Cosaint shealadach a thabhairt i gcás mórphlódú isteach de dhaoine asáitithe

ACHOIMRE AR:

Treoir 2001/55/CE maidir leis na rialacha lena dtugtar cosaint shealadach i gcás insreabhadh ollmhór daoine easáitithe agus bearta lena gcuirtear cothromaíocht iarrachtaí chun cinn idir Ballstáit an AE

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

Bunaítear leis scéim chun dul i ngleic le líon mór daoine atá ag teacht isteach san Aontas Eorpach (AE) de náisiúnaigh eachtracha nach féidir leo filleadh ar a dtíortha féin, go háirithe mar gheall ar chogadh, foréigean nó sáruithe ar chearta an duine.
Cuireann sé cosaint shealadach láithreach i bhfeidhm do na daoine easáitithe sin.
Cuireann sé cothromaíocht chun cinn idir iarrachtaí idir Ballstáit an Aontais agus iad ag glacadh le daoine. Mar sin féin, ní gá iarrthóirí tearmainn a dháileadh go héigeantach ar fud na mBallstát.
Níl an Danmhairg rannpháirteach sa treoir.

PRÍOMHPHOINTÍ

Cosaint shealadach a chur chun feidhme

Cuirtear cosaint shealadach chun feidhme i ngach Ballstát le cinneadh ó Chomhairle an Aontais Eorpaigh lena ndeimhnítear mórphlódú isteach daoine easáitithe chuig an Aontas agus ina luaitear na grúpaí daoine a bhfuil cosaint de dhíth orthu.
Mairfidh an tréimhse 1 bhliain ach is féidir síneadh suas le 2 bhliain a chur leis.
D’fhéadfadh deireadh a chur leis an gcosaint má mheasann an Chomhairle go bhfuil sé sábháilte do dhaoine filleadh ar a dtír dhúchais.
Ní mór do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh daoine easáitithe toilteanach teacht chuig a dtír féin.

Eisiaimh ó chosaint shealadach

D’fhéadfaí roinnt daoine a eisiamh ó chosaint shealadach.

Áirítear leis sin daoine atá:

a bhfuil amhras fúthu:
- coireanna in aghaidh na síochána*,
- coireanna cogaidh,
- coireanna in aghaidh na daonnachta,
- coireanna neamhpholaitiúla tromchúiseacha,
ag gníomhú dóibh in aghaidh chuspóirí agus phrionsabail na Náisiún Aontaithe,
gur baol don tslándáil sa Bhallstát óstach iad.

Éifeachtaí na cosanta sealadaí

Ní mór do na Ballstáit cead cónaithe a thabhairt do dhaoine a ndeonaítear cead cónaithe dóibh go sealadach. Tá an cead seo bailí ar feadh thréimhse iomlán na cosanta.
Tá sé de cheart ag daoine a ndeonaítear cosaint shealadach dóibh:
- a bheith fostaithe nó féinfhostaithe,
- rochtain a fháil ar oideachas aosach, gairmoiliúint agus taithí oibre,
- cóiríocht oiriúnach a bheith acu,
- leas sóisialach, tacaíocht airgeadais agus cúram leighis.
Beidh sé de cheart ag leanaí faoi bhun 18 mbliana d’aois oideachas a fháil faoi na coinníollacha céanna le náisiúnaigh an Bhallstáit óstaigh.
Má thugtar cosaint shealadach do bhaill áirithe den teaghlach céanna i mBallstáit éagsúla, nó mura bhfuil roinnt ball teaghlaigh san Aontas go fóill, ní mór an ceart a bheith acu a bheith athaontaithe sa Bhallstát céanna.
Tá na rialacha sin i gcomhréir le rialacha an Aontais maidir le glacadh le hiarratasóirí ar chosaint idirnáisiúnta a leagtar amach i dTreoir 2013/33/AE (féach achoimre).

Iarratais ar thearmann

Ní mór do dhaoine a ndeonaítear cosaint dóibh a bheith in ann iarratas ar thearmann a lóisteáil. Is é an Ballstát a fhaigheann an duine atá freagrach as scrúdú a dhéanamh ar an iarratas.
Féadfaidh na Ballstáit a chinneadh, áfach, nach féidir stádas an iarrthóra tearmainn a bheith ag duine ar deonaíodh cosaint shealadach dó nó di ag an am céanna.
Cuidíonn sé sin leis na Ballstáit an t-ualach ar a gcóras tearmainn a laghdú trí chosaint shealadach a thairiscint agus scrúdú na n-iarratas ar thearmann a chur siar ag an am céanna.
Leagtar amach i dTreoir 2013/32/AE rialacha coiteanna an Aontais maidir le cosaint idirnáisiúnta a dheonú agus a tharraingt siar (féach an achoimre).

Deireadh a chur le cosaint shealadach

Le linn na cosanta, nó nuair a thagann deireadh leis an gcosaint shealadach, ní mór do na Ballstáit bearta a dhéanamh chun filleadh deonach daoine faoi chosaint a chumasú.
Má tá gá le filleadh éigeantach, ní mór do na Ballstáit a áirithiú go dtugtar urraim chuí do dhínit an duine agus nach bhfuil aon chúiseanna daonnúla láidre ann a d’fhágfadh go mbeadh sé dodhéanta filleadh.
Ní féidir iallach a chur ar dhaoine nach féidir leo taisteal ar chúiseanna sláinte filleadh go dtí go dtiocfaidh feabhas ar a sláinte.
D’fhéadfadh sé go mbeadh cead ag teaghlaigh a bhfuil a leanaí faoi bhun 18 mbliana d’aois agus a fhreastalaíonn ar scoil fanacht go dtí deireadh na scoilbhliana.

Cogadh ionsaithe na Rúise i gcoinne na hÚcráine

Tar éis ionradh na Rúise ar mhórscála ar an Úcráin i mí Feabhra 2022, ghlac an Chomhairle gníomh cur chun feidhme, Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2022/382, lena mbunaítear go bhfuil mórphlódú isteach daoine easáitithe as an Úcráin de réir bhrí Threoir 2001/55/CE agus a bhfuil sé d’éifeacht aige cosaint shealadach a thabhairt isteach. Is é seo an chéad chéim inar glacadh cinneadh den sórt sin i gcomhthéacs Threoir 2001/55/CE.
Tá feidhm ag Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2022/382 maidir leis an méid seo a leanas:
- Náisiúnaigh na hÚcráine a bhí ina gcónaí san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022,
- daoine gan stát agus náisiúnaigh de thíortha neamh-AE seachas an Úcráin a thairbhigh de chosaint idirnáisiúnta nó de chosaint náisiúnta choibhéiseach san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022, agus
- baill teaghlaigh na ndaoine atá liostaithe thuas.

Tacaíocht riaracháin

Baineann na bearta a leagtar síos leis an treoir tairbhe as an gCiste um Thearmann, Imirce agus Lánpháirtíocht a bunaíodh faoi Rialachán (AE) Uimh. 516/2014. Más rud é gur mó líon na ndaoine easáitithe ná an cumas glactha atá léirithe ag na Ballstáit, glacfaidh an Chomhairle bearta iomchuí, go háirithe trí thacaíocht bhreise a mholadh do na Ballstáit atá buailte.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA RIALACHA?

B’éigean an treoir a thrasuí sa dlí náisiúnta an 31 Nollaig 2002.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

Cosaint shealadach (An Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHTHÉARMAÍ

Coir in aghaidh na síochána. Faoin dlí idirnáisiúnta, ciallaíonn sé cogadh ionsaithe nó cogadh a sháraíonn conarthaí, comhaontuithe nó dearbhuithe idirnáisiúnta a phleanáil, a ullmhú, a thionscnamh nó a dhúiseacht, nó páirt a ghlacadh i bplean coiteann nó i gcomhcheilg chun aon cheann díobh sin a chur i gcrích.

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2001/55/CE ón gComhairle an 20 Iúil 2001 maidir le caighdeáin íosta chun cosaint shealadach a thabhairt i gcás insreabhadh ollmhór daoine easáitithe agus maidir le bearta lena gcuirtear cothromaíocht iarrachtaí chun cinn idir na Ballstáit agus na daoine sin á nglacadh isteach acu agus na hiarmhairtí lena mbaineann á mbraistint (IO L 212, 7.8.2001, lgh. 12-23).

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2022/382 ón gComhairle an 4 Márta 2022 lena mbunaítear mórphlódú daoine easáitithe ón Úcráin de réir bhrí Airteagal 5 de Threoir 2001/55/CE, agus arb é is éifeacht dó cosaint shealadach a thabhairt isteach (IO L 71, 4.3.2022, lgh. 1-6).

Treoir 2013/32/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Meitheamh 2013 maidir le nósanna imeachta coiteanna i ndáil le cosaint idirnáisiúnta a dheonú agus a tharraingt siar (IO L 180, 29.6.2013, lgh. 60-95).

Treoir 2013/33/EU ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Meitheamh 2013 lena leagtar síos caighdeáin chun glacadh le hiarratasóirí cosanta idirnáisiúnta (IO L 180, 29.6.2013, lgh. 96-116).

Rialachán (AE) Uimh. 516/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 16 Aibreán 2014 lena mbunaítear an Ciste um Thearmainn, Imirce agus Lánpháirtíocht, lena leasaítear Cinneadh 2008/381/CE agus lena n–aisghairtear Cinntí Uimh. 573/2007/CE agus Uimh. 575/2007/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Cinneadh 2007/435/CE ón gComhairle (IO L 150, 20.5.2014, lgh. 168-194).

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Rialachán (AE) Uimh. 516/2014 a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

Nuashonraithe 26.07.2022