EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52013DC0401
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS "Towards a European Horizontal Framework for Collective Redress"
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI "Lejn Qafas Orizzontali Ewropew għal Rimedju Kollettiv"
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI "Lejn Qafas Orizzontali Ewropew għal Rimedju Kollettiv"
/* COM/2013/0401 final */
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI "Lejn Qafas Orizzontali Ewropew għal Rimedju Kollettiv" /* COM/2013/0401 final */
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI
LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI
EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI "Lejn Qafas Orizzontali Ewropew
għal Rimedju Kollettiv" 1. Daħla 1.1. L-Objettivi
tal-Komunikazzjoni Fi żminijiet ekonomikament diffiċli,
ambjent legali sod u sistemi ġudizzjarji effiċjenti jistgħu
jikkontribwixxu b’mod deċiżiv għall-mira tal-Unjoni Ewropea li
jinkiseb tkabbir kompetittiv. L-għan ewlieni tal-politika għall-UE hu
li tibqa’ kompetittiva fuq livell globali u li jkollha suq uniku miftuħ u
li jiffunzjona hekk kif enfasizzat fl-istrateġija Ewropa 2020 u fl-Att
dwar is-Suq Uniku. Iċ-ċertezza legali u ambjent legali affidabbli
huma ta’ importanza ewlenija f’dan il-kuntest. Il-politika tal-ġustizzja tal-UE timmira
li tiżviluppa żona ġenwina ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja
li taqdi liċ-ċittadini u lin-negozji[1].
Kemm iċ-ċittadini kif ukoll in-negozji għandhom ikunu
jistgħu jiksbu rimedju effettiv, b’mod partikolari f’każijiet
transkonfinali u fil-każijiet fejn id-drittijiet mogħtija lilhom
mid-dritt tal-Unjoni Ewropea jkunu nkisru. Dan jista’ jkun jeħtieġ
soluzzjonijiet permezz tal-liġi proċedurali bbażati fuq
il-liġi tal-UE. Ix-xogħol imwettaq fil-qasam tal-liġi proċedurali
s’issa pproduċa għadd ta’ soluzzjonijiet li jiffaċilitaw rimedju
effettiv: il-Proċedura Ewropea għal Talbiet Żgħar[2] hija proċedura ċivili
Ewropea ssimplifikata u kost-effettiva li tiffaċilita t-talbiet
tal-konsumatur li jirriżultaw minn bejgħ transkonfinali.
Il-Proċedura tal-Ordni ta’ Ħlas Ewropea[3] tikkontribwixxi
għall-irkupru mgħaġġel tad-dejn fuq livell transkonfinali,
li jagħmilha aktar faċli għan-negozji biex jamministraw
it-talbiet tagħhom. Id-Direttiva dwar il-Medjazzjoni[4], li hija applikabbli
għat-tilwim ċivili transkonfinali kollu, tippromwovi s-Soluzzjoni
Alternattiva tat-Tilwim li tiffranka l-ispejjeż u l-isforzi u tnaqqas
iż-żmien meħtieġ għal litigazzjoni transkonfinali.
Fil-qasam tal-politika dwar il-konsumaturi[5]
id-Direttiva adottata dan l-aħħar dwar is-Soluzzjoni Alternattiva
tat-Tilwim[6]
tal-konsumatur flimkien mar-Regolament dwar Soluzzjoni Online għat-Tilwim[7] imorru lill hinn billi jitolbu
lill-Istati Membri biex jiżguraw li t-tilwim kuntrattwali bejn
il-konsumatur u n-negozjant li jirriżultaw mill-bejgħ ta’
oġġetti jew mill-għoti ta’ servizzi jista’ jitressaq quddiem
entità ta’ Soluzzjoni Alternattiva tat-Tilwim. L-istrumenti legali msemmija hawn fuq,
flimkien ma’ strumenti oħra li f’daqqa jagħmlu l-acquis
tal-Unjoni Ewropea fil-qasam tal-ġustizzja u l-protezzjoni tal-konsumatur,
jirrispondu għal ħtiġijiet konkreti ħafna u identifikati
tajjeb taċ-ċittadini u tan-negozji. Skont il-prinċipju
tas-sussidjarjetà, huma jħallu lok ukoll għal soluzzjonijiet
ġudizzjarji nazzjonali u sistemi ta’ rimedju. Ir-rimedju kollettiv huwa wieħed mill-mekkaniżmi
li ġie analizzat għal bosta snin mill-istituzzjonijiet tal-UE fuq
il-bażi tal-esperjenza miksuba f’diversi Stati Membri
għall-kapaċità tiegħu li jikkontribwixxi
għall-iżvilupp taż-żona Ewropea tal-ġustizzja biex
jiġi żgurat livell għoli ta’ protezzjoni għall-konsumatur u
titjib fl-infurzar tal-liġi tal-UE b’mod ġenerali, inklużi
r-regoli tal-kompetizzjoni tal-UE, filwaqt li jservi t-tkabbir ekonomiku u
jiffaċilita l-aċċess għall-ġustizzja. Il-Kummissjoni
kompliet u approfondiet din l-analiżi bejn l-2010 u l-2012 biex tipprovdi
tweġibiet għal tliet mistoqsijiet bażiċi: (1) x’inhi l-problema li għadha ma
ġietx indirizzata b’mod sodisfaċenti mill-istrumenti eżistenti, (2) jista’ mekkaniżmu legali partikolari,
bħal mekkaniżmu ta’ rimedju kollettiv Ewropew possibbli, isolvi din
il-problema? (3) kif jista’ mekkaniżmu bħal dan
jiġi rrikonċiljat mar-rekwiżiti tal-Artikolu 67(1) TFUE, li
skontu, l-Unjoni, filwaqt li tistabbilixxi żona Ewropea ta’ libertà,
ġustizzja u sigurtà, hija mitluba li tirrispetta s-sistemi legali u
t-tradizzjonijiet differenti tal-Istati Membri, b’mod partikolari f’oqsma
(bħal-liġi proċedurali) li huma stabbiliti sew fil-livell
nazzjonali, filwaqt li huma pjuttost ġodda fil-livell tal-UE. Għall-Kummissjoni, kwalunkwe miżura
ta’ rimedju ġudizzjarju għandha tkun xierqa u effettiva u
ġġib soluzzjonijiet ibbilanċjati li jappoġġjaw
it-tkabbir Ewropew, filwaqt li jiġi żgurat aċċess effettiv
għall-ġustizzja. Għalhekk, dawn m’għandhomx jattiraw
litigazzjoni abbużiva jew ikollhom effetti detrimentali fuq rispondenti
irrispettivament mir-riżultati tal-proċedimenti. Eżempji ta’
effetti ħżiena bħal dawn jistgħu jidhru b’mod partikolari
fi ‘class actions’ (azzjonijiet ta' klassi) kif inhuma magħrufin fl-Istati
Uniti. L-approċċ Ewropew għar-rimedju kollettiv għandu
b’hekk jagħti kas bix-xieraq għall-prevenzjoni ta' dawn l-effetti
negattivi u għandu jfassal salvagwardji adegwati għal kontrihom. Fl-2011, il-Kummissjoni wettqet konsultazzjoni
pubblika orizzontali ‘Lejn approċċ koerenti Ewropew għal rimedju
kollettiv’. L-għan tagħha kien, inter alia, li jiġu identifikati
prinċipji legali komuni dwar rimedju kollettiv u li jiġi
eżaminat kif prinċipji komuni bħal dawn jistgħu jidħlu
fis-sistema legali tal-UE u fis-sistemi legali tas-27 Stat Membru tal-UE. Il-konsultazzjoni
esplorat ukoll l-oqsma fejn forom differenti ta’ rimedju kollettiv jistgħu
jgħinu biex jinfurzaw aħjar il-leġiżlazzjoni tal-UE jew
jipproteġu d-drittijiet taċ-ċittadini u tan-negozji tal-UE. Il-Parlament Ewropew iddeċieda li
jagħti l-kontribut tiegħu għad-dibattitu Ewropew billi jadotta
riżoluzzjoni bbażata fuq rapport komprensiv ta’ inizjattiva proprja
dwar ir-rimedju kollettiv[8]. Din il-Komunikazzjoni tirrapporta l-fehimiet
ewlenin imfissra fil-konsultazzjoni pubblika u tirrifletti l-pożizzjoni
tal-Kummissjoni dwar xi kwistjonijiet ċentrali fir-rigward tar-rimedju
kollettiv. Hija akkumpanjata minn Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni li
tirrakkomanda li l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea jkollhom sistemi nazzjonali
ta’ rimedju kollettiv ibbażati fuq għadd ta’ prinċipji komuni
Ewropej. Ir-Rakkomandazzjoni hija favur approċċ orizzontali u
l-kontenut tagħha għalhekk japplika wkoll għall-qasam
tal-liġi tal-kompetizzjoni, qasam li għalih regoli speċifiċi
– iġġustifikati mill-ispeċifiċitajiet tal-liġi
tal-kompetizzjoni – huma inklużi fil-proposta għad-Direttiva dwar
ċerti regoli li jirregolaw azzjonijiet għad-danni skont il-liġi
nazzjonali għall-ksur tad-dispożizzjonijet tal-liġi
tal-kompetizzjoni tal-Istati Membri u tal-Unjoni Ewropea[9]. Filwaqt li r-Rakkomandazzjoni
tħeġġeġ lill-Istati Membri biex isegwu l-prinċipji
ssuġġeriti fiha, id-Direttiva proposta tħalli f’idejn l-Istati
Membri jekk jintroduċux jew le azzjonijiet ta’ rimedju kollettiv
fil-kuntest tal-infurzar privat tal-liġi tal-kompetizzjoni.[10] 1.2. X’inhu r-rimedju kollettiv? Ir-rimedju kollettiv huwa mekkaniżmu
proċedurali li jippermetti, għal raġunijiet ta’ ekonomija
proċedurali u/jew effiċjenza tal-infurzar, li ħafna talbiet
legali simili jinġabru f’azzjoni waħda tal-qorti. Ir-rimedju kollettiv
jiffaċilita l-aċċess għall-ġustizzja, b’mod
partikolari f’każijiet fejn il-ħsara individwali tkun tant baxxa li
l-atturi potenzjali ma jaħsbux li jkun vallapena li jirrikorru għal
talba individwali. Dan isaħħaħ ukoll il-poter tan-negozjar
tal-atturi potenzjali u jikkontribwixxi għall-amministrazzjoni
effiċjenti tal-ġustizzja billi jevita bosta proċedimenti li
jikkonċernaw talbiet li jirriżultaw mill-istess ksur ta’ liġi. Skont it-tip ta’ talba, ir-rimedju kollettiv
jista’ jieħu l-forma ta’ rimedju inġuntiv, fejn jintalab
waqfien tal-prattika illegali jew rimedju kumpensatorju, bl-għan li
jinkiseb kumpens għad-dannu mġarrab. Din il-Komunikazzjoni u
r-Rakkomandazzjoni tal-Kummssjoni li takkumpanja din il-Komunikazzjoni
jindirizzaw iż-żewġ forom ta’ rimedju kollettiv, mingħajr
ma jinterferixxu fil-mezzi ta' rimedju inġuntiv diġà
fis-seħħ fl-Istati Membri fuq il-bażi tal-liġi tal-Unjoni. Huwa tabilħaqq importanti li wieħed
iżomm f’moħħu li l-azzjonijiet li jfittxu inġunzjonijiet
jew danni għall-allegati ksur tad-drittijiet jew waqfien ta’ prattika
illegali huma tilwim ċivili bejn żewġ partijiet privati[11], anki meta parti waħda
tkun ‘kollettiva’, eżempju grupp ta’ rikorrenti. Kwalunkwe ksur
tad-drittijiet u kull inġunzjoni konsewgwenti jew kumpens għal
ħsara, jiġu determinati biss fil-mument tad-deċiżjoni
tal-qorti[12]
fil-każ[13].
F’konformità mal-prinċipju tal-istat tad-dritt, il-parti konvenuta
(rispondenti) tal-litigazzjoni ċivili mhijiex ikkunsidrata bħala
waħda li aġixxiet b’mod abużiv jew li kisret kwalunkwe dritt
jekk u sakemm dan jiġi eskluż mill-qorti[14]. 1.3. Is-sitwazzjoni attwali dwar
ir-rimedju kollettiv fl-Unjoni Ewropea Il-leġiżlazzjoni tal-UE u ftehimiet
internazzjonali ratifikati mill-UE jirrikjedu lill-Istati Membri biex jipprovdu
għal sostenn inġuntiv kollettiv f’ċerti oqsma. Fil-qasam
tal-liġi tal-konsumatur, bħala riżultat tad-Direttiva dwar
l-Inġunzjonijiet[15],
l-awtoritajiet kwalifikati ta’ protezzjoni tal-konsumatur u organizzazzjonijiet
tal-konsumatur huma awtorizzati li jibdew proċeduri quddiem il-qrati jew
l-awtoritajiet pubbliċi fl-Istati Membri kollha biex jitolbu
l-projbizzjoni ta’ prattiki li jiksru r-regoli nazzjonali u tal-UE
għall-protezzjoni tal-konsumatur. Fil-qasam tal-liġi ambjentali,
il-Konvenzjoni ta’ Aarhus teħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw
aċċess għall-ġustizzja fir-rigward tal-ksur ta’ standards
ambjentali[16].
L-Istati Membri għalhekk għandhom proċeduri fis-seħħ
li jippermettu lill-partijiet atturi, li jaġixxu b’mod kollettiv jew
rappreżentattiv, biex ifittxu inġunzjoni biex iwaqqfu l-prattiki
illegali. Ġew introdotti wkoll proċeduri biex
iġibu talbiet kollettivi għall-miżuri kumpensatorji
f’għadd ta’ Stati Membri, s’issa bħala riżultat ta’
żviluppi nazzjonali fil-politika tal-ġustizzja. L-istrumenti dwar
l-eżenzjoni kumpensatorja kollettiva għadhom ma jeżistux
fil-livell tal-UE. Il-mekkaniżmi eżistenti li bihom grupp ta’
individwi li huma milqutin minn prattiki illegali tan-negozju jista’ jitlob
kumpens, ivarja bejn l-Istati Membri[17].
Differenzi kbar fil-mekkaniżmi għandhom x’jaqsmu mal-ambitu
tagħhom, mad-disponibbiltà tagħhom għal organizzazzjonijet
rappreżentattivi jew individwi bħala atturi, mad-disponibbiltà
tagħhom lin-negozji u b’mod partikolari SMEs, ma’ kif jiġi ffurmat
grupp ta’ atturi (‘opt-in’ jew ‘opt-out’), ma’ kif l-azzjoni hija ffinanzjata u
ma’ kif l-aġġudikazzjoni titqassam. Il-Kummissjoni ħadmet għal diversi
snin biex jiġu żviluppati standards Ewropej ta’ rimedju fil-qasam
tal-liġi tal-kompetizzjoni u tal-konsumatur. Adottat Green Paper dwar
azzjonijiet antitrust fl-2005[18]
u White Paper fl-2008[19],
biex teżamina l-idea tal-integrazzjoni ta’ rimedju kollettiv bħala
strument ulterjuri għall-infurzar tar-regoli tal-kompetizzjoni tal-UE minn
partijiet privati. Fl-2008, il-Kummissjoni ppubblikat ukoll Green Paper dwar
ir-rimedju kollettiv tal-konsumaturi[20]. Il-partijiet interessati qajmu l-kwistjoni ta’
inkonsistenzi bejn l-inizjattivi differenti tal-Kummissjoni dwar ir-rimedju
kollettiv, fatt li jindika l-ħtieġa għal sistema aktar koerenti.
Tabilħaqq, ir-rimedju kollettiv huwa għodda proċedurali li
tista’ tkun rilevanti għall-politiki tal-UE f’oqsma oħra minbarra
l-protezzjoni tal-kompetizzjoni jew tal-konsumatur. Eżempji tajba huma
s-servizzi finanzjarji, il-ħarsien ambjentali u l-protezzjoni tad-dejta[21] jew in-nuqqas ta’ diskriminazzjoni.
Il-Kummissjoni għalhekk tqis li huwa neċessarju li tiżdied
il-koerenza tal-politika u li jittieħed approċċ orizzontali dwar
ir-rimedju kollettiv skont il-konsultazzjoni pubblika li saret fl-2011[22]. 2. Ir-riżultati
ewlenin tal-konsultazzjoni pubblika 2.1. Il-kontribut tal-partijiet
interessati Il-konsultazzjoni pubblika tal-Kummissjoni
dwar ir-rimedju kollettiv irċeviet rispons konsiderevoli: 310
tweġibiet waslu minn partijiet interessati oħra u 300 ruħ
attendew smigħ pubbliku fil-5 ta’ April 2011. Barra minn
hekk, waslu aktar minn 19 000 tweġiba fil-forma ta’ posta tal-massa miċ-ċittadini[23]. Il-kwalità ta’ ħafna
mit-tweġibiet turi l-interess sostanzjali f’din il-kwistjoni u kemm hi
importanti. Il-kontribuzzjonijiet infurmaw il-fehim tal-Kummissjoni dwar
il-pożizzjonijiet varji meħuda mill-partijiet interessati u
enfassizaw liema kwistjonijiet huma kontroversjali u liema huma aktar
kunsenswali. Id-differenza ewlenija ta’ opinjoni dwar
il-benefiċċji li jistgħu joħorġu mill-introduzzjoni
ta’ mekkaniżmi ġodda tar-rimedju kollettiv għall-infurzar
tal-liġi tal-UE hija bejn iċ-ċittadini/konsumaturi u n-negozji:
il-konsumaturi huma ġeneralment favur l-introduzzjoni ta’ mekkaniżmi
ġodda filwaqt li l-intrapriżi huma ġeneralment kontriha.
L-akkademiċi huma ġeneralment favuriha. L-avukati huma diviżi
fuq din il-kwistjoni għalkemm dawk li huma xettiċi jew opposti
jaqbżu sew lil dawk li huma favur. L-Istati Membri[24] li wieħbu
l-konsultazzjoni esprimew ukoll fhemiet diverġenti, li jvarjaw minn
appoġġ għal regoli vinkolanti tal-UE dwar rimedju kollettiv
għal xettiċiżmu qawwi. Xi Stati Membri jikkunsidraw ir-regoli
vinkolanti tal-UE fir-rigward ta’ oqsma jew kwistjonijiet politiċi
speċifiċi biss (id-Danimarka – fir-rigward ta’ rimedju kollettiv
transkonfinali, il-Pajjiżi l-Baxxi – fir-rigward tal-aspetti privati
tal-liġi internazzjonali tar-rimedju kollettiv, l-Isvezja – fl-oqsma
tal-politika b’regoli sostantivi armonizzati, bħall-kompetizzjoni,
ir-Renju Unit – fil-qasam tal-kompetizzjoni; il-Latvja tkun tikkunsidra sett
ta’ rekwiżiti minimi vinkolanti fil-qasam tal-liġi tal-konsumatur u
tal-kompetizzjoni għall-każijiet transkonfinali. Bosta kontributuri, li jirrappreżentaw
il-kategoriji varji tal-partijiet interessati, qiesu li r-rimedju kollettiv
bħala forma ta’ infurzar privat għandu normalment ikun indipendenti
mill-infurzar minn korpi pubbliċi iżda hemm bżonn ta' ċertu
livell ta’ koordinazzjoni bejn l-infurzar pubbliku u dak privat; fil-fatt dawn
għandhom jikkumplimentaw lil xulxin. Xi kontributuri argumentaw li
r-rimedju kollettiv għandu jsir biss wara l-infurzar pubbliku, bħala
azzjonijiet “ta’ segwitu”. Ħafna mill-partijiet interessati jaqblu
li huwa mixtieq li jiġu stabbiliti prinċipji komuni għar-rimedju
kollettiv fil-livell tal-UE. Madankollu, dawn il-prinċipji għandhom
jidħlu fis-sistema legali tal-UE u fl-ordnijiet legali tas-27 Stat Membru
u jqisu l-esperjenza prattika ta’ sistemi ta’ rimedju kollettiv li diġà
joperaw f’diversi Stati Membri. Skont bosta partijiet interessati, il-prinċipji
għandhom jiżguraw proċeduri effettivi, jipprevjenu t-theddid ta’
litigazzjoni abbużiva, jinkoraġġixxu soluzzjoni kunsenswali
kollettiva għat-tilwim u jipprovdu mekkaniżmu għall-infurzar
transkonfinali tas-sentenzi. B’mod aktar speċifiku, ħafna
partijiet interessati jaqblu mal-parametri bażiċi li ġejjin ta’
sistema għal rimedju kollettiv f’termini ta’ effettività u salvagwardji:
kull mekkaniżmu ta’ rimedju kollettiv għandu l-ewwel u qabel kollox
ikun kapaċi li effettivament isolvi numru kbir ta’ pretensjonijiet
individwali li jqajmu l-istess kwistjonijiet jew kwistjonijiet komuni u
għandu jirrelata ma’ wieħed mill-allegat ksur ta’ drittijiet
mogħtija skont il-liġi tal-UE. Huwa għandu jkun kapaċi
jwassal riżultati legalment ċerti u ġusti fi żmien
raġonevoli filwaqt li jiġu rrispettati d-drittijiet tal-partijiet
kollha involuti. Fl-istess ħin għandu jinkorpora salvagwardji kontra
l-ligitazzjoni abbużiva u jevita kwalunkwe inċentiv ekonomiku biex
jitressqu pretensjonijiet spekulattivi. Hekk kif eżaminat il-moduli
konkreti meħtieġa biex jiżguraw l-effettività u s-salvagwardji,
il-konsultazzjoni pubblika kkonfermat li l-mekkaniżmi tar-rimedju
kollettiv ivarjaw b’mod sinifikanti fost l-Istati Membri. Dawn
il-mekkaniżmi huma differenti minn xulxin fir-rigward tat-tip ta’ azzjoni
kollettiva disponibbli u l-karatteristiċi ewlenin tagħha
bħall-ammissibbiltà, il-locus standi, l-użu ta’ sistema opt-in jew
opt-out, l-irwol tal-imħallef fil-proċeduri kollettivi u
r-rekwiżiti dwar l-infurmar lil rikorrenti potenzjali dwar azzjoni
kollettiva. Barra minn hekk, kull mekkaniżmu ta’ rimedju kollettiv jopera
fil-kuntest usa’ tar-regoli ġenerali ċivili u proċedurali,
ir-regoli li jirregolaw il-professjoni legali u regoli rilevanti oħra li
huma wkoll differenti fost l-Istati Membri. Minħabba din id-diversità,
il-partijiet interessati naturalment għandhom opinjonijiet differenti
ħafna dwar jekk xi sistema speċifika nazzjonali ta’ rimedju kollettiv
— jew il-karatteristiċi tagħha — jistgħux ikunu partikolarment
istruttivi meta jifformulaw standards mifruxin madwar l-UE dwar l-effettività u
s-salvagwardji. 2.2. Il-vantaġġi
u l-iżvantaġġi potenzjali tar-rimedju kollettiv skont
il-konsultazzjoni pubblika F’ħafna
mir-rispons, diversi partijiet interessati indikaw il-vantaġġi u
l-iżvantaġġi inerenti tal-mekkaniżmi ta’ rimedju kollettiv.
Dawn il-vantaġġi u l-iżvantaġġi potenzjali
għandhom jitqiesu fil-kuntest tal-valuri u l-politiki tal-Unjoni Ewropea,
b’mod partikolari kif espressi fit-Trattati u l-leġiżlazzjoni. Il-vantaġġi
jistgħu jinkisbu u l-iżvantaġġi jistgħu jittaffew jekk
il-prinċipji komuni ta’ segwitu skont ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni
jiġu implimentati b’mod xieraq. 2.2.1. Il-vantaġġi:
aċċess għall-ġustizzja u infurzar aktar b’saħħtu Skont l-Artikolu 47(1) tal-Karta
tad-Drittijiet Fundamentali, kull min iġarrab vjolazzjoni tad-drittijiet u
tal-libertajiet tiegħu garantiti mil-liġi tal-Unjoni, għandu
d-dritt għal rimedju effettiv quddiem tribunal. L-effikaċja
tar-rimedju tiddependi fuq diversi fatturi, inkluż l-aċċessibbiltà
prattika għar-rimedju offrut mis-sistema legali. Il-Kunsill Ewropew fil-Programm ta’ Stokkolma
enfasizza li l-aċċess għall-ġustizzja fiż-żona
ġudizzjarja Ewropea għandu jkun magħmul aktar faċli, b'mod
partikolari fi proċedimenti transkonfinali. Wieħed mill-ostakli
għall-aċċess għall-ġustizzja jista’ jkun
l-ispejjeż tal-proċessi ġudizzjarji. Fejn għadd kbir ta’
persuni jsostnu li jistgħu jkunu qegħdin isofru dannu minn allegat
ksur tad-drittijiet mogħtija skont il-liġi tal-UE iżda t-telf
potenzjali ta’ kull individwu huwa żgħir meta mqabbel
mal-ispejjeż potenzjali għal kull attur, il-ġbir flimkien ta’
pretensjonijiet simili fi skema ta’ rimedju kollettiv tippermetti lil persuni
li jallegaw danni li jaqsmu l-ispejjeż u b’hekk jitnaqqas il-piż
finanzjarju fuq atturi individwali. Il-possibilità li azzjoni titressaq b'mod
kollettiv tħeġġeġ lil aktar persuni li setgħu sofrew
danni sabiex ifittxu d-drittijiet tagħhom għal kumpens[25]. Id-disponibbiltà ta’ azzjoni
kollettiva fil-qorti fis-sistemi legali nazzjonali – flimkien mad-disponibbiltà
ta’ metodi ta' soluzzjoni ta' tilwim b'mod kunsenswali – tista’ għalhekk
tikkontribwixxi għal titjib fl-aċċess għall-ġustizzja. Barra minn hekk, meta l-atturi potenzjali
jkunu jistgħu jinfurzaw b’mod aktar effettiv id-drittijiet tagħhom
mogħtija skont il-liġi tal-UE kontra dawk li possibbilment jiksruhom,
dan jikkontribwixxi għal-livell ġenerali ta’ infurzar tal-liġi
tal-UE. F’oqsma tal-politika fejn l-awtoritajiet pubbliċi nnominati
għandhom setgħat biex jinfurzaw ir-regoli fl-interess pubbliku,
l-infurzar pubbliku u privat huwa kumplimentari: filwaqt li l-ewwel wieħed
ikun immirat lejn il-prevenzjoni, il-kxif u d-deterrenza ta’ ksur, it-tieni
jimmira li jiżgura kumpens għall-vittmi. F’oqsma ta’ politika
b’infurzar pubbliku dgħajjef, l-azzjonijiet kollettivi, minbarra
l-funzjoni ta’ kumpens jew ta' prevenzjoni tagħhom, jistgħu jservu
wkoll il-funzjoni ta’ deterrent. 2.2.2. L-iżvantaġġi:
riskju ta’ litigazzjoni abbużiva It-tħassib ewlieni espress kontra
l-introduzzjoni ta’ mekkaniżmu ta’ rimedju ġudizzjarju kollettiv,
kien li jista' jattira litigazzjoni abbużiva jew inkella li jista' jkollu
impatt negattiv fuq l-attivitajiet ekonomiċi ta’ negozji tal-UE[26]. Il-litigazzjoni tista’
titqies abbużiva meta din tkun intenzjonalment immirata kontra n-negozji
li jobdu l-liġi sabiex tikkawża ħsara fir-reputazzjoni
tagħhom jew biex tikkaġuna piż finanzjarju żejjed fuqhom. Hemm ir-riskju li sempliċi allegazzjoni
ta’ ksur jista’ jkollha influwenza negattiva fuq il-perċezzjoni
tal-konvenut mill-klijenti eżistenti jew potenzjali tiegħu.
Il-konvenuti li jobdu l-liġi jistgħu jkunu suxxettibbli li jsolvu
l-każ biss sabiex jipprevjenu jew jimminimizzaw id-dannu possibbli. Barra
minn hekk, l-ispejjeż tar-rappreżentazzjoni legali f’każ
kumpless jistgħu jikkostitwixxu nefqa sostanzjali, b’mod partikolari
għall-operaturi ekonomiċi żgħar. ‘Azzjonijiet ta' klassi’ fis-sistema legali
tal-Istati Uniti huma l-aħjar eżempju magħruf ta’ forma ta’
rimedju kollettiv, iżda huma wkoll illustrazzjoni tal-vulnerabbiltà ta’
sistema għal-litigazzjoni abbużiva. Diversi karatteristiċi
tas-sistema legali tal-Istati Uniti għamlu lil dawn l-azzjonijiet ta'
klassi strument partikolarment b’saħħtu li, madankollu,
ibeżża’ lil dawk fuq in-naħa tad-difiża, b'mod partikolari
lill-kummerċ u lill-industrija peress li dan jista' jintuża
bħala għodda b'saħħitha li ġġegħilhom isolvu
każ li mhux bilfors ikun fondat tajjeb. Dawk il-karatteristiċi huma
pereżempju l-ħlasijiet ta’ kontinġenza tal-avukati jew il-kxif
ta’ proċedura tad-dokumenti li tippermetti l-użu tal-qrati lil hinn
mill-ambitu ġust tal-kawża. Karatteristika importanti oħra
tas-sistema legali tal-Istati Uniti hija l-possibbiltà li tfittex
għad-danni punittivi li żżid l-interessi ekonomiċi involuti
fl-azzjonijiet kollettivi. Dan huwa msaħħaħ mill-fatt li l-azzjonijiet
kollettivi tal-Istati Uniti huma f’ħafna mill-każijiet proċeduri
‘opt-out’ legali: ir-rappreżentant tal-klassi jista’ jħarrek f’isem
il-klassi kollha ta’ atturi possibilment affettwati mingħajr ma huma
jitolbu speċifikament li jixtiequ jipparteċipaw. Matul dawn
l-aħħar snin, il-Qorti Suprema tal-Istati Uniti bdiet tillimita
progressivament id-disponibbiltà ta’ azzjonijiet kollettivi fid-dawl
tal-effetti ekonomiċi u legali detrimentali ta’ sistema li hija
miftuħa għall-abbuż minn litigazzjoni frivola. 2.3. Ir-Riżoluzzjoni
tal-Parlament Ewropew tal-2012 Ir-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew
‘Lejn Approċċ Ewropew Koerenti għal Rimedju Kollettiv’
tat-2 ta’ Frar 2012[27]
tieħu nota sew tal-opinjonijiet ferm diverġenti tal-partijiet
interessati espressi dwar il-kwistjoni tar-rimedju kollettiv. Il-Parlament Ewropew jilqa’ l-ħidma
tal-Kummissjoni lejn approċċ Ewropew koerenti għat-talba
kollettiva li tisħaq li “l-vittmi ta' prattiki illegali – ċittadini u
kumpaniji bl-istess mod – għandhom ikunu jistgħu jitolbu kumpens
għat-telf jew id-dannu individwali li jġarrbu, b'mod partikolari
fil-każ ta' danni diffużi u mifruxa, fejn jista' jkun li r-riskju
tal-ispiża ma jkunx proporzjonat mad-danni mġarrba”.[28] Barra minn hekk, tenfasizza
"il-benefiċċji possibbli tal-azzjonijiet ġudizzjarji
kollettivi f'termini ta' kostijiet aktar baxxi u ċertezza ġuridika
ikbar għall-atturi, il-konvenuti u s-sistema ġudizzjarja billi tkun
evitata litigazzjoni parallela ta' pretensjonijiet li jkunu simili"[29]. Madankollu, il-Parlament jistieden
lill-Kummissjoni wkoll biex l-ewwelnett twettaq valutazzjoni tal-impatt
bir-reqqa qabel issir kwalunkwe azzjoni regolatorja ulterjuri.[30] Skont il-Parlament Ewropew,
il-Kummissjoni għandha turi fil-valutazzjoni tal-impatt tagħha “li,
b'konformità mal-prinċipju tas-sussidjarjetà, hemm bżonn ta' azzjoni
fil-livell ta' UE sabiex jitjieb il-qafas regolatorju attwali tal-UE ħalli
l-vittmi ta' ksur tal-liġi tal-UE jkunu jistgħu jiġu kkumpensati
għad-dannu li jsofru u b'hekk isir kontribut għall-fiduċja tal-konsumatur
u għall-funzjonament aktar lixx tas-suq intern.” Il-Parlament Ewropew
ifakkar ukoll “li, attwalment, l-Istati Membri biss jilleġiżlaw fuq
ir-regoli nazzjonali li jikkwantifikaw l-ammont ta' kumpens li jista'
jingħata”.[31]
Il-Parlament Ewropew barra minn hekk jitlob lill-Kummissjoni li "tifli
bir-reqqa l-bażi ġuridika xierqa għal kwalunkwe miżura
fil-qasam tar-rimedju kollettiv"[32].
Il-Parlament Ewropew jikkonkludi billi jitlob
li “fil-każ li tittieħed deċiżjoni wara kunsiderazzjoni
dettaljata li jkun hemm bżonn u li hija mixtieqa skema tal-Unjoni ta'
rimedju kollettiv, kull proposta fil-qasam tar-rimedju kollettiv tieħu
s-sura ta' qafas orizzontali li jinkludi ġabra ta' prinċipji komuni
li jipprovdu aċċess uniformi għall-ġustizzja permezz
tar-rimedju kollettiv fl-UE u jkun jittratta b'mod speċifiku, għad li
mhux esklużiv, l-infrazzjonijiet tal-jeddijiet tal-konsumatur.”[33] Il-Parlament jisħaq ukoll
fuq "il-ħtieġa li tittieħed kunsiderazzjoni debita
tat-tradizzjonijiet u l-ordnijiet ġuridiċi tal-Istati Membri
individwali u li jittejjeb il-koordinament tal-prattiki tajbin bejn l-Istati
Membri"[34]. Fir-rigward tal-ambitu tal-qafas orizzontali
possibbli dwar ir-rimedju kollettiv, il-Parlament Ewropew isib li azzjoni
tal-UE se tagħti aktar benefiċċji fil-każijiet
transkonfinali u fil-każijiet li jinvolvu ksur tal-liġi tal-UE. Il-Parlament isib ukoll li r-regoli Ewropej
tal-liġi internazzjonali privata għandhom japplikaw
għall-azzjonijiet kollettivi b’mod ġenerali, madankollu, il-qafas
orizzontali nnifsu għandu jistabbilixxi regoli li jipprevjenu 'forum
shopping'. Huwa jfakkar il-ħtieġa li jiġi eżaminat
il-kunflitt tal-liġijiet. Barra minn hekk, il-Parlament Ewropew iqajjem
diversi kwistjonijiet li jikkonċernaw il-karatteristiċi
speċifiċi ta’ rimedju kollettiv. Huwa jappoġġja
l-prinċipju ta’ ‘opt-in’ bħala l-approċċ Ewropew uniku
xieraq għar-rimedju kollettiv. Il-locus standi għandha tingħata
lill-organizzazzjonijiet rappreżentattivi li għandhom ikunu kkwalifikati
bil-quddiem. Id-danni punittivi għandhom ikunu pprojbiti b’mod ċar u
għandu jingħata kumpens sħiħ lill-individwi ladarba l-qorti
tikkonferma li għandhom raġun fil-pretensjoni tagħhom. Huwa jenfasizza li wieħed mill-modi ta’
kif tiġi miġġielda l-litigazzjoni abbużiva huwa li
jiġu esklużi ċerti karatteristiċi mill-ambitu tal-qafas
orizzontali, b’mod partikolari danni punittivi, finanzjar minn parti terza ta’
rimedju u ħlasijiet ta’ kontinġenza għal avukati. Bħala
waħda mis-salvagwardji ewlenin kontra l-litigazzjoni abbużiva,
il-Parlament Ewropew jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li
l-prinċipju ta' ‘min jitlef iħallas’ li normalment jipprevali
fit-tilwim ċivili għandu japplika wkoll fil-każijiet kollettivi.
Il-Parlament Ewropew mhuwiex favur li jiġu speċifikati kundizzjonijiet
jew linji gwida għall-finanzjament privat ta’ pretensjonijiet
għad-danni fil-livell tal-UE. 3. L-aspetti
ta’ Qafas Orizzontali Ewropew dwar ir-rimedju kollettiv Analiżi bir-reqqa tal-fehimiet u
l-argumenti mressqa matul il-konstulazzjoni pubblika, u b’mod partikolari
tal-pożizzjoni tal-Parlament Ewropew, flimkien mal-kompetenzi miġbura
mill-Kummissjoni matul l-attivitajiet preċedenti fil-qasam tal-protezzjoni
tal-konsumatur u l-kompetizzjoni, jagħmilha possibbli li jiġu
identifikati l-kwistjonijiet ewlenin li għandhom jiġu indirizzati
b’mod koerenti fil-qafas orizzontali Ewropew dwar ir-rimedju kollettiv. B’mod partikolari, huwa komuni li kwalunkwe
approċċ Ewropew għandu: –
ikun kapaċi li jsolvi b’mod effettiv
għadd kbir ta’ pretensjonijiet individiwali għall-kumpens tad-dannu u
b’hekk jippromwovi ekonomija proċedurali; –
ikun kapaċi jipprovdi riżultati legalment
ċerti u ġusti fi żmien raġonevoli, filwaqt li jiġu
rrispettati l-jeddijiet tal-partijiet kollha involuti; –
jipprovdi għal salvagwardji robusti kontra
l-litigazzjoni abbużiva; u –
jevita kwalunkwe inċentiv ekonomiku sabiex
jitressqu pretensjonijiet spekulattivi. 3.1. Ir-relazzjoni bejn l-infurzar
pubbliku u rimedju kollettiv privat – kumpens bħala oġġett ta’
azzjoni kollettiva Hemm qbil fost il-partijiet interessati li
l-infurzar privat u pubbliku huma żewġ mezzi differenti li normalment
għandhom għanijiet differenti. Billi huwa l-kompitu ewlieni
tal-infurzar pubbliku li japplika l-liġi tal-UE fl-interess pubbliku u li
jimponi sanzjonijiet fuq dawk li jiksruha biex dawn jiġu kkastigati u
jżommhom lura milli jerġgħu jikkommettu ksur fil-futur,
ir-rimedju kollettiv privat huwa meqjus primarjament bħala strument biex
jipprovdi lil dawk affettwati mill-ksur b’aċċess
għall-ġustizzja u – fir-rigward tar-rimedju kollettiv kumpensatorju –
il-possibbiltà li jitolbu kumpens għad-dannu subit. F’dan is-sens,
l-infurzar pubbliku u r-rimedju kollettiv privat huma meqjusa li
jikkumplimentaw lil xulxin. L-azzjonijiet kollettivi għad-danni
għandhom ifittxu li jiżguraw kumpens għad-dannu li jinstab li
jkun ikkawżat minn ksur. Il-funzjonijiet ta’ piena u deterrent
għandhom jiġu eżerċitati mill-infurzar pubbliku. M’hemm
l-ebda ħtieġa għal inizjattivi tal-UE dwar ir-rimedju kollettiv
li jmorru lil hinn mill-għan ta’ kumpens: Danni punittivi m’għandhomx
ikunu parti minn sistema Ewropea għal rimedju kollettiv. 3.2. Ammissibilità ta’ rimedju
kollettiv Il-kundizzjonijiet għall-ammissibilità
ta’ azzjonijiet kollettivi jvarjaw fl-Istati Membri skont it-tip konkret ta’
mekkaniżmu ta’ rimedju kollettiv. Normalment, il-kundizzjonijiet
bażiċi huma stabbiliti mil-liġi li tirregola kull tip ta’
azzjoni kollettiva. Hemm ukoll sistemi li jħallu l-valutazzjoni
tal-ammissibilità fid-diskrezzjoni tal-qrati. Il-firxa ta’ diskrezzjoni
mogħtija lill-qorti biex tiddeċiedi fuq il-kundizzjonijiet ta’
ammissibilità tvarja bejn l-Istati Membri, anki meta l-kundizzjonijiet legali
jkunu kodifikati fil-liġi. Xi azzjonijiet kollettivi huma disponibbli
għat-tipi kollha ta’ pretensjonijiet għad-danni ċivili;
oħrajn huma disponibbli biss għal pretensjonijiet li jirrigwardaw
danni għall-allegat ksur tar-regoli legali speċifiċi: ir-regoli
ta’ protezzjoni tal-konsumatur, il-protezzjoni ambjentali, il-protezzjoni
tal-investitur, il-liġi tal-kompetizzjoni eċċ. Hemm ukoll sistemi
li fihom, tipi partikolari ta’ azzjoni kollettiva huma biss ammissibbli ladarba
awtorità pubblika tkun stabbiliet ksur tar-regoli relevanti: jiġifieri
azzjonijiet ta’ segwitu[35]. Għandu jiġi żgurat li
l-azzjonijiet kollettivi għad-danni (ħelsien kumpensatorju)
jistgħu jitressqu biss meta ċerti kundizzjonijiet ta’ ammissibilità
jiġu sodisfatti. Fi kwalunkwe każ, il-qorti għandha
tiddeċiedi dwar l-ammissibilità ta’ azzjoni kollettiva konkreta fi stadju
bikri ħafna tal-proċedura. 3,3. Locus Standi Il-locus standi biex titressaq azzjoni kollettiva
fl-Istati Membri jiddependi mit-tip ta’ mekkaniżmu konkret ta’ rimedju
kollettiv. F’ċerti tipi ta’ azzjonijiet kollettivi, bħall-azzjonijiet
ta’ grupp, fejn l-azzjoni tista’ tinbeda b’mod konġunt minn dawk li
jsostnu li jkunu sofrew dannu, il-kwistjoni tal-pożizzjoni hija pjuttost
diretta. Fil-kuntest ta’ azzjonijiet rappreżentattivi, il-kwistjoni
tal-locus standi trid tiġi definita. Azzjoni ta’ danni
rappreżentattiva hija azzjoni li tiġi ppreżentata minn entità
rappreżentattiva (li f’xi sistemi tista’ tkun ukoll awtorità pubblika)
f’isem grupp definit ta’ indvidwi jew persuni ġuridiċi li jallegaw li
sofrew ħsara mill-istess allegat ksur. L-indvidwi mhumiex partijiet
għall-proċediment; l-entità rappreżentattiva biss taħdem
fuq in-naħa tal-attur. Għalhekk għandu jiġi żgurat li
l-entità rappreżentattiva ġenwinament taħdem fl-aħjar
interess tal-grupp rappreżentat u mhux għall-profitt tagħha
stess. Il-Kummissjoni temmen li skont qafas orizzontali Ewropew dwar rimedju
kollettiv huwa mixtieq li l-azzjonijiet kollettivi jkunu disponibbli fl-Istati
Membri għall-persuni fiżiċi jew ġuridiċi bħala
mezz ta’ pretensjoni kollettiva għall-inġunzjonijiet jew pretensjoni
għal kumpens għal dannu kkawżat lilhom minn ksur tad-drittijiet
mogħtija skont il-liġi tal-UE. Jeżistu sistemi differenti fir-rigward
ta’ kriterji ta' kwalifikazzjoni għall-entitajiet rappreżentattivi li
mhumiex awtoritajiet pubbliċi. L-approċċ possibbli huwa li
l-qorti titħalla tivverifika jekk l-entità rappreżentattiva hijiex
xierqa għall-għan fuq bażi ta’ każ b’każ
(ċertifikazzjoni ad hoc). Approċċ ieħor huwa li
jiġu stabbiliti ċerti kriterji ta’ kwalifikazzjoni mil-liġi u
b’hekk jiġu definiti l-mezzi bil-quddiem. Il-verifika ta' jekk kriterji
ta’ kwalifikazzjoni bħal dawn humiex issodisfati tista' titħalla
f'idejn il-qorti, jew tista’ tiġi introdotta sistema ta’ awtorizzazzjoni
fejn awtorità pubblika tkun responsabbli għall-verifika tas-sodisfar
tal-kriterji ta’ kwalifikazzjoni. Sitwazzjonijiet ta’ dannu tal-massa
jistgħu jinfirxu madwar il-fruntiera, speċjalment fil-kuntest ta’ suq
diġitali uniku żviluppat aktar, għalhekk entitajiet
rappreżentattivi li joriġinaw minn Stati Membri oħra minbarra
dak fejn azzjoni kollettiva titressaq quddiem il-qorti għandu jkollhom
il-possibiltà li jkomplu jwettqu r-rwol tagħhom. Billi xi partijiet interessati, b’mod
partikolari, in-negozji, huma favur b’mod qawwi tal-għoti ta’ locus standi
biex jinġiebu azzjonijiet rappreżentattivi lil entitajiet kwalifikati
li jissodisfaw kriterji espliċiti biss, partijiet interessati oħrajn
huma kontra d-determinazzjoni permanenti bil-liġi, billi jargumentaw li
dan jista’ jillimita bla bżonn l-aċċess għal litigazzjoni
billi jfittxu kumpens għal dawk kollha li potenzjalment sofrew danni.
Il-Kummissjoni tqis li huwa mixtieq li jiġu definiti l-kundizzjonijiet
għal-locus standi f’kawżi rappreżentattivi fir-Rakkomandazzjoni
tal-Kummissjoni.[36] 3,4. ‘Opt-in’ versus ‘opt-out’ Hemm żewġ approċċi
bażiċi għall-mod li bih il-grupp rappreżentant ikun
magħmul: ‘opt-in’, fejn il-grupp jinkludi biss lil dawk l-individwi jew
persuni ġuridiċi li jagħżlu b’mod attiv li jsiru parti
mill-grupp rappreżentat u ‘opt-out’, fejn il-grupp huwa magħmul
mill-individwi kollha li jappartjenu għall-grupp definit u jallegaw li
sofrew ħsara mill-istess ksur jew simili sakemm ma jagħżlux
b'mod attiv li ma jiffurmawx parti mill-grupp. Fil-mudell ‘opt-in’, is-sentenza
hija vinkolanti fuq dawk li għażlu li jiffurmaw parti mill-grupp,
filwaqt li l-individwi l-oħrajn kollha potenzjalment milquta mill-istess
ksur jew simili jibqgħu liberi li jressqu l-pretensjonijiet tagħhom
għad-danni individwalment. Min-naħa l-oħra, fil-mudell
‘opt-out’, is-sentenza torbot lill-individwi kollha li jappartjenu
għall-grupp definit ħlief għal dawk li espliċitament
jagħżlu li jibqgħu barra. Il-mudell ‘opt-in’ jintuża minn
bosta Stati Membri li jipprovdu rimedju kollettiv. Il-mudell ‘opt-out’
jintuża fil-Portugall, fil-Bulgarija u fl-Olanda (fi ħlasijiet
kollettivi) kif ukoll fid-Danimarka f’każijiet tal-konsumatur definiti b’mod
ċar imressqa bħala azzjonijiet rappreżentattivi[37]. Numru sinifikanti ta’ partijiet interessati,
b’mod partikolari intrapriżi, jopponu bil-qawwa l-mudell ‘opt-out’, billi
jargumentaw li huwa aktar suxxettibbli għal abbuż u li jista’ jkun
antikostituzzjonali f’ċerti Stati Membri jew għallinqas inkompatibbli
mat-tradizzjonijiet legali tagħhom. Min-naħa l-oħra, xi
organizzazzjonijiet tal-konsumatur jargumentaw li sistemi ‘opt-in’ jistgħu
jonqsu milli jagħtu aċċess effettiv għall-ġustizzja
għall-konsumaturi kollha li sofrew xi dannu[38].
Fil-fehma tagħhom, id-disponibbiltà ta’ ‘opt-out’ hija għalhekk
mixtieqa, għallinqas bħala għażla fil-każijiet xierqa
u soġġett għall-approvazzjoni mill-qorti. Fil-fehma tal-Kummissjoni, għandu
jiġi żgurat li l-grupp rappreżentat ikun definit b’mod ċar
biex jippermetti lill-qorti sabiex twettaq il-proċeduri b'mod konsistenti
mad-drittijiet tal-partijiet kollha u b’mod partikolari mad-drittijiet
tad-difiża. Is-sistema ‘opt-in’ tirrispetta d-dritt ta’
persuna li tiddeċiedi jekk tipparteċipax jew le. Hija għalhekk
iżżomm aħjar l-awtonomija tal-partijiet li jagħżlu
jekk jiħdux sehem fil-litigazzjoni jew le. F’din is-sistema, il-valur
tat-tilwima kollettiva huwa aktar faċilment determinat peress li
jikkonsisti fis-somma tat-talbiet individwali kollha. Il-qorti hija
f’pożizzjoni aħjar biex tevalwa kemm il-merti tal-każ kif ukoll
l-ammissibbiltà tal-azzjoni kollettiva. Is-sistema ‘opt-in’ tiggarantixxi wkoll
li s-sentenza m’għandhiex torbot lill-kredituri potenzjalment
ikkwalifikati oħrajn li ma jkunux issieħbu Is-sistema ‘opt-out’ tagħti lok għal
mistoqsijiet aktar fundamentali dwar il-libertà ta’ atturi potenzjali sabiex
jiddeċiedu jekk iridux jagħmlu litigazzjoni jew le. Id-dritt
għal rimedju effettiv ma jistax jiġi interpretat b’mod li jipprevjeni
lil persuni milli jieħdu deċiżjonijiet (infurmati) dwar jekk
jixtiqux jitolbu għad-danni jew le. Barra minn hekk, is-sistema ‘opt-out’
tista’ ma tkunx konsistenti mal-għan ċentrali ta’ rimedju kollettiv,
li huwa li jinkiseb kumpens għad-dannu subit meta tali persuni mhumiex
identifikati u għalhekk l-aġġudikazzjoni ma tiġix
distribwita lilhom. Il-Kummissjoni għalhekk hija tal-fehma
fir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni li skont il-qafas orizzontali Ewropew dwar
rimedju kollettiv il-parti tal-attur għandha tiġi infurmata fuq
il-bażi tal-metodu ‘opt-in’ u li kull eċċezzjoni għal dan
il-prinċipju, bil-liġi jew b’ordni mill-qorti, għandha tkun
iġġustifikata kif dovut minn raġunijiet ta’ amministrazzjoni
tal-ġustizzja b'saħħitha. 3,5. Għoti ta’ informazzjoni
effettiva lill-atturi potenzjali Informazzjoni effettiva dwar azzjoni
kollettiva hija kundizzjoni vitali għall-iżgurar li dawk li
jistgħu jallegaw li sofrew ħsara mill-istess allegat ksur jew simili
jitgħallmu dwar il-possibiltà li jissieħbu f'azzjoni rappreżentattiva
jew f'azzjoni fi grupp u għalhekk jistgħu jagħmlu użu minn
dan il-mezz ta’ aċċess għall-ġustizzja. Min-naħa
l-oħra, ma jistax jiġi injorat il-fatt li r-reklamar (eż. fuq
it-televixin jew permezz ta’ flyers) bl-intenzjoni li ssir azzjoni kollettiva
jista’ jkollu impatt negattiv fuq ir-reputazzjoni tal-konvenut, li jista’
jkollha effetti negattivi fuq is-sitwazzjoni ekonomika tiegħu. Hemm kunsens fost il-partijiet interessati fuq
l-importanza ta’ regoli li jistipulaw li entità rappreżentattiva jkollha
l-obbligu li tinforma b’mod effettiv lill-membri potenzjali tal-grupp
rappreżentat. Ħafna partijiet interessati jissuġġerixxu li
l-qorti għandu jkollha rwol attiv f'li tara li din l-obbligazzjoni tkun
ġiet sodisfatta. Għal kull tip ta’ azzjoni kollettiva,
kwalunkwe regola dwar l-għoti ta’ informazzjoni lill-atturi potenzjali
għandha tibbilanċja tħassib rigward il-libertà tal-espressjonu u
d-dritt għall-aċċess għall-informazzjoni bil-protezzjoni
tar-reputazzjoni tal-konvenut. Iż-żmien u l-kundizzjonijiet li fihom
tiġi pprovduta l-informazzjoni jkollhom rwol importanti fl-iżgurara
li dan il-bilanċ jinżamm. 3,6. Interazzjoni ta’ rimedju
kollettiv u l-infurzar pubbliku f’oqsma politiċi speċifiċi Fir-rigward ta’ oqsma politiċi tal-UE
fejn l-infurzar pubbliku għandu rwol ewlieni – bħall-kompetizzjoni,
l-ambjent, il-protezzjoni tad-dejta jew is-servizzi finanzjarji – ħafna
mill-partijiet interessati jaraw il-ħtieġa għal regoli
speċifiċi li jirregolaw l-interazzjoni bejn l-infurzar privat u dak
pubbliku u jipproteġu l-effettività ta' dan tal-aħħar[39]. Azzjonijiet kollettivi għad-danni f’oqsma
ta’ politika regolati normalment isegwu ksur ta’ deċiżjonijiet
adottati mill-awtorijiet pubbliċi u jiddependu fuq il-konstatazzjoni
tal-ksur, li ta’ spiss tkun vinkolanti għall-qorti ċivili li
quddiemha jiġu ppreżentati d-danni kollettivi. Pereżempju,
fil-qasam tal-kompetizzjoni, ir-Regolament (KE) Nru 1/2003 jindika li meta
l-qrati nazzjonali jiddeċiedu fuq kwistjonijiet li jikkonċernaw
ir-regoli tal-antitrust tal-UE li huma diġà s-suġġett ta’
deċiżjoni tal-Kummissjoni, ma jistgħux jieħdu
deċiżjonijiet li jmorru kontra d-deċiżjoni adottata
mill-Kummissjoni. F’każijiet bħal dawn, l-azzjonijiet
ta’ segwitu jikkonċernaw essenzjalment il-mistoqsijiet ta' jekk dannu
kienx ikkawżat mill-ksur u jekk iva, lil min u f’liema daqs. Huwa meħtieġ li jiġi
żgurat li l-effettività ta’ infurzar pubbliku mhijiex titqiegħed
f’perikolu bħala riżultat ta’ azzjonijiet kollettivi għad-danni
jew azzjonijiet li huma miġjuba quddiem qrati filwaqt li tkun għadha
għaddejja investigazzjoni minn awtorità pubblika. Dan jista’ normalment
jeħtieġ regoli li jirregolaw l-aċċess mill-atturi
għad-dokumenti miksubin jew prodotti mill-awtorità pubblika fil-kors
tal-investigazzjoni jew ir-regoli speċifiċi dwar il-preskrizzjoni li
jippermettu lill-atturi potenzjali sabiex jistennew għal azzjoni
kollettiva sakemm l-awtorità pubblika tieħu d-deċiżjoni
tagħha fir-rigward tal-ksur. Lil hinn mill-għan li jipproteġu
l-infurzar pubbliku, regoli ta’ dan it-tip jiffaċiltaw ukoll rimedju
effettiv u effiċjenti permezz ta’ azzjonijiet għad-danni kollettivi.
Jiġifieri, l-atturi f’azzjoni ta’ segwitu jistgħu sa ċertu punt
sinifikanti jibbażaw fuq ir-riżultati tal-infurzar pubbliku u b’hekk
jevitaw il-litigazzjoni (mill-ġdid) ta’ ċerti kwistjonijiet.
Għandu jingħata l-kas dovut għall-ispeċifiċitajiet ta’
azzjonijiet kollettivi għad-danni f’oqsma politiċi fejn l-infurzar
pubblika ikollu rwol ewlieni, sabiex jintlaħaq l-għan doppju li
tiġi protetta l-effettività tal-infurzar pubbliku u jiġi
ffaċilitat rimedju kollettiv privat effettiv partikolarment fil-forma ta’
azzjonijiet kollettivi ta’ segwitu. 3,7. Infurzar
effettiv f'azzjonijiet kollettivi transkonfinali permezz ta’ regoli
tal-liġi internazzjonali privata Il-prinċipji ġenerali tal-liġi
internazzjonali privata Ewropea jeħtieġu li tilwima kollettiva
b’implikazzjonijiet transkonfinali għandha tinstema' minn qorti kompetenti
fuq il-bażi ta’ regoli Ewropej dwar il-ġuriżdizzjoni,
inklużi dawk li jipprovdu għall-għażla tal-qorti sabiex
jiġi evitat forum shopping. Ir-regoli dwar il-liġi proċedurali
ċivili Ewropea u l-liġi applikabbli għandhom jiffunzjonaw b'mod
effiċjenti fil-prattika biex tiġi żgurata koordinazzjoni xierqa
tal-proċeduri nazzjonali għal rimedju kollettivi f’każijiet
transkonfinali. Fir-rigward ta’ regoli
ġuriżdizzjonali, ħafna partijiet interessati talbu li
proċedimenti kollettivi jiġu indirizzati b’mod speċifiku
fil-livell Ewropew. L-opinjonijiet madankollu huma differenti dwar il-fattur
ta’ konnessjoni mixtieq bejn il-qorti u l-kawża. L-ewwel grupp ta’
partijiet interessati jirrakkomanda regola ġdida li tagħti
ġuriżdizzjoni f’sitwazzjoni ta’ talbiet tal-massa lill-qorti fejn
il-maġġoranza tal-partijiet li jallegaw li sofrew dannu jkunu
domiċiljati u/jew estensjoni tal-ġuriżdizzjoni għall-kuntratti
tal-konsumatur għal entitajiet rappreżentattivi li jippreżentaw
talba kollettiva. It-tieni kategorija targumenta li l-ġuriżdizzjoni
fil-post tad-domiċilju tal-konvenut hija ideali peress li hija
faċilment identifikabbli u tiżgura ċ-ċertezza legali. It-tielet
kategorija tissuġġerixxi ħolqien ta’ panil ġuridiku
speċjali għall-azzjonijiet kollettivi transkonfinali mal-Qorti
tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni tqis li
r-regoli eżistenti tar-Regolament (KE) Nru 44/2001 dwar il-ġuriżdizzjoni,
rikonoxximent u eżekuzzjoni ta’ sentenzi f’materji ċivili u
kummerċjali (‘ir-Regolament Brusell I’)[40],
għandhom jiġu sfruttati bis-sħiħ. Fid-dawl ta’ iktar
esperjenza li tinvolvi każijiet transkonfinali, ir-rapport previst dwar
l-applikazzjoni tar-Regolament Brussell I għandu jinkludi
s-suġġett ta’ infurzar effettiv f'azzjonijiet kollettivi
transkonfinali. Fl-aħħarnett, xi partijiet
interessati qajmu l-problema li skont il-kunflitt attwali ta’ regoli
tal-liġi tal-UE[41], qorti li fiha tiġi ppreżentata tilwima kollettiva
f’każ li jinvolvi atturi minn diversi Stati Membri sejra jkollha tapplika
kultant diversi liġijiet differenti għas-sustanza tat-talba.
F’każijiet ta’ danni dwar ir-responsabbiltà tal-prodott, il-liġi hija
determinata skont ir-residenza abitwali tal-persuna li ġarrbet id-dannu.
F’każijiet ta’ danni dwar ir-responsabbiltà tal-prodott, il-liġi hija
determinata skont ir-residenza abitwali tal-persuna li ġarrbet id-dannu.
Barra minn hekk, għal każijiet ta’ kompetizzjoni inġusta,
l-liġi applikabbli hija l-liġi tal-pajjiż fejn ir-relazzjonijiet
kompetittivi jew l-interessi kollettivi tal-konsumaturi huma jew x’aktar li
jiġu affettwati. Ċertament, jista’ jkun hemm sitwazzjoni fejn
il-kunflitt tal-liġijiet jista’ jirrendi litigazzjoni transkonfinali
kumplessa, b’mod partikolari jekk il-qorti jkollha tapplika diversi
liġijiet tal-kumpens għal grupp ta’ persuni li jallegaw li sofrew
danni. Madankollu, il-Kummissjoni s’issa mhix konvinta li jkun xieraq li
tiġi introdotta regola speċifika għal talbiet kollettivi li
jkunu jeħtieġu lill-qorti biex tapplika liġi waħda
għal każ. Dan jista’ jwassal għal inċertezza meta din ma
tkunx il-liġi tal-pajjiż tal-persuna li tkun qed titlob id-danni. 3,8. Disponibbiltà
ta’ soluzzjoni kunsenswali kollettiva għat-tilwim Il-partijiet interessati jaqblu li
s-soluzzjoni tat-tilwim b'mod kunsenswali jista’ jipprovdi lill-partijiet
b’mezz ta’ soluzzjoni veloċi, mhux għali u sempliċi
għat-tilwim tagħhom. Soluzzjoni tat-tilwim b'mod kunsenswali jista' wkoll
inaqqas il-ħtieġa li persuna tfittex rimedju ġudizzjarju.
Il-partijiet fil-proċedimenti kollettivi għandu għalhekk
ikollhom il-possibbiltà li jsolvu tilwimiet tagħhom kollettivament barra
mill-qorti jew bl-intervent ta' parti terza (eż. bl-użu ta'
mekkaniżmu bħal arbitraġġ jew medjazzjoni) jew
mingħajr intervent bħal dan (eż. ftehim fost il-partijiet
ikkonċernati). Il-maġġoranza l-kbira tal-partijiet
interessati inklużi l-intrapriżi żgħar u medji (SMEs) huma
tal-fehma li s-soluzzjoni ta’ tilwim kollettiv b'mod kunsenswali m'għandux
ikun l-ewwel pass obbligatorju qabel imorru l-qorti. Tabilħaqq, dan
l-approċċ jista’ joħloq spejjeż u dewmien bla bżonn u
jista’ f'ċerti sitwazzjonijiet saħansitra jispiċċa jfixkel
id-dritt fundamentali ta' aċċess għall-ġustizzja[42]. Ir-rikorriment għas-soluzzjoni kollettiva b'mod kunsenswali ta'
tilwim għandu għalhekk jibqa’ volontarju, filwaqt li titqies kif
dovut il-liġi eżistenti tal-UE fil-qasam tal-ADR. Madankollu,
l-imħallfin fil-proċeduri ta’ rimedju kollettiv m'għandhomx
ikunu impeduti milli jistiednu lill-partijiet biex ifittxu soluzzjoni
kollettiva b'mod kunsenswali għat-tilwim tagħhom[43]. Verifika tal-legalità tal-eżitu ta'
soluzzjoni kollettiva b'mod kunsenswali ta' tilwim u l-infurzabbiltà
tiegħu hija ta' importanza partikolari fil-każijiet kollettivi,
peress li mhux il-membri kollha tal-grupp li jallegaw li sofrew dannu minn
allegata prattika illegali huma dejjem kapaċi li jieħdu sehem
direttament fis-soluzzjoni kollettiva b'mod kunsenswali ta' tilwim. Il-qorti għandha
għalhekk tikkonferma r-riżultat. Il-Kummissjoni tirrakkomanda dan
lill-Istati Membri.[44] Il-Kummissjoni tara għalhekk li
mekkaniżmi ta' soluzzjoni ta' tilwim b'mod kunsenswali jista' jkollhom
rwol kumplementari utli. Filwaqt li tibni fuq il-passi li diġà
ttieħdu f'din id-direzzjoni, jiġifieri d-Direttiva dwar
il-Medjazzjoni, id-Direttivi dwar is-Soluzzjoni Alternattiva għat-Tilwim
tal-Konsumaturi u r-Regolament dwar is-Soluzzjoni tat-Tilwim Onlajn
tal-konsumatur, il-Kummissjoni tqis li dan huwa pass ieħor utli li
jirrakkomanda lill-Istati Membri biex jiżviluppaw mekkaniżmi
kollettivi ta’ soluzzjoni ta' tilwim b'mod kunsenswali[45]. 3,9. Finanzjament ta’ azzjoni
kollettiva Fil-każ ta’ rimedju kollettiv,
l-ispejjeż[46] li normalment jitħallsu mill-partijiet involuti fil-litigazzjoni
ċivili jistgħu jkunu relattivament għoljin, b'mod partikolari
fejn ikun hemm ħafna atturi. Filwaqt li n-nuqqas ta' finanzjament
m'għandux jillimita l-aċċess għall-ġustizzja[47], mekkaniżmi ta’ finanzjament disponibbli għal azzjonijiet
kollettivi m’għandhomx joħolqu inċentivi għal litigazzjoni
abbużiva. 3,9.1. Finazjament minn partijiet
terzi Appoġġ finanzjarju minn parti terza
privata li ma tkunx parti fil-proċedimenti jista’ jieħu forom
differenti. Finanzjar minn parti terza dirett ta’ azzjonijiet kollettivi huwa
meqjus bħala fattur li potenzjalment iwassal għal litigazzjoni
abbużiva, sakemm ma jkunx regolat b'mod xieraq. Assigurazzjoni dwar
spejjeż legali hija perċepita minn uħud bħala aktar
newtrali u assigurazzjoni ta’ ‘wara l-avveniment’ jista' jkollha ċerta
rilevanza għall-azzjonijiet kollettivi. Drittijiet ta’ kontinġenza jew
suċċess għal servizzi legali li jkopru mhux biss
rappreżentazzjoni, iżda wkoll l-azzjoni preparatorja, il-ġbir
ta' evidenza u l-amministrazzjoni ta’ każ ġenerali jikkostitwixxu de
facto finanzjar minn parti terza. Il-varjetà tas-soluzzjonijiet adottati
f'dan il-qasam mill-Istati Membri tvarja minn projbizzjoni għal
aċċettazzjoni. Xi partijiet interessati jikkunsidraw
it-tneħħija ta’ drittijiet ta’ kontinġenza bħala
salvagwardja importanti kontra litigazzjoni abbużiva filwaqt li
oħrajn jaraw id-drittijiet ta’ kontinġenza bħala metodu utli ta’
finanzjament ta’ azzjonijiet kollettivi. Finanzjament minn parti terza huwa qasam li
jeħtieġ li jitfassal b'mod li jservi b'mod proporzjonat l-objettiv li
jiġi żgurat aċċess għall-ġustizzja.
Il-Kummissjoni għalhekk hija tal-fehma fir-Rakkomandazzjoni
tal-Kummissjoni li dan għandu jkun soġġett għal ċerti
kundizzjonijiet. Sistema mhux xierqa u mhux trasparenti ta’ finanzjament minn
parti terza għandha r-riskju li tistimula litigazzjoni abbużiva jew
litigazzjoni li tagħmel ftit biex isservi l-aħjar interessi
tal-litiganti. 3,9.2. Finanzjament pubbliku Fil-konsultazzjoni pubblika, xi partijiet
interessati, jiġifieri organizzazzjonijiet tal-konsumaturi u xi avukati,
iffavorixxew il-ħolqien ta’ fondi pubbliċi li jipprovdu
appoġġ finanzjarju lill-atturi potenzjali fil-każijiet ta’
rimedju kollettiv. Madankollu, minħabba li rimedju kollettiv
ikun proċedura li sseħħ fil-kuntest ta’ kawża ċivili
bejn żewġ partijiet, anki jekk waħda minnhom tkun magħmula
minn għadd ta’ atturi, u deterrent se jkun effett sekondarju
tal-proċeduri, il-Kummissjoni ma tarax li jkun neċessarju li
tirrakkomanda appoġġ dirett minn fondi pubbliċi, peress li jekk
il-qorti ssib li tkun saret ħsara, il-parti li tkun sofriet il-ħsara
sejra tikseb kumpens mill-parti telliefa, inklużi l-ispejjeż legali
tagħhom. 3,9.3. Il-prinċipju ta' ‘min
jitlef iħallas’ Il-prinċipju li l-parti telliefa
għandha tħallas l-ispejjeż tal-proċeduri tal-qorti huwa
inkorporat sew fit-tradizzjoni legali Ewropea, għalkemm mhuwiex
preżenti f'kull ġuriżdizzjoni tal-Unjoni Ewropea u l-mod li fih
huwa applikat ivarja bejn il-ġuriżdizzjonijiet. Fil-konsultazzjoni pubblika, il-partijiet
kollha involuti qablu li l-prinċipju ta' ‘min jitlef iħallas’
għandu japplika għall-każijiet ta’ rimedju kollettiv.
Il-Kummissjoni m'għandha l-ebda dubju li l-prinċipju ta' ‘min jitlef
iħallas’ għandu jifforma parti mill-approċċ Ewropew għar-rimedju
kollettiv u għalhekk tirrakkomanda li dan il-prinċipju jiġi
segwit fl-azzjonijiet kollettivi.[48] 4. Konklużjonijiet Il-konsultazzjoni pubblika tal-Kummissjoni
fl-2011, ir-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew
tat-2 ta’ Frar 2012 u l-analiżi tal-Kummissjoni stess
għamluha possibbli li jiġu identifikati kwistjonijiet partikolari
sabiex jiġu indirizzati fl-iżvilupp ta’ qafas orizzontali Ewropew
għal rimedju kollettiv. Bħala konklużjoni prinċipali
l-Kummissjoni tara l-vantaġġ li jiġi segwit approċċ orizzontali
sabiex jiġi evitat ir-riskju ta’ inizjattivi settorjali mhux ikkoordinati
tal-UE u biex tiżgura l-aħjar interface mar-regoli proċedurali
nazzjonali, fl-interess tat-tħaddim tas-suq intern. B'kont meħud tal-kumplessità
min-naħa waħda u l-ħtieġa li jiġi żgurat
approċċ koerenti għar-rimedju kollettiv min-naħa
l-oħra , il-Kummissjoni tadotta, b'mod parallel ma’ din il-Komunikazzjoni,
Rakkomandazzjoni skont l-Artikolu 292 tat-TFUE li tissuġġerixxi
prinċipji komuni orizzontali ta’ rimedju kollettiv fl-Unjoni
Ewropea li għandhom jiġu mħarsa mill-Istati Membri kollha. Wara
l-adozzjoni u l-pubblikazzjoni tar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni, l-Istati
Membri għandhom jingħataw sentejn biex jimplimentaw il-prinċipji
rakkomandati mir-Rakkomandazzjoni fis-sistemi ta’ rimedju kollettiv nazzjonali.
Fuq il-bażi tal-esperjenza prattika li għandha ssir
mar-Rakkomandazzjoni, il-Kummissjoni sejra, erba' snin wara l-pubblikazzjoni
tar-Rakkomandazzjoni, tivvaluta jekk għandhomx jiġu proposti
miżuri leġiżlattivi oħrajn biex tikkonsolida u
ssaħħaħ l-approċċ orizzontali rifless
fil-Komunikazzjoni attwali u fir-Rakkomandazzjoni. B'mod partikolari,
il-Kummissjoni sejra tivvaluta l-implimentazzjoni tar-Rakkomandazzjoni u
l-impatt tagħha fuq l-aċċess għall-ġustizzja, fuq
id-dritt li jinkiseb kumpens, fuq il-ħtieġa tal-prevenzjoni ta’
litigazzjoni abbużiva u fuq il-funzjonament tas-suq uniku, fuq l-ekonomija
tal-Unjoni Ewropea u l-fiduċja tal-konsumaturi. [1] Ara l-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni "Pjan ta’
Azzjoni li Jimplimenta l-Programm ta’ Stokkolma" COM(2010) 171 20.4.2010.
Ara Il-Programm ta’ Stokkolma — Ewropa miftuħa u sigura għas-servizz
u l-protezzjoni taċ-ċittadini, adottat mill-Kunsill Ewropew
fid-9.12.2009, ĠU C 115, 4.5.2010, p.1. [2] Ir-Regolament (KE) Nru 861/2007 li jistabbilixxi
Proċedura Ewropea għal Talbiet Żgħar, ĠU L 199,
31.7.2007. [3] Ir-Regolament (KE) Nru 1896/2006 li joħloq
proċedura għal ordni ta' ħlas Ewropea, ĠU L 399,
30.12.2006. [4] Direttiva 2008/52/KE dwar ċerti aspetti ta’
medjazzjoni f’materji ċivili u kummerċjali, ĠU L 136,
24.5.2008. [5] Il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni lill-Kunsill,
lill-Parlament Ewropew u lill Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropw,
“L-istrateġija Ewropea tal-Politika tal-Konsumatur 2007-2013
Responsabiltajiet akbar għall-konsumatur, titjib tal-benessri
tagħhom, u l-ħarsien effettiv tagħhom", COM(2007)99finali,
{SEC(2007)321}, {SEC(2007)322}, {SEC(2007)323}, 13.03.2007 u l-Komunikazzjoni
mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u
Soċjali u l-Kumitat Reġjonali "Aġenda Ewropea tal-Konsumatur
– Tkabbir fil-kunfidenza u l-iżvilupp", COM(2012)225finali,{SWD(2012)
132 finali}, 22.05.2012. [6] P7_TA(2013)0066 Is-soluzzjoni alternattiva
għat-tilwim tal-konsumaturi, Kumitat għas-Suq Intern u l-Ħarsien
tal-Konsumatur PE487.749 Riżoluzzjoni leġiżlattiva tal-Parlament
Ewropew tat-12 ta’ Marzu 2013 dwar il-proposta għal
direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar alternattiva għal
riżoluzzjoni għat-tilwim tal-konsumatur u emendi tar-Regolament(KE)
Nru 2006/2004 u d-Direttiva 2009/22/KE (Id-Direttiva dwar il-konsumatur
ADR) (COM(2011)0793 – C7-0454/2011– 2011/0373(COD)). [7] P7_TA(2013)0065 Soluzzjoni onlajn għat-tilwim
tal-konsumaturi , il-Kumitat għas-Suq Intern u l-Protezzjoni
tal-Konsumatur PE487.752 Riżoluzzjoni leġiżlattiva tal-Parlament
Ewropew tat-12 ta' Marzu 2013 dwar il-proposta għal regolament
tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar soluzzjoni online għat-tilwim,
għat-tilwim tal-konsumaturi (Regolament dwar l-ODR tal-konsumaturi)
(COM(2011)0794 – C7-0453/2011– 2011/0374(COD)) (Proċedura
leġiżlattiva ordinajra: l-ewwel qari) [8] Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew
tat-2 ta’ Frar 2012 “Lejn Approċċ Ewropew Koerenti
għal Rimedju Kollettiv” [9] [ŻID referenza COM(2013)XXX meta magħrufa] [10] Għall-Kummissjoni, ir-Rakkomandazzjoni orizzontali u
d-Direttiva speċifika għas-settur huma "pakkett" li,
fit-totalità tiegħu, jirrifletti approċċ ibbilanċjat
magħżul deliberatament mill-Kummissjoni. Filwaqt li l-proċeduri
ta’ adozzjoni huma differenti għaż-żewġ miżuri
taħt it-Trattati, bidliet sinifikanti għal dan l-approċċ
ibbilanċjat ikunu jeħtieġu li l-Kummissjoni terġa'
tikkunsidra l-proposta tagħha. [11] Barra minn hekk awtorità pubblika tista’ tkun attur jew
konvenut fi kwistjonijiet ċivili meta ma tkunx qed teżerċita
l-poter pubbliku tagħha iżda tkun qed taġixxi skont il-liġi
ċivili. [12] Sakemm ma tkunx azzjoni ta’ danni ‘ta’ segwitu’ li tkun
teħtieġ il-konstatazzjoni minn qabel ta’ ksur minn awtorità pubblika
kompetenti, bħal awtorità tal-kompetizzjoni. [13] Għal din ir-raġuni, mhuwiex xieraq li ssir
referenza għal "vittmi", "ħsara" jew "ksur
" fil-kuntest ta’ azzjonijiet kollettivi privati qabel il-qorti
tiddeċiedi li l-ħsara kienet ikkawżata minn ksur partikolari
tal-liġi. [14] Ir-riċerka mwettqa fil-Ġermanja wriet li madwar
60 % tal-azzjonijiet (ta’ inġunzjoni) miġjuba minn awtoritajiet
tal-protezzjoni tal-konsumatur jew assoċjazzjonijiet kienu ta'
suċċess fil-perjodu ta' żmien partikolari. Dan
il-perċentwal huwa għoli minħabba li l-atturi jagħżlu
l-każijiet b'attenzjoni. Madankollu, f'40 % tal-każijiet, ma
nstab l-ebda ksur jew attività illegali mill-qorti. Ara Meller-Hannich:
Effektivität kollektiver Rechtschutzinstrumente, 2010. [15] Id-Direttiva 2009/22/KE, ĠU L 110, 1.5.2009, p.
30. [16] L-Istati Membri implimentaw dan billi taw il-jedd
lill-organizzazzjonijiet mhux governattivi permanenti li jikkontestaw
id-deċiżjonijiet amministrattivi fi kwistjonijiet ambjentali quddiem
il-qrati. [17] Ara eż. l-istudju tal-2008 “Evalwazzjoni
tal-effikaċja u l-effiċjenza tal-mekkaniżmi ta’ rimedju
kollettiv fl-Unjoni Ewropea" mitlub mill-Kummissjoni u disponibbli fuq http://ec.europa.eu/consumers/redress_cons/collective_redress_en.htm#Studies. [18] COM(2005)672, 19.12.2005. [19] COM(2008)165, 2,4.2008. [20] COM(2008)794, 27,11.2008. [21] Forma ta’ rimedju kollettiv rappreżentattiv ġiet
proposta mill-Kummissjoni fil-proposta tagħha għal Regolament dwar
il-protezzjoni ta' individwi fir-rigward tal-ipproċessar ta’ dejta
personali u dwar il-moviment liberu ta' tali dejta (Regolament Ġenerali
dwar il-Protezzjoni tad-Dejta). Hawnhekk, ir-rimedju ġudizzjarju għal
vjolazzjonijiet għall-protezzjoni tad-dejta jista’ jiġi
eżerċitat minn kwalunkwe korp, organizzazzjoni jew assoċjazzjoni
li timmira li tipproteġi d-drittijiet u l-interessi dwar il-protezzjoni
tad-dejta personali tagħhom suġġetti tad-dejta, jekk dawn
jaġixxu f'isem suġġett tad-dejta wieħed jew aktar(ara
COM(2012)11, 25.1.2012, Artikoli 73(2) u 76). F’dawn il-każijiet,
l-azzjoni għalhekk issir f'isem is-suġġett tad-dejta
rrappreżentat u tmur biss safejn is-suġġett tad-dejta
nnifsu/nfisha ikun intitolat li jressaq azzjoni. [22] COM(2010)135, 31,3.2010. [23] Kważi kollha kienu tweġibiet uniformi
miċ-ċittadini Franċiżi u Ġermaniżi. [24] 15-il Stat Membru wieġbu għall-konsultazzjoni
pubblika (AT, BG, CZ, DE, DK, EL, FR, HU, IT, LV, NL, PL, PT, SE, UK). [25] Skont stħarriġ tal-Eurobarometer tal-2011, 79 % ta’ dawk li
ġew mistoqsija fis-27 Stat Membru ddikjaraw li se jkunu aktar lesti li
jiddefendu d-drittijiet tagħhom fil-qorti jekk ikunu jistgħu jingħaqdu
ma' konsumaturi oħra. "L-attitudnijiet tal-konsumaturi lejn
il-kummerċ transkonfinali u l-protezzjoni tal-konsumatur" Flash
Eurobarometer, Marzu 2011. [26] Opinjoni espressa mill-maġġoranza tal-partijiet
interessati kollha, b'mod partikolari n-negozji. [27] Ir-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew
tat-2 ta’ Frar 2012 dwar ‘Lejn Approċċ Ewropew
Keoerenti għar-Rimedju Kollettiv’ (2011/2089(INI)). [28] Punt 1 tar-Riżoluzzjoni. [29] Punt 5 tar-Riżoluzzjoni. [30] Punt 4 tar-Riżoluzzjoni. [31] Punt 7 tar-Riżoluzzjoni. [32] Punt 8 tar-Riżoluzzjoni. [33] Punt 15 tar-Riżoluzzjoni. [34] Punt 16 tar-Riżoluzzjoni. [35] Eż. l-azzjoni rappreżentativa ta’ segiwtu
tar-Renju Unit għal danni li jirriżultaw minn ksur tal-liġi
tal-kompetizzjoni li jkunu ġew stabbiliti mill-awtoritajiet kompetenti. [36] Ara l-punti 6-9 tar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni. [37] Is-sistema ta’ ‘opt-out’ għandha żewġ
vantaġġi li jispjegaw għala xi Stati Membri introduċewha:
l-ewwel, li tiffaċilita l-aċċess għall-ġustizzja
fil-każijiet fejn id-dannu individwali huwa tant żgħir li
wħud mill-atturi potenzjali jiddeċiedu li ma jiħdux sehem
fil-proċedimenti. It-tieni hija li l-proċedimenti ‘opt-out’
jagħtu aktar ċertezza lill-konvenut, peress li s-sentenza ma tkunx
torbot biss lil dawk li għażlu li jibqgħu barra. [38] L-għaqda tal-konsumaturi Which? tirreferi
għall-esperjenza tagħha fil-kawża tagħha Replica Football
Shirts, meta azzjoni kollettiva "opt-in" (ta’ azzjoni ta’ danni ta’
segwitu fil-qasam tal-kompetizzjoni) finalment iggarantiet il-kumpens għal
perċentwal żgħir ħafna biss ta' dawk milquta bit-termini
tad-deċiżjoni tal-awtorità kompetenti. [39] Fil-qasam tal-kompetizzjoni, ħafna partijiet
interessati jenfasizzaw il-ħtieġa li tiġi mħarsa
l-effettività ta’ programmi ta' klemenza applikati mill-Kummissjoni u
l-awtoritajiet nazzjonali tal-kompetizzjoni meta jiġu infurzati r-regoli
tal-UE kontra l-kartelli. Kwistjonijiet oħra ta’ spiss imsemmija f'dan
il-kuntest jinkludu l-effett vinkolanti ta' deċiżjonijiet ta’ ksur
mill-awtoritajiet nazzjonali tal-kompetizzjoni fir-rigward ta’ azzjonijiet
kollettivi għad-danni ta’ segwitu u l-istabbiliment ta’ preskrizzjonijiet
speċifiċi li jġibu dawn l-azzjonijiet ta’ segwitu. [40] Hekk kif emendata mir-Regolament (KE) Nru 1215/2012
li sejjer jidħol fis-seħħ fl-10 ta’ Jannar 2015.
ĠU L 351, 20.12.2012. [41] Regolamenti (KE) Nru 593/2008 dwar il-liġi
applikabbli għal obbligi kuntrattwali (Ruma I), ĠU L 177,
4.7.2008, u (KE) Nru 864/2007 dwar il-liġi applikabbli għal
obbligi mhux kuntrattwali (Ruma II), ĠU L 199, 31.7.2007. [42] Skont l-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali
tal-Unjoni Ewropea. [43] Dan diġà huwa l-każ għall-medjazzjoni
f'tilwim transkonfinali, fejn, skont l-Artikolu 5 tad-Direttiva 2008/52/KE dwar
ċerti aspetti ta’ medjazzjoni f'materji ċivili u kummerċjali,
il-qrati li quddiemhom titressaq azzjoni jistgħu jistiednu lill-partijiet
sabiex jużaw il-medjazzjoni sabiex isolvu t-tilwima. [44] Ara punt 30 tar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni.
Fit-tilwim ċivili u kummerċjali transkonfinali, skont id-Direttiva
2008/52/KE, il-kontenut ta’ ftehim li jirriżulta minn medjazzjoni
għandu jsir infurzabbli mill-qorti rikjesta sakemm ma jkunx kuntrarju
għal-liġi tal-Istat Membru fejn issir it-talba jew il-liġi ta’
dak l-Istat Membru ma tipprovdix għall-infurzabbiltà tiegħu [45] Ara l-punti 27-30 tar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni.
Id-Direttiva dwar is-Soluzzjoni Alternattiva għat-Tilwim tal-Konsumaturi
ma timpedixxix Stati Membri milli jżommu jew jintroduċu
proċeduri alternattivi għas-soluzzjoni ta' tilwim li jittrattaw b'mod
konġunt l-istess tilwim jew simili bejn negozjant u bosta konsumaturi, u
b'hekk tippermetti li jiġu żviluppati proċeduri alternattivi ta'
soluzzjoni ta' tilwim. [46] Dawn l-ispejjeż jinkludu l-ħlasijiet tal-qorti,
ir-rimunerazzjoni tar-rappreżentanti legali, l-ispejjeż
tal-parteċipazzjoni fis-smigħ, l-ispejjeż tal-ġestjoni
ġenerali tal-każ, l-ispejjeż ta' analiżi ta’ espert. [47] Is-sistemi nazzjonali ta’ għajnuna legali
għandhom jintużaw kif xieraq biex jevitaw dan. [48] Ara punt 15 tar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni.