Muirir a chur ar fheithiclí as bóithre a úsáid
ACHOIMRE AR:
Treoir 1999/62/CE maidir le muirir ar úsáid bonneagar áirithe a ghearradh ar fheithiclí earraí troma
Treoir (AE) 2022/362 lena leasaítear Treoracha 1999/62/CE, 1999/37/CE agus (AE) 2019/520, a mhéid a bhaineann le muirir ar úsáid bonneagar áirithe a ghearradh ar fheithiclí
CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?
Leagtar amach ann an chaoi ar féidir le Ballstáit an Aontais Eorpaigh (AE) muirear a ghearradh ar fheithiclí as a mbonneagar bóthair a úsáid. Tá na muirir ceaptha chun:
- margadh inmheánach san iompar de bhóthar a bhunú le cothrom iomaíochta agus cur i bhfeidhm aonfhoirmeach agus neamh-idirdhealaitheach na rialacha a áirithiú;
- na prionsabail gurb é údar an truaillithe a íocfaidh as agus íoc mar a úsáidtear a neatrú;
- rannchuidiú le maoiniú bonneagar bóithre;
- dul i ngleic le brú tráchta agus leis an tionchar diúltach a bhíonn ag truailliú aeir agus torann ar an gcomhshaol agus ar an tsláinte;
- borradh a chur faoin dícharbónú iompair trí rannchuidiú le cur chun feidhme Chomhaontú Pháras maidir leis an athrú aeráide agus le pleananna an Aontais chun feithiclí astaíochtaí CO2 a laghdú chun bóithre a úsáid.
PRÍOMHPHOINTÍ
- Tá feidhm ag an treoir seo maidir le:
- cánacha feithiclí ar fheithiclí earraí troma;
- dolaí* agus muirir ar úsáideoirí ar fheithiclí.
- Níl feidhm aige maidir le feithiclí:
- nach n-úsáidtear ach amháin i gcríocha na mBallstát lasmuigh den Eoraip;
- cláraithe sna hOileáin Chanáracha, Ceuta agus Melilla, na hAsóir nó Maidéara a oibríonn go heisiach sna críocha sin nó le mórthír na Spáinne agus leis an bPortaingéil.
PRIONSABAIL GHINEARÁLTA MAIDIR LE CÁNACHAS FEITHICLÍ
Maidir leis na Ballstáit:
- na nósanna imeachta a leagan síos chun na cánacha a thobhach agus a bhailiú;
- ní mór dóibh na híosrátaí cánach a leagtar amach sa treoir a urramú;
- go bhfuil siad in ann rátaí laghdaithe cánach nó díolúintí a chur i bhfeidhm d’fheithiclí:
- a úsáidtear le haghaidh cosanta náisiúnta nó sibhialta, le haghaidh cothabhála bóithre agus a úsáideann seirbhísí dóiteáin agus seirbhísí éigeandála eile agus na póilíní,
- nach n-úsáideann ach bóithre poiblí Bhallstát an chlárúcháin ó am go chéile,
- tháinig Comhairle an Aontais Eorpaigh ar chomhaontú d’aon toil ar fhorais shocheacnamaíocha.
PRIONSABAIL GHINEARÁLTA MUIRIR
Maidir leis na Ballstáit:
- féadfaidh siad dolaí agus muirir ar úsáideoir a chur i bhfeidhm ar na nithe seo a leanas:
- an gréasán bóithre tras-Eorpach agus mótarbhealaí eile faoi choinníollacha sonracha a leagtar síos sa treoir;
- bóithre eile, ar choinníoll nach ndéanann siad idirdhealú i gcoinne trácht idirnáisiúnta nó nach ndéanann siad saobhadh ar an iomaíocht idir oibreoirí;
- féadfaidh siad muirir a ghearradh go neamhspleách ar chatagóirí éagsúla feithiclí (tromshaothar, earraí troma, cóistí agus busanna, saothar éadroim, tráchtáill éadrom, mionbhusanna agus gluaisteáin);
- a bhfuil cead acu muirir laghdaithe a chur i bhfeidhm nó iad a bhaint go hiomlán ar chodanna áirithe den bhóthar, go háirithe i gceantair inar tearc an daonra;
- a bhfuil cead acu muirir laghdaithe bóthair nó díolúine laghdaithe a chur i bhfeidhm le haghaidh:
- feithiclí atá cáilithe le haghaidh laghdú nó díolúine cánach feithicle,
- feithiclí a úsáideann nó atá faoi úinéireacht daoine faoi mhíchumas,
- feithiclí astaíochtaí nialasacha ag a bhfuil uasmhais ualaithe atá incheadaithe go teicniúil suas le 4.25 tona,
- feithiclí earraí troma ag a bhfuil uasmhais ualaithe idir 3.5 agus 7.5 tona, a úsáidtear chun ábhair a iompar lena n-úsáid ag an tiománaí le linn a gcuid oibre ar bhonn ceardaíochta,
- feithiclí tromshaothair atá díolmhaithe ón rialachán maidir le tacagraif;
- gan muirir úsáideora a chur i bhfeidhm ar fheithiclí tromshaothair ar an gcroíghréasán tras-Eorpach iompair ón 25 Márta 2030;
- an Coimisiún Eorpach a chur ar an eolas 6 mhí ar a laghad sula gcuirfidh sé muirir bhonneagair nua nó muirir bhonneagair atá athraithe go suntasach i bhfeidhm;
- féadfaidh siad lascainí nó laghduithe ar an muirear bonneagair a thabhairt, mar shampla, d’úsáideoirí rialta, chun coigiltis i gcostais riaracháin a léiriú;
- ní fhéadfaidh siad lascainí ná laghduithe a thabhairt d’aon úsáideoir i ndáil leis an ngné de dhola a bhaineann le muirear costas seachtrach;
- go bhfuil siad saor chun táillí a shocrú do:
- plódú tráchta a laghdú nó tionchair chomhshaoil an iompair de bhóthar a chomhrac, lena n-áirítear droch-cháilíocht aeir, i limistéir uirbeacha agus lena n-áirítear bóithre de chuid an ghréasáin thras-Eorpaigh a thrasnaíonn limistéir den sórt sin,
- suiteálacha lena gcuirtear fuinneamh ar fáil d’fheithiclí astaíochtaí ísle agus astaíochtaí nialasacha agus a thoibhítear ar fheithiclí den sórt sin a mhaoiniú;
- pionóis éifeachtacha, chomhréireacha agus athchomhairleacha a chur i bhfeidhm maidir le sáruithe ar an treoir seo;
- tuarascáil a tharraingt suas agus a fhoilsiú, faoin 25 Márta 2025 agus gach 5 bliana ina dhiaidh sin, maidir leis na dolaí agus na muirir ar úsáideoirí a thoibhítear ar a gcríoch.
Dolaí agus muirir ar úsáideoir:
- ní mór gan idirdhealú a dhéanamh ar na forais seo a leanas:
- náisiúntacht an úsáideora bóithre,
- tír bhaile an oibreora iompair nó clárú na feithicle,
- tionscnamh nó ceann scríbe na n-earraí atá á n-iompar;
- atá níos ísle do ghluaisteáin paisinéirí, do mhionbhusanna agus d’fheithiclí tráchtála éadroma a chomhlíonann na caighdeáin is déine maidir le hastaíochtaí CO2 agus truailleán;
- ba chóir go mbeadh siad iníoctha 24 uair an chloig in aghaidh an lae, go leictreonach ar a laghad, agus cur isteach ar an sreabhadh tráchta chomh beag agus is féidir.
Ní mór do tháillí úsáideora:
- beidh siad i gcomhréir le ham úsáide an bhonneagair;
- gan na huasrátaí a leagtar amach sa treoir a shárú.
Féadfaidh na Ballstáit na muirir seo a leanas a thabhairt isteach.
- Infreastruchtúr. I gcás feithiclí tromshaothair bunaithe ar an bprionsabal go n-aisghabhfar na costais arna dtabhú (tógáil, oibriú, cothabháil agus forbairt an ghréasáin bonneagair). Ní mór an muirear a bheith éagsúil ag brath ar astaíochtaí CO2 na feithicle. D’fhéadfadh sé athrú chun brú tráchta a laghdú, damáiste bonneagair a íoslaghdú nó a úsáid a bharrfheabhsú, nó sábháilteacht ar bhóithre a chur chun cinn.
- Costais sheachtracha. Is léiriú iad sin ar chostas an truaillithe aeir, an torainn agus an athraithe aeráide a chruthaíonn feithiclí tromshaothair.
- Brú tráchta. I gcás codanna de bhóithre a ndéanann brú tráchta difear dóibh agus le linn amanna ardtoirte tráchta amháin. Tá feidhm ag an muirear ar bhealach neamh-idirdhealaitheach maidir le gach catagóir feithicle, agus féadfar mionbhusanna, busanna agus cóistí a dhíolmhú chun iompar comhchoiteann agus forbairt shocheacnamaíoch agus comhtháthú críochach a chur chun cinn.
Maidir leis an gCoimisiún:
- ag déanamh measúnú ar thionchar na treorach, go háirithe ar fheithiclí saothair éadroim, faoin 25 Márta 2027;
- glacann sé gníomhartha cur chun feidhme agus gníomhartha tarmligthe.
CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA RIALACHA?
- B’éigean Treoir 1999/62/CE a thrasuí sa dlí náisiúnta faoin 1 Iúil 2000.
- Ní mór Treoir leasaitheach (AE) 2022/362 a thrasuí sa dlí náisiúnta faoin 25 Márta 2024.
CÚLRA
- Tá cánachas agus muirearú bonneagair tábhachtach chun an gréasán bóithre tras-Eorpach a chothabháil agus a fhorbairt. Bíonn tionchar mór ag feithiclí tromshaothair ar bhóithre agus ar an gcomhshaol, ach is iad na feithiclí saothair éadroim is mó atá freagrach as astaíochtaí agus brú tráchta.
- Leasaíodh Treoir 1999/62/CE (Eoraifínéad) bunaidh maidir le muirir a ghearradh ar fheithiclí earraí troma as bonneagar áirithe a úsáid trí huaire. Le déanaí, leagadh síos le Treoir (AE) 2022/362 spriocdháta chun deireadh a chur de réir a chéile le muirearú ambhunaithe (lena n-áirítear an Eoraifínéad) a úsáidtear ar an gcroíghréasán tras-Eorpach. Tugadh isteach leis freisin córas nua de mhuirir éagsúla chun imscaradh feithiclí tromshaothair a bhfuil astaíochtaí CO2 níos ísle acu a spreagadh.
PRÍOMHTHÉARMAÍ
Dolaí. Táillí acharbhunaithe.
PRÍOMHDHOICIMÉID
Treoir 1999/62/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 17 Meitheamh 1999 maidir le muirir ar úsáid bonneagar áirithe a ghearradh ar thromfheithiclí earraí (IO L 187, 20.7.1999, lgh. 42-50).
Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir 1999/62/CE a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.
Treoir (AE) 2022/362 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 24 Feabhra 2022 lena leasaítear Treoracha 1999/62/CE, 1999/37/CE agus (AE) 2019/520, a mhéid a bhaineann le muirir ar úsáid bonneagar áirithe a ghearradh ar fheithiclí (IO L 69, 4.3.2022, lgh. 1-39).
DOICIMÉID GHAOLMHARA
Rialachán (AE) 2019/1242 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 20 Meitheamh 2019 lena socraítear na caighdeáin feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 d’fheithiclí nua tromshaothair agus lena leasaítear Rialacháin (CE) Uimh. 595/2009 agus (AE) 2018/956 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Treoir 96/53/CE ón gComhairle (IO L 198, 25.7.2019, lgh. 202-240).
Treoir (AE) 2019/520 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 19 Márta 2019 maidir le hidir-inoibritheacht na gcóras leictreonach dolaí bóthair agus lena n-éascaítear malartú trasteorann faisnéise faoi mhainneachtain dolaí a íoc san Aontas (athmhúlú) (IO L 91, 29.3.2019, lgh. 45-76).
Féach an leagan comhdhlúite.
Cinneadh (AE) 2015/1814 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 6 Deireadh Fómhair 2015 maidir le cúltaca cobhsaíochta margaidh a bhunú agus a oibriú do scéim trádála an Aontais maidir le hastaíochtaí gás ceaptha teasa agus lena leasaítear Treoir 2003/87/CE (IO L 264, 9.10.2015, lgh. 1-5).
Féach an leagan comhdhlúite.
Rialachán (AE) Uimh. 165/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 4 Feabhra 2014 maidir le tacagraif in iompar de bhóthar, lena n–aisghairtear Rialachán (CEE) Uimh. 3821/85 ón gComhairle maidir le trealamh taifeadta in iompar de bhóthar agus lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh. 561/2006 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le comhchuibhiú reachtaíochta sóisialta áirithe a bhaineann le hiompar de bhóthar (IO L 60, 28.2.2014, lgh. 1-33).
Féach an leagan comhdhlúite.
Treoir 2003/96/CE ón gComhairle an 27 Deireadh Fómhair 2003 ag déanamh athstruchtúrú ar chreat an Chomhphobail chun críocha cánach táirgí fuinnimh agus leictreachais (IO L 283, 31.10.2003, lgh. 51-70).
Féach an leagan comhdhlúite.
Treoir 2003/87/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 13 Deireadh Fómhair 2003 lena mbunaítear scéim i ndáil le trádáil ar lamháltais i gcomhair astaíochtaí gáis cheaptha teasa laistigh den Chomhphobal agus lena leasaítear Treoir 96/61/CE ón gComhairle (IO L 275, 25.10.2003, lgh. 32-46).
Féach an leagan comhdhlúite.
Nuashonraithe 30.06.2022