Rochtain ag an bpobal ar fhaisnéis chomhshaoil

ACHOIMRE AR:

Threoir 2003/4/CE maidir le rochtain ag an bpobal ar fhaisnéis chomhshaoil

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

• Faoin treoir seo, déantar dlíthe náisiúnta thíortha an Aontais Eorpaigh (AE) a oiriúnú go hiomlán do Choinbhinsiún Aarhus 1998 maidir le rochtain ar fhaisnéis, rannpháirtíocht phoiblí agus rochtain ar cheartas i gcúrsaí comhshaoil.
• Ráthaítear leis an treoir gur féidir leis an bpobal rochtain a dhéanamh ar fhaisnéis chomhshaoil* atá i seilbh ag údaráis phoiblí* nó a choimeádtar i seilbh ar a son, ar iarratas agus trí scaipeadh gníomhach araon.
• Leagtar amach sa treoir na téarmaí, na coinníollacha agus na socruithe praiticiúla bunúsacha nach mór do bhall den phobal urramú a thabhairt dóibh nuair a thugtar rochtain ar an bhfaisnéis chomhshaoil a d'iarr siad dóibh.

PRÍOMHPHOINTÍ

Rochtain ar iarratas

• Ní mór d’údaráis phoiblí aon fhaisnéis chomhshaoil atá acu a chur ar fáil d’iarratasóir gan a bheith ar an duine sin cúis a shonrú.
• Ba cheart an fhaisnéis a chur ar fáil mí amháin nó níos lú ón iarratas a ghlacadh. D’fhéadfaí síneadh ama dhá mhí a chur leis an tréimhse sin i gcás iarratas toirtiúil coimpléascach.
• Ní mór d’údaráis phoiblí gach iarracht réasúnta a dhéanamh chun a chinntiú gur féidir an fhaisnéis atá acu a atáirgeadh go réidh agus a rochtain go leictreonach.
• Ba cheart an fhaisnéis a chur ar fáil san fhoirm nó san fhormáid a shonraigh an t-iarratasóir ach amháin sa chás go bhfuil an fhaisnéis sin curtha ar fáil go poiblí cheana féin i bhformáid eile.
• Ní mór do thíortha an Aontais Eorpaigh (AE) a chinntiú go gcabhróidh státseirbhísigh le baill den phobal a bhfuil faisnéis á lorg acu agus go mbeidh liosta acu de na húdaráis phoiblí inrochtana.
• Is iad seo a leanas cuid de na socruithe praiticiúla chun déileáil le hiarratais:
  • oifigí faisnéise a cheapadh;
  • saoráidí chun scrúdú a dhéanamh ar an bhfaisnéis; agus
  • cláir nó liostaí den fhaisnéis atá i seilbh ag an húdaráis agus sonraí faoi phointí faisnéise.
• D’fhéadfaí diúltú d’iarratais más rud é:
  • gur léir gur iarratais mhíréasúnta iad;
  • go bhfuil siad róghinearálta;
  • go mbaineann siad le hábhair neamhchríochnaithe; nó
  • go mbaineann siad le cumarsáid inmheánach.
• D’fhéadfaí diúltú dóibh freisin, go hiomlán nó go páirteach, sa chás go bhféadfaí dochar a dhéanamh de bharr nochta do cheann de na cúiseanna uileghabhálacha atá beartaithe, mar shampla:
  • caidreamh idirnáisiúnta;
  • cúrsa na córa;
  • cearta maoine intleachtúla; nó
  • rúndacht thráchtála nó thionsclaíoch.
• Ní ceart a bheith ar an bpobal íoc as cláir nó as liostaí poiblí a rochtain. D’fhéadfadh údaráis phoiblí muirir a ghearradh as an bhfaisnéis chomhshaoil a chuireann siad ar fáil, ach ba cheart táille réasúnta a bheith i gceist.
• Na hiarratasóirí a cheapann go ndearnadh neamhaird den iarratas acu nó gur diúltaíodh dó go héagórach, féadfaidh rochtain a bheith acu ar réitigh, cúirt dlí nó comhlacht neamhspleách eile san áireamh.

Scaipeadh gníomhach

• Ní mór do na sonraí seo a leanas, ar a laghad, a bheith san fhaisnéis chomhshaoil a chuirtear ar fáil go leictreonach:
  • téacsanna conarthaí, coinbhinsiún nó comhaontuithe idirnáisiúnta agus téacsanna beartas, pleananna agus clár a bhaineann leis an gcomhshaol;
  • tuarascálacha ar dhul chun cinn maidir leis na rudaí thuas a chur i bhfeidhm;
  • tuarascáil ar staid an chomhshaoil;
  • sonraí monatóireachta ar ghníomhaíochtaí a d’fhéadfadh dul i bhfeidhm ar an gcomhshaol;
  • údaruithe a d’fhéadfadh dul i bhfeidhm go mór ar an gcomhshaol;
  • staidéir thionchair agus measúnuithe riosca.
• I gcás míreanna eile seachas na míreanna thuas, d’fhéadfaí iad a scaipeadh go gníomhach de réir a chéile agus na hacmhainní riachtanacha daonna, airgeadais agus teicniúla á gcur san áireamh.
• Ní mór do thíortha AE a chinntiú go bhfuil an fhaisnéis a chuireann siad le chéile, nó a chuirtear le chéile ar a son, cothrom le dáta, cruinn agus inchomparáide.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?

Tá an an treoir i bhfeidhm ón 14 Feabhra 2003. Bhí ar thíortha AE an treoir a ionchorprú sa dlí náisiúnta faoin 14 Feabhra 2005.

CÚLRA

• Tá Coinbhinsiún Århus i bhfeidhm ó 2001 i leith. Tá sé bunaithe ar an tuiscint go gcuirfear feabhas ar chosaint an chomhshaoil le méadú ar an bhfeasacht phoiblí agus ar an rannpháirtíocht phoiblí. Tá sé ceaptha chun cosaint a thabhairt do cheart gach duine de ghlúnta an lae inniu agus de na glúnta atá le teacht chun maireachtáil i dtimpeallacht a oireann dá shláinte agus dá fholláine nó dá sláinte agus dá folláine. Chun na críche sin, déantar foráil sa Choinbhinsiún i leith gnímh i 3 réimse.
  • rochtain phoiblí a chinntiú ar an bhfaisnéis chomhshaoil atá á coimeád ag na húdaráis phoiblí nó do na húdaráis phoiblí;
  • rannpháirtíocht phoiblí i gcinnteoireacht a bhaineann leis an gcomhshaol a chothú;
  • na coinníollacha maidir le rochtain ar cheartas i gcúrsaí comhshaoil a leathnú.
• Chun tuilleadh faisnéise a fháil, féach:
  • “Coinbhinsiún Arrhus” ar shuíomh gréasáin an Choimisiúin Eorpaigh.

* PRÍOMHTHÉARMAÍ

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2003/4/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 28 Eanáir 2003 maidir le rochtain ag an bpobal ar fhaisnéis chomhshaoil agus lena n-aisghairtear Treoir 90/313/CEE (IO L 41, 14.2.2003, lgh. 26-32)

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Rialachán (CE) Uimh. 1049/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Bealtaine 2001 maidir le rochtain phoiblí ar dhoiciméid Pharlaimint na hEorpa, na Comhairle agus an Choimisiúin (IO L 145, 31.5.2001, lgh. 43-48)

Rialachán (CE) Uimh. 2005/370/CE ón gComhairle an 17 Feabhra 2005 maidir le tabhairt chun críche, thar ceann an Chomhphobail, an Choinbhinsiún maidir le rochtain ar fhaisnéis, rannpháirtíocht phoiblí i gcinnteoireachta agus rochtain ar cheartas i gcúrsaí comhshaoil (IO L 124, 17.5.2005, lgh. 13-19

Rialachán (CE) Uimh. 1367/2006 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 6 Meán Fómhair 2006 maidir le forálacha Choinbhinsiún Aarhus maidir le Rochtain ar Fhaisnéis, Rannpháirtíocht Phoiblí i gCinnteoireachta agus Rochtain ar Cheartas i gCúrsaí Comhshaoil a chur i bhfeidhm ar institiúidí agus ar chomhlachtaí Comhphobail (IO L 264, 25.9.2006, lgh. 13-19)

Treoir 2007/2/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Márta 2007 lena mbunaítear Bonneagar um Fhaisnéis Spásúil sa Chomhphobal Eorpach (INSPIRE) (IO L 108, 25.4.2007, pp. 1-14)

Nuashonraithe 26.01.2017