20.9.2017   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

1

(1)

Síníodh Conradh Marrakech chun Rochtain ar Shaothair Fhoilsithe a Éascú do Dhaoine Dalla, do Dhaoine Lagamhairc nó Dóibh Siúd atá faoi Mhíchumas Léitheoireachta Cló ar Bhealach Eile (“Conradh Marrakech”) thar ceann an Aontais an 30 Aibreán 2014 (3). Ceanglaítear le Conradh Marrakech ar pháirtithe conarthacha foráil d'eisceachtaí nó teorainneacha i dtaca le cóipcheart agus le cearta gaolmhara chun cóipeanna, i bhformáidí inrochtana, de shaothair áirithe agus ábhar cosanta eile a dhéanamh agus a scaipeadh agus chun na cóipeanna i bhformáid inrochtana seo a mhalartú trasteorann.

(2)

Is iad tairbhithe Chonradh Marrakech ná daoine dalla, daoine atá faoi mhallachar amhairc nach féidir a fheabhsú chun go mbeidh feidhm amhairc acu atá coibhéiseach go substaintiúil le feidhm amhairc duine nach bhfuil an mallachar sin orthu, nó daoine atá faoi mhíchumas aireachtála nó léitheoireachta, lena n-áirítear disléicse nó aon mhíchumas foghlama eile, lena gcuirtear cosc orthu saothair chlóite a léamh go dtí an leibhéal céanna, go substaintiúil, le daoine nach bhfuil faoin míchumas sin, agus daoine nach bhfuil ábalta, mar thoradh ar mhíchumas coirp, breith ar leabhar nó leabhar a láimhseáil, nó nach bhfuil ábalta a súile a fhócasú nó a bhogadh a mhéid a bheadh inghlactha de ghnáth don léitheoireacht, a mhéid nach bhfuil na daoine sin ábalta, mar thoradh ar na mallachair nó ar na míchumais sin, saothair chlóite a léamh go dtí an leibhéal céanna go substaintiúil le daoine nach bhfuil na mallachair ná na míchumais sin orthu.

(3)

Maidir le daoine dalla, daoine lagamhairc nó daoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar aon bhealach eile, is iomaí bac atá rompu fós chun leabhair agus ábhar clóite eile atá cosanta le cóipcheart nó le cearta gaolmhara a rochtain. Tá an gá chun méadú a dhéanamh ar líon na saothar agus an ábhair cosanta eile atá i gcóipeanna i bhformáidí inrochtana atá ar fáil do na daoine sin agus feabhas a chur ar a gciorclaíocht agus ar a scaipeadh aitheanta ar leibhéal idirnáisiúnta.

(4)

I gcomhréir le Tuairim 3/15 ó Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh (4), caithfear na heisceachtaí nó na teorainneacha ar chóipcheart agus ar chearta gaolmhara nó na teorainneacha leis na cearta sin chun cóipeanna i bhformáidí inrochtana de shaothair áirithe agus d'ábhar eile dá bhforáiltear i gConradh Marrakech a chur chun feidhme laistigh den réimse a chomhchuibhítear le Treoir 2001/29/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5). Is amhlaidh atá i gcás na socruithe maidir le hallmhairiú agus le honnmhairiú a fhorordaítear leis an gconradh, sin a mhéid a beartaíodh iad, i ndeireadh na dála, chun cóipeanna i bhformáid inrochtana a fhoilsítear i gcríoch páirtí eile a chur in iúl don phobal nó a dháileadh i gcríoch páirtí, gan toiliú na sealbhóirí cirt a fháil.

(5)

Maidir le Treoir (AE) 2017/1564 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6), is é is aidhm léi oibleagáidí nach mór don Aontas a chur chun feidhme faoi Chonradh Marrakech a chur chun feidhme ar bhealach comhchuibhithe chun feabhas a chur ar infhaighteacht cóipeanna i bhformáid inrochtana do dhaoine is tairbhithe i mBallstáit uile an Aontais agus ar a gciorclaíocht de chóipeanna i bhformáid inrochtana den chineál sin laistigh den mhargadh inmheánach, agus cuirtear de cheangal ar na Ballstáit leis an Treoir eisceacht shainordaitheach a thabhairt isteach ar chearta áirithe sealbhóirí cirt atá comhchuibhithe ag dlí an Aontais. Is é is aidhm leis an Rialachán seo ná na hoibleagáidí faoi Chonradh Marrakech a chur chun feidhme maidir leis na socruithe i leith cóipeanna i bhformáid inrochtana a onnmhairiú agus a allmhairiú chun críocha neamhthráchtála chun leasa daoine is tairbhithe idir an tAontas agus tríú tíortha atá ina bpáirtithe i gConradh Marrakech agus na coinníollacha don onnmhairiú agus don allmhairiú sin a leagan síos ar bhealach aonfhoirmeach laistigh den réimse a chomhchuibhítear le Treoracha 2001/29/CE agus (AE) 2017/1564 chun a áirithiú go gcuirtear na bearta sin i bhfeidhm go comhsheasmhach ar fud an mhargaidh inmheánaigh agus nach ndéantar an comhchuibhiú ar chearta eisiacha agus eisceachtaí atá ann sna Treoracha sin a chur i mbaol leo.

(6)

Ba cheart a áirithiú leis an Rialachán seo gur féidir cóipeanna i bhformáid inrochtana de leabhair, lena n-áirítear ríomhleabhair, irisleabhair, nuachtáin, irisí agus scríbhinní eile, nodaireachtaí, lena n-áirítear bileoga ceoil, agus ábhar clóite eile, lena n-áirítear i bhfoirm fuaime, cibé acu digiteach nó analógach, a rinneadh in aon Bhallstát i gcomhréir leis na forálacha náisiúnta a glacadh de bhun Threoir (AE) 2017/1564 a dháileadh, a chur in iúl nó a chur ar fáil do dhuine is tairbhí nó d'eintiteas údaraithe dá dtagraítear i gConradh Marrakech. Ar fhormáidí inrochtana áirítear, mar shampla, Braille, cló mór, ríomhleabhair oiriúnaithe, closleabhair agus craoltaí raidió. Agus “cuspóir neamhthráchtála Chonradh Marrakech” á chur san áireamh (7), níor cheart an dáileadh, an cur in iúl don phobal ná cur ar fáil don phobal a dhéantar i gcás cóipeanna i bhformáid inrochtana do dhaoine dalla, do dhaoine lagamhairc nó do dhaoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar aon bhealach eile nó d'eintitis údaraithe sa tríú tír a dhéanamh ach ar bhonn neamhbhrabúsach ag eintitis údaraithe atá bunaithe i mBallstát.

(7)

Leis an Rialachán seo freisin ba cheart ceadú d'onnmhairiú agus rochtain ar chóipeanna i bhformáid inrochtana a dhéantar i gcomhréir le cur chun feidhme Conradh Marrakech, ó thríú tír, ag daoine is tairbhithe san Aontas agus ag eintitis údaraithe atá bunaithe i mBallstát, chun críoch neamhthráchtála chun leasa daoine dalla, daoine lagamhairc nó daoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar aon bhealach eile. Ba cheart go mbeadh sé indéanta na cóipeanna i bhformáid inrochtana sin a scaipeadh sa mhargadh inmheánach faoi na coinníollacha céanna agus a bhaineann le cóipeanna i bhformáid inrochtana a dhéantar san Aontas i gcomhréir le Treoir (AE) 2017/1564.

(8)

Chun feabhas a chur ar infhaighteacht cóipeanna i bhformáid inrochtana agus chun cosc a chur ar scaipeadh neamhúdaraithe saothar nó ábhair eile, ba cheart d'eintitis údaraithe a ghabhann do dháileadh, do chur in iúl don phobal nó do chur ar fáil don phobal cóipeanna i bhformáid inrochtana oibleagáidí áirithe a chomhlíonadh. Ba cheart tionscnaimh ó na Ballstáit chun cuspóirí Chonradh Marrakech agus chun malartú cóipeanna i bhformáid inrochtana de shaothair áirithe le tríú tíortha atá ina bpáirtithe sa chonradh sin a chur chun cinn, agus chun tacú le heintitis údaraithe chun faisnéis a mhalartú agus a chur ar fáil a spreagadh. Ba cheart go n-áireofaí leis na tionscnaimh sin forbairt treoirlínte nó dea-chleachtas maidir le cóipeanna i bhformáid inrochtana, i gcomhairle le hionadaithe eintiteas údaraithe, le daoine is tairbhithe agus le sealbhóirí cirt.

(9)

Maidir le haon phróiseáil sonraí pearsanta a dheantar faoin Rialachán seo tá sé bunriachtanach go n-urramaítear léi cearta bunúsacha, lena n-áirítear an ceart chun measa ar an saol príobháideach agus ar shaol an teaghlaigh agus an ceart go ndéanfar sonraí pearsanta a chosaint faoi Airteagal 7 agus Airteagal 8 de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (“an Chairt”), agus tá sé ríthábhachtach go mbeidh aon phróiseáil den sórt sin, faoi mar a fhéadfaidh eintitis údaraithe a dhéanamh faoi chuimsiú an Rialacháin seo agus faoi mhaoirsiú údaráis inniúla na mBallstát, go háirithe na húdaráis neamhspleácha phoiblí arna n-ainmniú ag na Ballstáit, i gcomhréir le Treoir 95/46/CE (8) agus Treoir 2002/58/CE (9) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle.

(10)

Ráthaíonn Coinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Chearta Daoine atá faoi Mhíchumas (“UNCRPD”), ar páirtí ann an tAontas, do dhaoine faoi mhíchumais an ceart rochtain a fháil ar fhaisnéis agus ar oideachas agus an ceart páirt a ghlacadh sa saol cultúrtha, eacnamaíoch agus sóisialta ar bhonn comhionann le daoine eile. Ceanglaítear le UNCRPD ar na páirtithe sa Choinbhinsiún gach beart is gá a dhéanamh, i gcomhréir leis an dlí idirnáisiúnta, chun a áirithiú nach bhfágann na dlíthe lena gcosnaítear cearta maoine intleachtúla go gcruthaítear bacainní míréasúnacha nó idirdhealaitheacha ar rochtain ag daoine faoi mhíchumais ar ábhair chultúrtha.

(11)

Faoin gCairt, toirmisctear gach cineál idirdhealaithe, lena n-áirítear ar fhoras míchumais, agus aithníonn agus urramaíonn an tAontas an ceart atá ag daoine faoi mhíchumas chun leas a bhaint as bearta a dheartar chun a neamhspleáchas, a lánpháirtiú sóisialta agus gairmiúil agus a rannpháirtíocht i saol an phobail a áirithiú.

(12)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo, eadhon na hoibleagáidí faoi Chonradh Marrakech i leith cóipeanna i bhformáid inrochtana de shaothair áirithe agus ábhar eile a onnmhairiú agus a allmhairiú chun críocha neamhthráchtála agus chun leasa daoine is tairbhithe idir an tAontas agus tríú tíortha atá ina bpáirtithe i gConradh Marrakech a chur chun feidhme go haonfhoirmeach, agus na coinníollacha don onnmhairiú ná don allmhairiú sin a leagan síos, a ghnóthú go leordhóthanach, ach, de bharr a fhairsinge agus a éifeachtaí, gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(13)

Leis an Rialachán seo urramaítear na cearta bunúsacha agus comhlíontar na prionsabail a aithnítear go háirithe sa Chairt agus in UNCRPD. Ba cheart an Rialachán seo a léiriú agus a chur i bhfeidhm i gcomhréir leis na cearta agus na prionsabail sin,

(1)

ciallaíonn “saothar nó ábhar eile” saothar i bhfoirm leabhair, irisleabhair, nuachtáin, irise nó aon chineál scríbhinne eile, nodaireacht, lena n-áirítear bileoga ceoil, agus maisithe a ghabhann leo, in aon mheán, lena n-áirítear i bhfoirm fuaime amhail closleabhair agus i bhformáid dhigiteach, atá cosanta le cóipcheart nó cearta gaolmhara agus a fhoilsítear nó a chuirtear ar fáil go poiblí agus go dlíthiúil ar bhealach eile;

(2)

ciallaíonn “duine is tairbhí”, gan beann ar aon mhíchumas eile duine:

(3)

ciallaíonn “cóip i bhformáid inrochtana” cóip de shaothar nó ábhar eile i mbealach nó foirm mhalartach a thugann rochtain do dhuine is tairbhí ar an saothar nó ábhar eile, lena n-áirítear ligean don duine mar sin rochtain a bheith aige chomh hindéanta agus chomh compordach le duine nach bhfuil faoi aon cheann de na mallachair nó na míchumais dá dtagraítear i mír 2;

(4)

ciallaíonn “eintiteas údaraithe atá bunaithe i mBallstát” eintiteas a údaraíonn nó a aithníonn Ballstát maidir le hoideachas, oiliúint teagaisc, léitheoireacht oiriúnaitheach nó rochtain ar fhaisnéis a sholáthar do dhaoine is tairbhithe ar bhonn neamhbhrabúsach. Áirítear leis freisin institiúid phoiblí nó eagraíocht neamhbhrabúsach a sholáthraíonn na seirbhísí céanna do dhaoine is tairbhithe mar cheann dá príomhghníomhaíochtaí, dá hoibleagáidí institiúideacha nó mar chuid dá misin chun leas an phobail.

(a)

nach ndéanfaidh sé cóipeanna i bhformáid inrochtana a dháileadh, a chur in iúl agus a chur ar fáil ach amháin do dhaoine is tairbhithe nó d'eintitis údaraithe eile;

(b)

go ndéanfaidh sé bearta iomchuí chun macasamhlú, dáileadh, cur in iúl don phobal agus cur ar fáil don phobal cóipeanna i bhformáid inrochtana, a dhéantar ar shlí neamhúdaraithe, a dhíspreagadh;

(c)

go léireoidh sé cúram cuí ina láimhseáil de shaothair nó de hábhar eile agus dá gcóipeanna i bhformáid inrochtana agus go gcoimeádfaidh sé taifid díobh; agus

(d)

go ndéanfaidh sé, ar a shuíomh gréasáin más iomchuí, nó trí bhealaí eile ar líne nó as líne, faisnéis faoin mbealach a gcomhlíonann sé na hoibleagáidí a leagtar síos i bpointe (a) go pointe (c) den mhír seo a fhoilsiú agus a thabhairt cothrom le dáta;

(a)

liosta na saothar nó na n-ábhar eile a bhfuil cóipeanna i bhformáid inrochtana díobh aige agus na formáidí atá ar fáil; agus

(b)

ainm agus mionsonraí teagmhála na n-eintiteas údaraithe a raibh sé páirteach leo sa mhalartú de chóipeanna i bhformáid inrochtana de bhun Airteagal 3 agus Airteagal 4.

20.9.2017   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

6

(1)

Le gníomhartha dlí an Aontais i réimse an chóipchirt agus cearta gaolmhara, foráiltear do dheimhneacht dhlíthiúil agus ardleibhéal cosanta do shealbhóirí cirt agus is creat dlí comhchuibhithe atá iontu. Rannchuidítear leis an gcreat sin le feidhmiú cuí an mhargaidh inmheánaigh agus spreagtar leis nuálaíocht, cruthú, infheistíocht agus táirgeadh ábhar nua, lena n-áirítear sa timpeallacht dhigiteach. Tá sé mar aidhm aige freisin rochtain ar eolas agus ar chultúr a chur chun cinn trí shaothair agus ábhar eile a chosaint agus trí eisceachtaí nó teorainneacha atá chun leasa an phobail a cheadú. Ba cheart cothromaíocht chóir idir sealbhóirí cirt agus úsáideoirí a chosaint.

(2)

Le Treoracha 96/9/CE (3), 2001/29/CE (4), 2006/115/CE (5) agus 2009/24/CE (6) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle déantar cearta na sealbhóirí cirt i réimse an chóipchirt agus cearta gaolmhara a chomhchuibhiú. Déantar foráil sna Treoracha sin, in éineacht le Treoir 2012/28/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), do liosta uileghabhálach eisceachtaí agus teorainneacha maidir leis na cearta sin, a fhágann gur féidir ábhar a úsáid gan údarú ó na sealbhóirí cirt a bheith ann faoi choinníollacha áirithe chun cuspóirí beartais áirithe a bhaint amach.

(3)

Tá bacainní fós os comhair daoine dalla, daoine lagamhairc nó daoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar bhealach eile maidir le rochtain a fháil ar leabhair agus ar ábhair chlóite eile atá cosanta le cóipcheart agus le cearta gaolmhara. Agus cearta daoine dalla, daoine lagamhairc nó daoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar bhealach eile á gcur san áireamh mar a aithnítear iad i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (an “Chairt”) agus i gCoinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Chearta Daoine atá faoi Mhíchumas (an “UNCRPD”), ba cheart bearta a dhéanamh chun infhaighteacht leabhar agus ábhair chlóite eile atá i gcóipeanna i bhformáidí inrochtana a mhéadú agus á gcúrsaíocht laistigh den mhargadh inmheánach a fheabhsú.

(4)

Síníodh Conradh Marrakech maidir le Rochtain ar Shaothair Fhoilsithe a Éascú do Dhaoine Dalla, do Dhaoine Lagamhairc nó Dóibh Siúd atá faoi Mhíchumas Léitheoireachta Cló ar Bhealach Eile (“Conradh Marrakech”) thar ceann an Aontais an 30 Aibreán 2014 (8). Is é is aidhm dó feabhas a chur ar infhaighteacht agus ar mhalartú trasteorann saothar áirithe agus ábhar eile atá cosanta agus atá i bhformáidí inrochtana do dhaoine dalla, do dhaoine lagamhairc nó do dhaoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar bhealach eile. Ceanglaítear le Conradh Marrakech ar pháirtithe conarthacha eisceachtaí nó teorainneacha a sholáthar ar chearta sealbhóirí cóipchirt agus ceart gaolmhar maidir le cóipeanna, i bhformáidí inrochtana, de shaothair áirithe agus ábhar chosanta eile a dhéanamh agus a scaipeadh agus chun na cóipeanna sin a mhalartú trasna teorainneacha. Ceanglaítear le Conradh Marrakech, arna thabhairt i gcrích ag an Aontas, dlí an Aontais a oiriúnú trí eisceacht shainordaitheach agus chomhchuibhithe a bhunú d'úsáidí, do shaothair agus do dhaoine is tairbhithe a chumhdaítear sa chonradh sin.

(5)

De réir Thuairim 3/15 ó Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh (9), caithfear na eisceachtaí nó na teorainneacha ar chóipcheart agus ar chearta gaolmhara i dtaca le cóipeanna de shaothair áirithe agus d'ábhar eile a dhéanamh agus a scaipeadh i bhformáidí inrochtana, dá bhforáiltear i gConradh Marrakech, a chur chun feidhme laistigh den réimse a chomhchuibhítear le Treoir 2001/29/CE.

(6)

Leis an Treoir seo, déantar na hoibleagáidí atá le comhlíonadh ag an Aontas faoi Chonradh Marrakech a chur chun feidhme ar bhealach comhchuibhithe, d'fhonn a áirithiú go gcuirtear na bearta comhfhreagracha i bhfeidhm go comhsheasmhach ar fud an mhargaidh inmheánaigh. Dá bhrí sin, ba cheart go ndéanfaí foráil leis an Treoir seo d'eisceacht sainordaitheach maidir leis na cearta atá comhchuibhithe ag dlí an Aontais agus atá ábhartha do na húsáidí agus do na saothair a chumhdaítear i gConradh Marrakech. Áirítear go háirithe leis na cearta sin, cearta maidir le hatáirgeadh, cur in iúl don phobal, cur ar fáil don phobal, dáileadh agus iasachtú, dá bhforáiltear i dTreoir 2001/29/CE, i dTreoir 2006/115/CE, agus i dTreoir 2009/24/CE, mar aon leis na cearta comhfhreagracha dá bhforáiltear le Treoir 96/9/CE. Ós rud é go n-áirítear saothair i bhformáidí fuaime, amhail closleabhair, i raon feidhme na n-eisceachtaí nó na teorainneacha a cheanglaítear le Conradh Marrakech, ba cheart feidhm a bheith ag an eisceacht shainordaitheach dá bhforáiltear faoin Treoir seo maidir le cearta gaolmhara.

(7)

Baineann an Treoir seo le daoine dalla, daoine atá faoi mhallachar amhairc nach féidir a fheabhsú sa chaoi is go mbeidh feidhm amhairc acu atá coibhéiseach go substaintiúil le feidhm amhairc duine nach bhfuil an mallachar sin orthu, daoine atá faoi mhíchumas aireachtála agus léitheoireachta, lena n-áirítear disléicse nó aon mhíchumas foghlama eile, lena gcuirtear cosc orthu saothair chlóite a léamh go dtí an leibhéal céanna, go substaintiúil, le daoine nach bhfuil faoin míchumas sin, agus daoine nach bhfuil ábalta, mar thoradh ar mhíchumas coirp, breith ar leabhar nó leabhar a láimhseáil, nó nach bhfuil ábalta a súile a fhócasú nó a bhogadh a mhéid a bheadh inghlactha de ghnáth don léitheoireacht, a mhéid nach bhfuil na daoine sin ábalta, mar thoradh ar mhallachair nó ar mhíchumais den chineál sin, saothair chlóite a léamh go dtí an leibhéal céanna go substaintiúil le daoine nach bhfuil mallachair ná míchumais den sórt sin orthu. Dá bhrí sin, tá sé mar aidhm ag an Treoir seo feabhas a chur ar infhaighteacht leabhar, lena n-áirítear ríomhleabhair, irisleabhair, nuachtáin, irisí agus scríbhinní eile, nodaireachtaí, lena n-áirítear bileoga ceoil agus ábhair chlóite eile, lena n-áirítear ábhar i bhfoirm fuaime, cibé an ábhar digiteach nó analógach atá i gceist, ar líne nó as líne, i bhformáidí a thugann rochtain ar na saothair agus ar an ábhar eile sin do na daoine sin go dtí an leibhéal céanna, go substaintiúil, le daoine nach bhfuil faoi mhallachar nó faoi mhíchumas mar sin. Ar fhormáidí inrochtana áirítear, mar shampla, Braille, cló mór, ríomhleabhair oiriúnaithe, closleabhair agus craoltaí raidió.

(8)

Ba cheart go gcuirfeadh an eisceacht shainordaitheach dá bhforáiltear sa Treoir seo srian ar an gceart atáirgthe a fhágfaidh gur féidir le haon ghníomh, a bhfuil gá leis, a bheith ann d'fhonn saothar nó ábhar eile a athrú nó a thiontú nó a oiriúnú ar bhealach a chruthaíonn cóip i bhformáid inrochtana a chuireann ar chumas na ndaoine is tairbhithe rochtain a fháil ar an saothar nó ar an ábhar eile sin. Áirítear leis seo na hacmhainní is gá a sholáthar chun déileáil le faisnéis atá i gcóip i bhformáid inrochtana. Áirítear leis freisin athruithe a d'fhéadfadh a bheith riachtanach i gcásanna inar féidir le daoine áirithe is tairbhithe rochtain a fháil cheana ar fhormáid de shaothar nó d'ábhar eile ach nach féidir le daoine eile is tairbhithe, mar thoradh ar mhíchumais nó ar mhallachair éagsúla nó ar an leibhéal éagsúil míchumais nó mallachair den chineál sin.

(9)

Ba cheart a áireamh leis na húsáidí ceadaithe a leagtar síos sa Treoir seo go mbeadh cóipeanna i bhformáid inrochtana á ndéanamh ag na daoine is tairbhithe nó ag eintitis údaraithe a fhreastalaíonn ar a riachtanais, bíodh na heintitis údaraithe sin ina n-eagraíochtaí poiblí nó príobháideacha, go háirithe leabharlanna, forais oideachais agus eagraíochtaí neamhbhrabúsacha eile agus bídís ina n-eintitis údaraithe a fhreastalaíonn ar dhaoine faoi mhallachar cló nó faoi mhíchumas cló mar phríomhghníomhaíocht nó mar cheann dá bpríomhghníomhaíochtaí, dá n-oibleagáidí institiúideacha nó mar chuid dá misin chun leasa an phobail. Ba cheart go n-áireofaí leis na húsáidí sin a leagtar síos sa Treoir seo freisin cóipeanna i bhformáidí inrochtana a bheith á ndéanamh ag duine nádúrtha d'úsáid eisiach na ndaoine is tairbhithe, ar duine nádúrtha é a dhéanann amhlaidh thar ceann duine is tairbhí nó a chuidíonn leis an duine is tairbhí cóipeanna den chineál sin a dhéanamh. Níor cheart cóipeanna i bhformáid inrochtana a dhéanamh ach de shaothair nó d'ábhar eile a bhfuil rochtain dhlíthiúil ag daoine is tairbhithe nó ag eintitis údaraithe orthu. Ba cheart go n-áiritheodh na Ballstáit nach mbeadh éifeacht dhlíthiúil ag aon fhoráil chonarthach a fhéachann le cur i bhfeidhm na heisceachta ar bhealach ar bith a chosc nó a theorannú.

(10)

Ba cheart go gceadódh an eisceacht dá bhforáiltear sa Treoir seo d'eintitis údaraithe cóipeanna i bhformáid inrochtana de shaothair nó d'ábhar eile a chumhdaítear leis an Treoir seo a dhéanamh agus a scaipeadh ar líne agus as líne laistigh den Aontas. Leis an Treoir seo níor cheart go bhforchuirfear oibleagáid ar eintitis údaraithe cóipeanna den chineál sin a dhéanamh agus a scaipeadh.

(11)

Ba cheart go bhféadfadh cóipeanna i bhformáid inrochtana a rinneadh i mBallstát a bheith ar fáil sna Ballstáit uile, chun a n-infhaighteacht níos fearr a áirithiú ar fud an mhargaidh inmheánaigh. Laghdódh sé sin an t-éileamh ar dhúbláil oibre maidir le táirgeadh cóipeanna i bhformáid inrochtana den saothar céanna nó den ábhar eile ar fud an Aontais, ag giniúint coigilteas agus gnóthachan éifeachtúlachta dá bharr. Ba cheart, dá bhrí sin, go n-áiritheofaí leis an Treoir seo go bhféadfaí cóipeanna i bhformáid inrochtana a bheadh déanta ag eintitis údaraithe i mBallstát ar bith a chur i gcúrsaíocht agus go mbeadh rochtain ag daoine is tairbhithe agus ag eintitis údaraithe ar na cóipeanna sin ar fud an Aontais. Chun malartú trasteorann den chineál sin a chothú, agus chun sainaithint agus comhar comhpháirteach na n-eintiteas údaraithe a éascú, ba cheart go spreagfaí comhroinnt dheonach faisnéise maidir le hainmneacha agus sonraí teagmhála na n-eintiteas údaraithe atá bunaithe san Aontas, lena n-áirítear suíomhanna gréasáin, má tá siad ar fáil. Ba cheart, dá bhrí sin, go ndéanfadh na Ballstáit an fhaisnéis a fhaightear ó eintitis údaraithe a sholáthar don Choimisiún. Níor cheart go dtabharfaí le tuiscint leis sin go mbeadh oibleagáid ar na Ballstáit iomláine agus cruinneas na faisnéise sin a sheiceáil ná go bhfuil an fhaisnéis sin ag cloí lena ndlí náisiúnta lena dtrasuítear an Treoir seo. Ba cheart go gcuirfeadh an Coimisiún an fhaisnéis ar fáil ar líne ar lárphointe rochtana le haghaidh faisnéise ar leibhéal an Aontais. Chuideodh sé seo freisin le heintitis údaraithe, mar aon le daoine is tairbhithe agus sealbhóirí cirt chun teagmháil a dhéanamh le heintitis údaraithe chun breis faisnéise a fháil, i gcomhréir leis na forálacha a leagtar amach sa Treoir seo agus i Rialachán (AE) 2017/1563 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10). Ba cheart don lárphointe rochtana le haghaidh faisnéise thuasluaite a bheith comhlántach leis an bpointe rochtana le haghaidh faisnéise atá le bunú ag Biúró Idirnáisiúnta na hEagraíochta Domhanda um Maoin Intleachtúil (EDMI), dá bhforáiltear i gConradh Marrakech, a bhfuil sé mar aidhm ag an bpointe sin sainaithint eintiteas údaraithe, agus comhar eatarthu, a éascú ar leibhéal idirnáisiúnta.

(12)

Chun feabhas a chur ar infhaighteacht cóipeanna i bhformáid inrochtana agus chun cosc a chur ar scaipeadh neamhúdaraithe saothar nó ábhar eile, ba chóir d'eintitis údaraithe a ghabhann do dháileadh, do chumarsáid leis an bpobal nó do chur ar fáil don phobal cóipeanna i bhformáid inrochtana oibleagáidí áirithe a chomhlíonadh.

(13)

Níor cheart go mbeadh sé d'éifeacht ag ceanglais údaraithe nó sainaitheantais, a d'fhéadfadh na Ballstáit a chur i bhfeidhm ar eintitis údaraithe, amhail na heintitis a bhfuil baint acu le soláthar seirbhísí de chineál ginearálta do dhaoine is tairbhithe, go gcuirfí cosc ar eintitis a chumhdaítear leis an sainmhíniú ar eintiteas údaraithe faoin Treoir seo ó thabhairt faoi na húsáidí a cheadaítear faoin Treoir seo.

(14)

I bhfianaise chineál sonrach na heisceachta dá bhforáiltear faoin Treoir seo, a raon feidhme shonrach agus an gá atá le deimhneacht dhlíthiúil dá tairbhithe, ba cheart nach gceadófaí do na Ballstáit ceanglais bhreise le haghaidh cur i bhfeidhm na heisceachta a fhorchur, amhail réamhfhíorú ar infhaighteacht tráchtála na saothar i bhformáid inrochtana, seachas iad siúd a leagtar síos sa Treoir seo. Níor cheart go gceadófaí do na Ballstáit foráil a dhéanamh ach amháin i leith scéimeanna cúitimh maidir le húsáidí ceadaithe saothar agus ábhar eile atá cosanta ag eintitis údaraithe. Chun ualaigh ar dhaoine is tairbhithe a sheachaint agus chun cosc a chur ar bhacainní maidir le scaipeadh trasteorann de chóipeanna i bhformáid inrochtana agus gan ceanglais iomarcacha ar eintitis údaraithe a fhorchur, is tábhachtach go gcuirtear srian ar fhéidearthacht na mBallstát chun foráil a dhéanamh maidir leis na scéimeanna cúitimh sin. Dá bhrí sin, níor cheart go gcuirfeadh scéimeanna cúitimh de cheangal ar dhaoine is tairbhithe íocaíochtaí a dhéanamh. Níor cheart go mbeadh feidhm acu ach amháin maidir le húsáidí na n-eintiteas údaraithe atá bunaithe ar chríoch an Bhallstáit a fhorálann don scéim sin agus níor cheart go gcuirfeadh siad de cheangal ar eintitis údaraithe atá bunaithe i mBallstáit eile nó i dtríú tíortha atá ina bpáirtithe i gConradh Marrakech íocaíocht a dhéanamh. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú nach gcruthófar ceanglais ina bhfuil ualacha níos troime maidir le malartú trasteorann cóipeanna i bhformáid inrochtana ná mar a bheadh i gcásanna nach trasteorann iad mar gheall ar scéimeanna cúitimh den chineál sin, lena n-áirítear a mhéid a bhaineann le cineál agus leibhéal an chúitimh is féidir a bheith ann. Agus leibhéal an chúitimh á chinneadh, ba cheart aird iomchuí a thabhairt ar nádúr neamhbhrabúsach gníomhaíochtaí eintiteas údaraithe, ar na cuspóirí leasa phoiblí atá á saothrú leis an Treoir seo, ar leasanna na ndaoine is tairbhithe den eisceacht, ar an díobháil a d'fhéadfaí a dhéanamh do shealbhóirí cirt agus ar an ngá atá ann scaipeadh trasteorann cóipeanna i bhformáid inrochtana a áirithiú. Ba cheart freisin na dálaí sonracha atá ag gach cás ar leith, a thagann as cóip i bhformáid inrochtana ar leith a dhéanamh, a chur san áireamh. Nuair is beag an díobháil a dhéanfaí do shealbhóir cirt, níor cheart go dtiocfadh aon oibleagáid maidir le híocaíocht cúitimh chun cinn.

(15)

Maidir le haon phróiseáil sonraí pearsanta á déanamh faoin Rialachán seo tá sé bunriachtanach go n-urramaítear cearta bunúsacha, lena n-áirítear an ceart chun measa ar an saol príobháideach agus ar shaol an teaghlaigh agus an ceart go ndéanfar sonraí pearsanta a chosaint faoi Airteagal 7 agus Airteagal 8 den Chairt, agus tá sé rí-thábhachtach go mbeidh aon phróiseáil den chineál sin, faoi mar is féidir le heintitis údaraithe a dhéanamh faoi chuimsiú an Rialacháin seo agus faoi mhaoirsiú údaráis inniúla na mBallstát, go háirithe na húdaráis neamhspleácha phoiblí arna n-ainmniú ag na Ballstáit, i gcomhréir le Treoir 95/46/CE (11) agus Treoir 2002/58/CE (12) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle.

(16)

Ráthaíonn UNCRPD, ar páirtí ann an tAontas, do dhaoine faoi mhíchumais an ceart rochtain a fháil ar fhaisnéis agus ar oideachas agus an ceart páirt a ghlacadh sa saol cultúrtha, eacnamaíoch agus sóisialta ar bhonn comhionann le daoine eile. Ceanglaíonn UNCRPD ar na páirtithe sa Choinbhinsiún gach beart iomchuí a dhéanamh, i gcomhréir leis an dlí idirnáisiúnta, chun a áirithiú i gcás na ndlíthe lena gcosnaítear cearta maoine intleachtúla nach gcruthaíonn siad bacainní míréasúnacha nó idirdhealaitheacha ar rochtain ag daoine faoi mhíchumais ar ábhair chultúrtha.

(17)

Faoin gCairt, toirmeasctar gach cineál idirdhealaithe, lena n-áirítear ar fhoras míchumais, agus aithníonn agus urramaíonn an tAontas an ceart atá ag daoine faoi mhíchumas chun leas a bhaint as bearta a dheartar chun a neamhspleáchas, a lánpháirtiú sóisialta agus gairmiúil agus a rannpháirtíocht i saol an phobail a áirithiú.

(18)

Le glacadh na Treorach seo, tá sé mar aidhm ag an Aontas a áirithiú go mbeidh rochtain ag daoine is tairbhithe ar leabhair agus ábhair chlóite eile atá i gcóipeanna i bhformáidí inrochtana ar fud an mhargaidh inmheánaigh. Dá réir sin, is céad chéim riachtanach í an Treoir seo chun rochtain ar shaothair a fheabhsú do dhaoine faoi mhíchumas.

(19)

Ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ar an staid maidir le hinfhaighteacht saothar agus ábhar eile i bhformáidí inrochtana seachas iad siúd a chumhdaítear leis an Treoir seo, mar aon le hinfhaighteacht saothar agus ábhar eile atá i gcóipeanna i bhformáid inrochtana do dhaoine faoi mhíchumais eile. Tá sé tábhachtach go déanfaidh an Coimisiún athbhreithniú grinn ar an staid i dtaca leis sin. D'fhéadfaí athruithe ar raon feidhme na Treorach seo a mheas, más gá, ar bhonn tuarascála a thíolacfaidh an Coimisiún.

(20)

Ba cheart go gceadófaí do na Ballstáit leanúint d'fhoráil a dhéanamh d'eisceacht nó do theorannú chun leasa na ndaoine faoi mhíchumas i gcásanna nach gcumhdaítear faoin Treoir seo, go háirithe a mhéid a bhaineann le saothair agus ábhar eile agus le míchumais seachas iad siúd a chumhdaítear leis an Treoir seo, de bhun phointe (b) d'Airteagal 5(3) de Threoir 2001/29/CE. Ní chuireann an Treoir seo cosc ar na Ballstáit ó fhoráil a dhéanamh maidir le heisceachtaí nó teorainneacha ar chearta nach bhfuil comhchuibhithe ag creat cóipchirt an Aontais.

(21)

Urramaítear sa Treoir seo na cearta bunúsacha agus comhlíontar na prionsabail a aithnítear go háirithe sa Chairt agus sa UNCRPD. Ba chóir an Treoir seo a léirmhíniú agus a chur i bhfeidhm i gcomhréir leis na cearta agus prionsabail sin.

(22)

Forchuirtear le Conradh Marrakech oibleagáidí áirithe maidir le malartú cóipeanna i bhformáid inrochtana idir an tAontas agus tríú tíortha atá ina bpáirtithe sa Chonradh sin. Tá na bearta a dhéanann an tAontas chun na hoibleagáidí sin a chomhlíonadh le fáil i Rialachán (AE) 2017/1563 ar cheart é a léamh in éineacht leis an Treoir seo.

(23)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir na Treorach seo eadhon feabhas a chur ar rochtain san Aontas ar shaothair agus ar ábhar eile atá cosanta ag cóipcheart agus ag cearta gaolmhara do dhaoine dalla, do dhaoine lagamhairc, nó do dhaoine atá faoi mhíchumas léitheoireachta cló ar bhealach eile, a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr a fairsinge agus a héifeachtaí, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(24)

I gcomhréir le Dearbhú Comhpháirteach Polaitiúil an 28 Meán Fómhair 2011 ó na Ballstáit agus ón gCoimisiún maidir le doiciméid mhíniúcháin (13), ghlac na Ballstáit mar chúram orthu féin, i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, doiciméad amháin nó níos mó a chur leis an bhfógra maidir lena mbearta trasuite, ar doiciméid iad lena mínítear an gaol idir codanna de threoir agus páirteanna comhfhreagracha na n-ionstraimí náisiúnta trasuite. I ndáil leis an Treoir seo, measann an reachtóir go bhfuil údar leis na doiciméid sin a tharchur,

(1)

ciallaíonn “saothar nó ábhar eile” saothar i bhfoirm leabhair, irisleabhair, nuachtáin, irise nó cineál scríbhinne eile, nodaireacht, lena n-áirítear bileoga ceoil, agus maisithe a ghabhann leo, i meán ar bith, lena n-áirítear i bhformáid fuaime amhail closleabhair agus i bhformáid dhigiteach, atá cosanta le cóipcheart nó cearta gaolmhara agus a fhoilsítear nó a chuirtear ar fáil go poiblí agus go dlíthiúil ar bhealach eile;

(2)

ciallaíonn “duine is tairbhí”, gan beann ar aon mhíchumas eile, duine:

(3)

ciallaíonn “cóip i bhformáid inrochtana” cóip de shaothar nó ábhar eile i mbealach nó foirm mhalartach a thugann rochtain do dhuine is tairbhí ar an saothar nó ábhar eile, lena n-áirítear ligean don duine mar sin rochtain a bheith aige chomh hindéanta agus chomh compordach le duine nach bhfuil faoi aon cheann de na mallachair nó na míchumais dá dtagraítear i bpointe 2;

(4)

ciallaíonn “eintiteas údaraithe” eintiteas a údaraíonn ná a aithníonn Ballstát maidir le hoideachas, oiliúint teagaisc, léitheoireacht oiriúnaitheach nó rochtain ar fhaisnéis a sholáthar do dhaoine is tairbhithe ar bhonn neamhbhrabúsach. Áiríonn sé freisin institiúid phoiblí nó eagraíocht neamhbhrabúsach a sholáthraíonn na seirbhísí céanna do dhaoine is tairbhithe mar cheann dá príomhghníomhaíochtaí, dá hoibleagáidí institiúideacha nó mar chuid dá misin chun leasa an phobail.

(a)

duine is tairbhí, nó duine atá ag gníomhú thar a cheann, chun cóip i bhformáid inrochtana a dhéanamh de shaothar nó d'ábhar eile ar a bhfuil rochtain dhlíthiúil ag an duine is tairbhí agus go bhféadfadh an duine is tairbhí úsáid eisiach a bhaint aisti; agus

(b)

eintiteas a bhfuil údarú aige chun cóip i bhformáid inrochtana a dhéanamh de shaothar nó d'ábhar eile ar a bhfuil rochtain dhlíthiúil aige nó chun cóip i bhformáid inrochtana a chur in iúl, a chur ar fáil, a dháileadh nó a thabhairt ar iasacht do dhuine is tairbhí nó d'eintiteas údaraithe eile ar bhonn neamhbhrabúsach d'fhonn úsáid eisiach a thabhairt do dhuine is tairbhí.

(a)

nach ndéanfaidh sé cóipeanna i bhformáid inrochtana a dháileadh, a chur in iúl agus a chur ar fáil ach amháin do dhaoine is tairbhithe nó d'eintitis údaraithe eile;

(b)

go ndéanfaidh sé bearta iomchuí chun macasamhlú, dáileadh, cur in iúl don phobal nó cur ar fáil don phobal neamhúdaraithe de chóipeanna i bhformáid inrochtana a dhíspreagadh;

(c)

go léireoidh sé cúram cuí, agus go gcoimeádfaidh sé taifid, i dtaca le saothair nó ábhair eile agus cóipeanna i bhformáid inrochtana díobh a láimhseáil; agus

(d)

go bhfoilseoidh sé faisnéis faoin mbealach a chomhlíonann sé na hoibleagáidí a leagtar síos i bpointe (a) go pointe (c), agus go dtabharfaidh sé cothrom le dáta iad, ar a shuíomh gréasáin más iomchuí nó trí bhealaí eile ar líne nó as líne.

(a)

liosta na saothar nó na n-ábhar eile a bhfuil cóipeanna i bhformáid inrochtana díobh aige agus na formáidí atá ar fáil; agus

(b)

ainm agus mionsonraí teagmhála na n-eintiteas údaraithe a raibh sé páirteach leo sa mhalartú cóipeanna i bhformáid inrochtana de bhun Airteagal 4.