Is éard is rialacháin ann gníomhartha dlí a shainítear in Airteagal 288 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE). Bíonn feidhm ghinearálta acu, bíonn siad ina gceangal go huile agus go hiomlán agus bíonn siad infheidhme go díreach i mBallstáit AE.
Ba cheart a thabhairt faoi deara, áfach, nach mbíonn feidhm ag roinnt rialachán maidir leis na Ballstáit uile, agus go bhfuil díolúintí ann, ar a dtugtar roghanna diúltaithe, i gcás Ballstáit áirithe, amhail:
- an Danmhairg, mar shampla i gcodanna áirithe den limistéar saoirse, slándála agus ceartais agus den aontas airgeadaíochta;
- Éire, mar shampla i gcás an limistéir saoirse, slándála agus ceartais; agus
- an Pholainn i gcodanna de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh.
Mar shampla, nuair a chinn AE gníomhaíocht a dhéanamh chun sláinte an duine agus an comhshaol a chosaint níos fearr ar na rioscaí a bhaineann le substaintí ceimiceacha, ghlac sé Rialachán (CE) Uimh. 1907/2006 (ar a dtugtar Rialachán REACH – féach an achoimre) maidir leis an tsaincheist sin.
Is cuid de reachtaíocht thánaisteach AE iad na rialacháin. Is iad institiúidí AE a ghlacann iad ar bhonn na gconartha. Is é is aidhm dóibh cur i bhfeidhm aonfhoirmeach dhlí AE a áirithiú ar fud AE.
Is féidir le rialachán a bheith ina ghníomh reachtach, tarmligthe nó cur chun feidhme. Má ghlacann Comhairle an Aontais Eorpaigh agus Parlaimint na hEorpa é i gcomhréir le gnáthnós imeachta reachtach nó nós imeachta reachtach speisialta, is gníomh reachtach é.
Bíonn feidhm ghinearálta ag rialachán maidir le catagóirí teibí daoine (daoine nach sainaithnítear) agus bíonn sé ina cheangal go huile agus go hiomlán. Is féidir le cinneadh, ar a mhalairt, a shonrú cé chuige a bhfuil sé dírithe, agus ansin bíonn sé ina cheangal orthu amháin.
Ní mór do na daoine a mbíonn feidhm aige maidir leo rialachán a chomhlíonadh go hiomlán agus bíonn sé infheidhme go díreach sna Ballstáit. Ciallaíonn sé sin:
- go mbíonn feidhm aige go díreach tar éis dó teacht i bhfeidhm sna Ballstáit, gan é a bheith riachtanach é a thrasuí sa dlí náisiúnta;
- gur féidir leis cearta agus oibleagáidí a chruthú do dhaoine aonair, ar féidir leo é a agairt go díreach os comhair na gcúirteanna náisiúnta dá bhrí sin;
- gur féidir le daoine aonair iad a úsáid mar thagairt ina gcaidreamh le daoine aonair eile, leis na Ballstáit agus le húdaráis AE.
Tagann sé i bhfeidhm ar an dáta a shocraítear nó, ina éagmais sin, 20 lá tar éis a fhoilsithe in Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh. Bíonn rialacháin infheidhme go comhuaineach, go huathoibríoch agus go haonfhoirmeach ar fud AE.

Rialacháin tharmligthe

Sa nós imeachta maidir le gníomhartha tarmligthe (Airteagal 290 CFAE), féadfaidh an Coimisiún Eorpach rialacháin tharmligthe a ghlacadh chun gnéithe neamhriachtanacha áirithe de ghníomh reachtach a chomhlánú nó a leasú.

Rialacháin chur chun feidhme

Sa nós imeachta maidir le gníomhartha cur chun feidhme (Airteagal 291 CFAE), féadfaidh an Coimisiún, agus i gcásanna eisceachtúla, an Chomhairle rialacháin a ghlacadh chun reachtaíocht a chur i gcrích a éilíonn cur chun feidhme aonfhoirmeach laistigh de AE. Ní mór cumhachtaí cur chun feidhme an Choimisiúin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 (féach an achoimre).
Féadfaidh institiúidí Eorpacha rialacháin chur chun feidhme a ghlacadh freisin le haghaidh Chiste Sóisialta na hEorpa agus Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa. Sainmhínítear an cineál rialacháin sin in Airteagail 164 agus 178 CFAE.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

Dlí (Suíomh gréasáin an Aontais Eorpaigh).

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Leagan comhdhlúite den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh – Cuid a Sé – Forálacha institiúideacha agus airgeadais – Teideal I – Forálacha ag rialú na n-institiúidí – Caibidil 2 – Gníomhartha dlí an Aontais, nósanna imeachta glactha agus forálacha eile – Roinn 1 – Gníomhartha dlí an Aontais – Airteagal 288 (sean–Airteagal 249 CCE) (IO C 202, 7.6.2016, lgh. 171–172).

Nuashonraithe 16.03.2022

Top

All