Cárta gorm an Aontais Eorpaigh – iontráil agus cónaí oibrithe ardcháilithe (go dtí 2023)

ACHOIMRE AR:

Treoir 2009/50/CE – Coinníollacha iontrála agus cónaithe náisiúnach neamh-AE le haghaidh fostaíochta ardcháilíochta

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

• Leagtar amach ann na coinníollacha iontrála agus cónaithe le haghaidh ardcháilithe* daoine nach náisiúnaigh den AE iad ar mian leo post ardcháilithe a bheith acu i mBallstát den Aontas Eorpach (AE) (seachas an Danmhairg, Éire agus an Ríocht Aontaithe (1)) agus dá dteaghlaigh.
• Cruthaíonn sé cárta gorm de chuid an Aontais Eorpaigh* córas.
• Déanfar é a aisghairm agus cuirfear Treoir (AE) 2021/1883 (féach achoimre) ina hionad amhail ón 19 Samhain 2023.

PRÍOMHPHOINTÍ

• Ní mór na nithe seo a leanas a bheith i láthair ag iarratasóirí ar chárta gorm de chuid an Aontais Eorpaigh:
  • conradh oibre bailí nó tairiscint cheangailteach poist a mhairfidh 1 bliain ar a laghad, lena dtairgtear tuarastal 1.5 oiread ar a laghad an meán-olltuarastal bliantúil sa Bhallstát lena mbaineann;
  • fianaise dhoiciméadach go bhfuil na cáilíochtaí riachtanacha acu;
  • doiciméad bailí taistil agus, más gá, víosa;
  • fianaise a thaispeánann go bhfuil árachas sláinte acu.
• Féadfaidh na Ballstáit iarratas a dhiúltú mura gcomhlíontar na coinníollacha thuas nó má fuarthas na doiciméid go neamhdhleathach nó má falsaíodh iad nó má rinneadh crioscaíl leo.
• Ní ceadmhach don iarratasóir a bheith ina bhaol don bheartas poiblí, don tslándáil nó don tsláinte.
• Féadfaidh na Ballstáit líon na bhfostaithe ardcháilithe a ligfidh siad isteach a chinneadh.
• Maidir le hiarratasóirí a n-éireoidh leo, eiseofar cárta gorm de chuid an Aontais dóibh a bheidh bailí go ceann tréimhse chaighdeánach 1-4 bliana, ag brath ar an mBallstát lena mbaineann, nó ar feadh ré an chonartha oibre, más giorra é ná an tréimhse chaighdeánach bhailíochta, móide 3 mhí.
• Féadfaidh an duine aonair agus/nó a fhostóir an t-iarratas a dhéanamh, ag brath ar an mBallstát.
• Sna chéad 2 bliana, tá sealbhóirí chárta gorm an Aontais teoranta do phoist ardcháilithe a chomhlíonann na critéir iontrála. Ina dhiaidh sin, féadfaidh siad iarratas a dhéanamh ar choinníollacha comhionanna le náisiúnaigh tíre le haghaidh fostaíocht ardcháilithe eile, ag brath ar an mBallstát i dtrácht.
• Is féidir le sealbhóirí chárta gorm an Aontais Eorpaigh agus a dteaghlach dul isteach sa Bhallstát a eisíonn an cárta agus dul ar aghaidh trí Bhallstáit eile agus dul isteach ann arís agus fanacht ann.
• Tá na cearta céanna ag sealbhóirí Chárta Gorm an AE is atá ag náisiúnaigh tíre ó thaobh coinníollacha oibre, oideachais, aitheantas cáilíochtaí, slándáil shóisialta agus saoirse comhlachais de. Féadfaidh na Ballstáit srian a chur le cuid de na deontais agus na hiasachtaí sin, go háirithe deontais oideachais agus iasachtaí.
• Féadfaidh na húdaráis náisiúnta cárta gorm AE a tharraingt siar nó staonadh óna athnuachan mura gcomhlíonann an sealbhóir na coinníollacha bunaidh a thuilleadh, mura bhfuil sé dífhostaithe le níos mó ná 3 mhí nó má mheastar gur bagairt phoiblí é.
• Tar éis dó 18 mhí a bheith ina chónaí go dleathach, baineann sealbhóir cárta gorm de chuid an Aontais tairbhe as éascú éigin chun an víosa is gá a fháil chun bogadh go Ballstát eile. Ar an gcoinníoll go gcomhlíonann siad fós na critéir iontrála, is féidir cead a thabhairt dóibh tosú ag obair sula ndéanfar cinneadh an víosa a dheonú, agus is féidir le baill teaghlaigh teacht leo láithreach.
• Tugann an Coimisiún tuarascáil gach 3 bliana maidir leis an tslí ina gcuirtear an reachtaíocht i bhfeidhm. Foilsíodh an chéad tuarascáil i mí an Mheithimh 2014.

Athbhreithniú agus togra

• In 2016, d’eisigh an Coimisiún Eorpach togra chun Treoir 2009/50/CE a aisghairm. Tháinig sé sin as athbhreithniú ar an treoir, a foilsíodh ag an am céanna, inar cinneadh go bhfuil a lán laigí bunúsacha sa treoir reatha agus nach bhfuil sí á cur chun feidhme go comhsheasmhach ar fud AE. Ina theannta sin, tá rialacha agus nósanna imeachta comhthreomhara ag roinnt mhaith Ballstát don chatagóir chéanna oibrithe ardoilte. Níl an ilroinnt sin éifeachtúil, toisc go gcruthaíonn sé ualach d’fhostóirí agus d’iarratasóirí, ná éifeachtach, toisc go bhfuil líon na gceadanna a eisítear d’oibrithe ardoilte teoranta i gcónaí. Bíonn sé níos deacra do AE an tallann a theastaíonn uaidh a mhealladh mar gheall air sin.
• Féachtar sa togra le dul i ngleic le heasnaimh na treorach roimhe seo agus a raon feidhme a shíneadh chun tairbhithe na cosanta idirnáisiúnta agus baill teaghlaigh neamh-AE shaoránaigh AE a chur san áireamh. Chuirfí an scéim bheartaithe in ionad na scéimeanna náisiúnta comhthreomhara ina ndírítear ar an ngrúpa céanna leis an gcárta gorm freisin.
• Áireofar an méid seo a leanas sa togra:
  • coinníollacha iontrála níos solúbtha (tairseach tuarastail níos ísle; Íostréimhse don chonradh tosaigh níos lú ná 6 mí; Rialacha níos simplí do chéimithe nua agus d’oibrithe atá i ngairmeacha gann; agus coibhéis idir taithí ghairmiúil agus cáilíochtaí foirmiúla);
  • nósanna imeachta níos simplí (nósanna imeachta níos gaiste agus níos solúbtha, nós imeachta mear d’fhostóirí dílse);
  • cearta níos fairsinge (rochtain níos solúbtha ar an margadh saothair, lena n-áirítear gníomhaíocht féinfhostaithe ar an taobh; athaontú láithreach teaghlaigh; rochtain níos éasca ar stádas cónaithe fhadtéarmaigh AE);
  • taisteal níos éasca laistigh den AE (e.g. le haghaidh turais ghnó ghearrthéarmacha ar fud an Aontais, rochtain ar chárta gorm AE sa dara Ballstát).

Aisghairm

Déanfar Treoir 2009/50/CE a aisghairm le Treoir (AE) 2021/1883 agus cuirfear an rialachán sin ina hionad ón 19 Samhain 2023.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?

Tá feidhm léi ón 19 Meitheamh 2009 agus b’éigean dlí a dhéanamh di sna Ballstáit faoin 19 Meitheamh 2011.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

• Imirce dhleathach agus lánpháirtíocht (Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHTHÉARMAÍ

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2009/50/CE ón gComhairle an 25 Bealtaine 2009 maidir le coinníollacha iontrála agus cónaithe náisiúnach tríú tír le haghaidh fostaíochta ardcháilíochta (IO L 155, 18.6.2009, lgh. 17-29).

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Treoir 2004/38/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 29 Aibreán 2004 ar cheart shaoránaigh an Aontais agus bhaill a dteaghlaigh aistriú agus cur fúthu gan bhac laistigh de chríoch na mBallstát lena leasaítear Rialachán (CEE) Uimh. 1612/68 agus lena n-aisghairtear Treoracha 64/221/CEE, 68/360/CEE, 72/194/CEE, 73/148/CEE, 75/34/CEE, 75/35/CEE, 90/364/CEE, 90/365/CEE agus 93/96/CEE) (IO L 158, 30.4.2004, lgh. 77-123. Téacs athfhoilsithe i gceartúchán (IO L 229, 29.6.2004, lgh. 35–48).

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir 2004/38/CE a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

Treoir 2013/32/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Meitheamh 2013 maidir le nósanna imeachta coiteanna i ndáil le cosaint idirnáisiúnta a dheonú agus a tharraingt siar (athmhúnlú) (IO L 180, 29.6.2013, lgh. 60-95).

Treoir (AE) 2016/801 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Bealtaine 2016 maidir leis na coinníollacha iontrála agus cónaithe náisiúnach tríú tír chun críocha taighde, staidéar, oiliúna, seirbhíse deonaí, scéimeanna malartaithe daltaí, tionscadal oideachais agus obair au pair (IO L 132, 21.5.2016, lgh. 21-57).

Féach an leagan comhdhlúite.

Cumarsáid ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle maidir le cur chun feidhme Treoir 2009/50/CE maidir leis na coinníollacha ligean isteach agus cónaí náisiúnaigh neamh-AE chun críocha fostaíochta ardcháilíochta (“Cárta Gorm an AE”) (COM(2014) 287 críochnaitheach, 22.5.2014).

Togra ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle maidir leis na coinníollacha ligean isteach agus cónaí náisiúnaigh neamh-AE chun críocha fostaíocht ardcháilíochta (COM(2016) 378 críochnaitheach, 7.6.2016).

Doiciméad Inmheánach Oibre an Choimisiúin — Measúnú Tionchair — A Ghabhann leis an doiciméad Togra maidir le Treoir ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir leis na coinníollacha ligean isteach agus cónaí náisiúnaigh neamh-AE chun críocha fostaíocht ardcháilíochta agus lena n-aisghairtear Treoir 2009/50/CE (SWD(2016) 193 críochnaitheach, 7.6.2016).

Doiciméad Inmheánach Oibre de chuid an Choimisiúin — Achoimre Feidhmiúcháin ar an Measúnú Tionchair — A ghabhann leis an doiciméad Togra i dtaca le Treoir ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir leis na coinníollacha ligean isteach agus cónaí náisiúnaigh neamh-AE chun críocha fostaíocht ardcháilíochta. (SWD(2016) 194 críochnaitheach, 7.6.2016).

Nuashonraithe 11.11.2021

(1) Tharraing an Ríocht Aontaithe siar as an Aontas Eorpach agus rinneadh tríú tír (tír neamh–AE) di ón 1 Feabhra 2020.