Forálacha ginearálta CFRE — CSE — An Ciste Comhtháthaithe (2007–2013)

Faoi chuimsiú an bheartais chomhtháthaithe don tréimhse 2007-2013, sainítear leis an rialachán seo na rialacha, na caighdeáin agus na prionsabail is coiteann do Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE), do Chiste Sóisialta na hEorpa (CSE) agus don Chiste Comhtháthaithe. Déanann sé foráil do leithdháileadh iomlán EUR 347 billiún, tuairim is an tríú cuid de bhuiséad an Aontais Eorpaigh.

ACHT

Rialachán (CE) Uimh. 1083/2006 ón gComhairle an 11 Iúil 2006 lena leagtar síos forálacha ginearálta maidir le Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, Ciste Sóisialta na hEorpa agus an Ciste Comhtháthaithe, agus lena n-aisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 1260/1999 [Féach na hachtanna leasaitheacha].

ACHOIMRE

Is é cuspóir an rialacháin seo comhtháthú eacnamaíoch agus sóisialta a neartú chun forbairt chomhchuí, chothromúil agus inbhuanaithe réigiúin an Aontais Eorpaigh (AE) a spreagadh don tréimhse 2007-2013. Is í aidhm an bheartais chomhtháthaithe Eorpaigh freagairt do na dúshláin a eascraíonn as éagothromaíochtaí eacnamaíocha, sóisialta agus críochacha, agus freagairt do na dúshláin a bhaineann le hathchóiriú eacnamaíoch a luathú agus le haosú an daonra.

Leis an rialachán seo:

• sainítear an creat ina bhfuil an beartas comhtháthaithe cuimsithe (ag cur treoirlínte straitéiseacha an Chomhphobail um chomhtháthú, um fhás geilleagrach agus um fhostaíocht san áireamh);
• sainítear na cuspóirí is gá do na Cistí Struchtúracha agus don Chiste Comhtháthaithe (dá ngairtear na Cistí anseo feasta) rannchuidiú leo;
• sainítear na critéir is gá do na Ballstáit agus do na réigiúin a chomhlíonadh le bheith incháilithe do na Cistí;
• sainítear na hacmhainní airgeadais atá ar fáil agus na critéir faoina leithdháiltear iad;
• leagtar amach na prionsabail, agus na rialacha maidir le comhaontú, cláreagrú, measúnú, bainistíocht, monatóireacht agus maoirseacht ar bhonn dualgais a chomhroinntear idir na Ballstáit agus an Coimisiún.

TRÍ CHUSPÓIR NUA

Cuireadh iomlán de EUR 308.041 billiún ar fáil idir na blianta 2007 agus 2013 chun an beartas comhtháthaithe a mhaoiniú faoi chuimsiú thrí chuspóir nua: Cóineasú, Iomaíochas réigiúnach agus fostaíocht agus Comhar críche. Cuirfear na cuspóirí nua sin in ionad iar-chuspóirí 1, 2 agus 3 a bhain leis an tréimhse chláreagraithe 2000-2006.

Cóineasú

Is í aidhm an chuspóra Cóineasú, atá cosúil le hiar-chuspóir 1, cóineasú na mBallstát agus na réigiún is lú forbairt a luathú trí choinníollacha fáis agus fostaíochta a fheabhsú. Baineann sé leis na Ballstáit agus leis na réigiúin is lú forbairt. Is iad na réimsí gníomhaíochta seo a leanas a bheidh i gceist: an caipiteal fisiceach agus daonna, an nuáil, an tsochaí faisnéise, an tsolúbthacht roimh athruithe, an comhshaol agus an éifeachtacht riaracháin. Maoineoidh Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE), Ciste Sóisialta na hEorpa (CSE) agus an Ciste Comhtháthaithe é.

Is ionann iomlán na n-acmhainní arna chionroinnt ar an gcuspóir sin don tréimhse sin agus EUR 251.163 billiún, méid is ionann agus 81.54 % den iomlán. Iad seo a leanas atá incháilithe:

• do na Cistí Struchtúracha (CFRE agus CSE):
• don Chiste Comhtháthaithe: na Ballstáit ina bhfuil an t-Ollioncam Náisiúnta (OIN) in aghaidh an duine níos lú ná 90 % den mheánmhéid Eorpach agus a bhfuil cláir um chóineasú eacnamaíoch á gcur i gcrích acu. Gheobhaidh siad 23.22 % de na hacmhainní arna gcionroinnt ar an gcuspóir sin. Cuirfear maoiniú sealadach, sonrach agus laghdaitheach ar fáil do na réigiúin ina bhfuil an OIN in aghaidh an duine, ar chúiseanna staitistiúla, níos mó ná 90 % den mheánmhéid Eorpach (mar gheall ar mhéadú an AE agus teacht isteach réigiúin níos mídheisiúla);
• do mhaoiniú ar leith ón CFRE: na réigiúin forimeallacha. Is é cuspóir an mhaoinithe sin cabhrú leo a bheith lánpháirteach sa mhargadh inmheánach agus a sriantachtaí ar leith a chur san áireamh (na costais bhreise a eascraíonn as a n-iargúltacht a chúiteamh).

D’fhonn an cuspóir sin a bhaint amach, is iad seo a leanas na huasteorainneacha a chuirfear leis na rátaí comh-mhaoinithe:

• 75 % den chaiteachas poiblí arna chomh-mhaoiniú ag an CFRE nó an CSE. Féadfar an uasteorainn sin a ardú go dtí 80 % má tá na réigiúin incháilithe teorannta do Bhallstát atá cuimsithe ag an gCiste Comhtháthaithe. Féadfaidh sé dul chomh hard le 85 % fiú, más réigiúin forimeallacha atá i gceist;
• 85 % den chaiteachas poiblí arna chomh-mhaoiniú ag an gCiste Comhtháthaithe;
• 50 % den chaiteachas poiblí arna chomh-mhaoiniú i réigiúin forimeallacha (cionroinnt bhreise nua de chuid an CFRE chun breischostais a chúiteamh).

Iomaíochas réigiúnach agus fostaíocht

Is í aidhm an chuspóra Iomaíochas réigiúnach agus fostaíochtiomaíochas, fostaíocht agus mealltacht na réigiún a neartú, seachas na réigiúin is mídheisiúla. Ba cheart go gcabhródh an cuspóir sin leis na réigiúin athruithe eacnamaíocha agus sóisialta a réamh-mheas, agus an nuáil, an fhiontraíocht, caomhnú an chomhshaoil, an inrochtaineacht, an tsolúbthacht agus forbairt na margaí fostaíochta cuimsitheacha a chur chun cinn. Maoineoidh an CFRE agus an CSE é.

Is iad seo a leanas na réigiúin atá incháilithe don mhaoiniú sin:

• na réigiúin a bhí faoi réir cuspóir 1 i rith na tréimhse 2000-2006, nach bhfreagraíonn a thuilleadh do chritéir incháilithe réigiúnacha an chuspóra Cóineasú, agus a thairbhíonn de thacaíocht shealadach dá dhroim sin. Tá sé de chúram ar an gCoimisiún liosta de na réigiúin sin a tharraingt suas. Beidh an liosta sin bailí, chomh luath agus a ghlactar leis, ón mbliain 2007 go dtí an bhliain 2013;
• aon réigiún eile san AE nach bhfuil cuimsithe faoin gcuspóir Cóineasú.

Maidir leis na cláir atá comh-mhaoinithe ag an CSE, molann an Coimisiún ceithre thosaíocht i gcomhréir le Straitéis Fostaíochta na hEorpa (SFE): solúbthacht na bhfostaithe agus na ngnóthas a fheabhsú, rochtain ar obair a fheabhsú, cuimsiú sóisialta a neartú agus tabhairt faoi na réimsí fostaíochta agus cuimsithe a athchóiriú.

Is ionann na hacmhainní a chuirtear ar fáil chun na críocha sin agus EUR 49.13 billiún, méid is ionann agus 15.95 % den iomlán, arna leithdháileadh go cothrom idir an CFRE agus an CSE. As an méid sin:

• cuirfear 78.86 % ar fáil do na réigiúin nach bhfuil cuimsithe faoin gcuspóir Cóineasú;
• cuirfear 21.14 % ar fáil chun tacaíocht shealadach laghdaitheach a thabhairt.

Faoi chuimsiú an chuspóra sin, is féidir na gníomhaíochtaí a chomh-mhaoiniú le suas go dtí 50 % den chaiteachas poiblí. Is ionann an uasteorainn sin agus 85 % do na réigiúin forimeallacha.

Comhar Críche Eorpach

Is í aidhm an chuspóra Comhar Críche Eorpachcomhar ar an leibhéal trasteorann, trasnáisiúnach agus idir-réigiúnach a neartú, rud atá bunaithe ar an iar-thionscnamh Eorpach INTERREG. Is é an CFRE a mhaoineoidh é. Díríonn an cuspóir seo ar shocruithe choitinn do na húdaráis chomharsanachta maidir leis an bhforbairt uirbeach, tuaithe agus chósta, le caidreamh eacnamaíoch a fhorbairt agus le soláthar na bhfiontar beag agus meánmhéide (FBM). Is ar an taighde, ar an bhforbairt, ar an tsochaí faisnéise, ar an gcomhshaol, ar an gcosc ar phriacail agus ar an mbainistíocht uisce chomhtháite a bheidh an comhar sin bunaithe.

Is incháilithe don mhaoiniú iad na réigiúin de leibhéal NUTS III atá suite ar theorainneacha críocha inmheánacha agus ar theorainneacha eachtracha áirithe. Cuirtear san áireamh leo sin réigiúin áirithe atá suite ar theorainneacha mara atá scoite amach ar uasmhéid 150 ciliméadar ón mórthír. Ní mór don Choimisiún glacadh le liosta na réigiún incháilithe.

Is incháilithe é críoch iomlán an AE nuair is gréasáin um chomhar tras-Eorpach agus gréasáin malartaithe taithí atá i gceist. Socraítear uasteorainn an chomh-mhaoinithe mar 75 % den chaiteachas poiblí.

Is ionann méid na n-acmhainní a chuirtear ar fáil don chuspóir sin agus EUR 7.75 billiún, méid is ionann agus 2.52 % den iomlán agus maoinítear go hiomlán tríd an CFRE iad. Leithdháiltear an méid sin idir na heilimintí éagsúla mar seo a leanas:

• 73.86 % chun an comhar trasteorann a mhaoiniú;
• 20.95 % chun an comhar trasnáisiúnta a mhaoiniú;
• 5.19 % chun an comhar idir-réigiúnach a mhaoiniú.

FORÁLACHA A BHAINEANN LEIS NA TRÍ CHUSPÓIR SIN AMHÁIN

Prionsabail um idirghabháil

Feidhmíonn na Cistí mar ghníomhaíocht chomhlántach do na gníomhaíochtaí náisiúnta, gníomhaíochtaí ar an leibhéal réigiúnach agus áitiúil san áireamh. Cinnteoidh an Coimisiún agus na Ballstáit go mbeidh an cúnamh ó na Cistí i gcomhréir le gníomhaíochtaí, le beartais agus le tosaíochtaí an AE agus go ndéanfaidh sé ionstraimí airgeadais Eorpacha eile a chomhlánú.

Dírítear ar chuspóirí na gCistí faoi chuimsiú chreata atá bunaithe ar chláreagrú ilbhliantúil agus dlúthchomhar idir an Coimisiún agus gach Ballstát.

Cur chuige straitéiseach

Glacann an Chomhairle roimh an 1ú Eanáir 2007 treoirlínte straitéiseacha an Chomhphobail um chomhtháthú. Sainíonn na treoirlínte sin tosaíochtaí agus cuspóirí an bheartais chomhtháthaithe don tréimhse 2007-2013. Cuireann siad le comhsheasmhacht agus le héifeachtacht chur chun feidhme na gCistí Struchtúracha.

Ar bhonn na dtreoirlínte sin, glacann na Ballstáit ina dhiaidh sin le creat tagartha straitéiseach náisiúnta. Gníomhaíonn an creat sin mar bhunús do chláreagrú na ngníomhaíochtaí atá maoinithe ag na Cistí. Áirithíonn sé comhsheasmhacht idirghabhálacha na gCistí leis na treoirlínte straitéiseacha.

Cláir oibriúcháin

Chuimsigh cláir oibriúcháin na mBallstát an tréimhse idir an 1ú Eanáir 2007 agus an 31 Nollaig 2013. Ní bhaineann clár oibriúcháin ach le ceann amháin den trí chuspóir agus ní bhaineann sé tairbhe ach as maoiniú Chiste amháin. Déanann an Coimisiún measúnú ar gach clár d’fhonn an rannpháirtíocht sna cuspóirí agus sna tosaíochtaí seo a leanas a chinneadh:

• an creat tagartha straitéiseach náisiúnta;
• treoirlínte straitéiseacha an Chomhphobail um chomhtháthú.

Ní mór a chur san aireamh sna cláir oibriúcháin a bhaineann leis na cuspóirí Cóineasú agus Iomaíochas réigiúnach agus fostaíocht:

• cosaint na dtosaíochtaí maidir leis na treoirlínte straitéiseacha um chomhtháthú agus an creat tagartha straitéiseach náisiúnta;
• faisnéis faoi na pointí is tábhachtaí agus na cuspóirí ar leith atá acu;
• plean maoinithe;
• forálacha le haghaidh chur i bhfeidhm an chláir oibriúcháin;
• liosta de na tionscadail mhóra. Is é sin le rá tionscadail a bhaineann le hoibríocht ina bhfuil sraith oibrithe, ghníomhaíochtaí nó seirbhísí a sháraíonn costas EUR 25 milliún don chomhshaol agus EUR 50 milliún do réimsí eile.

Bainistíocht, bearta leantacha agus maoirseacht

Áirithíonn na Ballstáit go ndéanfar bainistíocht agus meastóireacht ar na cláir oibriúchán. Áirithíonn siad ach go háirithe go mbunófar na córais bainistíochta agus meastóireachta ar bhonn na bhforálacha a leagtar síos leis an rialachán seo. Lena chois sin, beidh orthu na heasnaimh a chosc, a aimsiú agus a cheartú agus athghabhann siad na suimeanna a íocadh go míchuí.

Déantar foráil i gcórais bainistíochta agus meastóireachta na gclár oibriúcháin atá curtha i ngníomh ag na Ballstáit:

• don sainiú a thugann an bhainistíocht agus an mheastóireacht ar fheidhmeanna na gcomhlachtaí i dtrácht;
• don urraim a thugtar do phrionsabal deighilte na bhfeidhmeanna idir na comhlachtaí sin;
• do na nósanna imeachta maidir le fiúntas agus beachtas an chaiteachais a fógraíodh faoin gclár oibriúcháin;
• do chórais cuntasaíochta, leantacha agus tuairiscithe airgeadais;
• don chóras tuairiscithe faisnéise agus leantach i gcás ina n-aistrítear freagrachtaí maidir le cúraimí a chur i gcrích ón gcomhlacht inniúil go dtí comhlacht eile;
• d’fhorálacha a bhaineann le iniúchadh a dhéanamh ar oibriú na gcóras;
• do chórais agus nósanna imeachta a ráthaíonn rian iniúchta cuí;
• do nósanna imeachta tuairiscithe faisnéise agus leantacha maidir leis na heasnaimh agus d’aisghabháil na suimeanna a íocadh go míchuí.

Le haghaidh gach cláir oibriúcháin, bíonn ar an mBallstát na húdaráis seo a leanas a ainmniú:

• údarás bainistíochta (údarás poiblí nó comhlacht náisiúnta, réigiúnach nó áitiúil atá poiblí nó príobháideach chun an clár oibriúcháin a bhainistiú);
• údarás deimhniúcháin (údarás nó comhlacht poiblí náisiúnta, réigiúnach nó áitiúil chun staid na gcaiteachas agus na n-éileamh íocaíochta a dheimhniú sula gcuirtear ar aghaidh go dtí an Coimisiún iad);
• údarás iniúchóireachta (údarás nó comhlacht poiblí náisiúnta, réigiúnach nó áitiúil a ainmnítear do gach clár oibriúcháin agus atá de chúram air oibriú éifeachtach an chórais bainistíochta agus meastóireachta a fhíorú).

Faisnéis agus poiblíocht

Bíonn ar na Ballstáit agus ar údaráis bainistíochta na gclár oibriúcháin faisnéis agus poiblíocht a sholáthar maidir leis na hoibríochtaí agus na cláir atá mar chuspóir ag an gcomh-mhaoiniú. Ní mór an fhaisnéis sin a chur ar fáil do shaoránaigh an AE agus do na tairbhithe d’fhonn aird a dhíriú ar ról an Chomhphobail agus trédhearcacht i dtaobh idirghabháil na gCistí a áirithiú.

CÚLRA

Tá na forálacha eile maidir leis an mbeartas comhtháthaithe don tréimhse 2007-2013 ar fáil sna ceithre rialachán sonracha a bhaineann le:

• Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE);
• Ciste Sóisialta na hEorpa (CSE);
• an Ciste Comhtháthaithe;
• an Grúpáil Eorpach um Chomhar Trasteorann (EGTC).

Ar an leibhéal polaitiúil, tá socruithe airgeadais an bheartais chomhtháthaithe don tréimhse 2007-2013 bunaithe ar an gComhaontú Idirinstitiúideach agus ar an gCreat Airgeadais do na blianta 2007-2013.

TÁBLA ACHOMAIR

ACHTANNA GAOLMHARA

Cinneadh 2010/802/CE ón gCoimisiún an 21 Nollaig 2010 lena ndíolmhaítear cásanna áirithe mírialtachta de dhroim oibríochtaí arna gcomh-mhaoiniú ag na Cistí Struchtúracha agus ag an gCiste Comhtháthaithe maidir le tréimhse cláreagraithe 2000-2006 ó na riachtanais speisialta tuairiscithe arna leagan síos ag Airteagal 5(2) de Rialachán (CE) Uimh 1681/94 agus ag Airteagal 5(2) de Rialachán (CE) Uimh 1831/94 [Iris Oifigiúil L 341 an 23.12.2010].

Cinneadh 2007/766/CE ón gCoimisiún an 14 Samhain 2007 lena mbunaítear liosta de na réigiúin agus na limistéir incháilithe chun maoiniú a fháil faoin Ghné um Chomhar Trasteorann den Ionstraim um Chúnamh Réamhaontachais d’fhonn comhar trasteorann idir Ballstáit agus tíortha tairbhíocha a bhunú don tréimhse 2007-2013 [Iris Oifigiúil L 310 an 28.11.2007].

Cinneadh 2006/769/CE ón gCoimisiún an 31 Deireadh Fómhair 2006 lena mbunaítear liosta de na réigiúin agus na limistéir incháilithe chun maoiniú a fháil ó Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa faoi ghnéithe trasteorann agus trasnáisiúnta an Chuspóra um Chomhar Críche Eorpach don tréimhse 2007-2013 [Iris Oifigiúil L 312 an 11.11.2006].

Cinneadh 2006/597/CE ón gCoimisiún an 4 Lúnasa 2006 lena mbunaítear liosta de na réigiúin incháilithe chun maoiniú a fháil ó na Cistí Struchtúracha ar bhonn sealadach agus sonrach faoin gCuspóir um Iomaíochas Réigiúnach agus um Fhostaíocht don tréimhse 2007 go dtí 2013 [Iris Oifigiúil L 243 an 6.9.2006].

Cinneadh 2006/596/CE ón gCoimisiún an 4 Lúnasa 2006 lena mbunaítear liosta de na réigiúin incháilithe chun maoiniú a fháil ón gCiste Comhtháthaithe don tréimhse 2007 go dtí 2013 [Iris Oifigiúil L 243 an 6.9.2006].

Cinneadh 2006/595/CE ón gCoimisiún an 4 Lúnasa 2006 lena mbunaítear liosta de na réigiúin incháilithe chun maoiniú a fháil ó na Cistí Struchtúracha faoin gCuspóir um Chóineasú don tréimhse 2007 go dtí 2013 [Iris Oifigiúil L 243 an 6.9.2006].

Rialachán (AE) Uimh. 1297/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2013 lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh. 1083/2006 ón gComhairle maidir le forálacha áirithe a bhaineann le bainistíocht airgeadais i gcomhair Ballstát áirithe a bhfuil deacrachtaí tromchúiseacha acu nó a bhfuil deacrachtaí tromchúiseacha ag bagairt orthu i ndáil lena gcobhsaíocht airgeadais, leis na rialacha saortha i gcás Ballstát áirithe agus leis na rialacha maidir le híocaíochtaí an iarmhéid deiridh [Iris Oifigiúil L 347, 20.12.2013].

Tá foráil do dhá bheart sa rialachán leasaitheach:

• I gcás íocaíochtaí a dhéantar faoi Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE), faoi Chiste Sóisialta na hEorpa (ESF) agus faoin gCiste Comhtháthaithe, méadófar rátaí comhmhaoinithe an AE deich bpointe céatadáin níos airde ná na gnáthrátaí comhmhaoinithe, go dtí 95 % ar a mhéad. Cuirfear na rátaí méadaithe comhmhaoinithe seo i bhfeidhm do thíortha a bhí ag fáil cúnamh airgeadais nuair a cuireadh an rialachán i bhfeidhm, .i. an Chipir, an Ghréig, Éire (ag brath ar an dáta a fhágtar an clár coigeartaithe) agus an Phortaingéil agus beidh feidhm acu go dtí an 31 Nollaig 2015. Ní mhéadaítear leis na breisithe creidmheasa leithdháiltí iomlána na dtíortha lena mbaineann, rud a chiallaíonn nach mbíonn cistiúchán breise AE de dhíth.
• Beidh bliain eile ag an Rómáin agus ag an tSlóvaic chun na gealltanais ó 2011 agus 2012 a úsáid, rud a chiallaíonn gur féidir na gealltanais seo a úsáid go dtí deireadh 2014 agus deireadh 2015 faoi seach (deireadh 2013 agus deireadh 2014 roimhe seo). Mar sin, is dócha go dtiocfaidh feabhas ar ionsú cistiúcháin sna tíortha seo, Freagraítear leis chomh maith do chuireadh na Comhairle Eorpaí ón 8 Feabhra 2013 iarraidh ar réiteach a laghdódh an riosca go dídhílseofar cistí go huathoibríoch ó chlúdaigh náisiúnta 2007-2013 na Rómáine agus na Slóvaice, a gcuirtear caidhpeáil 110 % i bhfeidhm ina leith, dá dtiocfadh méadú ar a leithdháileadh comhtháthaithe le haghaidh 2014-2020 i gcomparáid le 2007-2013.

Nuashonrú is déanaí: 07.03.2014