Cleachtais tráchtála éagóracha
ACHOIMRE AR:
Treoir 2005/29/CE maidir le cleachtais tráchtála éagóracha idir gnólachtaí agus tomhaltóirí
CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?
- Treoir 2005/29/CE:
- sainítear cleachtais tráchtála éagóracha gnó le tomhaltóir a bhfuil cosc orthu san Aontas Eorpach (AE);
- tá feidhm aici maidir le haon ghníomh nó neamhghníomh a bhaineann go díreach le trádálaí a bheidh táirge* á chur chun cinn, á dhíol nó á sholáthar aige nó aici do thomhaltóirí* lena gcosnaítear leasanna eacnamaíocha tomhaltóirí sula ndéanfar idirbheart tráchtála, le linn é a dhéanamh agus i ndiaidh é a dhéanamh;
- cinntítear léi an leibhéal céanna cosanta do gach tomhaltóir beag beann ar an áit cheannaigh nó díola in AE.
- Le Treoir (AE) 2019/2161 leasaítear Treoir 2005/29/CE i ndáil le forfheidhmiú níos fearr agus nuachóiriú rialacha an Aontais Eorpaigh maidir le cosaint tomhaltóirí, lena dtugtar aghaidh ar fhorbairtí nua ar an margadh, go háirithe margaíocht ar líne.
PRÍOMHPHOINTÍ
- Is ionann cleachtais tráchtála éagóracha agus cleachtais atá:
- contrártha do cheanglais an díchill ghairmiúil*; agus
- ar dóigh dóibh saobhadh ábhartha a dhéanamh ar iompar ceannaigh an ghnáth–thomhaltóra.
- Baineann tomhaltóirí áirithe leas as ardleibhéal cosanta i ngeall ar a leochaileacht faoi leith i leith an chleachtais nó an táirge, a n–aoise, (leanaí nó daoine scothaosta), a soineantachta nó a míchumais mheabhrach nó fhisiciúil.
- Le treoir 2005/29/CE déantar idirdhealú idir dhá chatagóir cleachtais tráchtála atá éagórach más iad is cúis leis an ngnáth–thomhaltóir cinneadh ceannaigh a dhéanamh nach ndéanfadh sé nó sí murach sin: cleachtais tráchtála mhíthreoracha (trí ghníomh nó neamhghníomh) agus cleachtais tráchtála ionsaitheacha.
- Ina theannta sin, in Iarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2005/29/CE tá liosta de na cleachtais atá toirmiscthe i ngach cás (“liosta dubh”).
Cleachtais tráchtála mhíthreoracha
Gníomhaíochtaí míthreoracha
Tá cleachtas míthreorach má tá faisnéis bhréagach nó gan bhunús inti nó ar dóigh di dallamullóg a chur ar an meántomhaltóir, fiú má tá an fhaisnéis ceart, agus go ndéanann siad cinneadh ceannaigh dá barr nach ndéanfadh sé nó sí murach sin. Áirítear ar shamplaí de ghníomhaíochtaí den sórt sin faisnéis bhréagach nó mhealltach maidir le:
- go bhfuil táirge ann nó an cineál táirge;
- príomhthréithe an táirge (a infhaighteacht, a thairbhí, a rioscaí, a chomhdhéanamh, a bhunús geografach, na torthaí a mbeifí ag súil leo óna úsáid, etc.);
- méid thiomantais an trádálaí (i gcóid iompair faoinar aontaigh an trádálaí a bheith faoina gceangal);
- an praghas nó go bhfuil buntáiste sonrach praghais ann;
- an gá le seirbhís nó deisiúchán.
Tugtar isteach le Treoir leasaitheach (AE) 2019/2161 riail shonrach lena dtugtar aghaidh ar earraí a chur ar an margadh go míthreorach mar earraí atá comhionann sa chás go mbíonn a gcomhdhéanamh an-difriúil i ndáiríre i mBallstáit éagsúla (tugtar earraí “déchaighdeáin” air sin go minic).
Gníomhartha míthreoracha
- Beidh cleachtas míthreorach chomh maith má fhágtar ar lár faisnéis ábhartha a theastaíonn ó mheántomhaltóir chun cinneadh ceannaigh a dhéanamh nó má sholáthraítear í ar bhealach atá doiléir, dothuigthe, débhríoch nó míthráthúil agus ar dóigh go ndéanfadh sé nó sí cinneadh ceannaigh dá barr nach ndéanfadh sé nó sí murach sin.
- Déantar foráil i dTreoir 2005/29/CE i leith liosta ginearálta faisnéise ar cheart í a mheas mar phraghas agus mar phríomhthréithe an táirge. Áirítear i dTreoir leasaitheach (AE) 2019/2161 ceanglais bhreise maidir le díolacháin ar líne, mar shampla: oibleagáidí i leith margaí ar líne* tomhaltóirí a chur ar an eolas faoi na príomhchritéir lena gcinntear rangú* na dtairiscintí arna soláthar mar fhreagairt ar cheist chuardaigh, agus an oibleagáid a chur in iúl má rinneadh barántúlacht na n–athbhreithnithe do thomhaltóirí a sheiceáil agus conas a rinneadh í a sheiceáil.
Cleachtais ionsaitheacha tráchtála
- Ní mór gur féidir le tomhaltóir cinntí ceannaigh a dhéanamh go héasca. Beidh cleachtas ionsaitheach agus éagórach má chuireann sé isteach go mór trí chiapadh, trí chomhéigean nó trí thionchar míchuí* cuireann sé isteach ar shaoirse rogha an mheántomhaltóra agus tugann sé orthu cinneadh ceannaigh a dhéanamh nach ndéanfadh sé nó sí murach sin.
- Ní mór roinnt gnéithe a chur san áireamh chun a chinneadh cibé an bhfuil cleachtas ionsaitheach nó nach bhfuil. Áirítear orthu sin an méid seo a leanas:
- cineál, suíomh agus ar fad an chleachtais;
- caint nó iompraíocht bhagrach nó mhaslach a d’fhéadfaí a úsáid;
- dúshaothrú ag an trádálaí as cúinse sonrach ar bith a bheadh chomh tromchúiseach sin (e.g. bás nó tinneas nó tinneas tromchúiseach) is go gcuirfeadh sé isteach ar bhreithiúnas tomhaltóirí d’fhonn tionchar a bheith aige nó aici ar a gcinneadh i ndáil leis an táirge;
- coinníoll díréireach neamhchonarthach ar bith a fhorchuirfí ar thomhaltóirí ar mian leo a gcearta conarthacha a fheidhmiú (amhail deireadh a chur le conradh nó é a athrú).
- Cuimsítear in Iarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2005/29/CE liosta de 35 cleachtas tráchtála a mheastar a bheith éagórach i ngach cás.
Cleachtais toirmiscthe i ngach cás (“dúliosta”)
- Cuimsítear i dTreoir 2005/29/CE liosta de na cleachtais tráchtála atá toirmiscthe i ngach imthoisc. Le Treoir Leasaitheach (AE) 2019/2161 cuireadh roinnt cleachtais bhreise leis an liosta lena dtoirmisctear foilsiú athbhreithnithe bréige tomhaltóirí, fógraíocht i bhfolach i dtorthaí cuardaigh agus athdhíol ticéad a fuair an trádálaí trí mhodh uathoibrithe (ar a dtugtar botaí).
Sásamh agus pionóis
- Le Treoir leasaitheach (AE) 2019/2161 cuirtear ceanglas breise ar na Ballstáit a áirithiú go bhfuil an ceart chun leigheasanna aonair ag tomhaltóirí (e.g. cúiteamh, laghdú praghais, etc.) nuair a dhéanann cleachtais tráchtála éagóracha dochar dóibh.
- Ní mór do na Ballstáit pionóis éifeachtacha, chomhréireacha agus athchomhairleacha a thabhairt isteach chun pionós a ghearradh ar thrádálaithe a bhriseann rialacha náisiúnta ar chleachtais tráchtála éagóracha.
- Le Treoir Leasaitheach (AE) 2019/2161 tugtar isteach critéir atá le cur i bhfeidhm agus na pionóis á bhforchur. Ceanglaítear leis ar na Ballstáit soláthar a dhéanamh i leith fíneálacha suas le 4 % ar a laghad de láimhdeachas an trádálaí nó €2 mhilliún i gcás nach bhfuil faisnéis faoin láimhdeachas ar fáil nuair a bhíonn údaráis náisiúnta roinnt tíortha ag obair le chéile ar mhórsháruithe trasteorann a dhéanann difear do thomhaltóirí i roinnt Ballstát.
Doiciméad treorach
In 2021, d’eisigh an Coimisiún Eorpach treoir nuashonraithe maidir le cur chun feidhme agus cur i bhfeidhm Threoir 2005/29/CE. Mínítear ann príomh–choincheapa agus rialacha agus tugtar samplaí praiticiúla ann a tógadh ó chásdlí Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh agus ó chúirteanna agus riaracháin náisiúnta chun forfheidhmiú a dhéanamh níos éasca d’údaráis náisiúnta agus chun deimhneacht dhlíthiúil níos fearr a áirithiú do thrádálaithe. Clúdaítear sa treoir na leasuithe a tugadh isteach le Treoir (AE) 2019/2161.
CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?
- B’éigean dlí a dhéanamh de Threoir 2005/29/AE sna Ballstáit faoin 12 Meitheamh 2007. B’éigean do na Ballstáit rialacha na treorach a chur i bhfeidhm faoin 12 Nollaig 2007.
- B’éigean dlí a dhéanamh de Threoir leasaitheach (AE) 2019/2161 sna Ballstáit faoin 28 Samhain 2021. Ní mór do na Ballstáit rialacha na treorach a chur i bhfeidhm ón 28 Bealtaine 2022.
CÚLRA
Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:
PRÍOMHTHÉARMAÍ
Táirge. Earra nó seirbhís ar bith, lena n–áirítear maoin dhochorraithe, seirbhísí digiteacha agus ábhar digiteach.
Tomhaltóir. Duine aonair atá, sna cleachtais tráchtála a chumhdaítear le treoir 2005/29/CE, ag gníomhú chun críocha atá lasmuigh dá c(h)ceird, dá g(h)nó, dá c(h)eardaíocht nó dá g(h)airm.
Dícheall gairmiúil. An caighdeán scile agus cúraim speisialta lena mbeifí ag súil le réasún go bhfeidhmeoidh trádálaí i leith tomhaltóirí a fhreagraíonn do chleachtas macánta margaidh agus/nó do phrionsabal ginearálta an mheoin mhacánta i réimse gníomhaíochta an trádálaí.
Margadh ar líne. Seirbhís a úsáideann bogearraí, lena n–áirítear suíomh gréasáin, cuid de shuíomh gréasáin nó feidhmchlár, a oibríonn trádálaí nó a oibrítear thar ceann trádálaí trínar féidir le tomhaltóirí cianchonarthaí a dhéanamh le trádálaithe nó le tomhaltóirí eile.
Rangú. An tsuntasacht choibhneasta a thugtar do tháirgí, mar a chuireann an trádálaí i láthair iad, arna n–eagrú nó arna gcur in iúl, beag beann ar na modhanna teicneolaíochta a úsáidtear chun iad a chur i láthair, a eagrú nó a chur in iúl.
Tionchar míchuí. Leas a bhaint as suíomh cumhachta i ndáil leis an tomhaltóir chun brú a chur, fiú gan fórsa fisiceach a úsáid nó a bhagairt go n–úsáidfear fórsa fisiceach, ar bhealach a chuireann srian suntasach ar chumas an tomhaltóra cinneadh eolasach a dhéanamh.
PRÍOMHDHOICIMÉAD
Treoir 2005/29/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Bealtaine 2005 maidir le cleachtais tráchtála éagóracha idir gnólachta agus tomhaltóirí sa mhargadh inmheánach agus lena leasaítear Treoir 84/450/CEE ón gComhairle, Treoir 97/7/CE, Treoir 98/27/CE agus Treoir 2002/65/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus Rialachán (CE) Uimh. 2006/2004 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (“an treoir maidir le cleachtais tráchtála éagóracha”) (IO L 149, 11.6.2005, lgh. 22-39).
Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir 2005/29/CE a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.
DOICIMÉID GHAOLMHARA
Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún — Margadh Nua do Thomhaltóirí (COM(2018) 183 críochnaitheach, 11.4.2018).
Rialachán (AE) Uimh. 2017/2394 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 12 Nollaig 2017 maidir le comhar idir na húdaráis náisiúnta atá freagrach as dlíthe cosanta tomhaltóirí a fhorfheidhmiú agus lena n–aisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 2006/2004 (IO L 345, 27.12.2017, lgh. 1-26).
Féach an leagan comhdhlúite.
Fógra ón gCoimisiún – Treoir maidir le léirmhíniú agus cur i bhfeidhm Threoir 2005/29/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le cleachtais tráchtála gnó le tomhaltóir éagóracha sa mhargadh inmheánach (IO C 526, 29.12.2021, lgh. 1-129).
Nuashonraithe 28.05.2022