Η προστασία των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο

Έχουν παρατηρηθεί μεγάλες αλλαγές στη χρήση των μέσων μαζικής επικοινωνίας από τους καταναλωτές και ιδίως από τους ανηλίκους. Οι ανήλικοι χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο τα μέσα μαζικής επικοινωνίας μέσω κινητών συσκευών, συμπεριλαμβανομένων των επιγραμμικών βιντεοπαιχνιδιών, πράγμα που δημιουργεί μια ολοένα αυξανόμενη ζήτηση κατά παραγγελία υπηρεσιών στο διαδίκτυο. Ως νέο φαινόμενο, οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει σημαντικοί τόσο για τους μεμονωμένους χρήστες όσο και από κοινωνική άποψη. Αναμένονται ακόμα πολλές αλλαγές. Όλες αυτές οι νέες εξελίξεις προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για τους ανηλίκους, συνεπάγονται όμως και ορισμένα προβλήματα όσον αφορά την προστασία τους. Η παρούσα έκθεση ανακεφαλαιώνει όσα έχουν ήδη γίνει στον τομέα της προστασίας των ανηλίκων στον ψηφιακό κόσμο και αναγγέλλει τα επόμενα αναγκαία βήματα για την ενίσχυσή της.

ΠΡΑΞΗ

Έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών της 13ης Σεπτεμβρίου 2011 σχετικά με την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου, της 24ης Σεπτεμβρίου 1998, όσον αφορά την προστασία των ανηλίκων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 2006 για την προστασία των ανηλίκων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και για το δικαίωμα απάντησης σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας οπτικοακουστικών υπηρεσιών και επιγραμμικών υπηρεσιών πληροφόρησης, με τίτλο «Η προστασία των ανηλίκων στον ψηφιακό κόσμο» [COM(2011) 556 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η παρούσα έκθεση παρουσιάζει την κατάσταση όσον αφορά τα μέτρα που έχουν θεσπίσει τα κράτη μέλη για την προστασία των παιδιών στο πλαίσιο των επιγραμμικών δραστηριοτήτων. Αποτελεί συνέχεια της σύστασης του 2006 για την προστασία των ανηλίκων στις οπτικοακουστικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες πληροφόρησης, καθώς και της σύστασης του 1998 για την προστασία των ανηλίκων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Παράνομο ή βλαβερό περιεχόμενο

Η έκθεση κάνει μια ανασκόπηση των πρωτοβουλιών που έχουν υιοθετήσει τα κράτη μέλη και οι οποίες αποσκοπούν στην καταπολέμηση του επιγραμμικού περιεχομένου που εισάγει διακρίσεις ή είναι παράνομο ή βλαβερό. Ουσιαστικά, πρόκειται για ανάληψη αυτοδέσμευσης ή για κώδικες δεοντολογίας. Για παράδειγμα, προβλέπεται η υιοθέτηση κατάλληλης σήμανσης στους διαδικτυακούς ιστότοπους.

Ωστόσο, το επίπεδο προστασίας που επιτυγχάνεται με αυτό το είδος πρωτοβουλιών εξακολουθεί να διαφέρει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Τα υφιστάμενα μέτρα πρέπει εφεξής να παρακολουθούνται συνεχώς, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητά τους.

Εξάλλου, το παράνομο ή βλαβερό περιεχόμενο προέρχεται συνήθως από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ ή από τρίτες χώρες. Μια συντονισμένη προσέγγιση σε ευρωπαϊκή, και έπειτα σε διεθνή, κλίμακα θα επιτρέψει την εναρμόνιση της προστασίας κατά αυτού του είδους περιεχομένου.

Ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας

Το ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη προβλέπει τη θέσπιση ανοιχτών γραμμών επικοινωνίας μέχρι το 2013, που θα επιτρέπουν την καταγγελία προσβλητικού ή βλαβερού επιγραμμικού περιεχομένου. Οι ανοιχτές αυτές γραμμές επικοινωνίας θα πρέπει να συγχρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Ασφαλέστερη χρήση του διαδικτύου » (Safer Internet). Εξάλλου, ο σύνδεσμος ανοιχτών γραμμών επικοινωνίας στο διαδίκτυο INHOPE (EN) αποτελεί αποτελεσματικό εργαλείο συνεργασίας για τα κράτη μέλη και τις τρίτες χώρες. Έχουν επίσης θεσπιστεί διαδικασίες επισήμανσης και απομάκρυνσης, ώστε οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου (ISP) να αποσύρουν το παράνομο περιεχόμενο που το κοινό έχει καταγγείλει μέσω της ανοιχτής γραμμής.

Ωστόσο, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να παρακολουθούν στενότερα τις ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας τους. Αυτές δεν είναι ακόμα αρκετά γνωστές και προσβάσιμες ούτε στους χρήστες του διαδικτύου ούτε στα παιδιά.

Πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου (ISP)

Οι IPS καλούνται να αναλάβουν ενεργότερο ρόλο στην προστασία των ανηλίκων. Η εφαρμογή των κωδίκων δεοντολογίας πρέπει να επεκταθεί και να παρακολουθείται στενά. Οι ενώσεις ISP καλούνται να συμπεριλάβουν στις δραστηριότητές τους την προστασία των ανηλίκων και να πράξουν τα αναγκαία ώστε να δεσμευθούν καταλλήλως τα μέλη τους. Επιπλέον, ευρύτερη συμμετοχή των καταναλωτών και των αρχών στην ανάπτυξη αυτών των κωδίκων δεοντολογίας θα συνέβαλε στην ουσιαστική ευθυγράμμιση της αυτορύθμισης με τον ταχέως εξελισσόμενο ψηφιακό κόσμο.

Οι ISP ενθαρρύνονται να γενικεύσουν την εφαρμογή των κωδίκων δεοντολογίας και να συμπεριλάβουν την προστασία των ανηλίκων στις αντίστοιχες εντολές τους.

Ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης

Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έχουν αλλάξει σε βάθος τον τρόπο με τον οποίο οι ανήλικοι αλληλεπιδρούν και επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτοί οι ιστότοποι ενέχουν πολλούς κινδύνους όπως το παράνομο περιεχόμενο, το ηλικιακά ακατάλληλο περιεχόμενο, τις ανάρμοστες επαφές, την ανάρμοστη συμπεριφορά.

Ένας τρόπος που αναφέρεται στην έκθεση για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων μπορεί να είναι η εκπόνηση κατευθυντήριων γραμμών για τους παρόχους υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης. Η Επιτροπή ενθαρρύνει την αύξηση των σημείων αναφοράς και τη δημιουργία αποτελεσματικών διοικητικών υποδομών, ώστε να χρησιμοποιηθούν στους ιστόπους κοινωνικής δικτύωσης.

Γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας και ευαισθητοποίηση

Τα κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί να ενισχύσουν τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας. Υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες σε αυτόν τον τομέα, όπως οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ή το έργο EU Kids Online (EN). Ωστόσο, η συμμετοχή όλων των παιδιών και των γονέων, καθώς και η εναρμόνιση μεταξύ σχολείων και κρατών μελών παραμένουν ζητούμενα, μολονότι η ένταξη του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας στη σχολική εκπαίδευση έχει θετικά αποτελέσματα.

Περιορισμοί πρόσβασης σε περιεχόμενο

Η οριοθέτηση της πρόσβασης σε περιεχόμενο για τους ανηλίκους συνεπάγεται τη θέσπιση διαβάθμισης με βάση την ηλικία και ταξινόμησης του περιεχομένου. Σήμερα, υπάρχουν συστήματα διαβάθμισης και ταξινόμησης του οπτικοακουστικού υλικού που θεωρούνται επαρκή ή αποτελεσματικά από ορισμένα κράτη μέλη, ενώ αλλά κράτη μέλη εκτιμούν ότι τα εν λόγω συστήματα πρέπει να βελτιωθούν.

Τα τεχνικά συστήματα, όπως το φιλτράρισμα, τα συστήματα επαλήθευσης της ηλικίας, ή τα συστήματα γονικού ελέγχου, μπορούν να φανούν χρήσιμα, αλλά δεν μπορούν να εγγυηθούν πλήρη περιορισμό της πρόσβασης σε περιεχόμενο για τους ανηλίκους. Οι συνδρομητές είναι όλο και πιο ενημερωμένοι σχετικά με τα διαθέσιμα συστήματα φιλτραρίσματος και διαβάθμισης καθώς και με το λογισμικό επαλήθευσης της ηλικίας. Ωστόσο, τα κράτη μέλη παραμένουν διχασμένα όσον αφορά τη χρησιμότητα, τη σκοπιμότητα (ως προς το δικαίωμα στην πληροφόρηση και τον κίνδυνο λογοκρισίας), την τεχνική εφικτότητα και την αξιοπιστία των τεχνικών συστημάτων. Εξάλλου, υπογραμμίζουν την ανάγκη διαφάνειας όσον αφορά τη συμπερίληψη ορισμένων μορφών περιεχομένου σε «μαύρη λίστα» και τη δυνατότητα αφαίρεσης του.

Ενώ τα περισσότερα κράτη μέλη διαβλέπουν δυνατότητες για βελτίωση των συστημάτων επαλήθευσης της ηλικίας και ταξινόμησης, δεν υπάρχει ακόμα συναίνεση σχετικά με την πανευρωπαϊκή ταξινόμηση του περιεχομένου των μέσων επικοινωνίας. Η παρούσα έκθεση κάνει έκκληση να αναζητηθούν καινοτόμα συστήματα διαβάθμισης και ταξινόμησης του περιεχομένου στον τομέα των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ).

Υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας

Η Επιτροπή διαπιστώνει στις κατά παραγγελία υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας κάποια καθυστέρηση όσον αφορά τα συστήματα συρρύθμισης και αυτορύθμισης για την προστασία των ανηλίκων από βλαβερό περιεχόμενο, και όσον αφορά τα τεχνικά μέσα που προσφέρουν στα παιδιά επιλεκτική πρόσβαση σε διαδικτυακό περιεχόμενο. Θα πρέπει να αναπτυχθούν και να αναδειχθούν οι ηλιακές διαβαθμίσεις καθώς και οι χρονικοί περιορισμοί μετάδοσης για αυτές τις μορφές υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας.

Βιντεοπαιχνίδια

Εκτός της Γερμανίας, όλα τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν το σύστημα Pan European Games Information System (PEGI) για την προστασία των ανηλίκων στο πλαίσιο των βιντεοπαιχνιδιών. Η παρούσα έκθεση αναφέρει ότι θα ήταν σκόπιμο να αυξηθούν τα μέτρα ευαισθητοποίησης, για λόγους πρόληψης, ιδίως στα σχολεία. Εξάλλου, πρέπει να σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος όσον αφορά τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με την ηλικιακή διαβάθμιση σε σχέση με την πώληση βιντεοπαιχνιδιών και την ευρύτερη εφαρμογή συστημάτων όπως το PEGI σε επιγραμμικά παιχνίδια.

See also