Conradh na Róimhe (CEE)

ACHOIMRE AR:

An Conradh lena mbunaítear Comhphobal Eacnamaíochta na hEorpa (Conradh CEE)

CÉN AIDHM A BHÍ LEIS AN GCONRADH?

• Cuireadh ar bun faoin gconradh Comhphobal Eacnamaíochta na hEorpa (CEE) lenar tugadh le chéile sé thír (an Bheilg, an Fhrainc, an Ghearmáin, an Iodáil, an Ísiltír agus Lucsamburg) chun oibriú i dtreo comhtháthú agus fás eacnamaíoch, trí bhíthin na trádála.
• Cruthaíodh leis cómhargadh ar bhonn shaorghluaiseacht na nithe seo a leanas:
  • earraí,
  • daoine,
  • seirbhísí,
  • caipiteal.
• Síníodh é an tráth céanna le conradh eile faoinar bunaíodh an Comhphobal Eorpach d’Fhuinneamh Adamhach (Euratom).
• Rinneadh Conradh na Róimhe a leasú roinnt uaireanta, agus anois tugtar an Conradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh air.

PRÍOMHPHOINTÍ

Aidhmeanna

• Ba é aidhm CEE agus an chómhargaidh:
  • na dálaí trádála agus táirgthe a athrú ó bhonn ar chríoch a shé bhall, agus
  • a bheith ina chéim i dtreo aontú polaitiúil níos dlúithe a dhéanamh ar an Eoraip.

Spriocanna sonracha

Chomhaontaigh na sínitheoirí an méid seo a leanas a dhéanamh:

• na fothaí a leagan síos d’aontas buandlúite idir pobail na hEorpa
• ascnamh eacnamaíoch agus sóisialta a dtíortha a áirithiú le comhghníomhaíocht chun na bacainní trádála agus na bacainní eile eatarthu a dhíchur;
• feabhas a chur ar dhálaí maireachtála agus oibre a gcuid saoránach;
• trádáil chothromúil agus iomaíocht chóir a áirithiú;
• na difríochtaí eacnamaíocha agus sóisialta idir réigiúin éagsúla CEE a laghdú;
• srianta ar an trádáil idirnáisiúnta a dhíothú de réir a chéile trí chomhbheartas trádála;
• cloí le prionsabail Chairt na Náisiún Aontaithe;
• a n-acmhainní a chomhthiomsú d’fhonn an tsíocháin agus an tsaoirse a chaomhnú agus a neartú agus a ghairm ar na pobail eile san Eoraip a pháirtíonn a mbarrshamhail luí isteach leis na hiarrachtaí sin.

An cómhargadh

Déantar an méid seo a leanas sa chonradh:

• bunaítear cómhargadh, ina gcomhaontaíonn na tíortha a shínigh é a mbeartais eacnamaíocha a ailíniú de réir a chéile;
• cruthaítear limistéar eacnamaíoch aonair ina bhfuil saor-iomaíocht idir cuideachtaí. Leagtar síos ann an bunús le haghaidh comhchuibhiú a dhéanamh ar na coinníollacha lena rialaítear an trádáil i dtáirgí agus seirbhísí de bhreis orthu siúd atá clúdaithe cheana féin ag na conarthaí eile (an Comhphobal Eorpach do Ghual agus Chruach (ECSC) agus Euratom);
• cuirtear cosc ginearálta ar chomhaontuithe sriantacha agus ar fhóirdheontais rialtais a d’fhéadfadh difear a dhéanamh do thrádáil idir na sé thír;
• áirítear tíortha agus críocha thar lear na sé bhall sna socruithe sin agus san aontas custaim, d’fhonn a bhforbairt eacnamaíoch agus shóisialta a chur chun cinn.

An tAontas Custaim

• Faoin gconradh, rinneadh cuótaí (i.e. uasteorainneacha ar allmhairí) agus dleachtanna custaim idir na sé shínitheoir a dhíothú.
• Bunaíodh faoi comhtharaif eachtrach ar allmhairí ó áit lasmuigh de CEE, a cuireadh in ionad na dtaraifí a bhí ag na stáit éagsúla roimhe sin.
• Bhí comhbheartas trádála ag gabháil leis an aontas custaim. Leis an mbeartas sin, atá á bhainistiú ar leibhéal CEE agus nach mbainistítear a thuilleadh ar an leibhéal náisiúnta, déantar idirdhealú idir an t-aontas custaim agus rud nach bhfuil ann ach comhlachas saorthrádála.

Comhbheartais

• Sa chonradh, bunaíodh beartais áirithe ón tús mar chomhbheartais i measc na mballstát, lena n-áirítear:
  • comhbheartas talmhaíochta (Airteagal 38 go hAirteagal 47)
  • comhbheartas trádála (Airteagal 110 go hAirteagal 116)
  • beartas iompair (Airteagal 74 go hAirteagal 84).
• Ceadaíodh faoi go gcruthófaí comhbheartais eile, dá mba ghá. Tar éis 1972, bhunaigh CEE gníomhaíocht chomhpháirteach i réimsí an bheartais comhshaoil, an bheartais réigiúnaigh, an bheartais shóisialta agus an bheartais thionsclaíoch.
• Ag gabháil leis na beartais sin, bunaíodh iad seo a leanas:
  • Ciste Sóisialta na hEorpa, chun feabhas a chur ar dheiseanna fostaíochta d’oibrithe agus chun feabhas a chur ar a gcaighdeán maireachtála
  • Banc Eorpach Infheistíochta (BEI), chun forleathnú eacnamaíoch CEE a éascú trí chistiú infheistíochta a chur ar bun.

Institiúidí

• Faoin gconradh, bunaíodh institiúidí agus sásraí cinnteoireachta a fhágann gur féidir leasanna náisiúnta agus comhfhís araon a chur in iúl.
• Ba iad seo a leanas na príomhinstitiúidí:
  • Comhairle na nAirí,
  • an Coimisiún,
  • an Tionól Parlaiminteach (a tháinig chun bheith ina Pharlaimint na hEorpa ní ba dhéanaí),
  • an Chúirt Bhreithiúnais.
• Cuireann an Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta comhairle ar na chéad trí institiúid sin le linn an phróisis cinnteoireachta.

CÉN UAIR A BHÍ TOSACH FEIDHME AN CHONARTHA?

Síníodh an conradh an 25 Márta 1957 agus bhí feidhm aige ón 1 Eanáir 1958.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

• Na Chéad Chonarthaí (Parlaimint na hEorpa)
• Stair AE (An Chomhairle Eorpach)
• Conarthaí AE (An Coimisiún Eorpach)
• Forléargas ar na Conarthaí (EURLex).

PRÍOMHDHOICIMÉAD

An Conradh lena mbunaítear Comhphobal Eacnamaíochta na hEorpa (nár foilsíodh san Iris Oifigiúil)

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar an gconradh a chorprú isteach sa bhuntéacs. Is chun críche tagartha amháin atá an leagan comhdhlúite seo.

Nuashonraithe 14.03.2017