—

wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem (UDHR) u trattati u strumenti oħra tan-NU dwar id-drittijiet tal-bniedem, b'mod partikolari l-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi,

—

wara li kkunsidra l-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali (KEDB) u l-protokolli annessi,

—

wara li kkunsidra t-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE), it-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE) u l-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea,

—

wara li kkunsidra l-Karta Ewropea tad-Drittijiet tal-Pazjenti,

—

wara li kkunsidra d-dikjarazzjonijiet tas-Segretarju Ġenerali tan-NU, il-Kummissarju Għoli għad-Drittijiet tal-Bniedem, ir-rapporteurs speċjali tan-NU, l-Aġenzija tan-NU għar-Rifuġjati (UNHCR) u korpi oħra tan-NU dwar l-impatt tal-miżuri tal-COVID-19 fuq id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali,

—

wara li kkunsidra l-Għanijiet ta' Żvilupp Sostenibbli tan-NU (SDGs),

—

wara li kkunsidra d-dikjarazzjonijiet ta' u d-dokumenti maħruġa mir-rappreżentanti u l-korpi tal-Kunsill tal-Ewropa, b'mod partikolari mis-Segretarju Ġenerali tiegħu, mill-President u r-rapporteurs tal-Assemblea Parlamentari (APKE), il-Kummissarji għad-Drittijiet tal-Bniedem, il-Kummissjoni għall-Effikaċja tal-Ġustizzja (CEPEJ), il-Kumitat għall-Prevenzjoni tat-Tortura u t-Trattament u Pieni Inumani jew Degradanti (CPT), il-Kungress tal-Awtoritajiet Lokali u Reġjonali u l-Grupp ta' Stati Kontra l-Korruzzjoni (GRECO) dwar l-impatt tal-miżuri tal-COVID-19 fuq id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali,

—

wara li kkunsidra l-pubblikazzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa tas-7 ta' April 2020 bit-titolu “Respecting democracy, rule of law and human rights in the framework of the COVID-19 sanitary crisis – A toolkit for member states” (Ir-rispett għad-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet tal-bniedem fil-qafas tal-wkriżi sanitarja tal-COVID-19 – Sett ta' għodod għall-Istati Membri),

—

wara li kkunsidra d-dokumenti rilevanti tal-Kummissjoni ta' Venezja tal-Kunsill tal-Ewropa, inklużi l-kumpilazzjoni tal-opinjonijiet u r-rapporti tal-Kummissjoni ta' Venezja dwar l-istati ta' emerġenza (1), ippubblikata fis-16 ta' April 2020, ir-rapport tas-26 ta' Mejju 2020 bit-titolu “Respect for democracy, human rights and the rule of law during states of emergency – Reflections” (Ir-rispett għad-demokrazija, id-drittijiet tal-bniedem u l-istat tad-dritt matul l-istati ta' emerġenza – Riflessjonijiet) (2), l-Osservatorju tas-sitwazzjonijiet ta' emerġenza fl-istati membri tal-Kummissjoni ta' Venezja (3), ir-rapport tagħha tal-2011 dwar l-istat tad-dritt (4) u l-lista ta' kontroll tagħha tal-2016 dwar l-istat tad-dritt (5),

—

wara li kkunsidra t-talba tal-President tiegħu lill-Kummissjoni ta' Venezja tal-1 ta' Lulju 2020, wara l-proposta mill-Kumitat għal-Libertajiet Ċivili, il-Ġustizzja u l-Intern (LIBE), u r-rapport interim sussegwenti tat-8 ta' Ottubru 2020 dwar il-miżuri li ttieħdu fl-Istati Membri tal-UE b'riżultat tal-kriżi tal-COVID-19 u l-impatt tagħhom fuq id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali (6),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet tal-PACE tat-13 ta' Ottubru 2020 dwar id-demokraziji li qed jiffaċċjaw il-pandemija tal-COVID-19 (7) u dwar l-impatt tal-pandemija tal-COVID-19 fuq id-drittijiet tal-bniedem u l-istat tad-dritt (8),

—

wara li kkunsidra l-opinjoni tal-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa (OSCE) tas-27 ta' April 2020 dwar l-Abbozz ta' Att dwar Regoli Speċjali għat-Twettiq tal-Elezzjoni Ġenerali għall-President tar-Repubblika tal-Polonja Msejħa fl-2020 (Dokument tas-Senat Nru 99) u d-dikjarazzjonijiet tar-Rappreżentant tal-OSCE dwar il-Libertà tal-Midja,

—

wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni dwar l-Ungerija mill-Kelliem għall-Kummissarju Għoli tan-Nazzjonijiet Uniti għad-Drittijiet tal-Bniedem, Rupert Colville, tas-27 ta' Marzu 2020,

—

wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni konġunta dwar il-Bulgarija tar-Rapporteurs Speċjali tan-NU dwar forom kontemporanji ta' razziżmu u dwar il-kwistjonijiet tal-minoranzi tat-13 ta' Mejju 2020,

—

wara li kkunsidra l-pubblikazzjonijiet tal-Istitut Internazzjonali għad-Demokrazija u l-Assistenza Elettorali (IDEA Internazzjonali) tal-11 ta' Mejju 2020, bit-titolu “Parliaments in Crisis: Challenges and Innovations” (Il-Parlamenti fi Kriżi: Sfidi u Innovazzjonijiet) (9) u tas-26 ta' Marzu 2020 bit-titolu “Elections and COVID-19” (L-Elezzjonijiet u l-COVID-19) (10),

—

wara li kkunsidra d-dibattitu wiesa' li seħħ dwar l-impatt tal-miżuri tal-COVID-19 fuq id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali, li involva liċ-ċittadini, il-komunità akkademika, is-soċjetà ċivili u s-soċjetà inġenerali (11),

—

wara li kkunsidra l-azzjonijiet tal-Kummissjoni fir-rigward tal-COVID-19, fl-oqsma kollha tal-kompetenza tagħha, u l-isforzi tagħha li tikkoordina rispons Ewropew għall-pandemija f'oqsma li jvarjaw miż-żona Schengen għal diżinformazzjoni dwar il-virus, u mill-protezzjoni tad-data u apps għal asil, proċeduri ta' ritorn u ta' risistemazzjoni,

—

wara li kkunsidra r-Regolament (UE) 2016/679 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-27 ta' April 2016 dwar il-protezzjoni tal-persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar ta' data personali u dwar il-moviment liberu ta' tali data, u li jħassar id-Direttiva 95/46/KE (Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data) (12),

—

wara li kkunsidra d-Direttiva 2002/58/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-12 ta' Lulju 2002 dwar l-ipproċessar tad-data personali u l-protezzjoni tal-privatezza fis-settur tal-komunikazzjoni elettronika (13),

—

wara li kkunsidra l-Linji Gwida 04/2020 tal-Bord Ewropew għall-Protezzjoni tad-Data (EDPB) dwar l-użu ta' data ta' lokalizzazzjoni u għodod tat-traċċar tal-kuntatti fil-kuntest tat-tifqigħa tal-COVID-19 u l-Linji Gwida 03/2020 dwar l-ipproċessar tad-data dwar is-saħħa għall-finijiet tar-riċerka xjentifika fil-kuntest tat-tifqigħa tal-COVID-19,

—

wara li kkunsidra l-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tas-16 ta' April 2020 bit-titolu “Gwida dwar l-Apps li jgħinu fil-ġlieda kontra l-pandemija tal-COVID-19 fir-rigward tal-protezzjoni tad-data” (C(2020)2523),

—

wara li kkunsidra l-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tat-30 ta' Settembru 2020 bit-titolu “Ir-Rapport tal-2020 dwar l-Istat tad-Dritt – Is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt fl-Unjoni Ewropea” (COM(2020)0580) u s-27 kapitolu tal-pajjiżi li jakkumpanjawha dwar l-istat tad-dritt fl-Istati Membri (SWD(2020)0300-0326), li jindirizzaw l-impatt tal-miżuri tal-COVID-19 li ħadu l-Istati Membri fuq id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali,

—

wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-1 ta' April 2020 minn 19-il Stat Membru li fiha esprimew tħassib kbir “dwar ir-riskju ta' ksur tal-prinċipji tal-istat tad-dritt, id-demokrazija u d-drittijiet fundamentali li jirriżultaw mill-adozzjoni ta' ċerti miżuri ta' emerġenza” (14),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tas-17 ta' April 2020 dwar azzjoni koordinata tal-UE biex tikkumbatti l-pandemija tal-COVID-19 u l-konsegwenzi tagħha (15),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tad-19 ta' Ġunju 2020 dwar is-sitwazzjoni fiż-żona Schengen wara t-tifqigħa tal-COVID-19 (16),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tad-19 ta' Ġunju 2020 dwar il-protezzjoni Ewropea tal-ħaddiema transfruntiera u staġjonali fil-kuntest tal-kriżi tal-COVID-19 (17),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-10 ta' Lulju 2020 dwar l-istrateġija tal-UE dwar is-saħħa pubblika wara l-COVID-19 (18),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tas-17 ta' Settembru 2020 bit-titolu “Il-COVID-19: koordinazzjoni tal-valutazzjonijiet tas-saħħa u tal-klassifikazzjoni tar-riskji fl-UE u l-konsegwenzi għaż-żona” (19),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tas-17 ta' Settembru 2020 dwar il-proposta għal deċiżjoni tal-Kunsill dwar id-determinazzjoni ta' riskju ċar ta' ksur gravi tal-istat tad-dritt mir-Repubblika tal-Polonja (20),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tas-7 ta' Ottubru 2020 dwar l-istabbiliment ta' Mekkaniżmu tal-UE għad-Demokrazija, l-Istat tad-Dritt u d-Drittijiet Fundamentali (21),

—

wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tat-8 ta' Ottubru 2020 dwar l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali fil-Bulgarija (22),

—

wara li kkunsidra l-briefing ippubblikat mid-Dipartiment Tematiku tiegħu għad-Drittijiet taċ-Ċittadini u l-Affarijiet Kostituzzjonali fit-23 ta' April 2020 bit-titolu “The Impact of COVID-19 Measures on Democracy, the Rule of Law and Fundamental Rights in the EU" (L-Impatt tal-Miżuri tal-COVID-19 fuq id-Demokrazija, l-Istat tad-Dritt u d-Drittijiet Fundamentali fl-UE” (23), li jiġbor fil-qosor is-sejbiet tal-eżerċizzju ta' monitoraġġ imniedi permezz tal-ħarsiet ġenerali ta' kull ġimgħa lejn il-miżuri tal-COVID-19 meħuda mill-Istati Membri,

—

wara li kkunsidra l-briefings taċ-Ċentru Ewropew ta' Riċerka u Dokumentazzjoni Parlamentari dwar l-attività parlamentarja matul it-tifqigħa tal-COVID-19 (24),

—

wara li kkunsidra l-briefings tas-Servizz Ewropew ta' Riċerka Parlamentari (EPRS) marbuta mal-istat ta' emerġenza b'reazzjoni għall-kriżi tal-coronavirus f'diversi Stati Membri u briefings rilevanti oħra dwar dan is-suġġett (25),

—

wara li kkunsidra l-ħames bullettini tal-Aġenzija tal-UE għad-Drittijiet Fundamentali (FRA) dwar l-implikazzjonijiet tal-pandemija tal-coronavirus fuq id-drittijiet fundamentali fl-UE (26),

—

wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-Viċi President tal-Kummissjoni/Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà (VP/HR), Josep Borrell, tat-18 ta' Ġunju 2020 dwar l-indirizzar tad-diżinformazzjoni dwar il-COVID-19 u l-impatt fuq il-libertà tal-espressjoni,

—

wara li kkunsidra l-Valutazzjoni tat-Theddida mill-Kriminalità Organizzata fuq l-Internet (IOCTA) tal-Europol tal-2020, ippubblikata fil-5 ta' Ottubru 2020,

—

wara li kkunsidra r-rapport tal-Europol tad-19 ta' Ġunju 2020 bit-titolu “Exploiting Isolation: Offenders and victims of online child sexual abuse during the COVID-19 pandemic” (L-Isfruttar tal-Iżolament: it-trasgressuri u l-vittmi ta' abbuż sesswali tat-tfal waqt il-pandemija tal-COVID-19",

—

wara li kkunsidra r-rapport tal-Europol tat-30 ta' April 2020 bit-titolu “Beyond the pandemic – How COVID-19 will shape the serious and organised crime landscape in the EU” (Wara l-pandemija – Kif il-COVID-19 se ssawwar ix-xenarju tal-kriminalità serja u organizzata fl-UE",

—

wara li kkunsidra l-ħidma preparatorja li saret għal din ir-riżoluzzjoni mill-Grupp ta' Monitoraġġ tad-Demokrazija, l-Istat tad-Dritt u d-Drittijiet Fundamentali (DRFMG) tal-Kumitat għal-Libertajiet Ċivili, il-Ġustizzja u l-Intern (LIBE), inkluż ir-rapport tiegħu lill-Kumitat LIBE tal-10 ta' Lulju 2020 (27),

—

wara li kkunsidra l-mistoqsija lill-Kummissjoni dwar l-impatt tal-miżuri tal-COVID-19 fuq id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali (O-000065/2020 – B9-0023/2020),

—

wara li kkunsidra l-Artikoli 136(5) u 132(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

—

wara li kkunsidra l-mozzjoni għal riżoluzzjoni tal-Kumitat għal-Libertajiet Ċivili, il-Ġustizzja u l-Intern,

A.

billi l-pandemija tal-COVID-19 ħolqot diffikultajiet madwar l-UE kollha u affettwat ħafna lill-popolazzjoni; billi ħafna partijiet tad-dinja, inkluża l-UE, qed jesperjenzaw it-tieni mewġa ta' każijiet tal-COVID-19 u l-gvernijiet qed jadottaw miżuri ta' restrizzjoni ġodda biex jindirizzaw iż-żieda fil-każijiet, inkluż l-introduzzjoni mill-ġdid ta' lockdowns u ta' miżuri sanitarji, l-użu tal-maskri u multi aktar ħorox għan-nuqqas ta' konformità;

B.

billi huma meħtieġa miżuri ta' emerġenza mmexxija mill-gvern li jirrispettaw l-istat tad-dritt, id-drittijiet fundamentali u l-obbligu ta' rendikont demokratiku biex tiġi miġġielda l-pandemija u dawn għandhom ikunu l-qofol ta' kull sforz biex jiġi kkontrollat it-tixrid tal-COVID-19; billi s-setgħat ta' emerġenza jirrikjedu skrutinju addizzjonali sabiex jiġi żgurat li ma jintużawx bħala skuża biex jinbidel il-bilanċ tal-poter b'mod iżjed permanenti; billi l-miżuri li jittieħdu mill-gvernijiet għandhom ikunu neċessarji, proporzjonati u temporanji; billi s-setgħat ta' emerġenza għandhom ir-riskju ta' abbuż ta' poter mill-eżekuttiv u li jibqgħu fil-qafas legali nazzjonali ladarba tkun spiċċat l-emerġenza, u konsegwentement iridu jiġu żgurati sorveljanza ġudizzjarja u parlamentari xierqa, kemm interna kif ukoll esterna, u kontrobilanċi sabiex dan ir-riskju jiġi llimitat;

C.

billi l-kriżi tal-COVID-19 hija bla preċedent; billi fil-futur jeħtieġ li nirrikunsidraw il-metodi tal-ġestjoni ta' kriżijiet tagħna kemm fil-livell tal-Istati Membri kif ukoll fil-livell tal-UE;

D.

billi numru ta' pajjiżi tal-UE ddikjaraw stat ta' emerġenza (28) abbażi tal-kostituzzjonijiet tagħhom (29) li f'xi każijiet ħolqu tħassib legali, filwaqt li oħrajn irrikorrew għas-setgħat ta' emerġenza previsti fid-dritt ordinarju (30) jew għal leġiżlazzjoni normali (31) biex jadottaw b'urġenza miżuri ta' restrizzjoni sabiex tiġi miġġielda l-epidemija tal-COVID-19; billi dawn il-miżuri għandhom impatt fuq id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali għax jaffettwaw l-eżerċitar ta' drittijiet u libertajiet individwali, bħal-libertà tal-moviment, il-libertà tal-għaqda u tal-assoċjazzjoni, il-libertà tal-espressjoni u tal-informazzjoni, il-libertà tar-reliġjon, id-dritt għall-ħajja tal-familja, id-dritt għall-asil, il-prinċipju tal-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni, id-dritt għall-privatezza u għall-protezzjoni tad-data, id-dritt għall-edukazzjoni u d-dritt għax-xogħol; billi dawn il-miżuri għandhom impatt ukoll fuq l-ekonomiji tal-Istati Membri;

E.

billi l-funzjonament tad-demokraziji u s-sistema ta' kontrokontrolli li huma soġġetti għaliha huma affettwati mis-sitwazzjonijiet ta' emerġenza tas-saħħa li tikkawża tibdil fit-tqassim tas-setgħat bħal pereżempju li l-eżekuttiv jitħalla jakkwista poteri ġodda biex jillimita drittijiet individwali u biex jeżerċita kompetenzi li normalment ikunu rriżervati għal-leġiżlattiv u għal awtoritajiet lokali, filwaqt li jimponi limiti fuq ir-rwol tal-parlamenti, tal-ġudikatura, tas-soċjetà ċivili u tal-midja, kif ukoll l-attivitajiet u l-involviment taċ-ċittadini; billi fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri m'hemmx restrizzjonijiet speċifiċi fuq il-ġudikatura, imma l-miżuri ta' lockdown għamluha kważi impossibbli għall-qrati li jiffunzjonaw b'mod normali;

F.

billi s-sorveljanza ġudizzjarja interna, ikkomplementata minn sorveljanza esterna, tibqa' tkun fundamentali, għax id-drittijiet għal proċess ġust u għal rimedji legali effettivi jkomplu japplikaw waqt stat ta' emerġenza biex b'hekk l-individwi affettwati mill-miżuri ta' emerġenza jkollhom rikors effettiv fil-każ li l-awtoritajiet tal-istat jinterferixxu mad-drittijiet fundamentali tagħhom u jiġi ggarantit li l-eżekuttiv ma jaqbiżx il-limiti tal-poter tiegħu;

G.

billi l-Kummissjoni ta' Venezja tappoġġja l-istat ta' emerġenza kostituzzjonali de jure, u mhux l-istat ta' emerġenza de facto bbażat fuq leġiżlazzjoni ordinarja, għax “sistema ta' setgħat ta' emerġenza kostituzzjonali de jure tista' tipprovdi garanziji aħjar għad-drittijiet fundamentali, id-demokrazija u l-istat tad-dritt, u sservi aħjar il-prinċipju taċ-ċertezza legali li joħroġ minn dan” (32);

H.

billi l-kriżi tal-COVID-19 kienet u għadha test tal-istress għad-demokraziji u r-reżiljenza tas-salvagwardji nazzjonali għall-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali;

I.

billi l-fiduċja fl-azzjonijiet tal-gvernijiet u l-istati hija essenzjali biex jiġu żgurati l-appoġġ għall-miżuri ta' emerġenza adottati u l-implimentazzjoni tagħhom; billi sabiex jinkiseb dan f'demokrazija, deċiżjonijiet trasparenti, ibbażati fuq ix-xjenza u demokratiċi, kif ukoll djalogu mal-oppożizzjoni, is-soċjetà ċivili u l-partijiet ikkonċernati, u l-involviment tagħhom, huma fundamentali;

J.

billi l-Kummissjoni mmonitorjat il-miżuri ta' emerġenza li ttieħdu mill-gvernijiet tal-Istati Membri matul il-kriżi; billi l-President tal-Kummissjoni Ursula von der Leyen stqarret fil-31 ta' Marzu 2020 li “kwalunkwe miżura adottata għandha tkun limitata għal dak li hu neċessarju u strettament proporzjonat. Il-miżuri ma għandhomx jibqgħu fis-seħħ għal żmien indefinit. Barra minn hekk, il-gvernijiet għandhom jiżguraw li tali miżuri jkunu soġġetti għal skrutinju regolari. Il-Kummissjoni Ewropea se timmonitorja mill-qrib, fi spirtu ta' kooperazzjoni, l-applikazzjoni tal-miżuri ta' emerġenza fl-Istati Membri kollha” (33), u billi l-Kummissarju Didier Reynders għamel dikjarazzjoni simili fis-26 ta' Marzu 2020;

K.

billi “kważi l-Istati Membri kollha tal-UE introduċew miżuri ta' emerġenza temporanji (jiġifieri b'limitu ta' żmien) biex jindirizzaw il-kriżi tal-COVID-19 (34) […] l-aktar permezz ta' leġiżlazzjoni ordinarja”; billi “l-ewwel miżuri ta' emerġenza ġeneralment ġew introdotti għal perjodu ta' 15-il jum sa madwar xahar madwar l-Istati Membri tal-UE kollha” u mbagħad ġew imġedda mill-inqas darba; billi skont il-Kummissjoni ta' Venezja “huma biss ftit Stati Membri tal-UE li ma ppreskrivewx limitu taż-żmien għall-applikazzjoni tal-miżuri ta' emerġenza” (35);

L.

billi l-Kummissjoni ta' Venezja tirrakkomanda li “dikjarazzjonijiet jew miżuri mingħajr limitu ta' żmien speċifiku, inklużi dawk li s-sospensjoni tagħhom hija subordinata għar-riżoluzzjoni ta' din is-sitwazzjoni eċċezzjonali, ma għandhomx jitqiesu legali jekk ma jkunx hemm rieżami regolari tas-sitwazzjoni” (36);

M.

billi l-miżuri ta' emerġenza għandhom ikunu nondiskriminatorji u l-gvernijiet ma għandhomx jieħdu vantaġġ minn leġiżlazzjoni ta' emerġenza biex jilleġiżlaw restrizzjonijiet fuq id-drittijiet fundamentali; billi l-gvernijiet għandhom ukoll iwettqu firxa ta' azzjonijiet addizzjonali biex inaqqsu l-impatt negattiv potenzjali li tali miżuri jista' jkollhom fuq ħajjiet in-nies;

N.

billi l-istat ta' emerġenza ġie mġedded mill-inqas darba fi kważi kull Stat Membru fejn ġie ddikjarat; billi l-Kummissjoni ta' Venezja ssottolinjat li r-rieżami tad-dikjarazzjoni u t-tiġdid tal-istat ta' emerġenza, kif ukoll l-attivazzjoni u l-applikazzjoni ta' setgħat ta' emerġenza, hija kruċjali u li għandu jkun possibbli l-kontroll parlamentari u ġudizzjarju (37);

O.

billi l-iskrutinju parlamentari kien limitat fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri minħabba l-użu ta' setgħat eċċezzjonali tal-eżekuttiv, filwaqt li l-parlamenti f'xi Stati Membri ġew irrelegati għal rwol sekondarju, li ppermetta lill-gvernijiet jintroduċu malajr miżuri ta' emerġenza mingħajr skrutinju suffiċjenti;

P.

billi l-Parlament Ewropew, b'mod partikolari l-Kumitat LIBE u l-Grupp ta' Monitoraġġ tad-Demokrazija, l-Istat tad-Dritt u d-Drittijiet Fundamentali tiegħu, kontinwament immonitorja s-sitwazzjoni fl-UE minn Marzu 2020 u kellu konverżazzjonijiet regolari mal-partijiet ikkonċernati, kif rifless fid-dokument ta' ħidma tad-DRFMG dwar l-impatt tal-COVID-19 fuq id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali (38);

Q.

billi l-istituzzjonijiet tal-Ombudsman u l-Istituzzjonijiet Nazzjonali tad-Drittijiet tal-Bniedem għandhom rwol importanti fil-kxif ta' problemi relatati mad-drittijiet fundamentali u fl-iskrutinju, is-sorveljanza u r-rimedju, u għalhekk fil-protezzjoni taċ-ċittadini fir-rigward tal-miżuri ta' emerġenza;

R.

billi l-libertà tal-moviment ġiet ristretta madwar l-Istati Membri permezz ta' awtoiżolament obbligatorju jew irrakkomandat u projbizzjonijiet fuq il-moviment mhux essenzjali; billi bħala reazzjoni għall-pandemija tal-COVID-19, il-biċċa l-kbira tal-istati taż-żona Schengen introduċew mill-ġdid il-kontrolli fil-fruntieri interni jew għalqu tali fruntieri, parzjalment, totalment, jew għal ċerti tipi ta' vjaġġaturi, inklużi ċittadini tal-UE u l-membri tal-familja tagħhom jew ċittadini ta' pajjiżi terzi li jirrisjedu fit-territorju tagħhom jew f'dak ta' Stat Membru ieħor; billi, meta ġew introdotti dawn il-miżuri, kien hemm nuqqas ċar ta' koordinazzjoni fost l-Istati Membri u mal-istituzzjonijiet tal-Unjoni (39); billi xi Stati Membri introduċew restrizzjonijiet diskriminatorji u illegali billi ma jippermettux lil residenti ta' ċittadinanza oħra tal-UE jidħlu fit-territorju tagħhom;

S.

billi l-libertà tal-għaqda u tal-assoċjazzjoni huma pedamenti importanti tad-demokrazija; billi l-kapaċità li jiġu eżerċitati dawn id-drittijiet ġiet ristretta minħabba r-regoli neċessarji tat-tbegħid soċjali u l-prekawzjonijiet tas-saħħa pubblika fil-maġġoranza tal-Istati Membri; billi xi Stati Membri ddeċidew li jippermettu l-ġmigħ ta' nies f'konformità mar-regoli tat-tbegħid soċjali filwaqt li oħrajn ipprojbixxewhom għalkollox; billi f'xi Stati Membri, liġijiet u miżuri kontroversjali mhux relatati mal-istat ta' emerġenza ġew eżaminati mingħajr il-possibbiltà li ċ-ċittadini jipprotestaw b'mod liberu;

T.

billi l-libertà tal-espressjoni ġiet ristretta f'xi Stati Membri bl-iskuża tal-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni; billi saru arresti ta' persuni għax “beżżgħu lin-nies” jew “ipperikolaw lill-pubbliku” wara li ppubblikaw ħsibijiet kritiċi fuq il-midja soċjali; billi l-pandemija tal-coronavirus kienet akkumpanjata minn mewġa ta' informazzjoni falza u qarrieqa, qlajja', frodi tal-konsumaturi, kriminalità ċibernetika u teoriji ta' komplott, kif ukoll kampanji ta' diżinformazzjoni mmirati minn atturi barranin, jew saħansitra minn awtoritajiet pubbliċi tal-Istati Membri, li joffru numru ta' theddidiet potenzjali għaċ-ċittadini tal-UE, is-saħħa u l-fiduċja tagħhom fl-istituzzjonijiet pubbliċi;

U.

billi l-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi f'dawn l-aħħar xhur raw żieda globali fl-ammont ta' materjal ta' sfruttament sesswali tat-tfal imxerred online;

V.

billi l-kriminalità serja u organizzata tibbenefika miċ-ċirkostanzi mibdula li ġabet il-pandemija; billi r-rwol importanti tal-Europol fil-monitoraġġ tal-impatt tal-pandemija tal-COVID-19 fuq il-kriminalità serja u organizzata fl-UE mill-bidu nett tal-pandemija għandu jiġi rrikonoxxut;

W.

billi l-midja għandha rwol fundamentali fl-iskrutinju u s-sorveljanza, kif ukoll hija s-sors ewlieni tal-informazzjoni għaċ-ċittadini; billi l-libertà tal-midja tpoġġiet taħt pressjoni peress li l-konferenzi stampa diretti tħassru mingħajr alternattivi, u peress li xi Stati Membri llimitaw l-aċċess għal informazzjoni dwar is-saħħa pubblika u llimitaw il-libertà tal-pubblikazzjoni dwar il-politika tas-saħħa pubblika; billi kien hemm bosta rapporti ta' mistoqsijiet minn sorsi tal-midja lil gvernijiet li ġew irrifjutati jew injorati; billi l-ġurnalisti u l-ħaddiema tal-midja jeħtieġ li jkunu protetti meta jkopru dimostrazzjonijiet u protesti; billi xi Stati Membri llimitaw l-aċċess għall-informazzjoni billi jew estendew jew issospendew l-iskadenzi biex l-awtoritajiet iwieġbu għal talbiet tal-libertà tal-informazzjoni (FOI);

X.

billi l-Istati Membri għandhom jiżguraw il-protezzjoni tal-informaturi waqt il-kriżi tal-COVID-19, u lil hinn minnha, għax l-iżvelar ta' informazzjoni protetta ntwera li huwa għodda b'saħħitha biex jiġu miġġielda u pprevenuti azzjonijiet li jimminaw l-interess pubbliku (40);

Y.

billi xi Stati Membri rrikorrew għal miżuri li huma repressivi b'mod sproporzjonat biex jinfurzaw ir-restrizzjonijiet, bħall-kriminalizzazzjoni tal-ksur tar-regoli tal-lockdown u l-kwarantina, li tirriżulta f'multi għoljin u rekords kriminali permanenti (41);

Z.

billi s-sistemi tal-ġustizzja ġew affettwati mir-restrizzjonijiet ġenerali, bl-għeluq temporanju ta' ħafna qrati jew tnaqqis fl-attività tagħhom, li kultant wasslu biex jaqgħu lura f'xogħolhom u għal ħinijiet ta' stennija itwal għal seduti; billi d-drittijiet proċedurali tas-suspettati u d-dritt għal proċess ġust jinsabu taħt pressjoni minħabba li l-aċċess għal avukati sar aktar diffiċli minħabba r-restrizzjonijiet ġenerali u għax il-qrati qed jagħmlu użu akbar minn seduti online;

AA.

billi l-miżuri biex tiġi miġġielda l-pandemija li jillimitaw id-dritt għall-privatezza u l-protezzjoni tad-data dejjem għandhom ikunu neċessarji, proporzjonati u temporanji fin-natura tagħhom, b'bażi legali soda; billi teknoloġiji ġodda kellhom rwol importanti fil-ġlieda kontra l-pandemija, imma fl-istess ħin ġabu sfidi sinifikanti ġodda u qajmu tħassib; billi l-gvernijiet ta' xi Stati Membri rrikorrew għal sorveljanza straordinarja taċ-ċittadini tagħhom permezz ta' drones, karozzi tas-sorveljanza tal-pulizija bil-kameras, traċċar permezz ta' data ta' lokalizzazzjoni minn fornituri tat-telekomunikazzjoni, għassa tal-pulizija u tal-militar, monitoraġġ ta' kwarantini obbligatorji permezz ta' żjarat fid-djar mill-pulizija, jew rappurtar obbligatorju permezz ta' app; billi xi Stati Membri introduċew apps tat-traċċar tal-kuntatti, minkejja li m'hemmx kunsens dwar l-effettività tagħhom u li s-sistema deċentralizzata l-aktar tajba f'termini ta' privatezza mhux dejjem tintuża; billi f'xi Stati Membri l-ftuħ mill-ġdid tal-ispazji pubbliċi ġie akkumpanjat mill-ġbir tad-data permezz ta' verifiki tat-temperatura u kwestjonarji obbligatorji u l-obbligu li wieħed jaqsam id-dettalji ta' kuntatt, kultant mingħajr l-attenzjoni dovuta lill-obbligi imposti mir-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data;

AB.

billi l-miżuri ta' lockdown u l-għeluq tal-fruntiera kellhom impatt profond fuq l-aċċess għall-proċeduri tal-asil; billi ħafna Stati Membri temporanjament illimitaw jew saħansitra ssospendew l-ipproċessar tal-applikazzjonijiet għall-asil, u l-biċċa l-kbira ssospendew it-trasferimenti ta' Dublin, ir-ritorni u r-risistemazzjoni; billi xi Stati Membri ddikjaraw li l-portijiet tagħhom ma kinux sikuri jew ma ppermettewx l-iżbark tal-migranti salvati f'operazzjonijiet ta' tiftix u salvataġġ, u b'hekk ħallewhom fil-limbu għal perjodu indefinit ta' żmien, fil-baħar, u poġġewlhom ħajjithom f'riskju; billi l-biċċa l-kbira tal-Istati Membri issa ssoktaw b'dawn l-attivitajiet; billi ġew irrappurtati tifqigħat tal-COVID-19 f'diversi ċentri tal-akkoljenza tal-asil, li wasslu biex gruppi vulnerabbli jitpoġġew f'riskju dirett, u billi kampijiet b'affollament eċċessiv fil-fruntiera esterni tal-UE jibqgħu joffru riskju partikolari ta' tifqigħa enormi peress li r-regoli tat-tbegħid soċjali ma jistgħux jiġu applikati, filwaqt li l-kenn u l-aċċess għall-ikel, l-ilma, faċilitajiet sanitarji, u kura tas-saħħa mentali u fiżika, inkluż għal dawk li qabadhom il-COVID-19, huma limitati ħafna;

AC.

billi l-ħabsijiet huma f'riskju partikolarment għoli ta' tifqigħat ta' COVID-19 peress li r-regoli tat-tbegħid soċjali u tas-sanità spiss ikunu impossibbli li jiġu infurzati, u l-miżuri sanitarji wasslu għal limitazzjoni fil-ħin fil-beraħ kif ukoll għal projbizzjonijiet fuq iż-żjarat, li jaffettwaw id-dritt tal-priġuniera li jikkomunikaw mal-familji tagħhom; billi s-saħħa tal-uffiċjali tal-ħabs hija partikolarment f'riskju waqt din il-pandemija; billi f'xi Stati Membri, xi kategoriji speċifiċi ta' priġuniera nħelsu bl-għan li jitnaqqsu r-riskji għas-saħħa matul il-pandemija;

AD.

billi l-infurzar tar-restrizzjonijiet tal-COVID-19 għandu jkun proporzjonat u mhux diskriminatorju sabiex jiġi evitat li jiġu mmirati persuni li jappartjenu għal minoranzi etniċi u gruppi marġinalizzati; billi l-pandemija taffettwa lir-Rom b'mod sproporzjonat, bin-nisa u t-tfal spiss ikunu l-iżjed gruppi vulnerabbli u b'mod partikolari dawk li jgħixu f'ambjenti soċjalment esklużi u marġinalizzati mingħajr aċċess għal ilma tax-xorb jew servizzi sanitarji fejn huwa kważi impossibbli li jiġu segwiti r-regoli tat-tbegħid soċjali jew li jikkonformaw ma' miżuri tal-iġjene stretti; billi kien hemm rapporti ta' inċidenti ta' razziżmu u ksenofobija f'diversi Stati Membri fejn kien hemm diskriminazzjoni kontra nies ta' ċertu sfond jew nazzjonalità; billi persuni ta' dixxendenza Asjatika u persuni Rom sfaw fil-mira ta' diskors ta' mibegħda u attakki; billi ċerti politiċi f'xi Stati Membri użaw rapporti fil-midja ta' ritorni tal-massa ta' ħaddiema migranti Rom minn pajjiżi bi prevalenza għolja ta' COVID-19 biex ikattru l-biża' dwar it-tixrid tal-virus, u b'hekk irrinfurzaw l-attitudnijiet u l-isterjotipi negattivi;

AE.

billi t-tfal huma f'riskju sproporzjonat ta' esklużjoni soċjali u ekonomika minħabba l-miżuri ta' lockdown u qed jiffaċċjaw riskju akbar ta' ksur tad-drittijiet fundamentali tagħhom minħabba abbuż, vjolenza, sfruttament, u faqar; billi ħafna Stati Membri raw żieda fil-vjolenza domestika minħabba l-miżuri ta' lockdown; billi n-nisa u bniet, (42) tfal u persuni LGBTI+ huma f'riskju sproporzjonat waqt il-lockdowns, għax jistgħu jkunu esposti għal persuni li jabbużawhom għal perjodi twal ta' żmien u jistgħu jkunu maqtugħin minn appoġġ soċjali u istituzzjonali; billi l-appoġġ komunitarju għal dawn il-gruppi vulnerabbli ġie limitat b'mod drammatiku minħabba l-miżuri li ttieħdu b'reazzjoni għall-pandemija;

AF.

billi l-aċċess ugwali għall-kura tas-saħħa, dritt minqux fl-Artikolu 35 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, potenzjalment huwa f'riskju minħabba l-miżuri li ttieħdu biex jitwaqqaf it-tixrid tal-COVID-19, b'mod partikolari għal gruppi ta' persuni f'sitwazzjonijiet vulnerabbli bħall-anzjani jew persuni b'mard kroniku, persuni b'diżabilità, persuni LGBTI+, tfal, ġenituri, nisa tqal, persuni mingħajr dar, il-migranti kollha inklużi dawk mingħajr dokumenti, applikanti għall-asil, rifuġjati, u minoranzi etniċi u minoranzi oħra; billi s-servizzi tas-saħħa u d-drittijiet sesswali u riproduttivi ġew affettwati b'mod negattiv matul il-kriżi tas-saħħa; billi f'ċerti Stati Membri l-aċċess għas-saħħa riproduttiva u d-drittijiet relatati, inkluż id-dritt għall-abort, ġie ristrett ħafna, u dan wassal fi projbizzjoni de facto li ġiegħlet lid-dimostranti joħorġu fit-toroq f'nofs pandemija; billi l-iskarsezzi tal-mediċini, id-devjazzjoni tar-riżorsi minn problemi tas-saħħa oħrajn u l-kanċellazzjoni f'daqqa ta' ċerti trattamenti, inklużi l-IVF u t-trattamenti tat-tranżizzjoni jistgħu jippreżentaw riskji għal pazjenti li jbatu minn mard ieħor (43); billi l-mewt ta' xi ħadd għażiż, l-iżolament, il-piż addizzjonali fuq il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata għall-ġenituri u l-ħaddiema tal-ewwel linja, it-telf tal-introjtu u l-biża' qed jiskattaw kundizzjonijiet tas-saħħa mentali jew jaggravaw dawk eżistenti, u dan qed iwassal għal domanda akbar għal servizzi tas-saħħa mentali u qed jirriżulta fi ħtieġa urġenti li jiżdied il-finanzjament ta' dawn is-servizzi;

AG.

billi ħafna Stati Membri pposponew l-elezzjonijiet (44), u referendum wieħed (45), minħabba l-lockdowns imposti fl-ewwel fażi tal-kriżi tas-saħħa; billi l-elezzjonijiet reġgħu qed isiru minn mindu l-pandemija daħlet fit-tieni fażi tagħha; billi l-kwistjoni ta' jekk l-elezzjonijiet għandhomx isiru jew jiġu posposti hija eżerċizzju ta' bilanċ delikat, li dwaru l-Kummissjoni ta' Venezja żviluppat riflessjonijiet u linji gwida (46); billi s-suffraġju universali, liberu, sigriet u dirett huwa possibbli biss meta jkunu garantiti kampanja elettorali miftuħa u ġusta, il-libertà tal-espressjoni, il-libertà tal-midja u l-libertà tal-għaqda u tal-assoċjazzjoni għal skopijiet politiċi;

AH.

billi d-dispożizzjonijiet tat-Trattati fl-ispazju ta' libertà, sigurtà u ġustizzja ma għandhomx jaffettwaw l-eżerċizzju tar-responsabbiltajiet li jaqgħu fuq l-Istati Membri fir-rigward taż-żamma tal-liġi u l-ordni u tas-salvagwardja tas-sigurtà interna, fi ħdan il-valuri tal-Unjoni tad-demokrazija, tal-istat tad-dritt u tad-drittijiet fundamentali, kif stipulat fl-Artikolu 2 tat-TUE;

AI.

billi, skont it-Trattati, il-limiti fuq il-kompetenzi tal-Unjoni huma rregolati mill-prinċipju tal-għoti tal-kompetenzi u l-użu tal-kompetenzi tal-Unjoni huwa rregolat mill-prinċipji ta' sussidjarjetà u proporzjonalità;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.