Tá a lán cúirteanna ann a oibríonn ar leibhéal idirnáisiúnta agus ní bhíonn sé éasca i gcónaí a ndlínse a idirdhealú. Is é is aidhm leis an achoimre seo na cúirteanna Eorpacha a chur i láthair agus idirdhealú a dhéanamh idir na cúirteanna atá ina gcuid den Aontas Eorpach (AE) agus na cúirteanna ar le heagraíochtaí idirnáisiúnta eile iad.

Cúirteanna AE

Is éard is Cúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh (CBAE) ann córas breithiúnach iomlán AE. Tá sí comhdhéanta de dhá chúirt:

an Chúirt Bhreithiúnais
an Chúirt Ghinearálta.

An Chúirt Bhreithiúnais

Tá dlínse ag an gCúirt Bhreithiúnais maidir le caingne a thionscnaíonn tíortha AE nó institiúidí AE. D’fhéadfadh sí dlínse na dídine deiridh a bheith aice i mbreithiúnais arna seachadadh ag an gCúirt Ghinearálta chomh maith. Sa chás seo, rialaíonn sí ar cheisteanna dlí amháin agus ní ar fhíricí an cháis.

An Chúirt Ghinearálta

Tá an Chúirt Ghinearálta ceangailte leis an gCúirt Bhreithiúnais agus tá sí ceaptha le hualach oibre na Cúirte a laghdú. Tá dlínse ag an gCúirt Ghinearálta caingne a éisteacht ag an gcéad chéim a thionscnaíonn tíortha AE nó daoine aonair sna cásanna dá ndéantar foráil sna conarthaí.

Cúirteanna speisialaithe

Faoi Airteagal 257 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, féadfaidh Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle cúirteanna speisialaithe a bhunú de réir an ghnáthnós imeachta reachtaigh. Tá dlínse ag an gcéad chéim ag na cúirteanna seo i gcatagóirí áirithe caingne ar chúrsaí faoi leith. Mar shampla, bunaíodh Binse Sheirbhís Shibhialta na hEorpa in 2005 chun déileáil le díospóidí a bhaineann le seirbhís shibhialta AE. Díscaoileadh an binse agus, ón 1 Meán Fómhair 2016 i leith, aistríodh a chuid oibre chuig an gCúirt Ghinearálta.

Cineálacha éagsúla caingne

Tá CBAE freagrach as a chinntiú go gcloítear le dlí AE. Tá dlínse aici maidir le caingne a thionscnaíonn tíortha AE, institiúidí AE nó saoránaigh AE. Tá roinnt cineálacha nós imeachta ann:

caingean maidir le neamhniú;
imeachtaí maidir le loiceadh oibleagáid a chomhlíonadh;
imeachtaí maidir le neamhghníomh;
caingean maidir le damáistí;
tarchur le haghaidh réamhrialú.

Cúirteanna idirnáisiúnta

Tá raon leathan cúirteanna agus binsí ann ina n-éistear díospóidí ar leibhéal idirnáisiúnta agus a bhfuil a gceanncheathrú ar chríoch Eorpach. Mar sin féin, ní thagann na cúirteanna sin faoi choimirce AE. Is iad sin:

cúirteanna eagraíochtaí Eorpacha eile amhail
- an Chúirt Eorpach nichiaeum Chearta an Duine, cúirt idirnáisiúnta a bunaíodh faoi Chomhairle na hEorpa, ina bhfuil 47 mBallstát faoi láthair; neartaítear léi an Coimisiún Eorpach um Chearta an Duine, a síníodh an 4 Samhain 1950 (bunaithe i Strasbourg, an Fhrainc); agus
- Cúirt CSTE (Comhlachas Saorthrádála na hEorpa), bunaithe i Lucsamburg, lena neartaítear an Comhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch;
na cúirteanna a cruthaíodh faoi choimirce na Náisiún Aontaithe, amhail:
- an Chúirt Bhreithiúnais Idirnáisiúnta, bunaithe sa Háig, an Ísiltír;
- an Chúirt Choiriúil Idirnáisiúnta, bunaithe sa Háig;
- an Binse Coiriúil Idirnáisiúnta don Iar-Iúgslaiv, bunaithe sa Háig chomh maith;
- Binse Idirnáisiúnta um Dhlí na Mara, bunaithe in Hamburg, an Ghearmáin;
comhlachtaí neamhspleácha um réiteach díospóidí na Náisiún Aontaithe, amhail
- an Bhuanchúirt Eadrána, bunaithe sa Háig, ina riartar nósanna imeachta eadrána* agus comhréitigh* agus coistí fiosrúcháin i ndíospóidí idir a 121 thír chomhpháirtíochta, páirtithe príobháideacha agus eagraíochtaí idir-rialtais ar bhonn na rialachán idirnáisiúnta eadrána,
- Comhlacht um Réiteach Díospóidí na hEagraíochta Domhanda Trádála (“EDT”), bunaithe i nGinéiv, an Eilvéis, ina réitítear díospóidí trádála idir 163 thír chomhpháirtíochta EDT.

* PRÍOMHTHÉARMAÍ

Eadráin: sa chás go ndéanann tríú páirtí neamhchlaonta cinneadh díospóid a réiteach idir dhá pháirtithe.

Comhréiteach: sa chás go gcuidíonn tríú páirtí le páirtithe a gcaidreamh a athfhorbairt nó a fheabhsú i ndiaidh díospóide.

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Airteagal 19 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (OI C 202, 7.6.2016, lch. 27)

Airteagal 257 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (IO C 202, 7.6.2016, lch. 160)

Nuashonraithe 22.08.2016

Top

All