Appendiċi A

Għall-konvenzjoni dwar trasport internazzjonali bil-ferrovija (COTIF) tad-9 ta’ mejju 1980, KIF modifikata bil-protokoll għall-modifika tal-konvenzjoni dwar it-trasport internazzjonali bil-ferrovija tat-3 ta’ ġunju 1999

TITOLU II

KONKLUŻJONI U PRESTAZZJONI TAL-KUNTRATT TA’ TRASPORT

Artikolu 6

Kuntratt ta’ Trasport

1.   Bil-kuntratt ta’ trasport, it-trasportatur għandu jidħol għall-impenn li jġorr il-passiġġier kif ukoll, fejn xieraq, il-bagalji u vetturi għall-post tad-destinazzjoni u li jikkunsinna l-bagalji u l-vetturi fil-post tad-destinazzjoni.

2.   Il-kuntratt ta’ trasport għandu jiġi kkonfermat b’biljett jew aktar maħruġ lill-passiġġier. Madankollu, soġġett għall-Artikolu 9, l-assenza, l-irregolarità jew it-telf ta’ biljett m’għandhomx jaffettwaw l-eżistenza jew il-validità tal-kuntratt li għandha tibqa’ soġġetta għal dawn ir-Regoli Uniformi.

3.   Il-biljett għandu jkun evidenza prima facie tal-konklużjoni u l-kontenut tal-kuntratt ta’ trasport.

Artikolu 7

Biljett

1.   Il-Kondizzjonijiet Ġenerali ta’ Trasport għandhom jiddeterminaw il-forma u l-kontenut tal-biljetti kif ukoll il-lingwa u l-karattri li bihom huma għandhom jiġu stampati u magħmulin.

2.   Dan li ġej, ta’ l-inqas, għandu jiddaħħal fil-biljett:

(a)	it-trasportatur jew it-trasportaturi;

(b)	stqarrija li t-Trasport huwa soġġett, minkejja kwalunkwe klawsola kuntrarja, għal dawn ir-Regoli Uniformi; din tista’ tkun indikata bl-akronimu CIV;

(ċ)	kwalunkwe stqarrija oħra meħtieġa biex tipprova l-konklużjoni u l-kontenut tal-kuntratt ta’ Trasport u li tippermetti lill-passiġġier jafferma d-drittijiet li jirriżultaw minn dan il-kuntratt.

3.   Il-passiġġier għandu jiżgura, x’ħin jirċievi l-biljett, li dan ħareġ skond l-istruzzjonijiet tiegħu.

4.   Il-biljett għandu jkun trasferibbli jekk ma jkunx ħareġ f’isem il-passiġġier u jekk il-vjaġġ ma jkunx beda.

5.   Il-biljett jista’ jiġi stabbilit fil-forma ta’ reġistrazzjoni ta’ data elettronika, li tista’ tiġi ttrasformata f’simboli miktuba leġġibbli. Il-proċedura użata għar-reġistrazzjoni u t-trattament ta’ data għandha tkun ekwivalenti mill-perspettiva funzjonali, b’mod partikolari sa fejn jikkonċerna l-valur evidenzjali tal-biljett irrappreżentat b’dik id-data.

Artikolu 8

Pagament u rimbors tal-ħlas tat-trasport

1.   Soġġett għal ftehim kuntrarju bejn il-passiġġier u t-trasportatur, il-ħlas tat-trasport għandu jitħallas minn qabel.

2.   Il-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-trasport għandhom jiddeterminaw taħt liema kondizzjonijiet għandu jsir rimbors tal-ħlas tat-trasport.

Artikolu 9

Id-dritt li tinġarr. Esklużjoni mit-trasport

1.   Il-passiġġier għandu, mill-bidu tal-vjaġġ tiegħu, ikollu fil-pussess tiegħu biljett validu u jippreżentah fl-ispezzjoni tal-biljetti. Il-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-Trasport jistgħu jipprovdu:

(a)	li passiġġier li ma jipproduċix biljett validu għandu jħallas, b’żieda mal-ħlas tat-trasport, ħlas addizzjonjali;

(b)	li passiġġier li jirrifjuta li jħallas x’ħin jintalab il-ħlas tat-trasport jew il-ħlas addizzjonali jista’ jiġi mitlub li jtemm il-vjaġġ tiegħu;

(ċ)	jekk u taħt liema kondizzjonijiet għandu jsir rimbors tal-ħlas addizzjonali.

2.   Il-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-trasport jistgħu jipprovdu li l-passiġġieri li:

(a)	jippreżentaw periklu għas-sigurtà u l-iffunzjonar tajjeb ta’ l-operazzjonijiet jew għas-sigurtà ta’ passiġġieri oħra,

(b)	joħolqu inkonvenjent lil passiġġieri oħra b’mod intollerabbli,

għandhom jiġu esklużi mit-trasport jew jistgħu jiġu mitluba jtemmu l-vjaġġ tagħhom u li tali persuni m’għandhomx ikunu intitolati għal rimbors tal-ħlas tat-trasport tagħhom jew ta’ kwalunkwe ħlas għat-trasport ta’ bagalji reġistrati li setgħu ħallsu.

Artikolu 10

Ikkompletar ta’ formalitajiet amministrattivi

Il-passiġġier għandu jikkonforma mal-formalitajiet meħtieġa mid-dwana jew l-awtoritajiet amministrattivi oħra.

Artikolu 11

Kanċellazzjoni u ttardjar tal-ferroviji. Konnessjonijiet li ma ntlaħqux

It-trasportatur għandu, fejn neċessarju, jiċċertifika fuq il-biljett li l-ferrovija ġiet ikkanċellata jew il-konnessjoni ma ntlaħqitx.

TITOLU III

TRASPORT TA’ BAGALJI TA’ L-IDEJN, ANNIMALI, BAGALJI RREĠISTRATI U VETTURI

Kapitolu I

Dispożizzjonijiet Komuni

Artikolu 12

Artikoli u annimali aċċettabbli

1.   Il-passiġġier jista’ jieħu miegħu artikoli li jistgħu jiġu mmaniġġjati faċilment (bagalji ta’ l-idejn) u wkoll annimali ħajjin skond il-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-Trasport. Barra minn dan, il-passiġġier, jista’ jieħu miegħu artikoli ingombranti skond id-Dispożizzjonijiet speċjali, li hemm fil-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-Trasport. Artikoli u annimali li x’aktarx idejqu jew joħolqu inkonvenjent lill-passiġġieri jew jikkawżaw ħsara m’għandhomx jiġu permessi bħala bagalja ta’ l-idejn.

2.   Il-passiġġier, jista’ jikkunsinna l-artikoli u l-annimali bħala bagalji rreġistrati skond il-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-trasport.

3.   It-trasportatur jista’ jippermetti t-trasport ta’ vetturi fl-okkażjoni tat-trasport ta’ passiġġieri skond Dispożizzjonijiet speċjali li hemm fil-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-trasport.

4.   It-trasport ta’ merkanzija perikoluża bħala bagalja ta’ l-idejn, bagalja rreġistrata kif ukoll bħala ġewwa jew fuq vetturi li, skond dan it-Titolu jinġarru bil-ferrovija, għandu jikkonforma mar-Regolament li jikkonċerna t-trasport ta’ Merkanzija Perikoluża bil-Ferrovija (RID).

Artikolu 13

Eżami

1.   Fejn ikun hemm raġuni tajba għas-suspett ta’ nuqqas ta’ osservanza tal-kondizzjonijiet tat-Trasport, it-trasportatur għandu jkollu d-dritt li jeżamina jekk l-artikoli (il-bagalji ta’ l-idejn, il-bagalji rreġistrati, il-vetturi inkluż it-tagħbija tagħhom) u l-annimali ttrasportati jikkonformawx mal-kondizzjonijiet tat-Trasport, sakemm il-liġijiet u l-preskrizzjonijiet ta’ l-Istat li fih isir l-eżami ma jipprojbixxux tali eżami. Il-passiġġier għandu jkun mistieden biex jattendi għall-eżami. Jekk ma jidhirx jew ma jkunx jista’ jintlaħaq, it-trasportatur għandu jitlob l-preżenza ta’ żewġ xhieda indipendenti.

2.   Jekk ikun stabbilit li l-kondizzjonijiet tat-Trasport ma ġewx irrispettati, it-trasportatur jista’ jitlob lill-passiġġier iħallas l-ispejjeż li joriġinaw mill-eżami.

Artikolu 14

Ikkompletar ta’ formalitajiet amministrattivi

Il-passiġġier għandu jikkonforma mal-formalitajiet meħtieġa mid-dwana jew l-awtoritajiet amministrattivi oħra meta, waqt li jkun qed jiġi ttrasportat, ikollu artikoli (bagalji ta’ l-idejn, bagalji rreġistrati, vetturi inkluż it-tagħbija tagħhom) jew annimali ttrasportati. Hu għandu jkun preżenti waqt l-ispezzjoni ta’ dawn l-artikoli ħlief fejn hu previst mod ieħor mil-liġijiet u l-preskrizzjonijiet ta’ kull Stat.

Kapitolu II

Bagalji ta’ l-Idejn u Annimali

Artikolu 15

Superviżjoni

Għandha tkun ir-responsabbiltà tal-passiġġier li jissorvelja l-bagalja ta’ l-idejn u l-annimali li hu jieħu miegħu.

Kapitolu III

Bagalji Rreġistrati

Artikolu 16

Kunsinna ta’ bagalji rreġistrati

1.   L-obbligazzjonijiet kuntrattwali relatati mat-trasferiment tal-bagalji rreġistrati għandhom jiġu stabbiliti b’vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja maħruġ lill-passiġġier.

2.   Soġġett għall-Artikolu 22, l-assenza, l-irregolarità jew it-telf ta’ vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja m’għandhomx jaffettwaw l-eżistenza jew il-validità tal-ftehim li jikkonċernaw it-trasferiment tal-bagalji rreġistrati, li għandhom jibqgħu soġġetti għal dawn ir-Regoli Uniformi.

3.   Il-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja għandu jkun evidenza prima facie tar-reġistrazzjoni tal-bagalja u l-kondizzjonijiet tat-trasport tagħha.

4.   Soġġett għal evidenza kuntrarja, għandu jiġi preżunt li meta t-trasportatur għabba l-bagalja rreġistrata din kienet apparentament f’kondizzjoni tajba, u li n-numru u l-massa tal-punti tal-bagalja jikkorrispondu ma’ l-informazzjoni mdaħħla fuq il-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja.

Artikolu 17

Vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja

1.   Il-Kondizzjonijiet Ġenerali ta’ Trasport għandhom jiddeterminaw il-forma u l-kontenut tal-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja kif ukoll il-lingwa u l-karattri li bihom dan għandu jiġu stampat u magħmul. L-Artikolu 7 paragrafu 5 għandu japplika mutatis mutandis.

2.   Dan li ġej, ta’ l-inqas, għandu jiddaħħal fil-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja:

(a)	it-trasportatur jew it-trasportaturi;

(b)	stqarrija li t-Trasport huwa soġġett, minkejja kwalunkwe klawsola kuntrarja, għal dawn ir-Regoli Uniformi; din tista’ tkun indikata bl-akronimu CIV;

(ċ)	kwalunkwe stqarrija oħra meħtieġa biex tipprova l-obbligi kuntrattwali li jirrigwardaw it-trasferiment tal-bagalji rreġistrati u li tippermetti lill-passiġġier jafferma d-drittijiet li jirriżultaw minn dan il-kuntratt ta’ Trasport.

3.   Il-passiġġier għandu jiżgura, x’ħin jirċievi l-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja, li dan ħareġ skond l-istruzzjonijiet tiegħu.

Artikolu 18

Reġistrazzjoni u Trasport

1.   Ħlief fejn il-Kondizzjonijiet Ġenerali ta’ Trasport jipprovdu mod ieħor, il-bagalji għandhom jiġu rreġistrati biss fuq preżentazzjoni ta’ biljett validu ta’ l-inqas sad-destinazzjoni tal-bagalji. F’każi oħra r-reġistrazzjoni tal-bagalji għandha titwettaq skond il-preskrizzjonijiet fis-seħħ fil-post tal-konsenja.

2.   Meta l-Kondizzjonijiet Ġenerali ta’ Trasport jipprovdu li l-bagalji jistgħu jiġu aċċettati għal Trasport mingħajr il-preżentazzjoni ta’ biljett, id-Dispożizzjonijiet ta’ dawn ir-Regoli Uniformi li jiddeterminaw id-drittijiet u l-obbligi tal-passiġġier fir-rigward tal-bagalji rreġistrati tiegħu għandhom japplikaw mutatis mutandis għal dak li jikkonsenja l-bagalji rreġistrati.

3.   It-trasportatur jista’ jibgħat il-bagalji rreġistrati b’ferrovija oħra jew b’mezz ta’ trasport ieħor u b’rotta differenti minn dik meħuda mill-passiġġier.

Artikolu 19

Pagament ta’ ħlasijiet għat-Trasport ta’ bagalji rreġistrati

Soġġett għal ftehim kuntrarju bejn il-passiġġier u t-trasportatur, il-ħlas għall-Trasport ta’ bagalji rreġistrati għandu jkun pagabbli mar-reġistrazzjoni.

Artikolu 20

Immarkar ta’ bagalji rreġistrati

Il-passiġġier għandu jindika fuq kull punt tal-bagalji rreġistrati f’post viżibbilment ċar, b’mod suffiċjentement reżistenti u leġġibbli:

(a)	l-isem u l-indirizz tiegħu;

(b)	il-post tad-destinazzjoni.

Artikolu 21

Id-dritt li tiddisponi minn bagalji rreġistrati

1.   Jekk iċ-ċirkostanzi jippermettu u jekk b’dan ma jinkisrux il-ħtiġiet tad-dwana jew il-ħtiġiet ta’ awtoritajiet amministrattivi oħra, il-passiġġier jista’ jitlob li l-bagalji jingħataw lura fil-post tal-kunsinna maċ-ċediment tal-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja u, jekk il-Kondizzjonijiet Ġenerali ta’ Trasport jeħtieġu hekk, mal-preżentazzjoni tal-biljett.

2.   Il-Kondizzjonijiet Ġenerali ta’ Trasport jista’ jkun fihom Dispożizzjonijiet oħra li jirrigwardaw id-dritt li tiddisponi minn bagalji rreġistrati, b’mod partikolari modifikazzjonijiet tal-post tad-destinazzjoni u l-konsegwenzi finanzjari possibbli li jridu jinġarru mill-passiġġier.

Artikolu 22

Kunsinna

1.   Il-bagalji rreġistrati għandhom jiġu kkonsenjati maċ-ċediment tal-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja u, fejn xieraq, mal-pagament ta’ l-ammonti ta’ ħlas mal-kunsinna.

It-trasportatur għandu jkun intitolat, iżda mhux obbligat, li jeżamina jekk id-detentur tal-vawċer hux intitolat jew le li jirċievi kunsinna.

2.   Għandha tkun ekwivalenti għall-kunsinna lid-detentur tal-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja jekk, skond il-preskrizzjonijiet fis-seħħ fil-post tal-kunsinna:

(a)	il-bagalja ġiet mgħoddija f’idejn l-awtoritajiet tad-dwana jew ta’ l-octroi fil-bini jew l-imħażen tagħhom, meta dawn m’humiex soġġetti għas-superviżjoni tat-trasportatur;

(b)	annimali ħajjin ġew mgħoddija f’idejn partijiet terzi.

3.   Id-detentur tal-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja jista’ jitlob il-kunsinna tal-bagalji fil-post tad-destinazzjoni hekk kif jinqabeż il-ħin miftiehem u, fejn xieraq, il-ħin neċessarju għall-operazzjonijiet mwettqa mill-awtoritajiet tad-dwana jew awtoritajiet oħra.

4.   Meta ma jkunx hemm ċediment tal-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja, it-trasportatur għandu biss ikun obbligat jikkunsinna l-bagalji lill-persuna li tipprova d-dritt tagħha għal dan; jekk il-prova offruta tidher insuffiċjenti, t-trasportatur jista’ jitlob li tingħata s-sigurtà.

5.   Il-bagalja għandha tiġi kkonsenjata fil-post tad-destinazzjoni li għalih ġiet irreġistrata.

6.   Id-detentur ta’ vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja li l-bagalja tiegħu ma ġietx konsenjata jista’ jitlob li jkollu fuq il-vawċer il-jum u l-ħin meta talab il-kunsinna skond paragrafu 3.

7.   Il-persuna intitolata tista’ tirrifjuta li taċċetta l-bagalja jekk it-trasportatur ma’ jikkonformax mat-talba tiegħu li jwettaq eżami tal-bagalja rreġistrata sabiex tiġi stabbilita l-ħsara allegata.

8.   Fil-każi l-oħra kollha l-kunsinna tal-bagalja għandha titwettaq skond il-preskrizzjonijiet fis-seħħ fil-post tad-destinazzjoni.

Kapitolu IV

Vetturi

Artikolu 23

Kondizzjonijiet ta’ Trasport

Id-Dispożizzjonijiet speċjali li jirregolaw it-Trasport ta’ vetturi, li jinsabu fil-Kondizzjonijiet Ġenerali ta’ Trasport, għandhom jispeċifikaw b’mod partikolari l-kondizzjonijiet li jirregolaw l-aċċettazzjoni għat-Trasport, ir-reġistrazzjoni, it-tagħbija u t-Trasport, il-ħatt u l-kunsinna kif ukoll l-obbligi tal-passiġġier.

Artikolu 24

Vawċer tat-Trasport

1.   L-obbligi kuntrattwali relatati mat-Trasport ta’ vetturi għandhom jiġu stabbiliti b’vawċer tat-Trasport maħruġ lill-passiġġier. Il-vawċer tat-Trasport jista’ jiġi integrat fil-biljett tal-passiġġier.

2.   Il-Dispożizzjonijiet speċjali li jirregolaw it-Trasport ta’ vetturi, li jinsabu fil-Kondizzjonijiet Ġenerali ta’ Trasport, għandhom jiddeterminaw il-forma u l-kontenut tal-vawċer tat-Trasport kif ukoll il-lingwa u l-karattri li bihom dan għandu jiġu stampat u magħmul. L-Artikolu 7 paragrafu 5 għandu japplika mutatis mutandis.

3.   Dan li ġej, ta’ l-inqas, għandu jiddaħħal fil-vawċer tat-Trasport:

(a)	it-trasportatur jew it-trasportaturi;

(b)	stqarrija li t-Trasport huwa soġġett, minkejja kwalunkwe klawsola kuntrarja, għal dawn ir-Regoli Uniformi; din tista’ tkun indikata bl-akronimu CIV;

(ċ)	kwalunkwe stqarrija oħra meħtieġa biex tipprova l-obbligi kuntrattwali li jirrigwardaw it-Trasport ta’ vetturi u li tippermetti lill-passiġġier jafferma d-drittijiet li jirriżultaw mill-kuntratt ta’ Trasport.

4.   Il-passiġġier għandu jiżgura, x’ħin jirċievi l-vawċer tat-Trasport, li dan ħareġ skond l-istruzzjonijiet tiegħu.

Artikolu 25

Liġi applikabbli

Soġġett għad-Dispożizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu, id-Dispożizzjonijiet tal-Kapitolu III relatati mat-Trasport ta’ bagalji għandhom japplikaw għall-vetturi.

TITOLU IV

RESPONSABBILTÀ TAT-TRASPORTATUR

Kapitolu I

Responsabbiltà f’każ ta’ Mewt ta’, jew Korriment Personali lill-, Passiġġieri

Artikolu 26

Bażi tar-responsabbiltà

1.   It-trasportatur għandu jkun responsabbli għat-telf jew il-ħsara li tirriżulta minn mewt ta’, korrimenti personali lill-, jew ħsara fiżika jew mentali oħra lill-, passiġġier, ikkaużata b’inċident li joriġina mill-operat tal-linja tal-ferrovija u li jseħħ waqt li l-passiġġier ikun ġewwa, dieħel jew nieżel minn vetturi tal-linja tal-ferrovija, tkun xi tkun l-infrastruttura tal-linja tal-ferrovija użata.

2.   It-trasportatur għandu jinħeles minn din ir-responsabbiltà

(a)	jekk l-inċident ġie kkawżat minn ċirkostanzi mhux konnessi ma’ l-operat tal-linja tal-ferrovija u li t-trasportatur, minkejja li ħa l-kura meħtieġa fiċ-ċirkostanzi partikolari tal-każ, ma setax jevita u li ma setax jipprevjeni l-konsegwenzi tagħhom;

(b)	sal-punt li l-inċident huwa dovut għat-tort tal-passiġġier;

(ċ)

jekk l-aċċident huwa dovut għall-imġiba ta’ parti terza li t-trasportatur, minkejja li ħa l-kura meħtieġa fiċ-ċirkostanzi partikolari tal-każ, ma setax jevita u li ma setax jipprevjeni l-konsegwenzi tagħhom; impriża oħra li tuża l-istess infrastrutura tal-linja tal-ferrovija ma tistax titqies bħala parti terza; id-dritt għar-rikors m’għandux jiġi affettwat.

3.   Jekk l-inċident huwa dovut għall-imġiba ta’ parti terza u jekk, minkejja dan, it-trasportatur m’huwiex meħlus kompletament mir-responsabbiltà tiegħu skond paragrafu 2, ittra ċ), hu għandu jkun responsabbli b’mod sħiħ sal-limiti stabbiliti f’dawn ir-Regoli Uniformi iżda mingħajr preġudizzju għal kwalunkwe dritt ta’ rikors li t-trasportatur jista’ jkollu kontra l-parti terza.

4.   Dawn ir-Regoli Uniformi m’għandhom jaffettwaw l-ebda responsabbiltà li tista’ taqa’ fuq it-trasportatur f’każijiet mhux previsti fil-paragrafu 1.

5.   Jekk it-Trasport irregolat minn kuntratt ta’ Trasport wieħed jitwettaq minn trasportaturi suċċessivi, it-trasportatur marbut skond il-kuntratt ta’ Trasport li jipprovdi s-servizz ta’ Trasport li fil-kors tiegħu seħħ l-inċident, għandu jkun responsabbli f’każ ta’ mewt ta’, u korrimenti personali lill-, passiġġieri. Meta dan is-servizz ma ġiex ipprovdut mit-trasportatur, iżda minn trasportatur sostitut, iż-żewġ trasportaturi għandhom ikunu responsabbli b’mod konġunt u separatament skond dawn ir-Regoli Uniformi.

Artikolu 27

Ħsarat f’każ ta’ mewt

1.   F’każ ta’ mewt tal-passiġġier il-ħsarat għandhom jinkludu:

(a)	kwalunkwe spejjeż meħtieġa wara l-mewt, b’mod partikolari dawk tat-trasport tal-ġisem u l-ispejjeż tal-funeral;

(b)	jekk il-mewt ma sseħħx mill-ewwel, il-ħsarat previsti fl-Artikolu 28.

2.   Jekk, mal-mewt tal-passiġġier, il-persuni li kellu, jew li kien ser ikollu, dmir legali li jmantni jiġu mċaħda mill-appoġġ tagħhom, tali persuni għandhom ukoll jiġu kkompensati għal dak it-telf. Id-drittijiet ta’ azzjoni għal ħsarat ta’ persuni li l-passiġġier kien qed imantni mingħajr ma kien marbut bil-liġi li jagħmel dan, għandhom jiġu rregolati bil-liġi nazzjonali.

Artikolu 28

Ħsarat f’każ ta’ korriment personali

F’każ ta’ korriment personali jew kwalunkwe ħsara fiżika jew mentali oħra lill-passiġġier, il-ħsarat għandhom jinkludu:

(a)	kwalunkwe spejjeż, b’mod partikolari dawk tal-kura u tat-trasport;

(b)	kumpens għal telf finanzjarju, dovut għal inkapaċità ta’ xogħol, totali jew parzjali, jew għal ħtiġijiet miżjuda.

Artikolu 29

Kumpens għal ħsara oħra tal-ġisem

Il-liġi nazzjonali għandha tiddetermina jekk u sa liema limitu għandu t-trasportatur iħallas il-ħsarat għal ħsara tal-ġisem barra minn dik li hemm Dispożizzjoni għaliha fl-Artikoli 27 u 28.

Artikolu 30

Forma u ammont ta’ ħsarat f’każ ta’ mewt jew korriment personali

1.   Il-ħsarat taħt l-Artikolu 27, paragrafu 2 u l-Artikolu 28, ittra b) għandhom jingħataw fil-forma ta’ ħlas f’daqqa. Madankollu, jekk il-liġi nazzjonali tippermetti pagament ta’ kull sena, il-ħsarat għandhom jingħataw f’dik il-forma jekk jiġi mitlub hekk mill-passiġġier korrut jew mill-persuni intitolati msemmijin fl-Artikolu 27, paragrafu 2.

2.   L-ammont ta’ ħsarat li jridu jingħataw skond paragrafu 1 għandhom jiġu determinati skond il-liġi nazzjonali. Madankollu, għall-iskopijiet ta’ dawn ir-Regoli Uniformi, il-limitu superjuri għal kull passiġġier għandu jiġi stabbilit għal 175 000 unità ta’ kont bħala ħlas f’daqqa jew bħala pagament ta’ kull sena annwali li jikkorrispondi għal dik is-somma, fejn il-liġi nazzjonali tipprovdi għal limitu superjuri ta’ inqas minn dak l-ammont.

Artikolu 31

Sistemi oħra ta’ trasport

1.   Soġġett għal paragrafu 2, id-Dispożizzjonijiet relatati mar-responsabbiltà tat-trasportatur f’każ ta’ mewt ta’, jew korriment personali lill-, passiġġieri m’għandhomx japplikaw għal telf jew ħsarat li joriġinaw fil-kors tat-Trasport li, skond il-kuntratt ta’ Trasport, ma kienx Trasport bil-ferrovija.

2.   Madankollu, fejn il-vetturi tal-linji tal-ferrovija jinġarru bil-vapur, id-Dispożizzjonijiet relatati mar-responsabbiltà f’każ ta’ mewt ta’, jew korrimenti personali lill-, il-passiġġieri għandhom japplikaw għat-telf jew il-ħsara msemmija fl-Artikoli 26, paragrafu 1 u l-Artikolu 33, paragrafu 1, ikkaużata b’inċident li jirriżulta mill-operat tal-linja tal-ferrovija u li jseħħ waqt li l-passiġġier ikun ġewwa, dieħel jew nieżel mill-imsemmija vetturi.

3.   Meta, minħabba ċirkostanzi eċċezzjonali, l-operat tal-linja tal-ferrovija jiġi temporanjament sospiż u l-passiġġieri jinġarru minn sistema oħra ta’ trasport, it-trasportatur għandu jkun responsabbli skond dawn ir-Regoli Uniformi.

Kapitolu II

Responsabbiltà f’każ ta’ Nuqqas ta’ Żamma ma’ l-Iskeda tal-Ħin

Artikolu 32

Responsabbiltà f’każ ta’ kanċellazzjoni, ittardjar tal-ferroviji jew konnessjonijiet li ma ntlaħqux

1.   It-trasportatur għandu jkun responsabbli għall-passiġġier għal telf jew ħsara li tirriżulta mill-fatt li, minħabba kanċellazzjoni, ittardjar ta’ ferrovija jew konnessjoni li ma ntlaħqitx, il-vjaġġ tiegħu ma jistax jitkompla fl-istess jum, jew li kontinwazzjoni tal-vjaġġ fl-istess jum ma tistax tintalab b’mod raġonevoli minħabba ċirkostanzi speċifiċi. Il-ħsarat għandhom jinkludu l-ispejjeż raġonevoli ta’ akkomodazzjoni kif ukoll l-ispejjeż raġonevoli li jkun hemm bżonn biex jiġu nnotifikati l-persuni li qed jistennew lill-passiġġier.

2.   It-trasportatur għandu jiġi meħlus minn din ir-responsabbiltà, meta l-kanċellazzjoni, l-ittardjar jew il-konnessjoni li ma ntlaħqitx hija attribwibbli għal waħda minn dawn il-kawżi li ġejjin:

(a)	ċirkostanzi mhux konnessi ma’ l-operat tal-linja tal-ferrovija li t-trasportatur, minkejja li ħa l-kura meħtieġa fiċ-ċirkostanzi partikolari tal-każ, ma setax jevita u li ma setax jipprevjeni l-konsegwenzi tagħhom,

(b)	tort fuq il-parti tal-passiġġier; jew

(ċ)

l-imġiba ta’ parti terza li t-trasportatur, minkejja li ħa l-kura meħtieġa fiċ-ċirkostanzi partikolari tal-każ, ma setax jevita u li ma setax jipprevjeni l-konsegwenzi tagħhom; impriża oħra li tuża l-istess infrastrutura tal-linja tal-ferrovija ma tistax titqies bħala parti terza; id-dritt għar-rikors m’għandux jiġi affettwat.

3.   Il-liġi nazzjonali għandha tiddetermina jekk u sa liema livell għandu t-trasportatur iħallas il-ħsarat għal ħsara barra minn dik prevista fil-paragrafu 1. Din id-Dispożizzjoni għandha tkun mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 44.

Kapitolu III

Responsabbiltà fir-rigward ta’ Bagalji ta’ l-Idejn, Annimali, Bagalji Rreġistrati u Vetturi

TAQSIMA 1

Bagalji ta’ l-idejn u annimali

Artikolu 33

Responsabbiltà

1.   F’każ ta’ mewt ta’, jew korriment personali lill-, passiġġieri, it-trasportatur għandu jkun responsabbli ukoll għat-telf jew ħsara li tirriżulta minn telf totali jew parzjali ta’, jew ħsara lill-oġġetti li l-passiġġier kellu fuqu jew miegħu bħala bagalja ta’ l-idejn; dan għandu japplika wkoll għall-annimali li l-passiġġier kien ġab miegħu. L-Artikolu 26 għandu japplika mutatis mutandis.

2.   F’rigward ieħor, it-trasportatur m’għandux ikun responsabbli għat-telf totali jew parzjali ta’, jew ħsara lill-, oġġetti, bagalji ta’ l-idejn jew annimali li s-superviżjoni tagħhom hija r-responsabbiltà tal-passiġġier skond l-Artikolu 15, sakemm dan it-telf jew ħsara ma jkunx ikkawżat bil-ħtija tat-trasportatur. L-Artikoli l-oħra tat-Titolu IV, bl-eċċezzjoni ta’ l-Artikolu 51, u t-Titolu VI m’għandhomx japplikaw f’dan il-każ.

Artikolu 34

Limitu ta’ ħsarat f’każ ta’ telf ta’ jew ħsara lill-oġġetti

Meta t-trasportatur huwa responsabbli taħt l-Artikolu 33 paragrafu 1, hu għandu jħallas kumpens sa limitu ta’ 1 400 unità ta’ kont għal kull passiġġier.

Artikolu 35

Esklużjoni tar-responsabbiltà

It-trasportatur m’għandux ikun responsabbli għall-passiġġier għal telf jew ħsara li toriġina mill-fatt li l-passiġġier ma jikkonformax mal-formalitajiet meħtieġa mill-awtoritajiet tad-dwana jew awtoritajiet amministrattivi oħra.

TAQSIMA 2

Bagalji Rreġistrati

Artikolu 36

Bażi tar-responsabbiltà

1.   It-trasportatur għandu jkun responsabbli għat-telf jew ħsara li tirriżulta minn telf totali jew parzjali ta’, jew ħsara lill-, bagalja rreġistrata bejn il-ħin li t-trasportatur ħadha f’idejh u l-ħin tal-kunsinna kif ukoll mill-ittardjar tal-kunsinna.

2.   It-trasportatur għandu jiġi meħlus minn din ir-responsabbiltà sal-punt fejn it-telf, il-ħsara jew l-ittardjar fil-kunsinna ġie ikkawżat b’tort tal-passiġġier, b’ordni mogħtija mill-passiġġier barra milli riżultat ta’ tort tat-trasportatur, b’difett inerenti fil-bagalja rreġistrata jew b’ċirkostanzi li t-trasportatur ma setax jevita u li ma setax jipprevjeni l-konsegwenzi tagħhom.

3.   It-trasportatur għandu jiġi meħlus minn din ir-responsabbiltà sal-punt li t-telf jew ħsara joriġina mir-riskji speċjali inerenti f’waħda jew iżjed miċ-ċirkostanzi li ġejjin:

(a)	l-assenza jew inadegwatezza ta’ l-ippakkjar;

(b)	in-natura speċjali tal-bagalja;

(ċ)	il-kunsinna bħala bagalja ta’ oġġetti mhux aċċettabbli għat-Trasport.

Artikolu 37

Obbligu ta’ provi

1.   L-obbligu li jiġi pprovat li t-telf, il-ħsara jew l-ittardjar fil-kunsinna kien tort ta’ waħda mill-kawżi speċifikati fl-Artikoli 36, paragrafu 2 għandu jaqa’ fuq it-trasportatur.

2.   Meta t-trasportatur jistabbilixxi li, wara li kkunsidra ċ-ċirkostanzi ta’ każ partikolari, it-telf jew il-ħsara setgħu oriġinaw minn riskju speċjali wieħed jew aktar imsemmija fl-Artikolu 36, paragrafu 3, għandu jkun preżunt li minn hemm oriġinat. Il-persuna intitolata għandha, madankollu, jkollha d-dritt li tipprova li t-telf jew il-ħsara ma kienx attribwibbli la fis-sħiħ u lanqas f’parti għal wieħed minn dawk ir-riskji.

Artikolu 38

Trasportaturi suċċessivi

Jekk Trasport irregolat b’kuntratt wieħed jitwettaq minn trasportaturi diversi suċċessivi, kull trasportatur bl-att proprju li jieħu f’idejh il-bagalja bil-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja jew il-vettura bil-vawċer ta’ Trasport, għandu jsir parti għall-kuntratt ta’ Trasport fir-rigward tat-tmexxija tal-bagalja jew tat-Trasport tal-vetturi, skond it-termini tal-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalja jew tal-vawċer tat-Trasport u għandu jassumi l-obbligi li joriġinaw minn hemm. F’tali każ kull trasportatur għandu jkun responsabbli għat-Trasport matul ir-rotta sħiħa sal-kunsinna.

Artikolu 39

Trasportatur sostitut

1.   Fejn it-trasportatur ħalla t-twettiq ta’ Trasport, fis-sħiħ jew f’parti, f’idejn trasportatur sostitut, kemm jekk skond id-dritt taħt il-kuntratt ta’ Trasport li jagħmal dan, jew le, it-trasportatur għandu madankollu jibqa’ responsabbli fir-rigward tat-Trasport sħiħ.

2.   Id-Dispożizzjonijiet kollha ta’ dawn ir-Regoli Uniformi li jirregolaw ir-responsabbiltà tat-trasportatur għandhom japplikaw ukoll għar-responsabbiltà tat-trasportatur sostitut għat-Trasport imwettaq minnu. L-Artikoli 48 u 52 għandhom japplikaw jekk titressaq azzjoni kontra l-impjegati jew kwalukwe persuna oħra li t-trasportatur sostitut jagħmel użu mis-servizzi tagħha għat-twettiq tat-Trasport.

3.   Kwalunkwe ftehim speċjali li taħtu liema t-trasportatur jassumi obbligi mhux imposti minn dawn ir-Regoli Uniformi jew jirrinunzja drittijiet mogħtija minn dawn ir-Regoli Uniformi m’għandu jkollu l-ebda effett fir-rigward tat-trasportatur sostituttiv li ma jkunx aċċettah espliċitament u bil-miktub. Kemm jekk it-trasportatur sostituttiv ikun aċċettah u kemm jekk le, it-trasportatur għandu xorta jibqa’ marbut mill-obbligi jew ir-rinunzji li jirriżultaw minn tali ftehim speċjali.

4.   Meta u safejn it-trasportatur u t-trasportatur sostituttiv ikunu t-tnejn responsabbli, ir-responsabbilt għandha tkun konġunta u separata.

5.   L-ammont aggregat tal-kumpens pagabbli mit-trasportatur, it-trasportatur sostituttiv u s-servi tagħhom u persuni oħra li jkunu jużaw is-servizzi tagħhom għat-twettiq tat-trasportazzjoni m’għandux jaqbeż il-limiti previsti f’dawn ir-Regoli Uniformi.

6.   Dan l-Artikolu m’għandux jippreġudika d-drittijiet ta’ rikors li jistgħu jkunu jeżistu bejn it-trasportatur u t-trasportatur sostituttiv.

Artikolu 40

Preżunzjoni ta’ telf

1.   Il-persuna intitolata tista’, mingħajr ma tkun mitluba tipprovdi provi ulterjuri, tikkunsidra oġġett tal-bagalja bħala mitluf meta dan ma jkunx ġie kkunsinnat lilu jew impoġġi għad-Dispożizzjoni tiegħu fi żmien erbatax-il jum wara talba għall-kunsinja tkun saret skond l-Artikolu 22, paragrafu 3.

2.   Jekk oġġett ta’ bagalja li jkun meqjus li ntilef jiġi rikopert fi żmien sena wara t-talba għall-kunsinna, it-trasportatur irid jinnotifika lill-persuna intitolata jekk l-indirizz tiegħu jkun magħruf jew ikun jista’ jiġi aċċertat.

3.   Fi żmien tletin jum wara l-irċevuta tan-notifika msemmija fil-paragrafu 2, il-persuna intitolata tista’ titlob li l-oġġett tal-bagalja jkun ikkunsinnat lilha. F’dak il-każ hija trid tħallas l-ispejjeż relatati mat-Trasport ta’ l-oġġett mill-post tal-kunsinna għall-post fejn il-kunsinna tiġi mwettqa u tirrimborsa l-kumpens irċevut minbarra, skond il-każ, kwalunkwe spiża inkluża fih. Madankollu hija għandha żżomm id-drittijiet tagħha li titlob kumpens għal dewmien tal-kunsinna previst fl-Artikolu 43.

4.   Jekk l-oġġett tal-bagalja rikopert ma jkunx miġbur fi żmien il-perijodu stipulat fil-paragrafu 3 jew jekk dan ma jkunx rikopert aktar minn sena wara t-talba għall-kunsinna, it-trasportatur għandu jeħles minnu skond il-liġijiet u l-preskrizzjonijiet fis-seħħ fil-post fejn l-oġġett tal-bagalja jkun qiegħed.

Artikolu 41

Kumpens għal telf

1.   F’każ ta’ telf totali jew parzjali ta’ bagalja reġistrata, it-trasportatur irid iħallas, bl-esklużjoni tal-ħsarat l-oħrajn kollha:

(a)	jekk l-ammont tat-telf jew ħsara mġarrba tkun ippruvata, kumpens ta’ daqs dak l-ammont imma mhux aktar minn 80-il unità ta’ kont għal kull kilogramm ta’ massa qasira gross jew 1 200-il unità ta’ kont għal kull oġġett tal-bagalja;

(b)	jekk l-ammont tat-telf jew ħsara mġarrba ma tkunx stabbilita, ħsarat ta’ likwidazzjoni ta’ 20-il unità ta’ kont għal kull kilogramm ta’ massa qasira gross jew 300-il unità ta’ kont għal kull oġġett tal-bagalja;

Il-metodu ta’ kumpens, għal kull kilogramm nieqes jew għal kull oġġett tal-bagalja, għandu jiġi ddeterminat mill-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-Trasport.

2.   Barra minn hekk it-trasportatur irid jirrimborsa l-ispiża għat-trasport tal-bagalja u ammonti oħrajn imħallsa fir-rigward tat-trasport ta’ l-oġġett mitluf kif ukoll id-dazji tad-dwana u tas-sisa li jkunu diġà tħallsu.

Artikolu 42

Kumpens għal telf

1.   F’każ ta’ ħsara fuq bagalja reġistrata, it-trasportatur irid iħallas kumpens ekwivalenti għat-telf fil-valur tal-bagalja, bl-esklużjoni tal-ħsarat l-oħra kollha.

2.   Il-kumpens m’għandux ikun ta’ aktar minn:

(a)	jekk il-bagalja kollha naqsilha l-valur minħabba ħsara, l-ammont li kien ikun pagabbli f’każ ta’ telf totali;

(b)	jekk parti biss tal-bagalja naqsilha l-valur minħabba ħsara, l-ammont li kien ikun pagabbli kieku dik il-parti ntilfet;

Artikolu 43

Kumpens għal dewmien tal-kunsinna

1.   F’każ ta’ dewmien tal-kunsinna ta’ bagalja reġistrata, it-trasportatur irid iħallas għal kull perijodu sħiħ ta’ erbgħa u għoxrin siegħa wara li l-kunsinna tkun intalbet, iżda soġġett għal massimu ta’ erbatax-il jum:

(a)	jekk il-persuna intitolata jkollha provi li sofriet telf jew ħsara b’dan, kumpens daqs l-ammont tat-telf jew ħsara, sa mhux aktar minn 0,80-il unità ta’ kont għal kull kilogramm ta’ massa gross tal-bagalja jew 14-il unità ta’ kont għal kull oġġett tal-bagalja, kunsinnat tard;

(b)	jekk il-persuna intitolata ma jkollhiex provi li ġarrbet telf jew ħsara b’dan, ħsarat ta’ likwidazzjoni ta’ 0,14-il unità ta’ kont għal kull kilogramm ta’ massa gross tal-bagalja jew 2,80-il unità ta’ kont għal kull oġġett tal-bagalja, kunsinnati tard.

Il-metodi ta’ kumpens, skond kull kilogramm nieqes jew skond l-oġġetti tal-bagalja, għandu jkun determinat mill-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-Trasport.

2.   F’każ ta’ telf totali tal-bagalja, il-kumpens previst fil-paragrafu 1 m’għandux ikun pagabbli flimkien ma’ dak previst fl-Artikolu 41.

3.   F’każ ta’ telf ta’ parti tal-bagalja, il-kumpens previst fil-paragrafu 1 għandu jkun pagabbli fir-rigward ta’ dik il-parti tal-bagalja li ma tkunx intilfet.

4.   F’każ ta’ ħsara tal-bagalja li ma tirriżultax minn dewmien ta’ kunsinna, il-kumpens previst fil-paragrafu 1 għandu, fejn xieraq, ikun pagabbli flimkien ma’ dak previst fl-Artikolu 42.

5.   It-total ta’ kumpens previst fil-paragrafu 1 flimkien ma’ dak pagabbli taħt l-Artikoli 41 u 42 m’għandu fl-ebda każ jaqbeż il-kumpens li kien ikun pagabbli f’każ ta’ telf totali tal-bagalja.

TAQSIMA 3

Vetturi

Artikolu 44

Kumpens għal dewmien

1.   F’każ ta’ dewmien fit-tagħbija għal raġuni attribwita lit-trasportatur jew dewmien tal-kunsinna ta’ vettura, u jekk il-persuna intitolata jkollha provi li ġarrbet telf jew ħsara b’dan, it-trasportatur irid iħallas kumpens mhux aktar mill-ammont ta’ l-ispiża tat-Trasport.

2.   Jekk, f’każ ta’ dewmien tat-tagħbija għal raġuni attribwita għat-trasportatur, il-persuna intitolata tagħżel li ma tipproċedix bil-kuntratt tat-trasport, l-ispiża tat-trasport għandha tkun rimborsata lilha. Barra minn hekk il-persuna intitolata tista’, jekk ikollha provi li ġarrbet telf jew ħsara bħala riżultat tad-dewmien, titlob kumpens ta’ mhux aktar mill-ispiża tat-Trasport.

Artikolu 45

Kumpens għal telf

F’każ ta’ telf totali jew parzjali ta’ vettura l-kumpens pagabbli lill-persuna intitolata għat-telf jew il-ħsara ppruvati għandu jiġi kkalkulat abbażi tal-valur tas-soltu tal-vettura. Dan għandu ma jaqbiżx 8 000-il unità ta’ kont. Trejler mgħobbi jew mhux mgħobbi għandu jkun ikkunsidrat bħala vettura separata.

Artikolu 46

Obbligu fir-rigward ta’ oġġetti oħra

1.   Fir-rigward ta’ oġġetti li jitħallew fil-vettura jew jitpoġġew f’kaxxi (eż. kaxxi tal-valiġġa jew ta’ l-iski) marbutin mal-vettura, it-trasportatur għandu jkun responsabbli biss għal telf jew ħsara kkawżati tort tiegħu. Il-kumpens totali pagabbli m’għandux jaqbeż 1 400-il unità ta’ kont.

2.   Safejn jirrigwarda oġġetti stivati fuq barra tal-vettura, inklużi l-kaxex imsemmija fil-paragrafu 1, it-trasportatur għandu jkun responsabbli biss fir-rigward ta’ oġġetti ppustjati fuq barra tal-vettura jekk jiġi ppruvat li t-telf jew ħsara jirriżultaw minn azzjoni jew ommissjoni, li t-trasportatur ikkommetta b’intenzjoni biex jikkawża tali telf jew ħsara jew bi traskuraġni u kien jaf li tali telf jew ħsara probabbli jirriżultaw.

Artikolu 47

Liġi applikabbli

Soġġett għad-Dispożizzjonijiet ta’ din it-Taqsima, id-Dispożizzjonijiet ta’ Taqsima 2 relatati mar-responsabbiltà għall-bagalji għandha tapplika għall-vetturi.

Kapitolu IV

Dispożizzjonijiet Komuni

Artikolu 48

Telf ta’ dritt li jiġu invokati l-limiti tar-responsabbiltà

Il-limiti tar-responsabbiltà previsti f’dawn ir-Regoli Uniformi kif ukoll id-Dispożizzjonijiet tal-liġi nazzjonali li jillimitaw il-kumpens għal ammont fiss, m’għandhomx japplikaw jekk jiġi ppruvat li t-telf jew il-ħsara jirriżultaw minn att jew ommissjoni, li t-trasportatur ikun ikkommetta b’intenzjoni li jikkawża tali telf jew ħsara, jew bi traskuraġni u bl-għarfien li tali telf jew ħsara probabbli jirriżultaw.

Artikolu 49

Konverżjoni u interess

1.   Fejn il-kalkolu tal-kumpens jeħtieġ il-konverżjoni ta’ somom espressi f’rata barranija, il-konverżjoni għandha tkun bir-rata ta’ kambju applikabbli fil-jum u l-post tal-ħlas tal-kumpens.

2.   Il-persuna intitolata tista’ titlob interessi fuq il-kumpens, ikkalkolata fuq ħamsa fil-mija kull sena, mill-jum tal-pretensjoni previst fl-Artikolu 55 jew, jekk ebda pretensjoni bħal din ma tkun saret, mill-jum li fih il-proċeduri legali jkunu ġew istitwiti.

3.   Madankollu, fil-każ ta’ kumpens pagabbli skond l-Artikoli 27 u 28, l-interessi għandhom jingħaddu biss mill-jum li fih l-avvenimenti relatati ma’ l-istima ta’ l-ammont ta’ kumpens ikunu seħħu, jekk dak il-jum ikun aktar tard minn dak tal-pretensjoni jew mill-jum li fih il-proċedimenti ġuridiċi jkunu ġew istitwiti.

4.   Fil-każ ta’ bagalji, l-interessi għandhom ikunu pagabbli biss jekk il-kumpens jaqbeż 16-il unità ta’ kont għal kull vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalji.

5.   Fil-każ ta’ bagalji, jekk il-persuna intitolata ma tissottomettix lit-trasportatur, fi żmien raġonevoli mogħti lilha, id-dokumenti ta’ appoġġ meħtieġa biex l-ammont tal-pretensjoni jiġi stabbilit finalment, l-ebda interess m’għandu jingħadd bejn l-għeluq taż-żmien mogħti u s-sottomissjoni reali ta’ tali dokumenti.

Artikolu 50

Responsabbiltà f’każ ta’ inċidenti nukleari

Skond ir-Regoli Uniformi għal telf jew ħsara kkawżati minn inċident nukleari għandha titneħħa r-responsabbiltà minn fuq it-trasportatur meta l-operatur ta’ l-istallazzjoni nukleari jew persuna oħra li tissostitwih ikunu responsabbli għat-telf jew ħsara skond il-liġijiet u l-preskrizzjonijiet ta’ Stat li jirregola r-responsabbiltà fil-qasam ta’ l-enerġija nukleari.

Artikolu 51

Persuni li għalihom it-trasportatur huwa responsabbli

It-trasportatur għandu jkun responsabbli għall-impjegati tiegħu u persuni oħrajn li juża s-servizzi tagħhom għat-twettiq tat-Trasport, meta dawn l-impjegati u persuni oħrajn ikunu qed jiffunzjonaw fi ħdan il-kamp ta’ applikazzjoni tal-funzjonijiet tagħhom. L-amministraturi ta’ l-infrastruttura tal-ferrovija li biha jitwettaq it-Trasport għandhom ikunu kkunsidrati bħala persuni li t-trasportatur jagħmel użu tas-servizzi tagħhom għat-twettiq tat-Trasport.

Artikolu 52

Azzjonijiet oħrajn

1.   Fil-każijiet kollha fejn dawn ir-Regoli Uniformi għandhom japplikaw, kwalunkwe azzjoni fir-rigward ta’ responsabbiltà, għal tkun xi tkun ir-raġuni, jistgħu jitressqu kontra t-trasportatur biss soġġett għall-kondizzjonijiet u l-limitazzjonijiet stabbiliti minn dawn ir-Regoli Uniformi.

2.   L-istess għandu japplika għal kwalunkwe azzjoni mressqa kontra l-impjegati u persuni oħrajn li t-trasportatur huwa responsabbli għalihom skond l-Artikolu 51.

TITOLU V

RESPONSABBILTÀ TAL-PASSIĠĠIER

Artikolu 53

Prinċipji speċjali ta’ responsabbiltà

Il-passiġġier għandu jkun responsabbli għat-trasportatur għal kwalunkwe telf jew ħsara:

(a)

li tirriżulta minn nuqqas li jaqdi l-obbligi tiegħu skond 1. l-Artikoli 10, 14 u 20, 2. id-Dispożizzjonijiet speċjali għat-Trasport ta’ vetturi, li jinsabu fil-Kondizzjonijiet Ġenerali tat-Trasport, jew 3. ir-Regolament dwar it-Trasport Internazzjonali ta’ Merkanzija Perikoluża bil-Ferrovija (RID), jew

(b)	ikkawżati minn oġġetti u annimali li hu jġib miegħu,

sakemm hu ma jagħtix provi li t-telf jew ħsara kienu kkawżati minn ċirkostanzi li hu ma setax jevita u li l-konsegwenzi tagħhom ma setax jipprevjeni, minkejja l-fatt li hu eżerċita d-diliġenza meħtieġa ta’ passiġġier kuxjenzjuż. Din id-Dispożizzjoni m’għandhiex taffettwa r-responsabbiltà tat-trasportatur skond l-Artikoli 26 u 33, paragrafu 1.

TITOLU VI

DIKJARAZZJONI TAD-DRITTIJIET

Artikolu 54

Aċċertazzjoni ta’ telf jew ħsara parzjali

1.   Meta telf parzjali, jew ħsara ta’, oġġett trasportat fil-karigu tat-trasportatur (valiġġa, vetturi) jiġi skopert jew meqjus mit-trasportatur jew allegat mill-persuna intitolata, it-trasportatur irid, mingħajr dewmien, u jekk possibbli fil-preżenza tal-persuna intitolata, jikteb rapport fejn jiddikjara, skond in-natura tat-telf jew ħsara, il-kondizzjoni ta’ l-artikolu u, sa fejn possibbli, il-qies tat-telf jew ħsara, il-kaġun u ż-żmien ta’ meta seħħet.

2.   Kopja tar-rapport irid ikun provdut mingħajr ħlas lill-persuna intitolata.

3.   Jekk il-persuna intitolata ma taċċettax ir-riżultat fir-rapport, hi tista’ titlob li l-kondizzjoni tal-valiġġa jew il-vettura u l-kawża u l-ammont tat-telf jew ħsara jkunu aċċertati minn espert imqabbad mill-partijiet tal-kuntratt tat-Trasport jew minn qorti jew tribunal. Il-proċedura ta’ wara għandha tkun irregolata mil-liġijiet u l-preskrizzjonijiet ta’ l-Istat li fih tali aċċertazzjoni sseħħ.

Artikolu 55

Pretensjonijiet

1.   Pretensjonijiet relatati mar-responsabbiltà tat-trasportatur f’każ ta’ mewt, jew korriment personali, il-passiġġieri jridu jindirizzaw bil-miktub lit-trasportatur li kontrieh tista’ titressaq azzjoni. Fil-każ ta’ Trasport irregolat minn kuntratt wieħed u mwettaq minn trasportaturi suċċessivi l-pretensjonijiet jistgħu jiġu indirizzati wkoll lill-ewwel jew l-aħħar trasportatur kif ukoll lit-trasportatur li jkollu l-post prinċipali tan-negozju jew il-fergħa jew l-aġenzija tiegħu li kkonkluda l-kuntratt tat-Trasport fl-Istat fejn il-passiġġier ikollu d-domiċilju jew ir-residenza abitwali tiegħu.

2.   Pretensjonijiet oħrajn relatati mal-kuntratt tat-Trasport iridu jkunu indirizzati bil-miktub lit-trasportatur speċifikat fl-Artikolu 56, paragrafi 2 u 3.

3.   Id-dokumenti li l-persuna intitolata taħseb li huwa xieraq li tissottomettihom mal-pretensjoni għandhom ikunu ppreżentati fil-forma oriġinali jew il-kopji tagħhom, fejn xieraq, il-kopji debitament ċertifikati jekk it-trasportatur ikun jeħtieġ hekk. Mal-ftehim tal-pretensjoni, it-trasportatur jista’ jitlob iċ-ċediment tal-biljett, il-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-valiġġa u l-vawċer tat-trasport.

Artikolu 56

Trasportaturi li tista’ titressaq azzjoni kontrihom

1.   Azzjoni bbażata fuq ir-responsabbiltà tat-trasportatur f’każ ta’ mewt ta’, jew korriment personali għall-passiġġieri, jistgħu jitressqu biss kontra trasportatur li huwa responsabbli skond l-Artikolu 26, paragrafu 5.

2.   Soġġett għal paragrafu 4 azzjonijiet oħrajn imressqa minn passiġġieri abbażi tal-kuntratt tat-Trasport jistgħu jitressqu biss kontra l-ewwel trasportatur, l-aħħar trasportatur jew it-trasportatur li jkun wettaq il-parti tat-Trasport li fiha l-avveniment li jkun wassal għall-proċedimenti jkun seħħ.

3.   Meta, fil-każ ta’ Trasport imwettaq minn trasportaturi suċċessivi, it-trasportatur li jrid iwassal il-bagalji jew il-vettura jkun imdaħħal bil-kunsens tiegħu fil-vawċer tar-reġistrazzjoni tal-bagalji jew il-vawċer tat-trasport, azzjoni tista’ titressaq kontrih skond paragrafu 2 anke jekk huwa ma jkunx irċieva l-bagalji jew il-vettura.

4.   Azzjoni għall-irkupru ta’ somma mħallsa skond il-kuntratt tat-Trasport tista’ titressaq kontra t-trasportatur li jkun ġabar dik is-somma jew kontra t-trasportatur li tkun inġabret f’ismu.

5.   Azzjoni tista’ titressaq kontra trasportatur għajr dawk speċifikati f’paragrafi 2 u 4 meta tkun istitwita permezz ta’ kontrorikjam jew permezz ta’ eċċezzjoni fil-proċedimenti relatati ma’ pretensjoni prinċipali bbażata fuq l-istess kuntratt ta’ Trasport.

6.   Sakemm dawn ir-Regoli Uniformi japplikaw għat-trasportatur sostitut, azzjoni tista’ titressaq kontrih ukoll.

7.   Jekk il-kwerelant ikollu għażla bejn bosta trasportaturi, id-dritt tiegħu għall-għażla għandu jkun mitmum hekk kif huwa jressaq azzjoni kontra wieħed minnhom; dan għandu japplika wkoll jekk il-kwerelant għandu għażla bejn trasportatur wieħed jew aktar u trasportatur sostitut.

Artikolu 58

Tneħħija tad-dritt għall-azzjoni f’każ ta’ mewt jew korriment personali

1.   Kwalunkwe dritt għal azzjoni mill-persuna intitolata bbażat fuq ir-responsabbiltà tat-trasportatur f’każ ta’ mewt jew korriment personali ta’ passiġġieri, għandu jitneħħa jekk avviż ta’ l-inċident tal-passiġġier ma jkunx mogħti mill-persuna intitolata, fi żmien tnax-il xahar minn meta jkun sar konxju tat-telf jew ħsara, lil wieħed mit-trasportaturi li lilu tista’ tiġi indirizzata pretensjoni skond l-Artikolu 55, paragrafu 1. Fejn il-persuna intitolata tagħti avviż verbali ta’ l-inċident lit-trasportatur, it-trasportatur għandu jforniha b’konferma ta’ tali avviż verbali.

2.   Madankollu, id-dritt għal azzjoni m’għandux jitneħħa jekk

(a)	fi żmien il-perijodu previst fil-paragrafu 1, il-persuna intitolata tkun indirizzat pretensjoni lil wieħed mit-trasportaturi nnominati fl-Artikolu 55, paragrafu 1;

(b)	fi żmien il-perijodu previst fil-paragrafu 1 it-trasportatur li jkun responsabbli jkun sar jaf bl-inċident tal-passiġġier b’xi mod ieħor;

(ċ)	avviż ta’ l-inċident ma jkunx ingħata, jew ikun ingħata tard, bħala riżultat ta’ ċirkostanzi mhux attribwiti għall-persuna intitolata;

(d)	il-persuna intitolata tagħti provi li l-inċident kien ikkawżat bil-ħtija fuq il-parti tat-trasportatur.

Artikolu 59

Tneħħija tad-dritt għal azzjoni li tirriżulta mit-Trasport tal-bagalji

1.   L-aċċettazzjoni tal-bagalji mill-persuna intitolata għandha tneħħi d-drittijiet kollha għal azzjoni kontra t-trasportatur li tirriżulta mill-kuntratt tat-Trasport f’każ ta’ telf, ħsara jew dewmien parzjali tal-kunsinna.

2.   Madankollu, id-dritt għal azzjoni m’għandux jitneħħa:

(a)	f’każ ta’ telf jew ħsara parzjali, jekk 1. it-telf jew ħsara jkun aċċertat skond l-Artikolu 54 qabel l-aċċettazzjoni tal-bagalji mill-persuna intitolata; 2. l-aċċertazzjoni li tkun suppost saret skond l-Artikolu 54 titħalla barra ħtija biss tat-trasportatur;

(b)

f’każ ta’ telf jew ħsara li ma jkunux jidhru li l-eżistenza tagħhom tkun aċċertata wara l-aċċettazzjoni tal-bagalji mill-persuna intitolata, jekk hija 1. titlob aċċertazzjoni skond l-Artikolu 54 immedjatament wara li tiskopri t-telf jew ħsara u mhux aktar tard minn tliet ijiem wara l-aċċettazzjoni tal- bagalji, u 2. barra minn hekk, ikollha provi li t-telf jew ħsara jkunu seħħu bejn iż-żmien li tkun ittieħdet mit-trasportatur u l-ħin tal-kunsinna;

(ċ)	f’każ ta’ dewmien tal-kunsinna, jekk fi żmien wieħed u għoxrin jum il-persuna intitolata tkun aċċertat id-drittijiet tagħha kontra wieħed mit-trasportaturi speċifikati fl-Artikolu 56, paragrafu 3;

(d)	jekk il-persuna intitolata tagħti provi li t-telf jew ħsara jkunu kkawżat bil-ħtija fuq il-parti tat-trasportatur.

Artikolu 60

Limitazzjoni ta’ l-azzjonijiet

1.   Il-perijodu ta’ limitazzjoni ta’ azzjonijiet għal ħsarat bbażati fuq ir-responsabbiltà tat-trasportatur f’każ ta’ mewt jew korriment personali ta’ passiġġieri għandu jkun:

(a)	fil-każ ta’ passiġġier, tliet snin mill-jum wara l-inċident;

(b)	fil-każ ta’ persuni intitolati oħrajn, tliet snin mill-jum wara l-mewt tal-passiġġier, soġġett għal massimu ta’ ħames snin mill-jum wara l-inċident.

2.   Il-perijodu ta’ limitazzjoni għal azzjonijiet oħrajn li jirriżultaw mill-kuntratt tat-trasport għandu jkun ta’ sena. Madankollu, il-perijodu tal-limitazzjoni għandu jkun sentejn fil-każ ta’ azzjoni għal telf jew ħsara li jirriżultaw minn att jew ommissjoni mwettqa bl-intenzjoni li jiġu kkawżati tali telf jew ħsara, jew bi traskuraġni u bl-għarfien li tali telf jew ħsara probabbli jirriżultaw.

3.   Il-perijodu tal-limitazzjoni previst fil-paragrafu 2 għandu jgħodd għal azzjonijiet:

(a)	għall-kumpens ta’ telf totali, mill-erbatax-il jum wara l-għeluq tal-perijodu ta’ żmien previst fl-Artikolu 22, paragrafu 3;

(b)	għal kumpens ta’ telf parzjali, ħsara jew dewmien ta’ kunsinna, mill-jum meta l-kunsinna tkun saret;

(ċ)	fil-każijiet l-oħrajn kollha li jinvolvu t-trasport ta’ passiġġieri, mill-jum ta’ l-għeluq tal-validità tal-biljett.

Il-jum indikat għall-bidu tal-perijodu tal-limitazzjoni m’għandux ikun inkluż fil-perijodu.

4.   […]

5.   […]

6.   Inkella, is-sospensjoni u l-interruzzjoni tal-perijodi tal-limitazzjoni għandhom jiġu regolati mil-liġi nazzjonali.

TITOLU VII

RELAZZJONIJIET BEJN TRASPORTATURI

Artikolu 61

Apporzjonament ta’ l-ispiża tat-Trasport

1.   Kwalunkwe trasportatur li jkun ġabar jew li kellu jiġbor spiża ta’ Trasport irid iħallas lit-trasportaturi konċernati s-sehem rispettiv tagħhom ta’ tali spiża. Il-metodi ta’ pagament għandhom jiġu ffissati permezz ta’ ftehim bejn it-trasportaturi.

2.   L-Artikolu 6, paragrafu 3, l-Artikolu 16, paragrafu 3 u l-Artikolu 25 għandhom japplikaw ukoll għar-relazzjonijiet bejn trasportaturi suċċessivi.

Artikolu 62

Dritt għal rikors

1.   Trasportatur li jkun ħallas kumpens skond dawn ir-Regoli Uniformi għandu jkollu dritt għal rikors kontra t-trasportaturi li jkunu ħadu sehem fit-trasport skond id-Dispożizzjonijiet li ġejjin:

(a)	it-trasportatur li jkun ikkawża t-telf jew ħsara għandu jkun l-uniku responsabbli għalihom;

(b)	meta t-telf jew ħsara jkunu ġew ikkawżati minn bosta trasportaturi, kull wieħed għandu jkun responsabbli għat-telf jew ħsara li jkun ikkawża; jekk tali distinzjoni tkun impossibbli, il-kumpens għandu jkun proporzjonat bejniethom skond l-ittra ċ);

(ċ)

jekk ma jkunx jista’ jiġi ppruvat liema mit-trasportaturi jkun ikkawża t-telf jew ħsara, il-kumpens għandu jkun proporzjonat bejn it-trasportaturi kollha li jkunu ħadu sehem fit-Trasport, għajr dawk li jkollhom provi li t-telf jew ħsara ma jkunux ikkawżati minnhom; tali apporzjonament għandu jkun proporzjonat skond is-sehem rispettiv tagħhom ta’ l-ispiża tat-Trasport.

2.   Fil-każ ta’ insolvenza ta’ xi wieħed minn dawn it-trasportaturi, is-sehem mhux imħallas li jkun dovut minnu għandu jiġi apporzjonat fost it-trasportaturi l-oħra kollha li jkunu ħadu sehem fit-trasport, fi proporzjon tas-sehem rispettiv tagħhom ta’ l-ispiża tat-Trasport.

Artikolu 63

Proċedura għal rikors

1.   Il-validità tal-ħlas magħmul mit-trasportatur li jeżerċita dritt għal rikors skond l-Artikolu 62 ma tistax tiġi kkuntestata mit-trasportatur li kontrih ikun ġie eżerċitat id-dritt għal rikors, meta kumpens ikun ġie determinat minn qorti jew tribunal u meta t-trasportatur imsemmi l-aħħar, debitament moqdi bin-notifika tal-proċedimenti, ikun ġie mogħti opportunità li jintervjeni fil-proċedimenti. Il-qorti jew tribunal imqabbad mill-azzjoni prinċipali għandu jiddetermina ż-żmien li għandu jingħata għal tali notifika tal-proċedimenti u għal intervenzjoni fil-proċedimenti.

2.   Trasportatur li jeżerċita d-dritt tiegħu għal rikors irid jippreżenta l-pretensjoni tiegħu f’wieħed u l-istess proċediment kontra t-trasportaturi kollha li magħhom ma jkunx laħaq ftehim, altrimenti hu għandu jitlef id-dritt tiegħu għal rikors fil-każ ta’ dawk li kontrihom hu ma jkunx ħa proċedimenti.

3.   Il-qorti jew tribunal għandu jagħti d-deċiżjoni tiegħu f’sentenza waħda u l-istess dwar il-pretensjonijiet ta’ rikors kollha mressqa quddiemu.

4.   It-trasportatur li jkun jixtieq jinforza d-dritt tiegħu għal rikors jista’ jressaq l-azzjoni tiegħu fil-qrati jew it-tribunali ta’ l-Istat li fit-territorju tiegħu, wieħed mit-trasportaturi li jkunu ħadu sehem fit-Trasport ikollu l-post prinċipali tan-negozju tiegħu, jew il-fergħa jew aġenzija li tkun ikkonkludiet il-kuntratt tat-Trasport.

5.   Meta l-azzjoni trid titressaq kontra bosta trasportaturi, it-trasportatur kwerelant għandu jkun intitolat li jagħżel il-qorti jew tribunal li fih hu ser iressaq il-proċedimenti minn fost dawk kompetenti skond paragrafu 4.

6.   Il-proċedimenti tar-rikors ma jistgħux jingħaqdu ma’ proċedimenti għal kumpens meħuda mill-persuna intitolata taħt il-kuntratt tat-Trasport.

Artikolu 64

Ftehim rigward rikors

It-trasportaturi jistgħu jikkonkludu ftehim li jidderoga mill-Artikoli 61 u 62.