An euro a ghlacadh
ACHOIMRE AR:
Rialachán (CE) Uimh. 974/98 maidir leis an euro a thabhairt isteach
Riarachán (EC) Uimh 1103/97 maidir le forálacha áirithe a bhaineann leis an euro a thabhairt isteach
Airteagal 140 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh — Rialacha idirthréimhseacha maidir le beartas eacnamaíoch agus airgeadaíochta
CAD IS AIDHM LEIS NA RIALACHÁIN AGUS LE HAIRTEAGAL 140 DEN CHONRADH AR FHEIDHMIÚ AN AONTAIS EORPAIGH?
Cuireann an dá rialachán bunús dlí agus cinnteacht ar fáil chun an euro ((aontas eacnamaíoch agus airgeadaíochta) a thabhairt isteach.
- Leagtar amach i Rialachán (CE) Uimh, 974/98 amchlár don aistriú chuig an euro.
- Clúdaíonn Rialachán (CE) Uimhir 1103/97 saincheisteanna amhail rátaí agus nósanna imeachta comhshó, conarthaí agus treoracha íocaíochta.
Leagtar amach in Airteagal 140 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) critéir bhallraíochta don aontas eacnamaíoch agus airgeadaíochta agus glacadh an euro. Déantar foráil ann maidir le faireachán rialta a dhéanamh ar an dul chun cinn a dhéanann Ballstáit (AE) an Aontais Eorpaigh nach bhfuil euro acu chun na ceanglais sin a chomhlíonadh.
PRÍOMHPHOINTÍ
Maidir le Rialachán (CE) Uimh. 974/98:
- áirítear, san iarscríbhinn a ghabhann leis, na dátaí glactha euro agus an t-athrú airgid thirim agus an tréimhse céimnithe amach*, más infheidhme, do gach Ballstát rannpháirteach;
- deimhníonn sé an t-airgeadra aonair:
- an euro,
- roinnte ina 100 cent,
- in ionad airgeadraí náisiúnta na mBallstát rannpháirteach ag an ráta comhshó comhaontaithe,
- is é aonad cuntais an Bhainc Cheannais Eorpaigh agus na mbanc ceannais náisiúnta rannpháirteach é;
- Sonraítear ann go ndéantar tagairt d’airgeadra náisiúnta in ionstraim dlí* chomh bailí agus dá mbeadh sé ainmnithe in euro;
- ag tabhairt dá haire go bhfuil nótaí bainc agus boinn náisiúnta fós ina ndlíthairiscint ón lá roimh dháta glactha an euro sa Bhallstát lena mbaineann;
- tugann:
- an Banc Ceannais Eorpach agus bainc cheannais náisiúnta na mBallstát atá rannpháirteach in euro cumhacht eisiach nótaí bainc euro a chur i gcúrsaíocht,
- Na Ballstáit atá freagrach as monaí euro a eisiúint a chomhlíonann na hainmníochtaí agus na sonraíochtaí teicniúla arna gcomhaontú ag Comhairle an Aontais Eorpaigh;
- leagtar síos téarmaí aon tréimhse céimnithe amach d’airgeadraí náisiúnta — rogha nár úsáid aon Bhallstát sa limistéar euro go fóill;
- cuirtear síos ar “idirthréimhse” mar 3 bliana ar a mhéad, ag tosú ar dháta glactha an euro agus ag críochnú ar an dáta athraithe airgid;
- á chur in iúl go bhfuil nótaí bainc agus boinn náisiúnta fós ina ndlíthairiscint go dtí, ar a dhéanaí, 6 mhí tar éis na ndátaí athraithe faoi seach — le linn na tréimhse sin, nach mór do bhainc agus d’institiúidí creidmheasa airgeadra náisiúnta na gcustaiméirí a mhalartú le haghaidh euro gan mhuirear, ina dhiaidh sin, nach bhfuil ach nótaí agus boinn euro ina ndlíthairiscint i mBallstáit an limistéir euro;
- ceanglaítear ar na Ballstáit smachtbhannaí a chur i bhfeidhm i gcoinne nótaí bainc agus monaí góchumtha euro.
Rialachán (CE) Uimh. 1103/97:
- ag teacht in ionad an aonaid airgeadra Eorpaigh, ciseán airgeadraí náisiúnta a úsáideadh roimhe sin chun críocha cuntasaíochta AE, agus an euro ag ráta comhshó 1:1 i ngach doiciméad dlíthiúil ón 1 Eanáir 1999;
- á ráthú nach ndéanfaidh tabhairt isteach an euro difear do leanúnachas conarthaí agus do gach comhaontú dlíthiúil agus oibleagáid ina bhfuil tagairt d’airgeadra náisiúnta;
- á chur in iúl go síneann na rátaí comhshó d’airgeadraí náisiúnta go euro go sé fhigiúr — ní fhéadfar iad a shlánú suas ná síos;
- aon chomhshó ó airgeadra náisiúnta amháin go hairgeadra náisiúnta eile a dhéanamh tríd an euro.
Leagtar amach in Airteagal 140 CFAE agus i bPrótacal Uimh. 13 atá i gceangal le CFAE na dálaí eacnamaíocha agus airgeadais, ar a dtugtar “critéir um chóineasú”, nach mór do na Ballstáit a chomhlíonadh chun an euro a ghlacadh. Is iad seo a leanas iad.
- Cobhsaíocht praghsanna. Ní fhéadfaidh an ráta boilscithe a bheith níos airde ná 1.5 pointe céatadáin os cionn mheán na dtrí Bhallstát is fearr feidhmiú ar feadh bliain amháin.
- Airgeadas an Rialtais. Ní mór dóibh sin a bheith fónta agus inbhuanaithe mar a léirítear in éagmais cinneadh ón gComhairle maidir le heasnamh iomarcach a bheith ann.
- Cobhsaíocht ráta malairte. Ní mór luaineachtaí iomarcacha airgeadra a sheachaint mar is léir trí pháirt a ghlacadh sa sásra ráta malairte gan teannas mór agus gan díluacháil ar feadh 2 bhliain ar a laghad.
- Cóineasú ráta úis. Níor cheart rátaí úis fadtéarmacha a bheith níos mó ná (níos mó ná 2 phointe céatadáin) ráta mheán na dtrí Bhallstát is feidhmiúla ó thaobh cobhsaíocht praghsanna de
CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA RIALACHÁN?
- Tá feidhm ag Rialachán (CE) Uimh. 974/98 ón 01 Eanáir 1999.
- Tá feidhm ag Rialachán (CE) Uimh. 1103/97 ón 20 Meitheamh 1997.
CÚLRA
- Tá deimhneacht dhlíthiúil, go háirithe do dhaoine aonair agus do chuideachtaí, riachtanach nuair a chuireann Ballstát an euro in ionad a airgeadra náisiúnta.
- Ar 1 Eanáir 1999, shocraigh 11 Bhallstát a rátaí malairte, ghlac siad comhbheartas airgeadaíochta agus sheol siad an euro mar airgeadra coiteann nua ar mhargaí airgeadais an domhain.
- Ó mhí Eanáir 2023 i leith, tá an euro ina airgeadra ag 20 Ballstát.
PRÍOMHTHÉARMAÍ
Tréimhse céimnithe amach. bhliain amháin ar a mhéad, ag tosú ar dháta glactha an euro.
Ionstraim dlí. Reachtaíocht, gníomhartha riaracháin, cinntí breithiúnacha, treoracha íocaíochta agus doiciméid eile a bhfuil éifeacht dhlíthiúil acu.
PRÍOMHDHOICIMÉID
Rialachán (CE) Uimh. 974/98 ón gComhairle an 3 Bealtaine 1998 maidir leis an euro a thabhairt isteach (IO L 139, 11.5.1998, lgh. 1–5).
Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Rialachán (CE) Uimh 974/98 a chorprú sa bhundoiciméad. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.
Cinneadh ón gComhairle (CE) Uimh. 1103/97 of 17 Meitheamh 1997 maidir le forálacha áirithe a bhaineann leis an euro a thabhairt isteach (OJ L 162, 19.6.1997, lgh. 1–3).
Féach an leagan comhdhlúite.
Leagan comhdhlúite den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh — Cuid a Trí — Beartais agus gníomhaíochtaí inmheánacha an Aontais — Teideal VIII — Beartas eacnamaíoch agus airgeadaíochta — Caibidil 5 — Forálacha idirthréimhseacha — Airteagal 140 (sean–Airteagail 121(1), 122(2), an dara habairt, agus 123(5) CEE) (IO C 202, 7.6.2016, lch. 108–110).
DOICIMÉID GHAOLMHARA
Cinneadh (AE) 2022/1211 ón gComhairle an 12 Iúil 2022 maidir le glacadh an euro ag an gCróit an 1 Eanáir 2023 (IO L 187, 14.7.2022, lgh. 31–34).
Leagan comhdhlúite den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh — Prótacal (Uimh. 13) maidir leis na critéir um chóineasú (IO C 202, 7.6.2016, lgh. 281–282).
Nuashonraithe 19.04.2023