Forfheidhmiú ceart maoine intleachtúla

 

ACHOIMRE AR:

Treoir 2004/48/CE — forfheidhmiú ceart maoine intleachtúla

Ceartúchán

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

Soláthraítear leis an treoir sraith íosta beart, nósanna imeachta agus leigheasanna lena éascaítear forfheidhmiú sibhialta ceart maoine intleachtúla (CMI) ar fud AE, lena n–áirithítear leibhéal caighdeánaithe cosanta ar fud an mhargaidh inmheánaigh.

In 2017, ghlac an Coimisiún Eorpach pacáiste beart chun tuilleadh feabhais a chur ar chur i bhfeidhm agus ar chur chun feidhme CMI agus ar an gcomhrac i gcoinne an ghóchumtha agus na píoráideachta. Go sonrach, d’fhoilsigh sé Teachtaireacht Treorach lena soiléirítear na rialacha atá leagtha amach sa treoir seo i gcás go raibh léirmhínithe éagsúla i dtíortha AE. Leanann na bearta sin plean gníomhaíochta 10 bpointe maidir le CMI a fhorfheidhmiú in AE arna leagan amach ag an gCoimisiún in 2014.

PRÍOMHPHOINTÍ

Cuspóirí

Is é an príomhchuspóir leis an treoir a áirithiú go bhfuil na huirlisí céanna ar fáil ar fud AE ionas go mbeidh cruthaitheoirí agus nuálaithe ábalta a gcearta maoine intleachtúla a fheidhmiú. Chomh maith le góchumadh agus píoráideacht a chomhrac, áfach, cuidíonn sé le cuspóirí eile a bhaint amach chomh maith, lena n–áirítear:

• iomaíochas nuálaíochta agus gnó a chur chun cinn — trí phionós a ghearradh go héifeachtach ar ghóchumadh agus ar phíoráideacht, is féidir muinín sa mhargadh aonair a áirithiú;
• fostaíocht san Eoraip a chosaint — tá an damáiste a tharla do ghnólachtaí mar thoradh ar ghóchumadh agus ar phíoráideacht léirithe sa líon post atá á dtairiscint;
• cosaint tomhaltóirí a áirithiú — déantar calaois ar thomhaltóirí d’aon toil maidir leis an gcáilíocht a bhfuil siad i dteideal bheith ag súil leis ó tháirgí, rud a chuireann an tsláinte (e.g. cógais nó cosmaidí góchumtha) agus an tsábháilteacht (e.g. bréagáin ghóchumtha ) i mbaol agus ní bhaineann siad tairbhe i bprionsabal ó ráthaíocht, ó sheirbhís iardhíola nó ó leigheas éifeachtach i gcás damáiste;
• coimeád an oird phoiblí a áirithiú — sáraíonn góchumadh agus píoráideacht an reachtaíocht um dhlí (saothar folaitheach), an reachtaíocht um cháin (caillteanas ioncam an rialtais), an reachtaíocht maidir le sláinte agus an reachtaíocht maidir le sábháilteacht táirgí.

Raon feidhme

Tá feidhm ag an treoir seo maidir le sárú ar bith ar CMInna dá bhforáiltear le dlí AE agus/nó le dlí náisiúnta thír AE lena mbaineann.

Níl feidhm ag an treoir maidir le:

• rialacha AE maidir le forfheidhmiú ceart a bhaineann le cóipcheart;
• rialacha AE lena rialaítear an dlí substainteach maidir le maoin intleachtúil (is é sin, dlí lena sainítear cearta agus oibleagáidí maidir le maoin intleachtúil);
• oibleagáidí idirnáisiúnta thíortha AE agus go sonrach an Comhaontú maidir le Gnéithe de Chearta Maoine Intleachtúla a bhaineann le Trádáil (ar a dtugtar “Comhaontú TRIPS”);
• rialacha náisiúnta ar bith i dtíortha AE a bhaineann le nósanna imeachta coiriúla nó pionóis le haghaidh CMInna a shárú.

Oibleagáid ghinearálta

• Ba cheart do thíortha AE na bearta, na nósanna imeachta agus na leigheasanna is gá a bhunú chun forfheidhmiú CMIanna a áirithiú agus an beart cuí a dhéanamh i gcoinne iad siúd atá freagrach as góchumadh agus píoráideacht.
• Ba cheart do na bearta, na nósanna imeachta agus na leigheasanna sin a bheith éifeachtach, comhréireach agus athchomhairleach, ach nach gcruthófar bacainní leo ar thrádáil dhlisteanach agus go dtairgfear cosaintí i gcoinne a mí-úsáide leo.

Iarratas ar chosaint

Féadfaidh na daoine seo a leanas iarratas a chur isteach ar bhearta um chosaint maoine intleachtúla:

• sealbhóirí CMInna,
• gach duine eile atá údaraithe chun na cearta sin a úsáid (e.g. ceadúnais) agus comhlachtaí a dhéanann ionadaíocht ar son sealbhóirí ceart maoine intleachtúla (comhlachtaí bainistithe comhcheart maoine intleachtúla agus comhlachtaí cosanta gairmiúla) i gcomhréir leis an dlí is infheidhme.

Ceart chun faisnéise

Ar iarratas ón ngearánaí, féadfaidh cúirt a ordú go gcuirfidh an sáraitheoir nó duine ar bith eile faisnéis ar fáil maidir le tionscnamh na n–earraí nó na seirbhísí a meastar go bhfuil CMI á shárú leo agus maidir leis na líonraí dá ndáileadh nó dá soláthar, sna cásanna seo a leanas:

• má fuarthas go raibh na hearraí sáraitheacha i seilbh an duine sin ar scála tráchtála;
• má fuarthas go raibh na seirbhísí sáraitheacha sin á n–úsáid ag an duine ar scála tráchtála;
• má fuarthas go raibh seirbhísí a úsáidtear i ngníomhaíochtaí sáraitheacha á gcur ar fáil ag an duine sin ar scála tráchtála;
• má léirítear go raibh an duine sin páirteach i dtáirgeadh, monarú nó dáileadh na n–earraí nó na seirbhísí sáraitheacha.

Rialacha maidir leis an bhfianaise a fháil agus a choimeád

Ar iarratas ón iarrthóir, féadfaidh cúirt ordú a thabhairt don pháirtí freasúrach fianaise a chur i láthair atá faoina smacht, faoi réir an fhaisnéis rúnda a chosaint. Féadfaidh an chúirt bearta a eisiúint chomh maith lenar féidir fianaise ábhartha a choimeád i ndáil leis an sárú líomhnaithe.

Bearta sealadacha agus réamhchúraim

Ar iarratas ón iarrthóir, féadfaidh an chúirt urghaire idirbhreitheach* a eisiúint atá beartaithe chun:

• sárú ag bagairt ar CMI a chosc;
• cosc a chur, ar bhonn sealadach, ar leanúint leis na sáruithe líomhnaithe ar CMI;
• leanúint an tsáraithe líomhnaithe a chur faoi réir lóisteáil ráthaíochtaí atá beartaithe lena áirithiú go ndéanfar an sealbhóir cirt a chúiteamh.

I gcásanna áirithe, féadfaidh na húdaráis bhreithiúnacha gabháil réamhchúraim mhaoin inaistrithe agus do-aistrithe an tsáraitheora líomhnaithe a údarú, lena n–áirítear bac a chur lena chuntais bhainc/cuntais bhainc agus le sócmhainní eile.

Bearta a bhíonn mar thoradh ar chinneadh ón gcás

Ar iarratas ón iarrthóir, féadfaidh cúirt a ordú go ndéanfaí bearta ceartaitheacha lenar féidir na hearraí sáraitheacha a aisghairm ón margadh nó a bhaint den mhargadh nó iad a scriosadh.

Féadfaidh cúirt urghaire bhuan a eisiúint chomh maith lena gcuirtear cosc ar an sárú leanúint ar aghaidh nó lena ndámhtar damáistí don pháirtí díobháilte.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?

Tá sí i bhfeidhm ón 20 Bealtaine 2004 agus b’éigean dlí a dhéanamh di i dtíortha AE faoin 29 Aibreán 2006.

CÚLRA

• Forfheidhmiú Ceart Maoine Intleachtúla (An Coimisiún Eorpach)

PRÍOMHTHÉARMAÍ

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2004/48/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 29 Aibreán 2004 maidir le forfheidhmiú ceart maoine intleachtúla (IO L 157, 30.4.2004, lgh. 45-86). Téacs arna athfhoilsiú mar cheartúchán (IO L 195, 2.6.2004, lgh. 16-25)

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle agus chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa — Treoir maidir le gnéithe áirithe de Threoir 2004/48/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le forfheidhmiú ceart maoine intleachtúla (COM(2017) 708 críochnaitheach, 29.11.2017)

Nuashonraithe 11.06.2018