigressjonijiet lineari tal-valuri ta’ feedback fuq il-valuri ta’ referenza għandhom isiru għall-veloċità, għat- torque u għall-qawwa. Dan għandu jsir wara kwalunkwe bidla (shift) fid-data tal-feedback, jekk tingħażel din il-fakultà. Għandu jintuża l-metodu ta’ l-inqas kwadrati, bl-ekwazzjoni l-aktar adatta li jkollha l-forma:
fejn:
y |
= |
valur (attwali) ta’ feedback tal-veloċità (min-1), torque (Nm), jew qawwa (kW) |
m |
= |
pendenza tal-linja tar-rigressjoni |
x |
= |
valur ta’ referenza tal-veloċità (min-1), torque (Nm), jew qawwa (kW) |
b |
= |
interċettazzjoni y tal-linja tar-rigressjoni |
L-erroneità standard ta’ l-istima (SE) ta’ y fuq x u l-koeffiċjent tad-determinazzjoni (r2) għandhom jiġu kalkolati għal kull linja ta’ rigressjoni.
Huwa rakkomandat li din l-analiżi ssir f’Hertz 1. Il-valuri negattivi kollha tat-torque ta’ referenza u l-valuri tal-feedback assoċjati għandhom jitħassru mill-kalkolu ta’ l-istatistika ta’ validazzjoni dwar it-torque u l-qawwa taċ-ċiklu. Sabiex test jitqies bħala validu, għandhom jintlaħqu l-kriterji tat-Tabella 6.
Tabella 6
Tolleranzi tal-linja ta’ rigressjoni
|
Veloċità |
Torque |
Qawwa |
Erroneità standard ta’ l-istima (SE) ta’ Y fuq X |
Mass 100 min–1 |
Massimu ta’ 13 % (15 %) (*) tat-torque massimu tal-magna tal-mapping tal-qawwa |
Massimu ta’ 8 % (15 %) (*) tal-qawwa massima tal-magna tal-mapping tal-qawwa |
Pendenza tal-linja ta’ rigressjoni, m |
0,95 sa 1,03 |
0,83–1,03 |
0,89–1,03(0,83–1,03) (*) |
Koeffiċjent tad-determinazzjoni, r2 |
min 0,9700 (min 0,9500) (*) |
min 0,8800 (min 0,7500) (*) |
min 0,9100 (min 0,7500) (*) |
Interċettazzjoni y tal-linja ta’ rigressjoni, b |
± 50 min-1 |
± 20 Nm jew ± 2 % (± 20 Nm jew ± 3 %) tat-torque massimu, ikun x’ikun l-akbar (*) |
± 4 kW jew ± 2 % (± 4 kW jew ± 3 %) tal-qawwa massima ikun x’ikun l-akbar (*) |
Jista’ jsir tħassir ta’ punti mill-analizi tar-rigressjoni skond it-Tabella 7.
Tabella 7
Tħassir Permess ta’ Punti mill-Analiżi tar-Rigressjoni
Kondizzjonijiet |
Punti li għandhom jitħassru |
Feedback dwar it-tagħbija sħiħa u tat-torque < referenza tat-torque |
Torque u/jew qawwa |
Feedback dwar l-ebda tagħbija, mhux punt ta’ l-idling, u tat-torque > referenza tat-torque |
Torque u/jew qawwa |
Ebda tagħbija/throttle magħluq, punt ta’ l-idling u veloċità > veloċità ta’ l-idling ta’ referenza |
Veloċità u/jew qawwa |
4. KALKOLU TA’ L-EMISSJONIJIET GASSUŻI
4.1. Determinazzjoni tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit
Il-fluss totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit matul iċ-ċiklu (kg/test) għandu jiġi kalkolat mill-valuri tal-kejl matul iċ-ċiklu u d-data korrispondenti ta’ kalibrazzjoni ta’ l-istrument tal-kejl tal-fluss (V0 għal PDP jew KV għal CFV, kif determinat fl-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 2). Il-formoli li ġejjin għandhom jiġu applikati, jekk it-temperatura ta’ l-exhaust dilwit tinżamm kostanti matul iċ-ċiklu billi jintuża heat exchanger (± 6 K għal PDP-CVS, ± 11 K għal CFV-CVS, ara l-Anness V, Taqsima 2.3).
Għas-sistema PDP-CVS:
MTOTW = 1,293 × V0 × Np × (pB – p1) × 273 / (101,3 × T)
fejn:
MTOTW |
= |
massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi xotta matul iċ-ċiklu, kg |
V0 |
= |
volum tal-gass ippompjat kull rivoluzzjoni taħt il-kondizzjonijiet tat-test, m3/rev |
NP |
= |
rivoluzzjonijiet totali tal-pompa kull test |
pB |
= |
pressjoni atmosferika fil-kompartiment tat-test, kPa |
p1 |
= |
tnaqqis tal-pressjoni taħt l-atmosferika fl-inlet tal-pompa, kPa |
T |
= |
temperatura medja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fl-inlet tal-pompa matul iċ-ċiklu, K |
Għas-sistema CFV-CVS:
MTOTW = 1,293 × t × Kv × pA / T0,5
fejn:
MTOTW |
= |
massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi mxarrba matul iċ-ċiklu, kg |
t |
= |
ħin taċ-ċiklu, sekondi |
Kv |
= |
koeffiċjent ta’ kalibrazzjoni tal-venturi tal-fluss kritiku għall-kondizzjonijiet standard |
pA |
= |
pressjoni assoluta fl-inlet tal-venturi, kPa |
T |
= |
temperatura assoluta fl-inlet tal-venturi, K |
Jekk tintuża sistema b’kumpens tal-fluss (i.e. mingħajr heat exchanger), l-emissjonijiet istantanji tal-massa għandhom jiġu kalkolati u integrati matul iċ-ċiklu. F’dan il-każ, il-massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit għandha tiġi kalkolata kif ġej.
Għas-sistema PDP-CVS:
MTOTW,i = 1,293 × V0 × Np,i × (pB – p1) × 273 / (101,3 × T)
fejn:
MTOTW,i |
= |
massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi mxarrba, kg |
Np,i |
= |
rivoluzzjonijiet totali tal-pompa kull intervall ta’ ħin |
Għas-sistema CFV-CVS:
MTOTW,i = 1,293 × Δti × Kv × pA / T0,5
fejn:
MTOTW,i |
= |
massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi xotta, kg |
Δti |
= |
intervall ta’ ħin, sekondi |
Jekk il-massa totali tal-kampjuni tal-partikulati (MSAM) u l-inkwinanti gassużi jaqbżu 0,5 % tal-fluss CVS totali (MTOTW), il-fluss CVS għandu jiġi korrett għal MSAM jew il-fluss tal-kampjuni tal-partikulati għandu jerġa lura għal CVS qabel l-istrument tal-kejl tal-fluss (PDP jew CFV).
4.2. Korrezzjoni NOx għall-Umdità
Billi l-emissjoni NOx tiddependi fuq il-kondizzjonijiet ta’ l-arja ambjentali, il-konċentrazzjoni NOx għandha tiġi korretta għall-umdità ta’ l-arja ambjentali bil-fatturi mogħtija fil-formoli li ġejjin:
(a) |
għall-magni diesel: |
(b) |
għall-magni tal-gass:
|
fejn:
Ha |
= |
umdità ta’ l-ilma ta’ l-arja ta’ l-intake kull kg arja xotta |
fejn:
Ra |
= |
umdità relattiva ta’ l-arja ta’ l-intake, % |
pa |
= |
pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja ta’ l-intake, kPa |
pB |
= |
pressjoni totali barometrika, kPa |
4.3. Kalkolu tal-Fluss tal-Massa ta’ l-Emissjoni
4.3.1. Sistemi bil-Fluss tal-Massa Kostanti
Għas-sistemi b’heat exchanger, il-massa ta’ l-inkwinanti (g/test) għandha tiġi determinata mill-ekwazzjonijiet li ġejjin:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
fejn:
NOx conc, COconc, HCconc (1), NMHCconc |
= |
konċentrazzjonijiet korretti medji ta’ l-isfond matul iċ-ċiklu mill-integrazzjoni (obbligatorju għall-NOx u HC) jew mill-kejl bil-borża, ppm |
MTOTW |
= |
massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit kif determinata fit-Taqsima 4.1, kg |
KH,D |
= |
fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-magni diesel kif determinat fit-Taqsima 4.2 |
KH,G |
= |
fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-magni tal-gass kif determinat fit-Taqsima 4.2 |
Il-konċentrazzjonijiet imkejla fuq bażi xotta għandhom jiġu konvertiti għal bażi mxarrba skond l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.2.
Id-determinazzjoni ta’ l-NMHCconc tiddependi fuq il-metodu wżat (ara l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.3.4). Fiż-żewġ każijiet, il-konċentrazzjoni CH4 għandha tiġi determinata u mnaqqsa mill-konċentrazzjoni HC kif ġej:
(a) |
metodu GC |
(b) |
metodu NMC |
fejn:
HC(wCutter) |
= |
konċentrazzjoni HC bil-gass kampjunarju għaddej tul l-NMC |
HC(w/oCutter) |
= |
konċentrazzjoni HC bil-gass kampjunarju ma jgħaddix mill-NMC |
CEM |
= |
effiċjenza tal-metanu kif determinata fl-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.8.4.1 |
CEE |
= |
effiċjenza ta’ l-etanu kif determinata fl-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.8.4.2 |
4.3.1.1. Determinazzjoni tal-Konċentrazzjonijiet Korretti ta’ l-Isfond
Il-konċentrazzjonijiet medji ta’ l-isfond ta’ l-inkwinanti gassużi fl-arja tad-dilwizzjoni għandhom jitnaqqsu mill-konċentrazzjonijiet imkejla sabiex jinkisbu l-konċentrazzjonijiet netti ta’ l-inkwinanti. Il-valuri medji tal-konċentrazzjonijiet ta’ l-isfond jistgħu jiġu determinati bil-metodu tal-borża kampjunarja jew b’kejl kontinwu bl-integrazzjoni. Għandha tintuża l-formola li ġejja:
fejn:
conc |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, korreġut bl-ammont ta’ l-inkwinant rispettiv kontenut fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm |
conce |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv imkejjel fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm |
concd |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv imkejjel fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni |
Il-fattur ta’ dilwizzjoni għandu jiġi kalkolat kif ġej:
(a) |
għall-magni tal-gass li jaħdmu bid-diesel jew b’LPG |
(b) |
għall-magni tal-gass li jaħdmu bl-NG |
fejn:
CO2, conce |
= |
konċentrazzjoni CO2 fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, % vol |
HCconce |
= |
konċentrazzjoni HC fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm C1 |
NMHCconce |
= |
konċentrazzjoni NMHC fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm C1 |
COconce |
= |
konċentrazzjoni CO fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm |
FS |
= |
fattur stojkjometriku |
Il-konċentrazzjonijiet imkejla fuq bażi xotta għandhom jiġu konvertiti għal bażi mxarrba skond l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.2.
Il-fattur stojkjometriku għandu jiġi kalkolat kif ġej:
fejn:
x, y |
= |
kompożizzjoni tal-karburant CxHy |
Alternattivament, jekk il-kompożizzjoni tal-karburant mhijiex magħrufa, jistgħu jintużaw il-fatturi stojkjometriċi li ġejjin:
FS (diesel) |
= |
13,4 |
FS (LPG) |
= |
11,6 |
FS (NG) |
= |
9,5 |
4.3.2. Sistemi b’Kumpens għall-Fluss
Għas-sistemi mingħajr heat exchanger, il-massa ta’ l-inkwinanti (g/test) għandha tiġi determinata bil-kalkolu ta’ l-emissjonijiet tal-massa istantanji u bl-integrazzjoni tal-valuri istantanji matul iċ-ċiklu. Minbarra dan, il-korrezzjoni ta’ l-isfond għandha tiġi applikata b’mod dirett għall-valur tal-konċentrazzjoni istantanja. Għandhom jintużaw l-formoli li ġejjin:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
fejn:
conce |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv imkejjel fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm |
concd |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv imkejjel fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm |
MTOTW,i |
= |
massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, (ara t-Taqsima 4.1), kg |
MTOTW |
= |
massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit matul iċ-ċiklu (ara t-Taqsima 4.1), kg |
KH,D |
= |
fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-magni diesel kif determinat fit-Taqsima 4.2 |
KH,G |
= |
fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-magni tal-gass kif determinat fit-Taqsima 4.2 |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni kif determinat fit-Taqsima 4.3.1.1 |
4.4. Kalkolu ta’ l-Emissjonijiet Speċifiċi
L-emissjonijiet (g/kWh) għandhom jiġu kalkolati għall-komponenti individwali kollha bil-metodu li ġej:
(magni diesel u tal-gass)
(magni diesel u tal-gass)
(magni tal-gass li jaħdmu bid-diesel u bl-LPG)
(magni tal-gass li jaħdmu bl-NG)
(magni tal-gass li jaħdmu bl-NG)
fejn:
Wact |
= |
prestazzjoni taċ-ċiklu attwali kif determinata fit-Taqsima 3.9.2, kWh |
5. KALKOLU TA’ L-EMISSJONIJIET PARTIKULATI (MAGNI DIESEL BISS)
5.1. Kalkolu tal-Fluss tal-Massa
Il-massa tal-partikulati (g/test) għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn:
Mf |
= |
massa tal-partikulati li tagħha jittieħed il-kampjun matul iċ-ċiklu, mg |
MTOTW |
= |
massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit matul iċ-ċiklu kif determinata fit-Taqsima 4.1, kg |
MSAM |
= |
massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit meħuda mill-passaġġ tad-dilwit għall-ġabra tal-partikulati, kg |
u:
Mf |
= |
Mf,p + Mf,b jekk imwieżna separatment, mg |
Mf,p |
= |
massa tal-partikulati miġbura fuq il-filtru primarju, mg |
Mf,b |
= |
massa tal-partikulati miġbura fuq il-filtru back up, mg |
Jekk tintuża sistema ta’ dilwizzjoni doppja, il-massa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni sekondarja għandha titnaqqas mill-massa totali tal-gass ta’ l-exhaust doppjament dilwit li tiegħu ittieħed il-kampjun mill-filtri tal-partikulati
fejn:
MTOT |
= |
massa tal-gass ta’ l-exhaust doppjament dilwit mill-filtru tal-partikulati, kg |
MSKE |
= |
massa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni sekondarja, kg |
Il-livell fl-isfond tal-partikulati ta’ l-arja tad-dilwizzjoni jiġi determinat skond it-Taqsima 3.4, il-massa tal-partikulati tista’ tkun korretta fl-isfond. F’dan il-każ, il-massa tal-partikulati (g/test) għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn:
Mf, MSAM, MTOTW |
= |
ara hawn fuq |
MDIL |
= |
massa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni primarja li tagħha ttieħed il-kampjun permezz ta’ apparat tal-kampjunament tal-partikulati fl-isfond, kg |
Md |
= |
massa tal-partikulati fl-isfond miġbura ta’ l-arja tad-dilwizzjoni primarja, mg |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni kif determinat fit-Taqsima 4.3.1.1 |
5.2. Kalkolu ta’ l-emissjoni speċifika
L-emissjoni tal-partikolat (g/kWh) għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn:
Wact |
= |
prestazzjoni taċ-ċiklu attwali kif determinata fit-Taqsima 3.9.2, kWh. |
(*) Sal-1 ta’ Ottubru 2005, il-figuri indikati fil-parentesi jistgħu jintużaw għall-ittestjar ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-magni tal-gass. (Qabel l-1 ta’ Ottubru 2004, il-Kummissjoni għandha tirrapporta dwar l-iżvilupp tat-teknoloġija tal-magna tal-gass sabiex tikkonferma jew timmodifika t-tolleranzi tal-linja ta’ rigressjoni li japplikaw għall-magni tal-gass mogħtija f’din it-Tabella.)
(1) Ibbażat fuq l-ekwivalenti ta’ C1.
Appendiċi 3
SKEDA TAD-DINAMOMETRU TAL-MAGNA ETC
Ħin s |
Veloċità normali % |
Torque normali % |
1 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
3 |
0 |
0 |
4 |
0 |
0 |
5 |
0 |
0 |
6 |
0 |
0 |
7 |
0 |
0 |
8 |
0 |
0 |
9 |
0 |
0 |
10 |
0 |
0 |
11 |
0 |
0 |
12 |
0 |
0 |
13 |
0 |
0 |
14 |
0 |
0 |
15 |
0 |
0 |
16 |
0,1 |
1,5 |
17 |
23,1 |
21,5 |
18 |
12,6 |
28,5 |
19 |
21,8 |
71 |
20 |
19,7 |
76,8 |
21 |
54,6 |
80,9 |
22 |
71,3 |
4,9 |
23 |
55,9 |
18,1 |
24 |
72 |
85,4 |
25 |
86,7 |
61,8 |
26 |
51,7 |
0 |
27 |
53,4 |
48,9 |
28 |
34,2 |
87,6 |
29 |
45,5 |
92,7 |
30 |
54,6 |
99,5 |
31 |
64,5 |
96,8 |
32 |
71,7 |
85,4 |
33 |
79,4 |
54,8 |
34 |
89,7 |
99,4 |
35 |
57,4 |
0 |
36 |
59,7 |
30,6 |
37 |
90,1 |
“m” |
38 |
82,9 |
“m” |
39 |
51,3 |
“m” |
40 |
28,5 |
“m” |
41 |
29,3 |
“m” |
42 |
26,7 |
“m” |
43 |
20,4 |
“m” |
44 |
14,1 |
0 |
45 |
6,5 |
0 |
46 |
0 |
0 |
47 |
0 |
0 |
48 |
0 |
0 |
49 |
0 |
0 |
50 |
0 |
0 |
51 |
0 |
0 |
52 |
0 |
0 |
53 |
0 |
0 |
54 |
0 |
0 |
55 |
0 |
0 |
56 |
0 |
0 |
57 |
0 |
0 |
58 |
0 |
0 |
59 |
0 |
0 |
60 |
0 |
0 |
61 |
0 |
0 |
62 |
25,5 |
11,1 |
63 |
28,5 |
20,9 |
64 |
32 |
73,9 |
65 |
4 |
82,3 |
66 |
34,5 |
80,4 |
67 |
64,1 |
86 |
68 |
58 |
0 |
69 |
50,3 |
83,4 |
70 |
66,4 |
99,1 |
71 |
81,4 |
99,6 |
72 |
88,7 |
73,4 |
73 |
52,5 |
0 |
74 |
46,4 |
58,5 |
75 |
48,6 |
90,9 |
76 |
55,2 |
99,4 |
77 |
62,3 |
99 |
78 |
68,4 |
91,5 |
79 |
74,5 |
73,7 |
80 |
38 |
0 |
81 |
41,8 |
89,6 |
82 |
47,1 |
99,2 |
83 |
52,5 |
99,8 |
84 |
56,9 |
80,8 |
85 |
58,3 |
11,8 |
86 |
56,2 |
“m” |
87 |
52 |
“m” |
88 |
43,3 |
“m” |
89 |
36,1 |
“m” |
90 |
27,6 |
“m” |
91 |
21,1 |
“m” |
92 |
8 |
0 |
93 |
0 |
0 |
94 |
0 |
0 |
95 |
0 |
0 |
96 |
0 |
0 |
97 |
0 |
0 |
98 |
0 |
0 |
99 |
0 |
0 |
100 |
0 |
0 |
101 |
0 |
0 |
102 |
0 |
0 |
103 |
0 |
0 |
104 |
0 |
0 |
105 |
0 |
0 |
106 |
0 |
0 |
107 |
0 |
0 |
108 |
11,6 |
14,8 |
109 |
0 |
0 |
110 |
27,2 |
74,8 |
111 |
17 |
76,9 |
112 |
36 |
78 |
113 |
59,7 |
86 |
114 |
80,8 |
17,9 |
115 |
49,7 |
0 |
116 |
65,6 |
86 |
117 |
78,6 |
72,2 |
118 |
64,9 |
“m” |
119 |
44,3 |
“m” |
120 |
51,4 |
83,4 |
121 |
58,1 |
97 |
122 |
69,3 |
99,3 |
123 |
72 |
20,8 |
124 |
72,1 |
“m” |
125 |
65,3 |
“m” |
126 |
64 |
“m” |
127 |
59,7 |
“m” |
128 |
52,8 |
“m” |
129 |
45,9 |
“m” |
130 |
38,7 |
“m” |
131 |
32,4 |
“m” |
132 |
27 |
“m” |
133 |
21,7 |
“m” |
134 |
19,1 |
0,4 |
135 |
34,7 |
14 |
136 |
16,4 |
48,6 |
137 |
0 |
11,2 |
138 |
1,2 |
2,1 |
139 |
30,1 |
19,3 |
140 |
30 |
73,9 |
141 |
54,4 |
74,4 |
142 |
77,2 |
55,6 |
143 |
58,1 |
0 |
144 |
45 |
82,1 |
145 |
68,7 |
98,1 |
146 |
85,7 |
67,2 |
147 |
60,2 |
0 |
148 |
59,4 |
98 |
149 |
72,7 |
99,6 |
150 |
79,9 |
45 |
151 |
44,3 |
0 |
152 |
41,5 |
84,4 |
153 |
56,2 |
98,2 |
154 |
65,7 |
99,1 |
155 |
74,4 |
84,7 |
156 |
54,4 |
0 |
157 |
47,9 |
89,7 |
158 |
54,5 |
99,5 |
159 |
62,7 |
96,8 |
160 |
62,3 |
0 |
161 |
46,2 |
54,2 |
162 |
44,3 |
83,2 |
163 |
48,2 |
13,3 |
164 |
51 |
“m” |
165 |
50 |
“m” |
166 |
49,2 |
“m” |
167 |
49,3 |
“m” |
168 |
49,9 |
“m” |
169 |
51,6 |
“m” |
170 |
49,7 |
“m” |
171 |
48,5 |
“m” |
172 |
50,3 |
72,5 |
173 |
51,1 |
84,5 |
174 |
54,6 |
64,8 |
175 |
56,6 |
76,5 |
176 |
58 |
“m” |
177 |
53,6 |
“m” |
178 |
40,8 |
“m” |
179 |
32,9 |
“m” |
180 |
26,3 |
“m” |
181 |
20,9 |
“m” |
182 |
10 |
0 |
183 |
0 |
0 |
184 |
0 |
0 |
185 |
0 |
0 |
186 |
0 |
0 |
187 |
0 |
0 |
188 |
0 |
0 |
189 |
0 |
0 |
190 |
0 |
0 |
191 |
0 |
0 |
192 |
0 |
0 |
193 |
0 |
0 |
194 |
0 |
0 |
195 |
0 |
0 |
196 |
0 |
0 |
197 |
0 |
0 |
198 |
0 |
0 |
199 |
0 |
0 |
200 |
0 |
0 |
201 |
0 |
0 |
202 |
0 |
0 |
203 |
0 |
0 |
204 |
0 |
0 |
205 |
0 |
0 |
206 |
0 |
0 |
207 |
0 |
0 |
208 |
0 |
0 |
209 |
0 |
0 |
210 |
0 |
0 |
211 |
0 |
0 |
212 |
0 |
0 |
213 |
0 |
0 |
214 |
0 |
0 |
215 |
0 |
0 |
216 |
0 |
0 |
217 |
0 |
0 |
218 |
0 |
0 |
219 |
0 |
0 |
220 |
0 |
0 |
221 |
0 |
0 |
222 |
0 |
0 |
223 |
0 |
0 |
224 |
0 |
0 |
225 |
21,2 |
62,7 |
226 |
30,8 |
75,1 |
227 |
5,9 |
82,7 |
228 |
34,6 |
80,3 |
229 |
59,9 |
87 |
230 |
84,3 |
86,2 |
231 |
68,7 |
“m” |
232 |
43,6 |
“m” |
233 |
41,5 |
85,4 |
234 |
49,9 |
94,3 |
235 |
60,8 |
99 |
236 |
70,2 |
99,4 |
237 |
81,1 |
92,4 |
238 |
49,2 |
0 |
239 |
56 |
86,2 |
240 |
56,2 |
99,3 |
241 |
61,7 |
99 |
242 |
69,2 |
99,3 |
243 |
74,1 |
99,8 |
244 |
72,4 |
8,4 |
245 |
71,3 |
0 |
246 |
71,2 |
9,1 |
247 |
67,1 |
“m” |
248 |
65,5 |
“m” |
249 |
64,4 |
“m” |
250 |
62,9 |
25,6 |
251 |
62,2 |
35,6 |
252 |
62,9 |
24,4 |
253 |
58,8 |
“m” |
254 |
56,9 |
“m” |
255 |
54,5 |
“m” |
256 |
51,7 |
17 |
257 |
56,2 |
78,7 |
258 |
59,5 |
94,7 |
259 |
65,5 |
99,1 |
260 |
71,2 |
99,5 |
261 |
76,6 |
99,9 |
262 |
79 |
0 |
263 |
52,9 |
97,5 |
264 |
53,1 |
99,7 |
265 |
59 |
99,1 |
266 |
62,2 |
99 |
267 |
65 |
99,1 |
268 |
69 |
83,1 |
269 |
69,9 |
28,4 |
270 |
70,6 |
12,5 |
271 |
68,9 |
8,4 |
272 |
69,8 |
9,1 |
273 |
69,6 |
7 |
274 |
65,7 |
“m” |
275 |
67,1 |
“m” |
276 |
66,7 |
“m” |
277 |
65,6 |
“m” |
278 |
64,5 |
“m” |
279 |
62,9 |
“m” |
280 |
59,3 |
“m” |
281 |
54,1 |
“m” |
282 |
51,3 |
“m” |
283 |
47,9 |
“m” |
284 |
43,6 |
“m” |
285 |
39,4 |
“m” |
286 |
34,7 |
“m” |
287 |
29,8 |
“m” |
288 |
20,9 |
73,4 |
289 |
36,9 |
“m” |
290 |
35,5 |
“m” |
291 |
20,9 |
“m” |
292 |
49,7 |
11,9 |
293 |
42,5 |
“m” |
294 |
32 |
“m” |
295 |
23,6 |
“m” |
296 |
19,1 |
0 |
297 |
15,7 |
73,5 |
298 |
25,1 |
76,8 |
299 |
34,5 |
81,4 |
300 |
44,1 |
87,4 |
301 |
52,8 |
98,6 |
302 |
63,6 |
99 |
303 |
73,6 |
99,7 |
304 |
62,2 |
“m” |
305 |
29,2 |
“m” |
306 |
46,4 |
22 |
307 |
47,3 |
13,8 |
308 |
47,2 |
12,5 |
309 |
47,9 |
11,5 |
310 |
47,8 |
35,5 |
311 |
49,2 |
83,3 |
312 |
52,7 |
96,4 |
313 |
57,4 |
99,2 |
314 |
61,8 |
99 |
315 |
66,4 |
60,9 |
316 |
65,8 |
“m” |
317 |
59 |
“m” |
318 |
50,7 |
“m” |
319 |
41,8 |
“m” |
320 |
34,7 |
“m” |
321 |
28,7 |
“m” |
322 |
25,2 |
“m” |
323 |
43 |
24,8 |
324 |
38,7 |
0 |
325 |
48,1 |
31,9 |
326 |
40,3 |
61 |
327 |
42,4 |
52,1 |
328 |
46,4 |
47,7 |
329 |
46,9 |
30,7 |
330 |
46,1 |
23,1 |
331 |
45,7 |
23,2 |
332 |
45,5 |
31,9 |
333 |
46,4 |
73,6 |
334 |
51,3 |
60,7 |
335 |
51,3 |
51,1 |
336 |
53,2 |
46,8 |
337 |
53,9 |
50 |
338 |
53,4 |
52,1 |
339 |
53,8 |
45,7 |
340 |
50,6 |
22,1 |
341 |
47,8 |
26 |
342 |
41,6 |
17,8 |
343 |
38,7 |
29,8 |
344 |
35,9 |
71,6 |
345 |
34,6 |
47,3 |
346 |
34,8 |
80,3 |
347 |
35,9 |
87,2 |
348 |
38,8 |
90,8 |
349 |
41,5 |
94,7 |
350 |
47,1 |
99,2 |
351 |
53,1 |
99,7 |
352 |
46,4 |
0 |
353 |
42,5 |
0,7 |
354 |
43,6 |
58,6 |
355 |
47,1 |
87,5 |
356 |
54,1 |
99,5 |
357 |
62,9 |
99 |
358 |
72,6 |
99,6 |
359 |
82,4 |
99,5 |
360 |
88 |
99,4 |
361 |
46,4 |
0 |
362 |
53,4 |
95,2 |
363 |
58,4 |
99,2 |
364 |
61,5 |
99 |
365 |
64,8 |
99 |
366 |
68,1 |
99,2 |
367 |
73,4 |
99,7 |
368 |
73,3 |
29,8 |
369 |
73,5 |
14,6 |
370 |
68,3 |
0 |
371 |
45,4 |
49,9 |
372 |
47,2 |
75,7 |
373 |
44,5 |
9 |
374 |
47,8 |
10,3 |
375 |
46,8 |
15,9 |
376 |
46,9 |
12,7 |
377 |
46,8 |
8,9 |
378 |
46,1 |
6,2 |
379 |
46,1 |
“m” |
380 |
45,5 |
“m” |
381 |
44,7 |
“m” |
382 |
43,8 |
“m” |
383 |
41 |
“m” |
384 |
41,1 |
6,4 |
385 |
38 |
6,3 |
386 |
35,9 |
0,3 |
387 |
33,5 |
0 |
388 |
53,1 |
48,9 |
389 |
48,3 |
“m” |
390 |
49,9 |
“m” |
391 |
48 |
“m” |
392 |
45,3 |
“m” |
393 |
41,6 |
3,1 |
394 |
44,3 |
79 |
395 |
44,3 |
89,5 |
396 |
43,4 |
98,8 |
397 |
44,3 |
98,9 |
398 |
43 |
98,8 |
399 |
42,2 |
98,8 |
400 |
42,7 |
98,8 |
401 |
45 |
99 |
402 |
43,6 |
98,9 |
403 |
42,2 |
98,8 |
404 |
44,8 |
99 |
405 |
43,4 |
98,8 |
406 |
45 |
99 |
407 |
42,2 |
54,3 |
408 |
61,2 |
31,9 |
409 |
56,3 |
72,3 |
410 |
59,7 |
99,1 |
411 |
62,3 |
99 |
412 |
67,9 |
99,2 |
413 |
69,5 |
99,3 |
414 |
73,1 |
99,7 |
415 |
77,7 |
99,8 |
416 |
79,7 |
99,7 |
417 |
82,5 |
99,5 |
418 |
85,3 |
99,4 |
419 |
86,6 |
99,4 |
420 |
89,4 |
99,4 |
421 |
62,2 |
0 |
422 |
52,7 |
96,4 |
423 |
50,2 |
99,8 |
424 |
49,3 |
99,6 |
425 |
52,2 |
99,8 |
426 |
51,3 |
100 |
427 |
51,3 |
100 |
428 |
51,1 |
100 |
429 |
51,1 |
100 |
430 |
51,8 |
99,9 |
431 |
51,3 |
100 |
432 |
51,1 |
100 |
433 |
51,3 |
100 |
434 |
52,3 |
99,8 |
435 |
52,9 |
99,7 |
436 |
53,8 |
99,6 |
437 |
51,7 |
99,9 |
438 |
53,5 |
99,6 |
439 |
52 |
99,8 |
440 |
51,7 |
99,9 |
441 |
53,2 |
99,7 |
442 |
54,2 |
99,5 |
443 |
55,2 |
99,4 |
444 |
53,8 |
99,6 |
445 |
53,1 |
99,7 |
446 |
55 |
99,4 |
447 |
57 |
99,2 |
448 |
61,5 |
99 |
449 |
59,4 |
5,7 |
450 |
59 |
0 |
451 |
57,3 |
59,8 |
452 |
64,1 |
99 |
453 |
70,9 |
90,5 |
454 |
58 |
0 |
455 |
41,5 |
59,8 |
456 |
44,1 |
92,6 |
457 |
46,8 |
99,2 |
458 |
47,2 |
99,3 |
459 |
51 |
100 |
460 |
53,2 |
99,7 |
461 |
53,1 |
99,7 |
462 |
55,9 |
53,1 |
463 |
53,9 |
13,9 |
464 |
52,5 |
“m” |
465 |
51,7 |
“m” |
466 |
51,5 |
52,2 |
467 |
52,8 |
80 |
468 |
54,9 |
95 |
469 |
57,3 |
99,2 |
470 |
60,7 |
99,1 |
471 |
62,4 |
“m” |
472 |
60,1 |
“m” |
473 |
53,2 |
“m” |
474 |
44 |
“m” |
475 |
35,2 |
“m” |
476 |
30,5 |
“m” |
477 |
26,5 |
“m” |
478 |
22,5 |
“m” |
479 |
20,4 |
“m” |
480 |
19,1 |
“m” |
481 |
19,1 |
“m” |
482 |
13,4 |
“m” |
483 |
6,7 |
“m” |
484 |
3,2 |
“m” |
485 |
14,3 |
63,8 |
486 |
34,1 |
0 |
487 |
23,9 |
75,7 |
488 |
31,7 |
79,2 |
489 |
32,1 |
19,4 |
490 |
35,9 |
5,8 |
491 |
36,6 |
0,8 |
492 |
38,7 |
“m” |
493 |
38,4 |
“m” |
494 |
39,4 |
“m” |
495 |
39,7 |
“m” |
496 |
40,5 |
“m” |
497 |
40,8 |
“m” |
498 |
39,7 |
“m” |
499 |
39,2 |
“m” |
500 |
38,7 |
“m” |
501 |
32,7 |
“m” |
502 |
30,1 |
“m” |
503 |
21,9 |
“m” |
504 |
12,8 |
0 |
505 |
0 |
0 |
506 |
0 |
0 |
507 |
0 |
0 |
508 |
0 |
0 |
509 |
0 |
0 |
510 |
0 |
0 |
511 |
0 |
0 |
512 |
0 |
0 |
513 |
0 |
0 |
514 |
30,5 |
25,6 |
515 |
19,7 |
56,9 |
516 |
16,3 |
45,1 |
517 |
27,2 |
4,6 |
518 |
21,7 |
1,3 |
519 |
29,7 |
28,6 |
520 |
36,6 |
73,7 |
521 |
61,3 |
59,5 |
522 |
40,8 |
0 |
523 |
36,6 |
27,8 |
524 |
39,4 |
80,4 |
525 |
51,3 |
88,9 |
526 |
58,5 |
11,1 |
527 |
60,7 |
“m” |
528 |
54,5 |
“m” |
529 |
51,3 |
“m” |
530 |
45,5 |
“m” |
531 |
40,8 |
“m” |
532 |
38,9 |
“m” |
533 |
36,6 |
“m” |
534 |
36,1 |
72,7 |
535 |
44,8 |
78,9 |
536 |
51,6 |
91,1 |
537 |
59,1 |
99,1 |
538 |
66 |
99,1 |
539 |
75,1 |
99,9 |
540 |
81 |
8 |
541 |
39,1 |
0 |
542 |
53,8 |
89,7 |
543 |
59,7 |
99,1 |
544 |
64,8 |
99 |
545 |
70,6 |
96,1 |
546 |
72,6 |
19,6 |
547 |
72 |
6,3 |
548 |
68,9 |
0,1 |
549 |
67,7 |
“m” |
550 |
66,8 |
“m” |
551 |
64,3 |
16,9 |
552 |
64,9 |
7 |
553 |
63,6 |
12,5 |
554 |
63 |
7,7 |
555 |
64,4 |
38,2 |
556 |
63 |
11,8 |
557 |
63,6 |
0 |
558 |
63,3 |
5 |
559 |
60,1 |
9,1 |
560 |
61 |
8,4 |
561 |
59,7 |
0,9 |
562 |
58,7 |
“m” |
563 |
56 |
“m” |
564 |
53,9 |
“m” |
565 |
52,1 |
“m” |
566 |
49,9 |
“m” |
567 |
46,4 |
“m” |
568 |
43,6 |
“m” |
569 |
40,8 |
“m” |
570 |
37,5 |
“m” |
571 |
27,8 |
“m” |
572 |
17,1 |
0,6 |
573 |
12,2 |
0,9 |
574 |
11,5 |
1,1 |
575 |
8,7 |
0,5 |
576 |
8 |
0,9 |
577 |
5,3 |
0,2 |
578 |
4 |
0 |
579 |
3,9 |
0 |
580 |
0 |
0 |
581 |
0 |
0 |
582 |
0 |
0 |
583 |
0 |
0 |
584 |
0 |
0 |
585 |
0 |
0 |
586 |
0 |
0 |
587 |
8,7 |
22,8 |
588 |
16,2 |
49,4 |
589 |
23,6 |
56 |
590 |
21,1 |
56,1 |
591 |
23,6 |
56 |
592 |
46,2 |
68,8 |
593 |
68,4 |
61,2 |
594 |
58,7 |
“m” |
595 |
31,6 |
“m” |
596 |
19,9 |
8,8 |
597 |
32,9 |
70,2 |
598 |
43 |
79 |
599 |
57,4 |
98,9 |
600 |
72,1 |
73,8 |
601 |
53 |
0 |
602 |
48,1 |
86 |
603 |
56,2 |
99 |
604 |
65,4 |
98,9 |
605 |
72,9 |
99,7 |
606 |
67,5 |
“m” |
607 |
39 |
“m” |
608 |
41,9 |
38,1 |
609 |
44,1 |
80,4 |
610 |
46,8 |
99,4 |
611 |
48,7 |
99,9 |
612 |
50,5 |
99,7 |
613 |
52,5 |
90,3 |
614 |
51 |
1,8 |
615 |
50 |
“m” |
616 |
49,1 |
“m” |
617 |
47 |
“m” |
618 |
43,1 |
“m” |
619 |
39,2 |
“m” |
620 |
40,6 |
0,5 |
621 |
41,8 |
53,4 |
622 |
44,4 |
65,1 |
623 |
48,1 |
67,8 |
624 |
53,8 |
99,2 |
625 |
58,6 |
98,9 |
626 |
63,6 |
98,8 |
627 |
68,5 |
99,2 |
628 |
72,2 |
89,4 |
629 |
77,1 |
0 |
630 |
57,8 |
79,1 |
631 |
60,3 |
98,8 |
632 |
61,9 |
98,8 |
633 |
63,8 |
98,8 |
634 |
64,7 |
98,9 |
635 |
65,4 |
46,5 |
636 |
65,7 |
44,5 |
637 |
65,6 |
3,5 |
638 |
49,1 |
0 |
639 |
50,4 |
73,1 |
640 |
50,5 |
“m” |
641 |
51 |
“m” |
642 |
49,4 |
“m” |
643 |
49,2 |
“m” |
644 |
48,6 |
“m” |
645 |
47,5 |
“m” |
646 |
46,5 |
“m” |
647 |
46 |
11,3 |
648 |
45,6 |
42,8 |
649 |
47,1 |
83 |
650 |
46,2 |
99,3 |
651 |
47,9 |
99,7 |
652 |
49,5 |
99,9 |
653 |
50,6 |
99,7 |
654 |
51 |
99,6 |
655 |
53 |
99,3 |
656 |
54,9 |
99,1 |
657 |
55,7 |
99 |
658 |
56 |
99 |
659 |
56,1 |
9,3 |
660 |
55,6 |
“m” |
661 |
55,4 |
“m” |
662 |
54,9 |
51,3 |
663 |
54,9 |
59,8 |
664 |
54 |
39,3 |
665 |
53,8 |
“m” |
666 |
52 |
“m” |
667 |
50,4 |
“m” |
668 |
50,6 |
0 |
669 |
49,3 |
41,7 |
670 |
50 |
73,2 |
671 |
50,4 |
99,7 |
672 |
51,9 |
99,5 |
673 |
53,6 |
99,3 |
674 |
54,6 |
99,1 |
675 |
56 |
99 |
676 |
55,8 |
99 |
677 |
58,4 |
98,9 |
678 |
59,9 |
98,8 |
679 |
60,9 |
98,8 |
680 |
63 |
98,8 |
681 |
64,3 |
98,9 |
682 |
64,8 |
64 |
683 |
65,9 |
46,5 |
684 |
66,2 |
28,7 |
685 |
65,2 |
1,8 |
686 |
65 |
6,8 |
687 |
63,6 |
53,6 |
688 |
62,4 |
82,5 |
689 |
61,8 |
98,8 |
690 |
59,8 |
98,8 |
691 |
59,2 |
98,8 |
692 |
59,7 |
98,8 |
693 |
61,2 |
98,8 |
694 |
62,2 |
49,4 |
695 |
62,8 |
37,2 |
696 |
63,5 |
46,3 |
697 |
64,7 |
72,3 |
698 |
64,7 |
72,3 |
699 |
65,4 |
77,4 |
700 |
66,1 |
69,3 |
701 |
64,3 |
“m” |
702 |
64,3 |
“m” |
703 |
63 |
“m” |
704 |
62,2 |
“m” |
705 |
61,6 |
“m” |
706 |
62,4 |
“m” |
707 |
62,2 |
“m” |
708 |
61 |
“m” |
709 |
58,7 |
“m” |
710 |
55,5 |
“m” |
711 |
51,7 |
“m” |
712 |
49,2 |
“m” |
713 |
48,8 |
40,4 |
714 |
47,9 |
“m” |
715 |
46,2 |
“m” |
716 |
45,6 |
9,8 |
717 |
45,6 |
34,5 |
718 |
45,5 |
37,1 |
719 |
43,8 |
“m” |
720 |
41,9 |
“m” |
721 |
41,3 |
“m” |
722 |
41,4 |
“m” |
723 |
41,2 |
“m” |
724 |
41,8 |
“m” |
725 |
41,8 |
“m” |
726 |
43,2 |
17,4 |
727 |
45 |
29 |
728 |
44,2 |
“m” |
729 |
43,9 |
“m” |
730 |
38 |
10,7 |
731 |
56,8 |
“m” |
732 |
57,1 |
“m” |
733 |
52 |
“m” |
734 |
44,4 |
“m” |
735 |
40,2 |
“m” |
736 |
39,2 |
16,5 |
737 |
38,9 |
73,2 |
738 |
39,9 |
89,8 |
739 |
42,3 |
98,6 |
740 |
43,7 |
98,8 |
741 |
45,5 |
99,1 |
742 |
45,6 |
99,2 |
743 |
48,1 |
99,7 |
744 |
49 |
100 |
745 |
49,8 |
99,9 |
746 |
49,8 |
99,9 |
747 |
51,9 |
99,5 |
748 |
52,3 |
99,4 |
749 |
53,3 |
99,3 |
750 |
52,9 |
99,3 |
751 |
54,3 |
99,2 |
752 |
55,5 |
99,1 |
753 |
56,7 |
99 |
754 |
61,7 |
98,8 |
755 |
64,3 |
47,4 |
756 |
64,7 |
1,8 |
757 |
66,2 |
“m” |
758 |
49,1 |
“m” |
759 |
52,1 |
46 |
760 |
52,6 |
61 |
761 |
52,9 |
0 |
762 |
52,3 |
20,4 |
763 |
54,2 |
56,7 |
764 |
55,4 |
59,8 |
765 |
56,1 |
49,2 |
766 |
56,8 |
33,7 |
767 |
57,2 |
96 |
768 |
58,6 |
98,9 |
769 |
59,5 |
98,8 |
770 |
61,2 |
98,8 |
771 |
62,1 |
98,8 |
772 |
62,7 |
98,8 |
773 |
62,8 |
98,8 |
774 |
64 |
98,9 |
775 |
63,2 |
46,3 |
776 |
62,4 |
“m” |
777 |
60,3 |
“m” |
778 |
58,7 |
“m” |
779 |
57,2 |
“m” |
780 |
56,1 |
“m” |
781 |
56 |
9,3 |
782 |
55,2 |
26,3 |
783 |
54,8 |
42,8 |
784 |
55,7 |
47,1 |
785 |
56,6 |
52,4 |
786 |
58 |
50,3 |
787 |
58,6 |
20,6 |
788 |
58,7 |
“m” |
789 |
59,3 |
“m” |
790 |
58,6 |
“m” |
791 |
60,5 |
9,7 |
792 |
59,2 |
9,6 |
793 |
59,9 |
9,6 |
794 |
59,6 |
9,6 |
795 |
59,9 |
6,2 |
796 |
59,9 |
9,6 |
797 |
60,5 |
13,1 |
798 |
60,3 |
20,7 |
799 |
59,9 |
31 |
800 |
60,5 |
42 |
801 |
61,5 |
52,5 |
802 |
60,9 |
51,4 |
803 |
61,2 |
57,7 |
804 |
62,8 |
98,8 |
805 |
63,4 |
96,1 |
806 |
64,6 |
45,4 |
807 |
64,1 |
5 |
808 |
63 |
3,2 |
809 |
62,7 |
14,9 |
810 |
63,5 |
35,8 |
811 |
64,1 |
73,3 |
812 |
64,3 |
37,4 |
813 |
64,1 |
21 |
814 |
63,7 |
21 |
815 |
62,9 |
18 |
816 |
62,4 |
32,7 |
817 |
61,7 |
46,2 |
818 |
59,8 |
45,1 |
819 |
57,4 |
43,9 |
820 |
54,8 |
42,8 |
821 |
54,3 |
65,2 |
822 |
52,9 |
62,1 |
823 |
52,4 |
30,6 |
824 |
50,4 |
“m” |
825 |
48,6 |
“m” |
826 |
47,9 |
“m” |
827 |
46,8 |
“m” |
828 |
46,9 |
9,4 |
829 |
49,5 |
41,7 |
830 |
50,5 |
37,8 |
831 |
52,3 |
20,4 |
832 |
54,1 |
30,7 |
833 |
56,3 |
41,8 |
834 |
58,7 |
26,5 |
835 |
57,3 |
“m” |
836 |
59 |
“m” |
837 |
59,8 |
“m” |
838 |
60,3 |
“m” |
839 |
61,2 |
“m” |
840 |
61,8 |
“m” |
841 |
62,5 |
“m” |
842 |
62,4 |
“m” |
843 |
61,5 |
“m” |
844 |
63,7 |
“m” |
845 |
61,9 |
“m” |
846 |
61,6 |
29,7 |
847 |
60,3 |
“m” |
848 |
59,2 |
“m” |
849 |
57,3 |
“m” |
850 |
52,3 |
“m” |
851 |
49,3 |
“m” |
852 |
47,3 |
“m” |
853 |
46,3 |
38,8 |
854 |
46,8 |
35,1 |
855 |
46,6 |
“m” |
856 |
44,3 |
“m” |
857 |
43,1 |
“m” |
858 |
42,4 |
2,1 |
859 |
41,8 |
2,4 |
860 |
43,8 |
68,8 |
861 |
44,6 |
89,2 |
862 |
46 |
99,2 |
863 |
46,9 |
99,4 |
864 |
47,9 |
99,7 |
865 |
50,2 |
99,8 |
866 |
51,2 |
99,6 |
867 |
52,3 |
99,4 |
868 |
53 |
99,3 |
869 |
54,2 |
99,2 |
870 |
55,5 |
99,1 |
871 |
56,7 |
99 |
872 |
57,3 |
98,9 |
873 |
58 |
98,9 |
874 |
60,5 |
31,1 |
875 |
60,2 |
“m” |
876 |
60,3 |
“m” |
877 |
60,5 |
6,3 |
878 |
61,4 |
19,3 |
879 |
60,3 |
1,2 |
880 |
60,5 |
2,9 |
881 |
61,2 |
34,1 |
882 |
61,6 |
13,2 |
883 |
61,5 |
16,4 |
884 |
61,2 |
16,4 |
885 |
61,3 |
“m” |
886 |
63,1 |
“m” |
887 |
63,2 |
4,8 |
888 |
62,3 |
22,3 |
889 |
62 |
38,5 |
890 |
61,6 |
29,6 |
891 |
61,6 |
26,6 |
892 |
61,8 |
28,1 |
893 |
62 |
29,6 |
894 |
62 |
16,3 |
895 |
61,1 |
“m” |
896 |
61,2 |
“m” |
897 |
60,7 |
19,2 |
898 |
60,7 |
32,5 |
899 |
60,9 |
17,8 |
900 |
60,1 |
19,2 |
901 |
59,3 |
38,2 |
902 |
59,9 |
45 |
903 |
59,4 |
32,4 |
904 |
59,2 |
23,5 |
905 |
59,5 |
40,8 |
906 |
58,3 |
“m” |
907 |
58,2 |
“m” |
908 |
57,6 |
“m” |
909 |
57,1 |
“m” |
910 |
57 |
0,6 |
911 |
57 |
26,3 |
912 |
56,5 |
29,2 |
913 |
56,3 |
20,5 |
914 |
56,1 |
“m” |
915 |
55,2 |
“m” |
916 |
54,7 |
17,5 |
917 |
55,2 |
29,2 |
918 |
55,2 |
29,2 |
919 |
55,9 |
16 |
920 |
55,9 |
26,3 |
921 |
56,1 |
36,5 |
922 |
55,8 |
19 |
923 |
55,9 |
9,2 |
924 |
55,8 |
21,9 |
925 |
56,4 |
42,8 |
926 |
56,4 |
38 |
927 |
56,4 |
11 |
928 |
56,4 |
35,1 |
929 |
54 |
7,3 |
930 |
53,4 |
5,4 |
931 |
52,3 |
27,6 |
932 |
52,1 |
32 |
933 |
52,3 |
33,4 |
934 |
52,2 |
34,9 |
935 |
52,8 |
60,1 |
936 |
53,7 |
69,7 |
937 |
54 |
70,7 |
938 |
55,1 |
71,7 |
939 |
55,2 |
46 |
940 |
54,7 |
12,6 |
941 |
52,5 |
0 |
942 |
51,8 |
24,7 |
943 |
51,4 |
43,9 |
944 |
50,9 |
71,1 |
945 |
51,2 |
76,8 |
946 |
50,3 |
87,5 |
947 |
50,2 |
99,8 |
948 |
50,9 |
100 |
949 |
49,9 |
99,7 |
950 |
50,9 |
100 |
951 |
49,8 |
99,7 |
952 |
50,4 |
99,8 |
953 |
50,4 |
99,8 |
954 |
49,7 |
99,7 |
955 |
51 |
100 |
956 |
50,3 |
99,8 |
957 |
50,2 |
99,8 |
958 |
49,9 |
99,7 |
959 |
50,9 |
100 |
960 |
50 |
99,7 |
961 |
50,2 |
99,8 |
962 |
50,2 |
99,8 |
963 |
49,9 |
99,7 |
964 |
50,4 |
99,8 |
965 |
50,2 |
99,8 |
966 |
50,3 |
99,8 |
967 |
49,9 |
99,7 |
968 |
51,1 |
100 |
969 |
50,6 |
99,9 |
970 |
49,9 |
99,7 |
971 |
49,6 |
99,6 |
972 |
49,4 |
99,6 |
973 |
49 |
99,5 |
974 |
49,8 |
99,7 |
975 |
50,9 |
100 |
976 |
50,4 |
99,8 |
977 |
49,8 |
99,7 |
978 |
49,1 |
99,5 |
979 |
50,4 |
99,8 |
980 |
49,8 |
99,7 |
981 |
49,3 |
99,5 |
982 |
49,1 |
99,5 |
983 |
49,9 |
99,7 |
984 |
49,1 |
99,5 |
985 |
50,4 |
99,8 |
986 |
50,9 |
100 |
987 |
51,4 |
99,9 |
988 |
51,5 |
99,9 |
989 |
52,2 |
99,7 |
990 |
52,8 |
74,1 |
991 |
53,3 |
46 |
992 |
53,6 |
36,4 |
993 |
53,4 |
33,5 |
994 |
53,9 |
58,9 |
995 |
55,2 |
73,8 |
996 |
55,8 |
52,4 |
997 |
55,7 |
9,2 |
998 |
55,8 |
2,2 |
999 |
56,4 |
33,6 |
1000 |
55,4 |
“m” |
1001 |
55,2 |
“m” |
1002 |
55,8 |
26,3 |
1003 |
55,8 |
23,3 |
1004 |
56,4 |
50,2 |
1005 |
57,6 |
68,3 |
1006 |
58,8 |
90,2 |
1007 |
59,9 |
98,9 |
1008 |
62,3 |
98,8 |
1009 |
63,1 |
74,4 |
1010 |
63,7 |
49,4 |
1011 |
63,3 |
9,8 |
1012 |
48 |
0 |
1013 |
47,9 |
73,5 |
1014 |
49,9 |
99,7 |
1015 |
49,9 |
48,8 |
1016 |
49,6 |
2,3 |
1017 |
49,9 |
“m” |
1018 |
49,3 |
“m” |
1019 |
49,7 |
47,5 |
1020 |
49,1 |
“m” |
1021 |
49,4 |
“m” |
1022 |
48,3 |
“m” |
1023 |
49,4 |
“m” |
1024 |
48,5 |
“m” |
1025 |
48,7 |
“m” |
1026 |
48,7 |
“m” |
1027 |
49,1 |
“m” |
1028 |
49 |
“m” |
1029 |
49,8 |
“m” |
1030 |
48,7 |
“m” |
1031 |
48,5 |
“m” |
1032 |
49,3 |
31,3 |
1033 |
49,7 |
45,3 |
1034 |
48,3 |
44,5 |
1035 |
49,8 |
61 |
1036 |
49,4 |
64,3 |
1037 |
49,8 |
64,4 |
1038 |
50,5 |
65,6 |
1039 |
50,3 |
64,5 |
1040 |
51,2 |
82,9 |
1041 |
50,5 |
86 |
1042 |
50,6 |
89 |
1043 |
50,4 |
81,4 |
1044 |
49,9 |
49,9 |
1045 |
49,1 |
20,1 |
1046 |
47,9 |
24 |
1047 |
48,1 |
36,2 |
1048 |
47,5 |
34,5 |
1049 |
46,9 |
30,3 |
1050 |
47,7 |
53,5 |
1051 |
46,9 |
61,6 |
1052 |
46,5 |
73,6 |
1053 |
48 |
84,6 |
1054 |
47,2 |
87,7 |
1055 |
48,7 |
80 |
1056 |
48,7 |
50,4 |
1057 |
47,8 |
38,6 |
1058 |
48,8 |
63,1 |
1059 |
47,4 |
5 |
1060 |
47,3 |
47,4 |
1061 |
47,3 |
49,8 |
1062 |
46,9 |
23,9 |
1063 |
46,7 |
44,6 |
1064 |
46,8 |
65,2 |
1065 |
46,9 |
60,4 |
1066 |
46,7 |
61,5 |
1067 |
45,5 |
“m” |
1068 |
45,5 |
“m” |
1069 |
44,2 |
“m” |
1070 |
43 |
“m” |
1071 |
42,5 |
“m” |
1072 |
41 |
“m” |
1073 |
39,9 |
“m” |
1074 |
39,9 |
38,2 |
1075 |
40,1 |
48,1 |
1076 |
39,9 |
48 |
1077 |
39,4 |
59,3 |
1078 |
43,8 |
19,8 |
1079 |
52,9 |
0 |
1080 |
52,8 |
88,9 |
1081 |
53,4 |
99,5 |
1082 |
54,7 |
99,3 |
1083 |
56,3 |
99,1 |
1084 |
57,5 |
99 |
1085 |
59 |
98,9 |
1086 |
59,8 |
98,9 |
1087 |
60,1 |
98,9 |
1088 |
61,8 |
48,3 |
1089 |
61,8 |
55,6 |
1090 |
61,7 |
59,8 |
1091 |
62 |
55,6 |
1092 |
62,3 |
29,6 |
1093 |
62 |
19,3 |
1094 |
61,3 |
7,9 |
1095 |
61,1 |
19,2 |
1096 |
61,2 |
43 |
1097 |
61,1 |
59,7 |
1098 |
61,1 |
98,8 |
1099 |
61,3 |
98,8 |
1100 |
61,3 |
26,6 |
1101 |
60,4 |
“m” |
1102 |
58,8 |
“m” |
1103 |
57,7 |
“m” |
1104 |
56 |
“m” |
1105 |
54,7 |
“m” |
1106 |
53,3 |
“m” |
1107 |
52,6 |
23,2 |
1108 |
53,4 |
84,2 |
1109 |
53,9 |
99,4 |
1110 |
54,9 |
99,3 |
1111 |
55,8 |
99,2 |
1112 |
57,1 |
99 |
1113 |
56,5 |
99,1 |
1114 |
58,9 |
98,9 |
1115 |
58,7 |
98,9 |
1116 |
59,8 |
98,9 |
1117 |
61 |
98,8 |
1118 |
60,7 |
19,2 |
1119 |
59,4 |
“m” |
1120 |
57,9 |
“m” |
1121 |
57,6 |
“m” |
1122 |
56,3 |
“m” |
1123 |
55 |
“m” |
1124 |
53,7 |
“m” |
1125 |
52,1 |
“m” |
1126 |
51,1 |
“m” |
1127 |
49,7 |
25,8 |
1128 |
49,1 |
46,1 |
1129 |
48,7 |
46,9 |
1130 |
48,2 |
46,7 |
1131 |
48 |
70 |
1132 |
48 |
70 |
1133 |
47,2 |
67,6 |
1134 |
47,3 |
67,6 |
1135 |
46,6 |
74,7 |
1136 |
47,4 |
13 |
1137 |
46,3 |
“m” |
1138 |
45,4 |
“m” |
1139 |
45,5 |
24,8 |
1140 |
44,8 |
73,8 |
1141 |
46,6 |
99 |
1142 |
46,3 |
98,9 |
1143 |
48,5 |
99,4 |
1144 |
49,9 |
99,7 |
1145 |
49,1 |
99,5 |
1146 |
49,1 |
99,5 |
1147 |
51 |
100 |
1148 |
51,5 |
99,9 |
1149 |
50,9 |
100 |
1150 |
51,6 |
99,9 |
1151 |
52,1 |
99,7 |
1152 |
50,9 |
100 |
1153 |
52,2 |
99,7 |
1154 |
51,5 |
98,3 |
1155 |
51,5 |
47,2 |
1156 |
50,8 |
78,4 |
1157 |
50,3 |
83 |
1158 |
50,3 |
31,7 |
1159 |
49,3 |
31,3 |
1160 |
48,8 |
21,5 |
1161 |
47,8 |
59,4 |
1162 |
48,1 |
77,1 |
1163 |
48,4 |
87,6 |
1164 |
49,6 |
87,5 |
1165 |
51 |
81,4 |
1166 |
51,6 |
66,7 |
1167 |
53,3 |
63,2 |
1168 |
55,2 |
62 |
1169 |
55,7 |
43,9 |
1170 |
56,4 |
30,7 |
1171 |
56,8 |
23,4 |
1172 |
57 |
“m” |
1173 |
57,6 |
“m” |
1174 |
56,9 |
“m” |
1175 |
56,4 |
4 |
1176 |
57 |
23,4 |
1177 |
56,4 |
41,7 |
1178 |
57 |
49,2 |
1179 |
57,7 |
56,6 |
1180 |
58,6 |
56,6 |
1181 |
58,9 |
64 |
1182 |
59,4 |
68,2 |
1183 |
58,8 |
71,4 |
1184 |
60,1 |
71,3 |
1185 |
60,6 |
79,1 |
1186 |
60,7 |
83,3 |
1187 |
60,7 |
77,1 |
1188 |
60 |
73,5 |
1189 |
60,2 |
55,5 |
1190 |
59,7 |
54,4 |
1191 |
59,8 |
73,3 |
1192 |
59,8 |
77,9 |
1193 |
59,8 |
73,9 |
1194 |
60 |
76,5 |
1195 |
59,5 |
82,3 |
1196 |
59,9 |
82,8 |
1197 |
59,8 |
65,8 |
1198 |
59 |
48,6 |
1199 |
58,9 |
62,2 |
1200 |
59,1 |
70,4 |
1201 |
58,9 |
62,1 |
1202 |
58,4 |
67,4 |
1203 |
58,7 |
58,9 |
1204 |
58,3 |
57,7 |
1205 |
57,5 |
57,8 |
1206 |
57,2 |
57,6 |
1207 |
57,1 |
42,6 |
1208 |
57 |
70,1 |
1209 |
56,4 |
59,6 |
1210 |
56,7 |
39 |
1211 |
55,9 |
68,1 |
1212 |
56,3 |
79,1 |
1213 |
56,7 |
89,7 |
1214 |
56 |
89,4 |
1215 |
56 |
93,1 |
1216 |
56,4 |
93,1 |
1217 |
56,7 |
94,4 |
1218 |
56,9 |
94,8 |
1219 |
57 |
94,1 |
1220 |
57,7 |
94,3 |
1221 |
57,5 |
93,7 |
1222 |
58,4 |
93,2 |
1223 |
58,7 |
93,2 |
1224 |
58,2 |
93,7 |
1225 |
58,5 |
93,1 |
1226 |
58,8 |
86,2 |
1227 |
59 |
72,9 |
1228 |
58,2 |
59,9 |
1229 |
57,6 |
8,5 |
1230 |
57,1 |
47,6 |
1231 |
57,2 |
74,4 |
1232 |
57 |
79,1 |
1233 |
56,7 |
67,2 |
1234 |
56,8 |
69,1 |
1235 |
56,9 |
71,3 |
1236 |
57 |
77,3 |
1237 |
57,4 |
78,2 |
1238 |
57,3 |
70,6 |
1239 |
57,7 |
64 |
1240 |
57,5 |
55,6 |
1241 |
58,6 |
49,6 |
1242 |
58,2 |
41,1 |
1243 |
58,8 |
40,6 |
1244 |
58,3 |
21,1 |
1245 |
58,7 |
24,9 |
1246 |
59,1 |
24,8 |
1247 |
58,6 |
“m” |
1248 |
58,8 |
“m” |
1249 |
58,8 |
“m” |
1250 |
58,7 |
“m” |
1251 |
59,1 |
“m” |
1252 |
59,1 |
“m” |
1253 |
59,4 |
“m” |
1254 |
60,6 |
2,6 |
1255 |
59,6 |
“m” |
1256 |
60,1 |
“m” |
1257 |
60,6 |
“m” |
1258 |
59,6 |
4,1 |
1259 |
60,7 |
7,1 |
1260 |
60,5 |
“m” |
1261 |
59,7 |
“m” |
1262 |
59,6 |
“m” |
1263 |
59,8 |
“m” |
1264 |
59,6 |
4,9 |
1265 |
60,1 |
5,9 |
1266 |
59,9 |
6,1 |
1267 |
59,7 |
“m” |
1268 |
59,6 |
“m” |
1269 |
59,7 |
22 |
1270 |
59,8 |
10,3 |
1271 |
59,9 |
10 |
1272 |
60,6 |
6,2 |
1273 |
60,5 |
7,3 |
1274 |
60,2 |
14,8 |
1275 |
60,6 |
8,2 |
1276 |
60,6 |
5,5 |
1277 |
61 |
14,3 |
1278 |
61 |
12 |
1279 |
61,3 |
34,2 |
1280 |
61,2 |
17,1 |
1281 |
61,5 |
15,7 |
1282 |
61 |
9,5 |
1283 |
61,1 |
9,2 |
1284 |
60,5 |
4,3 |
1285 |
60,2 |
7,8 |
1286 |
60,2 |
5,9 |
1287 |
60,2 |
5,3 |
1288 |
59,9 |
4,6 |
1289 |
59,4 |
21,5 |
1290 |
59,6 |
15,8 |
1291 |
59,3 |
10,1 |
1292 |
58,9 |
9,4 |
1293 |
58,8 |
9 |
1294 |
58,9 |
35,4 |
1295 |
58,9 |
30,7 |
1296 |
58,9 |
25,9 |
1297 |
58,7 |
22,9 |
1298 |
58,7 |
24,4 |
1299 |
59,3 |
61 |
1300 |
60,1 |
56 |
1301 |
60,5 |
50,6 |
1302 |
59,5 |
16,2 |
1303 |
59,7 |
50 |
1304 |
59,7 |
31,4 |
1305 |
60,1 |
43,1 |
1306 |
60,8 |
38,4 |
1307 |
60,9 |
40,2 |
1308 |
61,3 |
49,7 |
1309 |
61,8 |
45,9 |
1310 |
62 |
45,9 |
1311 |
62,2 |
45,8 |
1312 |
62,6 |
46,8 |
1313 |
62,7 |
44,3 |
1314 |
62,9 |
44,4 |
1315 |
63,1 |
43,7 |
1316 |
63,5 |
46,1 |
1317 |
63,6 |
40,7 |
1318 |
64,3 |
49,5 |
1319 |
63,7 |
27 |
1320 |
63,8 |
15 |
1321 |
63,6 |
18,7 |
1322 |
63,4 |
8,4 |
1323 |
63,2 |
8,7 |
1324 |
63,3 |
21,6 |
1325 |
62,9 |
19,7 |
1326 |
63 |
22,1 |
1327 |
63,1 |
20,3 |
1328 |
61,8 |
19,1 |
1329 |
61,6 |
17,1 |
1330 |
61 |
0 |
1331 |
61,2 |
22 |
1332 |
60,8 |
40,3 |
1333 |
61,1 |
34,3 |
1334 |
60,7 |
16,1 |
1335 |
60,6 |
16,6 |
1336 |
60,5 |
18,5 |
1337 |
60,6 |
29,8 |
1338 |
60,9 |
19,5 |
1339 |
60,9 |
22,3 |
1340 |
61,4 |
35,8 |
1341 |
61,3 |
42,9 |
1342 |
61,5 |
31 |
1343 |
61,3 |
19,2 |
1344 |
61 |
9,3 |
1345 |
60,8 |
44,2 |
1346 |
60,9 |
55,3 |
1347 |
61,2 |
56 |
1348 |
60,9 |
60,1 |
1349 |
60,7 |
59,1 |
1350 |
60,9 |
56,8 |
1351 |
60,7 |
58,1 |
1352 |
59,6 |
78,4 |
1353 |
59,6 |
84,6 |
1354 |
59,4 |
66,6 |
1355 |
59,3 |
75,5 |
1356 |
58,9 |
49,6 |
1357 |
59,1 |
75,8 |
1358 |
59 |
77,6 |
1359 |
59 |
67,8 |
1360 |
59 |
56,7 |
1361 |
58,8 |
54,2 |
1362 |
58,9 |
59,6 |
1363 |
58,9 |
60,8 |
1364 |
59,3 |
56,1 |
1365 |
58,9 |
48,5 |
1366 |
59,3 |
42,9 |
1367 |
59,4 |
41,4 |
1368 |
59,6 |
38,9 |
1369 |
59,4 |
32,9 |
1370 |
59,3 |
30,6 |
1371 |
59,4 |
30 |
1372 |
59,4 |
25,3 |
1373 |
58,8 |
18,6 |
1374 |
59,1 |
18 |
1375 |
58,5 |
10,6 |
1376 |
58,8 |
10,5 |
1377 |
58,5 |
8,2 |
1378 |
58,7 |
13,7 |
1379 |
59,1 |
7,8 |
1380 |
59,1 |
6 |
1381 |
59,1 |
6 |
1382 |
59,4 |
13,1 |
1383 |
59,7 |
22,3 |
1384 |
60,7 |
10,5 |
1385 |
59,8 |
9,8 |
1386 |
60,2 |
8,8 |
1387 |
59,9 |
8,7 |
1388 |
61 |
9,1 |
1389 |
60,6 |
28,2 |
1390 |
60,6 |
22 |
1391 |
59,6 |
23,2 |
1392 |
59,6 |
19 |
1393 |
60,6 |
38,4 |
1394 |
59,8 |
41,6 |
1395 |
60 |
47,3 |
1396 |
60,5 |
55,4 |
1397 |
60,9 |
58,7 |
1398 |
61,3 |
37,9 |
1399 |
61,2 |
38,3 |
1400 |
61,4 |
58,7 |
1401 |
61,3 |
51,3 |
1402 |
61,4 |
71,1 |
1403 |
61,1 |
51 |
1404 |
61,5 |
56,6 |
1405 |
61 |
60,6 |
1406 |
61,1 |
75,4 |
1407 |
61,4 |
69,4 |
1408 |
61,6 |
69,9 |
1409 |
61,7 |
59,6 |
1410 |
61,8 |
54,8 |
1411 |
61,6 |
53,6 |
1412 |
61,3 |
53,5 |
1413 |
61,3 |
52,9 |
1414 |
61,2 |
54,1 |
1415 |
61,3 |
53,2 |
1416 |
61,2 |
52,2 |
1417 |
61,2 |
52,3 |
1418 |
61 |
48 |
1419 |
60,9 |
41,5 |
1420 |
61 |
32,2 |
1421 |
60,7 |
22 |
1422 |
60,7 |
23,3 |
1423 |
60,8 |
38,8 |
1424 |
61 |
40,7 |
1425 |
61 |
30,6 |
1426 |
61,3 |
62,6 |
1427 |
61,7 |
55,9 |
1428 |
62,3 |
43,4 |
1429 |
62,3 |
37,4 |
1430 |
62,3 |
35,7 |
1431 |
62,8 |
34,4 |
1432 |
62,8 |
31,5 |
1433 |
62,9 |
31,7 |
1434 |
62,9 |
29,9 |
1435 |
62,8 |
29,4 |
1436 |
62,7 |
28,7 |
1437 |
61,5 |
14,7 |
1438 |
61,9 |
17,2 |
1439 |
61,5 |
6,1 |
1440 |
61 |
9,9 |
1441 |
60,9 |
4,8 |
1442 |
60,6 |
11,1 |
1443 |
60,3 |
6,9 |
1444 |
60,8 |
7 |
1445 |
60,2 |
9,2 |
1446 |
60,5 |
21,7 |
1447 |
60,2 |
22,4 |
1448 |
60,7 |
31,6 |
1449 |
60,9 |
28,9 |
1450 |
59,6 |
21,7 |
1451 |
60,2 |
18 |
1452 |
59,5 |
16,7 |
1453 |
59,8 |
15,7 |
1454 |
59,6 |
15,7 |
1455 |
59,3 |
15,7 |
1456 |
59 |
7,5 |
1457 |
58,8 |
7,1 |
1458 |
58,7 |
16,5 |
1459 |
59,2 |
50,7 |
1460 |
59,7 |
60,2 |
1461 |
60,4 |
44 |
1462 |
60,2 |
35,3 |
1463 |
60,4 |
17,1 |
1464 |
59,9 |
13,5 |
1465 |
59,9 |
12,8 |
1466 |
59,6 |
14,8 |
1467 |
59,4 |
15,9 |
1468 |
59,4 |
22 |
1469 |
60,4 |
38,4 |
1470 |
59,5 |
38,8 |
1471 |
59,3 |
31,9 |
1472 |
60,9 |
40,8 |
1473 |
60,7 |
39 |
1474 |
60,9 |
30,1 |
1475 |
61 |
29,3 |
1476 |
60,6 |
28,4 |
1477 |
60,9 |
36,3 |
1478 |
60,8 |
30,5 |
1479 |
60,7 |
26,7 |
1480 |
60,1 |
4,7 |
1481 |
59,9 |
0 |
1482 |
60,4 |
36,2 |
1483 |
60,7 |
32,5 |
1484 |
59,9 |
3,1 |
1485 |
59,7 |
“m” |
1486 |
59,5 |
“m” |
1487 |
59,2 |
“m” |
1488 |
58,8 |
0,6 |
1489 |
58,7 |
“m” |
1490 |
58,7 |
“m” |
1491 |
57,9 |
“m” |
1492 |
58,2 |
“m” |
1493 |
57,6 |
“m” |
1494 |
58,3 |
9,5 |
1495 |
57,2 |
6 |
1496 |
57,4 |
27,3 |
1497 |
58,3 |
59,9 |
1498 |
58,3 |
7,3 |
1499 |
58,8 |
21,7 |
1500 |
58,8 |
38,9 |
1501 |
59,4 |
26,2 |
1502 |
59,1 |
25,5 |
1503 |
59,1 |
26 |
1504 |
59 |
39,1 |
1505 |
59,5 |
52,3 |
1506 |
59,4 |
31 |
1507 |
59,4 |
27 |
1508 |
59,4 |
29,8 |
1509 |
59,4 |
23,1 |
1510 |
58,9 |
16 |
1511 |
59 |
31,5 |
1512 |
58,8 |
25,9 |
1513 |
58,9 |
40,2 |
1514 |
58,8 |
28,4 |
1515 |
58,9 |
38,9 |
1516 |
59,1 |
35,3 |
1517 |
58,8 |
30,3 |
1518 |
59 |
19 |
1519 |
58,7 |
3 |
1520 |
57,9 |
0 |
1521 |
58 |
2,4 |
1522 |
57,1 |
“m” |
1523 |
56,7 |
“m” |
1524 |
56,7 |
5,3 |
1525 |
56,6 |
2,1 |
1526 |
56,8 |
“m” |
1527 |
56,3 |
“m” |
1528 |
56,3 |
“m” |
1529 |
56 |
“m” |
1530 |
56,7 |
“m” |
1531 |
56,6 |
3,8 |
1532 |
56,9 |
“m” |
1533 |
56,9 |
“m” |
1534 |
57,4 |
“m” |
1535 |
57,4 |
“m” |
1536 |
58,3 |
13,9 |
1537 |
58,5 |
“m” |
1538 |
59,1 |
“m” |
1539 |
59,4 |
“m” |
1540 |
59,6 |
“m” |
1541 |
59,5 |
“m” |
1542 |
59,6 |
0,5 |
1543 |
59,3 |
9,2 |
1544 |
59,4 |
11,2 |
1545 |
59,1 |
26,8 |
1546 |
59 |
11,7 |
1547 |
58,8 |
6,4 |
1548 |
58,7 |
5 |
1549 |
57,5 |
“m” |
1550 |
57,4 |
“m” |
1551 |
57,1 |
1,1 |
1552 |
57,1 |
0 |
1553 |
57 |
4,5 |
1554 |
57,1 |
3,7 |
1555 |
57,3 |
3,3 |
1556 |
57,3 |
16,8 |
1557 |
58,2 |
29,3 |
1558 |
58,7 |
12,5 |
1559 |
58,3 |
12,2 |
1560 |
58,6 |
12,7 |
1561 |
59 |
13,6 |
1562 |
59,8 |
21,9 |
1563 |
59,3 |
20,9 |
1564 |
59,7 |
19,2 |
1565 |
60,1 |
15,9 |
1566 |
60,7 |
16,7 |
1567 |
60,7 |
18,1 |
1568 |
60,7 |
40,6 |
1569 |
60,7 |
59,7 |
1570 |
61,1 |
66,8 |
1571 |
61,1 |
58,8 |
1572 |
60,8 |
64,7 |
1573 |
60,1 |
63,6 |
1574 |
60,7 |
83,2 |
1575 |
60,4 |
82,2 |
1576 |
60 |
80,5 |
1577 |
59,9 |
78,7 |
1578 |
60,8 |
67,9 |
1579 |
60,4 |
57,7 |
1580 |
60,2 |
60,6 |
1581 |
59,6 |
72,7 |
1582 |
59,9 |
73,6 |
1583 |
59,8 |
74,1 |
1584 |
59,6 |
84,6 |
1585 |
59,4 |
76,1 |
1586 |
60,1 |
76,9 |
1587 |
59,5 |
84,6 |
1588 |
59,8 |
77,5 |
1589 |
60,6 |
67,9 |
1590 |
59,3 |
47,3 |
1591 |
59,3 |
43,1 |
1592 |
59,4 |
38,3 |
1593 |
58,7 |
38,2 |
1594 |
58,8 |
39,2 |
1595 |
59,1 |
67,9 |
1596 |
59,7 |
60,5 |
1597 |
59,5 |
32,9 |
1598 |
59,6 |
20 |
1599 |
59,6 |
34,4 |
1600 |
59,4 |
23,9 |
1601 |
59,6 |
15,7 |
1602 |
59,9 |
41 |
1603 |
60,5 |
26,3 |
1604 |
59,6 |
14 |
1605 |
59,7 |
21,2 |
1606 |
60,9 |
19,6 |
1607 |
60,1 |
34,3 |
1608 |
59,9 |
27 |
1609 |
60,8 |
25,6 |
1610 |
60,6 |
26,3 |
1611 |
60,9 |
26,1 |
1612 |
61,1 |
38 |
1613 |
61,2 |
31,6 |
1614 |
61,4 |
30,6 |
1615 |
61,7 |
29,6 |
1616 |
61,5 |
28,8 |
1617 |
61,7 |
27,8 |
1618 |
62,2 |
20,3 |
1619 |
61,4 |
19,6 |
1620 |
61,8 |
19,7 |
1621 |
61,8 |
18,7 |
1622 |
61,6 |
17,7 |
1623 |
61,7 |
8,7 |
1624 |
61,7 |
1,4 |
1625 |
61,7 |
5,9 |
1626 |
61,2 |
8,1 |
1627 |
61,9 |
45,8 |
1628 |
61,4 |
31,5 |
1629 |
61,7 |
22,3 |
1630 |
62,4 |
21,7 |
1631 |
62,8 |
21,9 |
1632 |
62,2 |
22,2 |
1633 |
62,5 |
31 |
1634 |
62,3 |
31,3 |
1635 |
62,6 |
31,7 |
1636 |
62,3 |
22,8 |
1637 |
62,7 |
12,6 |
1638 |
62,2 |
15,2 |
1639 |
61,9 |
32,6 |
1640 |
62,5 |
23,1 |
1641 |
61,7 |
19,4 |
1642 |
61,7 |
10,8 |
1643 |
61,6 |
10,2 |
1644 |
61,4 |
“m” |
1645 |
60,8 |
“m” |
1646 |
60,7 |
“m” |
1647 |
61 |
12,4 |
1648 |
60,4 |
5,3 |
1649 |
61 |
13,1 |
1650 |
60,7 |
29,6 |
1651 |
60,5 |
28,9 |
1652 |
60,8 |
27,1 |
1653 |
61,2 |
27,3 |
1654 |
60,9 |
20,6 |
1655 |
61,1 |
13,9 |
1656 |
60,7 |
13,4 |
1657 |
61,3 |
26,1 |
1658 |
60,9 |
23,7 |
1659 |
61,4 |
32,1 |
1660 |
61,7 |
33,5 |
1661 |
61,8 |
34,1 |
1662 |
61,7 |
17 |
1663 |
61,7 |
2,5 |
1664 |
61,5 |
5,9 |
1665 |
61,3 |
14,9 |
1666 |
61,5 |
17,2 |
1667 |
61,1 |
“m” |
1668 |
61,4 |
“m” |
1669 |
61,4 |
8,8 |
1670 |
61,3 |
8,8 |
1671 |
61 |
18 |
1672 |
61,5 |
13 |
1673 |
61 |
3,7 |
1674 |
60,9 |
3,1 |
1675 |
60,9 |
4,7 |
1676 |
60,6 |
4,1 |
1677 |
60,6 |
6,7 |
1678 |
60,6 |
12,8 |
1679 |
60,7 |
11,9 |
1680 |
60,6 |
12,4 |
1681 |
60,1 |
12,4 |
1682 |
60,5 |
12 |
1683 |
60,4 |
11,8 |
1684 |
59,9 |
12,4 |
1685 |
59,6 |
12,4 |
1686 |
59,6 |
9,1 |
1687 |
59,9 |
0 |
1688 |
59,9 |
20,4 |
1689 |
59,8 |
4,4 |
1690 |
59,4 |
3,1 |
1691 |
59,5 |
26,3 |
1692 |
59,6 |
20,1 |
1693 |
59,4 |
35 |
1694 |
60,9 |
22,1 |
1695 |
60,5 |
12,2 |
1696 |
60,1 |
11 |
1697 |
60,1 |
8,2 |
1698 |
60,5 |
6,7 |
1699 |
60 |
5,1 |
1700 |
60 |
5,1 |
1701 |
60 |
9 |
1702 |
60,1 |
5,7 |
1703 |
59,9 |
8,5 |
1704 |
59,4 |
6 |
1705 |
59,5 |
5,5 |
1706 |
59,5 |
14,2 |
1707 |
59,5 |
6,2 |
1708 |
59,4 |
10,3 |
1709 |
59,6 |
13,8 |
1710 |
59,5 |
13,9 |
1711 |
60,1 |
18,9 |
1712 |
59,4 |
13,1 |
1713 |
59,8 |
5,4 |
1714 |
59,9 |
2,9 |
1715 |
60,1 |
7,1 |
1716 |
59,6 |
12 |
1717 |
59,6 |
4,9 |
1718 |
59,4 |
22,7 |
1719 |
59,6 |
22 |
1720 |
60,1 |
17,4 |
1721 |
60,2 |
16,6 |
1722 |
59,4 |
28,6 |
1723 |
60,3 |
22,4 |
1724 |
59,9 |
20 |
1725 |
60,2 |
18,6 |
1726 |
60,3 |
11,9 |
1727 |
60,4 |
11,6 |
1728 |
60,6 |
10,6 |
1729 |
60,8 |
16 |
1730 |
60,9 |
17 |
1731 |
60,9 |
16,1 |
1732 |
60,7 |
11,4 |
1733 |
60,9 |
11,3 |
1734 |
61,1 |
11,2 |
1735 |
61,1 |
25,6 |
1736 |
61 |
14,6 |
1737 |
61 |
10,4 |
1738 |
60,6 |
“m” |
1739 |
60,9 |
“m” |
1740 |
60,8 |
4,8 |
1741 |
59,9 |
“m” |
1742 |
59,8 |
“m” |
1743 |
59,1 |
“m” |
1744 |
58,8 |
“m” |
1745 |
58,8 |
“m” |
1746 |
58,2 |
“m” |
1747 |
58,5 |
14,3 |
1748 |
57,5 |
4,4 |
1749 |
57,9 |
0 |
1750 |
57,8 |
20,9 |
1751 |
58,3 |
9,2 |
1752 |
57,8 |
8,2 |
1753 |
57,5 |
15,3 |
1754 |
58,4 |
38 |
1755 |
58,1 |
15,4 |
1756 |
58,8 |
11,8 |
1757 |
58,3 |
8,1 |
1758 |
58,3 |
5,5 |
1759 |
59 |
4,1 |
1760 |
58,2 |
4,9 |
1761 |
57,9 |
10,1 |
1762 |
58,5 |
7,5 |
1763 |
57,4 |
7 |
1764 |
58,2 |
6,7 |
1765 |
58,2 |
6,6 |
1766 |
57,3 |
17,3 |
1767 |
58 |
11,4 |
1768 |
57,5 |
47,4 |
1769 |
57,4 |
28,8 |
1770 |
58,8 |
24,3 |
1771 |
57,7 |
25,5 |
1772 |
58,4 |
35,5 |
1773 |
58,4 |
29,3 |
1774 |
59 |
33,8 |
1775 |
59 |
18,7 |
1776 |
58,8 |
9,8 |
1777 |
58,8 |
23,9 |
1778 |
59,1 |
48,2 |
1779 |
59,4 |
37,2 |
1780 |
59,6 |
29,1 |
1781 |
50 |
25 |
1782 |
40 |
20 |
1783 |
30 |
15 |
1784 |
20 |
10 |
1785 |
10 |
5 |
1786 |
0 |
0 |
1787 |
0 |
0 |
1788 |
0 |
0 |
1789 |
0 |
0 |
1790 |
0 |
0 |
1791 |
0 |
0 |
1792 |
0 |
0 |
1793 |
0 |
0 |
1794 |
0 |
0 |
1795 |
0 |
0 |
1796 |
0 |
0 |
1797 |
0 |
0 |
1798 |
0 |
0 |
1799 |
0 |
0 |
1800 |
0 |
0 |
Illustrazzjoni grafika ta’ l-iskeda tad-dinamometru ETC hija esposta fid-Dijagramma 5.
Dijagramma 5
Skeda tad-dinamometru ETC
Test ta 'immaġni
Appendiċi 4
PROĊEDURI TA’ KEJL U TA’ KAMPJUNAMENT
1. INTRODUZZJONI
Il-komponenti gassużi, il-partikulati, u d-duħħan emmessi mill-magna li tiġi preżentata għall-ittestjar għandhom jitkejlu bil-metodi deskritti fl-Anness V. It-Taqsimiet rispettivi ta’ l-Anness V jiddeskrivu s-sistemi analitiċi rakkomandati għall-emissjonijiet gassużi (Taqsima 1), is-sistemi rakkomandati tad-dilwizzjoni tal-partikulati u tal-kampjunament (Taqsima 2), u l-opacimeters rakkomandati għall-kejl tad-duħħan (Taqsima 3).
Għall-ESC, il-komponenti gassużi għandhom jiġu determinati fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat. Fakultattivament, jistgħu jiġu determinati fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, jekk tintuża sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ għad-determinazzjoni tal-partikulati. Il-partikulati għandhom jiġu determinati permezz ta’ sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali jew ta’ sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ.
Għall-ETC, għandha tintuża biss sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ sabiex jiġu determinati l-emissjonijiet gassużi u partikulati, u din titqies bħala s-sistema ta’ referenza. Madankollu, jistgħu jiġu approvati sistemi ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali mis-Servizz Tekniku, jekk tinġieb prova ta’ l-ekwivalenza tagħhom skond it-Taqsima 6.2 ta’ l-Anness I, u jekk tiġi preżentata lis-Servizz Tekniku deskrizzjoni dettaljata tal-valutazzjoni tad-data u tal-proċeduri tal-kalkoli.
2. ID-DINAMOMETRU U L-APPARAT TAT-TEST KOMPARTIMENTALI
L-apparat li ġej għandu jintuża għat-testijiet ta’ l-emissjonijiet tal-magni fuq id-dinamometri tal-magna.
2.1. Id-dinamometru tal-magna
Għandu jintuża dinamometru tal-magna bil-karatteristiċi adegwati sabiex iwettaq iċ-ċikli tat-test deskritti fl-Appendiċi 1 u 2 ta’ dan l-Anness. Is-sistema tal-kejl tal-veloċità għandha jkollha akkuratezza ta’ ± 2 % tal-qari. Is-sistema tal-kejl tat- torque għandha jkollha akkuratezza ta’ ± 3 % tal-qari fil-medda > 20 % ta’ l-iskala sħiħa, u akkuratezza ta’ ± 0,6 % ta’ l-iskala sħiħa fil-limitu ≤ 20 % ta’ l-iskala sħiħa.
2.2. Strumenti oħra
Għandhom jintużaw istrumenti ta’ kejl għall-konsum tal-karburant, għall-konsum ta’ l-arja, għat-temperatura tal-coolant u l-lubrikant, għall-pressjoni tal-gass ta’ l-exhaust u għall-intake manifold depression, għat-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust, għat-temperatura ta’ l-arja ta’ l-intake, għall-pressjoni atmosferika, għall-umdità u għat-temperatura tal-karburant, skond il-bżonn. Dawn l-istrumenti għandhom jissodisfaw rekwiżiti disposti fit-Tabella 8:
Tabella 8
Akkuratezza ta’ l-Istrumenti tal-Kejl
Strument tal-kejl |
Akkuratezza |
Konsum tal-Karburant: |
± 2 % tal-Valur Massimu tal-Magna |
Konsum ta’ l-Arja |
± 2 % tal-Valur Massimu tal-Magna |
Temperaturi ≤ 600 K (327 °C) |
± 2 K Assolut |
Temperaturi >600 K (327 °C) |
± 1 % tal-Qari |
Pressjoni Atmosferika |
± 0,1 kPa Assolut |
Pressjoni tal-Gass ta’ l-Exhaust |
± 0.2 kPa Assolut |
Intake Depression |
± 0.05 kPa Assolut |
Pressjonijiet Oħra: |
± 0,1 kPa Assolut |
Umdità Relattiva: |
± 3 % Assolut |
Umdità Assoluta |
± 5 % tal-Qari |
2.3. Fluss tal-Gass ta’ l-Exhaust
Għall-kalkolu ta’ l-emissjonijiet fl-exhaust mhux trattat, huwa neċessarju li jkun magħruf il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust (ara t-Taqsima 4.4 ta’ l-Appendiċi 1). Sabiex jiġi determinat il-fluss ta’ l-exhaust jista’ jintuża xi wieħed mill-metodi li ġejjin:
a) |
Kejl dirett tal-fluss ta’ l-exhaust permezz ta’ sistema li tkejjel miż-żennuna tal-fluss jew sistema ekwivalenti ta’ kejl; |
b) |
Kejl tal-fluss ta’ l-arja u tal-fluss tal-karburant permezz ta’ sistemi ta’ kejl adatti u bil-kalkolu tal-fluss ta’ l-exhaust bl-ekwazzjoni li ġejja: GEXHW = GAIRW + GFUEL (għall-massa ta’ l-exhaust imxarrab) |
L-akkuratezza tad-determinazzjoni tal-fluss ta’ l-exhaust għandha tkun ta’ ± 2,5 % tal-qari jew aħjar.
2.4. Fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit
Għall-kalkolu ta’ l-emissjonijiet fl-exhaust dilwit li juża sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ (obbligatorju għall-ETC), huwa neċessarju li jkun magħruf il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit (ara t-Taqsima 4.3 ta’ l-Appendiċi 2). Ir-rata tal-fluss tal-massa totali ta’ l-exhaust dilwit (GTOTW) jew il-massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit tul iċ-ċiklu (MTOTW) għandhom jitkejlu b’PDP jew CFV (Anness V, Taqsima 2.3.1). L-akkuratezza għandha tkun ta’ ± 2 % tal-qari jew aħjar, u għandha tiġi determinata skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 2.4.
3. DETERMINAZZJONI TAL-KOMPONENTI GASSUŻI
3.1. Speċifikazzjonijiet ġenerali ta’ l-analizzatur
L-analizzaturi għandhom ikollhom skala ta’ kejl adatta għall-akkuratezza meħtieġa sabiex jitkejlu l-konċentrazzjonijiet tal-komponenti tal-gass ta’ l-exhaust (Taqsima 3.1.1). Huwa rakkomandat li l-analizzaturi jiġu operati b’mod li l-konċentrazzjoni mkejla tkun bejn il-15 % u l-100 % ta’ l-iskala sħiħa.
Jekk is-sistemi li jinqraw (komputers, data loggers) jistgħu jipprovdu akkuratezza suffiċjenti u riżoluzzjoni taħt il-15 % ta’ l-iskala sħiħa, il-kejl taħt il-15 % ta’ l-iskala sħiħa huwa aċċettabbli ukoll. F’dan il-każ, għandhom isiru kalibrazzjonijiet addizzjonali ta’ l-inqas 4 punti, mhux żero, distanzjati nominalment b’mod ugwali sabiex tiġi żgurata l-akkuratezza tal-kurvi tal-kalibrazzjoni skond l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.5.5.2.
Il-kompatibbiltà elettromanjetika (EMC) ta’ l-apparat għandha tkun ta’ livell li jimminimizza erroneità addizzjonali.
3.1.1. Erroneità tal-kejl
L-erroneità totali tal-kejl, inkluża l-cross sensitivity għal gassijiet oħra (ara l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.9), ma għandhiex taqbeż ± 5 % tal-qari jew ± 3,5 % ta’ l-iskala sħiħa, skond liema jkun l-iċken. Għall-konċentrazzjonijiet ta’ anqas minn 100 ppm l-erroneità tal-kejl ma għandhiex taqbeż ± 4 ppm.
3.1.2. Ripetibbiltà
Ir-ripetibbiltà definita bħala 2,5-il darba tad-devjazzjoni standard ta’ 10 reazzjonijiet ripetittivi għal gass partikolari ta’ kalibrazzjoni jew ta’ span, għandha tkun mhux aktar minn ± 1 % tal-konċentrazzjoni ta’ l-iskala sħiħa għal kull skala użata ‘l fuq minn 155 ppm (jew ppmC) jew ± 2 % ta’ kull skala użata taħt 155 ppm (jew ppmC).
3.1.3. Ħoss
Ir-reazzjoni peak-to-peak ta’ l-analizzatur għal żero u għal gassijiet ta’ kalibrazzjoni jew ta’ span matul kwalunkwe perjodu ta’ 10 sekondi ma għandhiex taqbeż 2 % ta’ l-iskala sħiħa fuq l-iskali kollha wżati.
3.1.4. Zero Drift
Iż-zero drift matul perjodu ta’ siegħa għandu jkun anqas minn 2 % ta’ l-iskala sħiħa fuq l-iskala l-aktar baxxa użata. Ir-reazzjoni żero hija definita bħala r-reazzjoni medja, inkluż il-ħoss, għall-gass żero matul intervall ta’ ħin ta’ 30 sekonda.
3.1.5. Span Drift
L-ispan drift matul perjodu ta’ siegħa għandu jkun anqas minn 2 % ta’ l-iskala sħiħa fuq l-iskala l-aktar baxxa użata. L-ispan hija definita bħala d-differenza bejn ir-reazzjoni ta’ l-ispan u r-reazzjoni żero. Ir-reazzjoni ta’ l-ispan hija definita bħala r-reazzjoni medja, inkluż il-ħoss, għall-gass ta’ l-ispan matul intervall ta’ ħin ta’ 30 sekonda.
3.2. Ixxottar tal-gass
L-istrument li jista’ jingħażel għall-ixxottar tal-gass għandu jkollu effett minimu fuq il-konċentrazzjoni tal-gassijiet imkejla. Dryers kimiċi mhumiex metodu aċċettabbli għat-tneħħija ta’ l-ilma mill-kampjun.
3.3. Analizzaturi
It-Taqsimiet 3.3.1 sa 3.3.4 jiddeskrivu l-prinċipji ta’ kejl li għandhom jintużaw. Deskrizzjoni dettaljata tas-sistemi ta’ kejl tingħata fl-Anness V. Il-gassijiet li jridu jitkejlu għandhom jiġu analizzati bl-istrumenti li ġejjin. Għall-analizzaturi mhux lineari, huwa permess l-użu ta’ ċirkwiti li jagħmlu l-operazzjoni tagħhom lineari.
3.3.1. Analiżi tal-Monossidu Karboniku (CO)
L-analizzatur tal-monossidu karboniku għandu jkun tat-tip ta’ l-assorbiment ta’ l-infra-aħmar mhux dispersiv (Non-Dispersive InfraRed, NDIR).
3.3.2. Analizi tad-Dijossidu tal-Karbonju (CO2)
L-analizzatur tad-dijossidu tal-karbonju għandu jkun tat-tip ta’ l-assorbiment ta’ l-infra-aħmar mhux dispersiv (Non-Dispersive InfraRed, NDIR).
3.3.3. Analiżi ta’ l-IdroKarbonju (HC)
Għall-magni diesel u li jaħdmu bil-gass LPG, l-analizzatur ta’ l-idrokarbonju għandu jkun detector tat-tip Heated Flame Ionisation Detector (HFID) b’detector, valvi, tubatura, eċċ. imsaħħna sabiex tinżamm temperatura tal-gass ta’ 463K ± 10K (190 ± 10 °C). Għall-magni tal-gass li jaħdmu bl-NG, l-analizzatur ta’ l-idrokarbonju jista’ jkun tat-tip ta’ detector ta’ Flame Ionisation Detector (FID) mhux imsaħħan skond il-metodu użat (ara l-Anness V, Taqsima 1.3).
3.3.4. Analiżi ta’ l-IdroKarbonju mhux tal-Metanu (NMHC) (Magni tal-Gass li Jaħdmu bl-NG biss)
L-idrokarbonji mhux tal-metanu għandhom jiġu determinati b’xi wieħed mill-metodi li ġejjin:
3.3.4.1. Metodu (GC) Kromatografu tal-Gass
L-idrokarbonji mhux tal-metanu għandhom jiġu determinati bit-tnaqqis tal-metanu analizzat bil-Kromatografu tal-Gass (GC) kondizzjonat fi 423 K (150 °C) mill-idrokarbonji mkejla skond it-Taqsima 3.3.3.
3.3.4.2. Metodu tan-Non Methane Cutter (NMC)
Id-determinazzjoni tal-frazzjoni mhux tal-metanu għandha ssir bl-NMC imsaħħan operat in-line ma’ FID skond it-Taqsima 3.3.3 billi jitnaqqas il-metanu mill-idrokarbonji.
3.3.5. Analiżi ta’ l-Ossidi tan-Nitroġenu (NOx)
L-ossidi ta’ l-analizzatur tan-nitroġenu għandhom ikunu tat-tip ta’ ChemiLuminescent Detector (CLD) jew tat-tip ta’ Heated ChemiLuminescent Detector (HCLD) b’konvertitur ta’ l-NO2/NO, jekk imkejla fuq bażi xotta. Jekk imkejla fuq bażi mxarrba, għandu jintuża HCLD b’konvertitur miżmum ‘il fuq minn 328 K (55 °C), sakemm ikun sodisfatt il-kontroll water quench (ara l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.9.2.2).
3.4. Kampjunament ta’ Emissjonijiet Gassużi
3.4.1. Gass ta’ l-Exhaust Mhux Trattat (ESC biss)
Is-sondi tal-kampjunament ta’ l-emissjonijiet gassużi għandhom jiġu mgħammra ta’ l-inqas 0,5 m jew 3 darbiet id-dijametru tal-pajp ta’ l-exhaust skond liema tkun l-akbar qabel (upstream) l-exit tas-sistema tal-gass ta’ l-exhaust sa fejn ikun applikabbli u suffiċjentement qrib tal-magna sabiex tiġi żgurata temperatura tal-gass ta’ l-exhaust ta’ l-inqas 343 K (70 °C) mas-sonda.
Fil-każ ta’ magna multi-ċilindrika bi branched exhaust manifold, l-inlet tas-sonda għandha titqiegħed l-isfel biżżejjed (downstream) sabiex tiżgura li l-kampjun ikun rappreżentattiv ta’ l-emissjonijiet medji ta’ l-exhaust miċ-ċilindri kollha. F’magni multi-ċilindriċi li għandhom gruppi distinti ta’ manifolds, bħal fil-magna b’konfigurazzjoni “Vee”, huwa permissibbli li jinkiseb kampjun minn kull grupp individwali u tiġi kalkolata l-emissjoni medja ta’ l-exhaust. Jistgħu jintużaw metodi oħra li ntwerew li jikkorrelataw mal-metodi ta’ hawn fuq. Għall-kalkolu ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust għandu jintuża l-fluss totali tal-massa ta’ l-exhaust.
Jekk il-magna hija mgħammra b’sistema ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust, il-kampjun ta’ l-exhaust għandu jittieħed mill-parti ta’ l-aħħar (downstream) tas-sistema ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust.
3.4.2. Gass ta’ l-Exhaust Dilwit (obbligatorju għall-ETC, fakultattiv għall-ESC)
Il-pajp ta’ l-exhaust bejn il-magna u s-sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss sħiħ għandha tikkonforma mar-rekwiżiti ta’ l-Anness V, Taqsima 2.3.1, EP.
Is-sonda jew sondi tal-kampjunament ta’ l-emissjonijiet gassużi għandhom jiġu installati fil-passaġġ tad-dilwit f’punt fejn l-arja tad-dilwizzjoni u l-gass ta’ l-exhaust ikunu mħallta tajjeb, u viċin ħafna tas-sonda tal-kampjunament tal-partikulati.
Għall-ETC, il-kampjunament jista’ ġeneralment isir f’żewġ modi:
— |
jittieħed il-kampjun ta’ l-inkwinanti f’borża kampjunarja matul iċ-ċiklu u dawn jiġu mkejla wara t-tlestija tat-test; |
— |
jittieħed kontinwament il-kampjun ta’ l-inkwinanti u dawn jiġu integrati matul iċ-ċiklu; dan il-metodu huwa obbligatorju għall-HC u l-NOx. |
4. DETERMINAZZJONI TAL-PARTIKULATI
Sabiex jiġu determinati l-partikulati hemm il-ħtieġa ta’ sistema ta’ dilwizzjoni. Id-dilwizzjoni tista’ ssir b’sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali (ESC biss) jew b’sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss sħiħ (obbligatorja għall-ETC). Il-kapaċità tal-fluss tas-sistema ta’ dilwizzjoni għandha tkun kbira biżżejjed sabiex telimina kompletament il-kondensazzjoni ta’ l-ilma fis-sistemi tad-dilwizzjoni u tal-kampjunament, u żżomm it-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fi jew taħt 325K (52 °C) immedjatament qabel (upstream) il-holders tal-filtri. Id-deumidifikazzjoni ta’ l-arja tad-dilwizzjoni qabel id-dħul fis-sistema ta’ dilwizzjoni hija permessa, u hija speċjalment utli jekk l-umdità fl-arja tad-dilwizzjoni hija għolja. It-temperatura ta’ l-arja tad-dilwizzjoni għandha tkun 298 K ± 5 K (25 °C ± 5 °C). Jekk l-arja ambjentali hija taħt 293K (20 °C), huwa rakkomandat it-tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni ‘il fuq mill-limitu ta’ fuq tat-temperatura ta’ 303K (30 °C). Madankollu, it-temperatura ta’ l-arja tad-dilwizzjoni ma għandhiex taqbeż 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit.
Is-sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali għandha tkun proġettata sabiex tiddividi d-duħħan ta’ l-exhaust f’żewġ frazzjonijiet, bl-iżgħar waħda tkun dilwita bl-arja u sussegwentement użata għall-kejl tal-partikulati. Għal dan huwa essenzjali li l-proporzjon tad-dilwizzjoni ikun determinat b’mod preċiż ħafna. Jistgħu jkunu applikati metodi ta’ diviżjoni differenti, fejn it-tip ta’ diviżjoni li jintuża jiddeċiedi sa ċertu grad sinifikanti il-hardware tal-kampjunament u l-proċeduri li għandhom jintużaw (Anness V, Taqsima 2.2). Is-sonda tal-kampjunament tal-partikulati għandha tiġi installata viċin ħafna tas-sonda tal-kampjunament ta’ l-emissjonijiet gassużi, u l-installazzjoni għandha tikkonforma mad-dispożizzjonijiet tat-Taqsima 3.4.1.
Sabiex tiġi determinata l-massa tal-partikulati, hemm il-ħtieġa ta’ sistema tal-kampjunament tal-partikulati, ta’ filtri tal-kampjunament tal-partikulati, ta’ miżien tal-mikrogrammi, u ta’ kompartiment ta’ l-użin bit-temperatura u l-umdità kkontrollati.
Għall-kampjunament tal-partikulati, għandu jkun applikat il-metodu tal-filtru uniku li juża par wieħed ta’ filtri (ara t-Taqsima 4.1.3) għaċ-ċiklu kollu tat-test. Għall-ESC, għandha tingħata attenzjoni konsiderevoli għall-ħinijiet tal-kampjunament u għall-flussi matul il-fażi kampjunarja tat-test.
4.1. Filtri tal-Kampjunament tal-Partikulati.
4.1.1. Speċifikazzjoni tal-Filtri
Hemm il-ħtieġa ta’ filtri tal-fibra tal-ħġieġ miksija bil-flworokarbonju jew filtri tal-membrani bbażati fuq il-flworokarbonju. It-tipi kollha tal-filtri għandhom ikollhom effiċjenza ta’ ġbir ta’ 0,3 ìm DOP (di-octylphthalate) li tkun ta’ l-anqas 95 % f’veloċita tal-gass bejn 35 u 80 cm/s.
4.1.2. Id-Daqs tal-Filtri
Il-filtri tal-partikulati għandhom ikollhom dijametru minimu ta’ 47 mm (37 mm dijametru ta’ stain). Filtri ta’ dijametru akbar huma aċċettabbli (Taqsima 4.1.5).
4.1.3. Filtri Primarji u Filtri Back Up
Għandu jittieħed kampjun ta’ l-exhaust dilwit permezz ta’ par ta’ filtri mqiegħda f’serje (wieħed primarju u wieħed back up) matul is-sekwenza tat-test. Il-filtru back up għandu jkun mhux aktar minn 100mm ‘l isfel (downstream) mill-filtru primarju u ma għandux ikollu kuntatt miegħu. Il-filtri jistgħu jintiżnu separatament jew bħala par bil-filtri mqiegħda bin-naħat stain tagħhom ma’ xulxin.
4.1.4. Filter Face Velocity
Għandha tintlaħaq veloċità tal-gass fil-filtru ta’ 35 sa 80 cm/s. Iż-żieda fil-waqa’ ta’ pressjoni bejn il-bidu u t-tmiem tat-test ma għandhiex tkun iżjed minn 25 kPa.
4.1.5. Tagħbija tal-Filtru
Il-tagħbija minimu rakkomandat tal-filtru għandu jkun ta’ stain area ta’ 0,5 mg/1 075 mm2 . Għad-daqsijiet l-aktar komuni ta’ filtri, il-valuri huma esposti fit-Tabella 9.
Tabella 9
Loadings Rakkomandati tal-Filtru
Dijametru tal-Filtru |
Stain Rakkomandata |
Tagħbija Minimu Rakkmandat |
(mm) |
(mm) |
(mg) |
47 |
37 |
0,5 |
70 |
60 |
1,3 |
90 |
80 |
2,3 |
110 |
100 |
3,6 |
4.2. Kompartiment ta’ l-Użin u Speċifikazzjonijiet tal-Bilanċ Analitiku
4.2.1. Kondizzjonijiet tal-Kompartiment ta’ l-Użin
It-temperatura tal-kompartiment (jew kamra) li fih jiġu kondizzjonati u mwieżna l-filtri tal-partikulati għandha tinżamm taħt 295K ± 3 K (22 °C ± 3 °C) matul il-kondizzjonament kollu u l-kejl kollu tal-filtru. L-umdità għandha tinżamm għal dewpoint ta’ 282,5K ± 3 K (9,5 °C ± 3 °C) u għal umdità relattiva ta’ 45 % ± 8 %.
4.2.2. Użin tal-Filtru ta’ Referenza
L-ambjent tal-kompartiment (jew tal-kamra) għandu jkun mingħajr kwalunkwe kontaminanti ambjentali (bħat-trab) li jista’ jpoġġi fuq il-filtri tal-partikulati matul l-istabbilizzazzjoni tagħhom. Għandhom jitħallew id-disturbi għall-ispeċifikazzjonijiet fil-kompartiment ta’ l-użin kif mogħtija fit-Taqsima 4.2.1 sakemm il-perjodu ta’ ħin tad-disturbi ma jaqbiżx it-30 minuta. Il-kompartiment ta’ l-użin għandu jilħaq l-ispeċifikazzjonijiet meħtieġa qabel id-dħul personali fil-kompartiment ta’ l-użin. Ta’ l-inqas żewġ filtri ta’ referenza mhux użati jew par filtri ta’ referenza għandhom jitkejlu fi żmien 4 sigħat ta’ l-użin tal-filtri tal-kampjun, iżda preferibbilment fl-istess ħin. Għandhom ikunu ta’ l-istess daqs u materjal bħall-filtri tal-kampjuni.
Jekk il-piż medju tal-filtri ta’ referenza (par filtri ta’ referenza) jinbidel bejn l-użin tal-filtri tal-kampjuni b’aktar minn ± 5 % (± 7,5 % għall-par filtri rispettivament) tal-loading minimu rakkomandat tal-filtru (Taqsima 4.1.5.), il-filtri kollha tal-kampjuni għandhom jintremew u t-test ta’ l-emissjonijiet jiġi ripetut.
Jekk il-kriterji ta’ l-istabbiltà tal-kompartiment ta’ l-użin mogħtija fit-Taqsima 4.2.1 ma jintlaħqux, iżda l-użin tal-filtri ta’ referenza jilħaq il-kriterji ta’ hawn fuq, il-fabbrikant tal-magna għandu l-għażla li jaċċetta l-piż tal-filtri tal-kampjun jew li jannulla t-testijiet, u jirranġa s-sistema tal-kontroll tal-kompartiment ta’ l-użin u jerġa jagħmel it-test.
4.2.3. Bilanċ Analitiku
Il-bilanċ analitiku użat sabiex jiġu determinati l-piżijiet tal-filtri kollha għandu jkollu preċiżjoni (devjazzjoni standard) ta’ 20 μg u riżoluzzjoni ta’ 10 μg (1 digit = 10 μg). Għall-filtri anqas minn 70 mm dijametru, il-preċiżjoni u r-riżoluzzjoni għandha tkun ta’ 2 μg u 1 μg, rispettivament.
4.3. Speċifikazzjonijiet Addizzjonali għall-Kejl tal-Partikulati
Il-partijiet kollha tas-sistema ta’ dilwizzjoni u s-sistema kampjunarja mill-pajp ta’ l-exhaust sal-holder tal-filtru, li huma f’kuntatt mal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat u dilwit, għandhom jiġu proġettati sabiex ikunu minimizzati d-depożitu u l-alterazzjoni tal-partikulati. Il-partijiet kollha għandhom isiru minn materjali elettrikament konduttivi li ma jagħmlux reazzjoni mal-komponenti tal-gass ta’ l-exhaust, u għandhom ikunu elettrikament grounded sabiex ikunu prevenuti l-effetti elettrostatiċi.
5. DETERMINAZZJONI TAD-DUĦĦAN
Din it-Taqsima tipprovdi speċifikazzjonijiet għall-apparat tat-test meħtieġ u fakultattiv li għandu jintuża għat-test ta’ l-ELR. Id-duħħan għandu jitkejjel b’opacimeter li jkollu opaċità u modalità tal-qari tal-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl. Il-modalità tal-qari ta’ l-opaċità għandha tintuża biss għall-kalibrazzjoni u l-kontroll ta’ l-opacimeter. Il-valuri tad-duħħan taċ-ċiklu tat-test għandhom jitkejlu fil-modalità tal-qari tal-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl.
5.1. Rekwiżiti Ġenerali
L-ELR jeħtieġ l-użu ta’ sistema tal-kejl tad-duħħan u ta’ l-ipproċessar tad-data li tinkludi tlitt unitajiet funzjonali. Dawn l-unitajiet jistgħu jkunu integrati f’komponent wieħed jew offruti bħala sistema ta’ komponenti interkonnessi. It-tlitt unitajiet funzjonali huma:
— |
opacimeter li jilħaq l-ispeċifikazzjonijiet ta’ l-Anness V, Taqsima 3, |
— |
unità ta’ l-ipproċessar tad-data li kapaċi twettaq il-funzjonijiet deskritti fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6, |
— |
stampatur u/jew mezz ta’ memorja elettronika sabiex jiġu reġistrati u provduti l-valuri tad-duħħan meħtieġa speċifikati fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.3. |
5.2. Rekwiżiti Speċifiċi
5.2.1. Linearità
Il-linearità għandha tkun fil-limiti ta’ ± 2 % opaċità.
5.2.2. Zero Drift
Iż-zero drift matul perjodu ta’ siegħa ma għandux jaqbeż ± 1 % opaċità.
5.2.3. Id-Display u l-Iskala ta’ Kejl ta’ l-Opacimeter
Għad-display fl-opaċità, l-iskala ta’ kejl għandha tkun 0-100 % opaċità, u l-leġġibbiltà ta’ 0,1 % opaċità. Għad-display fil-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl, l-iskala ta’ kejl għandha tkun 0-30 m-1 tal-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl, u l-leġġibbiltà ta’ 0,01 m-1 tal-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl.
5.2.4. Ħin tar-Reazzjoni ta’ l-Istrument
Il-ħin tar-reazzjoni fiżika ta’ l-opacimeter ma għandux jaqbeż 0,2 s. Il-ħin tar-reazzjoni fiżika huwa d-differenza bejn il-ħinijiet meta l-output ta’ riċevitur tar-reazzjoni rapida jilħaq 10 u 90 % tad-devjazzjoni sħiħa meta l-opaċità tal-gass li tkun qiegħda titkejjel tinbidel f’anqas minn 0,1 s.
Il-ħin tar-reazzjoni elettrika ta’ l-opacimeter ma għandux jaqbeż 0.05 s. Il-ħin tar-reazzjoni elettrika hija d-differenza bejn il-ħinijiet meta l-output ta’ l-opacimeter jilħaq 10 u 90 % ta’ l-iskala sħiħa meta s-sors tad-dawl jiġi interrott jew jintefa kompletament f’anqas minn 0.01 s.
5.2.5. Filtri ta’ Densità Newtrali
Kwalunkwe filtru ta’ densità newtrali użat flimkien mal-kalibrazzjoni ta’ l-opacimeter, ma’ kejl ta’ linearità, jew ma’ regolarizzazzjoni ta’ span għandu jkollu l-valur tiegħu magħruf fil-limiti ta’ 1,0 % opaċità.
Il-valur nominali tal-filtru għandu jkun kontrollat għall-akkuratezza ta’ l-inqas darba fis-sena billi tintuża riferenza bażata fuq standard nazzjonali jew internazzjonali.
Il-filtri ta’ densità newtrali huma strumenti ta’ preċiżjoni u tista’ faċilment issirilhom ħsara matul l-użu. Il-maneġġ tagħhom għandu jkun minimizzat u, fejn meħtieġ, għandu jsir b’attenzjoni sabiex ikun evitat il-grif jew it-tħammiġ tal-filtru.
Appendiċi 5
PROĊEDURA TA’ KALIBRAZZJONI
1. KALIBRAZZJONI TA’ L-ISTRUMENTI ANALITIĊI
1.1. Introduzzjoni
Kull analizzatur għandu jkun kalibrat kull kemm ikun hemm bżonn sabiex jissodisfa r-rekwiżiti ta’ akkuratezza ta’ din id-Direttiva. Il-metodu tal-kalibrazzjoni li għandu jintuża huwa deskritt f’din it-Taqsima għall-analizzaturi indikati fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3 u fl-Anness V, Taqsima 1.
1.2. Gassijiet tal-Kalibrazzjoni
Id-data ta’ skadenza tal-perjodu ta’ idoneità tal-gassijiet kollha tal-kalibrazzjoni għandha tiġi rispettata.
Id-data ta’ skadenza tal-gassijiet tal-kalibrazzjoni li tingħata mill-fabbrikant għandha tiġi reġistrata.
1.2.1. Gassijiet Puri
Il-purità meħtieġa tal-gassijiet hija definita mil-limiti ta’ kontaminazzjoni mogħtija hawn taħt. Dawn il-gassijiet li ġejjin għandhom ikunu disponibbli għall-operazzjoni:
|
Nitroġenu purifikat (Kontaminazzjoni ≤ 1 ppm C1, ≤ 1 ppm CO, ≤ 400 ppm CO2, ≤ 0,1 ppm NO) |
|
Ossiġnu purifikat (Purità > 99,5 % vol O2) |
|
Taħlita Idroġenu-Helium (40 ± 2 % Idroġenu, helium tal-bilanċ) (Kontaminazzjoni ≤ 1 ppm C1, ≤ 400 ppm CO2) |
|
Arja sintetika purifikata (Kontaminazzjoni ≤ 1 ppm C1, ≤ 1 ppm CO, ≤ 400 ppm CO2, ≤ 0,1 ppm NO) (Kontenut ta’ l-ossiġnu bejn 18-21 % vol.) |
|
Propan purifikat jew CO għall-verifika CVS |
1.2.2. Gassijiet ta’ Kalibrazzjoni u ta’ Span
Għandhom ikunu disponibbli taħlitiet ta’ gassijiet li għandhom il-kompożizzjonijiet kimiċi li ġejjin:
C3H8 u arja sintetika purifikata (ara t-Taqsima 1.2.1);
CO u nitroġenu purifikat;
NOx u nitroġenu purifikat (l-ammont ta’ NO2 kontenut f’dan il-gas tal-kalibrazzjoni ma għandux jaqbeż il-5 % tal-kontenut NO);
CO2 u nitroġenu purifikat
CH4 u arja sintetika purifikata
C2H6 u arja sintetika purifikata
Nota: Huma permessi kombinazzjonijiet oħra ta’ gassijiet sakemm il-gassijiet ma jagħmlux reazzjoni ma’ xulxin.
Il-konċentrazzjoni vera ta’ gass tal-kalibrazzjoni u ta’ span għandha tkun fil-limiti ta’ ± 2 % tal-valur nominali. Il-konċentrazzjonijiet kollha tal-gass tal-kalibrazzjoni għandhom jingħataw abbażi tal-volum (perċentwali tal-volum jew volum ppm).
Il-gassijiet użati għall-kalibrazzjoni u għall-ispan jistgħu jinkisbu wkoll permezz ta’ diviżur tal-gass, b’dilwizzjoni b’N2 purifikat jew b’arja sintetika purifikata. L-akkuratezza ta’ l-istrument tat-taħlit għandha tkun tali li l-konċentrazzjoni tal-gassijiet dilwiti tal-kalibrazzjoni tista’ tiġi stabbilita fil-limiti ta’ ± 2 %.
1.3. Proċedura Operattiva għall-Analizzaturi u għas-Sistema Kampjunarja
Il-proċedura operattiva għall-analizzaturi għandha ssegwi l-istruzzjonijiet ta’ start up u ta’ l-operazzjoni mogħtija mill-fabbrikant ta’ l-istrument. Għandhom ikunu inklużi r-rekwiżiti minimi mogħtija fit-Taqsimiet 1.4 sa 1.9.
1.4. Test għat-telf tal-gassijiet (Leakage test)
Għandu jsir test għat-telf tal-gassijiet tas-sistema. Is-sonda għandha tiġi skonnessa minn mas-sistema ta’ l-exhaust u t-tarf jiġi magħluq. Għandha tiġi attivata l-pompa ta’ l-analizzatur. Wara perjodu inizjali ta’ stabbilizzazzjoni, il-misuraturi kollha tal-fluss għandhom jaqraw żero. Jekk le, il-linji kampjunarji għandhom jiġu kontrollati u d-difett korrett.
Ir-rata massima ta’ telf permessa fuq in-naħa tal-vakwu għandha tkun 0,5 % tar-rata tal-fluss fl-użu għall-porzjon tas-sistema li tkun kontrollata. Il-flussi ta’ l-analizzatur u l-flussi tal-bypass jistgħu jintużaw sabiex jiġu stmati r-rati tal-fluss fl-użu.
Metodu ieħor huwa l-introduzzjoni ta’ bidla skalari tal-konċentrazzjoni fil-bidu tal-linja kampjunarja permezz ta’ bidla mill-gass żero għall-gass ta’ span. Jekk wara perjodu adegwat ta’ ħin il-qari juri konċentrazzjoni anqas imqabbla mal-konċentrazzjoni introdotta, dan jindika problemi ta’ kalibrazzjoni jew problemi ta’ telf ta’ gass.
1.5. Proċedura ta’ Kalibrazzjoni
1.5.1. Muntatura ta’ l-Istrument
Il-muntatura ta’ l-istrument għandha tiġi kalibrata u l-kurvi tal-kalibrazzjoni kontrollati mal-gassijiet standard. L-istess rati tal-fluss tal-gass għandhom jintużaw bħal meta jittieħed il-kampjun ta’ l-exhaust.
1.5.2. Ħin għall-warm up
Il-ħin għall-warming up għandu jkun skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant. Jekk ma jkunx speċifikat, huwa rakkomandat minimu ta’ sagħtejn sabiex jisħnu l-analizzaturi.
1.5.3. L-Analizzaturi NDIR u HFID
L-analizzatur NDIR għandu jkun sintonizzat, skond kif meħtieġ, u għandha tiġi ottimizzata l-fjamma tal-kombustjoni ta’ l-analizzatur HFID (Taqsima 1.8.1).
1.5.4. Kalibrazzjoni
Kull skala operattiva normalment użata għandha tiġi kalibrata.
Bl-użu ta’ l-arja sintetika purifikata (jew nitroġenu), l-analizzaturi CO, CO2, NOx u HC għandhom jiġu regolati fuq iż-żero.
Il-gassijiet adatti tal-kalibrazzjoni għandhom jiġu introdotti fl-analizzaturi, għandhom jiġu reġistrati l-valuri, u għandha tiġi determinata l-kurva tal-kalibrazzjoni skond it-Taqsima 1.5.5.
Il-regolazzjoni żero għandha tiġi kontrollata mill-ġdid u, jekk ikun meħtieġ, għandha tiġi ripetuta l-proċedura tal-kalibrazzjoni.
1.5.5. Determinazzjoni tal-Kurva tal-Kalibrazzjoni
1.5.5.1. Linji Gwida Ġenerali
Il-kurva tal-kalibrazzjoni ta’ l-analizzatur għandha tiġi determinata b’almenu ħames punti ta’ kalibrazzjoni (minbarra ż-żero) distanzjati bl-aktar mod uniformi possibbli. L-ogħla konċentrazzjoni nominali għandha tkun ugwali għal 90 % jew aktar minn 90 % ta’ l-iskala sħiħa.
Il-kurva tal-kalibrazzjoni għandha tiġi kalkolata bil-metodu ta’ l-inqas kwadrati. Jekk il-grad riżultanti tal-polinomju ikun akbar minn 3, in-numru tal-punti tal-kalibrazzjoni (biż-żero inkluż) għandu jkun ta’ l-inqas ugwali għal dan il-grad polinomjali u 2.
Il-kurva tal-kalibrazzjoni ma għandhiex tkun differenti b’aktar minn ± 2 % mill-valur nominali ta’ kull punt ta’ kalibrazzjoni u b’aktar minn ± 1 % ta’ l-iskala sħiħa f’żero.
Mill-kurva tal-kalibrazzjoni u mill-punti tal-kalibrazzjoni, huwa possibbli li jiġi verifikat li l-kalibrazzjoni saret korrettament. Għandhom jiġu indikati l-parametri karatteristiċi differenti ta’ l-analizzatur, b’mod partikolari:
— |
l-iskala tal-kejl, |
— |
is-sensittività, |
— |
id-data meta saret il-kalibrazzjoni. |
1.5.5.2. Kalibrazzjoni taħt il-15 % ta’ l-Iskala Sħiħa
Il-kurva tal-kalibrazzjoni ta’ l-analizzatur għandha tiġi determinata b’almenu 4 punti addizzjonali ta’ kalibrazzjoni (minbarra ż-żero) distanzjati nominalment b’mod ugwali taħt il-15 % ta’ l-iskala sħiħa.
Il-kurva tal-kalibrazzjoni hija kalkolata bil-metodu ta’ l-inqas kwadrati.
Il-kurva tal-kalibrazzjoni ma għandhiex tkun differenti b’aktar minn ± 4 % mill-valur nominali ta’ kull punt ta’ kalibrazzjoni u b’aktar minn ± 1 % ta’ l-iskala sħiħa fuq iż-żero.
1.5.5.3. Metodi Alternattivi
Jekk jista’ jintwera li hemm teknoloġija alternattiva (e.ż. kompjuter, swiċċ skalat kontrollat elettronikament eċċ.) li tista’ tagħti akkuratezza ekwivalenti, jistgħu jintużaw l-alternattivi offerti minnha.
1.6. Verifika tal-Kalibrazzjoni
Kull skala operattiva normalment użata għandha tiġi kontrollata qabel kull analiżi skond il-proċedura li ġejja.
Il-kalibrazzjoni għandha tiġi kontrollata billi jintuża gass żero u gass ta’ span bil-valur nominali tiegħu aktar minn 80 % ta’ l-iskala sħiħa tal-medda ta’ kejl.
Jekk, għaż-żewġ punti kunsidrati, il-valur li jinstab ma jkunx differenti b’aktar minn ± 4 % ta’ l-iskala sħiħa mill-valur ta’ referenza dikjarat, il-parametri ta’ l-aġġustament jistgħu jiġu modifikati. Jekk dan ma jkunx il-każ, għandha tiġi determinata kurva ġdida ta’ kalibrazzjoni skond it-Taqsima 1.5.5.
1.7. Test ta’ l-effiċjenza tal-Konvertitur NOx
L-effiċjenza tal-konvertitur użat għall-konverżjoni ta’ l-NO2 f’ NO għandha tiġi ttestjata kif hemm indikat fit-Taqsimiet 1.7.1 sa 1.7.8 (Dijagramma 6).
1.7.1. Skema tat-Test
Bl-użu ta’ l-iskema tat-test kif esposta fid-Dijagramma 6 (ara ukoll l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.3.5) u l-proċedura ta’ hawn taħt, l-effiċjenza tal-konvertituri tista’ tiġi ttestjata permezz ta’ ożonatur (ozonator).
1.7.2. Kalibrazzjoni
Il-CLD u l-HCLD għandhom jiġu kalibrati fl-iskala operattiva l-aktar komuni skond l-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikant billi jintuża gass żero u ta’ span (bil-kontenut NO tiegħu li jammonta għal xi 80 % ta’ l-iskala operattiva u l-konċentrazzjoni NO2 tat-taħlita tal-gass li tammonta għal anqas minn 5 % tal-konċentrazzjoni NO). L-analizzatur NOx għandu jkun fil-modalità NO sabiex il-gass ta’ span ma jgħaddix mill-konvertitur. Il-konċentrazzjoni indikata għandha tiġi reġistrata.
1.7.3. Kalkolu
L-effiċjenza tal-konvertitur NOx tiġi kalkolata kif ġej:
fejn,
a |
= |
tkun il-konċentrazzjoni NOx skond it-Taqsima 1.7.6 |
b |
= |
tkun il-konċentrazzjoni NOx skond it-Taqsima 1.7.7 |
c |
= |
tkun il-konċentrazzjoni NO skond it-Taqsima 1.7.4 |
d |
= |
tkun il-konċentrazzjoni NO skond it-Taqsima 1.75 |
1.7.4. Tiżjid ta’ l-Ossiġnu
Permezz ta’ attrezzatura “T” (T-fitting), l-ossiġnu jew l-arja żero jiġu miżjuda kontinwament mal-fluss tal-gass sakemm il-konċentrazzjoni indikata tkun bejn wieħed u ieħor 20 % anqas mill-konċentrazzjoni tal-kalibrazzjoni mogħtija fit-Taqsima 1.7.2 (L-analizzatur ikun fil-modalità NO). Il-konċentrazzjoni “c” indikata għandha tiġi reġistrata. L-ożonatur jinżamm deattivat matul il-proċess kollu.
1.7.5. Attivazzjoni ta’ l-Ożonatur
Hawnhekk jiġi attivat l-ożonatur sabiex jiġġenera biżżejjed ożonu sabiex inaqqas il-konċentrazzjoni NO sa bejn wieħed u ieħor 20 % (minimu 10 %) tal-konċentrazzjoni tal-kalibrazzjoni mogħtija fit-Taqsima 1.7.2. Il-konċentrazzjoni “d” indikata għandha tiġi reġistrata (L-analizzatur ikun fil-modalità NO).
1.7.6. Modalità NOx
L-analizzatur NO imbagħad jiġi swiċċjat għall-modalità NOx sabiex it-taħlita tal-gass (li tikkonsisti f’NO, NO2, O2 u N2) issa tgħaddi mill-konvertitur. Il-konċentrazzjoni ‘a’ indikata għandha tiġi reġistrata (L-analizzatur ikun fil-modalità NOx.)
1.7.7. Deattivazzjoni ta’ l-Ożonatur
Hawnhekk jiġi deattivat l-ożonatur. It-taħlita tal-gassijiet deskritta fit-Taqsima 1.7.6 tgħaddi mill-konvertitur għal ġewwa d-detector. Il-konċentrazzjoni “b” indikata għandha tiġi reġistrata. (L-analizzatur ikun fil-modalità NOx).
1.7.8. Modalità NO
Fil-modalità NO bl-ożonatur deattivat, il-fluss ta’ l-ossiġnu jew ta’ l-arja sintetika jiġi wkoll magħluq. Il-qari ta’ l-NOx ta’ l-analizzatur ma għandux jiddevja b’aktar minn ± 5 % mill-valur imkejjel skond it-Taqsima 1.7.2. (L-analizzatur ikun fil-modalità NO).
1.7.9. Intervall tat-test
L-effiċjenza tal-konvertitur għandha tiġi ttestjata qabel kull kalibrazzjoni ta’ l-analizzatur NOx.
1.7.10. Rekwiżit ta’ Effiċjenza
L-effiċjenza tal-konvertitur ma għandhiex tkun anqas minn 90 %, iżda effiċjenza ogħla ta’ 95 % hija ferm rakkomandata.
Nota: Jekk, bl-analizzatur fl-iskala fl-aktar komuni, l-ożonatur ma jistax jagħti tnaqqis minn 80 % sa 20 % skond it-Taqsima 1.7.5, għandha tintuza l-ogħla skala li tagħti t-tnaqqis.
Dijagramma 6
Skematika ta’ l-istrument ta’ l-effiċjenza tal-konvertitur NOx
Test ta 'immaġni
1.8. Aġġustament tal-FID
1.8.1. Ottimizzazzjoni tar-Reazzjoni tad-Detector
L-FID għandu jiġi aġġustat kif speċifikat mill-fabbrikant ta’ l-istrument. Għandu jintuża gass ta’ span ta’ propan fl-arja sabiex tiġi ottimizzata r-reazzjoni fl-iskala operattiva l-aktar komuni.
Bir-rati tal-fluss ta’ l-arja u tal-karburant regolati skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant, għandu jiġi introdott fl-analizzatur gass ta’ span ta’ 350 ± 75 ppm C. Ir-reazzjoni għal fluss partikolari tal-karburant għandha tiġi determinata mid-differenza bejn ir-reazzjoni tal-gass ta’ span u r-reazzjoni tal-gass żero. Il-fluss tal-karburant għandu jkun aġġustat inkrementalment ‘il fuq u ‘l isfel mill-ispeċifikazzjoni tal-fabbrikant. Ir-reazzjoni ta’ span u żero b’dawn il-flussi tal-karburant għandha tiġi reġistrata. Id-differenza bejn ir-reazzjoni ta’ span u żero għandha tiġi grafikament traċċjata u l-fluss tal-karburant għandu jiġi aġġustat lejn l-ogħla naħa tal-kurva.
1.8.2. Fatturi ta’ Reazzjoni ta’ l-Idrokarbonju
L-analizzatur għandu jiġi kalibrat bl-użu tal-propan fl-arja u ta’ l-arja sintetika purifikata, skond it-Taqsima 1.5.
Il-fatturi tar-reazzjoni għandhom jiġu determinati l-ewwel darba li jibda s-servizz tiegħu analizzatur u wara intervalli ta’ kull manutenzjoni maġġura tiegħu. Il-fattur tar-reazzjoni (Rf) għal speċi ta’ idrokarbonju partikolari huwa l-proporzjon tal-qari FID C1 għall-konċentrazzjoni tal-gass fiċ-ċilindru espress bħala ppm C1.
Il-konċentrazzjoni tal-gass tat-test għandha tkun ta’ livell li jagħti reazzjoni ta’ bejn wieħed u ieħor 80 % ta’ l-iskala sħiħa. Il-konċentrazzjoni għandha tkun magħrufa bi preċiżjoni ta’ ± 2 % b’referenza għal standard gravimetriku espress bħala volum. Addizzjonalment, iċ-ċilindru tal-gass għandu jkun prekondizzjonat għal 24 siegħa f’temperatura ta’ 298 K ± 5 K (25 °C ± 5 °C).
Il-gassijiet tat-test li għandhom jintużaw u l-limiti rakkomandati tal-fattur relattiv tar-reazzjoni huma kif ġej:
Metanu u arja sintetika purifikata 1,00 ≤ Rf ≤ 1,15
Propilin u arja sintetika purifikata 0,90 ≤ Rf ≤ 1,10
Toluene u arja sintetika purifikata 0,90 ≤ Rf ≤ 1,10
Dawn il-valuri huma relattivi għall-fattur ta’ reazzjoni (Rf) ta’ 1,00 għall-propan u għall-arja sintetika purifikata.
1.8.3. Kontroll ta’ l-Interferenza ta’ l-Ossiġnu
Il-kontroll ta’ l-interferenza ta’ l-ossiġnu għandu jiġi stabbilit l-ewwel darba li jibda s-servizz tiegħu analizzatur u wara intervalli ta’ kull manutenzjoni maġġura tiegħu.
Il-fattur tar-reazzjoni jiġi definit u għandu jiġi determinat kif deskritt fit-Taqsima 1.8.2. Il-gass tat-test li għandu jintuża u l-iskala rakkomandata tal-fattur relattiv tar-reazzjoni ikunu kif ġej:
Dan il-valur huwa relattiv għall-fattur ta’ reazzjoni (Rf) ta’ 1,00 għall-propan u għall-arja sintetika purifikata.
Il-konċentrazzjoni ta’ l-ossiġnu ta’ l-arja tal-burner FID għandu jkun fil-limiti ta’ ± 1 mole % tal-konċentrazzjoni ta’ l-ossiġnu ta’ l-arja tal-burner użat fl-aħħar kontroll ta’ l-interferenza ta’ l-ossiġnu. Jekk id-differenza tkun akbar, l-interferenza ta’ l-ossiġnu għandha tiġi kontrollata u l-analizzatur għandu jiġi aġġustat, jekk ikun meħtieġ.
1.8.4. Effiċjenza tan-Non Methane Cutter (NMC, għall-Magni li Jaħdmu bil-Gass NG Biss)
L-NMC jintuża għat-tneħħija ta’ l-idrokarbonji mhux tal-metanu mill-gass tal-kampjuni bl-ossidazzjoni ta’ l-idrokarbonji kollha għajr il-metanu. Idealment, il-konverżjoni għall-metanu hija ta’ 0 %, u għall-idrokarbonji l-oħra rappreżentati mill-etanu hija ta’ 100 %. Għall-kejl preċiż tal-NMHC, iż-żewġ effiċjenzi għandhom jiġu determinati u użati għall-kalkolu tar-rata tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni NMHC (ara l-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3).
1.8.4.1. Effiċjenza tal-Metanu
Għandu jiġi mgħoddi l-gass tal-kalibrazzjoni tal-metanu fil-FID kemm bl-NMC evitat kif ukoll bl-NMC mhux evitat, u ż-żewġ konċentrazzjonijiet għandhom jiġu reġistrati. L-effiċjenza għandha tiġi determinata kif ġej:
fejn,
concw |
= |
konċentrazzjoni HC bil-CH4 jiċċirkola tul l-NMC |
concw/o |
= |
konċentrazzjoni HC bil-CH4 jevita l-NMC |
1.8.4.2. Effiċjenza ta’ l-Etanu
Għandu jiġi mgħoddi l-gass tal-kalibrazzjoni tal-etanu fil-FID kemm bl-NMC evitat kif ukoll bl-NMC mhux evitat, u ż-żewġ konċentrazzjonijiet għandhom jiġu reġistrati. L-effiċjenza għandha tiġi determinata kif ġej
fejn,
concw |
= |
konċentrazzjoni HC bil-C2H6 jiċċirkola tul l-NMC |
concw/o |
= |
konċentrazzjoni HC bil-C2H6 jevita l-NMC |
1.9. Effetti ta’ Interferenza fuq l-Analizzaturi CO, CO2, u NOx
Gassijiet li jkunu preżenti fl-exhaust barra dak li jkun analizzat jinterferixxu fil-qari f’diversi modi. Ikun hemm interferenza pożittiva fl-istrumenti NDIR fejn il-gass interferenti joħloq l-istess effett bħall-gass li jkun imkejjel, iżda sa grad anqas. Ikun hemm interferenza negattiva fi strumenti NDIR mill-gass interferenti meta dan jestendi l-limitu ta’ l-assorbiment tal-gass imkejjel, u fl-istrumenti CLD mill-gass interferenti billi dan jitfi (l-effett ta’ quench) r-radjazzjoni. Il-kontrolli ta’ l-interferenza msemmija fit-Taqsimiet 1.9.1 u 1.9.2 għandhom isiru qabel l-użu inizjali ta’ analizzatur u wara l-intervalli ta’ kull manutenzjoni maġġura tagħhom.
1.9.1. Kontroll ta’ l-Interferenza lill-Analizzatur CO
L-ilma u CO2 jistgħu jinterferixxu fil-prestazzjoni ta’ l-analizzatur CO. Għaldaqstant, għandu jiġi mgħoddi effervexxentement mill-ilma f’temperatura ambjentali l-gass ta’ span CO2 li jkollu konċentrazzjoni ta’ 80 sa’ 100 % ta’ l-iskala sħiħa operattiva użata matul l-ittestjar u r-reazzjoni ta’ l-analizzatur għandha tiġi reġistrata. Ir-reazzjoni ta’ l-analizzatur ma għandhiex tkun aktar minn 1 % ta’ l-iskala sħiħa għall-meded ugwali għal 300 ppm jew ‘il fuq minn 300 ppm, jew aktar minn 3 ppm għal meded taħt it-300 ppm.
1.9.2. Kontrolli ta’ Quench ta’ l-Analizzatur NOx
Iż-żewġ gassijiet kruċjali għall-analizzaturi CLD (u HCLD) huma CO2 u l-evaporazzjoni ta’ l-ilma. Ir-reazzjonijiet ta’ quench għal dawn il-gassijiet huma proporzjonali għall-konċentrazzjonijiet tagħhom, u għaldaqstant jeħtieġu metodi tekniċi tat-test sabiex tiġi determinata l-quench fl-ogħla konċentrazzjonijiet mistennija misjuba matul l-ittestjar.
1.9.2.1. Kontroll ta’ Quench tas-CO2
Għandu jiġi mgħoddi gass ta’ span CO2 li jkollu konċentrazzjoni ta’ 80 sa 100 % ta’ l-iskala sħiħa operattiva mill-analizzatur NDIR u l-valur CO2 għandu jiġi reġistrat bħala A. Imbagħad għandu jiġi dilwit bejn wieħed u ieħor 50 % b’gass ta’ span NO u mgħoddi mill-NDIR u (H)CLD, bil-valuri CO2 u NO reġistrati bħala B u C, rispettivament. Imbagħad għandu jiġi magħluq is-CO2 u jiġi mgħoddi biss il-gass ta’ span NO mill-(H)CLD, u l-valur NO għandu jiġi reġistrat bħala D.
Il-quench, li ma għandhiex tkun akbar minn 3 % ta’ l-iskala sħiħa, għandha mbagħad tiġi kalkolata kif ġej:
fejn,
A |
= |
li huwa valur tal-konċentrazzjoni CO2 mhux dilwita imkejla bl-NDIR f’ % |
B |
= |
li huwa l-valur tal-konċentrazzjoni CO2 dilwita imkejla bl-NDIR f’ % |
C |
= |
li huwa l-valur tal-konċentrazzjoni NO dilwita imkejla bi (H)CLD f’ ppm |
D |
= |
li huwa l-valur tal-konċentrazzjoni NO mhux dilwita imkejla bi (H)CLD f’ ppm |
Jistgħu jintużaw metodi alternattivi tad-dilwizzjoni u tal-kwantifikazzjoni tal-valuri tal-gass ta’ span CO2 u NO bħat-taħlit/blending dinamiku.
1.9.2.2. Kontroll ta’ Quench ta’ l-Ilma
Dan il-kontroll japplika għall-kejl ta’ konċentrazzjoni tal-gass imxarrab biss. Il-kalkolu tal-quench tal-ilma għandu jqis id-dilwizzjoni tal-gass ta’ span NO bl-evaporazzjoni ta’ l-ilma u l-iscaling tal-konċentrazzjoni ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma tat-taħlita għal dawk mistennija matul l-ittestjar.
Għandu jiġi mgħoddi gass ta’ span NO li jkollu konċentrazzjoni ta’ 80 sa 100 % ta’ l-iskala sħiħa operattiva normali mill-(H)CLD u l-valur NO għandu jiġi reġistrat bħala D. Il-gass ta’ span NO imbagħad għandu jiġi mgħoddi effervexxentement mill-ilma f’temperatura ambjentali u għandu jiġi mgħoddi mill-(H)CLD, u l-valur NO għandu jiġi reġistrat bħala C. Il-pressjoni operattiva assoluta ta’ l-analizzatur u t-temperatura ta’ l-ilma għandhom jiġu determinati u reġistrati bħala E u F, rispettivament. Il-pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni tat-taħlita li tikkorrispondi għat-temperatura F ta’ l-ilma effervexxenti għandha tiġi determinata u reġistrata bħala G. Il-konċentrazzjoni ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma (H, in %) tat-taħlita għandha tiġi kalkolata kif ġej:
Il-konċentrazzjoni (De) ta’ gass ta’ span NO (f’evaporazzjoni ta’ l-ilma) dilwit mistenni għandu jiġi kalkolat kif ġej:
Għall-exhaust tad-diesel, il-konċentrazzjoni massima ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma ta’ l-exhaust (Hm, fi %) mistennija matul l-ittestjar għandha tiġi stmata, bis-suppożizzjoni ta’ proporzjon H/C ta’ atomu tal-karburant ta’ 1,8:1, mill-konċentrazzjoni tal-gass ta’ span CO2 mhux dilwit (A, kif imkejjel fit-Taqsima 1.9.2.1) kif ġej:
Il-quench ta’ l-ilma, li ma għandux ikun akbar minn 3 % , għandu jiġi kalkolat kif ġej:
fejn,
De |
= |
huwa l-valur tal-konċentrazzjoni NO dilwita mistennija f’ppm |
C |
= |
huwa l-valur tal-konċentrazzjoni NO dilwita f’ppm |
Hm |
= |
huwa l-valur tal-konċentrazzjoni massima ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma f’% |
H |
= |
huwa l-konċentrazzjoni attwali ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma f’% |
Nota: Huwa importanti li l-gass ta’ span NO ikun fih konċentrazzjoni NO minima għal dan il-kontroll, billi fil-kalkoli tal-quench ma jkunx ittieħed kont ta’ l-assorbiment ta’ NO2 fl-ilma.
1.10. Intervalli tal-Kalibrazzjoni
L-analizzaturi għandhom jiġu kalibrati skond it-Taqsima 1.5 ta’ l-inqas kull 3 xhur jew kull meta ssir tiswija jew bidla fis-sistema li tista’ tolqot il-kalibrazzjoni.
2. KALIBRAZZJONI TAS-SISTEMA CVS
2.1. Ġenerali
Is-sistema CVS għandha tiġi kalibrata bl-użu ta’ misuratur tal-fluss ibbażat fuq standards nazzjonali jew internazzjonali u bi strument ta’ restrizzjoni. Il-fluss fis-sistema għandu jitkejjel f’regolazzjonijiet differenti ta’ restrizzjoni, u l-parametri ta’ kontroll tas-sistema għandhom jitkejlu u jiġu relatati mal-fluss.
Jistgħu jintużaw diversi tipi ta’ strumenti li jkejlu l-fluss, eż. venturi kalibrati, misuratur tal-fluss laminat u kalibrat, turbinemeter kalibrat.
2.2. Kalibrazzjoni tal-Pompa tal-Positive Displacement (PDP)
Il-parametri kollha relatati mal-pompa għandhom jitkejlu simultanjament mal-parametri relatati mal-misuratur tal-fluss li jkun konness f’serje mal-pompa. Ir-rata kalkolata tal-fluss (f’ m3/min fl-inlet tal-pompa, bi pressjoni u temperatura assoluti) għandha tiġi grafikament traċċjata versus funzjoni ta’ korrelazzjoni li tkun il-valur ta’ kombinazzjoni speċifika tal-parametri tal-pompa. L-ekwazzjoni lineari li tirrelata l-fluss tal-pompa mal-funzjoni ta’ korrelazzjoni għandha imbagħad tiġi determinata. Jekk sistema CVS għandha drive ta’ veloċità multipla, il-kalibrazzjoni għandha ssir għal kull skala użata. L-istabbiltà tat-temperatura għandha tinżamm matul il-kalibrazzjoni.
2.2.1. Analiżi tad-Data
Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja (Qs) f’kull regolazzjoni ta’ restrizzjoni (minimu ta’ 6 regolazzjonijiet) għandha tiġi kalkolata f’m3/min standard mid-data tal-misuratur tal-fluss bl-użu tal-metodu preskritt mill-fabbrikant. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja imbagħad għandha tiġi konvertita għall-fluss tal-pompa (V0) f’m3/rev fit-temperatura u l-pressjoni assoluti ta’ l-inlet tal-pompa kif ġej:
fejn,
Qs |
= |
rata tal-fluss ta’ l-arja f’kondizzjonijiet standard (101,3 kPa, 273 K), m3/s |
T |
= |
temperatura fl-inlet tal-pompa, K |
pA |
= |
pressjoni assoluta fl-inlet tal-pompa (pB-p1), kPa |
n |
= |
veloċità tal-pompa, rev/s |
Sabiex jittieħed kont ta’ l-interazzjoni tal-varjazzjonijiet tal-pressjoni fil-pompa u r-rata ta’ slip tal-pompa, il-funzjoni ta’ korrelazzjoni (X0) bejn il-veloċità tal-pompa, id-divrenzjali fil-pressjoni mill-inlet tal-pompa għall-outlet tal-pompa, u l-pressjoni assoluta fl-outlet tal-pompa għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn,
Δpp |
= |
divrenzjali fil-pressjoni mill-inlet tal-pompa sa l-outlet tal-pompa, kPa |
pA |
= |
pressjoni assoluta ta’ emissjoni fl-outlet tal-pompa, kPa |
Għandu jsir kalkolu ta’ l-anqas kwadrat lineari sabiex tiġi ġenerata l-ekwazzjoni tal-kalibrazzjoni kif ġej:
D0 u m huma l-kostanti ta’ l-interċetazzjoni u tal-pendenza tal-kurva, rispettivament, li jiddeskrivu l-linji tar-rigressjoni.
Għal sistema CVS b’veloċità multipla, il-kurvi ta’ kalibrazzjoni ġenerati għall-iskali differenti tal-fluss tal-pompa għandhom ikunu approssimament paralleli, u l-valuri ta’ l-interċetazzjoni (D0) għandhom jiżdiedu hekk kif l-iskala tal-fluss tal-pompa tonqos.
Il-valuri kalkolati mill-ekwazzjoni għandhom ikunu fil-limiti ta’ ± 0,5 % tal-valur imkejjel ta’ V0. Il-valuri ta’ ‘m’ ivarjaw minn pompa għall-oħra. L-influss tal-partikulati maż-żmien jikkawża t-tnaqqis tas-slip tal-pompa, kif jidher mill-valuri baxxi għal ‘m’. Għaldaqstant, għandha ssir kalibrazzjoni meta titqabbad il-pompa, wara manutenzjoni maġġura, u jekk il-verifika tas-sistema totali (Taqsima 2.4) turi bidla fir-rata tas-slip.
2.3. Kalibrazzjoni tal-Venturi tal-Fluss Kritiku (CFV)
Il-kalibrazzjoni tac-CFV hija bbażata fuq l-ekwazzjoni tal-fluss għal tubu venturi kritiku. Il-fluss tal-gass huwa funzjoni tal-pressjoni u t-temperatura ta’ l-inlet, kif muri hawn taħt:
fejn,
Kv |
= |
koeffiċjent tal-kalibrazzjoni |
pA |
= |
pressjoni assoluta fl-inlet tal-venturi, kPa |
T |
= |
temperatura fl-inlet tal-venturi, k |
2.3.1. Analiżi tad-Data
Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja (Qs) f’kull regolazzjoni ta’ restrizzjoni (minimu ta’ 8 regolazzjonijiet) għandha tiġi kalkolata f’m3/min standard mid-data tal-misuratur tal-fluss bl-użu tal-metodu preskritt mill-fabbrikant. Il-koeffiċjent tal-kalibrazzjoni għandu jiġi kalkolat mid-data tal-kalibrazzjoni għal kull regolazzjoni kif ġej:
fejn,
Qs |
= |
rata tal-fluss ta’ l-arja f’kondizzjonijiet standard (101,3 kPa, 273 K), m3/s |
T |
= |
temperatura fl-inlet tal-venturi, K |
pA |
= |
pressjoni assoluta fl-inlet tal-venturi, kPa |
Sabiex tiġi determinata l-iskala tal-fluss kritiku, Kv għandu jiġi grafikament traċċjat bħala funzjoni tal-pressjoni fl-inlet tal-venturi. Għall-fluss kritiku (fgat), Kv ikollu valur relattivament kostanti. Hekk kif tonqos il-pressjoni (il-vakuum jiżdied), it-tubu venturi jinfetaħ u Kv jonqos, li juri li CFV jiġi operat barra l-iskala permissibbli.
Għal minimu ta’ tmien punti fir-reġjun tal-fluss kritiku, għandhom jiġu kalkolati l-medju Kv u d-devjazzjoni standard. Id-devjazzjoni standard ma għandhiex taqbeż ± 0,3 % tal-medju KV.
2.4. Verifika tas-Sistema Totali
L-akkuratezza totali tas-sistema kampjunarja u tas-sistema analitika għandha tiġi determinata billi tiġi introdotta massa magħrufa ta’ inkwinanti fis-sistema filwaqt li din tiġi operata b’mod normali. L-inkwinant jiġi analizzat, u l-massa kalkolata skond l-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3 għajr fil-każ ta’ propan fejn fattur ta’ 0,000472 jintuża minflok wieħed ta’ 0,000479 għal HC. Għandha tintuża waħda miż-żewġ proċedimenti tekniċi li ġejjin:
2.4.1. Kejl b’Orifizju ta’ Fluss Kritiku
Għandha tiġi injettata kwantità magħrufa ta’ gass pur (monossidu tal-karbonju jew propan) fis-sistema CVS minn orifizju kritiku kalibrat. Jekk il-pressjoni fl-inlet tkun għolja suffiċjentement, ir-rata tal-fluss, li tkun aġġustata permezz ta’ l-orifizju tal-fluss kritiku, tkun indipendenti mill-pressjoni fl-outlet ta’ l-orifizju (≡ fluss kritiku). Is-sistema CVS għandha tiġi operata bħal f’test normali ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust għal bejn 5 sa 10 minuti. Għandu jiġi analizzat kampjun tal-gass bl-apparat tas-soltu (bil-borża tal-kampjunament jew bil-metodu ta’ integrazzjoni), u l-massa tal-gass għandha tiġi kalkolata. Il-massa hekk determinata għandha tkun fil-limiti ta’ ± 3 % tal-massa magħrufa tal-gass injettat.
2.4.2. Kejl Permezz ta’ Teknika Gravimetrika
Il-piż ta’ ċilindru żgħir mimli bil-monossidu tal-karbonju jew bil-propan għandu jiġi determinat bi preċiżjoni ta’ ± 0,01 gramma. Għal bejn wieħed u ieħor 5 sa 10 minuti, is-sistema CVS għandha tiġi operata bħal f’test normali ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust filwaqt li monossidu tal-karbonju jew propan jiġi injettat fis-sistema. Il-kwantità ta’ gass pur emess għandha tiġi determinata permezz ta’ użin divrenzjali. Għandu jiġi analizzat kampjun tal-gass bl-apparat tas-soltu (bil-borża tal-kampjunament jew bil-metodu ta’ integrazzjoni), u l-massa tal-gass għandha tiġi kalkolata. Il-massa hekk determinata għandha tkun fil-limiti ta’ ± 3 % tal-massa magħrufa tal-gass injettat.
3. KALIBRAZZJONI TAS-SISTEMA TA’ KEJL TAL-PARTIKULATI
3.1. Introduzzjoni
Kull komponent għandu jiġi kalibrat kull meta jkun hemm bżonn sabiex ikunu sodisfatti r-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva. Il-metodu tal-kalibrazzjoni li għandu jintuża huwa deskritt f’din it-Taqsima għall-komponenti indikati fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 4 u fl-Anness V, Taqsima 2.
3.2. Kejl tal-Fluss
Il-kalibrazzjoni tal-misuraturi tal-fluss tal-gass jew ta’ l-istrumentazzjoni tal-kejl tal-fluss għandhom ikunu bbażati fuq standards internazzjonali u/jew nazzjonali. L-erroneità massima tal-valur imkejjel għandha tkun fil-limiti ta’ ± 2 % tal-qari.
Jekk il-fluss tal-gass jiġi determinat bil-kejl divrenzjali tal-fluss, l-erroneità massima tad-differenza għandha tkun tali li l-akkuratezza ta’ GEDF tkun fil-limiti ta’ ± 4 % (ara wkoll l-Anness V, Taqsima 2.2.1, EGA). Tista’ tiġi kalkolata billi jittieħed l-Għerq Kwadrat tal-Medju Aritmetiku ta’ l-erroneità kollha ta’ kull strument.
3.3. Kontroll tal-Kondizzjonijiet tal-Fluss Parzjali
L-iskala tal-veloċità tal-gass ta’ l-exhaust u l-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni għandhom jiġu kontrollati u aġġustati skond ir-rekwiżiti ta’ l-Anness V, Taqsima 2.2.1, EP, jekk applikabbli.
3.4. Intervalli tal-Kalibrazzjoni
L-istrumentazzjoni tal-kejl tal-fluss għandha tiġi kalibrata ta’ l-inqas kull 3 xhur jew kull meta ssir tiswija jew bidla fis-sistema li tista’ tolqot il-kalibrazzjoni.
4. KALIBRAZZJONI TA’ L-APPARAT TAL-KEJL TAD-DUĦĦAN
4.1. Introduzzjoni
L-opacimeter għandu jiġi kalibrat kull meta jkun hemm bżonn sabiex ikunu sodisfatti r-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva. Il-metodu tal-kalibrazzjoni li għandu jintuża huwa deskritt f’din it-Taqsima għall-komponenti indikati fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 5 u fl-Anness V, Taqsima 3.
4.2. Proċedura tal-Kalibrazzjoni
4.2.1. Ħin ta’ Warm Up
L-opacimeter għandu jitħalla jisħon u jistabbilizza skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant. Jekk l-opacimeter ikun mgħammar b’sistema li tippurifika l-arja sabiex tevita t-tiġmid tal-lenti ta’ l-istrument, din is-sistema għandha tiġi attivata u aġġustata ukoll skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant.
4.2.2. Determinazzjoni tar-Reazzjoni Lineari
Il-kwalità tal-linearità ta’ l-opacimeter għandha tiġi kontrollata fil-modalità tal-qari ta’ l-opaċità skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant. Għandhom jiġu introdotti fl-opacimeter tliet filtri ta’ densità newtrali ta’ trasmissjoni magħrufa, li għandhom jissodisfaw ir-rekwiżiti ta’ l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 5.2.5, u l-valur għandu jiġi reġistrat. Il-filtri ta’ densità newtrali għandhom ikollhom opaċitajiet nominali ta’ bejn wieħed u ieħor 10 %, 20 % u 40 %.
Il-kwalità tal-linearità ma għandhiex tvarja b’aktar minn ± 2 % opaċita mill-valur nominali tal-filtru ta’ densità newtrali. Kwalunkew non-linearità li taqbeż il-valur ta’ hawn fuq għandha tiġi korretta qabel it-test.
4.3. Intervalli tal-Kalibrazzjoni
L-opacimeter għandu jiġi kalibrat skond it-Taqsima 4.2.2 ta’ l-inqas kull 3 xhur jew kull meta ssir tiswija jew bidla fis-sistema li tista’ tolqot il-kalibrazzjoni.
ANNESS IV
KARATTERISTIĊI TEKNIĊI TAL-KARBURANT TA’ REFERENZA PRESKRITTI GĦAT-TESTIJIET TA’ L-APPROVAZZJONI U GĦALL-VERIFIKA TAL-KONFORMITA’ TAL-PRODUZZJONI
Karburant diesel (1)
Parametru |
Unità |
Limiti (2) |
Metodu tat-Test |
Pubblikazzjoni |
|
Minimu |
Massimu |
||||
Numru taċ-ċetanu (3) |
|
52,0 |
54,0 |
EN-ISO 5165 |
1998 (4) |
Densità fi 15 °C |
kg/m3 |
833 |
837 |
EN-ISO 3675 |
1995 |
Distillazzjoni: |
|
|
|
|
|
– 50 % punt |
°C |
245 |
— |
EN-ISO 3405 |
1998 |
– 95 % punt |
°C |
345 |
350 |
EN-ISO 3405 |
1998 |
– temperatura finali ta’ ebollizzjoni |
°C |
— |
370 |
EN-ISO 3405 |
1998 |
Flash point: |
°C |
55 |
— |
EN 27719 |
1993 |
CFPP |
°C |
— |
- 5 |
EN 116 |
1981 |
Viskożità ma’ l-40 °C |
mm2/s |
2,5 |
3,5 |
EN-ISO 3104 |
1996 |
Idrokarbonji aromatiċi poliċikliċi |
% m/m |
3,0 |
6,0 |
IP 391 (*) |
1995 |
Kontenut tas-sulfur (5) |
mg/kg |
— |
300 |
pr. EN-ISO/DIS 14596 |
1998 (4) |
Korrożjoni tar-ram |
|
— |
1 |
EN-ISO 2160 |
1995 |
Residwu tal-karbonju Conradson (10 % DR) |
% m/m |
— |
0,2 |
EN-ISO 10370 |
|
Kontenut ta’ l-irmied |
% m/m |
— |
0,01 |
EN-ISO 6245 |
1995 |
Kontenut ta’ l-ilma |
% m/m |
— |
0,05 |
EN-ISO 12937 |
1995 |
Numru tan-newtralizzazzjoni (aċidu qawwi) |
mg KOH/g |
— |
0,02 |
ASTM D 974-95 |
1998 (4) |
Stabbiltà ta’ l-ossidazzjoni (6) |
mg/ml |
— |
0,025 |
EN-ISO 12205 |
1996 |
% m/m |
— |
— |
EN 12916 |
[2000] (4) |
Etanol għall-magni diesel (7)
Parametru |
Unita’ |
Limiti (8) |
Metodu tat-test (9) |
|
Minimu |
Massimu |
|||
Alkoħol, massa |
% m/m |
92,4 |
— |
ASTM D 5501 |
Alkoħol ieħor minbarra l-etanol li jkun fl-alkol totali, massa |
% m/m |
— |
2 |
ADTM D 5501 |
Densità fi 15 °C |
kg/m3 |
795 |
815 |
ASTM D 4052 |
Kontenut ta’ l-irmied |
% m/m |
|
0,001 |
ISO 6245 |
Flash point |
°C |
10 |
|
ISO 2719 |
Aċidità, kalkolata bħala aċidu aċetiku |
% m/m |
— |
0,0025 |
ISO 1388-2 |
Numru ta’ newtralizzazzjoni (aċidu qawwi) |
KOH mg/l |
— |
1 |
|
Kulur |
Skond l-iskala |
— |
10 |
ASTM D 1209 |
Residwu xott f’ 100 °C |
mg/kg |
|
15 |
ISO 759 |
Kontenut ta’ l-ilma |
% m/m |
|
6,5 |
ISO 760 |
Aldeidi kalkolati bħala aċti aċetiċi |
% m/m |
|
0,0025 |
ISO 1388-4 |
Kontenut tas-sulfur |
mg/kg |
— |
10 |
ASTM D 5453 |
Esteri, kalkolati bħala ethylacetate |
% m/m |
— |
0,1 |
ASSTM D 1617 |
2. GASS NATURALI (NG)
Il-karburanti tas-suq Ewropew huma disponibbli f’żewġ skali:
— |
l-iskala H, li l-karburanti ta’ referenza estremi tagħha huma GR u G23; |
— |
l-iskala L, li l-karburanti ta’ referenza estremi tagħha huma G23 u G25; |
Qiegħed jingħata sommarju tal-karatteristiċi tal-karburanti ta’ referenza GR, G23 u G25 hawn taħt:
Karburant ta’ referenza GR
Karatteristiċi |
Unitajiet |
Bażi |
Limiti |
Metodu tat-Test |
|
Minimu |
Massimu |
||||
Kompożizzjoni: |
|
|
|
|
|
Metanu |
|
87 |
84 |
89 |
|
Etanu |
|
13 |
11 |
15 |
|
Bilanċ (10) |
%-mole |
— |
— |
1 |
ISO 6974 |
Kontenut tas-sulfur |
mg/m3 (11) |
— |
— |
10 |
ISO 6326-5 |
Karburant ta’ referenza G23
Karatteristiċi |
Unitajiet |
Bażi |
Limiti |
Metodu tat-Test |
|
Minimu |
Massimu |
||||
Kompożizzjoni: |
|
|
|
|
|
Metanu |
|
92,5 |
91,5 |
93,5 |
|
Bilanċ (12) |
%-mole |
— |
— |
1 |
ISO 6974 |
N2 |
|
7,5 |
6,5 |
8,5 |
|
kontenut ta’ Sulfur |
mg/m3 (13) |
— |
— |
10 |
ISO 6326-5 |
Karburant ta’ referenza G25
Karatteristiċi |
Unitajiet |
Bażi |
Limiti |
Metodu tat-Test |
|
Minimu |
Massimu |
||||
Kompożizzjoni: |
|
|
|
|
|
Metanu |
|
86 |
84 |
88 |
|
Bilanċ (14) |
%mole |
— |
— |
1 |
ISO 6974 |
N2 |
|
14 |
12 |
16 |
|
Kontenut tas-sulfur |
mg/m3 (15) |
— |
— |
10 |
ISO 6326-5 |
3. GASS LIKWEFATT TAL-PETROLJUM (LPG)
Parametru |
Unità |
Limiti Karburant A |
Limiti Karburant B |
Metodu tat-Test |
||
Minimu |
Maximum |
Minimum |
Maximum |
|||
Numru ta’ l-Octane tal-Mutur |
|
92,5 (16) |
|
92,5 |
|
EN 589 Anness B |
Kompożizzjoni: |
|
|
|
|
|
|
Kontenut C3 |
% vol |
48 |
52 |
83 |
87 |
|
Kontenut C4 |
% vol |
48 |
52 |
13 |
17 |
ISO 7941 |
Olefins |
% vol |
|
12 |
|
14 |
|
Residwu ta’ l-evaporazzjoni |
mg/kg |
|
50 |
|
50 |
NFM 41015 |
Kontenut totali tas-sulfur |
ppm piż (16) |
|
50 |
|
50 |
EN 24260 |
Sulfid ta’ l-idroġenu |
— |
Xejn |
Xejn |
ISO 8819 |
||
Korrożjoni ta’ l-istrixxa tar-ram |
kejl |
Klassi 1 |
Klassi 1 |
ISO 6251 (17) |
||
Ilma 0 °C |
|
Ħieles |
Ħieles |
Spezzjoni viżwali |
(1) Jekk ikun hemm il-bżonn ta’ kalkolu ta’ l-effiċjenza termali ta’ magna jew vettura, il-valur kalorifiku tal-karburant jista’ jiġi kalkolat minn:
Enerġija speċifika (valur kalorifiku)(nett) f’ MJ/kg = (46,423 - 8,792d2 + 3,170d) (1 - (x + y + s)) + 9,420s - 2,499x
fejn,
d = id-densità ta’ 15 °C
x = il-proporzjon tal-massa ta’ l-ilma (% diviż b’100)
y = il-proporzjon tal-massa ta’ l-irmied (% diviż b’100)
s = il-proporzjon tal-massa tas-sulfur (% diviż b’100).
(2) Il-valuri kwotati fl-ispeċifikazzjoni huma “valuri veri”. Fid-determinazzjoni tal-valuri ta’ limitu tagħhom ġew applikati t-termini ta’ ISO 4259, Prodotti tal-petroljum – Determinazzjoni u applikazzjoni ta’ data preċiża fir-rigward tal-metodi tat-test, u fl-iffissar ta’ valur minimu, ittieħed kont ta’ differenza minima ta’ 2R ‘il fuq minn żero; fl-iffissar ta’ valur massimu u valur minimu, id-differenza minima hija 4R (R = riproduċibbiltà). Minkejja din il-miżura, li hija meħtieġa għal raġunijiet statistiċi, il-fabbrikant tal-karburant għandu madankollu jaspira għall-valur żero fejn il-valur massimu stipulat huwa 2R u fil-valur medju fil-każ ta’ kwotazzjonijiet tal-limiti massimi u minimi. Jekk tinqala l-ħtieġa li tiġi solvuta l-kwistjoni jekk il-karburant jilħaqx ir-rekwiżiti ta’ l-ispeċifikazzjoni, għandhom jiġu applikati t-termini ta’ ISO 4259.
(3) L-skala għan-numru taċ-ċetanu mhijiex skond ir-rekwiżit ta’ skala minima ta’ 4R. Madankollu, f’każ ta’ kwistjoni bejn il-fornitur tal-karburant u l-utent tal-karburant, it-termini ta’ ISO 4259 jistgħu jintużaw sabiex isolvu kwistjonijiet bħal dawn sakemm isir kejl replikat, ta’ numru suffiċjenti sabiex tintlaħaq il-preċiżjoni neċessarja, minflok determinazzjonijiet singoli.
(4) Ix-xahar tal-pubblikazzjoni għandha titlesta fiż-żmien dovut.
(5) Il-kontenut attwali tas-sulfur tal-karburant użat għat-test għandu jiġi rapportat. Minbarra dan, il-kontenut tas-sulfur tal-karburant ta’ referenza użat sabiex tkun approvata vettura jew magna b’paragun mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B tat-Tabella fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I ta’ din id-Direttiva għandu jkollu kontenut ta’ sulfur massimu ta’ 50 ppm. Mill-aktar fis possibbli, il-Kummissjoni għandha, mhux aktar tard mill-31 ta’ Diċembru 1999, tippreżenta modifika għal dan l-Anness li tirrifletti l-medju tas-suq għall-kontenut tas-sulfur tal-karburant fir-rigward tal-karburant definit fl-Anness IV tad-Direttiva 98/70/KE.
(6) Anke jekk l-istabbiltà ta’ l-ossidazzjoni tkun kontrollata, x’aktarx li l-ħajja tagħha tkun limitata. Għandu jittieħed il-parir tal-fabbrikant rigward il-kondizzjonijiet ta’ ħażna u l-ħajja.
(*) Metodu ġdid u aħjar għall-aromatiċi poliċikliċi li qiegħed jiġi żviluppat
(7) Jista’ jiġi miżjud materjal li jtejjeb iċ-ċetanu, kif speċifikat mill-fabbrikant tal-magna, mal-karburant ta’ l-etanol. L-ammont massimu permess huwa 10 % m/m.
(8) Il-valuri kwotati fl-ispeċifikazzjoni huma “valuri veri”. Fid-determinazzjoni tal-valuri ta’ limitu tagħhom ġew applikati t-termini ta’ ISO 4259, Prodotti tal-petroljum – Determinazzjoni u applikazzjoni ta’ data preċiża fir-rigward tal-metodi tat-test, u fl-iffissar ta’ valur minimu, ittieħed kont ta’ differenza minima ta’ 2R ‘il fuq minn żero; fl-iffissar ta’ valur massimu u valur minimu, id-differenza minima hija 4R (R = riproduċibbiltà). Minkejja din il-miżura, li hija meħtieġa għal raġunijiet statistiċi, il-fabbrikant tal-karburant għandu madankollu jaspira għall-valur żero fejn il-valur massimu stipulat huwa 2R u fil-valur medju fil-każ ta’ kwotazzjonijiet tal-limiti massimi u minimi. Jekk tinqala l-ħtieġa li tiġi solvuta l-kwistjoni jekk il-karburant jilħaqx ir-rekwiżiti ta’ l-ispeċifikazzjoni, għandhom jiġu applikati t-termini ta’ ISO 4259.
(9) Jiġu adottati metodi ISO ekwivalenti meta dawn jiġu emanati għall-proprjetajiet kollha elenkati hawn fuq
(10) Inerti +C2+.
(11) Valur li għandu jiġi determinat f’kondizzjonijiet standard (293.2 K (20 °C) u 101.3 kPa).
(12) Inerti (differenti minn N2) +C2+ +C2+.
(13) Valur li għandu jiġi determinat f’kondizzjonijiet standard (293.2 K (20 °C) u 101.3 kPa).
(14) Inerti (differenti minn N2) +C2+ +C2+.
(15) Valur li għandu jiġi determinat f’kondizzjonijiet standard (293.2 K (20 °C) u 101.3 kPa).
(16) Valur li għandu jiġi determinat f’kondizzjonijiet standard (293.2 K (20 °C) u 101.3 kPa).
(17) Dan il-metodu jista’ ma jiddeterminax akkuratament il-preżenza ta’ materjali korrożivi jekk il-kampjun ikun fih inibituri tal-korrożjoni jew kimiċi oħra li jnaqqsu l-korrożività tal-kampjun lill-istrixxa tar-ram. Għaldaqstant, huwa projbit it-tiżjid ta’ tali komposti bl-uniku skop li jinfluwenzaw il-metodu tat-test.
ANNESS V
SISTEMI ANALITIĊI U KAMPJUNARJI
1. DETERMINAZZJONI TA’ L-EMISSJONIJIET GASSUŻI
1.1. Introduzzjoni
It-Taqsima 1.2 u d-Dijagrammi 7 u 8 fihom deskrizzjonijiet dettaljati tas-sistemi kampjunarji u analitiċi rakkomandati. Billi diversi konfigurazzjonijiet jistgħu jipproduċu riżultati ekwivalenti, ma hemmx il-ħtieġa ta’ konformità eżatta mad-Dijagrammi 7 u 8. Jistgħu jintużaw komponenti addizzjonali bħal strumenti, valvi, solenojdi, pompi u swiċċijiet sabiex jipprovdu tagħrif addizzjonali u jikkordinaw il-funzjonijiet tas-sistemi komponenti. Komponenti oħra li mhumiex meħtieġa sabiex tinżamm l-akkuratezza f’ċerti sistemi jistgħu jiġu esklużi jekk l-esklużjoni tagħhom tkun ibbażata fuq ġudizzju tajjeb ta’ l-inġinerija.
Dijagramma 7
Dijagramma tal-fluss ta’ sistema ta’ analiżi tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat għal CO, CO2, NOx, HC ESC biss
Test ta 'immaġni1.2. Deskrizzjoni tas-Sistema Analitika
Qiegħda tingħata deskrizzjoni ta’ sistema analitika għad-determinazzjoni ta’ l-emissjonijiet gassużi fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat (Dijagramma 7, ESC biss) jew dilwit (Dijagramma 8, ETC u ESC) abbażi ta’ l-użu ta’:
— |
analizzatur HFID għall-kejl ta’ l-idrokarbonji; |
— |
analizzaturi NDIR għall-kejl tal-monossidu tal-karbonju u tad-dijossidu tal-karbonju; |
— |
HCLD jew analizzatur ekwivalenti għall-kejl ta’ l-ossidi tan-nitroġenu; |
Il-kampjun għall-komponenti kollha jista’ jittieħed b’sonda kampjunarja waħda jew b’żewġ sondi kampjunarji sitwati viċin u diviżi internament fir-rigward ta’ l-analizzaturi differenti. Għandha tingħata attenzjoni sabiex ma jkun hemm l-ebda kondensazzjoni tal-komponenti ta’ l-exhaust (inkluż l-aċidu sulfuriku u l-ilma) fi kwalunkwe punt tas-sistema analitika.
Dijagramma 8
Dijagramma tal-fluss ta’ sistema ta’ analiżi tal-gass ta’ l-exhaust dilwit għal CO, CO2, NOx, HC ETC, fakultattiva għall-ESC
Test ta 'immaġni1.2.1. Komponenti tad-Dijagrammi 7 u 8
Pajp ta’ l-exhaust EP
Sonda tal-kampjunament tal-gass ta’ l-exhaust (Dijagramma 7 biss)
Hija rakkomandata sonda dritta ta’ l-istainless steel pluri-perforata bit-tarf magħluq . Id-dijametru intern ma għandux ikun akbar mid-dijametru intern tal-linja kampjunarja. Il-ħxuna tal-qoxra tas-sonda ma għandhiex tkun akbar minn 1 mm. Għandu jkun hemm minimu ta’ 3 toqob fi 3 pjanijiet radjali differenti, uniformament imdaqqsa sabiex jieħdu kampjuni ta’ bejn wieħed u ieħor l-istess fluss. Is-sonda għandha testendi tul għall-inqas 80 % tad-dijametru tal-pajp ta’ l-exhaust. Jistgħu jintużaw wieħed jew aktar sondi kampjunarji.
Sonda kampjunarja HC tal-gass ta’ l-exhaust dilwit SP2 (Dijagramma 8 biss)
Is-sonda għandha:
— |
tkun definita bħala l-ewwel 254 mm sa 762 mm tal-linja kampjunarja msaħħna HSL1; |
— |
ikollha dijametru intern minimu ta’ 5 mm; |
— |
tkun installata fil-passaġġ tad-dilwizzjoni DT (ara t-Taqsima 2.3, Dijagramma 20) f’punt fejn l-arja tad-dilwizzjoni u l-gass ta’ l-exhaust jiġu mħallta sew (i.e. bejn wieħed u ieħor 10 dijametri tal-passaġġ ‘l isfel (downstream) mill-punt fejn l-exhaust jidħol fil-passaġġ tad-dilwit); |
— |
tkun distanti biżżejjed (radjalment) mis-sondi l-oħra u mill-ġenb tal-passaġġ sabiex tkun libera mill-influwenza ta’ kwalunkwe vortiċi jew rima; |
— |
tkun imsaħħna sabiex tiżdied it-temperatura tal-fluss tal-gass sa’ 463 K ± 10 K (190 °C ± 10 °C) fl-exit tas-sonda. |
Sonda kampjunarja għall-CO, CO2, NOx tal-gass ta’ l-exhaust dilwit SP3 (Dijagramma 8 biss)
Is-sonda għandha:
— |
tkun fl-istess pjan ta’ SP 2; |
— |
tkun distanti biżżejjed (radjalment) mis-sondi l-oħra u mill-ġenb tal-passaġġ sabiex tkun libera mill-influwenza ta’ kwalunkwe vortiċi jew rima; |
— |
tkun imsaħħna u insulata ma’ tulha kollu għal temperatura minima ta’ 328 K (55 °C) sabiex tiġi evitata l-kondensazzjoni ta’ l-ilma. |
Linja kampjunarja msaħħna HSL1
Il-linja kampjunarja tipprovdi kampjun tal-gass minn sonda waħda għall-punt(i) diviżi(i) u l-analizzatur HC.
Il-linja kampjunarja għandha:
— |
ikollha dijametru intern ta’ 5 mm minimu u ta’ 13,5 mm massimu; |
— |
tkun magħmula mill-istainless steel jew PTFE; |
— |
iżżomm temperatura ta’ 463 K ± 10 K (190 °C ± 10 °C) mal-ġenb tal-passaġġ kif imkejla f’kull taqsima msaħħna kontrollata separatament, jekk it-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust fis-sonda kampjunarja tkun ekwivalenti għal jew taħt 463 K (190 °C); |
— |
iżżomm temperatura akbar minn 453 K (180 °C) mal-ġenb tal-passaġġ, jekk it-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust fis-sonda kampjunarja tkun aktar minn 463 K (190 °C); |
— |
iżżomm temperatura tal-gass ta’ 463 K ± 10 K (190 °C ± 10 °C) immedjatament qabel il-filtru imsaħħan F2 u HFID; |
Linja kampjunarja NOx imsaħħna HSL2
Il-linja kampjunarja għandha:
— |
iżżomm temperatura ta’ 328 K sa 473 K (55 °C sa 200 °C) mal-ġenb tal-passaġġ, sal-konvertitur C meta jintuża banju tat-tkessiħ B, u sa’ l-analizzatur meta l-banju tat-tkessiħ B ma jintużax. |
— |
tkun magħmula mill-istainless steel jew PTF. |
Linja kampjunarja SL għal CO CO2
Il-linja għandha tkun magħmula mill-PTFE jew mill-istainless steel. Tista’ tkun imsaħħna jew mhux imsaħħna.
Borża fl-isfond BK (fakultattiva; Dijagramma 8 biss)
Għall-kampjunament tal-konċentrazzjonijiet fl-isfond.
Borża tal-kampjunament BG (fakultattiva; Dijagramma 8 CO u CO2 biss)
Għall-kampjunament tal-konċentrazzjonijiet kampjunarji.
Pre-filtru msaħħan F1 (fakultattiv)
It-temperatura għandha tkun l-istess bħal HSL1.
Filtru Msaħħan F2
Il-filtru għandu jneħħi kwalunkwe partikuli solidi mill-kampjun tal-gass qabel l-analizzatur. It-temperatura għandha tkun l-istess bħal HSL1. Il-filtru għandu jinbidel skond kif ikun meħtieġ.
Pompa kampjunarja msaħħna P
Il-pompa għandha tiġi imsaħħna għat-temperatura ta’ HSL1.
HC
Heated Flame Ionisation Detector (HFID) għad-determinazzjoni ta’ l-idrokarbonji. It-temperatura għandha tinżamm 453 K sa 473 K (180 °C ± 200 °C).
CO, CO2
Analizzaturi NDIR għad-determinazzjoni tal-monossidu tal-karbonju u tad-dijossidu tal-karbonju (fakultattivi għad-determinazzjoni tal-proporzjon tad-dilwizzjoni għall-kejl tal-PT).
NO
Analizzatur CLD jew HCLD għad-determinazzjoni ta’ l-ossidi tan-nitroġenu. Jekk jintuża HCLD dan għandu jinżamm f’temperatura ta’ 328 K sa 473 K (55 °C sa 200 °C).
Konvertitur C
Għandu jintuża konvertitur għar-riduzzjoni katalittika ta’ l-NO2 għall-NO qabel l-analiżi fil-CLD jew HCLD.
Banju tat-tkessiħ B (fakultattiv)
Sabiex ikessaħ u jikkondensa l-ilma mill-kampjun ta’ l-exhaust. Il-banju għandu jinżamm f’temperatura ta’ 273 K sa 277 K (0 °C sa 4 °C) bis-silġ jew bir-refriġerazzjoni. Dan huwa fakultattiv jekk l-analizzatur ikun liberu mill-interferenza ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma kif determinat fl-Anness III, Appendiċi 5, Taqsimiet 1.9.1 u 1.9.2. Jekk l-ilma jitneħħa permezz tal-kondensazzjoni, it-temperatura tal-gass kampjunarju jew id-dewpoint għandhom jiġu monitorjati fit-trap ta’ l-ilma jew aktar ‘l isfel (downstream). It-temperatura tal-gass kampjunarju jew id-dewpoint ma għandhomx jaqbżu l-280 K (7 °C). Mhumiex permessi dryers kimiċi għat-tneħħija ta’ l-ilma mill-kampjun.
Sensor tat-temperatura T1, T2, T3
Sabiex jimmonitorja t-temperatura tal-fluss tal-gass
Sensor tat-temperatura T4
Sabiex jimmonitorja t-temperatura tal-konvertitur NO2-NO.
Sensor tat-temperatura T5
Sabiex jimmonitorja t-temperatura tal-banju tat-tkessiħ
Misuratur tal-pressjoni G1, G2, G3
Sabiex jimmonitorja l-pressjoni fil-linji kampjunarji.
Regolatur tal-pressjoni R1, R2
Sabiex jikkontrolla l-pressjoni ta’ l-arja u tal-karburant, rispettivament, għall-HFID.
Regolatur tal-pressjoni R3, R4, R5
Sabiex jikkontrolla l-pressjoni fil-linji kampjunarji u l-fluss lill-analizzaturi.
Misuratur tal-fluss FL1, FL2, FL3
Sabiex jimmonitorja r-rata tal-fluss mill-bypass kampjunarju.
Misuratur tal-fluss FL4 sa FL6 (fakultattiv)
Sabiex jimmonitorja l-fluss tar-rata tal-fluss fl-analizzaturi.
Valv selettur V1 sa V5
Valv adattat sabiex jagħżel il-fluss tal-kampjun, jew tal-gass ta’ span jew tal-gass żero għall-analizzaturi.
Valv solenojdi V6, V7
Sabiex iservi ta’ bypass għall-konvertitur NO2-NO.
Valv tal-labra V8
Sabiex jibbilanċja l-fluss mill-konvertitur C NO2-NO u l-bypass.
Valv tal-labra V9, V10
Sabiex jirregola l-flussi lill-analizzaturi.
Valv Toggle (fakultattiv) V11, V12
Sabiex ibattal il-kondensat mill-banju B.
1.3. Analiżi NMHC (Magni tal-Gass li Jaħdmu bl-NG biss)
1.3.1. Metodu Kromatografu tal-Gass (GC, Dijagramma 9)
Meta jintuża l-metodu GC, jiġi injettat volum żgħir misurat ta’ kampjun fuq kolonna analitika minn fejn jinġarr minn gass trasportatur inert. Il-kolonna tissepara komponenti diversi skond il-punti ta’ ebollizzjoni tagħhom sabiex huma jinġarru mill-kolonna f’ħinijiet differenti. Imbaghad dawn jgħaddu minn detector li jagħti sinjal elettriku li jiddependi mill-konċentrazzjoni tagħhom. Billi din mhijiex teknika analitika kontinwa, tista’ tintuża biss flimkien mal-metodu ta’ kampjunament bil-borża kif deskritt fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.4.2.
Għall-NMHC, għandu jintuża GC awtomatizzat b’FID. Għandu jittieħed il-kampjun tal-gass ta’ l-exhaust f’borża tal-kampjunament li minnha għandha tittieħed parti u li tiġi injettata fil-GC. Il-kampjun jiġi separat f’żewġ partijiet (CH4/Arja/CO u NMHC/CO2/H2O) fuq il-kolonna Porapak. Il-kolonna ta’ l-għarbiel molekulari tissepara CH4 mill-arja u mis-CO qabel ma tgħaddih mill-FID fejn titkejjel il-konċentrazzjoni tiegħu. Jista’ jsir ċiklu komplet mill-injezzjoni ta’ kampjun wieħed sa l-injezzjoni tat-tieni kampjun fi 30 sekonda. Sabiex jiġi determinat l-NMHC, il-konċentrazzjoni CH4 għandha titnaqqas mill-konċentrazzjoni HC totali (ara l-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1).
Id-Dijagramma 9 turi GC tipiku muntat sabiex jiġi determinat rutinament is-CH4. Jistgħu jintużaw ukoll metodi oħra ta’ GC ibbażati fuq il-ġudizzju tajjeb ta’ l-inġinerija.
Dijagramma 9
Dijagramma tal-fluss għall-analiżi tal-metanu (metodu GC)
Test ta 'immaġniKomponenti tad-Dijagramma 9
Kolonna Porapak PC
Porapak N, 180/300 ìm (50/80 mesh), 610 mm tul × 2,16 mm ID għandu jintuża u jiġi kondizzjonat ta’ l-anqas 12 h f’ 423 K (150 °C) bil-gass trasportatur qabel l-użu tal-bidu.
Kolonna ta’ l-għarbiel molekulari MSC
Tip 13X, 250/350 ìm (45/60 mesh), 1 220 mm tul × 2,16 mm ID għandu jintuża u jiġi kondizzjonat ta’ l-anqas 12 h f’ 423 K (150 °C) bil-gass trasportatur qabel l-użu tal-bidu.
Forn OV
Sabiex iżomm kolonni u valvi f’temperatura stabbli għall-operazzjoni ta’ l-analizzatur, u sabiex jikkondizzjona l-kolonni f’423 K (150 °C).
Anell kampjunarju SLP
Tubatura ta’ l-istainless steel twila suffiċjentement sabiex jinkiseb bejn wieħed u ieħor volum ta’ 1 cm3.
Pompa P
Sabiex twassal il-kampjun sal-kromatografu tal-gass
Dryer D
Għandu jintuża dryer li jkun fih għarbiel molekulari sabiex ineħħi l-ilma u kontaminanti oħra li jistgħu jkunu fil-gass trasportatur.
HC
Flame ionisation detector (FID) sabiex ikejjel il-konċentrazzjoni tal-metanu.
Valv ta’ l-injezzjoni tal-kampjun V1
Sabiex jiġi injettat il-kampjun meħud mill-borża tal-kampjunament mill-SL tad-Dijagramma 8. Għandu jkun ta’ volum żgħir, siġillat kontra t-telf tal-gass, u li jista’ jissaħħan sa’ 423 K (150 °C).
Valv selettur V3
Sabiex jagħżel il-gass ta’ span, jew il-kampjun jew l-ebda fluss.
Valv tal-labra V2, V4, V5, V6, V7, V8
Sabiex jirregola l-flussi fis-sistema.
Regolatur tal-pressjoni R1, R2, R3
Sabiex jikkontrolla l-flussi tal-karburant (= gass trasportatur), tal-kampjun, u ta’ l-arja, rispettivament.
Tubu kapillari tal-fluss FC
Sabiex jikkontrolla r-rata tal-fluss ta’ l-arja għall-FID
Misuratur tal-pressjoni G1, G2, G3
Sabiex jikkontrolla l-flussi tal-karburant (= gass trasportatur), tal-kampjun, u ta’ l-arja, rispettivament.
Filtru F1, F2, F3, F4, F5
Filtri metalliċi sintered sabiex iżomm it-trab milli jidħol fil-pompa jew fl-istrument.
FL1
Sabiex ikejjel ir-rata tal-fluss kampjunarju mill-bypass.
1.3.2. Metodu tan-Non Methane Cutter (NMC, Dijagramma 10)
Il-cutter jossida l-idrokarbonji kollha għajr CH4 sa CO2 u H2O, sabiex meta l-kampjun jiġi mgħoddi mill-NMC, l-FID isib biss is-CH4. Jekk jintuża kampjunament bil-borża, għandha tiġi installata sistema ta’ devjazzjoni tal-fluss fl-SL (ara t-Taqsima 1.2, Dijagramma 8) li biha l-fluss jista’ alternattivament jiġi mgħoddi minn jew madwar il-cutter skond il-parti ta’ fuq tad-Dijagramma 10. Għall-kejl bl-NMHC, iż-żewġ valuri (HC u CH4) għandhom jiġu osservati fuq l-FID u reġistrati. Jekk jintuża l-metodu ta’ l-integrazzjoni, għandu jiġi installat NMC in-line ma’ FID ieħor parallelament mal-FID regolari fl-HSL1 (ara t-Taqsima 1.2, Dijagramma 8) skond il-parti ta’ isfel tad-Dijagramma 10. Għall-kejl bl-NMHC, il-valuri taż-żewġ FID (HC u CH4) għandhom jiġu osservati u reġistrati.
Il-cutter għandu jiġi karatterizzat f’600 K (327 °C) jew aktar qabel l-operazzjoni tat-test fir-rigward ta’ l-effett katalitiku tiegħu fuq CH4 u C2H6 f’valuri H2O rappreżentattivi tal-kondizzjonijiet tal-fluss ta’ l-exhaust. Id-dewpoint u l-livell O2 tal-fluss ta’ l-exhaust li ttieħed il-kampjun tiegħu għandhom ikunu magħrufa. Ir-reazzjoni relattiva tal-FID għas-CH4 għandha tiġi reġistrata (ara l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 3.3.4).
Dijagramma 10
Dijagramma tal-fluss għall-analiżi tal-metanu permezz tan-Non Methane Cutter (NMC)
Test ta 'immaġniKomponenti tad-Dijagramma 10
Non Methane Cutter NMC
Sabiex jossida l-idrokarbonji kollha għajr il-metanu.
HC
Heated flame ionisation detector (HFID) sabiex ikejjel il-konċentrazzjonijiet HC u CH4. It-temperatura għandha tinżamm 453 K sa 473 K (180 °C ± 200 °C).
Valv selettur V1
Sabiex jagħżel il-gass tal-kampjun, il-gass żero u l-gass ta’ span. V1 huwa identiku għal V2 tad-Dijagramma 8.
Valv solenojdi V2, V3
Sabiex iservi bħala bypass għall-NMC
Valv tal-labra V4
Sabiex jibbilanċja l-fluss mill-NMC u l-bypass.
Regolatur tal-pressjoni R1
Sabiex jikkontrolla l-pressjoni fil-linja kampjunarja u l-fluss lill-HFID. R1 huwa identiku għal R3 tad-Dijagramma 8.
FL1 Misuratur tal-fluss
Sabiex ikejjel ir-rata tal-fluss kampjunarju mill-bypass. FL1 huwa identiku għall-FL2 tad-Dijagramma 8.
2. DILWIZZJONI TAL-GASS TA’ L-EXHAUST U DETERMINAZZJONI TAL-PARTIKULATI
2.1. Introduzzjoni
It-Taqsimiet 2.2, 2.3 u 2.4 u d-Dijagrammi 11 sa 22 fihom deskrizzjonijiet dettaljati tas-sistemi ta’ dilwizzjoni u kampjunarji rakkomandati. Billi diversi konfigurazzjonijiet jistgħu jipproduċu riżultati ekwivalenti, ma hemmx il-ħtieġa ta’ konformità eżatta ma’ dawn id-Dijagrammi. Jistgħu jintużaw komponenti addizzjonali bħal strumenti, valvi, solenojdi, pompi u swiċċijiet sabiex jipprovdu tagħrif addizzjonali u jikkordinaw il-funzjonijiet tas-sistemi komponenti. Komponenti oħra li mhumiex meħtieġa sabiex tinżamm l-akkuratezza f’ċerti sistemi, jistgħu jiġu esklużi jekk l-esklużjoni tagħhom tkun ibbażata fuq ġudizzju tajjeb ta’ l-inġinerija.
2.2. Sistema ta’ Dilwizzjoni ta’ Fluss Parzjali
Deskrizzjoni ta’ sistema ta’ dilwizzjoni tinsab fid-Dijagrammi 11 sa 19 ibbażata fuq id-dilwizzjoni ta’ parti tal-fluss ta’ l-exhaust. Id-diviżjoni tal-fluss ta’ l-exhaust u l-proċess ta’ dilwizzjoni li ġej jistgħu jsiru b’tipi differenti ta’ sistema ta’ dilwizzjoni. Għall-ġbir sussegwenti tal-partikulati, il-gass kollu ta’ l-exhaust dilwit jew proporzjon biss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jiġi mgħoddi lis-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (Taqsima 2.4, Dijagramma 21). L-ewwel metodu jissejjaħ tip tal-kampjunament totali, it-tieni metodu jissejjaħ tip ta’ kampjunament frazzjonarju.
Il-kalkolu tal-proporzjon tad-dilwizzjoni jiddependi fuq it-tip tas-sistema wżata. It-tipi li ġejjin huma rakkomandati:
Sistemi isokinetiċi (Dijagrammi 11, 12)
B’dawn is-sistemi, il-fluss fit-tubu tat-trasferiment jitqabbel mal-fluss tal-massa ta’ l-exhaust skond il-veloċità u/jew il-pressjoni tal-gass, u għaldaqstant jinħtieġ fluss ta’ l-exhaust mhux ostakolat u uniformi mas-sonda kampjunarja. Normalment dan jinkiseb bl-użu ta’ resonatur u b’tubu ta’ approċċ dritt ‘il fuq (upstream) mill-punt tal-kampjunament. Il-proporzjon tad-diviżjoni imbagħad jiġi kalkolat minn valuri li jistgħu jitkejlu faċilment bħad-dijametri tat-tubi. Ta’ min jinnota li l-isokinetika tintuża biss għat-tqabbil tal-kondizzjonijiet tal-fluss u mhux għat-tqabbil tad-distribuzzjoni tad-daqs. Din ta’ l-aħħar mhijiex tipikament meħtieġa, għaliex il-partikulati huma suffiċjentement żgħar sabiex isegwu l-korsi tal-fluwidu.
Sistemi kontrollati mill-fluss bil-kejl tal-konċentrazzjoni (Dijagrammi 13 sa 17)
B’dawn is-sistemi, jittieħed kampjun mill-fluss tal-massa tal-exhaust billi jiġu aġġustati l-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni u l-fluss totali ta’ l-exhaust dilwit. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi determinat mill-konċentrazzjonijiet ta’ gassijiet tracer, bħal CO2 jew NOx li jseħħu b’mod naturali fl-exhaust tal-magna. Il-konċentrazzjonijiet fil-gass ta’ l-exhaust dilwit u fl-arja tad-dilwizzjoni jiġu mkejla, filwaqt li l-konċentrazzjoni fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jistgħu jitkejlu direttament jew determinati mill-fluss tal-karburant u mill-ekwazzjoni tal-bilanċ tal-karbonju, jekk tkun magħrufa l-kompożizzjoni tal-karburant. Is-sistemi jistgħu jiġu kontrollati bil-proporzjon kalkolat tad-dilwizzjoni (Dijagrammi 13, 14) jew bil-fluss fit-tubu tat-trasferiment (Dijagrammi 12, 13, 14).
Sistemi kontrollati mill-fluss bil-kejl tal-fluss (Dijagrammi 18, 19)
B’dawn is-sistemi, jittieħed kampjun mill-fluss tal-massa tal-exhaust billi jiġi regolat il-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni u l-fluss totali ta’ l-exhaust dilwit. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi determinat mid-differenza taż-żewġ rati ta’ flussi. Hija meħtieġa l-kalibrazzjoni korretta tal-misuraturi tal-fluss relattivament għal xulxin, billi l-kobor relattiv taż-żewġ rati ta’ fluss jista’ jwassal għal żbalji sinifikanti fi proporżjonijiet ogħla tad-dilwizzjoni (ta’ 15 u aktar). Il-kontroll tal-fluss huwa sempliċi billi r-rata tal-fluss ta’ l-exhaust dilwit tinżamm kostanti u r-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni tiġi varjata, jekk ikun hemm bżonn.
Meta jintużaw sistemi ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali, għandha tingħata attenzjoni sabiex jiġu evitati problemi potenzjali ta’ telf ta’ partikulati fit-tubu tat-trasferiment, u għandu jiġi żgurat li jittieħed kampjun rappreżentattiv mill-exhaust tal-magna, u li jiġi determinat il-proporzjon tad-diviżjoni. Is-sistemi deskritti jagħtu attenzjoni għal dawn iż-żoni kritiċi.
Dijagramma 11
Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali b’sonda isokinetika u kampjunament frazzjonarju (kontroll SB)
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mit-tubu tat-trasferiment TT b’sonda kampjunarja isokinetika ISP. Il-pressjoni divrenzjali tal-gass ta’ l-exhaust bejn il-pajp ta’ l-exhaust u l-inlet għas-sonda titkejjel bil-pressure transducer DPT. Dan is-sinjal jiġi trasmess lill-kontrollur tal-fluss FC1 li jikkontrolla s-suction blower SB sabiex iżomm pressjoni divrenzjali ta’ żero fil-ponta tas-sonda. Taħt dawn il-kondizzjonijiet, il-veloċitajiet tal-gass ta’ l-exhaust fl-EP u l-ISP huma identiċi, u l-fluss mill-ISP u t-TT huwa frazzjoni kostanti (diviża) tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust. Il-proporzjon tad-diviżjoni huwa determinat miż-żoni cross section ta’ EP u ISP. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni titkejjel bl-istrument tal-kejl tal-fluss FM1. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni u l-proporzjon tad-diviżjoni.
Dijagramma 12
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali b’sonda isokinetika u b’kampjunament frazzjonarju (kontroll PB)
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mit-tubu tat-trasferiment TT b’sonda kampjunarja isokinetika ISP. Il-pressjoni divrenzjali tal-gass ta’ l-exhaust bejn il-pajp ta’ l-exhaust u l-inlet għas-sonda titkejjel bil-pressure transducer DPT. Dan is-sinjal jiġi trasmess lill-kontrollur tal-fluss FC1 li jikkontrolla l-pressure blower PB sabiex iżomm pressjoni divrenzjali ta’ żero fil-ponta tas-sonda. Dan isir billi tittieħed frazzjoni żgħira ta’ l-arja tad-dilwizzjoni li r-rata tal-fluss tiegħu tkun diġa tkejlet bil-misuratur tal-fluss FM1, u tiġi mgħoddija lit-TT permezz ta’ orifizju pnewmatiku. Taħt dawn il-kondizzjonijiet, il-veloċitajiet tal-gass ta’ l-exhaust fl-EP u l-ISP ikunu identiċi, u l-fluss mill-ISP u TT ikun frazzjoni kostanti (diviża) tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust. Il-proporzjon tad-diviżjoni jiġi determinat miż-żoni cross section ta’ EP u ISP. L-arja tad-dilwizzjoni tinġibed mid-DT mis-suction blower SB, u r-rata tal-fluss titkejjel bl-FM1 fl-inlet għad-DT. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni u mill-proporzjon tad-diviżjoni.
Dijagramma 13
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali b’kejl tal-konċentrazzjoni CO2 jew NOx u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT. Il-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer (CO2 jew NOx) jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat u dilwit kif ukoll fl-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA. Dawn is-sinjali jiġu trasmessi lill-kontrollur tal-fluss FC2 li jikkontrolla l-pressure blower PB jew is-suction blower SB sabiex tinżamm id-diviżjoni mixtieqa ta’ l-exhaust u l-proporzjon tad-dilwizzjoni fid-DT. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mill-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, mill-gass ta’ l-exhaust dilwit, u mill-arja tad-dilwizzjoni.
Dijagramma 14
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali b’kejl tal-konċentrazzjoni CO2, bil-bilanċ tal-karbonju u b’kampjunament totali
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT. Il-konċentrazzjonijiet CO2 jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust dilwit u fl-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA. Is-sinjali CO2 u l-fluss tal-karburant GFUEL jiġu trasmessi lill-kontrollur tal-fluss FC2, jew il-kontrollur tal-fluss FC3 tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (ara d-Dijagramma 21). FC2 jikkontrolla l-pressure blower PB, FC3 jikkontrolla l-pompa kampjunarja P (ara d-Dijagramma 21), u b’hekk jiġu modifikati l-flussi lis-sistema u ‘l barra minnha sabiex tinżamm id-diviżjoni ta’ l-exhaust u l-proporzjon tad-dilwizzjoni fid-DT mixtieqa. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mill-konċentrazzjonijiet CO2 u GFUEL bl-użu tal-preżunzjoni tal-bilanċ tal-karbonju.
Dijagramma 15
Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali b’tubu venturi singolu, bil-kejl tal-konċentrazzjoni u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT minħabba l-pressjoni negattiva maħluqa mill-venturi VN fid-DT. Ir-rata tal-fluss tal-gass mit-TT tiddependi fuq l-iskambju tal-momentum fiż-żona tal-venturi, u hija għaldaqstant affettwata mit-temperatura assoluta tal-gass fl-exit tat-TT. Bħala konsegwenza, id-diviżjoni ta’ l-exhaust għal rata partikolari ta’ fluss fil-passaġġ mhijiex kostanti, u l-proporzjon tad-dilwizzjoni b’tagħbija ‘baxxa’ huwa ftit anqas milli b’tagħbija ‘għolja’. Il-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer (CO2 jew NOx) jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, u fl-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA, u l-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mill-valuri hekk imkejla.
Dijagramma 16
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali b’venturi doppji jew orifizju doppju, bil-kejl tal-konċentrazzjoni u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT permezz ta’ divisur tal-fluss li jkun fih sett ta’ orifizji jew venturi. L-ewwel wieħed (FD1) ikun jinsab fl-EP, it-tieni wieħed (FD2) fit-TT. Addizzjonalment, huma meħtieġa żewġ valvi ta’ kontroll tal-pressjoni (PCV1 u PCV2) sabiex iżommu d-diviżjoni ta’ l-exhaust kostanti billi jikkontrollaw il-kontropressjoni fl-EP u l-pressjoni fid-DT. Il-PCV1 jinsab ‘l isfel (donstream) ta’ l-SP fl-EP, il-PCV2 bejn il-pressure blower PB u d-DT. Il-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer (CO2 jew NOx) jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, u fl-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA. Dawn ikunu meħtieġa għall-kontroll tad-diviżjoni ta’ l-exhaust, u jistgħu jintużaw sabiex jaġġustaw il-PCV1 u l-PCV2 għall-kontroll preċiż tad-diviżjoni. Ir-rata tad-dilwizzjoni tiġi kalkolata mill-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer.
Dijagramma 17
Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali b’diviżjoni permezz ta’ tubatura multipla, bil-kejl tal-konċentrazzjoni u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT fit-tubu tat-trasferiment TT b’divisur tal-fluss FD3 li jkun fih numru ta’ tubi ta’ l-istess daqs (l-istess dijametru, tul u bend radius) installati fl-EP. Il-gass ta’ l-exhaust minn wieħed minn dawn it-tubi jitwassal għand id-DT, u l-gass ta’ l-exhaust mill-bqija tat-tubi jgħaddi mill-kompartiment tad-damping DC. Għaldaqstant, id-diviżjoni ta’ l-exhaust tiġi determinata min-numru totali tat-tubi. Il-kontroll kostanti tad-diviżjoni jeħtieġ pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn id-DC u l-outlet tat-TT, bil-pressure transducer DPT. Tinkiseb pressjoni divrenzjali ta’ żero billi tiġi injettata arja friskja fid-DT fl-outlet tat-TT. Il-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer (CO2 jew NOx) jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, u l-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA. Dawn ikunu meħtieġa għall-kontroll tad-diviżjoni ta’ l-exhaust, u jistgħu jintużaw sabiex jikkontrollaw ir-rata tal-fluss ta’ l-arja ta’ l-injezzjoni għall-kontroll preċiż tad-diviżjoni. Ir-rata tad-dilwizzjoni tiġi kalkolata mill-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer.
Dijagramma 18
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali bil-kontroll tal-fluss u b’kampjunament totali
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT. Il-fluss totali mill-passaġġ jiġi aġġustat bil-kontrollur tal-fluss FC3 u bil-pompa kampjunarja P tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (ara d-Dijagramma 18). Il-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni jiġi kontrollat mill-kontrollur tal-fluss FC2, li jista’ juża GEXHW, GAIRW, jew GFUEL bħala sinjali ta’ kmand, għad-diviżjoni mixtieqa ta’ l-exhaust . Il-fluss tal-kampjun fid-DT huwa d-differenza tal-fluss totali u l-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni titkejjel bil-misuratur tal-fluss FM1, ir-rata tal-fluss totali bil-misuratur tal-fluss FM3 tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (ara d-Dijagramma 21). Ir-rata tad-dilwizzjoni tiġi kalkolata minn dawn iż-żewġ rati ta’ fluss.
Dijagramma 19
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali bil-kontroll tal-fluss u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT. Id-diviżjoni ta’ l-exhaust u l-fluss fid-DT jiġu kontrollati mill-kontrollur tal-fluss FC2 li jaġġusta l-flussi (jew veloċitajiet) tal-pressure blower PB u s-suction blower SB, skond kif meħtieġ. Dan ikun possibbli għaliex il-kampjun li jittieħed bis-sistema tal-kampjunament tal-partikulati jiġi ritornat fid-DT. Il-GEXHW, GAIRW, jew GFUEL jistgħu jintużaw bħala sinjali ta’ kmand għall-FC2. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni titkejjel bil-misuratur tal-fluss FM1, il-fluss totali bil-misuratur tal-fluss FM2. Ir-rata tad-dilwizzjoni tiġi kalkolata minn dawn iż-żewġ rati ta’ fluss.
2.2.1. Komponenti tad-Dijagrammi 11 sa 19
Pajp ta’ l-exhaust EP
Il-pajp ta’ l-exhaust jista’ jkun iżolat. Sabiex titnaqqas l-inerzja termali tal-pajp ta’ l-exhaust huwa rakkomandat proporzjon ħxuna-dijametru ta’ 0,015 jew inqas. L-użu ta’ taqsimiet flessibbli għandu jkun limitat għal proporzjon ta’ dijametru ta’ 12 jew anqas. In-numru tal-liwjiet għandu jkun minimu sabiex titnaqqas id-depożizzjoni inerzjali. Jekk is-sistema tinkludi silencer tat-test, dan ukoll jista’ jiġi iżolat.
Għal sistema isokinetika, il-pajp ta’ l-exhaust ma għandux ikollu elbows, liwjiet u tibdiliet f’daqqa fid-dijametru għal ta’ l-anqas 6 dijametri tal-pajp ‘il fuq (upstream) u 3 dijametri tal-pajp ‘l isfel (downstream) mill-ponta tas-sonda. Il-veloċità tal-gass fiż-żona tal-kampjunament għandha tkun ogħla minn 10 m/s għajr fil-modalità ta’ l-idling. L-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni tal-gass ta’ l-exhaust ma għandhomx jaqbżu ± 500 Pa mill-medju. Kwalunkwe miżura sabiex jitnaqqsu l-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni lil hinn mill-użu ta’ sistema ta’ l-exhaust tat-tip chassis (inklużi s-silencer u l-istrumenti ta’ l-aftertreatment) ma għandhiex tbiddel il-prestazzjoni tal-magna jew toħloq depożizzjoni tal-partikulati.
Għas-sistemi b’sonda isokinetika, huwa rakkomandat pajp dritt ta’ 6 dijametri ta’ pajp ‘il fuq u 3 dijametri ta’ pajp ‘l isfel mill-ponta tas-sonda.
Sonda kampjunarja SP (Dijagrammi 10, 14, 15, 16, 18, 19)
Id-dijametru intern minimu għandu jkun ta’ 4 mm. Il-proporzjon tad-dijametru minimu bejn il-pajp ta’ l-exhaust u s-sonda għandu jkun ta’ 4. Is-sonda għandha tkun tubu miftuħ iħares ‘il fuq fil-linja taċ-ċentru tal-pajp ta’ l-exhaust, jew sonda pluri-perforata kif deskritt taħt SP1 fit-Taqsima 1.2.1, Dijagramma 5.
Sonda kampjunarja isokinetika ISP (Dijagrammi 11, 12)
Is-sonda kampjunarja isokinetika għandha tiġi installata tħares ‘il fuq fil-linja taċ-ċentru tal-pajp ta’ l-exhaust bil-kondizzjonijiet tal-fluss li huma stipulati fit-taqsima EP sodisfatti, u għandha tiġi proġettata sabiex tipprovdi kampjun proporzjonali tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat. Id-dijametru intern minimu għandu jkun ta’ 12 mm.
Hija meħtieġa sistema ta’ kontroll għad-diviżjoni ta’ l-exhaust isokinetiku billi tinżamm pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-EP u l-ISP. Taħt dawn il-kondizzjonijiet, il-veloċitajiet tal-gass ta’ l-exhaust fl-EP u l-ISP huma identiċi u l-fluss tal-massa mill-ISP huwa frazzjoni kostanti tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust. L-ISP għandu jkun konness ma’ pressure transducer divrenzjali DPT. Il-kontroll li jipprovdi pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-EP u l-ISP isir mal-kontrollur tal-fluss FC1.
Divisur tal-fluss FD1, FD2 (Dijagramma 16)
Jiġi installat sett ta’ venturini jew orifizji fil-pajp ta’ l-exhaust EP u fit-tubu tat-trasferiment TT, rispettivament, sabiex jipprovdi kampjun proporzjonali tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat. Hija meħtieġa sistema ta’ kontroll li jkun fiha żewġ valvi ta’ kontroll tal-pressjoni PCV1 u PCV2 għad-diviżjoni proporzjonali bil-kontroll tal-pressjonijiet fl-EP u fid-DT.
FD3 Divisur il-fluss (Dijagramma 17)
Jiġi installat sett ta’ tubi (unità ta’ tubatura multipla) fil-pajp ta’ l-exhaust EP sabiex jipprovdi kampjun proporzjonali tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat. Wieħed mit-tubi jgħaddi l-gass ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit DT, filwaqt li t-tubi l-oħra jitfgħu gass ta’ l-exhaust lejn kompartiment tad-damping DC. It-tubi għandhom ikollhom l-istess dimensjonijiet (l-istess dijametru, tul u bend radius), sabiex id-diviżjoni ta’ l-exhaust tiddependi fuq in-numru totali tat-tubi. Tinħtieġ sistema ta’ kontroll għad-diviżjoni proporzjonali billi tinżamm pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-exit ta’ l-unità ta’ tubatura multipla fid-DC u l-exit tat-TT. Taħt dawn il-kondizzjonijiet, il-veloċitajiet tal-gass ta’ l-exhaust fl-EP u l-FD3 huma proporzjonali, u l-fluss mill-ISP u t-TT huwa frazzjoni kostanti tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust. Iż-żewġ punti għandhom ikunu konnessi ma’ pressure transducer divrenzjali DPT. Il-kontroll li jipprovdi pressjoni divrenzjali ta’ żero jsir mal-kontrollur tal-fluss FC1.
Analizzatur tal-gass ta’ l-exhaust EGA (Dijagrammi 13, 14, 15, 16, 17)
Jistgħu jintużaw analizzaturi tas-CO2 jew ta’ l-NOx (bil-metodu ta’ bilanċ tal-karbonju CO2 biss). L-analizzaturi għandhom jiġu kalibrati bħall-analizzaturi għall-kejl ta’ l-emissjonijiet gassużi. Analizzatur wieħed jew diversi jistgħu jintużaw sabiex jistabbilixxu d-differenzi fil-konċentrazzjonijiet. L-akkuratezza tas-sistemi ta’ kejl għandha tkun tali li l-akkuratezza ta’ GEDFW,i tkun fil-limiti ta’ ± 4 %.
Tubu tat-trasferiment TT (Dijagrammi 11 sa 19)
It-tubu tat-trasferiment għandu jkun:
— |
l-iqsar possibbli, iżda mhux aktar minn 5 m fit-tul, |
— |
ugwali għal jew ikbar mid-dijametru tas-sonda, iżda mhux aktar minn 25 mm fid-dijametru, |
— |
jagħti fil-linja taċ-ċentru tal-passaġġ tad-dilwit u jipponta ‘l isfel. |
Jekk it-tubu ikun twil metru wieħed jew anqas, għandu jkun iżolat b’materjal ta’ konduttività termali massima ta’ 0,05 W/m*K bi ħxuna ta’ iżolament radjali li tikkorrispondi għad-dijametru tas-sonda. Jekk it-tubu huwa itwal minn metru, għandu jkun iżolat u msaħħan għat-temperatura minima mal-ħitan ta’ 523 K (250 °C).
Pressure transducer divrenzjali DPT (Dijagrammi 11, 12, 17)
Il-pressure transducer divrenzjali għandu jkollu medda ta’ ± 500 Pa jew anqas.
Kontrollur tal-fluss FC1 (Dijagrammi 11, 12, 17)
Għas-sistemi isokinetiċi (Dijagrammi 11, 12), huwa neċessarju kontrollur tal-fluss sabiex iżomm pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-EP u l-ISP. L-aġġustament jista’ jsir billi:
(a) |
jkunu kontrollati l-veloċità jew il-fluss tas-suction blower SB u jinżammu kostanti l-veloċità jew il-fluss tal-pressure blower PB matul kull modalità (Dijagramma 11); jew |
(b) |
jiġi aġġustat is-suction blower SB għal fluss kostanti tal-massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, u jkun kontrollat il-fluss tal-pressure blower PB, u għaldaqstant il-fluss tal-kampjun ta’ l-exhaust f’reġjun fit-tarf tat-tubu tat-trasferiment TT (Dijagramma 12). |
Fil-każ ta’ sistema kontrollata bil-pressjoni, l-erroneità li tibqa’ fl-anell tal-kontroll ma għandhiex taqbeż ± 3 Pa. L-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni fil-passaġġ tad-dilwit ma għandhomx jaqbżu ± 250 Pa mill-medju.
Għal sistema ta’ tubatura multipla(Dijagramma 17), hemm il-ħtieġa ta’ kontrollur tal-fluss għad-diviżjoni proporzjonali ta’ l-exhaust sabiex tinżamm pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-exit ta’ l-unità tat-tubatura multiplau l-exit tat-TT. L-aġġustament isir bil-kontroll tar-rata ta’ l-injezzjoni tal-fluss ta’ l-arja fid-DT fl-exit tat-TT.
Valv ta’ kontroll bil-pressjoni PCV1, PCV2 (Dijagramma 16)
Huma meħtieġa żewġ valvi tal-kontroll bil-pressjoni għas-sistema ta’ żewġ venturi/żewġ orifizji għad-diviżjoni proporzjonali tal-fluss bil-kontroll tal-kontropressjoni ta’ l-EP u l-pressjoni f’DT. Il-valvi għandhom ikunu ‘l isfel mill-SP fl-EP u bejn il-PB u d-DT.
Kompartiment tad-Damping (Dijagramma 17)
Għandu jkun installat kompartiment tad-damping fl-exit ta’ l-unità tat-tubatura multiplasabiex jiġu minimizzati l-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni fil-pajp ta’ l-exhaust EP.
Venturi VN (Dijagramma 15)
Jiġi installat tubu venturi fil-passaġġ tad-dilwit DT sabiex jipprovdi pressjoni negattiva fir-reġjun ta’ l-exit tat-tubu tat-trasferiment TT. Ir-rata tal-fluss tal-gass mit-TT tiġi determinata mill-iskambju tal-momentum fiż-żona tal-venturi, u tkun bażikament proporzjonali għar-rata tal-fluss tal-pressure blower PB li twassal għall-proporzjon kostanti ta’ dilwizzjoni. Billi l-iskambju tal-momentum ikun affettwat mit-temperatura fl-exit tat-TT u mid-differenza fil-pressjoni bejn l-EP u d-DT, il-proporzjon attwali ta’ dilwizzjoni ikun ftit anqas b’tagħbija ‘baxxa’ milli b’tagħbija ‘għolja’.
Kontrollur tal-fluss FC2 (Dijagrammi 13, 14, 18, 19, fakultattiv)
Jista’ jintuża kontrollur tal-fluss sabiex jikkontrolla l-fluss tal-pressure blower PB u/jew tas-suction blower SB. Jista’ jkun imqabbad mas-sinjali tal-fluss ta’ l-exhaust, ta’ l-arja ta’ l-intake jew tal-karburant u/jew mas-sinjali divrenzjali ta’ CO2 jew NOx. Fl-użu ta’ provvista ta’ arja pressata (Dijagramma 18), FC2 jikkontrolla l-fluss ta’ l-arja direttament.
Misuratur tal-fluss FM1 (Dijagrammi 11, 12, 18, 19)
Misuratur tal-gass jew strumentazzjoni oħra tal-fluss sabiex jitkejjel il-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni. FM1 huwa fakultattiv jekk il-pressure blower PB ikun kalibrat sabiex ikejjel il-fluss.
Misuratur tal-fluss FM2 (Dijagramma 19)
Misuratur tal-gass jew strumentazzjoni oħra tal-fluss sabiex jitkejjel il-fluss ta’ l-exhaust dilwit. FM2 ikun fakultattiv jekk is-suction blower SB ikun kalibrat sabiex jitkejjel il-fluss.
Pressure blower PB (Dijagrammi 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19)
Sabiex isir kontroll tar-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, il-PB jista’ jkun konness mal-kontrolluri FC1 jew FC2 tal-fluss. Il-PB mhuwiex meħtieġ meta jintuża butterfly valve. Il-PB jista’ jintuża sabiex jitkejjel il-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, jekk ikun kalibrat.
Suction blower SB (Dijagrammi 11, 12, 13, 16, 17, 19)
Għas-sistemi tal-kampjunament frazzjonarju biss. L-SB jista’ jintuża sabiex jitkejjel il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, jekk ikun kalibrat.
Filtru ta’ l-arja tad-dilwizzjoni DAF (Dijagrammi 11 sa 19)
Huwa rakkomandat li l-arja tad-dilwizzjoni tkun filtrata u charcoal scrubbed sabiex jiġu eliminati l-idrokarbonji ta’ l-isfond. Fuq talba tal-fabbrikanti tal-magna għandu jittieħed kampjun ta’ l-arja tad-dilwizzjoni skond il-prattika tajba fl-inġinerija sabiex jiġu determinati l-livelli tal-partikulati ta’ l-isfond, li jistgħu imbagħad jitnaqqsu mill-valuri mkejla fl-exhaust dilwit.
Passaġġ (tunnel) tad-dilwit DT (Dijagrammi 11 sa 19)
Il-passaġġ tad-dilwit:
— |
għandu jkollu tul suffiċjenti sabiex jikkawża taħlit komplet ta’ l-exhaust u l-arja tad-dilwizzjoni taħt kondizzjonijiet tal-fluss turbulenti; |
— |
għandu jkun magħmul mill-istainless steel bi:
|
— |
jkollu dijametru ta’ l-anqas 75 mm għat-tip tal-kampjunament frazzjonarju; |
— |
huwa rakokmandat li jkollu dijametru ta’ l-anqas 25 mm għat-tip tal-kampjunament totali; |
— |
jista’ jissaħħan għal temperatura ta’ mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal-ġnub tiegħu b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
jista’ jkun iżolat. |
L-exhaust tal-magna għandu jitħallat sewwa ma’ l-arja tad-dilwizzjoni. Għas-sistemi tal-kampjunament frazzjonarju, il-kwalità tat-taħlit għandha tkun kontrollata wara l-ewwel operazzjoni permezz ta’ profil CO2 tal-passaġġ bil-magna taħdem (ta’ l-inqas erba’ punti ta’ kejl spazjati b’mod ugwali). Jekk ikun hemm bżonn, jista’ jintuża orifizju tat-taħlit.
Nota: Jekk it-temperatura ambjentali fil-viċinanza tal-passaġġ tad-dilwit (DT) tkun taħt 293K (20 °C), għandha tittieħed il-prekawzjoni li jkun evitat it-telf tal-partikulati fuq il-ġnub friski tal-passaġġ tad-dilwit. Għaldaqstant, it-tisħin u/jew l-iżolament tal-passaġġ fil-limiti mogħtija hawn fuq huma rakkomandati.
F’kondizzjonijiet ta’ tagħbijiet ‘għolja’ tal-magna, il-passaġġ jista’ jiġi mkessaħ b’mezzi mhux aggressivi bħal fann li jdur, sakemm it-temperatura tal-mezz tat-tkessiħ ma tkunx taħt 293K (20 °C).
Heat exchanger HE (Dijagrammi 16, 17)
Il-Heat exchanger għandu jkollu kapaċità suffiċjenti sabiex iżomm it-temperatura fl-inlet tas-suction blower SB fil-limiti ta’ ± 11K tat-temperatura operattiva medja osservata matul it-test.
2.3. Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ
Sistema ta’ dilwizzjoni hija deskritta fid-Dijagramma 20 ibbażata fuq id-dilwizzjoni ta’ l-exhaust totali bl-użu tal-kunċett ta’ kampjunament kostanti tal-volum (Constant volume sampling) CVS. Il-volum totali tat-taħlita ta’ l-exhaust u l-arja tad-dilwizzjoni għandu jitkejjel. Tista’ tintuża is-sistema PDP jew CFV.
Għall-ġbir sussegwenti tal-partikulati, jiġi mgħoddi kampjun tal-gass ta’ l-exhaust dilwit lis-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (Taqsima 2.4, Dijagrammi 21u 22). Jekk dan isir direttament, jissejjaħ dilwizzjoni singola. Jekk il-kampjun ikun dilwit darba oħra fil-passaġġ sekondarju tad-dilwit, jissejjaħ dilwizzjoni doppja. Dan huwa utli, jekk ir-rekwiżit tat-temperatura tal-wiċċ tal-filtru ma jkunx jista’ jiġi sodisfatt b’dilwizzjoni waħda. Għalkemm hija parzjalment sistema ta’ dilwizzjoni, is-sistema ta’ dilwizzjoni doppja hija deskritta bħala modifika tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati fit-Taqsima 2.4, Dijagramma 22, billi taqsam il-biċċa l-kbira tal-partijiet ma’ sistema tipika tal-kampjunament tal-partikulati.
Dijagramma 20
Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ
Test ta 'immaġniL-ammont totali tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi mħallat fil-passaġġ tad-dilwit DT ma’ l-arja tad-dilwizzjoni. Ir-rata tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit titkejjel b’Positive Displacement Pumb PDP jew b’Venturi tal-Fluss Kritiku CFV. Jista’ jintuża heat exchanger HE jew kumpens elettroniku tal-fluss EFC għall-kampjunament proporzjonali tal-partikulati u għad-determinazzjoni tal-fluss. Billi d-determinazzjoni tal-massa tal-partikulati hija bbażata fuq il-fluss totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, ma hemmx il-bżonn li jiġi kalkolat il-proporzjon tad-dilwizzjoni.
2.3.1. Komponenti tad-Dijagramma 20
Pajp ta’ l-exhaust EP
It-tul tal-pajp ta’ l-exhaust mill-exit ta’ l-exhaust manifold tal-magna, mill-outlet tat-turbocharger jew mill-istrument ta’ l-aftertreatment għall-passaġġ tad-dilwit ma għandux jaqbeż 10m. Jekk il-parti tal-pajp ta’ l-exhaust ‘l isfel (downstream) mill-magna, mill-outlet taċ-charger tat-turbo jew mill-istrument ta’ l-aftertreatment jaqbeż 4 m fit-tul, it-tubi kollha li jaqbżu 4 m għandhom jiġu iżolati, salv misuratur tad-duħħan in-line, jekk użat. Il-ħxuna radjali ta’ l-iżolament għandha tkun ta’ l-anqas 25 mm. Il-konduttività termali tal-materjal ta’ l-iżolament għandha jkollha valur mhux akbar minn 0,1 W/mK imkejjel f’673 K (400 °C). Sabiex titnaqqas l-inerzja termali tal-pajp ta’ l-exhaust huwa rakkomandat proporzjon ħxuna-dijametru ta’ 0,015 jew anqas. L-użu ta’ taqsimiet flessibbli għandu jkun limitat għal proporzjon ħxuna-dijametru ta’ 12 jew anqas.
Pompa ta’ spostament pożittiv (Positive displacement pump) PDP
Il-PDP tkejjel il-fluss totali ta’ l-exhaust dilwit min-numru ta’ rivoluzzjonijiet tal-pompa u mill-ispostament fil-pompa. Il-kontropressjoni tas-sistema ta’ l-exhaust ma għandhiex titbaxxa b’mod artifiċjali mis-sistema tal-PDP jew ta’ l-inlet ta’ l-arja tad-dilwizzjoni. Il-kontropressjoni statika ta’ l-exhaust imkejla bl-operazzjoni tas-sistema PDP għandha tibqa’ fil-limiti ta’ ± 1,5 kPa tal-pressjoni statika mkejla mingħajr konnessjoni mal-PDP f’veloċità u b’tagħbija identiċi tal-magna. It-temperatura tat-taħlita tal-gass immedjatament quddiem il-PDP għandha tkun fil-limiti ta’ ± 6 K tat-temperatura operattiva medja osservata matul it-test, meta ma jintużax kumpens tal-fluss. Il-kumpens tal-fluss jista’ jintuża biss jekk it-temperatura fl-inlet tal-PDP ma taqbiżx 323K (50 °C).
Venturi tal-fluss kritiku CFV
Is-CFV ikejjel il-fluss ta’ l-exhaust dilwit billi jżomm il-fluss f’kondizzjonijiet ta’ choke (fluss kritiku). Il-kontropressjoni statika ta’ l-exhaust imkejla bl-operazzjoni tas-sistema CFV għandha tibqa’ fil-limiti ta’ ± 1,5 kPa tal-pressjoni statika mkejla mingħajr konnessjoni mas-CFV f’veloċità u b’tagħbija identiċi tal-magna. It-temperatura tat-taħlita tal-gass immedjatament quddiem is-CFV għandha tkun fil-limiti ta’ ± 11 K tat-temperatura operattiva medja osservata matul it-test, meta ma jintużax kumpens tal-fluss.
Heat exchanger HE (fakultattiv, jekk jintuza l-EFC)
Il-heat exchanger għandu jkollu kapaċità suffiċjenti li jżomm it-temperatura taħt il-limiti meħtieġa hawn fuq.
Kumpens elettroniku tal-fluss EFC (fakultattiv, jekk jintuza l-HE)
Jekk it-temperatura fl-inlet tal-PDP jew tas-CFV ma tinżammx fil-limiti mogħtija hawn fuq, hija meħtieġa sistema ta’ kumpens tal-fluss għall-kejl kontinwu tar-rata tal-fluss u l-kontroll tal-kampjunament proporzjonali fis-sistema tal-partikulati. Għal dak l-iskop, is-sinjali tar-rata tal-fluss imkejla b’mod kontinwu jintużaw sabiex jikkorreġu r-rata tal-fluss kampjunarju mill-filtri tal-partikulati tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (ara t-Taqsima 2.4, dijagrammi 21, 22), skond kif ikun meħtieġ.
Il-passaġġ tad-dilwit DT
Il-passaġġ tad-dilwit:
— |
għandu jkun suffiċjentement żgħir fid-dijametru sabiex jikkawża fluss turbulenti (Numru Reynolds akbar minn 4 000) u ta’ tul suffiċjenti sabiex jikkawża taħlit komplet ta’ l-exhaust u l-arja tad-dilwizzjoni; jista’ jintuża orifizju tat-taħlit; |
— |
għandu jkollu dijametru ta’ l-anqas 460 mm b’sistema ta’ dilwizzjoni singola; |
— |
għandu jkollu dijametru ta’ l-anqas 210 mm b’sistema ta’ dilwizzjoni doppja; |
— |
jista’ jkun iżolat. |
L-exhaust tal-magna għandu jkun dirett ‘l isfel (downstream) fil-punt fejn jiġi introdott fil-passaġġ tad-dilwit, u mħallat sewwa.
Meta tintuża dilwizzjoni singola, jiġi trasferit kampjun mill-passaġġ tad-dilwit lis-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (Taqsima 2.4, Dijagramma 21). Il-kapaċità tal-fluss tal-PDP jew CFV għandha tkun suffiċjenti sabiex iżżomm l-exhaust dilwit f’temperatura ta’ anqas minn jew ekwivalenti għal 325 K (52 °C) immedjatament qabel il-filtru primarju tal-partikulati.
Meta jintuża dilwit doppju, kampjun mill-passaġġ tad-dilwit jiġi trasmess lill-passaġġ sekondarju tad-dilwit fejn jiġi dilwit aktar, u imbagħad jiġi mgħoddi mill-filtri kampjunarji (Taqsima 2.4, Dijagramma 22). Il-kapaċità tal-fluss tal-PDP jew CFV għandha tkun suffiċjenti sabiex iżżomm il-fluss ta’ l-exhaust dilwit fid-DT f’temperatura ta’ anqas minn jew ekwivalenti għal 464 K (191 °C) fiż-żona tal-kampjunament. Is-sistema ta’ dilwizzjoni sekondarja għandha tipprovdi arja tad-dilwizzjoni sekondarja biżżejjed sabiex iżżomm il-fluss ta’ l-exhaust doppjament dilwit f’temperatura ta’ anqas minn jew ekwivalenti għal 325 K (52 °C) immedjatament qabel il-filtru primarju tal-partikulati.
Filtru ta’ l-arja tad-dilwizzjoni DAF
Huwa rakkomandat li l-arja tad-dilwizzjoni tiġi iffiltrata u charcoal scrubbed sabiex jiġu eliminati l-idrokarbonji ta’ l-isfond. Fuq talba tal-fabbrikant tal-magna għandu jittieħed kampjun ta’ l-arja tad-dilwizzjoni skond il-prattika tajba fl-inġinerija sabiex jiġu determinati l-livelli tal-partikulati ta’ l-isfond, li jistgħu imbagħad jitnaqqsu mill-valuri mkejla fl-exhaust dilwit.
Sonda tal-kampjunament tal-partikulati PSP
Is-sonda hija l-parti ta’ quddiem tal-PTT u:
— |
għandha tkun installata tħares ‘il fuq (upstream) f’punt fejn l-arja tad-dilwizzjoni u l-gass ta’ l-exhaust ikunu mħallta tajjeb, i.e. fuq il-linja taċ-ċentru tal-passaġġ tad-dilwit (DT) bejn wieħed u ieħor 10 dijametri tal-passaġġ ‘l isfel mill-punt fejn l-exhaust jidħol fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
għandha jkollha dijametru intern minimu ta’ 12 mm; |
— |
tista’ tissaħħan għal temperatura mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal-ġnub b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
tista’ tkun iżolata. |
2.4. Sistema ta’ Kampjunament tal-Partikulati
Is-sistema tal-kampjunament tal-partikulati hija meħtieġa għall-ġbir tal-partikulati fuq il-filtru tal-partikulati. Fil-każ ta’ dilwizzjoni totali tal-fluss kampjunarju parzjali , fejn il-kampjun sħiħ ta’ l-exhaust dilwit jiġi mgħoddi mill-filtri, is-sistema ta’ dilwizzjoni (Taqsima 2.2, Dijagrammi 14, 18) u s-sistema kampjunarja ġeneralment jiffurmaw flimkien unitàintegrali. Fil-każ ta’ dilwizzjoni frazzjonarja tal-fluss kampjunarju parzjali jew ta’ dilwizzjoni tal-fluss sħiħ, fejn jiġi mgħoddi mill-filtri porzjon biss ta’ l-exhaust dilwit, is-sistemi ta’ dilwizzjoni (Taqsima 2.2, dijagrammi 11, 12, 13, 15, 16, 17, 19; Taqsima 2.3, Dijagramma 20) u tal-kampjunament ġeneralment jiffurmaw unitajiet differenti.
F’din id-Direttiva, is-sistema ta’ dilwizzjoni doppja (Dijagramma 22) ta’ sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ titqies bħala modifika speċifika ta’ sistema tipika tal-kampjunament tal-partikulati kif indikata fid-Dijagramma 21. Is-sistema ta’ dilwizzjoni doppja tinkludi l-partijiet kollha importanti tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati, bħall-holders tal-filtru u l-pompa kampjunarja.
Sabiex ikun evitat kwalunkwe impatt fuq l-anelli tal-kontroll, huwa rakkomandat li l-pompa kampjunarja titħaddem matul il-proċedura kollha tat-test. Għall-metodu tal-filtru wieħed, għandha tintuża sistema ta’ bypass sabiex il-kampjun jiġi mgħoddi mill-filtri kampjunarji fil-ħinijiet mixtieqa. Għandha tiġi minimizzata l-interferenza tal-proċedura ta’ l-iswiċċjar lill-anelli tal-kontroll.
Dijagramma 21
Sistema ta’ kampjunament tal-partikulati.
Test ta 'immaġniKampjun tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jittieħed mill-passaġġ tad-dilwit DT ta’ sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali jew tal-fluss sħiħ mis-sonda tal-kampjunament tal-partikulati PSP u mit-tubu tat-trasferiment tal-partikulati PTT permezz tal-pompa kampjunarja P. Il-kampjun jgħaddi mill-holders tal-filtru FH li jkun fihom il-filtri tal-kampjunament tal-partikulati. Ir-rata tal-fluss tal-kampjun tkun kontrollata mill-kontrollur tal-fluss FC3. Jekk jintuża kumpens elettroniku tal-fluss EFC (ara d-Dijagramma 20), il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jintuża bħala sinjal ta’ kmand għall-FC3.
Dijagramma 22
Sistema ta’ dilwizzjoni doppja (sistema ta’ fluss sħiħ biss)
Test ta 'immaġniKampjun tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jiġi trasferit mill-passaġġ tad-dilwit DT tas-sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ mis-sonda tal-kampjunament tal-partikulati PSP u mit-tubu tat-trasferiment tal-partikulati PTT lill-passaġġ sekondarju tad-dilwit SDT, fejn jiġi dilwit darba oħra. Il-kampjun imbagħad jiġi mgħoddi mill-holders tal-filtru FH li jkun fihom il-filtri tal-kampjunament tal-partikulati. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni hija ġeneralment kostanti filwaqt li r-rata tal-fluss kampjunarju hija kontrollata mill-kontrollur tal-fluss FC3. Jekk jintuża kumpens elettroniku tal-fluss EFC (ara d-Dijagramma 20), il-fluss totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jintuża bħala sinjal ta’ kmand għall-FC3.
2.4.1. Komponenti tad-dijagrammi 21 u 22
Tubu tat-trasferiment tal-partikulati PTT (Dijagrammi 21, 22)
It-tubu tat-trasferiment tal-partikulati ma għandux jaqbeż 1 020 mm fit-tul, u t-tul tiegħu għandu jiġi minimizzat kull meta jkun possibbli. Fejn ikun applikabbli (i.e. għas-sistemi tal-kampjunament frazzjonarju tad-dilwizzjoni ta’ fluss parzjali u għas-sistemi tad-dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ), it-tul tas-sondi kampjunarji (SP, ISP, PSP, rispettivament, ara t-Taqsimiet 2.2 u 2.3) għandu jiġi inkluż.
Id-dimensjonijiet huma validi:
— |
għat-tip tal-kampjunament frazzjonarju tad-dilwizzjoni tal-fluss parzjali u għas-sistema ta’ dilwizzjoni singola ta’ fluss sħiħ mill-ponta tas-sonda (SP, ISP, PSP, rispettivament) għall-holder tal-filtru; |
— |
għat-tip tal-kampjunament totali tad-dilwizzjoni tal-fluss parzjali mit-tarf tal-passaġġ tad-dilwit għall-holder tal-filtru; |
— |
għas-sistema ta’ dilwizzjoni doppja ta’ fluss sħiħ mill-ponta tas-sonda (PSP) għall-passaġġ sekondarju tad-dilwit. |
It-tubu tat-trasferiment:
— |
jista’ jissaħħan għal temperatura ta’ mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal-ġnub b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
jista’ ikun iżolat. |
Passaġġ sekondarju tad-dilwit SDT (Dijagramma 22)
Il-passaġġ sekondarju tad-dilwit għandu jkollu dijametru minimu ta’ 75 mm, u jkun ta’ tul suffiċjenti sabiex jipprovdi ħin ta’ tratteniment ta’ l-anqas 0,25 sekonda għall-kampjun doppjament dilwit. Il-holder tal-filtru primarju FH għandu jkun jinsab sa mhux aktar minn 300 mm mill-exit ta’ l-SDT.
Il-passaġġ sekondarju tad-dilwit:
— |
jista’ jissaħħan għal temperatura mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal-ġnub b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
jista’ jkun iżolat. |
Holders tal-Filtru FH (Dijagrammi 21, 22)
Għall-filtri primarji u tal-back up jistgħu jintużaw housing jew housings separati fejn jitwaħħlu l-filtri. Ir-rekwiżiti ta’ l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 4.1.3 għandhom jiġu sodisfatti.
Il-holder jew holders tal-filtru:
— |
jistgħu jissaħħnu għal temperatura mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal- ġnub b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
jistgħu jkunu iżolati. |
Pompa kampjunarja (Dijagrammi 21, 22)
Il-pompa tal-kampjunament tal-partikulati għandha tkun suffiċjentement distanti mill-passaġġ sabiex it-temperatura tal-gass fl-inlet tinżamm kostanti (± 3 K), jekk ma tintużax il-korrezzjoni tal-fluss mill-FC3.
Pompa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni DP (Dijagramma 22)
Il-pompa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni għandha titqiegħed b’mod li l-arja tad-dilwizzjoni sekondarja tiġi fornita f’temperatura ta’ 298 K ± 5 K (25 °C ± 5 °C), jekk l-arja tad-dilwizzjoni ma tkunx imsaħħna minn qabel.
Kontrollur tal-fluss FC3 (Dijagrammi 21, 22)
Għandu jintuża kontrollur tal-fluss sabiex jikkumpensa r-rata tal-fluss tal-kampjun tal-partikulati għall-varjazzjonijiet tat-temperatura u tal-kontropressjoni fil-triq tal-kampjun, jekk ma hemmx mezzi oħra disponibbli. Il-kontrollur tal-fluss huwa meħtieġ jekk jintuża l-kumpens elettroniku tal-fluss EFC (ara d-Dijagramma 20).
Misuratur tal-fluss FM3 (Dijagramma 21, 22)
Il-misuratur tal-gass jew l-istrumentazzjoni tal-fluss għall-fluss tal-kampjun tal-partikulati għandhom ikunu suffiċjentement distanti mill-pompa kampjunarja P sabiex it-temperatura tal-gass fl-inlet tinżamm kostanti (± 3 K), jekk ma tintużax il-korrezzjoni tal-fluss mill-FC3.
Misuratur tal-fluss FM4 (Dijagramma 22)
Il-misuratur tal-gass jew l-istrumentazzjoni tal-fluss għall-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni għandhom jitpoġġew f’post fejn it-temperatura tal-gass fl-inlet tibqa 298 K ± 5 K (25 °C ± 5 °C).
Valv tal-Ballun BV (fakultattiv)
Il-valv tal-ballun għandu jkollu dijametru intern mhux anqas mid-dijametru intern tat-tubu tat-trasferiment tal-partikulati PTT, u ħin ta’ swiċċjar ta’ anqas minn 0,5 sekonda.
Nota: Jekk it-temperatura ambjentali fil-viċinanza ta’ PSP, PTT, SDT, u FH tkun taħt 293K (20 °C), għandha tittieħed il-prekawzjoni li jkun evitat it-telf tal-partikulati fuq il-ġenb frisk ta’ dawn il-partijiet. Għaldaqstant, it-tisħin u/jew iżolament ta’ dawn il-partijiet fil-limiti mogħtija fid-deskrizzjonijiet rispettivi hawn fuq huma rakkomandati. Huwa rakkomandat ukoll li t-temperatura tal-wiċċ tal-filtru matul il-kampjunament ma tkunx anqas minn 293K (20 °C).
F’kondizzjonijiet ta’ tagħbijiet ‘għolja’ tal-magna, il-partijiet ta’ hawn fuq jistgħu jitkessħu b’mezzi mhux aggressivi bħal fann li jdur, sakemm it-temperatura tal-mezz tat-tkessiħ ma tkunx taħt 293K (20 °C).
3. DETERMINAZZJONI TAD-DUĦĦAN
3.1. Introduzzjoni
It-Taqsimiet 3.2 u 3.3 u d-dijagrammi 3,3 u 23 fihom deskrizzjonijiet dettaljati tas-sistemi rakkomandati ta’ l-opacimeter. Billi diversi konfigurazzjonijiet jistgħu jipproduċu riżultati ekwivalenti, ma hemmx il-ħtieġa ta’ konformità eżatta mad-Dijagrammi 23 u 24. Komponenti addizzjonali bħal strumenti, valvi, solenojdi, pompi u swiċċijiet jistgħu jintużaw sabiex jipprovdu tagħrif addizzjonali u jikkordinaw il-funzjonijiet tas-sistemi komponenti. Komponenti oħra li mhumiex meħtieġa sabiex tinżamm l-akkuratezza fuq ċertu sistemi, jistgħu jiġu esklużi jekk l-esklużjoni tagħhom tkun ibbażata fuq ġudizzju tajjeb ta’ l-inġinerija.
Il-prinċipju tal-kejl huwa li jiġi trasmess dawl li għal tul speċifiku tad-duħħan li għandu jitkejjel u li dak il-proporzjon tad-dawl inċidenti li jilħaq ir-riċevitur jintuża sabiex issir stima tal-proprjetajiet ta’ l-oskurament tad-dawl tal-mezz. Il-kejl tad-duħħan jiddependi fuq id-disinn ta’ l-apparat, u jista’ jsir fil-pajp ta’ l-exhaust (in-line opacimeter ta’ fluss sħiħ), fit-tarf tal-pajp ta’ l-exhaust (end-of-line opacimeter ta’ fluss sħiħ) jew billi jittieħed kampjun mill-pajp ta’ l-exhaust (opacimeter tal-fluss parzjali). Sabiex jiġi determinat il-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl mis-sinjal ta’ l-opaċità, il-fabbrikant ta’ l-istrument għandu jipprovdi t-tul tal-passaġġ ottiku ta’ l-istrument.
3.2. Opacimeter ta’ Fluss Sħiħ
Jistgħu jintużaw żewġ tipi ġenerali ta’ opacimeters ta’ fluss sħiħ (Dijagramma 23). Bl- in-line opacimeter , titkejjel l-opaċità tad-duħħan ta’ l-exhaust sħiħ fil-pajp ta’ l-exhaust. B’dan it-tip ta’ opacimeter, it-tul tal-passaġġ ottiku effettiv ikun funzjoni tad-disinn ta’ l-opacimeter.
Bl- end-of-line opacimeter , titkejjel l-opaċità tad-duħħan ta’ l-exhaust sħiħ kif toħroġ mill-pajp ta’ l-exhaust. B’dan it-tip ta’ opacimeter, it-tul effettiv tal-passaġġ ottiku ikun funzjoni tad-disinn tal-pajp ta’ l-exhaust u d-distanza bejn it-tarf tal-pajp ta’ l-exhaust u l-opacimeter.
Dijagramma 23
Opacimeter ta’ fluss sħiħ
Test ta 'immaġni3.2.1. Komponenti tad-Dijagramma 23
Pajp ta’ l-Exhaust EP
B’in-line opacimeter , id-dijametru tal-pajp ta’ l-exhaust ma għandux ivarja għal tliet dijametri tal-pajp ta’ l-exhaust qabel jew wara ż-żona ta’ kejl. Jekk id-dijametru taż-żona tal-kejl ikun akbar mid-dijametru tal-pajp ta’ l-exhaust, huwa rakkomandat pajp gradwalment konverġenti qabel iż-żona tal-kejl.
B’end-of-line opacimeter, il-parti terminali ta’ 0,6 m tal-pajp ta’ l-exhaust għandha tkun ta’ cross-section ċirkolari u ma għandhiex ikollha elbows u liwjiet. It-tarf tal-pajp ta’ l-exhaust għandu jinqata’ għad-dritt. L-opacimeter għandu jiġi muntat ċentralment għad-duħħan fil-limiti ta’ 25 ± 5 mm mit-tarf tal-pajp ta’ l-exhaust.
Tul tal-Passaġġ Ottiku OPL
It-tul tal-passaġġ ottiku oskurat mid-duħħan bejn is-sors tad-dawl ta’ l-opacimeter u r-riċevitur, korrett kif meħtieġ għan-nuqqas ta’ uniformità minħabba l-pendenzi tad-densità u l-effett periferiku. It-tul tal-passaġġ ottiku għandu jingħata mill-fabbrikant ta’ l-istrument filwaqt li jittieħed kont ta’ kwalunkwe miżuri kontra t-tiġmid (e.ż. purifikazzjoni ta’ l-arja). Jekk it-tul tal-passaġġ ottiku mhux disponibbli, għandu jiġi determinat skond l-ISO IDS 11614, Taqsima 11.6.5. Sabiex jiġi determinat b’mod korrett it-tul tal-passaġġ ottiku, hija meħtieġa veloċità minima tal-gass ta’ l-exhaust ta’ 20 m/s.
Sors tad-dawl LS
Is-sors tad-dawl għandu jkun lampa inkandexxenti b’temperatura tal-kulur fil-medda ta’ 2 800 sa 3 250 K jew light emitting diode (LED) aħdar b’punt massimu (peak) spettrali bejn 550 u 570 nm. Is-sors tad-dawl għandu jkun proteġut kontra t-tiġmid b’mezzi li ma jinfluwenzawx it-tul tal-passaġġ ottiku lil hinn mill-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikanti.
Detector tad-dawl LD
Id-detector għandu jkun photocell jew photodiode (b’filtru, jekk ikun hemm bżonn). F’każ ta’ sors ta’ dawl inkandexxenti, ir-riċevitur għandu jkollu reazzjoni spettrali tal-peak simili għall-kurva fototopika ta’ l-għajn umana (reazzjoni massima) fil-medda ta’ 550 sa 570 nm, għal anqas minn 4 % ta’ dik ir-reazzjoni massima taħt il-430 nm u ‘l fuq minn 680 nm. Id-detector tad-dawl għandu jkun proteġut kontra t-tiġmid b’mezzi li ma jinfluwenzawx it-tul tal-passaġġ ottiku lil hinn mill-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikanti.
Lenti kollimanti CL
L-output tad-dawl għandu jiġi kollimat b’raġġ b’dijametru massimu ta’ 30 mm. Il-komponenti tar-raġġ tad-dawl għandhom ikunu paralleli b’tolleranza ta’ 3° ta’ l-assi ottiku.
Sensor tat-temperatura T1 (fakultattiv)
It-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust tista’ tiġi monitorjata matul it-test.
3.3. Opacimeter ta’ Fluss Parzjali
Permezz ta’ opacimeter ta’ fluss parzjali (Dijagramma 24), jittieħed kampjun rappreżentattiv ta’ l-exhaust mill-pajp ta’ l-exhaust u jiġi mgħoddi minn linja tat-trasferiment għall-kompartiment tal-kejl. B’dan it-tip ta’ opacimeter, it-tul effettiv tal-passaġġ ottiku ikun funzjoni tad-disinn ta’ l-opacimeter. Il-ħinijiet tar-reazzjoni msemmija fit-Taqsima li ġejja japplikaw għar-rata tal-fluss minima ta’ l-opacimeter, kif speċifikat mill-fabbrikant ta’ l-istrument.
Dijagramma 24
Opacimeter tal-fluss parzjali
Test ta 'immaġni3.3.1. Komponenti tad-Dijagramma 24
Pajp ta’ l-Exhaust EP
Il-pajp ta’ l-exhaust għandu jkun pajp dritt ta’ l-inqas 6 dijametri tal-pajp ‘il fuq (upstream) u 3 dijametri tal-pajp ‘l isfel (downstream) mill-ponta tas-sonda.
Sonda kampjunarja SP
Is-sonda kampjunarja għandha tkun tubu miftuħ iħares ‘l fuq jew madwar il-linja taċ-ċentru tal-pajp ta’ l-exhaust. Il-clearance mill-ġenb tal-pajp ta’ l-exhaust għandu jkun ta’ l-inqas 5mm. Id-dijametru tas-sonda għandu jiżgura kampjunament rappreżentattiv u fluss suffiċjenti madwar l-opacimeter.
Tubu tat-trasferiment TT
It-tubu tat-trasferiment għandu:
— |
jkun l-aktar qasir possibbli u jiżgura temperatura tal-gass ta’ l-exhaust ta’ 373 ± 30 K (100 °C ± 30 °C) fl-inlet tal-kompartiment tal-kejl. |
— |
jkollu temperatura mal-ġnub suffiċjentement iżjed mid-dewpoint tal-gass ta’ l-exhaust sabiex tkun evitata l-kondensazzjoni. |
— |
jkun ekwivalenti għad-dijametru tas-sonda kampjunarja ma’ tulu kollu. |
— |
jkollu ħin ta’ reazzjoni ta’ anqas minn 0,05 s bil-fluss minimu ta’ l-istrument, kif determinat skond l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 5.2.4. |
— |
ma jkollux effett sinifikanti fuq il-peak tad-duħħan. |
Strument ta’ kejl tal-fluss FM
Strumentazzjoni tal-fluss sabiex tipperċepixxi l-fluss korrett fil-kompartiment ta’ kejl. Ir-rati tal-fluss minimi u massimi għandhom ikunu speċifikati mill-fabbrikant ta’ l-istrument, u għandhom ikunu tali li jiġu sodisfatti r-rekwiżit tal-ħin tar-reazzjoni tat-TT u l-ispeċifikazzjonijiet tat-tul tal-passaġġ ottiku. L-istrument tal-kejl tal-fluss jista’ jkun qrib tal-pompa kampjunarja, P, jekk użata.
Kompartiment tal-kejl MC
Il-kompartiment tal-kejl għandu jkollu superfiċje interna mhux riflettiva, jew ambjent ottiku ekwivalenti. L-inċidenza ta’ dawl mhux kontrollat fuq id-detector minħabba r-riflessjonijiet interni ta’ l-effetti tad-diffużjoni għandhom jitnaqqsu għall-minimu.
Il-pressjoni tal-gass fil-kompartiment tal-kejl ma għandhiex tkun differenti mill-pressjoni atmosferika b’aktar minn 0,75 kPa. Fejn dan mhuwiex possibbli mid-disinn, il-qari ta’ l-opacimeter għandu jiġi konvertit għal pressjoni atmosferika.
It-temperatura mal-ġnub tal-kompartiment tal-kejl għandha tiġi stabbilita fil-limiti ta’ ± 5 K bejn 343 K (70 °C) u 373 K (100 °C), iżda fi kwalunkwe każ suffiċjentement iżjed mid-dewpoint tal-gass ta’ l-exhaust sabiex tkun evitata l-kondensazzjoni. Il-kompartiment ta’ kejl għandu jkun mgħammar bi strumenti adatti għall-kejl tat-temperatura.
Tul tal-Passaġġ Ottiku OPL
It-tul tal-passaġġ ottiku oskurat mid-duħħan bejn is-sors tad-dawl ta’ l-opacimeter u r-riċevitur, korrett kif meħtieġ għan-nuqqas ta’ uniformità minħabba l-pendenzi tad-densità u l-effett periferiku. It-tul tal-passaġġ ottiku għandu jingħata mill-fabbrikant ta’ l-istrument filwaqt li jittieħed kont ta’ kwalunkwe miżura kontra t-tiġmid (e.ż. purifikazzjoni ta’ l-arja). Jekk it-tul tal-passaġġ ottiku mhuwiex disponibbli, għandu jiġi determinat skond ISO IDS 11614, Taqsima 11.6.5.
Sors tad-dawl LS
Is-sors tad-dawl għandu jkun lampa inkandexxenti b’temperatura tal-kulur fil-medda ta’ 2 800 sa 3 250 K jew light emitting diode (LED) aħdar b’punt massimu (peak) spettrali bejn 550 u 570 nm. Is-sors tad-dawl għandu jkun protett kontra t-tiġmid b’mezzi li ma jinfluwenzawx it-tul tal-passaġġ ottiku lil hinn mill-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikanti.
Detector tad-dawl LD
Id-detector għandu jkun photocell jew photodiode (b’filtru, jekk ikun hemm bżonn). F’każ ta’ sors ta’ dawl inkandexxenti, ir-riċevitur għandu jkollu reazzjoni spettrali tal-peak simili għall-kurva fototopika ta’ l-għajn umana (reazzjoni massima) fil-medda ta’ 550 sa 570 nm, għal anqas minn 4 % ta’ dik ir-reazzjoni massima taħt il-430 nm u ‘l fuq minn 680 nm. Id-detector tad-dawl għandu jkun protett kontra t-tiġmid b’mezzi li ma jinfluwenzawx it-tul tal-passaġġ ottiku lil hinn mill-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikanti.
Lenti kollimanti CL
L-output ta’ dawl għandu jiġi kollimat b’raġġ ta’ dijametru massimu ta’ 30 mm. Il-komponenti tar-raġġ tad-dawl għandhom ikunu paralleli b’tolleranza ta’ 3° ta’ l-assi ottiku.
Sensor tat-temperatura T1
Sabiex jimmonitorja t-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust fl-inlet tal-kompartiment tal-kejl.
Pompa kampjunarja P (fakultattiva)
Tista’ tintuża pompa kampjunarja ‘l isfel mill-kompartiment tal-kejl sabiex tgħaddi l-gass tal-kampjun mill-kompartiment tal-kejl.
ANNESS VI
Test ta 'immaġni
(1) assar fejn mhux applikabbli.
Appendiċi
taċ-ċertifikat ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE Nru. […] dwar l-approvazzjoni tat-tip ta’ vettura/unità teknika separata/komponent (1)
Test ta 'immaġni
(1) Ħassar fejn mhux applikabbli.
ANNESS VII
EŻEMPJU TAL-PROĊEDURA TA’ KALKOLU
1. It-Test ta’ l-ESC
1.1. Emissjonijiet gassużi
Id-data tal-kejl għall-kalkolu tar-riżultati tal-modalitajiet individwali qegħdin jintwerew hawn taħt. F’dan l-eżempju, CO u NOx jitkejlu fuq bażi xotta, HC fuq bażi mxarrba. Il-konċentrazzjoni HC tingħata f’ekwivalent tal-propan (C3) u għandha tiġi multiplikata bi tlieta (3) sabiex tirriżulta fl-ekwivalent tas-C1. Il-proċedura tal-kalkolu hija identika għall-modalitajiet l-oħra.
P (kW) |
Ta (K) |
Ha (g/kg) |
GEXH (kg) |
GAIRW (kg) |
GFUEL (kg) |
HC (ppm) |
CO (ppm) |
NOx (ppm) |
82,9 |
294,8 |
7,81 |
563,38 |
545,29 |
18,09 |
6,3 |
41,2 |
495 |
Kalkolu tal-fattur korrettiv ‘minn xott sa mxarrab’ KW,r (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.2):
u
Kalkolu tal-konċentrazzjonijiet imxarrba:
Kalkolu tal-fattur KH,D korrettiv ta’ l-umdità NOx (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.3):
Kalkolu tar-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.4):
Kalkolu ta’ l-emissjonijiet speċifiċi (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.5):
L-eżempju li ġej ta’ kalkolu qiegħed jingħata għas-CO; il-proċedura ta’ kalkolu hija identika għall-komponenti l-oħra.
Ir-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni tal-modalitajiet individwali jiġu multiplikati bil-fatturi rispettivi ta’ pesatura, kif indikati fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 2.7.1, u t-total tagħhom jiġi kalkolat sabiex jirriżulta fir-rata medja tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni tul iċ-ċiklu:
CO |
= |
|
|
= |
30,91 g/h |
Il-qawwa tal-magna tal-modalitajiet individwali tiġi multiplikata bil-fatturi rispettivi ta’ pesatura, kif indikati fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 2.7.1, u t-totalità tiġi kalkolata sabiex tirriżulta fil-qawwa medja tul iċ-ċiklu:
|
= |
|
|
= |
60,006 kW |
Kalkolu ta’ l-emissjoni NOx speċifika tal-punt każwali (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.6.1):
Assumi li l-valuri li ġejjin ġew stabbiliti fuq il-punt każwali:
nZ |
= |
1 600 min-1 |
MZ |
= |
495 Nm |
NOx mass.Z |
= |
487,9 g/h (kalkolati skond il-formoli preċedenti) |
P(n)Z |
= |
83 kW |
NOx,Z |
= |
487,9/83 = 5,878 g/kWh |
Determinazzjoni tal-valur ta’ l-emissjoni miċ-ċiklu tat-test (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.6.2):
Assumi li l-valuri ta’ l-erba’ modalitajiet li jkopru fuq l-ESC huma kif ġej:
nRT |
nSU |
ER |
ES |
ET |
EU |
MR |
MS |
MT |
MU |
1 368 |
1 785 |
5,943 |
5,565 |
5,889 |
4,973 |
515 |
460 |
681 |
610 |
Paragun tal-valuri ta’ l-emissjoni NOx (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.6.3):
1.2. Emissjonijiet tal-partikulati
Il-kejl tal-partikulati huwa bbażat fuq il-prinċipju tal-kampjunament tal-partikulati tul iċ-ċiklu komplet, iżda bid-determinazzjoni tar-rati tal-kampjunament u tal-fluss (MSAM u GEDF) matul il-modalitajiet individwali. Il-kalkolu tal-GEDF jiddependi fuq is-sistema użata. Fl-eżempji li ġejjin, jintużaw sistema bil-kejl ta’ CO2 u b’metodu ta’ bilanċ tal-karbonju u sistema bil-kejl tal-fluss. Meta tintuża s-sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ, il-GEDF jiġi mkejjel direttament mill-apparat CVS.
Kalkolu tal-GEDF (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 5.2.3 u 5.2.4):
Assumi d-data tal-kejl li ġej tal-modalità 4. Il-proċedura ta’ kalkolu hija identika għall-modalitajiet l-oħra.
GEXH (kg/h) |
GFUEL (kg/h) |
GDILW (kg/h) |
GTOTW (kg/h) |
CO2D (%) |
CO2A (%) |
334,02 |
10,76 |
5,4435 |
6,0 |
0,657 |
0,040 |
(a) |
metodu tal-bilanċ tal-karbonju |
(b) |
metodu tal-kejl tal-fluss |
Kalkolu tar-rata tal-fluss tal-massa (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 5,4):
Ir-rati tal-fluss tal-GEDFW tal-modalitajiet individwali jiġu multiplikati bil-fatturi ta’ pesatura rispettivi, kif indikati fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 2.7.1, u t-total tagħhom jiġi kalkolat sabiex jirriżulta fil-GEDFW matul iċ-ċiklu. It-total tar-rata tal-kampjunament totali MSAM jiġi kalkolat mir-rati kampjunarji tal-modalitajiet individwali.
|
= |
|
|
= |
3 604,6 kg/h |
|
= |
0,226 + 0,122 + 0,151 + 0,152 + 0,076 + 0,076 + 0,076 + 0,136 + 0,151 + 0,121 + 0,076 + 0,076 + 0,075 |
|
= |
1,515 kg |
Assumi li l-massa tal-partikulati fuq il-filtri hija 2,5 mg, imbagħad
Korrezzjoni ta’ l-isfond (fakultattiva)
Assumi kejl wieħed ta’ l-isfond bil-valuri li ġejjin. Il-kalkolu tal-fattur ta’ dilwizzjoni DF huwa l-istess bħal dak fit-Taqsima 3.1 ta’ dan l-Anness u ma jidhirx hawnhekk.
Total ta’ DF |
= |
|
|
= |
0,923 |
Kalkolu ta’ l-emissjoni speċifika (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 5,5):
|
= |
|
|
= |
60,006 kW |
Kalkolu tal-fattur speċifiku ta’ pesatura (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 5,6):
Assumi l-valuri kalkolati għall-modalità 4 ta’ hawn fuq, imbagħad
Dan il-valur jinsab fil-limiti tal-valur meħtieġ ta’ 0,10 ± 0,003.
2. TEST TA’ L-ELR
Billi l-filtrazzjoni ta’ Bessel hija proċedura tal-kalkolu tal-medju kompletament ġdida fil-liġi Ewropea ta’ l-exhaust, qiegħda tingħata hawn taħt spjegazzjoni tal-filtru Bessel, eżempju tad-disinn ta’ l-algoritmu ta’ Bessel, u eżempju tal-kalkolu tal-valur finali tad-duħħan. Il-kostanti ta’ l-algoritmu Bessel jiddependu biss fuq id-disinn ta’ l-opacimeter u r-rata tal-kampjunament tas-sistema tal-ksib tad-data. Huwa rakkomandat li l-fabbrikant ta’ l-opacimeter jipprovdi l-kostanti finali tal-filtru Bessel għar-rati differenti ta’ kampjunament u li l-klijent juża dawn il-kostanti għad-disinn ta’ l-algoritmu ta’ Bessel u għall-kalkolu tal-valuri tad-duħħan.
2.1. Rimarki Ġenerali fuq il-Filtru Bessel
Minħabba d-distorsjonijiet fil-frekwenzi għolja, is-sinjal ta’ l-opaċità mhux trattat ġeneralment juri traċċa refratta ħafna. Sabiex jitneħħew dawn id-distorsjonijiet fi frekwenzi għolja hemm il-bżonn ta’ filtru Bessel għat-Test ta’ l-ELR. Il-filtru Bessel stess huwa filtru tat-tip second-order, low pass u rikursiv li jiggarantixxi l-aktar elevazzjoni rapida tas-sinjal mingħajr overshoot.
Bil-preżunzjoni tal-presenza f’ħin reali ta’ duħħan ta’ l-exhaust mhux trattat fit-tubu ta’ l-exhaust, kull opacimeter juri traċċa ta’ opaċità ttardjata u mkejla b’mod differenti. Id-dewmien u l-kobor tat-traċċa ta’ l-opaċità mkejla huma primarjament dipendenti fuq il-ġeometrija tal-kompartiment tal-kejl ta’ l-opacimeter, inklużi l-linji kampjunarji ta’ l-exhaust, u fuq il-ħin meħtieġ għall-ipproċessar tas-sinjal fl-elettronika ta’ l-opacimeter. Il-valuri li jikkaratterizzaw dawn iż-żewġ effetti jissejħu l-ħin ta’ reazzjoni fiżika u elettrika li jirrappreżentaw filtru individwali għal kull tip ta’ opacimeter.
L-għan ta’ l-applikazzjoni tal-filtru Bessel huwa li jiggarantixxi karatteristika ġenerali u uniformi ta’ filtrazzjoni tas-sistema sħiħa ta’ l-opacimeter, li tikkonsisti minn:
— |
ħin ta’ reazzjoni fiżika ta’ l-opacimeter (tp), |
— |
ħin ta’ reazzjoni elettrika ta’ l-opacimeter (te), |
— |
ħin ta’ reazzjoni tal-filtru Bessel applikat (tF). |
Il-ħin totali ta’ reazzjoni tas-sistema tAver li jirriżulta jingħata bi:
u għandu jkun ugwali għat-tipi kollha ta’ opacimeters sabiex jagħti l-istess valur ta’ duħħan. Għaldaqstant, għandu jinħoloq filtru Bessel b’tali mod li l-ħin ta’ reazzjoni tal-filtru (tF) flimkien mal-ħin ta’ reazzjoni fiżika (tp) u elettrika (te) ta’ l-opacimeter individwali ikollhom jirriżultaw fil-ħin ta’ reazzjoni ġenerali meħtieġ (tAver). Billi tp u te huma valuri mogħtija għal kull opacimeter individwali, u tAver huwa definit bħala 1,0 s f’din id-Direttiva, tF jista’ jiġi kalkolat kif ġej:
Bħala definizzjoni, il-ħin ta’ reazzjoni tal-filtru tF huwa l-ħin ta’ elevazzjoni tas-sinjal filtrat ta’ l-output bejn l-10 % u 90 % fuq sinjal ta’ l-input fi skala waħda (step input signal). Għaldaqstant il-frekwenza cut off tal-filtru Bessel għandha tkun iterata b’tali mod, li l-ħin ta’ reazzjoni tal-filtru Bessel jidħol fil-ħin meħtieġ ta’ elevazzjoni .
Dijagramma a
Traċċi ta’ sinjal ta’ l-input fi skala waħda (step input signal) u s-sinjal ta’ l-output filtrat
Test ta 'immaġniFid-Dijagramma a’ qegħdin jintwerew it-traċċi ta’ sinjal ta’ l-input fi skala waħda u s-sinjal ta’ l-output filtrat ta’ Bessel kif ukoll il-ħin tar-reazzjoni tal-filtru Bessel (tF).
Id-disinn ta’ l-algoritmu finali tal-filtru Bessel huwa proċess ta’ diversi stadji (steps) li jeħtieġ diversi ċikli ta’ iterazzjoni. L-iskema tal-proċedura ta’ iterazzjoni hija preżentata hawn taħt.
Test ta 'immaġni2.2. Kalkolu ta’ l-algoritmu ta’ Bessel
F’dan l-eżempju algoritmu ta’ Bessel jiġi disinnjat f’diversi stadji (steps) skond il-proċedura ta’ iterazzjoni ta’ hawn fuq ibbażata fuq l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.1.
Għall-opacimeter u s-sistema tal-ksib tad-data, huma preżunti l-karatteristiċi li ġejjin:
— |
ħin ta’ reazzjoni fiżika tp 0,15 s |
— |
ħin ta’ reazzjoni elettrika te 0,05 s |
— |
ħin totali ta’ reazzjoni tAver 1,00 s (skond it-tifsira ta’ din id-Direttiva) |
— |
rata tal-kampjunament 150 Hz |
Stadju 1 Ħin meħtieġ ta’ reazzjoni tal-filtru Bessel tF:
Stadju 2 Stima tal-frekwenza cut off u kalkolu tal-kostanti Bessel E, K għall-ewwel iterazzjoni:
fc |
= |
|
Δt |
= |
1/150 = 0,006667 s |
Ω |
= |
|
E |
= |
|
K |
= |
|
Din tagħti l-algoritmu ta’ Bessel:
fejn Si jirrappreżenta l-valuri tas-sinjal ta’ l-input fi skala waħda (jew “0” jew “1”) u Yi jirrapreżenta l-valuri filtrati tas-sinjal ta’ l-output.
Stadju 3 Applikazzjoni tal-filtru fuq l-input fi skala waħda:
Il-ħin ta’ reazzjoni tal-filtru tF huwa definit bħala l-ħin ta’ l-elevazzjoni tas-sinjal filtrat ta’ l-output bejn l-10 % u 90 % fuq sinjal ta’ l-input fi skala waħda. Sabiex jiġu determinati l-ħinijiet ta’ 10 % (t10) u 90 % (t90) tas-sinjal ta’ l-output, għandu jiġi applikat filtru Bessel lil sinjal ta’ l-input fi skala waħda bl-użu tal-valuri ta’ hawn fuq ta’ fc, E u K.
In-numri ta’ l-indiċi, il-ħin u l-valuri ta’ sinjal ta’ l-input fi skala waħda u l-valuri li jirriżultaw tas-sinjal filtrat ta’ l-output għall-ewwel u t-tieni iterazzjoni huma indikati fit-Tabella B. Il-punti viċin t10 u t90 huma mmarkati b’numri skuri.
Fit-Tabella B, l-ewwel iterazzjoni, il-valur ta’ 10 % jseħħ bejn in-numri ta’ l-indiċi 30 u 31 u l-valur 90 % iseħħ bejn in-numri ta’ l-indiċi 191 u 192. Għall-kalkolu ta’ tF,iter il-valuri eżatti ta’ t10 u t90 jiġu determinati b’interpolazzjoni lineari bejn il-punti ta’ kejl viċin xulxin, kif ġej:
fejn outupper u outupper, rispettivament, huma punti viċin xulxin tas-sinjal filtrat ta’ l-output ta’ Bessel, u tlower huwa l-ħin tal-punt viċin tal-ħin, kif indikat fit-Tabella B.
Stadju 4 Ħin ta’ reazzjoni tal-filtru ta’ l-ewwel ċiklu ta’ iterazzjoni:
Stadju 5 Devjazzjoni bejn il-ħin meħtieġ u l-ħin miksub ta’ reazzjoni tal-filtru ta’ l-ewwel ċiklu ta’ iterazzjoni:
Stadju 6 Kontroll tal-kriterji ta’ iterazzjoni:
Jeħtieġ |Δ| ≤ 0,01. Billi 0,081641 > 0,01, il-kriterji ta’ iterazzjoni ma jintlaħqux u għandu jinbeda ċiklu ta’ iterazzjoni ieħor. Għal dan iċ-ċiklu ta’ iterazzjoni, tiġi kalkolata frekwenza cut off ġdida minn fc u Ä kif ġej:
Din il-frekwenza ġdida cut off tintuża fit-tieni ċiklu ta’ iterazzjoni, b’bidu mill-ġdid mill-Istadju 2. L-iterazzjoni għandha tiġi ripetuta sakemm jintlaħqu l-kriterji ta’ iterazzjoni. Jingħata sommarju tal-valuri li jirriżultaw ta’ l-ewwel u t-tieni iterazzjoni fit-Tabella A.
Tabella A.
Valuri ta’ l-ewwel u t-tieni iterazzjoni
Parametru |
1. Iterazzjoni |
2. Iterazzjoni |
|
fc |
(Hz) |
0,318152 |
0,344126 |
E |
(-) |
7,07948 E-5 |
8,272777 E-5 |
K |
(-) |
0,970783 |
0,968410 |
t10 |
(s) |
0,200945 |
0,185523 |
t90 |
(s) |
1,276147 |
1,179562 |
tF,iter |
(s) |
1,075202 |
0,994039 |
Δ |
(-) |
0,081641 |
0,006657 |
fc,new |
(Hz) |
0,344126 |
0,346417 |
Stadju 7 Algoritmu finali ta’ Bessel:
Hekk kif jintlaħqu l-kriterji ta’ iterazzjoni, il-kostanti finali tal-filtru Bessel u l-algoritmu finali ta’ Bessel jiġu kalkolati skond l-Istadju 2. F’dan l-eżempju, il-kriterji ta’ iterazzjoni jintlaħqu wara t-tieni iterazzjoni (Δ= 0,006657 ≤ 0,01). L-algoritmu finali imbagħad jiġi użat sabiex jiġu determinati l-valuri medji tad-duħħan (ara t-Taqsima li jmiss 2.3).
Tabella B:
Valuri tas-sinjal ta’ l-input fi skala waħda u s-sinjal filtrat ta’ l-output ta’ Bessel għall-ewwel u t-tieni ċiklu ta’ iterazzjoni
Indiċi i [-] |
Ħin [s] |
Sinjal ta’ input fi skala waħda Si [-] |
Sinjal ta’ output Filtrat Yi [-] |
|
1. Iterazzjoni |
2. Iterazzjoni |
|||
- 2 |
- 0,013333 |
0 |
0,000000 |
0,000000 |
- 1 |
- 0,006667 |
0 |
0,000000 |
0,000000 |
0 |
0,000000 |
1 |
0,000071 |
0,000083 |
1 |
0,006667 |
1 |
0,000352 |
0,000411 |
2 |
0,013333 |
1 |
0,000908 |
0,001060 |
3 |
0,020000 |
1 |
0,001731 |
0,002019 |
4 |
0,026667 |
1 |
0,002813 |
0,003278 |
5 |
0,033333 |
1 |
0,004145 |
0,004828 |
~ |
~ |
~ |
~ |
~ |
24 |
0,160000 |
1 |
0,067877 |
0,077876 |
25 |
0,166667 |
1 |
0,072816 |
0,083476 |
26 |
0,173333 |
1 |
0,077874 |
0,089205 |
27 |
0,180000 |
1 |
0,083047 |
0,095056 |
28 |
0,186667 |
1 |
0,088331 |
0,101024 |
29 |
0,193333 |
1 |
0,093719 |
0,107102 |
30 |
0,200000 |
1 |
0,099208 |
0,113286 |
31 |
0,206667 |
1 |
0,104794 |
0,119570 |
32 |
0,213333 |
1 |
0,110471 |
0,125949 |
33 |
0,220000 |
1 |
0,116236 |
0,132418 |
34 |
0,226667 |
1 |
0,122085 |
0,138972 |
35 |
0,233333 |
1 |
0,128013 |
0,145605 |
36 |
0,240000 |
1 |
0,134016 |
0,152314 |
37 |
0,246667 |
1 |
0,140091 |
0,159094 |
~ |
~ |
~ |
~ |
~ |
175 |
1,166667 |
1 |
0,862416 |
0,895701 |
176 |
1,173333 |
1 |
0,864968 |
0,897941 |
177 |
1,180000 |
1 |
0,867484 |
0,900145 |
178 |
1,186667 |
1 |
0,869964 |
0,902312 |
179 |
1,193333 |
1 |
0,872410 |
0,904445 |
180 |
1,200000 |
1 |
0,874821 |
0,906542 |
181 |
1,206667 |
1 |
0,877197 |
0,908605 |
182 |
1,213333 |
1 |
0,879540 |
0,910633 |
183 |
1,220000 |
1 |
0,881849 |
0,912628 |
184 |
1,226667 |
1 |
0,884125 |
0,914589 |
185 |
1,233333 |
1 |
0,886367 |
0,916517 |
186 |
1,240000 |
1 |
0,888577 |
0,918412 |
187 |
1,246667 |
1 |
0,890755 |
0,920276 |
188 |
1,253333 |
1 |
0,892900 |
0,922107 |
189 |
1,260000 |
1 |
0,895014 |
0,923907 |
190 |
1,266667 |
1 |
0,897096 |
0,925676 |
191 |
1,273333 |
1 |
0,899147 |
0,927414 |
192 |
1,280000 |
1 |
0,901168 |
0,929121 |
193 |
1,286667 |
1 |
0,903158 |
0,930799 |
194 |
1,293333 |
1 |
0,905117 |
0,932448 |
195 |
1,300000 |
1 |
0,907047 |
0,934067 |
~ |
~ |
~ |
~ |
~ |
2.3. Kalkolu tal-valuri tad-duħħan
Fl-iskema ta’ hawn taħt hija preżentata l-proċedura ġenerali sabiex jiġi determinat il-valur finali tad-duħħan.
Test ta 'immaġniFid-Dijagramma b, jintwerew it-traċċi tas-sinjal imkejjel ta’ l-opaċità mhux trattata, u tal-koeffiċjenti ta’ l-assorbiment tad-dawl mhux filtrat u filtrat (valur k) ta’ l-ewwel stadju tat-tagħbija tat-Test ta’ l-ELR, u jintwera l-valur massimu Ymax1,A (peak) tat-traċċa k filtrata. Korrispondentement, it-Tabella Ċ fiha l-valuri numeriċi ta’ indiċi i, ħin (rata ta’ kampjunament ta’ 150 Hz), opaċità mhux trattata, k mhux filtrat u k filtrat. Il-filtrazzjoni ssir bl-użu tal-kostanti ta’ l-algoritmu ta’ Bessel tad-disinn mogħti fit-Taqsima 2.2 ta’ dan l-Anness. Minħabba l-ammont kbir ta’ data, dawk il-partijiet biss tat-traċċa tad-duħħan madwar il-bidu u l-punt massimu (peak) huma tabellati.
Dijagramma b
Traċċi ta’ l-opaċità mkejla N, tad-duħħan mhux filtrat k u duħħan filtrat k
Test ta 'immaġniIl-valur tal-punt massimu (peak) (i = 272) jiġi kalkolat bd-data preżunta li ġejja tat-Tabella . Il-valuri tad-duħħan individwali l-oħra kollha jiġu kalkolati bl-istess mod. Sabiex jibda l-algoritmu, S-1, S-2, Y-1 u Y-2 jiġu regolati fuq żero.
LA (m) |
0,430 |
Indiċi i |
272 |
N ( %) |
16,783 |
S271 (m-1) |
0,427392 |
S270 (m-1) |
0,427532 |
Y271 (m-1) |
0,542383 |
Y270 (m-1) |
0,542337 |
Kalkolu tal-valur K (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.3.1):
Dan il-valur jikkorrispondi għal S272 fl-ekwazzjoni li ġejja.
Kalkolu tad-duħħan medju ta’ Bessel (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.3.2):
Fl-ekwazzjoni li ġejja, jintużaw il-kostanti Bessel tat-Taqsima 2.2 preċedenti. Il-valur k attwali mhux filtrat, kif kalkolat hawn fuq, jikkorrispondi għal S272 (Si). S271 (Si-1) u S270 (Si-2) huma ż-żewġ valuri k mhux filtrati preċedenti, Y271 (Yi-1) u Y270 (Yi-2) huma ż-żewġ valuri k filtrati preċedenti.
|
= |
|
|
= |
|
Dan il-valur jikkorrispondi għal Ymax1,A fl-ekwazzjoni li ġejja.
Kalkolu tal-valur finali tad-duħħan (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.3.3):
Minn kull traċċa tad-duħħan, jittieħed il-valur k filtrat massimu għal kalkolu ulterjuri.
Assumi dawn il-valuri li ġejjin:
Veloċità |
Ymax (m-1) |
||
Ċiklu 1 |
Ċiklu 2 |
Ċiklu 3 |
|
A |
0,5424 |
0,5435 |
0,5587 |
B |
0,5596 |
0,5400 |
0,5389 |
C |
0,4912 |
0,5207 |
0,5177 |
Validazzjoni taċ-ċiklu (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 3.4)
Qabel isir il-kalkolu ta’ SV, iċ-ċiklu għandu jiġi validat bil-kalkolu tad-devjazzjonijiet standard relattivi tad-duħħan tat-tliet ċikli għal kull veloċità.
Veloċità |
SV (m-1) Medju |
devjazzjoni standard assoluta (m-1) |
devjazzjoni standard relattiva (%) |
A |
0,5482 |
0,0091 |
1,7 |
B |
0,5462 |
0,0116 |
2,1 |
C |
0,5099 |
0,0162 |
3,2 |
F’dan l-eżempju, il-kriterji ta’ validazzjoni ta’ 15 % jintlaħqu għal kull veloċità.
Tabella Ċ
Valuri ta’ opaċità N, valur k mhux filtrat u filtrat fil-bidu ta’ l-istadju tat-tagħbija
Indiċi i [-] |
Ħin [s] |
Opaċità N [%] |
valur k mhux filtrat [m-1] |
valur k filtrat [m-1] |
- 2 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
- 1 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
0 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
1 |
0,006667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000000 |
2 |
0,013333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000000 |
3 |
0,020000 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000000 |
4 |
0,026667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000001 |
5 |
0,033333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000002 |
6 |
0,040000 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000002 |
7 |
0,046667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000003 |
8 |
0,053333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000004 |
9 |
0,060000 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000005 |
10 |
0,066667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000006 |
11 |
0,073333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000008 |
12 |
0,080000 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000009 |
13 |
0,086667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000011 |
14 |
0,093333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000012 |
15 |
0,100000 |
0,192000 |
0,004469 |
0,000014 |
16 |
0,106667 |
0,212000 |
0,004935 |
0,000018 |
17 |
0,113333 |
0,212000 |
0,004935 |
0,000022 |
18 |
0,120000 |
0,212000 |
0,004935 |
0,000028 |
19 |
0,126667 |
0,343000 |
0,007990 |
0,000036 |
20 |
0,133333 |
0,566000 |
0,013200 |
0,000047 |
21 |
0,140000 |
0,889000 |
0,020767 |
0,000061 |
22 |
0,146667 |
0,929000 |
0,021706 |
0,000082 |
23 |
0,153333 |
0,929000 |
0,021706 |
0,000109 |
24 |
0,160000 |
1,263000 |
0,029559 |
0,000143 |
25 |
0,166667 |
1,455000 |
0,034086 |
0,000185 |
26 |
0,173333 |
1,697000 |
0,039804 |
0,000237 |
27 |
0,180000 |
2,030000 |
0,047695 |
0,000301 |
28 |
0,186667 |
2,081000 |
0,048906 |
0,000378 |
29 |
0,193333 |
2,081000 |
0,048906 |
0,000469 |
30 |
0,200000 |
2,424000 |
0,057067 |
0,000573 |
31 |
0,206667 |
2,475000 |
0,058282 |
0,000693 |
32 |
0,213333 |
2,475000 |
0,058282 |
0,000827 |
33 |
0,220000 |
2,808000 |
0,066237 |
0,000977 |
34 |
0,226667 |
3,010000 |
0,071075 |
0,001144 |
35 |
0,233333 |
3,253000 |
0,076909 |
0,001328 |
36 |
0,240000 |
3,606000 |
0,085410 |
0,001533 |
37 |
0,246667 |
3,960000 |
0,093966 |
0,001758 |
38 |
0,253333 |
4,455000 |
0,105983 |
0,002007 |
39 |
0,260000 |
4,818000 |
0,114836 |
0,002283 |
40 |
0,266667 |
5,020000 |
0,119776 |
0,002587 |
Valuri ta’ opaċità N, valur k mhux filtrat u filtrat madwar Ymax1,A (≡ valur massimu, indikat b’numru skur)
Indiċi i [-] |
Ħin [s] |
Opaċità N [%] |
valur k mhux filtrat [m-1] |
valur k filtrat [m-1] |
259 |
1,726667 |
17,182000 |
0,438429 |
0,538856 |
260 |
1,733333 |
16,949000 |
0,431896 |
0,539423 |
261 |
1,740000 |
16,788000 |
0,427392 |
0,539936 |
262 |
1,746667 |
16,798000 |
0,427671 |
0,540396 |
263 |
1,753333 |
16,788000 |
0,427392 |
0,540805 |
264 |
1,760000 |
16,798000 |
0,427671 |
0,541163 |
265 |
1,766667 |
16,798000 |
0,427671 |
0,541473 |
266 |
1,773333 |
16,788000 |
0,427392 |
0,541735 |
267 |
1,780000 |
16,788000 |
0,427392 |
0,541951 |
268 |
1,786667 |
16,798000 |
0,427671 |
0,542123 |
269 |
1,793333 |
16,798000 |
0,427671 |
0,542251 |
270 |
1,800000 |
16,793000 |
0,427532 |
0,542337 |
271 |
1,806667 |
16,788000 |
0,427392 |
0,542383 |
272 |
1,813333 |
16,783000 |
0,427252 |
0,542389 |
273 |
1,820000 |
16,780000 |
0,427168 |
0,542357 |
274 |
1,826667 |
16,798000 |
0,427671 |
0,542288 |
275 |
1,833333 |
16,778000 |
0,427112 |
0,542183 |
276 |
1,840000 |
16,808000 |
0,427951 |
0,542043 |
277 |
1,846667 |
16,768000 |
0,426833 |
0,541870 |
278 |
1,853333 |
16,010000 |
0,405750 |
0,541662 |
279 |
1,860000 |
16,010000 |
0,405750 |
0,541418 |
280 |
1,866667 |
16,000000 |
0,405473 |
0,541136 |
281 |
1,873333 |
16,010000 |
0,405750 |
0,540819 |
282 |
1,880000 |
16,000000 |
0,405473 |
0,540466 |
283 |
1,886667 |
16,010000 |
0,405750 |
0,540080 |
284 |
1,893333 |
16,394000 |
0,416406 |
0,539663 |
285 |
1,900000 |
16,394000 |
0,416406 |
0,539216 |
286 |
1,906667 |
16,404000 |
0,416685 |
0,538744 |
287 |
1,913333 |
16,394000 |
0,416406 |
0,538245 |
288 |
1,920000 |
16,394000 |
0,416406 |
0,537722 |
289 |
1,926667 |
16,384000 |
0,416128 |
0,537175 |
290 |
1,933333 |
16,010000 |
0,405750 |
0,536604 |
291 |
1,940000 |
16,010000 |
0,405750 |
0,536009 |
292 |
1,946667 |
16,000000 |
0,405473 |
0,535389 |
293 |
1,953333 |
16,010000 |
0,405750 |
0,534745 |
294 |
1,960000 |
16,212000 |
0,411349 |
0,534079 |
295 |
1,966667 |
16,394000 |
0,416406 |
0,533394 |
296 |
1,973333 |
16,394000 |
0,416406 |
0,532691 |
297 |
1,980000 |
16,192000 |
0,410794 |
0,531971 |
298 |
1,986667 |
16,000000 |
0,405473 |
0,531233 |
299 |
1,993333 |
16,000000 |
0,405473 |
0,530477 |
300 |
2,000000 |
16,000000 |
0,405473 |
0,529704 |
3. TEST TA’ L-ETC
3.1. Emissjonijiet gassużi (Magna Diesel)
Assumi r-riżultati tat-test li ġejjin għal sistema PDP-CVS
V0 (m3/rev) |
0,1776 |
Np (rev) |
23 073 |
pB (kPa) |
98,0 |
p1 (kPa) |
2,3 |
T (K) |
322,5 |
Ha (g/kg) |
12,8 |
NOx conce (ppm) |
53,7 |
NOx concd (ppm) |
0,4 |
COconce (ppm) |
38,9 |
COconcd (ppm) |
1,0 |
HCconce (ppm) |
9,00 |
HCconcd (ppm) |
3,02 |
CO2,conce (%) |
0,723 |
Wact (kWh) |
62,72 |
Kalkolu tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.1):
Kalkolu tal-fattur ta’ korrezzjoni NOx (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.2):
Kalkolu tal-konċentrazzjonijiet korretti fl-isfond (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1.1):
Assumi karburant diesel tal-kompożizzjoni C1H1,8
Kalkolu tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjonijiet (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1
Kalkolu ta’ l-emissjonjiet speċifiċi (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.4):
3.2. Emissjonijiet tal-partikulati (Magna Diesel)
Assumi r-riżultati tat-test li ġejjin għal sistema PDP-CVS b’dilwizzjoni doppja
MTOTW (kg) |
4 237,2 |
Mf,p (mg) |
3,030 |
Mf,b (mg) |
0,044 |
MTOT (kg) |
2,159 |
MSEC (kg) |
0,909 |
Md (mg) |
0,341 |
MDIL (kg) |
1,245 |
DF |
18,69 |
Wact (kWh) |
62,72 |
Kalkolu ta’ l-emissjoni massiva (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 5.1):
Kalkolu ta’ l-emissjoni massiva korretta fl-isfond (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 5.1):
Kalkolu ta’ l-emissjoni speċifika (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 5.2):
3.3. Emissjonijiet Gassużi (Magna CNG)
Assumi r-riżultati tat-test li ġejjin għal sistema PDP-CVS b’dilwizzjoni doppja
MTOTW (kg) |
4 237,2 |
Ha (g/kg) |
12,8 |
NOx conce (ppm) |
17,2 |
NOx concd (ppm) |
0,4 |
COconce (ppm) |
44,3 |
COconcd (ppm) |
1,0 |
HCconce (ppm) |
27,0 |
HCconcd (ppm) |
3,02 |
CH4 conce (ppm) |
18,0 |
CH4 concd (ppm) |
1,7 |
CO2,conce ( %) |
0,723 |
Wact (kWh) |
62,72 |
Kalkolu tal-fattur korrettiv NOx (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.2):
Kalkolu tal-konċentrazzjoni NMHC (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1):
(a) |
Metodu GC |
(b) |
Metodu NMC Assumi effiċjenza tal-metanu ta’ 0,04 u effiċjenza ta’ l-etanu ta’ 0,98 (ara l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.8.4) |
Kalkolu tal-konċentrazzjonijiet korretti fl-isfond (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1.1):
Assumi karburant ta’ referenza G20 (100 % metanu) tal-kompożizzjoni C1H4:
Għall-NMHC, il-konċentrazzjoni ta’ l-isfond tkun id-differenza bejn HCconcd u CH4concd
Kalkolu tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjonijiet (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1):
Kalkolu ta’ l-emissjonijiet speċifiċi (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.4):
4. λ-SHIFT FACTOR (Sλ)
4.1. Kalkolu tal-λ-shift factor (Sλ) (1)
fejn:
Sλ |
= |
λ-shift factor; |
inert % |
= |
% tal-volum ta’ gassijiet inerti fil-karburant (i.e. N2, CO2, He, eċċ.); |
O2 * |
= |
% tal-volum ta’ l-ossiġnu oriġinali fil-karburant; |
n u m |
= |
jirreferu għall-medju ta’ CnHm li jirrappreżenta l-idrokarbonji tal-karburant, i.e:
|
fejn:
CH4 |
= |
% tal-volum ta’ metanu fil-karburant; |
C2 |
= |
tal-volum ta’ idrokarbonji C2 kollha (e.ż.: C2H6, C2H4, eċċ.) fil-karburant; |
C3 |
= |
tal-volum ta’ idrokarbonji C3 kollha (e.ż.: C3H8, C3H6, eċċ.) fil-karburant; |
C4 |
= |
% tal-volum ta’ idrokarbonji C4 kollha (e.ż.: C4H10, C4H8, eċċ.) fil-karburant |
C5 |
= |
% tal-volum ta’ idrokarbonji C5 kollha (e.ż.: C5H12, C5H10, eċċ.) fil-karburant; |
dilwent |
= |
% tal-volum ta’ gassijiet tad-dilwizzjoni fil-karburant (i.e.: O2 *, N2, CO2, He, eċċ.). |
4.2. Eżempji għall-kalkolu tal-λ-shift factor Sλ:
Eżempju 1: |
G25: CH4 = 86 %, N2 = 14 % (bil-volum)
|
Eżempju 2: |
GR: CH4 = 87 %, C2H6 = 13 % (by vol)
|
Eżempju 3: |
USA: CH4 = 89 %, C2H6 = 4,5 %, C3H8 = 2,3 %, C6H14 = 0,2 %, O2 = 0,6 %, N2 = 4 %
|
(1) Stoichiometric Air/Fuel ratios of automotive fuels - SAE J1829, Ġunju 1987. John B. Heywood, Internal combustion engine fundamentals, McGraw-Hill, 1988, Kapitolu 3.4 “Combustion stoichiometry” (pp. 68 sa 72).
ANNESS VIII
REKWIŻITI TEKNIĊI SPEĊIFIĊI RELATATI MAL-MAGNI DIESEL LI JAĦDMU BL-ETANOL
Fil-każ ta’ magni diesel li jaħdmu bl-etanol, il-modifiki speċifiċi li ġejjin għall-paragrafi, ekwazzjonijiet u fatturi rilevanti għandhom japplikaw għall-proċeduri tat-test definiti fl-Anness III ta’ din id-Direttiva.
FL-ANNESS III, APPENDIĊI 1:
4.2. Korrezzjoni xotta/mxarrba
4.3. Korrezzjoni NOx għall-umdità u t-temperatura
bi:
A |
= |
0,181 GFUEL/GAIRD – 0,0266 |
B |
= |
– 0,123 GFUEL/GAIRD + 0,00954 |
Ta |
= |
temperatura ta’ l-arja, K |
Ha |
= |
umdità ta’ l-arja fl-intake, g ilma kull kg arja xotta |
4.4. Kalkolu tar-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni
Ir-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni (g/h) għal kull modalità għandhom jiġu kalkolati kif ġej, bil-preżunzjoni li d-densità tal-gass ta’ l-exhaust tkun ta’ 1,272 kg/m3 fi 273 K (0 °C) u 101,3 kPa:
feijn
NOx conc, COconc, HCconc (1) huma l-konċentrazzjonijiet medji (ppm) fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, kif determinati fit-Taqsima 4.1.
Jekk, b’mod fakultattiv, l-emissjonijiet gassużi jiġu determinati b’sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ, għandhom jiġu applikati l-formoli li ġejjin.
feijn
NOx conc, COconc, HCconc (1) ikunu l-konċentrazzjonijiet medji korretti fl-isfond (ppm) ta’ kull modalità fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, kif determinati fl-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1.1.
FL-ANNESS III, APPENDIĊI 2:
It-Taqsimiet 3.1, 3.4, 3.8.3 u 5 ta’ l-Appendiċi 2 ma japplikawx biss għall-magni diesel. Japplikaw ukoll għall-magni diesel li jaħdmu bl-etanol.
4.2. |
Il-kondizzjonijiet għat-test għandhom jiġu rranġati sabiex it-temperatura ta’ l-arja u l-umdità mkejla fl-intake tal-magna jkunu regolati għall-kondizzjonijiet standard matul it-test run. L-istandard għandu jkun 6 ± 0,5 g ilma kull kg arja xotta f’interval ta’ temperatura ta’ 298 ± 3 K. F’dawn il-limiti ma għandha ssir l-ebda korrezzjoni oħra għall-NOx. It-test huwa null jekk dawn il-kondizzjonijiet ma jintlaħqux. |
4.3. Kalkolu tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni
4.3.1. Sistemi bi fluss kostanti tal-massa
Għas-sistemi b’heat exchanger, il-massa ta’ l-inkwinanti (g/test) għandha tiġi determinata mill-ekwazzjonijiet li ġejjin:
fejn
NOx conc, COconc, HCconc (2), NMHCconc = il-konċentrazzjonijiet korretti medji ta’ l-isfond matul iċ-ċiklu mill-integrazzjoni (obbligatorju għall-NOx u HC) jew kejl bil-borża, ppm;
MTOTW = massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit kif determinata fit-Taqsima 4.1, kg.
4.3.1.1. Determinazzjoni tal-konċentrazzjonijiet korretti ta’ l-isfond
Il-konċentrazzjoni medja ta’ l-isfond ta’ l-inkwinanti gassużi fl-arja tad-dilwizzjoni għandhom jitnaqqsu mill-konċentrazzjonijiet imkejla sabiex jinkisbu l-konċentrazzjonijiet netti ta’ l-inkwinanti. Il-valuri medji tal-konċentrazzjonijiet ta’ l-isfond jistgħu jiġu determinati bil-metodu tal-borża kampjunarja jew b’kejl kontinwu bl-integrazzjoni. Għandha tintuża l-formola li ġejja:
fejn,
conc |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, korretta bl-ammont ta’ l-inkwinant rispettiv li jkun fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm; |
conce |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv mkejla fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm; |
concd |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv mkejla fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm; |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni |
Il-fattur ta’ dilwizzjoni għandu jiġi kalkolat kif ġej:
fejn,
CO2conce |
= |
konċentrazzjoni CO2 fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, % vol |
HCconce |
= |
konċentrazzjoni HC fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm C1 |
COconce |
= |
konċentrazzjoni CO fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm |
FS |
= |
fattur stojkjometriku |
Il-konċentrazzjonijiet imkejla fuq bażi xotta għandhom jiġu konvertiti għal bażi mxarrba skond l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.2.
Il-fattur stojkjometriku għandu jkun, għall-konsum ġenerali tal-kompożizzjoni tal-karburant CHαOβNγ, kalkolat kif ġej:
Alternattivament, jekk il-kompożizzjoni tal-karburant mhijiex magħrufa, jistgħu jintużaw il-fatturi stojkjometriċi li ġejjin:
FS (LPG) = 12,3.
4.3.2. Sistemi b’kumpens ta’ fluss
Għas-sistemi mingħajr heat exchanger, il-massa ta’ l-inkwinanti (g/test) għandha tiġi stabbilita bil-kalkolu ta’ l-emissjonijiet istantanji tal-massa u l-integrazzjoni tal-valuri istantanji matul iċ-ċiklu. Minbarra dan, il-korrezzjoni ta’ l-isfond għandha tiġi applikata b’mod dirett għal-valur tal-konċentrazzjoni istantanja. Għandhom jintużaw l-formoli li ġejjin:
fejn,
conce |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv mkejla fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm; |
concd |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv mkejla fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm; |
MTOTW,i |
= |
massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, (ara t-Taqsima 4.1), kg; |
MTOTW |
= |
massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit matul iċ-ċiklu (ara t-Taqsima 4.1), kg; |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni kif determinat fit-Taqsima 4.3.1.1 |
4.4. Kalkolu ta’ l-emissjonijiet speċifiċi
L-emissjonijiet (g/kWh) għandhom jiġu kalkolati għall-komponenti individwali kollha bil-metodu li ġej:
fejn,
Wact |
= |
prestazzjoni attwali tul iċ-ċiklu kif determinat fit-Taqsima 3.9.2, kWh. |
(1) Ibbażat fuq l-ekwivalent ta’ C1.
(2) Ibbażat fuq l-ekwivalent ta’ C1.
ANNESS IX
LIMITI TA’ ŻMIEN GĦAT-TRASPOŻIZZJONI TAD-DIRETTIVI MĦASSRA FIL-LIĠIJIET NAZZJONALI
Msemmija fl-Artikolu 10
PARTI A:
Direttivi Mħassra
Direttivi |
Ġurnal Uffiċjali |
Direttiva 88/77/KEE |
|
Direttiva 91/542/KEE |
|
Direttiva 96/1/KE |
|
Direttiva 1999/96/KE |
|
Direttiva 2001/27/KE |
PARTI B
Limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni fil-liġijiet nazzjonali
Direttiva |
Limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni |
Data ta’ l-applikazzjoni |
Direttiva 88/77/KEE |
1 Lulju 1988 |
|
Direttiva 91/542/KEE |
1 Jannar 1992 |
|
Direttiva 96/1/KE |
1 Lulju 1996 |
|
Direttiva 1999/96/KE |
1 Lulju 2000 |
|
Direttiva 2001/27/KE |
1 Ottubru 2001 |
1 Ottubru 2001 |
ANNESS X
TABELLA TA’ KORRELAZZJONI
(Msemmija fit-tieni paragrafu ta’ l-Artikolu 10)
Direttiva 88/77/KEE |
Direttiva 91/542/KEE |
Direttiva 1999/96/KE |
Direttiva 2001/27/KE |
Din id-Direttiva |
Artikolu 1 |
— |
|
— |
Artikolu 1 |
Artikolu 2(1) |
Artikolu 2(1) |
Artikolu 2(1) |
Artikolu 2(1) |
Artikolu 2(4) |
Artikolu 2(2) |
Artikolu 2(2) |
Artikolu 2(2) |
Artikolu 2(2) |
Artikolu 2(1) |
— |
Artikolu 2(3) |
— |
— |
— |
Artikolu 2(3) |
— |
— |
— |
— |
Artikolu 2(4) |
Artikolu 2(4) |
Artikolu 2(3) |
Artikolu 2(3) |
Artikolu 2(2) |
— |
— |
— |
Artikolu 2(4) |
Artikolu 2(3) |
— |
— |
— |
Artikolu 2(5) |
— |
— |
— |
Artikolu 2(4) |
— |
Artikolu 2(5) |
— |
— |
Artikolu 2(5) |
— |
Artikolu 2(6) |
— |
— |
Artikolu 2(6) |
— |
Artikolu 2(7) |
— |
— |
Artikolu 2(7) |
— |
Artikolu 2(8) |
— |
— |
Artikolu 2(8) |
— |
Artikolu 2(9) |
Artikolu 3 |
— |
— |
— |
— |
— |
— |
Artikolu 5 u 6 |
— |
Artikolu 3 |
— |
— |
Artikolu 4 |
— |
Artikolu 4 |
— |
Artikolu 3(1) |
Artikolu 3(1) |
— |
Artikolu 6(1) |
— |
Artikolu 3(1)(a) |
Artikolu 3(1)(a) |
— |
Artikolu 6 (2) |
— |
Artikolu 3(1)(b) |
Artikolu 3(1)(b) |
— |
Artikolu 6 (3) |
— |
Artikolu 3(2) |
Artikolu 3(2) |
— |
Artikolu 6 (4) |
— |
Artikolu 3(3) |
Artikolu 3(3) |
— |
Artikolu 6 (5) |
Artikolu 4 |
— |
— |
— |
Artikolu 7 |
Artikolu 6 |
Artikolu 5 u 6 |
Artikolu 7 |
— |
Artikolu 8 |
Artikolu 5 |
Artikolu 4 |
Artikolu 8 |
Artikolu 3 |
Artikolu 9 |
— |
— |
— |
— |
Artikolu 10 |
— |
— |
Artikolu 9 |
Artikolu 4 |
Artikolu 11 |
Artikolu 7 |
Artikolu 7 |
Artikolu 10 |
Artikolu 5 |
Artikolu 12 |
Annessi I sa VII |
— |
— |
— |
Annessi I sa VII |
— |
— |
— |
Anness VIII |
Anness VIII |
— |
— |
— |
— |
Anness IX |
— |
— |
— |
— |
Anness X |