Cóir chomhionann gan spleáchas ar bhunús cine ná ar bhunús eitneach

ACHOIMRE AR:

Treoir 2000/43/CE —cóir chomhionann a chur chun feidhme idir daoine gan spleáchas ar a mbunús cine ná a mbunús eitneach

CAD É IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

Is é is aidhm léi idirdhealú ar bhonn bunús cine nó eitneach a chomhrac.
Leagtar síos inti na híoschaighdeáin maidir le cur chun feidhme an phrionsabail um chóir chomhionann idir daoine san Aontas Eorpach (AE).
Trí idirdhealú a dhíspreagadh, ba cheart go gcuideodh sé le rannpháirtíocht a mhéadú sa saol eacnamaíoch agus sóisialta agus laghdú a dhéanamh ar eisiamh sóisialta.

PRÍOMHPHOINTÍ

Tá an treoir seo bunaithe ar an bprionsabal um chóir chomhionann idir daoine. Cuirtear cosc léi ar idirdhealú díreach* agus indíreach* araon, ar chiapadh*, ar threoracha chun idirdhealú a dhéanamh agus ar íospairt*.
Tá feidhm ag an treoir maidir le gach duine agus gach earnáil ghníomhaíochta, maidir le:
- rochtain ar fhostaíocht;
- dálaí oibre, lena n-áirítear ardú céime, pá agus dífhostú;
- rochtain ar ghairmoiliúint;
- bainteacht le heagraíochtaí oibrithe nó fostóirí, agus le heagraíocht ghairmiúil ar bith;
- rochtain ar chosaint shóisialta agus ar chúram sláinte;
- oideachas;
- buntáistí sóisialta;
- rochtain ar earraí agus seirbhísí agus soláthar earraí agus seirbhísí, lena n-áirítear tithíocht.
Ní chumhdaítear faoin treoir seo difríocht na córa bunaithe ar náisiúntacht, nó na coinníollacha iontrála agus cónaithe do shaoránaigh ó thíortha neamh-AE.

Maoluithe ón bprionsabal um chóir chomhionann

Sa réimse fostaíochta, féadfar maolú a údarú sa chás gurb ionann bunús cine nó eitneach agus fíor-riachtanas gairmiúil. Ní mór bonn cirt a bheith leis an maolú sin de réir chineál na gníomhaíochta agus de réir na gcoinníollacha faoina ngníomhaítear é. Ní mór dó a bheith dlisteanach agus comhréireach.
Níl an treoir i gcoinne gníomhaíocht dearfach, is é sin bearta náisiúnta ina ndírítear ar mhíbhuntáistí a bhaineann le bunús cine nó eitneach a chosc nó iad a chúiteamh.

Leigheasanna agus forfheidhmiú

Duine ar bith a cheapann gur íospartach idirdhealaithe é nó í ar bhonn bunús cine nó eitneach, ní mór dóibh rochtain a bheith acu ar imeachtaí dlíthiúla agus/nó riaracháin. Féadfaidh cumainn nó daoine dlítheanacha leasmhara eile imeachtaí a dhéanamh thar ceann an ghearánaí, nó le tacú leis an ngearánaí.

Ní chaithfidh íospartach an idirdhealaithe ach toimhde idirdhealaithe a bhunú agus beidh sé faoin bhfreagróir ansin a chruthú nár tharla idirdhealú ar bith.

Idirphlé sóisialta agus idirphlé sibhialta

Cinntíonn na páirtithe sóisialta cur chun cinn na córa comhionainne, go sonrach trí mhonatóireacht a dhéanamh ar chleachtais san ionad oibre, cóid iompair a chur ar fáil agus comhaontuithe comhchoiteanna a chur i gcrích. Go ginearálta, spreagtar sa treoir go gcuirfí comhaontuithe i gcrích lena mbunaítear rialacha um neamh-idirdhealú sa réimse a thagann laistigh de raon feidhme na cómhargála.
Spreagtar idirphlé sibhialta le heagraíochtaí na sochaí sibhialta lena mbaineann chomh maith.

Comhlachtaí do chur chun cinn an phrionsabail

Ní mór do gach tír AE comhlacht amháin ar a laghad a bhunú a bheidh tiomanta don idirdhealú a chomhrac, a bheidh freagrach, go háirithe, as cuidiú le híospartaigh agus as staidéir neamhspleácha a dhéanamh.

Moladh ón gComhairle

In 2013, ghlac an Chomhairle moladh inar iarradh bearta a dhéanamh i roinnt réimsí, lena n-áirítear frith-idirdhealú, chun imeascadh na Romach a neartú. Baintear leas sa mholadh as Treoir 2000/43/CE agus cuirtear béim ann ar an tábhacht a bhaineann lena forfheidhmiú praiticiúil.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?

Tá sí i bhfeidhm ón 19 Iúil 2000. Bhí sí le corprú ag tíortha AE sa dlí náisiúnta faoin 19 Iúil 2003

CÚLRA

I gConradh Liospóin (Airteagal 19) den Chonradh ar Fheidhmiú AE) cuirtear bonn dlíthiúil ar fáil do AE maidir le gach cineál idirdhealaithe bunaithe ar inscne, ar bhunús cine nó eitneach, ar reiligiún nó ar chreideamh, ar mhíchumas, ar aois nó ar ghnéaschlaonadh.

* PRÍOMHTHÉARMAÍ

Idirdhealú díreach: sa chás go gcaitear le duine amháin ar bhealach nach lú fabhar ná mar a caitheadh nó ná mar a chaití le duine eile i gcás comhchosúil ar bhunús cine nó eitneach.

Idirdhealú indíreach: sa chás go gcuirfí daoine de bhunús cine nó eitneach faoi mhíbhuntáiste faoi leith i gcomparáid le daoine eile faoi riail, faoi chritéar nó faoi chleachtas atá neodrach de réir dealraimh, mura bhfuil údar maith oibiachtúil leis an riail, leis an gcritéar nó leis an gcleachtas sin le haidhm dhlisteanach, agus go bhfuil an modh chun an aidhm sin a bhaint amach cuí agus riachtanach.

Ciapadh: sa chás go dtarlaíonn iompar neamh-inmhianaithe a bhaineann le bunús cine nó eitneach arb í an aidhm nó an éifeacht leis dínit duine a shárú, agus timpeallacht bhagrach, naimhdeach, mhaslach, náireach nó ghránna a chruthú.

Íospairt: caitheamh éagórach nó mailíseach duine a dhéanann gearán faoi idirdhealú nó a chuidíonn le duine eile i ngearán faoi idirdhealú.

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir2000/43/CE ón gComhairle an 29 Meitheamh 2000 lena gcuirtear chun feidhme an phrionsabail um chóir chomhionann idir daoine gan spleáchas ar a mbunús cine ná a mbunús eitneach (IO L 180, 19.7.2000, lgh. 22-26)

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Tuarascáil ón gCoimisiún chuig an gComhairle agus chuig Parlaimint na hEorpa — Cur i bhfeidhm Threoir 2000/43/CE an 29 Meitheamh 2000 lena gcuirtear chun feidhme an phrionsabail um chóir chomhionann idir daoine gan spleáchas ar a mbunús cine ná a mbunús eitneach (COIM(2006) 643 leagan deireanach, 30.10.2006)

Moladh ón gComhairle an 9 Nollaig 2013 maidir le bearta éifeachtacha imeasctha do Romaigh sna Ballstáit (IO C 378, 24.12.2013, lgh. 1-7)

Tuarascáil ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle: Tuarascáil Chomhpháirteach maidir le cur i bhfeidhm Threoir 2000/43/CE ón gComhairle an 29 Meitheamh 2000 lena gcuirtear chun feidhme an prionsabal um chóir chomhionann idir daoine gan spleáchas ar a mbunús cine ná a mbunús eitneach (“an Treoir maidir le Comhionannas Ciníocha”) agus Threoir 2000/78/CE an 27 Samhain 2000 lena mbunaítear creat ginearálta ar son na córa comhionainne maidir leis an bhfostaíocht agus leis an saothar (COM(2014) 2 final, 17.1.2014)

Nuashonraithe 23.02.2017