Διασυνοριακή Συνεργασία (ΔΣΣ) 2007-2013

Η Διασυνοριακή Συνεργασία (ΔΣΣ) με τις γειτονικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αποσκοπεί στην προώθηση της συνεκτικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης της περιφερειακής ανάπτυξης, της αντιμετώπισης των κοινών προκλήσεων, της εξασφάλισης της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας στα εξωτερικά σύνορα και της ενθάρρυνσης της τοπικής συνεργασίας. Το κείμενο στρατηγικής για την περίοδο 2007-2013 και το ενδεικτικό πρόγραμμα για την περίοδο 2007-2010 αναφέρουν τις λεπτομέρειες του τρόπου εφαρμογής (προγράμματα, δικαιούχοι, χρηματοδοτικοί πόροι).

ΠΡΑΞΗ

Ευρωπαϊκό Μέσο Γειτονίας και Εταιρικών Σχέσεων - Διασυνοριακή Συνεργασία - Έγγραφο στρατηγικής 2007-2013, ενδεικτικό πρόγραμμα 2007-2010 [PDF (DE) (EN) (FR)].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Διασυνοριακή Συνεργασία (ΔΣΣ) είναι μια από τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (ΕΠΓ) (DE) (EN) (FR) και της στρατηγικής εταιρικής σχέσης με τη Ρωσία. Απευθύνεται στα κράτη μέλη και στις συνοριακές δικαιούχες χώρες του Ευρωπαϊκού Μέσου Γειτονίας και Εταιρικών Σχέσεων (ΕΜΓΕ). Αφορά τόσο τα χερσαία όσο και τα θαλάσσια σύνορα παρόλο που η γεωγραφική επιλεξιμότητα προσδιορίζεται από το ΕΜΓΕ.

Η ΕΠΓ αφορά επομένως την Ανατολική Ευρώπη, τον Νότιο Καύκασο και τη Νότια Μεσόγειο, ακριβέστερα μάλιστα, την Αλγερία, την Αρμενία, την Παλαιστινιακή Αρχή, το Αζερμπαϊτζάν, τη Λευκορωσία, την Αίγυπτο, τη Γεωργία, το Ισραήλ, την Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Λιβύη, το Μαρόκο, τη Μολδαβία, τη Συρία, την Τυνησία, την Ουκρανία καθώς και τη Ρωσία.

Στόχοι και προγράμματα

Παρά τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και τις διαφορές τους, οι συνοριακές περιφέρειες αντιμετωπίζουν πολλές κοινές προκλήσεις. Οι προκλήσεις αυτές αποτελούν προτεραιότητες και στόχους-κλειδιά της ΕΠΓ, δηλαδή:

• προώθηση της αρμονικής κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης στις περιφέρειες που βρίσκονται από τη μια και την άλλη πλευρά των κοινών συνόρων. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στο εμπόριο και στις τοπικές επενδύσεις, στην προώθηση κοινών επιχειρήσεων, στον τουρισμό, στις τοπικές επενδύσεις υποδομών ή ακόμη στη συνεργασία στους τομείς ενέργειας, μεταφορών και επικοινωνίας·
• αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων σε τομείς όπως το περιβάλλον, η δημόσια υγεία καθώς και η πρόληψη και η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν δραστηριότητες προγραμματισμού και επίβλεψης από κοινού, βελτίωσης της διαχείρισης των φυσικών και αλιευτικών πόρων και της διαχείρισης των απορριμμάτων. Το θέμα της μόλυνσης του νερού έχει ουσιαστική σημασία όσον αφορά τις κοινές θαλάσσιες λεκάνες, δηλαδή τη Βαλτική Θάλασσα, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν επίσης μέτρα τα οποία ενθαρρύνουν τη συνεργασία στον τομέα ελέγχου και αντιμετώπισης μεταδοτικών ασθενειών και μεγαλύτερη συνεργασία στην καταπολέμηση της διαφθοράς, της παράνομης μετανάστευσης και της σωματεμπορίας·
• εγγύηση ασφαλών και λειτουργικών συνόρων βελτιώνοντας τις ενέργειες και διαδικασίες διαχείρισης των συνόρων, ενισχύοντας την ασφάλεια της αλυσίδας του ανεφοδιασμού σε διεθνές επίπεδο ή ακόμη βελτιώνοντας τις υποδομές και τους εξοπλισμούς στα σύνορα·
• προώθηση τοπικών δραστηριοτήτων «μεταξύ των λαών» σε διασυνοριακό επίπεδο, βελτιώνοντας τις επαφές με την κοινωνία των πολιτών. Η εκπαιδευτική, κοινωνική και πολιτιστική συνεργασία μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο προώθησης της δημοκρατίας και των αξιών της ΕΕ.

Η ΕΠΓ καλύπτει δύο κατηγορίες προγραμμάτων, δηλαδή τα προγράμματα που αφορούν:

• τα χερσαία σύνορα ή τις θαλάσσιες οδούς για τις περιφέρειες που βρίσκονται κατά μήκος σημαντικών χερσαίων συνόρων ή θαλασσίων οδών. Τα προγράμματα αυτά είναι δυνατόν να αφορούν δύο ή περισσότερες χώρες. Εννέα προγράμματα καταρτίστηκαν για τα χερσαία σύνορα και αφορούν ιδίως Κολαρτική /Ρωσία, Καρελία/Ρωσία, νοτιοανατολική Φινλανδία/Ρωσία, Εσθονία/Λετονία/Ρωσία, Λιθουανία/Πολωνία/Ρωσία, Ουγγαρία/Σλοβακία/Ρουμανία/Ουκρανία. Καταρτίστηκαν τρία προγράμματα για τις θαλάσσιες οδούς, τα προγράμματα Ισπανία/Μαρόκο, Ιταλία/Τυνησία καθώς και το πρόγραμμα Ατλαντικού της ΕΠΓ·
• τις θαλάσσιες λεκάνες για τις περιφέρειες που είναι τοποθετημένες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, στις παρυφές μιας των τριών θαλάσσιων λεκανών (Βαλτική Θάλασσα, Μαύρη Θάλασσα και Μεσόγειος).

Οι πρωτοβουλίες μπορούν να στηριχθούν σε υπάρχουσες υποδομές, όπως είναι οι διακυβερνητικές επιτροπές διασυνοριακής συνεργασίας (η Φινλανδία και η Ρωσία, ή η Πολωνία και η Ουκρανία διοργανώνουν τακτικά αυτό το είδος συσκέψεων), στους μη κυβερνητικούς οργανισμούς περιφερειακής συνεργασίας [Συμβούλιο των κρατών της Βαλτικής Θάλασσας (EN), Οικονομική Συνεργασία της Μαύρης Θάλασσας (EN) κ.λπ.] ή σε άλλους συνδέσμους και δίκτυα που έχουν δημιουργηθεί για να συμβάλουν στην περιφερειακή ή συνοριακή συνεργασία [Eurocities (EN), Euroregions (EN) κ.λπ.].

Λεπτομέρειες εφαρμογής

Οι εταίροι καταρτίζουν τα κοινά προγράμματα σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο και τα προτείνουν στην Επιτροπή. Είναι υπεύθυνοι όχι μόνο για τον αναλυτικό προγραμματισμό αλλά και για τη διαχείριση της εφαρμογής των προγραμμάτων αυτών. Η πολιτική και θεσμική βούληση επίτευξης των στόχων και η αυτοδιάθεση έχουν επομένως ουσιαστική σημασία για την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας της ΕΠΓ. Η ενεργοποίηση και η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στα προγράμματα αυτά έχουν επίσης θεμελιώδη σημασία.

Η χρηματοδότηση εξασφαλίζεται, αφενός, από το ΕΜΓΕΣ για τις χώρες στις οποίες χορηγεί ενίσχυση και, αφετέρου, από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) για τα κράτη μέλη. Για την περίοδο 2007-2010, η προβλεπόμενη χρηματοδότηση ανέρχεται σε 583,28 εκατ. ευρώ (ΕΜΓΕΣ-ΕΤΠΑ). Για την περίοδο 2011-2013, ανέρχεται σε 535,15 εκατ. ευρώ. Η ενδιάμεση αξιολόγηση, η οποία προβλέπεται ότι θα πραγματοποιηθεί το 2010, θα επιτρέψει την προσαρμογή και την επαναξιολόγηση των πόρων αν αυτό κριθεί αναγκαίο.

Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα είναι τριών ειδών:

• τα αποτελέσματα του προγράμματος στο σύνολό του, όπως η επίτευξη των στόχων, τα μέσα για τη βελτίωση του συντονισμού, η αποτελεσματικότητα των συνδρομών·
• τα αποτελέσματα που αφορούν την εφαρμογή των στόχων-κλειδιών, όπως η αειφόρος κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, η ενίσχυση των διοικητικών πρακτικών, ο προσδιορισμός των προκλήσεων και η κατάλληλη και αποτελεσματική αντιμετώπισή τους·
• τα ειδικά αποτελέσματα των προγραμμάτων που καθορίζονται από τους εταίρους, όπως οι δεσμοί μακροπρόθεσμης συνεργασίας, η ενίσχυση των δικτύων, η αυτοδιάθεση και η μεγαλύτερη ανάληψη δέσμευσης.

Για να υπολογιστεί ο αντίκτυπος, οι εταίροι προσδιορίζουν τους δείκτες κατά τη στιγμή της εκπόνησης των προγραμμάτων. Υπάρχουν ειδικοί δείκτες όσον αφορά τα προγράμματα, για καθέναν από τους στόχους τους σχετικούς με το περιφερειακό εμπόριο, την κοινωνική ανάπτυξη, τις συνοριακές δραστηριότητες και στατιστικές ή τις δυνατότητες συνεργασίας που έχουν δημιουργηθεί. Αλλοι δείκτες είναι γενικότεροι όπως για παράδειγμα ο αριθμός των εταιρικών σχέσεων, ο αριθμός σχεδίων ΔΣΣ που εφαρμόστηκαν με επιτυχία κ.λπ.

Πλαίσιο

Η ΔΣΣ επιδιώκει την εφαρμογή προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας που ξεκίνησαν στο πλαίσιο προηγουμένων προγραμμάτων (Tacis, MEDA, Phare, Interreg). Με βάση τα συμπεράσματα που προέκυψαν από αυτά τα προγράμματα, η ΔΣΣ, στο πλαίσιο του ΕΜΓΕ, προσδίδει μεγαλύτερη ευθύνη στους συναλλασσόμενους φορείς αποκεντρώνοντας τον προγραμματισμό, τη διαχείριση και την εφαρμογή. Έτσι, η ΔΣΣ συμπληρώνει την υλοποίηση των στόχων της ΕΠΓ σε διμερές επίπεδο.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 951/2007 της Επιτροπής της 9ης Αυγούστου 2007 για τον καθορισμό κανόνων εφαρμογής των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας τα οποία χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1638/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου καθορίζοντας τις γενικές διατάξεις βάσει των οποίων συστήνεται ένα ευρωπαϊκό μέσο γειτονίας και εταιρικών σχέσεων [Επίσημη Εφημερίδα L 210 της 10.8.2007].

Ο κανονισμός αναφέρει λεπτομέρειες για τα πεδία εφαρμογής, τα περιεχόμενα, τις υποδομές αλλά επίσης και για τη χρηματοοικονομική διαχείριση και τις αξιολογήσεις των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 21.12.2007