61991J0078

++++

1. Κοινωνική ασφάλιση των διακινουμένων εργαζομένων - Κοινοτική κανονιστική ρύθμιση - Καθ' ύλην πεδίο εφαρμογής - Εμπίπτουσες και αποκλειόμενες παροχές - Κριτήρια διακρίσεως - Παροχή σκοπούσα στην ελάφρυνση των οικογενειακών βαρών του δικαιούχου η οποία χορηγείται βάσει αντικειμενικών και υπό του νόμου καθοριζομένων κριτηρίων - Περιλαμβάνεται - Παροχή μη εξαρτώμενη από την καταβολή εισφορών - Δεν υπάρχει επίπτωση

(Κανονισμός 1408/71 του Συμβουλίου, άρθρο 4 PAR 1, στοιχείο η')

2. Κοινωνική ασφάλιση των διακινουμένων εργαζομένων - Οικογενειακές παροχές - Μισθωτός που υπόκειται στη νομοθεσία κράτους μέλους, αλλά κατοικεί με την οικογένειά του σε άλλο κράτος μέλος - Εκ πλαγίου δικαίωμα του συζύγου για τις οικογενειακές παροχές που προβλέπονται από τη νομοθεσία στην οποία υπάγεται ο εργαζόμενος - Προϋποθέσεις

(Κανονισμός 1408/71 του Συμβουλίου, άρθρο 73)

1. Η διάκριση μεταξύ των παροχών που αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1408/71 και αυτών που εμπίπτουν στο εν λόγω πεδίο έγκειται κατ' ουσίαν στα συστατικά κάθε παροχής στοιχεία, ιδίως στον σκοπό και στις προϋποθέσεις χορηγήσεώς της, και όχι στο εάν μια παροχή χαρακτηρίζεται ή όχι από την εθνική νομοθεσία ως παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως.

Πρέπει να εξομοιωθεί προς οικογενειακή παροχή κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο η', του κανονισμού 1408/71 μια παροχή που αποσκοπεί στην ελάφρυνση των οικογενειακών βαρών και χορηγείται στον αιτούντα βάσει αντικειμενικών και υπό του νόμου καθοριζομένων κριτηρίων, συγκεκριμένα της περιουσίας του, του εισοδήματός του, του αριθμού των συντηρουμένων υπ' αυτού τέκνων καθώς και της ηλικίας τους, χωρίς αυτή να εξαρτάται από καμιά ατομική και αυθαίρετη εκτίμηση των προσωπικών του αναγκών.

Το γεγονός ότι η χορήγηση μιας τέτοιας παροχής δεν εξαρτάται από καμιά προϋπόθεση καταβολής εισφορών δεν έχει σημασία, δεδομένου ότι ο χαρακτηρισμός μιας παροχής ως παροχής κοινωνικής ασφαλίσεως καλυπτόμενης από τον κανονισμό 1408/71 δεν εξαρτάται από τον τρόπο χρηματοδοτήσεώς της.

2. Στην περίπτωση που ένας μισθωτός υπόκειται στη νομοθεσία κράτους μέλους και ζει μαζί με την οικογένειά του σε άλλο κράτος μέλος, ο σύζυγός του, ο οποίος ουδέποτε κατοίκησε ούτε υπήρξε μισθωτός στο κράτος μέλος της απασχολήσεως του εργαζομένου, μπορεί να επικαλεστεί το άρθρο 73 του κανονισμού 1408/71 και να προβάλει εκ πλαγίου δικαίωμα για τη λήψη από τον αρμόδιο φορέα του κράτους αυτού οικογενειακών παροχών για τα μέλη της οικογενείας του εργαζομένου αυτού, υπό τον όρο ότι ο εργαζόμενος πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 73 και ότι οι σχετικές οικογενειακές παροχές προβλέπονται και από την εθνική νομοθεσία που ισχύει για τα μέλη της οικογενείας.

CNS/s

Στην υπόθεση C-78/91,

που έχει ως αντικείμενο αίτηση του Social Security Commissioner, Belfast, προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογήν του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ

Rose Hughes

και

Chief Adjudication Officer,

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς την ερμηνεία ορισμένων διατάξεων του κανονισμού (ΕΟΚ) 1408/71 του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς, στους μη μισθωτούς και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΟΚ) 2001/83 του Συμβουλίου, της 2ας Ιουνίου 1983 (ΕΕ L 230, σ. 6), ιδίως των άρθρων του 4, παράγραφος 1, και 73, καθώς και ως προς την ερμηνεία των διατάξεων του κανονισμού (ΕΟΚ) 1612/68 του Συμβουλίου, της 15ης Οκτωβρίου 1968, περί της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητας (ΕΕ ειδ. έκδ. 05/001, σ. 33), και ιδίως του άρθρου του 7, παράγραφος 2,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πέμπτο τμήμα),

συγκείμενο από τους R. Joliet, πρόεδρο τμήματος, J. C. Moitinho de Almeida, G. C. Rodriguez Iglesias, M. Zuleeg και D. A. O. Edward, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: W. Van Gerven,

γραμματέας: H. A. Ruehl, κύριος υπάλληλος διοικήσεως,

λαμβάνοντας υπόψη τις γραπτές παρατηρήσεις που κατέθεσαν:

- η Rose Hughes, εκπροσωπούμενη από τον John O' Neill, solicitor στο Belfast Law Centre

- η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, εκπροσωπούμενη από τη Rosemary Caudwell, του Treasury Solicitor' s Department, επικουρούμενη από τους Brian Kerr, QC, και David Pannick, barrister

- η Γερμανική Κυβέρνηση εκπροσωπούμενη από τους Ernst Roeder και Joachim Karl

- η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη από τον Nicholas Khan, μέλος της Νομικής της Υπηρεσίας

έχοντας υπόψη την έκθεση ακροατηρίου,

αφού άκουσε τις προφορικές παρατηρήσεις της Rose Hughes, εκπροσωπούμενης από τους Nicolas Hanna, QC, και Gerry Grainger, barrister, της Κυβερνήσεως του Ηνωμένου Βασιλείου, εκπροσωπούμενης από τη Sue Cochrane και την Eleanor Sharpston, barrister, και της Επιτροπής κατά τη συνεδρίαση της 19ης Μαρτίου 1992,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 6ης Μαΐου 1992,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1 Με απόφαση της 14ης Ιανουαρίου 1991, που περιήλθε στο Δικαστήριο στις 26 Φεβρουαρίου 1991, ο Social Security Commissioner, Belfast, υπέβαλε, κατ' εφαρμογήν του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, προδικαστικά ερωτήματα σχετικά με την ερμηνεία ορισμένων διατάξεων του κανονισμού (ΕΟΚ) 1408/71 του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς, στους μη μισθωτούς και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΟΚ) 2001/83 του Συμβουλίου, της 2ας Ιουνίου 1983 (ΕΕ L 230, σ. 6), ιδίως των άρθρων του 4, παράγραφος 1, και 73, καθώς και ως προς την ερμηνεία των διατάξεων του κανονισμού (ΕΟΚ) 1612/68 του Συμβουλίου, της 15ης Οκτωβρίου 1968, περί της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητας (ΕΕ ειδ. έκδ. 05/001, σ. 33), και ιδίως του άρθρου του 7, παράγραφος 2.

2 Τα ερωτήματα αυτά ανέκυψαν στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της Rose Hughes και του Chief Adjudication Officer σχετικά με το δικαίωμα της Hughes να της χορηγηθεί το family credit (οικογενειακή παροχή).

3 Το family credit είναι μια μη εξαρτώμενη από εισφορές και εβδομαδιαίως καταβαλλόμενη παροχή σε χρήμα, η οποία χορηγείται στις ευρισκόμενες σε δυσχερή οικονομική κατάσταση οικογένειες κατ' εφαρμογή του Social Security (Nothern Ireland, στο εξής: ΝΙ) Order 1986 και των Family Credit (General) Regulations (NI) 1987.

4 Το άρθρο 21 του Social Security (NI) Order 1986 ορίζει:

"1) Τα θεσπισμένα συστήματα προβλέπουν τις ακόλουθες παροχές (αναφερόμενες στον παρόντα νόμο ως 'παροχές συνδεόμενες με το εισόδημα' ):

α) παροχή προς ενίσχυση του εισοδήματος (income support)

β) οικογενειακή παροχή (family credit) και

γ) επίδομα στέγης (housing benefit).

(...)

5) Υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 52, παράγραφος 1, στοιχείο α', ένα άτομο στη Βόρεια Ιρλανδία δικαιούται του family credit, εφόσον η σχετική αίτηση έχει υποβληθεί ή θεωρείται ως υποβληθείσα, αν

α) το εισόδημά του

i) δεν υπερβαίνει ένα καθορισμένο ύψος, ή

ii) το υπερβαίνει μεν, αλλά τόσο μόνον ώστε να απομένει ένα ποσό στην περίπτωση που γίνει η προβλεπόμενη από το άρθρο 22, παράγραφος 3, έκπτωση

β) το εν λόγω άτομο ή, αν αυτό είναι μέλος εγγάμου ή αγάμου ζεύγους, το εν λόγω άτομο ή το άλλο μέλος του ζεύγους ασκεί κανονικώς αμειβόμενη δραστηριότητα

γ) το εν λόγω άτομο ή, αν αυτό είναι μέλος εγγάμου ή αγάμου ζεύγους, το εν λόγω άτομο ή το άλλο μέλος του ζεύγους συντηρεί μέλος της ιδίας οικογενείας το οποίο είναι τέκνο ή πρόσωπο με συγκεκριμένη περιγραφή."

5 Η κανονιστική ρύθμιση 3, παράγραφος 1, των Family Credit (General) Regulations (NI) 1987 διευκρινίζει την προϋπόθεση κατοικίας και παρουσίας στη Βόρειο Ιρλανδία ως εξής:

"'Ενα άτομο θεωρείται ότι βρίσκεται στη Βόρεια Ιρλανδία όταν, κατά την ημερομηνία υποβολής αιτήσεως,

α) είναι παρόν και έχει τη συνήθη κατοικία του στη Βόρεια Ιρλανδία

β) ο ενδεχόμενος σύντροφός του έχει τη συνήθη κατοικία του στο Ηνωμένο Βασίλειο

γ) το εισόδημά του ή το εισόδημα του ενδεχομένου συντρόφου του προέρχονται, τουλάχιστον εν μέρει, από αμειβόμενη εργασία στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στην Ιρλανδία, και

δ) το εισόδημά του καθώς και αυτό του ενδεχομένου συντρόφου του δεν προέρχονται εξ ολοκλήρου από αμειβόμενη εργασία εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου ή της Ιρλανδίας."

6 Η Hughes κατοικεί με τον σύζυγό και τα τρία τέκνα της στην Ιρλανδία. Δεν ασκεί καμία επαγγελματική δραστηριότητα. Ο σύζυγός της, υπήκοος του Ηνωμένου Βασιλείου, εργάζεται στη Βόρεια Ιρλανδία, στο Υπουργείο Γεωργίας, χωρίς ποτέ να έχει εργαστεί εκτός της Βόρειας Ιρλανδίας.

7 Στις 30 Μαρτίου 1988 η Hughes υπέβαλε στην αρμόδια αρχή της Βόρειας Ιρλανδίας αίτηση για τη χορήγηση family credit. Η αίτηση αυτή απορρίφθηκε, καταρχάς από τον Adjudication Officer και, στη συνέχεια, κατόπιν ασκήσεως σχετικής προσφυγής της, από το Enniskillen Social Security Appeal Tribunal, για τον λόγο ότι η Hugurs δεν πληρούσε την προϋπόθεση της κατοικίας του προαναφερθέντος άρθρου 21, παράγραφος 5, του Social Security (NI) Order 1986 όπως η έννοια αυτή προσδιορίζεται στην προαναφερθείσα κανονιστική ρύθμιση 3, παράγραφος 1, των Family Credit (General) Regulations (NI) 1987.

8 Η Hughes φρονεί ότι, έστω και αν γίνει δεκτό ότι δεν πληροί την προϋπόθεση της κατοικίας, δικαιούται, παρ' όλ' αυτά, το family credit δυνάμει του κοινοτικού δικαίου. Ισχυρίζεται ότι το family credit αποτελεί, ως οικογενειακή παροχή, παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο η', του κανονισμού 1408/71 και ότι πρέπει, ως εκ τούτου, να εφαρμοστεί ο κανονισμός αυτός, και ειδικότερα το άρθρο του 73. Επικουρικώς, η Hughes ισχυρίζεται ότι το family credit αποτελεί κοινωνικό πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 2, του κανονισμού 1612/68 και ότι η προϋπόθεση της κατοικίας που θέτει η προαναφερθείσα βρετανική νομολογία αποτελεί συγκαλυμμένη κατά των διακινουμένων εργαζομένων διάκριση, απαγορευόμενη από το άρθρο αυτό.

9 Αντιθέτως, ο Adjudication Officer υποστηρίζει ότι το family credit δεν αποτελεί παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 1408/71 και ότι επομένως δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1408/71. Πρόκειται, κατά τη γνώμη του, για κοινωνικό κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 2, του κανονισμού 1612/68 πλεονέκτημα του οποίου, ωστόσο, μπορεί να γίνει επίκληση μόνο από υπήκοο κράτους μέλους διαφορετικού από αυτό εντός του οποίου απασχολείται το οικείο άτομο.

10 Ο Social Security Commissioner, ενώπιον του οποίου ασκήθηκε έφεση, ανέστειλε τη σχετική διαδικασία και υπέβαλε τα εξής προδικαστικά ερωτήματα:

"1) Αποτελεί το family credit παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΟΚ) 1408/71;

2) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, όταν ένας μισθωτός υπόκειται στη νομοθεσία ενός κράτους μέλους (κράτος μέλος Α), δικαιούται ο σύζυγός του, δυνάμει του άρθρου 73 του κανονισμού (ΕΟΚ) 1408/71, να λάβει για μέλη της οικογενείας του εργαζομένου αυτού τα οποία κατοικούν σε άλλο κράτος μέλος (κράτος μέλος Β) οικογενειακές παροχές που προβλέπονται από τη νομοθεσία του κράτους μέλους Α στο έδαφος του οποίου ο αιτών σύζυγος ουδέποτε κατοίκησε ή απασχολήθηκε;

3) Αν το family credit δεν είναι παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως, πρόκειται για κοινωνικό πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΟΚ) 1612/68;

4) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, μπορεί ο κανονισμός αυτός να εφαρμοστεί όταν ο εργαζόμενος είναι υπήκοος του κράτους μέλους στο οποίο και σήμερα και πάντοτε απασχολούνταν;

5) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, μπορεί ο κανονισμός να παράσχει ίδια δικαιώματα στον σύζυγο ενός τέτοιου εργαζομένου όταν ο σύζυγος αυτός δεν κατοικεί στο κράτος μέλος εντός του οποίου απασχολείται ο εργαζόμενος;"

11 Στην έκθεση ακροατηρίου αναπτύσσονται διεξοδικώς τα πραγματικά περιστατικά και το νομικό πλαίσιο της διαφοράς της κύριας δίκης, η εξέλιξη της διαδικασίας καθώς και οι γραπτές παρατηρήσεις που κατατέθηκαν στο Δικαστήριο. Τα στοιχεία αυτά της δικογραφίας δεν επαναλαμβάνονται κατωτέρω παρά μόνο καθόσον απαιτείται για τη συλλογιστική του Δικαστηρίου.

Επί του πρώτου ερωτήματος

12 Με το πρώτο του προδικαστικό ερώτημα, το οποίο αφορά το καθ' ύλην πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1408/71, το εθνικό δικαστήριο ζητεί να μάθει αν μια παροχή όπως το family credit μπορεί να εξομοιωθεί προς παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 1408/71.

13 Δυνάμει του άρθρου 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 1408/71, το καθ' ύλην πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού καλύπτει όλες τις νομοθεσίες των κρατών μελών που αφορούν τους απαριθμούμενους στα στοιχεία α' έως η' της ίδιας αυτής διατάξεως κλάδους κοινωνικής ασφαλίσεως, ενώ, σύμφωνα με την παράγραφο 4 του ίδιου άρθρου, από το καθ' ύλην πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αποκλείεται, μεταξύ άλλων, η "κοινωνική και ιατρική πρόνοια".

14 Το Δικαστήριο έχει επανειλημμένως αποφανθεί ότι η διάκριση μεταξύ των παροχών που αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1408/71 και αυτών που εμπίπτουν στο εν λόγω πεδίο έγκειται κατ' ουσίαν στα συστατικά κάθε παροχής στοιχεία, ιδίως στον σκοπό και στις προϋποθέσεις χορηγήσεώς της, και όχι στο εάν μια παροχή χαρακτηρίζεται ή όχι από την εθνική νομοθεσία ως παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως.

15 Συναφώς, κατά πάγια νομολογία του μια παροχή πρέπει να θεωρείται ως παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως εφόσον χορηγείται, χωρίς οποιαδήποτε ατομική και εισάγουσα διακρίσεις στάθμιση των ατομικών αναγκών, στους δικαιούχους βάσει μιας από τον νόμο καθοριζομένης καταστάσεως και εφόσον έχει σχέση με κάποιον από τους κινδύνους που ρητώς απαριθμούνται στο άρθρο 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 1408/71 (βλ., ιδίως, τις αποφάσεις της 20ής Ιουνίου 1991, C-356/89, Newton, Συλλογή 1991, σ. Ι-3017 της 24ης Φεβρουαρίου 1987, 379/85 έως 381/85 και 93/86, Giletti, Συλλογή 1987, σ. 955, σκέψη 11, και της 27ης Μαρτίου 1985, 249/83, Hoeckx, Συλλογή 1985, σ. 973, σκέψεις 12 έως 14).

16 Προκειμένου περί της ερμηνείας των κριτηρίων αυτών ενόψει μιας παροχής όπως το family credit, δεν αμφισβητείται, όσον αφορά την πρώτη προϋπόθεση, ότι οι σχετικές με τη χορήγησή του διατάξεις παρέχουν στους δικαιούχους ένα από τον νόμο προσδιοριζόμενο δικαίωμα. Ωστόσο, η Γερμανική Κυβέρνηση και η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου φρονούν ότι για τη χορήγηση του family credit ουσιώδες κριτήριο αποτελούν οι προσωπικές ανάγκες του αιτούντος, οπότε η εν λόγω παροχή πρέπει να θεωρηθεί ως παροχή κοινωνικής προνοίας.

17 Καίτοι είναι αληθές ότι μια παροχή όπως το family credit χορηγείται ή δεν χορηγείται μόνο ενόψει της περιουσίας του αιτούντος, του εισοδήματός του, του αριθμού των συντηρουμένων απ' αυτόν τέκνων καθώς και της ηλικίας τους, εξ αυτού δεν έπεται ότι η χορήγηση της παροχής αυτής εξαρτάται από την ατομική εκτίμηση των προσωπικών αναγκών του αιτούντος, πράγμα που χαρακτηρίζει την κοινωνική πρόνοια (βλ. υπό την έννοια αυτή την απόφαση της 28ης Μαΐου 1974, 187/73, Gallemeyn, ECR 1974, σ. 553, σκέψεις 7 και 8). Πράγματι, εδώ πρόκειται για αντικειμενικά και υπό του νόμου καθοριζόμενα κριτήρια τα οποία, εφόσον πληρούνται, παρέχουν δικαίωμα για την παροχή αυτή χωρίς η αρμόδια αρχή να μπορεί να λάβει υπόψη άλλες προσωπικές συνθήκες.

18 'Οσον αφορά τη δεύτερη προϋπόθεση, η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ισχυρίζεται ότι το family credit δεν εμπίπτει σε κανέναν από τους κλάδους κοινωνικής ασφαλίσεως που απαριθμούνται στο άρθρο 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 1408/71, δοθέντος ότι κύριος σκοπός αυτής είναι να διατηρηθούν στην εργασία τους, διά της παροχής συμπληρωματικού εισοδήματος, οι έχοντες οικογένεια και ανεπαρκώς αμειβόμενοι εργαζόμενοι οι οποίοι θα είχαν μεγαλύτερο εισόδημα αν ήσαν άνεργοι.

19 'Οπως προκύπτει από τη δικογραφία, το family credit επιτελεί, στην πραγματικότητα, διττή λειτουργία, ήτοι, αφενός, όπως επισήμανε η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, στη διατήρηση της εργασίας των εργαζομένων που αμείβονται ανεπαρκώς και, αφετέρου, στην αντιμετώπιση των οικογενειακών δαπανών, πράγμα που προκύπτει ιδίως από το γεγονός ότι η εν λόγω παροχή καταβάλλεται μόνον εφόσον η οικογένεια του ενδιαφερομένου περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα τέκνα και από το ότι το ύψος της ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία των τέκνων.

20 Βάσει επομένως της δεύτερης αυτής λειτουργίας της, μια παροχή όπως το family credit εμπίπτει στην κατηγορία των οικογενειακών παροχών που καθορίζονται στο άρθρο 1, στοιχείο κα', σημείο i του κανονισμού 1408/71 και έχει ως εκ τούτου σχέση με τον μνημονευόμενο στο άρθο 4, παράγραφος 1, στοιχείο η', του ίδιου κανονισμού κίνδυνο.

21 Αντίθετα προς ό,τι υποστηρίζουν η Γερμανική Κυβέρνηση και η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ο χαρακτηρισμός μιας τέτοιας παροχής ως παροχής κοινωνικής ασφαλίσεως δεν επηρεάζεται από το γεγονός ότι η χορήγησή της δεν εξαρτάται από καμιά προϋπόθεση καταβολής εισφορών. Πράγματι, ο τρόπος χρηματοδοτήσεως μιας παροχής ουδεμία ασκεί επιρροή για τον χαρακτηρισμό της ως παροχής κοινωνικής ασφαλίσεως, πράγμα που αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι, σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 2, του κανονισμού 1408/71, από το πεδίο εφαρμογής του εν λόγω κανονισμού δεν αποκλείονται οι μη εξαρτώμενες από την καταβολή εισφορών παροχές.

22 Κατά συνέπεια, στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι μια παροχή που χορηγείται αυτομάτως στις οικογένειες που πληρούν ορισμένα αντικειμενικά κριτήρια σχετικά, ιδίως, με το μέγεθός τους, το εισόδημά τους και τους κεφαλαιουχικούς πόρους τους πρέπει να εξομοιωθεί προς οικογενειακή παροχή κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο η', του κανονισμού 1408/71.

Επί του δευτέρου ερωτήματος

23 Στη συνέχεια, πρέπει να εξεταστεί το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, το οποίο αφορά το προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1408/71. Συναφώς, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να μάθει αν, σε περίπτωση που ένας μισθωτός υπόκειται στη νομοθεσία κράτους μέλους και ζει μαζί με την οικογένειά του σε άλλο κράτος μέλος, ο σύζυγός του δικαιούται, δυνάμει του άρθρου 73 του κανονισμού 1408/71, των οικογενειακών παροχών που προβλέπονται από τη νομοθεσία του κράτους απασχολήσεως του εργαζομένου, έστω και αν ο εν λόγω σύζυγος ουδέποτε διέμεινε ούτε υπήρξε μισθωτός εντός αυτού του κράτους μέλους.

24 Σύμφωνα με το άρθρο 73 του κανονισμού 1408/71, ο μισθωτός ή μη μισθωτός που υπάγεται στη νομοθεσία κράτους μέλους δικαιούται, "για τα μέλη της οικογενείας του που κατοικούν στο έδαφος άλλου κράτους μέλους, τις οικογενειακές παροχές που προβλέπονται από τη νομοθεσία του πρώτου κράτους, σαν να κατοικούσαν τα μέλη αυτά στο έδαφος του κράτους αυτού".

25 Κατά το άρθρο 2, παράγραφος 1, του κανονισμού 1408/71, οι διατάξεις του, περιλαμβανομένων και αυτών του άρθρου 73, εφαρμόζονται στους "μισθωτούς ή μη μισθωτούς που υπάγονται ή υπήχθησαν στη νομοθεσία ενός ή περισσοτέρων από τα κράτη μέλη και είναι υπήκοοι ενός από τα κράτη μέλη (...) καθώς και στα μέλη της οικογενείας τους ή στους επιζώντες τους". 'Οπως το Δικαστήριο αποφάνθηκε με την απόφαση της 23ης Νοεμβρίου 1976, 40/76, Kermaschek (ECR 1976, σ. 1669, σκέψη 7), τα μέλη της οικογενείας ενός εργαζομένου μπορούν να προβάλλουν, βάσει του κανονισμού 1408/71, μόνο τα εκ πλαγίου δικαιώματα που έχουν αποκτήσει ως μέλη της οικογενείας εργαζομένου, δηλαδή προσώπου που μπορεί να προβάλλει ως ίδια δικαιώματα τα δικαιώματα προς παροχή που μνημονεύονται στον κανονισμό.

26 Επομένως, ο σύζυγος μισθωτού μπορεί να προβάλει δικαίωμα εκ πλαγίου για οικογενειακές παροχές δυνάμει του άρθρου 73 του κανονισμού 1408/71, υπό την προϋπόθεση ότι είναι μέλος της οικογενείας εργαζομένου ο οποίος πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 73 και ότι οι σχετικές οικογενειακές παροχές προβλέπονται επίσης από την εθνική νομοθεσία για τα μέλη της οικογενείας.

27 Δεδομένου ότι το άρθρο 73 του κανονισμού 1408/71 δεν απαιτεί όπως και ο σύζυγος του εργαζομένου ασκεί δραστηριότητα στο κράτος μέλος του οποίου η νομοθεσία είναι εφαρμοστέα, αλλά αναφέρεται, ακριβώς, στην κατάσταση κατά την οποία η οικογένεια του εργαζομένου κατοικεί σε άλλο κράτος μέλος, ελαχίστη σημασία έχει, όσον αφορά την παροχή του εκ πλαγίου δικαιώματος προς οικογενειακές παροχές, το ότι ο σύζυγος του εργαζομένου ουδέποτε κατοίκησε ούτε υπήρξε μισθωτός στο κράτος μέλος του οποίου η νομοθεσία πρέπει να εφαρμοστεί.

28 Από τις προηγούμενες σκέψεις προκύπτει ότι στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι στην περίπτωση που ένας μισθωτός υπόκειται στη νομοθεσία κράτους μέλους και ζει μαζί με την οικογένειά του σε άλλο κράτος μέλος, ο σύζυγός του, ο οποίος ουδέποτε κατοίκησε ούτε υπήρξε μισθωτός στο κράτος μλος της απασχολήσεως του εργαζομένου, μπορεί να επικαλεστεί το άρθρο 73 του κανονισμού 1408/71 και να προβάλει εκ πλαγίου δικαίωμα για τη λήψη από τον αρμόδιο φορέα του κράτους αυτού οικογενειακών παροχών για τα μέλη της οικογενείας του εργαζομένου αυτού, υπό την προϋπόθεση ότι ο εργαζόμενος πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 73 και ότι οι σχετικές οικογενειακές παροχές προβλέπονται και από την εθνική νομοθεσία που ισχύει για τα μέλη της οικογενείας.

Επί του τρίτου, τετάρτου και πέμπτου ερωτήματος

29 Με το τρίτο, τέταρτο και πέμπτο προδικαστικό του ερώτημα, το εθνικό δικαστήριο θέτει προβλήματα σχετικά τόσο με το καθ' ύλην όσο και με το προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1612/68. Ωστόσο, τα ερωτήματα αυτά υποβλήθηκαν μόνο για την περίπτωση κατά την οποία μια παροχή, όπως το family credit, δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί ως παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως και ο κανονισμός 1408/71 δεν θα είχε εφαρμογή. Ενόψει της απαντήσεως που δόθηκε στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, παρέλκει η απάντηση στα ερωτήματα αυτά.

Επί των δικαστικών εξόδων

30 Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν η Γερμανική Κυβέρνηση και η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου καθώς και η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, οι οποίες κατέθεσαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται. Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πέμπτο τμήμα),

κρίνοντας επί των ερωτημάτων που του υπέβαλε, με απόφαση της 14ης Ιανουαρίου 1991, το Social Security Commissioner, Belfast, αποφαίνεται:

1) Μια παροχή που χορηγείται αυτομάτως στις οικογένειες που πληρούν ορισμένα αντικειμενικά κριτήρια σχετικά, ιδίως, με το μέγεθός τους, το εισόδημά τους και τους κεφαλαιουχικούς πόρους τους πρέπει να εξομοιωθεί προς οικογενειακή παροχή κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο η', του κανονισμού 1408/71, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς, στους μη μισθωτούς και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας.

2) Στην περίπτωση που ένας μισθωτός υπόκειται στη νομοθεσία κράτους μέλους και ζει μαζί με την οικογένειά του σε άλλο κράτος μέλος, ο σύζυγός του, ο οποίος ουδέποτε κατοίκησε ούτε υπήρξε μισθωτός στο κράτος μέλος της απασχολήσεως του εργαζομένου, μπορεί να επικαλεστεί το άρθρο 73 του κανονισμού 1408/71 και να προβάλει εκ πλαγίου δικαίωμα για τη λήψη από τον αρμόδιο φορέα του κράτους αυτού οικογενειακών παροχών για τα μέλη της οικογενείας του εργαζομένου αυτού, υπό την προϋπόθεση ότι ο εργαζόμενος πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 73 και ότι οι σχετικές οικογενειακές παροχές προβλέπονται και από την εθνική νομοθεσία που ισχύει για τα μέλη της οικογενείας.