31.3.2017   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

6

(1)

Tá an tAontas fothaithe ar luachanna uilechoiteanna dhínit an duine, na saoirse, an chomhionannais agus na dlúthpháirtíochta, agus ar an urraim do chearta an duine agus do shaoirsí bunúsacha. Tá sé bunaithe ar phrionsabail an daonlathais agus an smachta reachta, ar comhphrionsabail iad ag na Ballstáit.

(2)

Tá gníomhartha sceimhlitheoireachta ar cheann de na sáruithe is tromchúisí ar luachanna uilechoiteanna dhínit an duine, na saoirse, an chomhionannais agus na dlúthpháirtíochta, agus leas a bhaint as cearta an duine agus as saoirsí bunúsacha, luachanna ar a bhfuil an tAontas fothaithe. Tá siad ar cheann de na hionsaithe is tromchúisí ar an daonlathas agus ar an smachta reachta freisin, ar comhphrionsabail iad ag na Ballstáit agus ar prionsabail iad ar a bhfuil an tAontas Eorpach bunaithe.

(3)

Is é Cinneadh Réime 2002/475/CGB ón gComhairle (3) bunchloch fhreagairt an cheartais choiriúil ó thaobh na mBallstát chun an sceimhlitheoireacht a chomhrac. Le creat dlíthiúil coiteann, agus go háirithe, sainmhíniú comhchuibhithe ar chionta sceimhlitheoireachta, a bheith coiteann do na Ballstáit uile, bíonn tagarmharc ann le haghaidh malartú faisnéise agus le haghaidh comhar idir na húdaráis náisiúnta inniúla faoi Chinneadh Réime 2006/960/CGB ón gComhairle (4), faoi Chinneadh 2008/615/CGB ón gComhairle (5) agus faoi Chinneadh 2005/671/CGB ón gComhairle (6), faoi Rialachán (AE) Uimh 603/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), agus faoi Chinneadh Réime 2002/584/CGB ón gComhairle (8) agus faoi Chinneadh Réime 2002/465/CGB ón gComhairle (9).

(4)

Tá méadú tagtha ar an mbagairt sceimhlitheoireachta le blianta beaga anuas agus tá forbairt tagtha uirthi go pras. Daoine aonair ar a dtugtar “trodaithe eachtracha sceimhlitheoireachta”, téann siad thar lear chun críche sceimhlitheoireachta. Bíonn bagairt mhéadaithe slándála ar na Ballstáit uile mar thoradh ar throdaithe eachtracha sceimhlitheoireachta a bheith ag filleadh. Luadh trodaithe eachtracha sceimhlitheoireachta le hionsaithe agus le comhchealga le déanaí i roinnt Ballstát. Ina theannta sin, tá bagairtí méadaithe ar an Aontas agus ar a chuid Ballstát ó dhaoine aonair a fhanann laistigh den Eoraip ach a mbíonn grúpaí sceimhlitheoireachta thar lear á spreagadh nó a fhaigheann treoir ó na grúpaí sin.

(5)

Ina Rún 2178 (2014), chuir Comhairle Slándála na Náisiún Aontaithe in iúl gur cúis imní di an bhagairt mheádaitheach a bhaineann le trodaithe eachtracha sceimhlitheoireachta agus d’éiligh sí ar Bhallstáit uile na Náisiún Aontaithe a áirithiú go bhfuil cionta a bhaineann leis an bhfeiniméan seo inphionóis faoin dlí náisiúnta. In 2015, ghlac An Chomhairle Eorpach, i ndáil leis an méid sin, an Prótacal Breise a ghabhann le Coinbhinsiún Chomhairle na hEorpa um Sceimhlitheoireacht a Chosc.

(6)

Agus aird á tabhairt ar fhorbairt na mbagairtí sceimhlitheoireachta atá ar an Aontas agus ar na Ballstáit agus ar na hoibleagáidí dlíthiúla atá orthu siúd faoin dlí idirnáisiúnta, ba cheart an sainmhíniú ar chionta sceimhlitheoireachta, ar chionta a bhaineann le grúpa sceimhlitheoireachta agus ar chionta a bhaineann le gníomhaíochtaí sceimhlitheoireachta a chomhfhogasú tuilleadh sna Ballstáit uile, ionas go gcumhdaítear leis iompar a bhaineann go háirithe le trodaithe eachtracha sceimhlitheoireachta agus le maoiniú sceimhlitheoireachta, ar bhealach níos cuimsithí. Ba cheart a bheith in ann na foirmeacha iompair sin a phionósú freisin má dhéantar tríd an idirlíon iad, lena n-áirítear trí na meáin shóisialta.

(7)

Ina theannta sin, i bhfianaise chineál trasteorann na sceimhlitheoireachta, ní mór freagairt láidir chomhordaithe agus comhar a bheith ann laistigh de gach Ballstát féin agus idir na Ballstáit freisin, agus le gníomhaireachtaí agus comhlachtaí inniúla an Aontais, agus idir na gníomhaireachtaí agus na comhlachtaí sin, lena n-áirítear Eurojust agus Europol, sa chomhrac i gcoinne na sceimhlitheoireachta. Chun na críche sin, ba cheart úsáid éifeachtúil a bhaint as na huirlisí agus na hacmhainní comhair atá ar fáil, amhail na foirne comhpháirteacha um imscrúdú agus cruinnithe comhordúcháin arna n-éascú ag Eurojust. I bhfianaise chineál domhanda na sceimhlitheoireachta, is gá freagra idirnáisiúnta a thabhairt uirthi, rud a fhágann go gcaithfidh an tAontas agus a chuid Ballstát an comhar a dhéanann siad le tríú tíortha ábhartha a neartú. Caithfear freagairt láidir chomhordaithe agus comhar a bheith ann freisin ar mhaithe le fianaise leictreonach a áirithiú agus a fháil.

(8)

Sa Treoir seo, liostaítear líon uileghabhálach de choireanna tromchúiseacha, amhail ionsaithe a chuireann beatha duine i mbaol, mar ghníomhartha a dhéantar d’aon ghnó agus ar féidir leo cáiliú mar chionta sceimhlitheoireachta nuair a dhéantar iad, agus a mhéid a dhéantar iad, ar mhaithe le haidhm shonrach sceimhlitheoireachta, eadhon imeaglú tromchúiseach a dhéanamh ar dhaonra, nó iallach míchuí a chur ar rialtas nó ar eagraíocht idirnáisiúnta gníomh a dhéanamh nó staonadh ó ghníomh a dhéanamh, nó struchtúir bhunúsacha pholaitiúla, bhunreachtúla, eacnamaíochta nó shóisialta tíre nó eagraíochta idirnáisiúnta a dhíchobhsú go tromchúiseach nó a scriosadh. Maidir leis an mbagairt go ndéanfaí gníomhartha den sórt sin d’aon ghnó, ba cheart í a mheas freisin mar chion sceimhlitheoireachta nuair a shuítear, ar bhonn imthosca oibiachtúla, go ndearnadh bagairt den sórt sin ar mhaithe le haon aidhm sceimhlitheoireachta den sórt sin. Os a choinne sin thall, gníomhartha atá dírithe, mar shampla, ar iallach a chur ar rialtas aon ghníomh a dhéanamh nó staonadh ó aon ghníomh a dhéanamh ach nach bhfuil áirithe i liosta uileghabhálach na gcoireanna tromchúiseacha, áfach, ní mheastar iad a bheith ina gcionta sceimhlitheoireachta i gcomhréir leis an Treoir seo.

(9)

Na cionta a bhaineann le gníomhaíochtaí sceimhlitheoireachta, is de chineál fíorthromchúiseach iad ós rud é go bhféadfadh sé go mbeadh cionta sceimhlitheoireachta mar thoradh orthu agus go bhféadfadh sé go mbeadh sceimhlitheoirí agus grúpaí sceimhlitheoireachta in ann a gcuid gníomhaíochtaí coiriúla a chothabháil agus a fhorbairt tuilleadh, rud a thugann bonn cirt leis an iompar sin a choiriúlú.

(10)

Sa chion arb é atá ann briogadh poiblí chun cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh, tá, inter alia, sceimhlitheoireacht a ghlóiriú agus bonn cirt a thabairt di nó teachtaireachtaí nó íomhánna ar líne agus as líne a scaipeadh, lena n-áirítear iad siúd a bhaineann le híospartaigh na sceimhlitheoireachta, mar bhealach chun tacaíocht a fháil do chúiseanna sceimhlitheoirí nó chun an daonra a imeaglú go tromchúiseach. Ba cheart iompar den sórt sin a bheith inphionóis nuair is cúis é le baol go bhféadfaí gníomhartha sceimhlitheoireachta a dhéanamh. I ngach cás nithiúil, agus breithniú á dhéanamh féachaint an cúis le baol é, ba cheart imthosca sonracha an cháis a chur san áireamh, amhail údar agus seolaí na teachtaireachta, chomh maith leis an gcomhthéacs ina ndéantar an gníomh. Ba cheart suntas agus inchreidteacht an bhaoil a chur san áireamh freisin nuair a bheidh an fhoráil maidir le briogadh poiblí á cur i bhfeidhm i gcomhréir leis an dlí náisiúnta.

(11)

Is cion atá ann cheana é oiliúint a sholáthar agus, le coir a dhéanamh as oiliúint a fháil le haghaidh na sceimhlitheoireachta, comhlánaítear an cion sin agus tugtar aghaidh go sonrach ar na bagairtí a eascraíonn as daoine atá ag ullmhú go gníomhach chun cionta sceimhlitheoireachta a dhéanamh, lena n-áirítear iad siúd atá ag gníomhú ar a gconlán féin. Le hoiliúint a fháil le haghaidh na sceimhlitheoireachta, áirítear eolas, doiciméadacht nó scileanna praiticiúla a fháil. Ba cheart an staidéar aonair, lena n-áirítear trí mheán an idirlín nó trí ábhar foghlama eile a cheadú, a mheas freisin mar oiliúint a fháil le haghaidh na sceimhlitheoireachta nuair is toradh iompair ghníomhaigh é agus nuair a dhéantar é d’intinn cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh nó d’intinn rannchuidiú lena dhéanamh. I gcomhthéacs imthosca sonracha uile an cháis, is féidir an intinn sin a bhaint de thátal, mar shampla, ón gcineál ábhar agus ó mhinicíocht na tagartha. Mar sin, dá ndéanfaí lámhleabhar a íoslódáil chun pléascáin a dhéanamh chun críoch cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh, d’fhéadfaí sin a mheas mar oiliúint a fháil le haghaidh na sceimhlitheoireachta. Os a choinne sin thall, maidir le féachaint ar shuíomhanna gréasáin nó ábhair a bhailiú chun críocha dlisteanacha, amhail críocha acadúla nó taighde, ní mheastar gurb ionann an méid sin amháin agus oiliúint a fháil le haghaidh na sceimhlitheoireachta faoin Treoir seo.

(12)

I bhfianaise a thromchúisí atá an bhagairt agus an gá atá, go háirithe, le bac a chur ar shreabh na dtrodaithe eachtracha sceimhlitheoireachta, is gá taisteal thar tír amach chun críche sceimhlitheoireachta a choiriúlú, eadhon ní hamháin chun cionta sceimhlitheoireachta a dhéanamh nó chun oiliúint a sholáthar nó a fháil, ach bheith páirteach i ngníomhaíochtaí grúpa sceimhlitheoireachta freisin. Níl sé fíor-riachtanach an gníomh taistil féin a choiriúlú. Ina theannta sin, baineann bagairt slándála le taisteal chuig críoch an Aontais chun críche sceimhlitheoireachta, bagairt slándála atá ag méadú in imeacht aimsire. Féadfaidh na Ballstáit cinneadh a dhéanamh freisin aghaidh a thabhairt ar na bagairtí sceimhlitheoireachta a thagann as taisteal chuig an mBallstát lena mbaineann chun críche sceimhlitheoireachta trí ghníomhartha ullmhúcháin a choiriúlú, lena bhféadfaí pleanáil nó comhchealg a áireamh, d’fhonn cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh nó d’fhonn rannchuidiú lena dhéanamh. Ba cheart aon ghníomh a dhéantar chun an taisteal sin a éascú a choiriúlú freisin.

(13)

Tá trádáil aindleathach in airm thine, ola, drugaí, toitíní, earraí góchumtha agus nithe cultúrtha, chomh maith le gáinneáil ar dhaoine, cambheartaíocht agus sracaireacht ina mbealaí mórbhrabúis maoiniúcháin do ghrúpaí sceimhlitheoireachta anois. Sa chomhthéacs sin, is bagairt mhéadaitheach iad na naisc idir an choireacht eagraithe agus grúpaí sceimhlitheoireachta don Aontas agus ba cheart d’údaráis na mBallstát a bhfuil páirt á glacadh acu in imeachtaí coiriúla iad a chur san áireamh.

(14)

Le Treoir (AE) 2015/849 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10), bunaítear rialacha comhchoiteanna maidir le cosc a chur le húsáid chóras airgeadais an Aontais chun críocha sciúrtha airgid nó maoinithe sceimhlitheoireachta. Chomh maith leis an gcur chuige coisctheach sin, ba cheart an maoiniú sceimhlitheoireachta a bheith inphionóis sna Ballstáit. Le coiriúlú, ní hamháin gur cheart maoiniú gníomhartha sceimhlitheoireachta a chumhdach ach ba cheart maoiniú grúpa sceimhlitheoirí a chumhdach freisin, mar aon le cionta eile a bhaineann le gníomhaíochtaí sceimhlitheoireachta, amhail an earcaíocht agus an oiliúint, nó an taisteal chun críche sceimhlitheoireachta, d’fhonn cur isteach ar na struchtúir tacaíochta lena n-éascaítear cionta sceimhlitheoireachta a dhéanamh.

(15)

Soláthar tacaíochta ábhartha don sceimhlitheoireacht trí dhaoine a bheith rannpháirteach i seirbhísí, sócmhainní agus earraí a sholáthar nó a ghluaiseacht, nó a bheith ag gníomhú mar idirghabhálaithe sa soláthar nó sa ghluaiseacht sin, lena n-áirítear idirbhearta trádála a mbíonn dul isteach san Aontas nó imeacht ón Aontas i gceist leo, amhail ní cultúrtha a dhíol, a fháil nó a mhalartú, ar ní é atá ina ábhar suime ó thaobh na seandálaíochta, na healaíne, na staire nó na heolaíochta agus a thógtar go neamhdhleathach ó limistéar atá faoi rialú ag grúpa sceimhlitheoireachta an tráth a dtógtar é, ba cheart an soláthar sin a bheith inphionóis sna Ballstáit mar bheith ag cabhrú agus ag neartú leis an sceimhlitheoireacht nó mar bheith ag maoiniú na sceimhlitheoireachta má dhéantar é san eolas go mbeartaítear na hoibríochtaí sin nó na fáltais a thagann astu a úsáid, go hiomlán nó go páirteach, chun críche sceimhlitheoireachta nó go rachaidh siad chun tairbhe grúpaí sceimhlitheoireachta. D’fhéadfadh sé go mbeadh gá le bearta breise d’fhonn an trádáil aindleathach i nithe cultúrtha mar fhoinse ioncaim do ghrúpaí sceimhlitheoireachta a chomhrac go héifeachtach.

(16)

Maidir leis an iarracht a dhéantar chun taisteal thar lear chun críche sceimhlitheoireachta agus an iarracht a dhéantar chun oiliúint a sholáthar agus earcaíocht a dhéanamh le haghaidh na sceimhlitheoireachta, ba cheart an dá cheann acu a bheith inphionóis.

(17)

Maidir leis na cionta coiriúla dá bhforáiltear sa Treoir seo, ní mór feidhm a bheith ag coincheap na hintinne maidir leis na heilimintí uile de na cionta sin. Féadfar cineál intinniúil gnímh nó neamhghnímh a infeiriú ó imthosca fíorasacha oibiachtúla.

(18)

Ba cheart foráil a dhéanamh do phionóis agus do smachtbhannaí do dhaoine nádúrtha agus dlítheanacha atá faoi dhliteanas i leith na gcionta sin, lena léireofar a thromchúisí atá na cionta sin.

(19)

Nuair atá earcaíocht agus oiliúint le haghaidh na sceimhlitheoireachta dírithe ar leanbh, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh breithimh in ann an imthoisc seo a chur san áireamh nuair a bheidh pianbhreith á cur ar chiontóirí, cé nár cheart oibleagáid a bheith ar bhreithimh an phianbhreith a mhéadú. Is faoi rogha an bhreithimh atá sé an imthoisc sin a mheasúnú, mar aon le fíorais eile an cháis ar leith.

(20)

Ba cheart rialacha dlínsiúla a bhunú chun a áirithiú go ndéanfar na cionta a leagtar síos sa Treoir seo a ionchúiseamh go héifeachtach. Go háirithe, dealraíonn sé gurb iomchuí é dlínse a bhunú maidir leis na cionta a dhéanann soláthraithe na hoiliúna le haghaidh na sceimhlitheoireachta, is cuma cén náisiúntacht atá acu, i ngeall ar na héifeachtaí a d’fhéadfadh a bheith ag iompar den sórt sin ar chríoch an Aontais agus i ngeall ar an dlúthnasc ábhartha atá ann idir na cionta oiliúint a sholáthar agus a fháil le haghaidh na sceimhlitheoireachta.

(21)

Chun a áirithiú go mbeidh rath ar imscrúduithe agus ar ionchúiseamh cionta sceimhlitheoireachta, cionta a bhaineann le grúpa sceimhlitheoireachta nó cionta a bhaineann le gníomhaíochtaí sceimhlitheoireachta, ba cheart an deis a bheith acu siúd atá freagrach as na cionta sin a imscrúdú nó a ionchúiseamh leas a bhaint as uirlisí imscrúdúcháin éifeachtacha amhail na cinn sin a úsáidtear chun an choireacht eagraithe nó coireanna tromchúiseacha eile a chomhrac. Ba cheart úsáid uirlisí den sórt sin, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta, a bheith spriocdhírithe agus ba cheart, agus iad á n-úsáid, prionsabal na comhréireachta agus cineál agus tromchúis na gcionta atá faoi imscrúdú a chur san áireamh agus ba cheart an ceart go ndéanfar sonraí pearsanta a chosaint a urramú. Ba cheart a áireamh ar uirlisí den sórt sin, i gcás inarb iomchuí, an cuardach a dhéantar ar aon mhaoin phearsanta, idircheapadh cumarsáidí, faireachas ceilte, lena n-áirítear faireachas leictreonach, taifid fuaime a thógáil agus a choimeád, i bhfeithiclí príobháideacha nó poiblí nó in áiteanna príobháideacha nó poiblí, mar aon le hamharcíomhánna daoine i bhfeithiclí poiblí agus in áiteanna poiblí, agus imscrúduithe airgeadais.

(22)

Is modh éifeachtach é chun an sceimhlitheoireacht a chomhrac ar an idirlíon ábhar ar líne, ar briogadh poiblí é chun cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh, a bhaint ag an bhfoinse. Ba cheart do na Ballstáit a seacht ndícheall a dhéanamh chun oibriú i gcomhar le tríú tíortha chun a áirithiú go mbainfí ó fhreastalaithe laistigh dá gcríoch an t-ábhar ar líne atá ina bhriogadh poiblí chun cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh. Mar sin féin, nuair nach indéanta ábhar den sórt sin a bhaint ag an bhfoinse, is féidir sásraí a chur ar bun chun an rochtain ar ábhar den sórt sin a bhlocáil i gcríoch an Aontais. Na bearta arna ndéanamh ag na Ballstáit i gcomhréir leis an Treoir seo d’fhonn ábhar ar líne atá ina bhriogadh poiblí chun cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh a bhaint nó, i gcás nach bhfuil sin indéanta, rochtain ar ábhar den sórt sin a bhlocáil, d’fhéadfaí iad a dhéanamh ar bhonn gníomhaíochta poiblí, amhail gníomhaíocht reachtach, gníomhaíocht neamhreachtach nó gníomhaíocht bhreithiúnach. Sa chomhthéacs sin, ní dochar an Treoir seo do ghníomhaíocht dheonach arna glacadh ag tionscal an idirlín chun cosc a chur ar mhí-úsáid a sheirbhísí nó d’aon tacaíocht a thabharfadh na Ballstáit do ghníomhaíocht den sórt sin, amhail ábhar sceimhlitheoireachta a bhrath agus a mharcáil. Cibé bonn don ghníomh nó cibé modh a roghnaítear, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go soláthraíonn sé leibhéal leordhóthanach deimhneachta dlíthiúla agus intuarthachta d’úsáideoirí agus do sholáthraithe seirbhíse agus go bhféadfaí sásamh breithiúnach a chur ar fáil i gcomhréir leis an dlí náisiúnta. Le haon bhearta den sórt sin, ba cheart cearta na n-úsáideoirí deiridh a chur san áireamh agus ba cheart dóibh na nósanna imeachta dlíthiúla agus breithiúnacha atá ann cheana agus Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (an Chairt) a chomhlíonadh.

(23)

Má dhéantar ábhar ar líne atá ina bhriogadh poiblí chun cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh a bhaint nó, i gcás nach indéanta sin, má dhéantar rochtain ar ábhar den sórt sin a bhlocáil, i gcomhréir leis an Treoir seo, ba cheart nár dhochar an méid sin do na rialacha a leagtar síos i dTreoir 2000/31/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11). Go háirithe, níor cheart aon oibleagáid ghinearálta a fhorchur ar sholáthraithe seirbhísí chun faireachán a dhéanamh ar fhaisnéis a tharchuireann nó a stórálann siad, ná fíorais nó imthosca a lorg go gníomhach lena léireofaí gníomhaíocht neamhdhleathach. Ina theannta sin, níor cheart soláthraithe seirbhíse óstála a bheith faoi dhliteanas a fhad is nach bhfuil eolas iarmhír acu faoi ghníomhaíocht nó faisnéis neamhdhleathach agus nach bhfuil siad ar an eolas faoi na fíorais nó na himthosca lena léirítear an ghníomhaíocht nó an fhaisnéis neamhdhleathach.

(24)

Chun an sceimhlitheoireacht a chomhrac ar bhealach éifeachtach, is den tábhacht é maidir le faisnéis a measann na húdaráis inniúla a bheith ábhartha chun cionta sceimhlitheoireacht a chosc, a bhrath, a imscrúdú agus a ionchúiseamh, go ndéanfaí í a mhalartú ar bhealach éifeachtúil tráthúil idir na húdaráis inniúla agus gníomhaireachtaí an Aontais. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh an fhaisnéis sin á malartú ar bhealach éifeachtach tráthúil i gcomhréir leis an dlí náisiúnta agus le creat dlíthiúil an Aontais atá ann cheana, amhail Cinneadh 2005/671/CGB, Cinneadh 2007/533/CGB ón gComhairle (12) agus Treoir (AE) 2016/681 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13). Agus é á bhreithniú acu ar cheart faisnéis ábhartha a mhalartú, ba cheart do na húdaráis inniúla náisiúnta an bhagairt thromchúiseach a bhaineann le cion sceimhlitheoireachta a chur san áireamh.

(25)

Chun an creat atá ann cheana a neartú maidir le faisnéis a mhalartú chun an sceimhlitheoireacht a chomhrac, mar a leagtar amach i gCinneadh 2005/671/CGB, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú i ndáil le faisnéis ábhartha a bhailíonn a n-údaráis inniúla i gcreat imeachtaí coiriúla, mar shampla údaráis fhorfheidhmithe dlí, ionchúisitheoirí nó breithiúna imscrúdaitheacha, go gcuirfí ar fáil í d’údaráis inniúla Ballstáit eile a measann siad í a bheith ábhartha dóibh. Ar a laghad, ba cheart a áireamh ar an bhfaisnéis ábhartha sin, de réir mar is iomchuí, an fhaisnéis sin a tharchuirtear chuig Europol nó chuig Eurojust i gcomhréir le Cinneadh 2005/671/CGB. Tá sé sin faoi réir rialacha an Aontais maidir le cosaint sonraí, mar a leagtar síos i dTreoir (AE) 2016/680 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (14) agus ní dochar é do rialacha an Aontais maidir le comhar idir na húdaráis náisiúnta inniúla i gcreat imeachtaí coiriúla, amhail iad sin a leagtar síos i dTreoir 2014/41/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15) nó Cinneadh Réime 2006/960/CGB.

(26)

Faisnéis ábhartha a bhailíonn údaráis inniúla na mBallstát i gcreat imeachtaí coiriúla i dtaca le cionta sceimhlitheoireachta, ba cheart í a mhalartú. Tuigtear go gcumhdaíonn an téarma “imeachtaí coiriúla” gach céim de na himeachtaí, ón tráth a bhfuil drochamhras ann go ndearna duine cion coiriúil nó ina ndéantar duine a chúisiú faoi chion coiriúil a bheith déanta aige nó aici go dtí go ndéanfar an cinneadh deiridh cinntitheach cibé acu a rinne nó nach ndearna an duine sin an cion coiriúil lena mbaineann.

(27)

Ba cheart do na Ballstáit bearta cosanta, tacaíochta agus cúnaimh a ghlacadh lena bhfreagrófar do riachtanais shonracha íospartaigh na sceimhlitheoireachta, i gcomhréir le Treoir 2012/29/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16) agus mar a cháilítear tuilleadh leis an Treoir seo. Is íospartach na sceimhlitheoireachta an méid sin a shainmhínítear in Airteagal 2 de Threoir 2012/29/AE, eadhon duine nádúrtha a d’fhulaing díobháil, lena n-áirítear díobháil fhisiciúil, mheabhrach nó mhothúchánach nó caillteanas eacnamaíoch, a mhéid is de bharr cion sceimhlitheoireachta go díreach é nó í, nó duine de theaghlach duine a fuair bás de bharr cion sceimhlitheoireachta go díreach agus a d’fhulaing díobháil mar thoradh ar bhás an duine sin. Tá rochtain ag daoine de theaghlach íospartach marthanach na sceimhlitheoireachta, mar a shainmhínítear iad san Airteagal sin, ar sheirbhísí tacaíochta íospartach agus ar bhearta cosanta íospartach i gcomhréir leis an Treoir sin.

(28)

Maidir leis an gcúnamh a thugtar d’íospartaigh cúiteamh a éileamh, ní dochar é don chúnamh a fhaigheann íospartaigh na sceimhlitheoireachta ó na húdaráis chuiditheacha i gcomhréir le Treoir 2004/80/CE ón gComhairle (17), agus is de bhreis ar an gcúnamh sin é. Ní dochar an méid sin do rialacha náisiúnta maidir le hionadaíocht dhlíthiúil chun cúiteamh a éileamh, lena n-áirítear trí shocruithe cúnaimh dhlíthiúil, ná d’aon rialacha ábhartha náisiúnta eile maidir le cúiteamh.

(29)

Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go bhfuil freagairt chuimsitheach do riachtanais shonracha íospartaigh na sceimhlitheoireachta á cur ar fáil, díreach tar éis ionsaí sceimhlitheoireachta agus fad is gá ina dhiaidh sin, mar chuid den bhonneagar freagartha náisiúnta éigeandála. Chun na críche sin, féadfaidh na Ballstáit suíomh gréasáin aonair, a choinnítear cothrom le dáta, a bhunú a mbeidh an fhaisnéis ábhartha ar fad ann, chomh maith le hionad tacaíochta éigeandála a chur ar fáil d’íospartaigh agus a dteaghlach ina gcuirfear garchabhair shíceolaíoch agus tacaíocht mhothúchánach ar fáil. Ba cheart tacú le tionscnaimh na mBallstát ina leith sin trí leas iomlán a bhaint as na sásraí comhchoiteanna cúnaimh agus na hacmhainní atá ar fáil ar leibhéal an Aontais. Ba cheart a chur san áireamh sna seirbhísí tacaíochta sin, go bhféadfadh athrú teacht ar riachtanais shonracha íospartaigh na sceimhlitheoireachta le himeacht aimsire. I ndáil leis sin, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go dtabharfaidh seirbhísí tacaíochta aghaidh ar an gcéad dul síos ar riachtanais mhothúchánacha agus síceolaíochta na n-íospartach sceimhlitheoireachta is leochailí, agus ba cheart dóibh íospartaigh uile na sceimhlitheoireachta a chur ar an eolas faoi thuilleadh tacaíochta mothúchánaí agus síceolaíche a bheith ar fáil, lena n-áirítear tacaíocht tráma agus comhairleoireacht tráma.

(30)

Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh rochtain ag íospartaigh uile na sceimhlitheoireachta ar fhaisnéis faoi chearta na n-íospartach, seirbhísí tacaíochta atá ar fáil agus scéimeanna cúitimh sa Bhallstát ina ndearnadh an cion sceimhlitheoireachta. Ba cheart do na Ballstáit lena mbaineann gníomhaíocht iomchuí a dhéanamh chun comhar a éascú lena chéile d’fhonn a áirithiú go mbeidh rochtain éifeachtach ar fhaisnéis den sórt sin ag íospartaigh sceimhlitheoireachta a bhfuil cónaí orthu i mBallstát eile seachas an Ballstát ina ndearnadh an cion sceimhlitheoireachta. Ina theannta sin, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh rochtain ag íospartaigh sceimhlitheoireachta ar sheirbhísí tacaíochta fadtéarmacha sa Bhallstát ina bhfuil cónaí orthu, fiú má tharla an cion sceimhlitheoireachta i mBallstát eile.

(31)

Mar a léirítear i Straitéis athbhreithnithe AE maidir leis an Radacú agus an Earcaíocht don Sceimhlitheoireacht a Chomhrac in 2014 agus sna Conclúidí ó Chomhairle an Aontais Eorpaigh agus ó na Ballstáit, ag teacht le chéile dóibh sa Chomhairle in 2015, maidir le feabhas a chur ar fhreagairt an cheartais choiriúil ar an radacú a bhfuil an sceimhlitheoireacht agus an t-antoisceachas foréigneach mar thoradh air, teastaíonn cur chuige fadtéarmach, réamhghníomhach agus cuimsitheach chun cosc a chur ar an radacú agus ar an earcaíocht don sceimhlitheoireacht, lena n-áirítear an radacú ar líne. Le cur chuige den sórt sin, ba cheart bearta i réimse an cheartais choiriúil a chomhcheangal le beartais i réimsí an oideachais, an chuimsithe shóisialta agus an chomhtháthaithe, chomh maith le cláir éifeachtacha don díradacú nó don dícheangal agus imeacht nó don athshlánú, lena n-áirítear i gcomhthéacs an phríosúin agus an phromhaidh. Ba cheart do na Ballstáit dea-chleachtais maidir le bearta agus tionscadail éifeachtacha sa réimse seo a chomhroinnt, go háirithe maidir le trodaithe eachtracha sceimhlitheoireachta, chomh maith le teifigh fillte, i gcás inarb iomchuí, i gcomhar leis an gCoimisiún agus le gníomhaireachtaí agus comhlachtaí ábhartha de chuid an Aontais.

(32)

Ba cheart do na Ballstáit a gcuid iarrachtaí a shaothrú chun an radacú as a n-eascraíonn an sceimhlitheoireacht a chosc agus a chomhrac trí bheartais náisiúnta coisc a chomhordú, trí fhaisnéis agus taithí a chomhroinnt maidir leis na beartais sin, agus trí bheartais náisiúnta coisc a chur chun feidhme nó, de réir mar a bheidh, a thabhairt cothrom le dáta, agus aird á tabhairt ar na riachtanais, na cuspóirí, agus na cumais atá acu féin ag cur lena dtaithí féin. Ba cheart don Choimisiún, i gcás inarb iomchuí, tacaíocht a chur ar fáil d’údaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla agus beartais coisc á bhforbairt aige.

(33)

Ba cheart do na Ballstáit, ag brath ar na riachtanais ábhartha agus ar na himthosca ar leith i ngach Ballstát, tacaíocht a chur ar fáil do ghairmithe, lena n-áirítear comhpháirtithe na sochaí sibhialta ar dóigh dóibh teacht i dteagmháil le daoine a bheadh leochaileach do bheith radacaithe. D’fhéadfaí a áireamh ar bhearta tacaíochta den sórt sin, go háirithe, bearta oiliúna agus bearta ardaithe feasachta lena mbeadh sé mar aidhm iad a chumasú chun comharthaí an radacaithe a shainaithint agus chun aghaidh a thabhairt ar na comharthaí sin. Ba cheart bearta den sórt sin a ghlacadh, i gcás inarb iomchuí, i gcomhar le cuideachtaí príobháideacha, le heagraíochtaí ábhartha na sochaí sibhialta, le pobail áitiúla agus le geallsealbhóirí eile.

(34)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí na Treorach seo a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr an ghá atá le rialacha comhchuibhithe uile-Aontais, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta, mar a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE). I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, mar a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(35)

Leis an Treoir seo, urramaítear na prionsabail a aithnítear le hAirteagal 2 CAE, urramaítear cearta agus saoirsí bunúsacha agus cloítear leis na prionsabail a aithnítear, go háirithe, sa Chairt, lena n-áirítear na cinn sin a leagtar amach i dTeidil II, III, V agus VI inti lena gcuimsítear, inter alia, an ceart chun saoirse agus slándála, an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus faisnéis a fháil, an tsaoirse comhlachais agus an tsaoirse smaointeoireachta, coinsiasa agus reiligiúin, an toirmeasc ginearálta ar idirdhealú a dhéanamh, go háirithe ar fhorais maidir le cine, dath, tionscnamh eitneach nó sóisialta, airíonna géiniteacha, teanga, reiligiún nó creideamh, tuairim pholaitiúil nó eile, an ceart go n-urramófar an saol príobháideach agus saol an teaghlaigh agus an ceart go ndéanfar sonraí pearsanta a chosaint, prionsabail na dlíthiúlachta agus na comhréireachta i dtaca le cionta coiriúla agus pionóis, lena gcumhdaítear freisin an ceanglas maidir le cruinneas, soiléireacht agus intuarthacht sa dlí coiriúil, toimhde na neamhchiontachta mar aon le saoirse ghluaiseachta mar a leagtar amach in Airteagal 21(1) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) agus i dTreoir 2004/38/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (18). Caithfear an Treoir seo a chur chun feidhme i gcomhréir leis na cearta agus na prionsabail sin agus aird á tabhairt freisin ar an gCoinbhinsiún Eorpach chun Cearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha a Chosaint, an Cúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Sibhialta agus Polaitiúla, agus ar oibleagáidí eile maidir le cearta an duine faoin dlí idirnáisiúnta.

(36)

Ní dochar an Treoir seo d’oibleagáidí na mBallstát faoi dhlí an Aontais maidir le cearta nós imeachta daoine atá faoi dhrochamhras nó daoine atá cúisithe in imeachtaí coiriúla.

(37)

Leis an Treoir seo, níor cheart cearta, oibleagáidí ná freagrachtaí na mBallstát faoin dlí idirnáisiúnta, lena n-áirítear faoin dlí daonnúil idirnáisiúnta, a athrú. Ní rialaítear leis an Treoir seo gníomhaíochtaí fórsaí armtha le linn tréimhsí coinbhleachta armtha, atá faoi rialú leis an dlí daonnúil idirnáisiúnta de réir bhrí na dtéarmaí sin faoin dlí sin, agus, a mhéid atá siad faoi rialú ag rialacha eile den dlí idirnáisiúnta, gníomhaíochtaí a dhéanann fórsaí míleata Stáit i bhfeidhmiú a ndualgas oifigiúil.

(38)

Gníomhaíochtaí daonnúla a bheith á soláthar ag eagraíochtaí daonnúla neamhchlaonta a aithnítear sa dlí idirnáisiúnta, lena n-áirítear an dlí daonnúil idirnáisiúnta, ní thagann an soláthar sin laistigh de raon feidhme na Treorach seo, agus cásdlí Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh á chur san áireamh san am céanna.

(39)

Ba cheart cur chun feidhme na mbeart dlí choiriúil arna nglacadh faoin Treoir seo a bheith comhréireach le cineál agus le himthosca an chiona, i ndáil leis na haidhmeanna dlisteanacha a shaothraítear agus i ndáil lena riachtanaí atá siad i sochaí dhaonlathach, agus níor cheart aon treallachas, ciníochas nó idirdhealú de chineál ar bith a bheith i gceist.

(40)

Níor cheart aon ní sa Treoir seo a léiriú amhail go mbeartaítear go ndéanfar scaipeadh faisnéise chun críocha eolaíocha, acadúla nó tuairiscithe a laghdú ná a shrianadh. Maidir le tuairimí radacacha, poileimiciúla nó conspóideacha a léiriú sa díospóireacht phoiblí maidir le ceisteanna polaitiúla íogaire, ní thagann sin laistigh de raon feidhme na Treorach seo ná, go háirithe, faoi raon feidhme an tsainmhínithe ar bhriogadh poiblí chun cionta sceimhlitheoireachta a dhéanamh.

(41)

I gcomhréir le hAirteagal 1 agus le hAirteagal 2 de Phrótacal Uimh. 21 maidir le seasamh na Ríochta Aontaithe agus na hÉireann i dtaca leis an limistéar saoirse, slándála agus ceartais, atá i gceangal le CAE agus le CFAE, agus gan dochar d’Airteagal 4 den Phrótacal sin, níl na Ballstáit sin rannpháirteach i nglacadh na Treorach seo agus níl siad faoi cheangal aici ná faoi réir a cur i bhfeidhm.

(42)

I gcomhréir le hAirteagal 1 agus le hAirteagal 2 de Phrótacal Uimh. 22 maidir le seasamh na Danmhairge, atá i gceangal le CAE agus le CFAE, níl an Danmhairg rannpháirteach i nglacadh na Treorach seo agus níl sí faoi cheangal aici ná faoi réir a cur i bhfeidhm.

(43)

Dá bhrí sin, ba cheart Cinneadh Réime 2002/475/CGB a ionadú leis an Treoir seo i dtaca leis na Ballstáit atá faoi cheangal na Treorach seo, agus ba cheart Cinneadh 2005/671/CGB a leasú leis an Treoir seo,

(1)

ciallaíonn “cistí” sócmhainní de gach cineál, cibé acu inláimhsithe nó doláimhsithe, inchorraithe nó dochorraithe, beag beann ar an mbealach a bhfaightear iad, agus doiciméid dhlíthiúla nó ionstraimí dlíthiúla i bhfoirm ar bith, lena n-áirítear leictreonach nó digiteach, lena bhfianaítear teideal chun sócmhainní den sórt sin, nó leas iontu, lena n-áirítear, ach gan a bheith teoranta dóibh, creidmheasanna bainc, seiceanna taistil, seiceanna bainc, orduithe airgid, scaireanna, urrúis, bannaí, dréachtaí, litreacha creidmheasa,

(2)

ciallaíonn “duine dlíthiúil” aon eintiteas dlíthiúil a bhfuil pearsantacht dhlíthiúil aige faoin dlí is infheidhme, seachas Stáit nó comhlachtaí poiblí i bhfeidhmiú údarás an Stáit agus seachas eagraíochtaí poiblí idirnáisiúnta,

(3)

ciallaíonn “grúpa sceimhlitheoireachta” grúpa struchtúrtha ina bhfuil níos mó ná beirt, a bhunaítear ar feadh tréimhse ama agus a ghníomhaíonn de chomhbheart chun cionta sceimhlitheoireachta a dhéanamh; ciallaíonn “grúpa struchtúrtha” grúpa nach gcuirtear le chéile go randamach chun cion a dhéanamh láithreach agus nach gá dó róil fhoirmiúla a shainiú dá chuid comhaltaí ná nach gá leanúnachas dó maidir lena bhallraíocht ná struchtúr forbartha.

(a)

ionsaithe ar shaol duine a d’fhéadfadh a bheith ina chúis le bás;

(b)

ionsaithe ar iomláine choirp duine;

(c)

fuadach nó gabháil giall;

(d)

scrios mór a dhéanamh ar shaoráid rialtais nó ar shaoráid phoiblí, ar chóras iompair, ar shaoráid bhonneagair, lena n-áirítear córas faisnéise, ardán seasta atá suite ar an scairbh ilchríochach, áit phoiblí nó maoin phríobháideach ar dócha go gcuirfí saol an duine i mbaol dá bharr nó go mbeadh caillteanas mór eacnamaíoch mar thoradh air;

(e)

aerárthaigh, longa nó modhanna eile iompair phoiblí nó iompair earraí a urghabháil;

(f)

pléascáin nó airm, lena n-áirítear airm cheimiceacha, bhitheolaíocha, raideolaíocha nó núicléacha, a mhonarú, a shealbhú, a fháil, a iompar, a sholáthar nó a úsáid, mar aon le taighde agus forbairt ar airm cheimiceacha, bhitheolaíocha, raideolaíocha nó núicléacha;

(g)

substaintí contúirteacha a scaoileadh, nó dóiteáin, tuilte, nó pléascthaí a chur faoi deara arb é is éifeacht leis beatha duine a chur i mbaol;

(h)

cur isteach ar an soláthar uisce, ar an soláthar cumhachta nó ar sholáthar aon acmhainne nádúrtha bunúsaí eile arb é is éifeacht leis beatha duine a chur i mbaol;

(i)

cur isteach neamhdhleathach ar an gcóras, amhail dá dtagraítear in Airteagal 4 de Threoir 2013/40/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (19) i gcásanna ina bhfuil feidhm ag Airteagal 9(3) nó ag pointe (b) nó ag pointe (c) d’Airteagal 9(4) den Treoir sin, agus cur isteach neamhdhleathach sonraí, amhail dá dtagraítear in Airteagal 5 den Treoir sin i gcásanna ina bhfuil feidhm ag pointe (c) d’Airteagal 9(4) den Treoir sin;

(j)

bagairt a dhéanamh aon cheann de na gníomhartha a liostaítear i bpointe (a) go pointe (i) a dhéanamh.

(a)

daonra a imeaglú go tromchúiseach;

(b)

iallach míchuí a chur ar rialtas nó ar eagraíocht idirnáisiúnta aon ghníomh a dhéanamh nó staonadh óna dhéanamh;

(c)

bunstruchtúir pholaitiúla, bhunreachtúla, eacnamaíocha nó shóisialta tíre nó eagraíochta idirnáisiúnta a dhíchobhsú go tromchúiseach nó a dhíothú.

(a)

grúpa sceimhlitheoireachta a threorú;

(b)

páirt a ghlacadh i ngníomhaíochtaí grúpa sceimhlitheoireachta, lena n-áirítear trí fhaisnéis nó acmhainní ábhartha a sholáthar, nó trína chuid gníomhaíochtaí a mhaoiniú ar bhealach ar bith, agus fios a bheith ann go mbeidh an rannpháirtíocht sin ag rannchuidiú le gníomhaíochtaí coiriúla an ghrúpa sceimhlitheoireachta.

(a)

taisteal chuig an mBallstát sin chun cion sceimhlitheoireachta, amhail dá dtagraítear in Airteagal 3, a dhéanamh nó chun rannchuidiú lena dhéanamh, chun bheith rannpháirteach i ngníomhaíochtaí grúpa sceimhlitheoireachta agus fios a bheith ann go rannchuideofar, tríd an rannpháirtíocht sin, le gníomhaíochtaí coiriúla a dhéanfaidh grúpa den sórt sin amhail dá dtagraítear in Airteagal 4, nó chun oiliúint a sholáthar nó a fháil le haghaidh sceimhlitheoireachta amhail dá dtagraítear in Airteagal 7 agus in Airteagal 8; nó

(b)

gníomhartha ullmhúcháin arna ndéanamh ag duine atá ag dul isteach sa Bhallstát sin agus é ar intinn ag an duine sin cion sceimhlitheoireachta a dhéanamh, nó rannchuidiú lena dhéanamh amhail dá dtagraítear in Airteagal 3.

(a)

tromghoid d’fhonn ceann amháin de na cionta a liostaítear in Airteagal 3 a dhéanamh;

(b)

sracadh d’fhonn ceann amháin de na cionta a liostaítear in Airteagal 3 a dhéanamh;

(c)

doiciméid riaracháin atá bréagach a tharraingt suas nó a úsáid d’fhonn ceann amháin de na cionta a liostaítear i bpointe (a) go pointe (i) d’Airteagal 3(1), i bpointe (b) d’Airteagal 4, agus in Airteagal 9 a dhéanamh.

(a)

gníomhaíocht sceimhlitheoireachta a thréigean, agus

(b)

faisnéis a sholáthar do na húdaráis riaracháin nó bhreithiúnacha nach mbeidís in ann a fháil ar shlí eile, lena gcuidítear leo an méid seo a leanas a dhéanamh:

(a)

cumhacht chun ionadaíoch a dhéanamh don duine dlítheanach;

(b)

údarás chun cinntí a dhéanamh thar ceann an duine dhlítheanaigh;

(c)

údarás chun smacht a fheidhmiú laistigh den duine dlítheanach.

(a)

eisiamh ón teideal chun sochar poiblí nó cúnaimh;

(b)

dícháiliú sealadach nó buan chun gníomhaíochtaí tráchtála a chleachtadh;

(c)

cur faoi mhaoirseacht bhreithiúnach;

(d)

ordú foirceanta breithiúnach;

(e)

bunaíochtaí a úsáideadh chun an cion a dhéanamh a dhúnadh go buan nó go sealadach.

(a)

ina ndéantar an cion ina iomláine nó go páirteach ar a chríoch;

(b)

ina ndéantar an cion ar bord soithigh a bhfuil a bhratach ar foluain aige nó ar bord aerárthaigh atá cláraithe ann;

(c)

inar duine de náisiúnaithe nó de chónaitheoirí de chuid an Bhallstáit é an ciontóir;

(d)

ina ndéantar an cion chun tairbhe duine dhlítheanaigh atá bunaithe ar a chríoch;

(e)

ina ndéantar an cion i gcoinne institiúidí nó daoine an Bhallstáit atá i dtrácht nó i gcoinne institiúid, comhlacht, oifig nó gníomhaireacht de chuid an Aontais atá bunaithe sa Bhallstát sin.

(a)

is é an Ballstát an Ballstát sin ar ar a chríoch a rinneadh an cion,

(b)

is é an Ballstát an Ballstát sin dar náisiúnach nó cónaitheoir an ciontóir,

(c)

is é an Ballstát tír tionscnaimh na n-íospartach,

(d)

is é an Ballstát an Ballstát sin ar ar a chríoch a thángthas ar an gciontóir.

(1)

in Airteagal 1, cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (a):

(*1)  Treoir (AE) 2017/541 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 15 Márta 2017 maidir leis an sceimhlitheoireacht a chomhrac, agus lena n-ionadaítear Cinneadh Réime 2002/475/CGB ón gComhairle agus lena leasaítear Cinneadh 2005/671/CGB ón gComhairle (IO L 88, 31.3.2017, lch. 6).”;"

(2)

leasaítear Airteagal 2 mar a leanas:

(a)

tacaíocht mhothúchánach agus shíceolaíoch, amhail tacaíocht tráma agus comhairleoireacht;

(b)

comhairle agus faisnéis a sholáthar maidir le hábhair dhlíthiúla, phraiticiúla nó airgeadais ábhartha, lena n-áirítear feidhmiú cirt íospartach chun faisnéise a éascú, mar a leagtar síos in Airteagal 26;

(c)

cúnamh le héilimh, maidir leis an gcúiteamh atá le fáil d’íospartaigh na sceimhlitheoireachta faoi dhlí náisiúnta an Bhallstáit lena mbaineann.